GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE Nr 72 pażdziernik 2007 r.

Transkrypt

1 3

2 4 Redaguje : Aleksander M. Kuźmin GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE Pismo ukazuje się od 1988 roku Zdjęcia : Aleksander M. Kuźmin Wydawca : Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Gdańsku Adres wydawcy i Adres redakcji : Gdynia ul. Apollina 38 tel (0 58) tel. kom alemka@poczta.onet.pl Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne są rozprowadzane wewnątrz Towarzystwa przez Oddział w Gdańsku. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń. Za treść artykułów odpowiedzialni są autorzy.

3 5 Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Gdańsku Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne NR 72 GDYNIA październik 2007

4 6 W NUMERZE : 1. Artur Jezioro 10 fenigów 1920 WMG Dwie nowe odmiany s Mirosław Bartoszewicki Polski pieniądz wojskowy na Pomorzu Gdańskim s Arkadiusz Dymowski Najnowsz znaleziska monet Rzymskich na Pomorzu s Aleksander M. Kuźmin Żeton pieniądz zastępczy GAL-u o nominale 5 s Romuald L. Sieradzki Kolejna plakietka PTN-u s Aleksander M. Kuźmin Pierwsza prywatna moneta w Polsce XXI wieku s Alemka Nowości wydawnicze s Romuald L. Sieradzki Uzupełnienia do art. O latarniach morskich z nr 71/2007 s. 28

5 3 10 FENIGÓW 1920 WMG DWIE NOWE ODMIANY W dodatkowym numerze Gdańskich Zeszytów Numizmatycznych (maj-czerwiec 2007) ukazała się klasyfikacja odmian 10 fenigów WMG z 1920 roku. W sytuacji, gdy znanych jest już 50 odmian małej cyfry, znalezienie kolejnych nie należy do rzeczy łatwych. Jednak w ostatnim czasie udało mi się zidentyfikować dwie nowe odmiany: 57- i 59- perełkową. Obie dość rzadkie, lecz druga z nich jest szczególnie interesująca, gdyż do tej pory znana była tylko jedna odmiana 59- perełkowa. Tym samym liczba znanych odmian 10 fenigów 1920 typu mała cyfra zwiększyła się do 52. (W oznaczeniu numeracji jako podstawowy wyróżnik przyjęto ilość perełek w otoku na stornie nominałowej i tak pierwsza część numeracji odnosi się do strony z nominałem. Np. weźmy odmianę oznaczoną numerem 55.3/7. 55 to liczba perełek, 3 to kolejna odmiana stempla rewersu (i tylko rewersu). Po ukośniku jest numer strony herbowej, czyli 7 w tym wypadku. Wprowadzenie rozróżnienia oznaczeń rewersu i awersu pozwala zobaczyć, jak łączą się ze sobą dane odmiany stempla.) ODMIANA 57.9/10 Stempel rewersu taki sam jak w odmianie 57.9/25, a strona herbowa znana jest z monet 56.6/10 i 56.8/10 (z którymi dość łatwo tę odmianę na pierwszy rzut oka pomylić).

6 4 ODMIANA 59.1/13 Druga (i jak na razie ostatnia) odmiana 59-perełkowa. Stempel rewersu znany z odmiany 59.1/1, a strona herbowa taka sama jak na monetach 55.6/13, 57.1/13 i 61.1/13 Nowe odmiany można również obejrzeć na cafe Allegro pod adresem: Artur Jezioro

