Wybrane zagadnie z epidemiologii, anatomii i terapii raka piersi
|
|
- Szymon Król
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 JOURNAL OF OF PUBLIC PUBLIC HEALTH, NURSING AND AND MEDICAL RESCUE No.2/2012 (36-40) JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2012 (2) 36 Wybrane zagadnie z epidemiologii, anatomii i terapii raka piersi (Selected issues of breast cancer epidemiology, anatomy and theory) A Bartczak 1, M Dziedziczak-Buczyńska 1 Streszczenie Autorki przedstawiły krótki rys historii leczenia raka piersi,omówiły anatomię gruczołu piersiowego i scharakteryzowały epidemiologię, objawy oraz leczenie raka piersi. Słowa kluczowe- rak piersi, epidemiologia, anatomia, diagnostyka, leczenie. Abstract The authors present a brief overview of the breast cancer treatment history, discuss the anatomy of mammary gland and characterized the epidemiology, symptoms and treatment of breast cancer. Key words - breast cancer, epidemiology, anatomy, diagnostics, treatment.. P I. WSTĘP ierwsze zapisy dotyczące raka gruczołu piersiowego (RGP) pochodzą z Egiptu z XVII wieku p.n.e. z Papirusa Ebersa. W tych czasach leczenie nowotworu polegało na wypalaniu zmienionych chorobowo tkanek. Również Hipokrates z Kos w V wieku p.n.e., a następnie Celsus w I wieku p.n.e. zajmowali się tematyką nowotworu piersi.. W I wieku naszej ery w starożytnym Rzymie chirurg Leonides wykonywał operacje nowotworów złośliwych piersi z użyciem rozgrzanego noża, który służył do tamowania krwawienia, a także do przypalania pozostałej części guza. Przełom w leczeniu nastąpił w XVII wieku, gdy chirurdzy Jean Louis Petit i Benjamin Bell powiązali rozsiew choroby z układem chłonnym i jako pierwsi dokonali wycięcia piersi, regionalnych węzłów dołu pachowego i mięśni klatki piersiowej. Afiliacja: 1. Akademia Humanistyczno- Ekonomiczna w Łodzi (korespondencja; taania@tlen.pl). Sukcesy w chirurgicznym leczeniu raka sutka odnosił także William Stewart Halsted, który w 1882 roku wykonał zabieg, określany później radykalną mastektomią wg. Halsteda. Metoda ta była popularna, aż do lat 70 XX wieku. Największy postęp w diagnostyce i leczeniu RGP nastąpił w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Niezwykle ważnym wydarzeniem było określenie metod klinicznych, klasyfikacji etapów rozwoju choroby i określenia stanu jej zaawansowania. Stało się to dzięki m.in. postępowi diagnostycznemu wczesnych etapów choroby, a także nowym cytostatykom. Bardzo ważnym wydarzeniem było odkrycie w ostatnich latach genów, które mogą powodować rozwój raka piersi. Z tym ważnym wydarzeniem i kolejnymi postępami w dziedzinie inżynierii genetycznej wiąże się duże nadzieje na znalezienie nowych bardziej efektywnych metod terapii [1, 2, 3, 4]. II. ANATOMIA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO Gruczoł piersiowy to narząd parzysty, położony na przedniej powierzchni klatki piersiowej nad mięśniem piersiowym większym. Leży on na wysokości od III do VII żebra, jedynie niewielka część boczna leży na powięzi mięśnia zębatego przedniego. Możemy również spotkać się z nazwą pierś, sutek, gruczoł mlekowy. (z łac. mamme). Pierś zbudowana jest z tkanki tłuszczowej, tkanki gruczołowej, przewodów mlecznych u kobiet, naczyń krwionośnych, nerwów i naczyń limfatycznych pokrytych skórą. Gruczoł składa się z płatów otoczonych tkanką łączną, ułożonych promieniście wokół brodawki, do której uchodzą przewody mleczne. Wielkość i kształt piersi oraz zabarwienie brodawek są zróżnicowane indywidualnie. W głównej mierze uwarunkowane są genetycznie oraz hormonalnie, zależą także od wieku kobiety i ilości przebytych porodów. Główną funkcją piersi jest produkcja mleka, pierwszego pokarmu dla noworodka. Unaczynienie tętnicze gruczołów piersiowych stanowią gałęzie sutkowe odchodzące od tętnicy piersiowej wewnętrznej, pachowej oraz tętnic międzyżebrowych. Natomiast unaczynienie żylne tworzy żyła pachowa, piersiowa wewnętrzna oraz
2 JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2012 (2) 37 żyły międzyżebrowe. Gruczoły piersiowe posiadają nerwy nadobojczykowe oraz gałęzie boczne, a także środkowe i międzyżebrowe, które dają unerwienie czuciowe. Z górnej piersiowej części pnia współczulnego ze zwojów przykręgosłupowych pochodzi unerwienie współczulne. Układ limfatyczny gruczołów piersiowych jest bardzo rozbudowany. Odpływ chłonki następuje drogą naczyń pachowych, piersiowych wewnętrznych oraz międzymięśniowych. W obrębie piersi położone są również węzły chłonne i zalicza się je do grupy węzłów chłonnych pachowych, które wraz z węzłami chłonnymi pod- i nadobojczykowymi klasyfikowane są jako regionalne węzły chłonne [1,2, 5]. III. OBJAWY I PRZEBIEG CHOROBY W początkowym okresie rozwoju RGP daje bardzo skąpe objawy kliniczne. Cennymi, zwłaszcza w tym okresie, są