1. Wśród elementów stanu cywilnego wymienić można:

Transkrypt

1 Test 1 1. Wśród elementów stanu cywilnego wymienić można: a) wykonywany zawód, b) numer buta, c) kolor włosów, d) pochodzenie od określonych osób, e) pozostawanie bądź nie w związku małżeńskim. 2. Gdy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego stawi się tylko jeden z nupturientów, a kierownik sporządzi akt małżeństwa, małżeństwo: a) jest nieważne, b) zostało zawarte, ale można je unieważnić, c) nie zostało zawarte. 3. Jeżeli małżonkowie nie złożą w urzędzie stanu cywilnego oświadczenia w sprawie nazwisk: a) żona przyjmuje nazwisko męża, b) każdy z małżonków pozostaje przy swoim nazwisku, c) mąż przyjmuje nazwisko żony. 4. Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna m.in. dla dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia:... Test 1

2 5. Jaki ustrój powstaje między małżonkami w razie umorzenia albo ukończenia postępowania upadłościowego? a) małżonkowie dalej pozostają w rozdzielności majątkowej, b) wspólność ustawowa, c) żadna odpowiedź nie jest poprawna. 6. Niezamężna Maria A. urodziła córkę Julię. Ojcostwo dziecka udało się ustalić dopiero po dwóch latach, w drodze procesu sądowego, gdy były partner matki Julian B. wrócił z misji wojskowej w Iraku. Jakie nazwisko mógł nadać sąd w wyroku kończącym postępowanie w tej sprawie? a) pozostawić nazwisko matki z chwili urodzenia dziecka A., jeśli rodzice zgodnie wskazali to nazwisko, jako wybrane dla Julii, b) nadać nazwisko ojca B., jeśli rodzice zgodnie wskazali to nazwisko, jako wybrane dla Julii, c) nadać nazwisko złożone z nazwiska matki z dołączonym do niego nazwiskiem ojca A. B., d) nadać nazwisko złożone z połączenia nazwiska ojca i nazwiska matki B. A. jeśli rodzice zgodnie wskazali to nazwisko, jako wybrane dla Julii. 7. Nie można uznać ojcostwa: a) gdy dziecko zostało już poczęte, choć jeszcze się nie narodziło, b) po ukończeniu przez dziecko 16. roku życia, ale przed osiągnięciem przez nie pełnoletności, c) po śmierci dziecka, które w chwili śmierci miało ukończone 25 lat i pozostawiło zstępnych. 8. Domniemanie ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego, jest domniemaniem, które: a) nie może zostać obalone, b) może zostać obalone. 9. Stosowanie kar cielesnych wobec dzieci: a) jest uprawnieniem rodziców, b) jest zakazane przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy, c) jest dozwolone tylko w postaci tzw. symbolicznego klapsa, d) jest dozwolone. 10. Pozbawienie władzy rodzicielskiej przez sąd skutkuje: a) niemożnością zostania rodzicem zastępczym, b) niemożnością sprawowania opieki nad małoletnim, c) niemożnością pracy w charakterze asystenta rodziny. Test 1

3 11. Wśród form rodzin zastępczych wymienić można: a) rodziny zastępcze spokrewnione, b) rodziny zastępcze niezawodowe, c) rodziny spokrewnione pełniące funkcję pogotowia rodzinnego, d) zawodowe rodziny zastępcze. 12. Zgoda rodziców na przysposobienie: a) nie może być wyrażona wcześniej niż po upływie sześciu tygodni od urodzenia dziecka, b) złożona bez wskazania osoby przysposabiającego powoduje utratę władzy rodzicielskiej, c) złożona bez wskazania osoby przysposabiającego powoduje utratę przez rodziców prawa do kontaktów z dzieckiem, d) jest zbędna, gdy rodzice są pozbawieni władzy rodzicielskiej. 13. Wskaż kolejność osób zobowiązanych do alimentacji dla chorej Zofii lat 38: a) rodzice, b) dziadkowie, c) były mąż, d) córka, e) kolega z pracy, z którym Zofia mieszka. 14. Małżonek, niewinny rozkładu pożycia małżeńskiego, może żądać alimentów, gdy: a) po zawarciu nowego związku małżeńskiego znajduje się w niedostatku, b) zobowiązanym jest małżonek uznany za wyłączenie winnego rozkładu pożycia, a rozwód wiążę się z istotnym pogorszeniem sytuacji materialnej uprawnionego, c) zobowiązanym jest małżonek uznany także za niewinnego rozkładu pożycia, a rozwód wiążę się z istotnym pogorszeniem sytuacji materialnej uprawnionego. 15. Kurator osoby niepełnosprawnej: a) jest jej przedstawicielem ustawowym, b) jest ustanawiany przez sąd opiekuńczy na żądanie małżonka lub krewnego osoby ułomnej, c) jest ustanawiany do pomocy w prowadzeniu spraw osoby niepełnosprawnej. Test 1