7 5 POLSKI PIENIĄDZ WOJSKOWY NA POMORZU GDAŃSKIM Wśród okręgów wojskowych II Rzeczpospolitej tylko Okręg Korpusu Nr VIII, obejmujący Pomorze Gdańskie w granicach ówczesnego woj. Pomorskiego (od r.), nie ma żadnej pełniejszej publikacji źródłowej o emisjach i emitentach zastępczego pieniądza wojskowego z lat Źródłowe dane o spółdzielniach i bonach 2. Batalionu Strzelców z Tczewa i 2. Korpusu Kadetów z Chełmna w Biuletynie Numizmatycznym Nr 10/1974; o pieniądzu marynarskim" w miesięczniku Morze Nr 11/1975; o spółdzielni Gdyńskiego Urzędu Morskiego w Łódzkim Numizmatyku Nr 1-4/1975 i Gdańskich Zeszytach Numizmatycznych Nr 23/2003; oraz o spółdzielni i emisjach Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Grudziądzu i Dęblinie podane w Roczniku Międzyrzeckim Nr Vlll/1976, były jeszcze bardzo fragmentaryczne. Po zakazie publikowania w PTAiN-PTN moich prac, jeszcze zanim zacząłem prostować liczne plagiaty i zmyślenia W. Niemirycza, nieco źródłowych danych o niektórych emisjach i emitentach wojskowych z woj. Toruńskiego podałem w tygodniku Nowości Nr 178/1994. Jeszcze później pełniejsze źródłowe informacje o spółdzielni i pierwszej emisji monet Morskiego Dywizjonu Lotniczego z Pucka dałem w Przeglądzie Numizmatycznym Nr 3-4/1999, ale współpraca z redakcją nie ułożyła się i opracowań dalszych emisji MDL i podobnych z Wybrzeża PN już nie dostał, Pełniejsze opracowanie emisji Spółdzielni Spożywców Pracowników Administracji i Portowej w Gdyni dałem również do Gdańskich Zeszytów Numizmatycznych Nr 56/2003. Inne publikacje o monetach wojskowych z Pomorza Gdańskiego powielały informacje znane z katalogów, nie wszystkie poprawne i często wzbogacane" różnymi fantazjami. Jak rojąca się od zmyśleń, do dziś nie sprostowanych, notka Wojciecha Niemirycza o monetach zastępczych z Gdyni w GZN Nr 23/1996. Parę takich zmyśleń trafiło do podobnej notki Stanisława Bulkiewicza w tymże numerze i do notki Romualda L. Sieradzkiego Flotylla Pińska" w GZN Nr 39/1999. W 2004 r. w GZN ukazało się kilka cennych dla kolekcjonerów informacji Aleksandra M. Kużmina o gdyńskich monetach wojskowych na aukcjach internetowych i innych, choć na Wybrzeżu nie ujawnia się ani jedna znacząca kolekcja. Właśnie na takich informacjach, po uśrednieniu cen płaconych i ich zgraniu z ilościami odnalezionych monet, oparte są wyceny w podanych dalej hasłach emisji i emitentów, również potencjalnych, z obecnego woj. Pomorskiego. Warto jeszcze przypomnieć duże opracowanie prof., Mariana Gumowskiego w Roczniku Grudziądzkim, Tom V-VI/1970, wprawdzie pełne potknięć wojskowo-historycznych i numizmatycznych, ale podające opisy i fotografie kilkunastu nie znanych monet wojskowych z Grudziądza i okolic. Naturalnie inwentaryzacje W. Niemirycza w BN nie uwzględniły ich. Natomiast dziwnej notatki W. Niemirycza w GZN Nr 62/2005, rozesłanej do wielu wydawnictw, nie warto tu omawiać. Jest to zakamuflowana oferta kuriozalnej AKTUALIZACJI 2003" - czyli pokreślony i oklejony uzupełnieniami z cudzych prac od dawna bezwartościowy katalog-cennik PTAiN z 1988 r. - i rozpaczliwa