badania obrazowe m.in. USG piersi i mammografia. Warto zwrócić uwagę, że narastanie objawów zależne jest od stopnia zaawansowania nowotworu. Na obraz kliniczny mogą składać się m.in następujące objawy [1,3]: Niebolesnego guzka w piersi, Zmiana kształtu piersi, pojawia się asymetria, zmiana wielkości piersi, Wyciek z brodawki lub otoczki sutka treści o charakterze krwistym, Zniekształcenie brodawki lub otoczki przez owrzodzenie, Wciągnięcie brodawki lub skóry gruczołu piersiowego, Objaw tak zwanej skórki pomarańczy czyli zaczerwienienie, pogrubienie i stwardnienie skóry, Powiększenie węzłów chłonnych dołu pachy po stronie występowania guza, Poszerzenie żył skórnych piersi, Zaczerwienienie i obrzęk piersi przypominające stan zapalny, Obrzęk kończyny górnej i stawu barkowego, Duże rozmiary guza o nieregularnym kształcie brzegów, któremu towarzyszy owrzodzenie skóry piersi, Bóle spowodowane przerzutami do innych narządów między innymi bóle kostne, powiększenie wątroby oraz objawy neurologiczne. IV. DIAGNOSTYKA Każda kobieta powinna przynajmniej raz w miesiącu tydzień po zakończeniu menstruacji sama badać palpacyjnie swoje piersi. Z każdą niepokojącą zmianą należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub ginekologa, który pokieruje na dalsze badania diagnostyczne. W skład diagnostyki wchodzi [1,2,6]: Badanie kliniczne- obejmuje oglądanie i badanie palpacyjne piersi i regionalnych węzłów pachowych. Mammografia pozwala na wykrycie bardzo małych zmian w piersi, nie wykrywanych w badaniu palpacyjnym (o średnicy mniejszej niż 0,5 centymetra). Stosowana jest także w badaniach przesiewowych u kobiet. Badanie ultrasonograficzne pozwala na odróżnienie guza litego od torbieli. Biopsja- jest ostatecznym badaniem w rozpoznaniu raka gruczołu piersiowego w oparciu o wynik badania cytologicznego lub histologicznego. Istnieje kilka metod pobrania materiału do badania między innymi: o biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC), o biopsja gruboigłowa, o biopsja otwarta, o biopsja śródoperacyjna. Badania dodatkowe, których zakres jest zależny od stopnia zaawansowania choroby, takie jak rentgen klatki piersiowej, badania biochemiczne krwi, badanie ogólne moczu oraz scyntygrafie kości. Należy zaznaczyć, że w diagnostyce raka piersi wykorzystywane są również inne metody diagnostyczne, takie jak [8]: Rezonans magnetyczny (MRI). Pozytronowa tomografia emisyjna (PET)- lepsza wykrywalność ogniska pierwotnego oraz lokalizacja przerzutów. Scyntygrafia z zastosowaniem technetu- pomocna w znajdowaniu zmian wieloogniskowych i wieloośrodkowych oraz węzła wartownika. Mammotom (Vacuum-Assisted Breast Biopsy)- polega na nakłuciu zmiany grubą igłą i pobranie tkanek. Biopsja stereotaktyczna (Automated Breast BiopsyInstrumentation, ABBI)- sterowana komputerowo biopsja gruboigłowa pod kontrolą cyfrowej mammografii. Termografia- wykonywanie zdjęć kamerątermowizyjną, która rejestruje promieniowanie podczerwone (tkanki nowotworowe mają znacznie wyższą temperaturę w obrazie kamery niż tkanki zdrowe). Rokowanie w przypadku RGP w bardzo dużej mierze zależy od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej. Jest lepsze wtedy, gdy wcześniej proces chorobowy zostanie wykryty i im wcześniej zostanie zastosowane właściwe leczenie nowotworu. Ważnymi czynnikami rokowniczymi są m.in.: wiek chorej, wielkości guza, okres menopauzalny kobiety, typ histologiczny i stopień złośliwości według skali G. Kolejnymi czynnikami rokowań, na które trzeba zwrócić uwagę to obec-
3 JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2012 (2) 38 ność przerzutów w węzłach chłonnych, obecność przerzutów do innych narządów, stopień ekspresji receptorów estrogenowych (ER) i progestronowych (PR) oraz stopień ekspresji receptora HER 2. Z badań epidemiologicznych wynika, że odsetek pięcioletniego przeżycia kobiet, u których wykryto RGP w krajach Europy Zachodniej wynosi około 70%, w USA około 90%, a w Polsce około 50%, na co wpływa stosunkowo późne wykrywanie nowotworu, w fazie dużego zaawansowania choroby[1,2,4]. V. LECZENIE RAKA PIERSI Leczenie RGP jest procesem wieloetapowym, w którym bierze udział zespół interdyscyplinarny, w skład którego wchodzi chirurg onkolog, patomorfolog, radioterapeuta, chemioterapeuta oraz pielęgniarka, rehabilitant, psycholog i wolontariuszki Amazonki. Leczenie kobiet, u których wykryto RGP jest często leczeniem skojarzonym gdzie oprócz zabiegu chirurgicznego stosuje się radioterapię, chemioterapię, w tym hormonoterapię, oczywiście w zależności od wskazań. Schemat leczenia zależy m.in. od klinicznego stopnia zaawansowania nowotworu ( klasyfikacja TNM), umiejscowienia i obrazu histologicznego guza oraz wieku i stanu ogólnego pacjentki.