W XIX w. pojawia się nazwa Przytoczna lub Przytocznia. Niemiecka nazwa Prittisch jest pochodną polskiej nazwy.

Transkrypt

1 Historia Wg Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, (Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, ) Przytoczna (niem. Prittisch), położona 13 km na wschód od Skwierzyny i 5 km od lewego brzegu Warty, ( ) przy trakcie poznańsko berlińskim. W Przytoczni były 2 kościoły, fabryka syropu i 5 gorzelni. Kościół katolicki istniał przed 1510 rokiem; podczas reformacji zabrany przez protestantów, wrócił następnie do katolików. Zniszczony pożarem, przyłączony został do parafii w Goraju, którego filią był aż do r Około tego czasu Jędrzej Wysogota Zakrzewski, kasztelan kaliski, wzniósł nowy kościół i wyrobił przywrócenie parafii. ( ). Szkoła i szpital istniały około 1640 r. ( ) Kościół protestancki stał już przed rokiem ( ) Pod koniec zeszłego wieku była Przytoczna miasteczkiem, w którym odbywało się 5 jarmarków dorocznie. Dzisiejsza Przytoczna to dość duża wieś, której początki istnienia datuje się na XIII wiek. Jest malowniczo położona między dwoma jeziorami Przytoczono i Nadolnym, na żyznych ziemiach. Do dzisiaj zachował się jej pierwotny układ gęstej zabudowy z wąskimi uliczkami i starymi murami opasującymi gospodarstwa.

2 Przytoczna, 2010 W XIX w. pojawia się nazwa Przytoczna lub Przytocznia. Niemiecka nazwa Prittisch jest pochodną polskiej nazwy. Pierwszy zapis historyczny o Przytocznej pochodzi z królewskich list podatkowych z roku Prawdopodobnie miejscowość powstała wcześniej w XIII w. W średniowieczu była znacznym ośrodkiem, skoro zlokalizowano tu jedną z większych parafii. W Przytocznej istniały trzy kościoły katolicki, ewangelicki i nowoapostolski. Pierwszy budynek kościoła katolickiego zbudowano z drewna w 1740 r. Dzisiejsza, neoromańska budowla pochodzi z 1870 r. Do dziś jej wysoka wieża góruje nad okolicą. Pierwszy kościół ewangelicki zbudowano z drewna w 1600 r, przetrwał do pożaru w 1673 r. W 1856 r. zbudowano kościół murowany, który w latach przebudowano na dom kultury. Właścicielami Przytocznej wg najstarszych źródeł był m.in. Swantomir Przetoczsky i Przetoccy.

3 Przytoczna, pałac, II poł XVIII w., Pod koniec XVIII w. Przytoczna uzyskała prawa miejskie, które wygasły w czasie rozbiorów. W II połowie XVIII w. został wzniesiony pałac w stylu barokowym, rozbudowany w I połowie XX wieku. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Przytoczna i okolice znalazły się pod panowaniem Prus. W latach miejscowość ta należała do Księstwa Warszawskiego. Oprócz folwarku istniało 50 gospodarstw rolnych, kilka warsztatów rzemieślniczych, dwa duże i kilka małych sklepów. Przed wojną we wsi działały dwie szkoły (katolicka i ewangelicka), które połączono w 1939 r. Wieś posiadała gabinet lekarski i weterynaryjny. Ważną funkcję spełniała stacja kolejowa. Ze względu na walory krajobrazowe i zdrowotne umieszczono Przytoczną w 1936 r. na liście miejscowości wypoczynkowych kurortów. Do 1945 r. pozostawała w granicach Rzeszy Niemieckiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości weszła w skład państwa polskiego. W 1947r. powstała w Przytocznej Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska z siedzibą przy ul. Głównej, jej punkty i sklepy