8 6 obrona nieporadnej kompilacji przed powszechną krytyką. Chwalonej wyłącznie przez nie znających innych prac. Kpiąc z czytelników większość informacji przepisuje, nie zawsze poprawnie, z moich publikacji z tat Nie przysłużyły się Towarzystwu i Numizmatyce montowane na Jezuickiej nagonki na moje prace i osobę oraz zakazy publikowania w PTAiN moich badań, aby utrzymać monopol publicystyczny swojego protegowanego. Jak się z czasem okazało, samochwała i nieudolnego przepisywacza i plagiatora cudzych badań i odkryć. Nie ujmując tu W. Niemiryczowi zasług drobnego przyczynkarza czy popularyzowania tematu wśród początkujących zbieraczy i numizmatyków nie znających poważnych prac. Rzeczowe erraty publikowanych w PTAiN plagiatów i zmyśleń wojskowohistorycznych, numizmatycznych i innych, składane do druku w BN lub drukowane poza Towarzystwem, otrzymały etykietkę szkalowania członka zasłużonego" i w latach zaowocowały jednogłośnymi uchwałami Zarządu O/Warszawa i Zarządu Głównego PTN - wydalenia mnie z Towarzystwa. Znane są składy obu kapturowych sądów i Sądu Koleżeńskiego, także bez zastanowienia broniącego twórczości i działalności W. Niemirycza. Po trzydziestu latach kompromitowania Towarzystwa odszedł z niego w niesławie i dziś wypiera się go większość byłych popleczników, byłby więc czas aby obecne zarządy PTN odwołały haniebne uchwały swoich poprzedników z czasów błędów i wypaczeń". Na obszarze Okręgu Korpusu Nr VIII wydawane są dwa periodyki PTN: tkwiące w hibernacji Bydgoskie Wiadomości Numizmatyczne i kwartalnik Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne - zobligowane m.in. do badań lokalnych emisji monet i bonów zastępczych. Po rozdzieleniu Pomorza Gdańskiego na dwa województwa, badaniami polskich emisji wojskowych z obszaru woj. Kujawsko-Pomorskiego powinny zająć się BWN. Na miejscowych badaczy czeka nie mniej niż czterdzieści emisji: z Brodnicy (1), Bydgoszczy (7), Chełmna (4), Grudziądza (13), Inowrocławia (3), Torunia (11) i Włocławka (1). Nie wiem czy w Bydgoszczy coś z tego już opracowano i opublikowano. Znam tylko numer BWN z 1990 r. z katalogiem bydgoskich monet zastępczych - bez żadnej polskiej monety wojskowej, choć jeszcze w 1976 r. miałem w oddziale bydgoskim PTAiN odczyt o takich emisjach i ich wydawcach, z pokazem znanych monet. Oddział nie wykorzystał okazji opublikowania cyklu źródłowych opracowań, jakie o emisjach i emitentach ze swoich regionów pragnie dziś mieć wiele regionalnych wydawnictw, nie tylko numizmatycznych. Źródłowe badania polskich emisji wojskowych i dziejów ich wydawców z obecnego woj. Pomorskiego powinny podjąć przede wszystkim Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne. Na pełne opracowania czekają podane dalej emisje i ich wydawcy z obszaru województwa oraz związani z Marynarką Wojenną z poza Pomorza, opisane jak w hasłach najnowszego katalogu Bart. 2006". Opisy podają kolejno nazwę, miejscowość, znane lata działalności emitenta i uwagi autora, niżej opisy awersów monet i rewersów nietypowych. W tabelkach numer monety w emisji, nominał, typ rewersu według mojej typologii, tworzywo, średnicę, uściślony stopień rzadkości

9 7 kolekcjonerskiej, wyceny dla stanu dobrego (III) i dostatecznego (IV) oraz informacje o odmianach i replikach. Kompletu takich informacji nie ma w katalogach innych autorów. Moje uściślenie skali rzadkości Emeryka Hutten-Czapskiego i cennik ramowy monet oraz określenia stanów zachowania monet podają poniższe tabelki.

10 8

11 9

12 10 BEREZA KARTUSKA SPÓŁDZIELNIA GARNIZONU Obejmująca m.in. Szkołę Specjalistów Marynarki Wojennej WYKORZYSTANA LITERATURA (chronologicznie). M. Gumowski. Pieniądz zastępczy w Grudziądzu i niektórych sąsiednich miastach", RG T. V-W1970 r., str , M. Bartoszewicki, Nie znane bony kredytowe spółdzielni wojskowych". BN Nr 10/1974, str M. Bartoszewicki, Jeszcze o spółdzielczym Bilonie kredytowym" z Gdyni. ŁN Nr 1-4 z 1975 r, str Przedruk w GZN Nr 23 z lutego 1996, str. 10. M. Bartoszewicki, Pieniądze marynarskie", Morze Nr 11/1975, str. 34. M. Kowalski i M. Bartoszewicki, Spółdzielnie wojskowe na Podlasiu i Lubelszczyżnie, ich zastępcze znaki pieniężne", RM Nr VI11/1976, str ,

13 11 R. Bogdziewicz. Bony spółdzielni C.W.O.L. w Dęblinie odnalezione". BN Nr 9-10/1984, str , B. Sikorski. Bydgoskie monety zastępcze i żetony". BWN/1990. M. Bartoszewicki. Nieznane monety i bony wojskowe (w województwie toruńskim)". Toruń, Nowości" Nr 178/1994. S. Bulkiewicz. Żetony kredytowe miasta Gdyni". GZN Nr 23/1996, str W. Niemirycz. Monety spółdzielni wojskowych Gdyni". GZN Nr 23/1996, str M. Bartoszewicki. Monety Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku", PN Nr str R. L. Sieradzki. Flotylla Pińska. GZN Nr 39/1999, str A. M- Kuźmin. Moneta spółdzielni wojskowej z Pucka z kontrasygnaturą. GZN Nr 55/2003, str. 5-6, M. Bartoszewicki, Spółdzielnia Urzędu Morskiego w Gdyni i je monety". GZN Nr 56 z 2003 r. str. 8-15, A. M. Kuźmin, Ceny gdyńskich monet wojskowych na aukcjach krajowych". GZN Nr 58/2004, str.7-8. A. M. Kuźmin. Ceny monet wojskowych na aukcjach krajowych". GZN Nr 59/2004, str. 9-10, A. M. Kuźmin. Gdyńskie monety wojskowe na 2. aukcji Hobbysty" w Łodzi". GZN Nr 60/2004. str.24. W. Niemirycz. Monety spółdzielni wojskowych". GZN Nr 62/2005. str M. Bartoszewicki. Katalog-cennik polskich monet wojskowych ". Warszawa Mirosław Bartoszewicki mbartoszewicki@wp,pl