[1,2] Operacja jest podstawową metodą leczenia stwarzającą możliwości leczenia radykalnego. Pozostałe formy terapii ( radio- i chemioterapia) mają charakter uzupełniający i stosowane są dla zwiększenia radykalizmu przeprowadzonego zabiegu operacyjnego. Niekiedy te formy terapii podejmowane są w przypadkach nieoperacyjnego RGP [1]. Do podstawowych operacji, współcześnie wykonywanych z powodu raka piersi, należą [2]: Wycięcie guza/zmiany (wide local excision, segmental excision, quadrantectomy), Mastektomia (mastectomy), Wycięcie wartowniczego węzła chłonnego (sentinel node biopsy), Wycięcie układu chłonnego dołu pachowego (axillary lymphadenectomy). Przy występowaniu inwazyjnego raka piersi lub przewodowego raka in situ piersi zabieg radykalny ( operacja doszczętna) (tj. R0) uwzględnia zaoszczędzenie miąższu gruczołu i skóry w stopniu, w którym jest to możliwe i bezpieczne z punktu widzenia ryzyka wystąpienia nawrotu raka. Obecnie każdemu choremu, który spełnia kryteria kwalifikacji do leczenia oszczędzającego należy zaproponować wybór między takim leczeniem a mastektomią. Po takiej operacji należy zastosować uzupełniające leczenie napromienianiem. Leczenie oszczędzające można stosować u chorych na niezaawansowanego raka piersi, spełniających określone warunki, dotyczące m.in. wielkości guza, lokalizacji guza, rozległości przewodowej składowej in situ, wieloogniskowości i wieloośrodkowości (multifocality and multicentricity), klinicznej (palpacyjnej i ultrasonograficznej) oceny regionalnych węzłów chłonnych, możliwości uzyskania pożądanego efektu kosmetycznego, wieku chorej, a także jej osobistych preferencji odnośnie do leczenia itd. Kryteria kwalifikacji do leczenia oszczędzającego ulegają w ostatnich latach stopniowemu rozszerzeniu, co można m.in. przypisać lepszym sposobom obrazowania rozległości raka (np. tomografia rezonansu magnetycznego piersi). Operacja oszczędzająca polega na wycięciu guza z marginesem zdrowych tkanek (wide local excision) lub usunięciu całego segmentu bądź kwadrantu piersi (segmentectomy/quadrantectomy). Częściowa mastektomia (partial mastectomy) polega na usunięciu fragmentu gruczołu wraz z pokrywającym go fragmentem skóry, z wyłączeniem brodawki sutkowej. Kolejnym elementem tej operacji jest wycięcie układu chłonnego dołu pachowego lub wycięcie wartowniczego węzła chłonnego. Możliwe jest to zarówno jednocześnie z wycięciem guza piersi, jak i następowo, po uprzednim diagnostycznym wycięciu guza. Procedura polega na wstrzyknięciu radioizotopu i/lub błękitnego barwnika w okolicę brodawki od strony odnośnego kwadrantu piersi (zdaniem niektórych substancje te należy wstrzyknąć w okolicę guza). Po otwarciu dołu pachowego chirurg poszukuje wybarwionego na niebiesko i/lub wykazującego radioaktywność węzła lub węzłów chłonnych, wycinając je pojedynczo. W przypadku stwierdzenia przerzutu w wartowniczym węźle chłonnym należy usunąć zawartość dołu pachowego. Celem operacji wykonywanej w obrębie dołu pachowego, w przypadku braku klinicznego podejrzenia obecności przerzutów w położonych tam węzłach, jest ocena zaawansowania choroby i określenie rokowania. W przypadku klinicznego/ultrasonograficznego podejrzenia albo cytologicznego/histologicznego potwierdzenia obecności przerzutów w pachowych węzłach chłonnych zawsze należy usunąć całą zawartość dołu pachowego. Operacja taka ma wówczas charakter leczniczy, a nie diagnostyczny.[1,3,4,6] Leczenie uzupełniające Systemowe leczenie uzupełniające, do którego zaliczamy radioterapię, leczenie cytostatykami, hormonoterapię( w której stosuje się leczenie hormonalne oraz metody biologiczne) uzależnione jest m.in. od stopnia kwalifikacji TNM, od zakwalifikowania do grupy wysokiego lub niskiego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej oraz stanu ogólnego pacjentki. Radioterapia stosowana jest jako leczenie uzupełniające po zabiegu chirurgicznym, który nie spełnia zasady doszczętno-
4 JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2012 (2) 39 ści. Radioterapia może mieć także charakter paliatywny, przy napromienianiu przerzutów do kości. Uboczne skutki to poparzenia naświetlanych miejsc [9]. Kolejnym ważnym sposobem leczenia jest chemioterapia, która może być stosowana przed operacją (neoadiuwantowa lub indukcyjna) w celu zmniejszenia masy guza oraz w leczeniu pooperacyjnym (adiuwantowa) w przypadku złego rokowania i obecności przerzutów w węzłach chłonnych pachy. Cytostatyki hamują co prawda mnożenie się szybko rosnących komórek nowotworowych, ale mają bardzo niekorzystny wpływ na organizm m.in. powodują uszkodzenie szpiki kostnego, wywołują nudności i wymioty, łysienie, uszkodzenie błony śluzowej całego organizmu, odczyny zapalne skóry, biegunki naprzemiennie z zaparciami, powodują obrzęk mięśni oraz upośledzają czynność nerek i wątroby. Hormonoterapia czyli leczenie