4 rozlokowane są we wszystkich wioskach gminy. Od 1950 r. rozpoczyna się historia gospodarstw zaliczanych do Zespołu PGR Goraj. Wysoki poziom produkcji oraz perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa wpłynęły na przyznanie w 1969 r. statusu Kombinatu. Przedsiębiorstwo łącznie z zakładami usługowymi stanowiło dominujący w gminie rynek pracy. W 1961 r. na bazie Punktu Kasowego BS w Skwierzynie powołany został Samodzielny Bank Spółdzielczy. Przytoczna, ul. Główna, bank i Dom Kultury, W czerwcu 1967 r. bank wprowadził się do nowego budynku przy ul. Głównej, gdzie mieści się do dnia dzisiejszego. Po oddaniu do użytku domu kultury ożywiła się działalność kulturalna. Od 1978 r. organizowano Ogólnopolski Przegląd Dorobku Kulturalnego Wsi i Rock nad Bagnem. W 1974 r. oddano do użytku stadion sportowy i przedszkole. W 1945 r. działalność rozpoczęła szkoła podstawowa.

5 W latach wybudowano budynek szkolny, w którym od 1999 r. mieści się Gimnazjum w Przytocznej. Przytoczna, Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II, W 1996 r. dzieci rozpoczęły naukę w nowym budynku szkoły przy ulicy J. Bosko, gdzie obecnie znajduje się szkoła podstawowa.

6 Przytoczna, Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Kusocińskiego w Przytocznej, Ochotnicza Straż Pożarna w Przytocznej powstała w 1945 r. Na terenie gminy funkcjonuje obecnie 6 jednostek: w Przytocznej, Rokitnie, Nowej Niedrzwicy, Goraju, Dębówku i Chełmsku. Przytoczna, remiza OSP, Na terenie gminy działają Koła Wędkarskie PZW w Przytocznej i Wierzbnie zrzeszające setki członków.

7 Przytoczna, jezioro Przytoczno. Od 1960 r. swoją działalność prowadzi Koło Łowieckie Żuraw liczące 66 myśliwych. Przytoczna słynie z cyklicznych imprez artystycznych sportowych. W gminie naszej od 58 lat działa Klub. i W 1946 Powstaje Ludowy Zespół Sportowy Tęcza Przytoczna. W 1972 Zapada decyzja o połączeniu klubów piłkarskich z terenu Gminy Przytoczna, powstaje Zakładowy Klub Sportowy Zjednoczeni. Od 20 lat odbywa się masowy bieg im. Tomasza Hopfera, gromadzący na stadionie setki osób. Od 1993 r. organizowany jest wyścig pod hasłem, Szukamy kolarskich talentów oraz Mistrzostwa Polski w kolarstwie. Uczniowski Klub Sportowy skra. W roku 1996 powstał Zawodnicy tego klubu zdobywali medale Mistrzostw Polski, reprezentowali nasz kraj na Mistrzostwach Świata i Europy. Najmłodszym klubem, powstałym w 2001 r. jest UKS Tęcza, który działa przy Gimnazjum w Przytocznej, gdzie prężnie rozwijają się 2 sekcje piłki nożnej i lekkoatletyczna.

8 W 2002 r. odsłonięto na cmentarzu komunalnym pomnik ku czci mieszkańców, którzy żyli na tej ziemi przed 1939 r. Od 1984 r. organizowany jest Festiwal Piosenki Dziecięcej, a od 1999 r. Dom Kultury jest organizatorem Powiatowego Festiwalu Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej. Studio Piosenki działające przy Domu Kultury wypromowało wielu laureatów konkursów wojewódzkich i ogólnopolskich. W 2004 r. oddano do użytku halę sportową przy gimnazjum. Przytoczna, hala sportowa przy gimnazjum. Przy gimnazjum w Przytocznej zbudowano kompleks wielofunkcyjnych boisk sportowych budowanych w ramach rządowego programu Orlik 2012 Moje boisko.