4 Test 2 1. Małżeństwo może zawrzeć osoba, która ukończyła... lat. 2. Pani Kowalska i Pan Nowak decydując o nazwisku po zawarciu małżeństwa mogą wybrać nazwisko: a) Nowak, b) Kowalscy, c) Kowalska-Nowak i Nowak-Kowalski, d) każda z wymienionych opcji jest dozwolona. 3. Wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków może żądać zaspokojenia swojej wierzytelności z całego majątku wspólnego, jeżeli Sprzeciw małżonka wobec zamierzonej czynności drugiego małżonka nie dotyczy: Małżeńska umowa majątkowa może być zmieniona albo rozwiązana: a) tak, b) nie, c) tak, gdy przemawiają za tym zasady współżycia społecznego. 6. Sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków a) jeżeli uzna, że żaden nie jest winny rozkładu pożycia, b) jeżeli nie narusza to dobra wspólnych małoletnich dzieci, c) jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci. 7. Matką dziecka jest Matka dziecka może potwierdzić oświadczenie o uznaniu ojcostwa, gdy: a) ukończyła 15. rok życia i uznanie potwierdzi przedstawiciel ustawowy dziecka, b) ukończyła 15. rok życia i uznanie potwierdzi jej przedstawiciel ustawowy, c) ukończyła 16. rok życia, nie istnieją podstawy do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia i nikt nie musi potwierdzać jej oświadczenia, d) żadna odpowiedź nie jest poprawna. Test 2

5 9. Domniemywa się, że ojcem dziecka pozamałżeńskiego jest Władza rodzicielska: a) przysługuje od momentu urodzenia dziecka, b) przysługuje ojcu od momentu ustalenia pochodzenia dziecka pozamałżeńskiego od mężczyzny, c) przysługuje babce dziecka, którego matka wyjechała za granicę, d) przysługuje konkubentowi matki dziecka pozamałżeńskiego, który sprawuje pieczę nad dzieckiem wraz z jego matką. 11. Ubiegać się o uregulowanie kontaktów z dzieckiem mogą: a) niania, która sprawowała pieczę nad dzieckiem przez dłuższy czas, b) dziadkowie, c) rodzeństwo, d) kuzynostwo czwartego stopnia będące w tym samym wieku co dziecko, e) powinowaci w linii bocznej, jeżeli przez dłuższy czas sprawowali pieczę nad dzieckiem. 12. Wśród cech, które muszą charakteryzować kandydata na rodzica zastępczego wymienić należy: a) pełną zdolność do czynności prawnych, b) dawanie rękojmi należytego sprawowania pieczy zastępczej, c) brak skazania za przestępstwo umyślne, d) ukończone wyższe studia pedagogiczne. 13. Termin zgoda blankietowa używany w doktrynie oznacza: a) formularz potrzebny do wyrażenia zgody przez rodziców na przysposobienie ich dziecka, b) zgodę rodziców na przysposobienie ich dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. 14. Wysokość i sposób świadczenia alimentów może wynikać: a) z ustawy, b) tylko z orzeczenia sądu, c) z orzeczenia sądu lub umowy. 15. Kuratora dla dziecka poczętego ustanawia się: a) gdy przyszła matka jest małoletnia, b) gdy rodzice dziecka mają zamiar oddać je do adopcji anonimowej, c) gdy jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka. Test 2

