REHABILITACJA CHORYCH ZE STWARDNIENIEM ROZSIANYM

Transkrypt

1 REHABILITACJA CHORYCH ZE STWARDNIENIEM ROZSIANYM Maria Łukasik Wojciech Kozubski Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

2 REHABILITACJA W OKRESIE RZUTU CELE: Unikanie unieruchomienia chorzy leżący: profilaktyka przeciwodleżynowa częste zmiany pozycji i ułożenia kończyn (co 3h), - pozycja siedząca (fotel, wózek inwalidzki) Ćwiczenia oddechowe Zapobieganie przykurczom (ćwiczenia bierne, prowadzone, czynno-bierne) Profilaktyka powikłań urologicznych

3 REHABILITACJA W OKRESIE REMISJI / W POSTACI PRZEWLEKŁEJ SM Uzależnienie programu rehabilitacji od stopnia niepełnosprawności i obrazu klinicznego: CELE: zmniejszenie spastyczności zwiększenie zakresu ruchów zwiększenie siły mięśni kończyn ograniczenie zaburzeń równowagi i koordynacji, zmniejszenie drżenia poprawa wydolności fizycznej zapobieganie powikłaniom urologicznym przystosowanie do wózka inwalidzkiego

4 POSTĘPOWANIE W SPASTYCZNOŚCI Spastyczność występuje u ok % chorych z SM objaw utrudniającym rehabilitację i pogarszający jakość życia, (jednak) w paraparezie może ułatwiać poruszanie się

5 POSTĘPOWANIE W SPASTYCZNOŚCI c.d. Metody farmakologiczne: -- leki obniżające napięcie mięśniowe (m.in. pompa baklofenowa) -- toksyna botulinowa A Fizykoterapia: -- elektroterapia (tonoliza, kąpiele elektryczno-wodne dwui czterokomorowe zstępujące) -- pole magnetyczne niskiej częstotliwości (magnetoterapia i magnetostymulacja ogólnoustrojowa) -- biostymulacja laserowa -- promieniowanie podczerwone (lampa solux filtr niebieski) -- krioterapia

6 KRIOTERAPIA krioterapia miejscowa: 1. masaż kostkami lodu, 2. ćwiczenia w wodzie o temperaturze nie przekraczającej 30 C, 3. kriożele krioterapia ogólnoustrojowa: 1. kriokomora, 2. kriosauna

7 temp C temp C KRIOKOMORA

8 KRIOSAUNA KRIOTERAPIA MIEJSCOWA

9 KĄPIEL CZTEROKOMOROWA TONOLIZA MAGNETOTERAPIA LAMPA SOLUX FIZYKOTERAPIA W SM

10 POSTĘPOWANIE W SPASTYCZNOŚCI c.d. Kinezyterapia ćwiczenia relaksacyjne (trening autogenny, metoda Jacobsona), ćwiczenia ułożeniowe, ćwiczenia z wykorzystaniem urządzeń mechanicznych (CPMcontinuous passive motion), trening z zastosowaniem sprzężenia zwrotnego (biofeedback), techniki odruchowe (rękoczyny Faya), muzykoterapia, choreoterapia, hippoterapia, rekreacja (pływanie, tenis stołowy, jazda na rowerze, kręgle, bilard)

11 CELE: zmniejszenie spastyczności zwiększenie zakresu ruchów zwiększenie siły mięśni kończyn ograniczenie zaburzeń równowagi i koordynacji, zmniejszenie drżenia zapobieganie powikłaniom urologicznym poprawa wydolności fizycznej przystosowanie do wózka inwalidzkiego

12 Trening kondycyjny udokumentowany pozytywny wpływ wysiłku fizycznego w SM trening aerobowy w SM jako element strategii opartej na zadaniach (task-oriented approach) i niepełnosprawności (disability-oriented approach) - przy ścisłym zachowaniu kryteriów kwalifikacji do wysiłku aerobowego można uzyskać poprawę wydolności chorych bez pogorszenia stanu neurologicznego, - czas trwania treningu: kilka tygodni kilka miesięcy, - stała kontrola stanu neurologicznego, - ćwiczenia aerobowe ze wzrastającym obciążeniem, - poprawa jakości życia - wyniki niespójne.