9 Przytoczna, hala sportowa o rozmiarach 44 x 28 z pełnowymiarowymi boiskami do piłki siatkowej, ręcznej, koszykówki, tenisa ziemnego; mieści 250 miejsc siedzących. W skład boiska Orlik 2012 wchodzą boiska o sztucznej nawierzchni do piłki nożnej, ręcznej, siatkowej i koszykowej a także bieżnia i skocznia w dal. Gaj-Poręba Osady rozlokowane wzdłuż rzeki Warty. Gaj zasiedlony przez osadników holenderskich, kolonia założona została w 1600 r. Pierwotnie należała do majątku w Goraju. W 1610 roku zbudowano ewangelicki dom modlitwy, który później spełniał także funkcję szkoły. Porąbka lub Poręba, osada rozproszona została założona przez właściciela Goraja w 1624 r. Holenderscy osadnicy uzdatnili

10 nieużytki odwadniając tę część doliny Warty. Gaj-Poręba liczy 68 mieszkańców. Dębówko Dębówko położone jest w północnośrodkowej części Gminy. Liczba mieszkańców wynosi 154 osób, powierzchnia użytków rolnych stanowi 256,70 ha. W skład sołectwa wchodzi również wieś Orłowce. Na terenie Dębówka mieści się powstała w 1972 r. Szczecińska Kopalnia Surowców Mineralnych. Zakład ten zajmuje się wydobyciem żwiru i mieszanek kruszonych oraz piasku płukanego.

11 Twierdzielewo Wieś położona w pobliżu Rokitna. W Twierdzielewie istniała katolicka szkoła i kościół. Jest to tak zwana wieś klasztorna założona w pierwszej połowie XV wieku. Pierwszy budynek kościelny zbudowano w 1554 roku, budowla przetrwała 350 lat. Dzisiejszy kościół zbudowano w 1905 r. Miejscowość zamieszkuje 65 mieszkańców.

12 Stryszewo Stryszewo to wieś położona na lewym brzegu Warty, w północnowschodniej części gminy Przytoczna. Wieś liczy 70 mieszkańców. Osada założona została w 1600 r. razem ze wsią Strychy. W pobliżu Stryszewa występuje wiele różnych zbiorowisk leśnych, przeważają jednak bory sosnowe i mieszane. W drzewostanie przeważającym gatunkiem jest sosna. Tereny podmokłe porastają olsy, łęgi czy grądy, które przepięknie prezentują się wiosną i jesienią. Inne często spotykane gatunki drzew leśnych to: brzoza, olsza, świerk, dąb, lipa, topola, modrzew, daglezja i jesion a nawet cyprysik Lawsonia. Lasy przyciągają rzesze amatorów zbierania jagód, grzybów, malin i jeżyn.

13 Wierzbno Wierzbno leży przy trasie nr 24 (Berlin-Poznań), 8 km od Przytocznej. Wieś należała do majątku ziemskiego. Wierzbno to jedna z najstarszych wsi w regionie. Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z roku 1415 właściciel wsi Bernard Wierzbiński funduje kościół.

14 W roku 1748 zbudowano w Wierzbnie kościół drewniany, przebudowany w 1909 roku na murowany. Obok znajduje się drewniana dzwonnica z 1920 r. Mieści się także pałac eklektyczny z połowy XIX w., obok którego wyrosły potężne lipy o obwodzie 460 i 470 cm oraz park krajobrazowy o pow. 13,5 ha z pierwszej połowy XIX w. Przed wojną było tu przejście graniczne. Wieś liczy 338 mieszkańców. Powstał tutaj jeden z największych w Polsce ekspedytorów ropy naftowej. W parku podworskim, przed neoklasycystycznym pałacem z końca