6 Część B. Pytania Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające Pytanie 1. Jakie są źródła prawa rodzinnego i jaką problematykę w nich uregulowano? Wymieniając źródła prawa rodzinnego na pierwszym miejscu należy wskazać Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), która jest najważniejszym aktem prawa krajowego. Reguluje ona zasady ustrojowe państwa, wpływa na treść i ochronę prawa, w tym prawa rodzinnego, a wszystkie uchwalane ustawy i rozporządzenia muszą być z nią zgodne. Konstytucja RP, w zakresie prawa rodzinnego stanowi m.in., że małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny. Przepis ten przesądza zatem o niedopuszczalności wprowadzenia do prawa polskiego możliwości zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci. Ponadto, Konstytucja przewiduje szczególną ochronę i opiekę dla małżeństwa, rodziny, macierzyństwa i rodzicielstwa (art. 18 Konstytucji RP). Zawiera także postanowienia dotyczące gwarancji: równouprawnienia kobiet i mężczyzn (art. 33 Konstytucji RP), ochrony życia prywatnego i rodzinnego (art. 47 Konstytucji RP), zasady pomocy państwa rodzinom, zwłaszcza ubogim i wielodzietnym, matkom (art. 71 Konstytucji RP) oraz dzieciom (art. 72 Konstytucji RP). Konstytucja RP przyznaje także prawa i wolności, między innymi takie jak: prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami (art. 48, 53 Konstytucji RP), ochronę przed bezprawnym pozbawieniem lub ograniczeniem władzy rodzicielskiej (art. 48 Konstytucji RP), prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji RP). Pyt. 1

7 38 Część B. Pytania Podstawowym źródłem prawa rodzinnego jest ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.), wielokrotnie nowelizowany. Zawiera on przepisy dotyczące m.in.: zawarcia małżeństwa i jego skutków, ustania małżeństwa, stosunków między rodzicami a dziećmi (pochodzenie dziecka, władza rodzicielska), alimentów, przysposobienia, opieki oraz kurateli. Inne ustawy, które należy wskazać wśród źródeł prawa rodzinnego to: ustawa z r. Kodeks cywilny (teks jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) regulujący m.in. kwestię pełnoletności, zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), który zawiera normy proceduralne dotyczące spraw rodzinnych, ustawa z r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432 ze zm.), regulująca, które prawo jest właściwe, jeżeli w określonym stanie faktycznym występuje element międzynarodowy (np. gdy jeden z małżonków jest obcokrajowcem, czy ustalanie pochodzenia dziecka, gdy urodziło się za granicą), ustawa z r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 163.), która zawiera przepisy dotyczące pomocy państwa udzielanej rodzinie i dziecku, w tym przepisy dotyczące rodzin zastępczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, ustawa z r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 135 ze zm.), która określa zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnianiu jej pełnoletnich wychowanków, zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz zadania administracji publicznej w zakresie postępowania adopcyjnego, ustawa z r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1741), która reguluje rejestrację stanu cywilnego w związku z wystąpieniem zdarzeń prawnych uregulowanych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym np. zawarcie małżeństwa, urodzenie dziecka, uznanie ojcostwa), ustawa z r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.), która określa przesłanki nabywania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz działania podejmowane wobec dłużnika alimentacyjnego, ustawa z r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 114 ze zm.), w której znajdują się przepisy dotyczące zasad wypłacania świadczeń socjalnych np. zasiłku rodzinnego, Pyt. 1