hormonalne, jest dobrze tolerowane przez pacjentki. Polega ono na wyłączeniu pracy jajników u kobiet które są w okresie przed menopauzą oraz podawaniu estrogenów lub androgenów, glikokortykosteroidów, progestagenów, antyestrogenów. Metody biologiczne stosowane są humanizowane przeciwciała monoklinalne skierowane przeciwko antygenom nowotworowym, m.in. trastuzumab łączący się z receptorem HER 2 [1,6, 7]. Rehabilitacja Proces rehabilitacji ma bardzo duże znaczenie w poprawie jakości życia kobiet po zabiegu usunięcia gruczołu piersiowego i powinien rozpoczynać się przed operacją. Można podzielić go na trzy okresy, a mianowicie: Okres przedoperacyjny- w tym okresie pacjentka powinna zostać nauczona wykonywania ćwiczeń oddechowych, wzmacniających mięśnie kończyny górnej oraz stawu barkowego. Prowadzona jest rehabilitacja psychoelementarna, która ma za zadanie zmotywowanie chorej do ćwiczeń usprawniających oraz wyjaśnienie ważności ich stosowania w celu jak najszybszego powrotu do pełni życia. Okres pooperacyjny- to czas, w którym prowadzona jest gimnastyka oddechowa. Stosuje się wysokie ułożenie kończyny na klinie w celu zapobiegania obrzękowi limfatycznemu oraz zabiegi fizjoterapeutyczne w postaci masowania i głaskania kończyny po stronie operowanej. Chora powinna poruszać palcami wykonując proste ćwiczenia w postaci prostowania i zginania palców, a także proste ruchy dłonią i przedramieniem, aby nie dopuścić do zaniku mięśni, przykurczów. W dalszych dobach stopniowo rozszerza się rehabilitację pod czujnym okiem specjalisty, który powinien nauczyć pacjentkę prawidłowego wykonywania ćwiczeń, by w jak największym stopniu powróciła do sprawności fizycznej. Okres po opuszczeniu szpitala- pacjentka nadal powinna systematycznie prowadzić ćwiczenia, których została nauczona w czasie pobytu w szpitalu w celu stałego podnoszenia sprawności fizycznej. Powinna także korzystać z rehabilitacji w ośrodkach rehabilitacyjnych i sanatoriach. Prawidłowo prowadzona rehabilitacja przyczynia się do szybszego powrotu do zdrowia,jak również do normalnego życia. Ma także ogromne znaczenie w zapobieganiu obrzękowi limfatycznemu. Co więcej aktywność fizyczna pacjentek ma korzystny wpływ w przypadku rekonstrukcji piersi [8,9]. VI. PROFILAKTYKA W przypadku RGP należy zwrócić szczególną uwagę na profilaktykę, ponieważ w początkowym stadium choroby, w którym jest najlepsze rokowanie, mogą nie występować żadne objawy świadczące o rozwoju nowotworu. Profilaktykę można podzielić na pierwotną i wtórną [9,10]. W profilaktyce pierwotnej zapobiega się powstaniu choroby przez wyeliminowanie czynników ryzyka, które w dużej mierze zależą od stylu życia, stopnia skażenia środowiska, sposobu żywienia i jakości produktów żywnościowych i jest to [7]: Unikanie otyłości, stosowanie diety niskotłuszczowej, zjadanie jak najmniej przetworzonej żywności oraz częste spożywanie owoców i warzyw, Urodzenie pierwszego dziecka przed 30 rokiem życia i karmienie piersią, Unikanie nadmiernego spożywania alkoholu, Unikanie promieniowania jonizującego, Jeśli w najbliższej rodzinie wystąpił rak piersi wskazane jest zgłoszenie się do poradni genetycznej, gdzie sprawdza się obciążenie dziedziczne i obejmuje specjalistyczną opieką, Stosowanie umiarkowanego wysiłku fizycznego, Unikanie czynników stresogennych, Samobadanie piersi. Do profilaktyki wtórnej nazywanej skriningiem należą badania przesiewowe prowadzone. Zalicza się do nich [3,10]: Comiesięczną samokontrolę piersi (badanie palpacyjne), Mammografię:
5 JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2012 (2) 40 o w wieku 40 lat wykonywane pierwsze badanie mammograficzne i kolejne co 2 lata do 50 roku życia, o powyżej 50 roku życia raz w roku wykonanie badania mammograficznego, o Badanie ultrasonograficzne USG, Rezonans sutka MRI. VII. PIŚMIENNICTWO [1] Jassem J. Rak sutka. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe PWN, [2] Jeziorski A. Onkologia. Podręcznik dla pielęgniarek. Warszawa; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [3] Krzakowski M. Onkologia kliniczna Warszawa; Wydawnictwo Medyczne Borgis, [4] Kułakowski A, Skowrońska- Gardas A. Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [5] Bochenek A., Reicher M. Anatomia człowieka. Warszawa; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [6] Jeziorski A. Onkologia. Podręcznik dla pielęgniarek. Warszawa; Wydawnictwo Lekarskie PZWL,2005. [7] Markowska J. Ginekologia onkologiczna. Wrocław; Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, [8] Mika K. A. Po odjęciu piersi. Warszawa; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [9] Nowicki A. Pielęgniarstwo onkologiczne. Poznań; Wydawnictwo Termedia, [10] Pawlicki M. Rak piersi- nowe nadzieje i możliwości leczenia. Bielsko-Biała; Alfa Medica Press, 2002.