14 12 NAJNOWSZE ZNALEZISKA MONET RZYMSKICH Z POMORZA cz. 1 Prezentowane niżej znaleziska z Pomorza 1 zarejestrowałem po listopadzie 2006 r., kiedy to oddany został do druku inwentarz Pani Dr Renaty Ciołek 2 inicjujący serię Die Fundmünzen der Römischen Zeit in Polen. Jak widać, obecnie monety rzymskie odkrywane są w naszym kraju w tak zawrotnym tempie, że katalogi znalezisk dezaktualizują się już przed ich wydaniem. Ze względu na dużą ilość uchwyconych znalezisk i ograniczoną objętość pojedynczego numeru Gdańskich Zeszytów Numizmatycznych byłem zmuszony podzielić materiał na części. W bieżącym numerze umieściłem m.in. nowo odkrytą monetę złotą z okolic Gniewu oraz nadzwyczaj ciekawy zestaw ponad trzydziestu monet znalezionych we wsi Rodzone k/iławy. Znalezisko z Rodzonego niewątpliwie zasługuje na bardziej szczegółowe opracowanie, a poniższy opis odkrytych tam monet należy traktować jako wstępną publikację materiału. OPIS ZNALEZISK Monety zostały określone i opisane na podstawie lepszej, bądź gorszej jakości zdjęć. Okoliczności okrycia to poszukiwanie skarbów. W chwili rejestracji znalezisk wszystkie monety znajdowały się w posiadaniu prywatnym. Bytów 3, m. pow., woj. pomorskie M.: stanowisko 34. D.: nie później niż jesień-zima 2006 r. L.: 3 monety. Kom.: na tym stanowisku podczas amatorskich poszukiwań znaleziono prawdopodobnie kilkadziesiąt monet rzymskich oraz wiele metalowych artefaktów (m.in. zapinki). 1. M a r e k A u r e l i u s z, denar, lata , Rzym, RIC 4 III 209. (zdj. 1) 1 Umowny zasięg terytorialny Pomorza przyjąłem według kryteriów zastosowanych w inwentarzu R.Ciołek, Katalog znalezisk monet rzymskich na Pomorzu, Warszawa 2001, s. 8. Dzielnica pomorska w tym ujęciu obejmuje obszary na północ od linii Warta-Noteć-Kanał Bydgoski-w górę Wisły do Drwęcy, od południowego wschodu ograniczone Drwęcą, a od wschodu Łyną, czyli tereny obecnych województw: pomorskiego i zachodniopomorskiego, a także północne części województw: lubuskiego, wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego oraz zachodnią część woj. warmińsko-mazurskiego. 2 R. Ciołek, Die Fundmünzen der Römischen Zeit in Polen: Pommern, Collection Moneta - 67, Wetteren 2007 (w druku). 3 Znalezisko (dwie monety z trzech prezentowanych powyżej) zostało uwzględnione jako poz. 30 w inwentarzu C iołek, Die Fundmünzen... (w druku). Jesienią 2006 r. przekazałem Pani Dr R. Ciołek informacje o znalezionych w nieznanej lokalizacji w okolicach Bytowa dwóch sestrecach. Od tego czasu udało się uściślić miejsce znelezienia i uzyskać informacje o kolejnej znaezionej na tym stanowisku monecie denarze Marak Aureliusza. 4 The Roman Imperial Coinage, t. I-X (wyd. H. Mattingly, E. A. Sydenham, C. H. V. Sutherland, R. A. G. Carson, P. H. Webb, J. W. E. Pearce, P. M. Brunn, J. P. C. Kent), London