8 Rozdział 1. Zagadnienia wprowadzające 39 ustawa z r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 382), która zawiera m.in. przepisy procedury dotyczące spraw nieletnich, ustawa z r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz ze zm.), która określa zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie, zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, ustawa z r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz.U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69 ze zm.), która powołuje się instytucję Rzecznika Praw Dziecka i precyzuje jego uprawnienia. Przepisy dotyczące prawa rodzinnego zawiera także prawo międzynarodowe, w tym różnego rodzaju konwencje, rozporządzenia, rekomendacje (patrz pyt. 4). Pytanie 2. Jakie jest usytuowanie prawa rodzinnego w systemie prawa? Prawo rodzinne jest działem prawa cywilnego. Tworzą je przede wszystkim normy regulujące stosunki rodzinnoprawne, zawarte w przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Normy ujęte we wskazanych aktach prawnych dotyczą najistotniejszych stosunków w rodzinie i tworzą prawo rodzinne sensu stricto. Uregulowanie stosunków rodzinnoprawnych w odrębnym akcie, jakim jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest efektem wpływu jaki w latach 50. i 60. ubiegłego wieku miała na polskie prawo doktryna radziecka. Nie zmieniło to jednak faktu istnienia ścisłych powiązań pomiędzy Kodeksem cywilnym a Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym w zakresie np. uregulowania kwestii zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej, czy miejsca zamieszkania osoby dorosłej oraz dziecka. Bez znajomości Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego trudno również stosować niektóre instytucje uregulowane w Kodeksie cywilnym szczególnie w Księdze czwartej poświęconej prawu spadkowemu. W ścisłym związku z prawem rodzinnym pozostaje także prawo opiekuńcze dotyczące opieki nad małoletnimi oraz osobami ubezwłasnowolnionymi całkowicie. Jest ono także działem prawa cywilnego uregulowanym w jednej ustawie wraz z prawem rodzinnym. Na sytuację prawną członków rodziny i stosunki rodzinne oddziałuje również szereg norm zawartych w innych aktach prawnych należących do innych działów, a nawet gałęzi prawa. Tworzą one tak zwane prawo dotyczące rodziny. Wśród aktów tych są np. Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawa o pomocy społecznej, ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, czy ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Powinny być one jednak zawsze interpretowane w świetle norm zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz w Konstytucji RP. Pyt. 2

9 Część B. Pytania 40 Pytanie 3. Na czym polega specyfika stosunków rodzinnoprawnych? Normy prawa rodzinnego regulują szczególny rodzaj stosunków cywilnoprawnych jakim są stosunki rodzinne. Wymienić tu należy dwie podstawowe grupy: stosunki wynikające z małżeństwa oraz stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi. Stosunki rodzinne, którymi prawo interesuje się w mniejszym zakresie to: relacja między rodzeństwem, dalsi krewni w linii prostej, powinowactwo. Podobnie, jak pozostałe stosunki cywilnoprawne, stosunki rodzinnoprawne charakteryzuje równorzędność stron oraz rozstrzyganie sporów między stronami przez sądy powszechne. W relacjach pomiędzy rodzicami a dziećmi, szczególnie wynikającymi ze sprawowania władzy rodzicielskiej, równorzędność podmiotów jest zachwiana. Uzasadnione jest to jednak rozwijającą się dopiero z wiekiem umiejętnością podejmowania przez dziecko świadomych decyzji i działań, w tym działań o znaczeniu prawnym. Inną cechą specyficzną stosunków rodzinnoprawnych jest fakt, że łączą one ściśle określone podmioty, które nie mogą zmienić się w trakcie jego trwania, np. stosunek małżeństwa powstaje pomiędzy osobami, które go zawarły i łączy się z nim stosunek powinowactwa pomiędzy jednym z małżonków a krewnymi drugiego małżonka. Celem norm regulujących stosunki rodzinnoprawne jest jak największa ochrona nie tylko jednostek, ale i całej, stworzonej przez nie rodziny, z uwzględnieniem dążenia do jej stabilności i poszanowania jej autonomii. Normy regulujące stosunki rodzinnoprawne zakotwiczone są w postulatach etycznych (np. nakaz wierności małżeńskiej) i często tworzą normy niedoskonałe (leges imperfectae), których niezrealizowanie nie pociągnie za sobą sankcji prawnej i nie ma możliwości zastosowania w ich przypadku przymusu państwowego (np. obowiązek posłuszeństwa rodzicom dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską). Niewiele jest norm prawa rodzinnego, które można realizować w drodze przymusu, wyjątkiem są tu normy dotyczące alimentacji członków rodziny. Należy także zwrócić uwagę, że w przeważającej mierze normy prawa rodzinnego mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a zatem prawo nie dopuszcza całkowitej swobody kształtowania stosunków rodzinnoprawnych, wskazując pewien ich pożądany model. Pytanie 4. Jakie traktaty międzynarodowe mają najistotniejszy wpływ na prawo rodzinne i opiekuńcze? Kwestie związane z prawem rodzinnym reguluje wiele traktatów międzynarodowych zarówno o charakterze bilateralnym, jak i przyjmowanych w ramach poszczepyt. 3 4