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52
Warszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52 OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 lipca 2018 r. w sprawie mierników oceny prowadzenia diagnostyki onkologicznej i leczenia onkologicznego Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoKurs dla studentów i absolwentów
Kurs dla studentów i absolwentów Profilaktyka, rozpoznanie i leczenie raka piersi. Etapy postępowania fizjoterapeutycznego u pacjentek po mastektomii Cel główny kursu: Przygotowanie do praktycznej pracy
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoRak piersi - zagrożenie cywilizacyjne
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy
Bardziej szczegółowoNowe wytyczne w diagnostyce i leczeniu raka piersi w oparciu o doniesienia ESMO z 2007 roku
Nowe wytyczne w diagnostyce i leczeniu raka piersi w oparciu o doniesienia ESMO z 2007 roku Tegoroczna konferencja ESMO zaowocowała nowo przedstawionymi wytycznymi, dotyczącymi zarówno diagnostyki, jak
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 7 czerwca 2019 r. Poz Rozporządzenie. z dnia 23 maja 2019 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 7 czerwca 2019 r. Poz. 1060 Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 23 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoRak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu?
Rak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu? Wiele czynników na które mamy bezpośredni wpływ, zwiększa ryzyko zachorowania
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 05.09.2014 07.09.2014 Data Godziny Tematy zajęć Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 05.09.14
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA SCHORZEŃ PIERSI
PROFILAKTYKA SCHORZEŃ PIERSI Lek. Dominika Jasińska-Stasiaczek www.domhome.pl http://www.echirurgia.pl/sutek/koliste_ruchy.htm CO TO JEST ZMIANA W PIERSI? Pierś zbudowana jest z tkanki gruczołowej, tłuszczowej
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoDiagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł
Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł Joanna Anioł Wykształcenie: wyższe Studia na Wydziale Lekarskim Collegium Medium UJ w Krakowie 1989 1995 Kształcenie podyplomowe: Specjalizacja
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO. dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska
NOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska wprowadzenie Nowotwór jest chorobą o podłożu genetycznym, czyli procesem spowodowanym nakładającym się zaburzeniami struktury DNA.
Bardziej szczegółowoWarto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć Kilka ważnych porad dla kobiet chorych na raka piersi Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Warto wiedzieć więcej o swojej
Bardziej szczegółowoCichy zabójca nie czeka w kolejce
Rak piersi to najczęstszy nowotwór u kobiet. Nawet jeśli wykryto go we wczesnym stadium, może bardzo szybko rozwinąć się do postaci zaawansowanej. Aż 30% pacjentek zgłasza się do lekarza zbyt późno. Przewodnik
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoRak piersi (carcinoma mammae, breast cancer)
Rak piersi 39 kach konieczna jest operacja (ewakuacja krwiaka, przywrócenie ciągłości osłonek). Piśmiennictwo Fibak J., Chirurgia. Podręcznik dla studentów, wyd. 3, PZWL, Warszawa 2002. Noszczyk W., Chirurgia,
Bardziej szczegółowoRAKOOPORNI. Program profilaktyki raka piersi. Bezpłatne badania mammograficzne
RAKOOPORNI Program profilaktyki raka piersi Bezpłatne badania mammograficzne Jesteś w wieku od 40 do 49 lat lub po 70 roku życia? W ciągu ostatniego roku nie miałaś wykonanej mammografii? Skorzystaj z
Bardziej szczegółowoAgata Abramowicz Centrum Badań Translacyjnych i Biologii Molekularnej Nowotworów Seminarium magisterskie 2013
Agata Abramowicz Centrum Badań Translacyjnych i Biologii Molekularnej Nowotworów Seminarium magisterskie 2013 Standaryzowane według wieku współczynniki zachorowalności na nowotwory złośliwe piersi w skali
Bardziej szczegółowoGRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus)
NOWOTWORY PIERSI NOWOTWORY ŁAGODNE SUTKA: GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) TORBIEL (cystis mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus) BRODAWCZAK
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoOśrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:
REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE
Bardziej szczegółowodokształcającego prowadzonego przez Centralny Ośrodek Koordynujący lub wojewódzki ośrodek koordynujący w latach 2007 2010 w zakresie
Dziennik Ustaw Nr 52 3302 Poz. 271 2. Program profilaktyki raka szyjki macicy macicy etap podstawowy pobranie materiału z szyjki macicy do przesiewowego badania cytologicznego. macicy etap diagnostyczny
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowoSpotkanie z fizjoterapeutką - Badanie piersi
1 / 5 Rozpoczęliśmy kolejny cykl spotkań. Tym razem artykuły dla Państwa przygotowywać będzie Paulina Frajtag, która jest fizjoterapeutą. Pracuje w Stowarzyszeniu Pniewskich Amazonek "Razem Raźniej". Doświadczenia
Bardziej szczegółowoPropozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce. Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu
Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Wytyczne: POLANICA 1998 POZNAŃ 1999 KRAKÓW 2000 Wrocław 2006 Rozporządzenie ministra edukacji
Bardziej szczegółowoNowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia
Nowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe narzadu płciowego u kobiet w Polsce w latach 1987, 1996, 3 i szacunkowe na 1 r. 1987 1996 3 1 Zachorowania
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Bardziej szczegółowoBadania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Cel wykonywania badań przesiewowych Jak powinna postępować każda kobieta? U jakich
Bardziej szczegółowoBREAST CANCER UNIT W ZACHODNIOPOMORSKIM
ZACHODNIOPOMORSKIE CENTRUM ONKOLOGII BREAST CANCER UNIT W ZACHODNIOPOMORSKIM CENTRUM ONKOLOGII Małgorzata Talerczyk 17.01.2014 WSKAŹNIKI DZIAŁALNOŚCI 2013 r. Liczba hospitalizowanych pacjentów: 11 194
Bardziej szczegółowo10 wskazówek dla chorych na nowotwory piersi
NOWOTWORY PIERSI Roz poznanie choroby nowotworowej wiąże się z dużym obciążeniem psychofizycznym. Obecność kogoś bliskiego, rodziny, pielęgniarki i innych chorych pomoże Ci poradzić sobie w tych trudnych
Bardziej szczegółowoPaździernik jest od 1985 roku Miesiącem Świadomości Raka Piersi (BCAM, z ang. Breast Cancer Awareness Month).
Październik jest od 1985 roku Miesiącem Świadomości Raka Piersi (BCAM, z ang. Breast Cancer Awareness Month). Rak piersi: - I miejsce pod kątem zachorowalności - II miejsce z powodu umieralności W Polsce
Bardziej szczegółowoOnkoBarometr WHC dostęp do gwarantowanych świadczeń onkologicznych Fundacja Watch Health Care
www.korektorzdrowia.pl Fundacja Watch Health Care OnkoBarometr WHC dostęp do gwarantowanych świadczeń onkologicznych Natalia Majcherczyk Aneta Augustyn BRPP, Warszawa, 16 czerwca 2016 Wszelkie prawa zastrzeżone
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoProfilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Profilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych 2015-02-03 1 opracowała: Agnieszka Podlaszczak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
Bardziej szczegółowoCzęść A Programy lekowe
Wymagania wobec świadczeniodawców udzielających z zakresu programów zdrowotnych (lekowych) Część A Programy lekowe 1.1 WARUNKI 1. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU B 1.1.1 wymagania formalne Wpis w rejestrze
Bardziej szczegółowoONKOLOGIA KLINICZNA 1. Dane jednostki: Kierownik Katedry Onkologii Kierownik Kliniki Onkologii Osoby odpowiedzialne za dydaktykę:
ONKOLOGIA KLINICZNA 1. Dane jednostki: Katedra i Klinika Onkologii Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego ul. Łąkowa 1/2; 61-878 Poznań tel. 854 90 38; fax 854 90 72; www.oncology.am.poznan.pl/studenci
Bardziej szczegółowoProfilaktyka. raka piersi
Profilaktyka raka piersi Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 22% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Każdego roku raka piersi rozpoznaje się
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 207/208 202/2022 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Bardziej szczegółowoEpidemiologia raka piersi
Dr n. med. Rafał Matkowski specjalista chirurgii onkologicznej Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Plac Hirszfelda 12, 53-413 Wrocław tel./fax 0048 71 3619111 tel. 0048 71 3689391 Epidemiologia
Bardziej szczegółowoDZIEŃ. 50-69 lat. 20-49 lat EUROPEJSKI. Walki z Rakiem Piersi
Europejski Dzień (Breast Health Day) to ustanowione 15 października święto, którego istotą jest przypominanie i uświadamianie o tym jak zapobiegać występowaniu nowotworów piersi oraz o olbrzymim znaczeniu
Bardziej szczegółowoCO TO JEST RAK PIERSI?