15 13 Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: M ANTONINVS AVG [ARM PART]H MAX; Rv. Aequitas siedząca w l. trzyma wagę i róg obfitości, w otoku TR P XXII[I IMP V CO]S III; Moneta w średnim stanie zachowania, lekko skorodowana na powierzchni. 2. M a r e k A u r e l i u s z ( L u c y l l a? ), sesterc, lata (?), Rzym, śr. 33 mm, RIC III 1767 (?). (zdj. 2) Av. Popiersie w draperii w pr., napis otokowy nieczytelny; Rv. Wenus stojąca w l. trzyma jabłko i szatę owiniętą wokół ramienia, po bokach S- C, napis otokowy nieczytelny; Moneta w złym stanie zachowania. 3. S e p t y m i u s z S e w e r, sesterc, lata , Rzym, śr. 26 mm, RIC IV 700. (zdj. 3) Av. Popiersie (w draperii lub w draperii i pancerzu?) w wieńcu laur. w pr., w otoku: [L SEPT] SEV PE-RT AVG [IMP VII]; Rv. Roma siedząca w l. na tarczy trzyma figurkę Wiktorii i włócznię, po bokach S-C, w otoku: [DIVI M] PII F P M [TR P III COS II]; Moneta w słabym stanie zachowania. Gniew - okolica, gm. loco, pow. tczewski, woj. pomorskie M.: nieznane. D.: sierpień 2007 r. L.: 1 moneta. Z e n o n (drugie panowanie, ), solid, Thessalonica, RIC X 939. (zdj. 4) Av. Popiersie w 3/4 frontalnie w hełmie z pióropuszem i diademie, w paludamentum i pancerzu z tarczą i opartą na ramieniu włócznią, w otoku: D N ZENO - PERP AVG; Rv. Wiktoria stojąca w lewo oparta na długim krzyżu, z prawej i z lewej w polu 2 ośmioramienne gwiazdy, w odcinku: CONOB, w otoku: VICTORI-A AVGGG; Moneta w bardzo dobrym stanie zachowania

16 14 Rodzone, gm. Lubawa, pow. iławski, woj. warmińsko-mazurskie M.: pole orne o pow. ok. 1 ha położone ok m od obecnego koryta Drwęcy (na lewym brzegu rzeki), w odległości ok. 20 m i kilkadziesiąt cm powyżej obszaru zalewowego; nieliczne przedmioty odkryto również wokół tego pola. D.: sierpieńpaździernik 2006 r. L.: 33 monety. Kom.: na tym samym polu znaleziono kilkanaście brązowych zapinek (w tym co najmniej 6 kultury wielbarskiej i 1 tarczowatą zapinkę emaliowaną - import z Galii lub Nadrenii) oraz 2 fragmenty arabskich dirhemów z VIII/IX w. 1. R e p u b l i k a ( P i n a r i u s N a t t a ), denar, rok 155 przed Chr., Rzym, RRC 5 200/1. (zdj. 5) Av. Głowa Romy w pr., z lewej X; Rv. Wiktoria w bidze w pr., poniżej NAT, w odcinku: [ROMA]; Moneta mocno wytarta. 2. W e s p a z j a n, denar, rok 74, Rzym, RIC II 77. (zdj. 6) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: [IMP C]AESAR VESPASIANVS AVG; Rv. Wespazjan siedzący w pr. trzyma gałązkę i berło, w otoku: [PONT MAX] TR P COS V; Moneta mocno wytarta. 3. T y t u s, denar, rok 80, Rzym, RIC II 24a. (zdj. 7) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: [IMP TITVS CAES] VESPASIAN AVG [P M]; Rv. Tron z zaokrąglonym oparciem, na którym leżą kłosy, w otoku: [TR P IX IMP XV COS VIII P P]; Moneta w słabym stanie zachowania, lekko skorodowana na powierzchni. 4. T r a j a n, denar, lata , Rzym, RIC II 98. (zdj. 8) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: [IMP T]RAIANO [AVG GER DAC P M TR P]; Rv. Rozpaczający Dak siedzący w l. na stosie uzbrojenia, w odcinku DAC CAP, w otoku: CO[S V P P SPQR OPTIMO PRINC]; Moneta w złym stanie zachowania. 5. T r a j a n, denar, lata , Rzym, RIC II 131 (?). (zdj. 9) Av. Popiersie w wieńcu laur. w pr. (z draperią na l. ramieniu?), w otoku: [IMP TRAIANO] AVG GE[R DAC P M TR P]; Rv. Wiktoria krocząca w l. trzyma wieniec i liść palmowy, w otoku: [COS V P] P SP[QR OPTIMO] PRINC; Moneta w złym stanie zachowania, dwa otwory symetrycznie po przeciwnych stronach portretu na awersie. 6. T r a j a n, denar, lata , Rzym, RIC II 188. (zdj. 10) Av. Popiersie w wieńcu laur. w pr. z draperią na l. ramieniu, w otoku: IMP [TRA]IANO AVG GER DAC PM TR P COS V P P; Rv. Pax siedząca w l. trzyma gałązkę i berło, u jej stóp klęczący Dak, w otoku: SPQR OPTIMO PRINCIPI; Moneta w średnim stanie zachowania. 5 M. H. C r aw f ord, The Roman Republican Coinage, Cambridge 1974.

