HERB I LOGO KRÓLESTWA NIDERLANDÓW

Transkrypt

1 KRZYSZTOF J. GUZEK HERB I LOGO KRÓLESTWA NIDERLANDÓW HOLENDERSKI DESIGN NARODOWY Materiały z międzynarodowych Targów Wiedzy Graficznej Centrum Sztuki Fort Sokolnickiego, Warszawa, października 2013 r. ZDUNY k/ Ł O W I C Z A - PAŻDZIERNIK 2013

2 Krzysztof J. Guzek Herb i logo Holandii. Holenderski design narodowy. W dniach pazdziernika 2013 r. odbyły się w Warszawie Targi Wiedzy Graficznej, zorganizowane przez Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej. W programie Targów oprócz wykładów światowej sławy projektantów grafiki, warsztatów i innych imprez towarzyszących, odbyły się spotkania panelowe, z których najbardziej interesującym był panel pt. Design narodowy. Najciekawszym wystąpieniem na tym panelu była prezentacja The Dutch Goverment Visual Identity Interactuive *) autorstwa Toma Dorrensteijn a z holenderskiej firmy o światowej renomie DUNBAR. W tejże prezentacji został przedstawiony jednolity system oznakowania wszystkich urzędów i agend państwowych Holandii. Został on opracowany na zlecenie rządowe ponieważ do tej pory 175 instytucji administracji państwowej (ministerstw, centralnych urzędów, etc.) posługiwało się własną, bardzo zróżnicowaną symboliką (jak obecnie w Polsce). Podstawą do opracowania jednolitego systemu stał się herb Królestwa Niderlandów [2] zwany herbem średnim, najczęściej używanym przez administrację państwową stąd zwanym State Coat of Arms of Netherlands. Na jego bazie opracowano sygnet logotypu całego systemu. Herb Średni Królestwa Niderlandów (State version) Sygnet rządowego logo Holandii czyli herb średni w uproszczonej, nowoczesnej formie graficznej [1] Design narodowy Holandii ni był prezentowany na światowy, XXX Kongresie Nauk Heraldycznych i Genealogicznych MAASTRICHT 2012 gdyż jak poinformował niżej podpisanego designer Tom Dorrensteijn nie był wówczas jeszcze ukończony. [2] Królestwo Niderlandów oficjalna, pełna nazwa Państwa Holandii.

3 Przyjrzyjmy się jednak nieco bliżej państwowej heraldyce Holandii, która dysponuje t r z e m a oficjalnymi herbami : herbem wielkim. herbem średnim i herbem małym [3]. Herb Wielki Królestwa Niderlandów [4] (Groot Rijkswappen) jest osobistym herbem monarchy Holandii (obecnie: Król Wilhelm-Aleksander). Na płaszczu podbitym gronostajem i zwieńczonym koroną zamknięta umieszczony jest herb mały, również zwieńczony zamkniętą koroną oraz dwa trzymacze w postaci Lwów Holenderskich (Dutch Lions); zaś poniżej widnieje rozwinięta wstęga z dewizą: Będę utrzymywać / Zachowam ). Herb Wielki ( Royal version) Królestwa Niderlandów Rząd Holandii wykorzystuje wersję herbu bez płaszcza czyli Herb Średni, stąd zwany Herbem Państwowym (State version), przy czym administracja państwowa czasem wykorzystuje tylko tarczę herbu z godłem, niekiedy zwieńczoną koroną ( Klein Rijkswappen - Herb Mały). Herb Średni (State version) Królestwa Niderlandów