SAMOBADANIE PIERSI CO TO JEST RAK PIERSI? Rak piersi (łac. carcinoma mammae) to najczęstszy i najgroźniejszy nowotwór występujący u kobiet. Jest na pierwszym miejscu zachorowań, na nowotwory wśród Polek,
Bardziej szczegółowowww.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja
www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja Rak piersi Najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce 2004 r. ponad12 000 nowych zachorowań na raka piersi
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoProcedura certyfikacji ośrodka -Breast Cancer Unit
Procedura certyfikacji ośrodka -Breast Cancer Unit Tadeusz Pieńkowski Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Radomskie Centrum Onkologii 2018 Warszawa październik 2018 Postęp w medycynie-rewolucyjne
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 15
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 15 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letnia kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowo2. Wczesne wykrywanie raka piersi
2. Wczesne wykrywanie raka piersi Rak piersi jest najczęstszym w Polsce kobiecym nowotworem złośliwym (blisko 22% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe). Stanowi główną przyczynę zgonów kobiet wśród
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP... 13
SPIS TREŚCI WSTĘP... 13 ROZDZIAŁ I Skąd się to bierze?... 16 1. Podstawowe zagrożenia...18 1.1. Geografia występowania nowotworów...18 1.2. Skłonności rasowe... 21 1.3. Skłonności genetyczne... 21 1.4.
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowoLECZENIE RAKA PIERSI (ICD-10 C 50)
Załącznik B.9. LECZENIE RAKA PIERSI (ICD-10 C 50) ŚWIADCZENIOBIORCY ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PROGRAMU 1. Leczenie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 7 czerwca 2019 r. Poz Rozporządzenie. z dnia 23 maja 2019 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 7 czerwca 2019 r. Poz. 1061 Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 23 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoDiagnoza. Zdiagnozowano raka piersi - i co dalej? Dr med. A.H. Wasylewski
Diagnoza Zdiagnozowano raka piersi - i co dalej? Dr med. A.H. Wasylewski Zdiagnozowanie raka piersi początkowo budzi u większości kobiet przerażenie. Dlaczego ja? Co mam teraz zrobić i jakie czekają mnie
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoRAK PIERSI. od diagnozy do leczenia. Poradnik dla pacjentek. Część I. leczonych z powodu raka piersi
RAK PIERSI od diagnozy do leczenia Poradnik dla pacjentek leczonych z powodu raka piersi Część I Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym występującym u kobiet. Częstość zachorowania na niego
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoZałącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi
Załącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka
Bardziej szczegółowoBADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU UMOWY Część L - Opis świadczenia POZYTONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA (PET)
Załącznik nr 4 do zarządzenia Nr 88/2013/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 18 grudnia 2013 r. OPIS PRZEDMIOTU UMOWY Część L - Opis świadczenia POZYTONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA (PET) 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoSamodzielne badanie piersi - profilaktyka raka sutka
Samodzielne badanie piersi - profilaktyka raka sutka Bardzo waŝną rzeczą dla kaŝdej kobiety jest umiejętność samooceny swojego zdrowia. Obserwacja własnego organizmu i znajomość podstawowych zmian zachodzących
Bardziej szczegółowoLeczenie systemowe raka piersi
Leczenie systemowe raka piersi Marcin Napierała specjalista onkologii klinicznej Oddział Onkologii Ogólnej SP ZOZ Szpital Wojewódzki Zielona Góra Leczenie systemowe raka piersi Leczenie systemowe raka
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Bardziej szczegółowoZałącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:05:17 WYGRAJ Z RAKIEM KORZYSTAJ Z BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH
WYGRAJ Z RAKIEM KORZYSTAJ Z BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH Październik jest miesiącem walki z rakiem piersi. To dobra okazja, by zachęcić wszystkie Panie do profilaktyki nie tylko nowotworów piersi, ale także
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoOnkologia - opis przedmiotu
Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 130/2013 z dnia 22 lipca 2013 w sprawie oceny leku Afinitor (ewerolimus), tabletki, 5 mg, 30 tabl., kod EAN 5909990711567
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 386/16 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. z dnia 5 kwietnia 2016 r.
UCHWAŁA NR 386/16 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 5 kwietnia 2016 r. w sprawie zmiany Statutu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy z
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 21 kwietnia 2016 r. Poz. 1897 UCHWAŁA NR 386/16 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 5 kwietnia 2016 r. w sprawie zmiany Statutu Wojewódzkiego Szpitala
Bardziej szczegółowoleczenie miejscowe leczenie systemowe leczenie skojarzone Leczenie chirurgiczne wznowy miejscowej leczenie radykalne
Leczenie W terapii raka jelita grubego stosuje się trzy podstawowe metody leczenia onkologicznego: chirurgię, radioterapię oraz chemioterapię. Dwie pierwsze określa się jako leczenie miejscowe, ostania
Bardziej szczegółowoLECZENIE RAKA PIERSI ICD-10 C
załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE RAKA PIERSI ICD-10 C 50 nowotwór złośliwy sutka Dziedzina medycyny: onkologia kliniczna I. Cel
Bardziej szczegółowoLeczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 1518/12 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. z dnia 17 września 2012 r.
UCHWAŁA NR 1518/12 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 17 września 2012 r. w sprawie: zmiany Statutu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi. Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy
Bardziej szczegółowo1. Rodzaje operacji wykonywanych u chorych na raka piersi
POL J PATHOL 2011; 4 (SUPLEMENT 4): S20-S25 RODZAJE OPERACJI WYKONYWANYCH U CHORYCH NA RAKA PIERSI I ZASADY ZABEZPIECZANIA MATERIAŁU TKANKOWEGO DO BADANIA HISTOLOGICZNEGO JANUSZ RYŚ, WOJCIECH M. WYSOCKI,
Bardziej szczegółowo10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby JAKIE SĄ PRZYCZYNY?