17 GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE Nr 72 pażdziernik 2007 r.

18 16 7. T r a j a n, denar, lata , Rzym, RIC II 354. (zdj. 11) Av. Popiersie w wieńcu laur. w pr. z draperią na l. ramieniu, w otoku: [IMP CAES NER TRAI]ANO O[PTIMO AVG GER DAC]; Rv. Virtus stojąca w pr. trzyma włócznię i parazonium, l. stopa na hełmie, w otoku: [P M TR P C]OS V[I P P SPQR]; Moneta w średnim stanie zachowania. 8. T r a j a n, denar, lata , Rzym, RIC II 361. (zdj. 12) Av. Popiersie w wieńcu laur. w pr. z draperią na l. ramieniu, w otoku: IMP CAES NER TRAIAN OPTIM AVG [GER DAC]; Rv. Providentia stojąca w l. trzyma berło i opiera l. łokieć na kolumnie, pr. ręką wskazuje na glob leżący u jej stóp, po bokach PRO-VID, w otoku: PARTHICO P M TR P COS VI P P SPQR; Moneta w średnim stanie zachowania. 9. T r a j a n? (98-117?), denar, Rzym, RIC II?. (zdj. 13) Av. Zarys popiersia w pr., napisy otokowe nieczytelne; Rv. Nieczytelny; Moneta w bardzo złym stanie zachowania H a d r i a n, denar, lata (?), Rzym, RIC II 282a (?). (zdj. 14) Av. Głowa w pr., w otoku: [HA]DRIANVS [AVG COS III P P]; Rv. Wiktoria stojąca w pr. trzyma gałązkę, w otoku: VICTOR[IA AV]G; Moneta w słabym stanie zachowania H a d r i a n, denar, lata , Rzym, RIC II 290a. (zdj. 15) Av. Głowa w pr., w otoku: HADRIANVS AVG COS III P P; Rv. Cesarz w welonie stojący w l. składa z patery ofiarę nad trójnogiem, w otoku: VOTA - PVBLICA; Moneta w dobrym stanie zachowania A n t o n i n u s P i u s, denar, lata , Rzym, RIC III 210. (zdj. 16) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: [I]MP CAES T AEL HAD[R AN]TON[INVS AVG PIVS P P]; Rv. Annona stojąca w l. trzyma kłosy i kładzie l. dłoń na modusie posadowionym na wpół widocznym statku, w otoku: [TR POT] XV - COS IIII; Moneta w słabym stanie zachowania, ukruszona w dwóch miejscach A n t o n i n u s P i u s ( F a u s t y n a S t a r s z a ), denar, lata , Rzym, RIC III 342a. (zdj. 17) Av. Popiersie w draperii w pr., w otoku: FAVSTINA - AVGVSTA; Rv. Westa siedząca w l. trzyma palladium i berło, w otoku: VES-TA; Moneta w średnim stanie zachowania A n t o n i n u s P i u s ( F a u s t y n a S t a r s z a ), denar subaeratus, lata , Rzym, RIC III?. (zdj. 18) Av. Popiersie w draperii w pr., w otoku: [ ] - FAVSTINA; Rv. Wyobrażenia nieczytelne, w otoku: [ ]A; Moneta w złym stanie zachowania A n t o n i n u s P i u s ( F a u s t y n a M ł o d s z a ), denar, lata , Rzym, RIC III 497 (?). (zdj. 19) Av. Popiersie w draperii w pr., w otoku: [FAV]STINA - [AVGVSTA] Rv. Spes stojąca w l.. trzyma gałązkę i unosi szatę w otoku: AVGV[STI PII FIL]; Moneta w złym stanie zachowania.