4 Trzecim herbem funkcjonującym w heraldycznym systemie naczelnych znaków państwowych Holandii jest Herb Mały Królestwa Niderlandów (Klein Rijkswappen), zastrzeżony do królewskiego użytku [5]. Bez obawy uchybienia prawdzie można stwierdzić, iż w ideowej treści tego herbu zawarta jest cała historia Królestwa Niderlandów. Herb Mały Królestwa Niderlandów W herbie małym umieszczony jest w polu błękitnym godło herbu: lew wspięty złoty [6] w koronie otwartej z czerwonymi językiem i szponami, dzierżący w prawej łapie miecz z głownią srebrną, zaś w lewej wiązkę siedmiu srebrnych strzałą ze złotymi grotami. W polu tarczy znajdują się także prostokątne płatki złota (w literaturze opisywane także jako sztabki) o zmiennej na przestrzeni wieków liczbie i umiejscowieniu jest to element dynastycznego herbu von Nassau [7]. [3] Wzory herbów Królestwa Niderlandów zostały ustanowione przez królową Wilhelminę (okres panowania ) dekretem z dnia 10 lipca 1907 r. i zostały potwierdzone przez królową Beatrix dekretem z dnia 23 kwietnia 1980 r. [4] W heraldyce państw zachodnioeuropejskich o ustroju monarchii konstytucyjnej funkcjonowanie trzech herbów państwowych nie jest żadnym novum. Tego typu trzema herbami dysponuje np. Królestwo Szwecji Herb wielki Szwecji ( Stora Riksvapnet)) i herb mniejszy Szwecji (Lilla Riksvapnet - Tre Kronor) wraz z jego odmianą z insygniami św. Serafina [5] Dodajmy, że każdy z członków holenderskiej dynastii królewskiej dysponuje własnymi herbami; ta dziedzina dynastycznej heraldyki pozostaje jednak poza niniejszymi rozważaniami. [6] W heraldycznym kanonie do barwienia herbów używa się dwóch tzw. metali heraldycznych złota i srebra oraz czterech heraldycznych tynktur: czerwonek, niebieskiej, zielonej i czarnej. W użytkowych wersjach herbu heraldyczne metale zastępuje się dwiema tynkturami złoto żółtą, zaś srebro białą.

5 W celu stworzenia jednolitego systemu oznakowania administracji państwowej Holandii The Dutch Goverment Visual Identity Interactuive - opracowany został przez firmę DUNBAR także specjalny krój czcionki (font), autorstwa znakomitego grafika Petera Verheul a. Połączenie sygnetu (czyli wyżej prezentowanego znaku graficznego) z elementem słownym (tu: nazwa ministerstwa, agendy rządowej etc) tworzy jednolite stylistycznie logo rządowe. Rządowe logo Holandii sygnet i tekst identyfikacyjny (krój czcionki by Peter Verheul) Pierwsza wersja sygnetu wzbudziła silne kontrowersje ponieważ w tej nowoczesnej wersji graficznej herbu średniego zostały pominięte elementy godła herbu Niderlandów widniejące w polu tarczy żółte prostokąciki listki alias sztabki złota, czasem niesłusznie traktowane jako heraldyczne diamenty (przypomnijmy zatem iż w heraldyce symbolem kamieni szlachetnych jest prostokąt skreślony wewnętrznym krzyżykiem). [7] Nassau dynastia pochodzenia niemieckiego panująca w Nassau, Orange, Niderlandach, Wielkiej Brytanii i Luksemburgu. Dynastia wywodziła się od Walrama I, hrabiego Laurenburga, który w 1160 r. wszedł w posiadanie hrabstwa Nassau. W XIII wieku ród podzielił się na dwie linie: starszą walramską i młodszą - ottońską. Linia walramska dynastii Nassau wygasła w linii męskiej w 1912 roku, linia ottońska - w 1890 roku. Po wymarciu rodu sukcesja tronu w Królestwie Holandii pozostała w gałęzi żeńskiej. Od 1908 r. jej przedstawiciele noszą tytuł książąt Oranje-Nassau. Dwie wersje herbu dynastycznego von Nassau różniące się liczba i umiejscowieniem płatków złota ( z lewej z herbarza niemieckiego, z prawej z herbarza francuskiego).

6 W tej sytuacji zdecydowanie interweniowała holenderska komisja heraldyczna w sprawie uwzględnienia we wzorze sygnetu historycznych płatków złota i jej stanowisko musiało zostać bez bezdyskusyjnie (sic!) przyjęte. Logo rządu Królestwa Niderlandów Logo holenderskiego ministerstwa sprawiedliwości i logo agendy tegoż ministerstwa