10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby nowotworowej wiąże się z dużym obciążeniem fizycznym i psychicznym.obecność kogoś bliskiego, pielęgniarki i innych
Bardziej szczegółowoZachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach
Zachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach 1999-2013 Działania Powiatu z zakresu promocji i ochrony zdrowia Wszelkie działania z zakresu promocji i ochrony zdrowia realizowane
Bardziej szczegółowoSAMODZIELNE BADANIE PIERSI to najprostszy, bezpłatny sposób zadbania o własne zdrowie.
SAMODZIELNE BADANIE PIERSI to najprostszy, bezpłatny sposób zadbania o własne zdrowie. Samodzielne badanie piersi to comiesięczna praktyka badania własnych piersi w celu wczesnego wykrycia zmian chorobowych.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 11 marca 2014 r. Poz. 1232 UCHWAŁA NR 146/14 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie zmiany Statutu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego
Bardziej szczegółowoSAMOBADANIE PIERSI. Samodzielne badanie piersi obejmuje ich oglądanie przed lustrem i badanie dotykiem.
RAK PIERSI Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet. Jego przebieg kliniczny jest zwykle wieloletni i we wczesnych stadiach bezobjawowy. Do uznanych czynników ryzyka zachorowania na
Bardziej szczegółowo[10ZPK/KII] Onkologia
1. Ogólne informacje o module [10ZPK/KII] Onkologia Nazwa modułu ONKOLOGIA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 KLINIKA ONKOLGII UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO IM. KAROLA AMRCINKOWSKIEGO W POZNANIU 1.
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 KLINIKA ONKOLGII UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO IM. KAROLA AMRCINKOWSKIEGO W POZNANIU 1. Adres jednostki: Adres: ul. Szamarzewskiego 84, 60-569 Poznań Telefon
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry.
NOWOTWORY SKÓRY Nowotwory skóry są zmianami zlokalizowanymi na całej powierzchni ciała najczęściej w miejscach, w których nastąpiło uszkodzenie skóry. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym jest promieniowanie
Bardziej szczegółowodiagnostyka raka piersi
diagnostyka raka piersi Jedyne w Polsce badanie genetyczne połączone z badaniem obrazowym piersi 1 Czy jesteś pewna, że nie grozi Ci zachorowanie na raka piersi? Aktualny stan wiedzy medycznej umożliwia
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 5 października 2012 r. Poz. 3057 UCHWAŁA NR 1518/12 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 17 września 2012 r. w sprawie: zmiany Statutu Wojewódzkiego Szpitala
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Propedeutyka onkologii
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Propedeutyka onkologii Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoCentrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ul. Wawelska 15B, Warszawa, Polska
C ertyfikat N r: 2 5 8 756-2018-AQ-POL-RvA Data pierws zej c ertyfikacji: 0 6 kwietnia 2 012 Ważnoś ć c ertyfikatu: 2 7 maja 2 0 1 9-0 5 kwietnia 2 021 Niniejszym potwierdza się, że system zarządzania
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHORYCH NA RAKA PIERSI ZE WSPÓŁISTNIEJĄCĄ CIĄŻĄ
LECZENIE CHORYCH NA RAKA PIERSI ZE WSPÓŁISTNIEJĄCĄ CIĄŻĄ Jerzy Giermek Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii-Instytut Kierownik Kliniki: Doc. dr hab. med. Tadeusz Pieńkowski
Bardziej szczegółowoOŚRODKI LECZENIA RAKA PIERSI W POLSCE. Prof. Tadeusz Pieńkowski Prezes Światowego Towarzystwa Senologicznego
OŚRODKI LECZENIA RAKA PIERSI W POLSCE Prof. Tadeusz Pieńkowski Prezes Światowego Towarzystwa Senologicznego Zmiany w leczeniu raka piersi Postęp w medycynie-rewolucyjne zmiany w leczeniu raka piersi raka
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 26 października 2017 r. Poz. 4436 UCHWAŁA NR 1416/17 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 6 października 2017 r. w sprawie zmiany Statutu Wojewódzkiego
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA PRAKTYCZNE EFEKTY KSZTAŁCENIA
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach EFEKTY KSZTAŁCENIA Z PRZEDMIOTU GINEKOLOGIA I OPIEKA GINEKOLOGICZNA realizowane
Bardziej szczegółowoBRACHYTERAPIA RAKA PIERSI. P o radn ik d la Pacjent ó w
BRACHYTERAPIA RAKA PIERSI P o radn ik d la Pacjent ó w INFORMACJE O PUBLIKACJI SPIS TREŚCI 2 3 Opracowanie tekstu dr hab. n. med. Janusz Skowronek Opracowanie graficzne Aleksandra Robaszkiewicz, GoldFish
Bardziej szczegółowowww.aotm.gov.pl Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 84/2013 z dnia 22 czerwca 2013 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Afinitor
Bardziej szczegółowo