19 A n t o n i n u s P i u s? ( d l a M a r k a A u r e l i u s z a? ), denar, lata (?), Rzym (?), RIC III?. (zdj. 20) Av. Zarys głowy w pr., napisy otokowe nieczytelne; Rv. Nieczytelny; Bardzo mocno wytarta ułamana połówka monety M a r e k A u r e l i u s z, denar (subaeratus?), lata , Rzym, RIC III (zdj. 21) Av. Głowa w pr., w otoku: [ ]ONINVS AVG; Rv. Concordia siedząca w l. trzyma paterę i opiera l. ramię na Spes umiejscowionej na rogu obfitości, w odcinku: COS III, w otoku: CONCORD AVG TR P XVI; Moneta w średnim stanie zachowania, ukruszona na brzegu M a r e k A u r e l i u s z, denar (subaeratus?), lata , Rzym, RIC III 171. (zdj. 22) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: [M ANTONINV]S AVG ARM [PART]H MAX; Rv. Aequitas stojąca w l. trzyma wagę i róg obfitości, w otoku: TR P XXI IMP IIII COS III; Moneta w słabym stanie zachowania M a r e k A u r e l i u s z ( A n t o n i n u s P i u s ), denar subaeratus, po 161 r., Rzym, RIC III (zdj. 23) Av. Głowa w pr., w otoku: DIVVS [ANT]ONINVS; Rv. Orzeł stojący w l. (na ołtarzu?) z głową w pr., w otoku: [CON]SECRATIO; Moneta w słabym stanie zachowania M a r e k A u r e l i u s z ( K o m m o d u s ), denar, rok 179, Rzym, RIC III 657. (zdj. 24) Av. Popiersie w wieńcu laur., w draperii i w pancerzu w pr., w otoku: L AVREL COMMODV[S AVG]; Rv. Salus siedząca w l. trzyma gałązkę i opiera l. ramię na krześle, u jej stóp wąż, w otoku: TR P III IMP II COS P P; Moneta w średnim stanie zachowania M a r e k A u r e l i u s z, sesterc, lata , Rzym, RIC III 861 lub 888 lub 898. (zdj. 25) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: [M AVREL ANTONINVS] AVG ARM[ENIACVS P M]; Rv. Mars stojący w pr. trzyma włócznię i opiera l. rękę na tarczy, po bokach [S] C, napisy otokowe nieczytelne; Moneta w słabym stanie zachowania K o m m o d u s ( M a r e k A u r e l i u s z ), denar subaeratus, po 180 r., Rzym, RIC III 273. (zdj. 26) Av. Głowa w pr., w otoku: DIVVS M AN[TONINVS PIVS]; Rv. Orzeł stojący w pr. na globie z głową w l., w otoku: [CON]SEC[RATIO]; Moneta w słabym stanie zachowania S e p t y m i u s z S e w e r, denar, rok 208, Rzym, RIC IV 216. (zdj. 27) Av. Głowa w wieńcu laur. w pr., w otoku: SEVERVS PIVS [AVG]; Rv. Jupiter stojący w pr. ciska piorunem i trzyma długie berło, w otoku: P M TRP [XVI COS III P P]; Moneta w średnim stanie zachowania A l e k s a n d e r S e w e r, denar, rok 223, Rzym, RIC IV 23. (zdj. 28) Av. Popiersie w wieńcu laur., w draperii w pr., w otoku: IMP C M AVR SEV ALEXAND AVG; Rv. Mars stojący w l. trzyma gałązkę i włócznię, w otoku: P M TR P II COS P P; Moneta w dobrym stanie zachowania.