13 Kinezyterapia: Przyczyny - patogeneza reedukacja nerwowo-mięśniowa (PNF proprioceptive neuromuscular facilitation, metoda Kabata-Keisera) metoda NDT (neurodevelopmental therapy) Bobathów ćwiczenia równoważne wg Frankela ćwiczenia kontroli układu przedsionkowego wg Cawthorna i Cooksa ćwiczenia czynne (3 razy w tygodniu przez min, poprzedzone 5 min. rozgrzewką oraz przedzielone okresami ochłodzenia)

14 Kinezyterapia, c.d.: ćwiczenia rozciągające (grupa tylna mięśni kończyn dolnych oraz grzbietu powinny trwać 5-10 min. dziennie) ćwiczenia w wodzie (pływanie, wodny aerobik, chodzenie w wodzie) nauka bezpiecznych upadków rekreacja: yoga, techniki tai-chi, spacery (nordic-walking) aerobik

15 Terapia zajęciowa: zasada zachowania energii - ergonomia, ekonomiczne wykorzystanie energii własnej wykonywanie zadań krok po kroku wyuczenie strategii kompensacyjnych efektywna w terapii przewlekłego zmęczenia, zwiększeniu aktywności społecznej, poprawie jakości życia

16 CELE: zmniejszenie spastyczności zwiększenie zakresu ruchów zwiększenie siły mięśni kończyn ograniczenie zaburzeń równowagi i koordynacji, zmniejszenie drżenia poprawa wydolności fizycznej zapobieganie powikłaniom urologicznym przystosowanie do wózka inwalidzkiego

17 ZAPOBIEGANIE POWIKŁANIOM UROLOGICZNYM: pęcherz neurogenny - nadreaktywność wypieracza pęcherza (pęcherz spastyczny - dyssynergia zwieraczowo-wypierczowa (rzadziej) samocewnikowanie przerywane: - 3 x dziennie (co 8 h) ćwiczenia mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla) elektrostymulacja mięśni dna miednicy leczenie farmakologiczne (gł. leki antycholinergiczne)

18 CELE: zmniejszenie spastyczności zwiększenie zakresu ruchów zwiększenie siły mięśni kończyn ograniczenie zaburzeń równowagi i koordynacji, zmniejszenie drżenia poprawa wydolności fizycznej zapobieganie powikłaniom urologicznym przystosowanie do wózka inwalidzkiego

19 Całościowe PRZYSTOSOWANIE zaburzenia DO WÓZKA rozwojowe INWALIDZKIEGO: dobór wózka - wózek inwalidzki aktywny - wózek inwalidzki pokojowy składany - wózek inwalidzki ze stabilizacją tułowia i kręgosłupa szyjnego dla tetraplegików - nauka poruszania się na wózku obozy rehabilitacyjne organizowane przez Fundację Aktywnej Rehabilitacji

20 TRYBY REALIZACJI CELÓW REHABIITACJI Stacjonarny -- oddziały rehabilitacji medycznej, turnusy 3-6 tyg. -- leczenie uzdrowiskowe Ambulatoryjny -- oddziały dziennego pobytu, turnusy 3-6 tyg. -- zakłady fizjoterapii -- zespoły wyjazdowe (rehabilitacja środowiskowa) -- systematyczne samodzielne wykonywanie wyuczonych ćwiczeń i treningów -- grupy rehabilitacji organizowane przez Stowarzyszenia i Kluby

21 SKUTECZNOŚĆ REHABILITACJI W SM - METODY OBIEKTYWIZACJI EFEKTÓW REHABILITACJI W SM - rozszerzona Skala Niesprawności Kurtzke go (EDSS) - Skala Spastyczności w Stwardnieniu Rozsianym (wg Hobart, 2006) - 12-punktowa Skala Chodu w Stwardnieniu Rozsianym (wg Sharrack i Hughes, 1999) - Skala Ciężkości Zmęczenia (wg Fisk, 1994) - Skala Wpływu Stwardnienia Rozsianego (wg Hobart, 2001) - 54-elementowy Kwestionariusz Jakości Życia w Stwardnieniu Rozsianym (wg Vickrey, 1995)