15 XIX w., oglądać można prawdziwą ciekawostkę przeniesiony z pobliskiej granicy polsko-niemieckiej tzw. kamień wersalski. Na mocy ustaleń traktatu wersalskiego granica biegła tędy w latach Dobrze widoczne są wykute na kamieniu litery P (Polska) i D (Deutschland), kolejny numer G 001 oraz napis Versailles (data podpisania traktatu przez Niemców). Na jego szczycie znajduje się niewielki otwór, od którego biegną wyraźne linie oznaczające kierunek dalszego przebiegu granicy. Jest to tzw. graniczny kamień główny. Ma zgodne z ustaleniami traktatu wymiary (175 x 40 x 40). Zmierzyliśmy go dokładnie. Pomiędzy kamieniami głównymi ustawiano wtedy mniejsze kamienie normalne o wymiarach 125 x 25 x 25 i jeszcze mniejsze kamienie pomocnicze (93 x 18 x 18).

16 Strychy Strychy leżą 1,5 km na północ od Wierzbna. Wieś została założona w 1600 r. Ziemia została zagospodarowana przez osadników holenderskich. W czasie wojny trzydziestoletniej we wsi zamieszkali osadnicy niemieccy. W Strychach istniał kościół ewangelicki i szkoła. Wieś posiadała młyn stępowy i młyn wodny, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z 1697 r. (akt sprzedaży młyna). W roku 1701 zbudowano w Strychach wiatrak. Wieś liczy 176 mieszkańców. Istnieje tu firma Super Down, zajmująca się produkcja pierza oraz Ośrodek ANASTASIS, prowadzący terapię uzależnień od narkomanii. W 2011 r. oddano do użytku boisko do plażowej piłki siatkowej.

17 Rokitno Rokitno to miejscowość położona o 4 km od Przytocznej przy drodze do Międzyrzecza, wśród falistych pagórków morenowych, licząca 627 mieszkańców. Rokitno to stara słowiańska osada, położona malowniczo wśród falistych pagórków morenowych. W Rokitnie znajduje się Sanktuarium z Cudownym Obrazem Matki Bożej Rokitniańskiej piękny kościół wzniesiony w latach , muzeum oraz ogród. W budowie jest również Droga Krzyżowa rozciągająca się wśród okolicznych pól i łąk. Sanktuarium to również piękny park z iglakami, dojrzewającymi wiśniami i stawem. To przygotowane specjalnie dla pielgrzymów miejsca modlitewne: Kaplica Matki Bożej Fatimskiej, Ostra Brama, Golgota. To również drewniany domek pustelnia Pięciu Braci Męczenników Międzyrzeckich. W wielu miejscach biją

18 źródełka, z których można czerpać wodę. Według dawnych pisanych przekazów parafia była tu już w XII w. W 1378 r. wieś stała się własnością opata Mikołaja i bledzewskich cystersów. Od tego czasu wieś łączyły z klasztorem stosunki lenne Nazwa Rokitno pochodzi od gatunku wierzby rokita. Jest to nazwa bardzo stara, pochodząca z XII lub XIII wieku. Już w 1333 zbudowano we wsi pierwszy kościół drewniany, założony przez biskupa poznańskiego Jana Doliwe. W 1661 kościół przeszedł na własność bledzewskiego konwentu cystersów. Osiem lat później z Bledzewa przeniesiono tu słynący łaskami obraz Matki Boskiej. Kolejny kościół powstał w 1642 roku, była to budowla drewniana. Na początku XVIII w. cystersi rozpoczęli budowę nowego murowanego kościoła, jednak budowla ta nie została ukończona. W 1746 r. rozebrano ją i przystąpiono do wznoszenia zachowanej do dziś późnobarokowej świątyni. Autorem projektu był nadworny architekt królewski, Karol Marcin Frantz. Budowę ukończono w 1756 r. Dzieje Rokitna związane są ściśle z kościołem i kultem Najświętszej Marii Panny. Znajduje się tu Bazylika Mniejsza Matki Bożej Królowej Rokitniańskiej, sanktuarium, miejsce pielgrzymek wiernych z całego świata. Wzrastający ruch pielgrzymkowy przyczynił się do podjęcia decyzji o budowie nowej świątyni. Dzisiejszy budynek kościoła zbudowany został w latach Jest to trzynawowa bazylika halowa w stylu barokowym, bogato zdobiona. Projektantem kościoła był królewski architekt Karol Marcin Frantz. Dwuwieżowa fasada wzorowana jest na austroczeskim baroku, ołtarz główny oraz ołtarze boczne rokokowe. Przedmiotem kultu i głównym zabytkiem kościoła jest obraz Matki Boskiej Cierpliwie Słuchającej. Cudowny Obraz Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej

19 Namalowany w I poł. XVI w. przez nieznanego artystę, przypuszczalnie ze szkoły niderlandzkiej, drewno lipowe, być może fragment większego obrazu Madonny z Dzieciątkiem. Znakiem szczególnym dzieła jest odsłonięte ucho Madonny, stąd tytuł Obrazu. Pierwotnie w posiadaniu osiadłej na Kujawach rodziny Stawickich. Następny właściciel to Wacław Leszczyński kanclerz koronny Królestwa Polskiego. Po nim Obraz przejął Jan Opaliński opat bledzewski, który umieścił go w swojej rezydencji, później w kościele bledzewskim, a następnie w specjalnie przygotowanym kościele w Rokitnie. Po wnikliwych badaniach w dniu r. obraz uznano za cudowny. Szczególną opieką otaczał Ikonę król Michał Korybut Wiśniowiecki, który sprowadził ją do Warszawy, zabrał na wyprawę pod Lublin w celu stłumienia buntu szlachty. Rycerstwo Polskie pod przewodem Króla modliło się o zwycięstwo mieczem, zaś jak się okazało, tam na polu bitwy doszło do zawarcia pokoju narodowego. Dowodem królewskiej czci i wdzięczności jest umieszczony na Obrazie biały orzeł z napisem Daj Panie pokój dniom naszym. Po tym zwycięstwie Boga nad przemocą, Król ofiarował Matce Bożej Koronę królewską, a obraz umieścił w swojej kaplicy na zamku Królewskim w Warszawie. Dnia r. obraz zostaje przywieziony do Rokitna i po nocnym czuwaniu w kaplicy polnej uroczyście wniesiony do odnowionego Kościoła. Na powrót obrazu wybudowano kaplicę polną, pierwotnie drewnianą. Istnieje przypuszczenie, że budowę sponsorował sam król Michał Korybut Wiśniowiecki, dlatego też drogę tę nazwano traktem królewskim. W 1758 roku wzniesiono kaplicę murowaną, a ostateczny kształt nadano jej w roku Znajdująca się w kaplicy figura Matki Bożej Fatimskiej jest darem papieża Jana Pawła II. Wiele darów papieskich znajduje się również w muzeum przy kościelnym. Całość otoczona jest pięknie utrzymanym parkiem, w którym znajduje się droga krzyżowa. Powstała też Kalwaria Rokitniańska, rozlokowana między jeziorami Lubikowskim i Rokitniańskim, która kończy się na wzgórzu przed Rokitnem, miejscem pierwszej świątyni, na której znajdują się 32 stacje /kapliczki/.

20 Godne polecenia jest jezioro Rokitno, które ma powierzchnię 70 ha i głębokość 13 m. Jest ono bezodpływowe o cząstkowej zlewni w obszarze gminy Przytoczna i Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Jezioro to niegdyś było połączone z jeziorem Lubikowskim. Położone jest malowniczo pośród lasów. Nad jeziorem rozlokowany jest ośrodek wypoczynkowy. W 2009 r. dokonano remontu budynku świetlicy wiejskiej wraz z remizą strażacką w miejscowości Rokitno. Funkcjonuje tu również Internetowe Centrum Edukacyjno-Oświatowe, gdzie wszyscy mieszkańcy i nie tylko mogą przyjść i skorzystać z internetu.

21