7 Realizacja w praktyce tablica na siedzibie Ministerstwa Ekonomiki Holandii

8 Specjalny krój czcionki (font )opracowany przez firmę DUNBAR zastrzeżony wyłącznie do użycia w identyfikacji administracji państwowej Holandii Holandia nie jest pierwszym z państw europejskich już posiadających własny design narodowy. Tego typu system identyfikacji administracji państwowej, oparty na swoim herbie wielkim [8] w wersji używanej przez rząd Zjednoczonego Królestwa posiada Wielka Brytania : (a) (b) (c) Symbolika państwowa Wielkiej Brytanii: herb wielki w wersji rządowej (a), logotyp Ministerstwa Praw Zagranicznych (b) i sygnet logotypu w wersji monochromatycznej (c). Nieco inny sposób państwowej identyfikacji wizualnej przyjęto w Szwajcarii oraz Szwecji, gdzie sięgnięto po jeden z podstawowych symboli państwowych jakimi są flaga. [8] Zjednoczone Królestwo (United Kingom of Great Britain and Northern Ireland) dysponuje dwiema wersjami wielkiego herbu państwowego - wraz z ich odmianami używanymi w Szkocji herbem wielkim królewskim i herbem rządowym (a) (b) (c) (d) Herby wielkie Zjednoczonego Królestwa: herb wielki królewski (a) i herb wielki używany przez rząd JKM oraz ich odmiany używane w Szkocji (c i d).

9 W przypadku Szwajcarii bazą do utworzenia podstawowego logotypu stały się herb i flaga państwowa jako najbardziej rozpoznawalne symbole Konfederacji Szwajcarskiej; (a) (b) (c) (d) Symbolika Szwajcarii: herb państwowy (a) i flaga państwowa (b) oraz dwa logotypy szwajcarskiego design u narodowego. W podobny sposób utworzono design narodowy w Szwecji wykorzystując jako bazę do jego utworzenia flagę państwową a pomijając dotychczas najbardziej rozpowszechnioną i znaną pod nazwą Trzy Korony (Tre Kronor) markę Królestwa Szwecji. Flaga Królestwa Szwecji oraz logotyp narodowego design u szwedzkiego. Znamienne, że do utworzenia design owego logotypu nie wykorzystano żadnego z oficjalnych herbów Szwecji, pomimo faktu, iż herb mniejszy Tre Kronor jest używany do identyfikacji szwedzkich agend rządowych Logotyp ambasady Szwecji w Londynie i w Warszawie z herbem mniejszym Tre Kronor ( Trzy Korony ) Tymczasem na bazie herbu mniejszego Szwecji posiadającego nazwę własną Trzy Korony funkcjonuje w przestrzeni publicznej najbardziej rozpoznawalna, wyżej wspomniana marka Królestwa Szwecji począwszy od używania nazwy własnej (np. hokejowa reprezentacja narodowa znana jest pod nazwa Trzy Korony ) po używanie symbolu trzech żółtych koron w niebieskim polu na różnych, najbardziej zaskakujących gadgetach [9].

10 Trzy Korony najbardziej rozpoznawalna marka Szwecji na wybranych przykładach W powyższy sposób Królestwo Niderlandów - obok Szwecji, Szwajcarii czy też Wielkiej Brytanii - weszło do grona państw europejskich posiadających własny design narodowy. Z goryczą można stwierdzić niepodważalny fakt iż Rzeczpospolita nie tylko do dzisiejszego dnia nie posiada własnego design u narodowego mimo zaangażowania do prac świetnego designera Wally Olins a, wybitnego znawcy brandingu o światowej renomie (dwuletnie prace zakończyły się kompletnym fiaskiem), lecz także a może przede wszystkim uporządkowanej symboliki państwowej. Krzysztof J. Guzek Member of The Heraldry Society of Scotland Zduny k/łowicza, w listopadzie 2013 [9] Należy wspomnieć, iż w międzynarodowej przestrzeni publicznej funkcjonują także państwowe logotypy turystyczne służące do promocji poszczególnych państw bądź też ich szczególnie atrakcyjnych regionów. Jest to jednak zupełnie odrębna, dość specyficzna sfera współczesnej symboliki, pozostająca poza przedmiotem niniejszych rozważań. Dość wspomnieć że Polska ma na tym polu wyjątkowo negatywne dokonania ( zagadnienia te były przedmiotem wygłoszonego przez wyżej podpisanego referatu pt. Logo instead Coat of Arms of Republic of Poland - Myth and Reality, wygłoszonego na światowym, XXVII Kongresie Nauk Heraldycznych i Genealogicznych ST. ANDREWS 2006)