20 GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE 27 Nr 72 pażdziernik 2007 r.

21 M a k s y m i n T r a k, denar, lata , Rzym, RIC IV 7A. (zdj. 29) Av. Popiersie w wieńcu laur., w draperii w pr., w otoku: IMP MAXIMIANVS P F AVG; Rv. Fides stojąca na wprost, głowa w l., trzyma sztandary w obydwu rękach, w otoku: FIDES MILITVM; Moneta w dobrym stanie zachowania, podłużny otwór (ślad po uderzeniu?) G o r d i a n I I I, antoninian, lata , Rzym, RIC IV (zdj. 30) Av. Popiersie w draperii, w pancerzu, w koronie promienistej w pr., w otoku: IMP GORDIANVS PIVS FEL AVG; Rv. Cesarz w stroju wojskowym stojący w l. trzyma włócznię i glob, w otoku: P M TR P [ ] COS I[I] P P; Moneta w średnim stanie zachowania G o r d i a n I I I (? ), antoninian, rok 240 (?), Rzym (?), RIC IV (?). (zdj. 31) Av. Popiersie w draperii, w pancerzu, w koronie promienistej w pr., napis otokowy nieczytelny; Rv. Concordia (?) siedząca w l. trzyma paterę i podwójny róg obfitości, napis otokowy nieczytelny; Moneta w złym stanie zachowania, podłużny, owalny otwór nad portretem na awersie W o l u z j a n, antoninian, lata , Rzym, RIC IV 166. (zdj. 32) Av. Popiersie w draperii, w pancerzu, w koronie promienistej w pr., w otoku: IMP CAE C VIB [VO]LVSIANO AVG; Rv. Aequitas stojąca w l. trzyma wagę i róg obfitości, w otoku: AEQVITAS AVG[G]; Moneta w dobrym stanie zachowania, otwór nad portretem na awersie G a l l i e n ( S a l o n i n a ), antoninian, lata , Rzym, RIC V 29 (Salonina joint reign, s. 111). (zdj. 33) Av. Popiersie w diademie, draperii, nad półksiężycem w pr., w otoku: SALONINA AVG; Rv. Junona stojąca w l. trzyma paterę i długie berło, w otoku: IVNO REGINA; Moneta w średnim stanie zachowania G a l l i e n, antoninian, lata , Mediolan, RIC V 492 (sole reign, s. 174). (zdj. 34) Av. Popiersie w draperii, w pancerzu, w koronie promienistej w pr., w otoku: GALLIENVS AVG; Rv. Mars kroczący w l. trzyma gałązkę oraz włócznię i tarczę, w otoku: [M]ARTI PACIFERO; Moneta w średnim stanie zachowania A u r e l i a n, antoninian, lata , Siscia, RIC V 227. (zdj. 35) Av. Popiersie w draperii, w koronie promienistej w pr., w otoku: IMP AVREL[IA]NVS AVG; Rv. Cesarz stojący w pr. trzyma berło i odbiera glob od Jowisza stojącego w l. i trzymającego berło, w otoku: IVOI [CON]SERVATORI; Moneta w średnim stanie zachowania, otwór nad portretem na awersie P o s t u m u s (? ), antoninian, lata (?), Lugdunum (?), RIC V 68 (?). (zdj. 36) Av. Popiersie w draperii, w pancerzu (?), w koronie promienistej w pr., w otoku: [ ] P F AVG; Rv. Herkules stojący w pr. opiera się maczudze z lwią skórą opartej na skale, napis otokowy nieczytelny; Moneta w średnim stanie zachowania N i e o k r eślony c e s a r z z II poł. III w. (?), antoninian (?), brąz (?), śr. 19 mm. Av. Nieczytelny; Rv. Nieczytelny; Moneta w złym stanie zachowania.

22 GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE 38 Nr 72 pażdziernik 2007 r.

23 21 Słupsk - okolica, m. pow., woj. pomorskie M.: nieznane miejsce ok. 15 km na wschód od miasta. D.: 2005 r. L.: 1 moneta. N i e o k r eślony c e s a r z z I-II w. (?), sesterc (?), mosiądz (?), śr. 30 mm. Av. Zarys popiersia w prawo, napisy otokowe nieczytelne; Rv. Nieczytelny; Moneta w bardzo złym stanie zachowania; po obydwu stronach, w przybliżeniu na środku krążka po kilka podłużnych śladów o dł. ok. 2-3 mm po uderzeniach ostrym narzędziem. Spędy, gm. Wilczęta, pow. braniewski, woj. warmińsko-mazurskie M.: w pobliżu Kopca Napoleona. D.: nie później niż maj 2007 r. L.: 1 moneta. K o n s t a n c j u s z I I, Ae2 (maiorima), lata , Aquileia, śr. 22 mm, RIC VIII s. 333, poz (zdj. 37) Av. Popiersie w draperii i w pancerzu, w diademie w pr., z lewej litera A, w otoku: D N [CONSTAN]-TIVS P F AVG; Rv. Żołnierz w hełmie zwrócony w l. z tarczą na l. ramieniu przebija włócznią upadającego jeźdźca zwróconego w jego stronę i unoszącego l. rękę, u dołu tarcza, w polu z lewej: LX[X]II, w polu w środku wieniec, w odcinku: AQ[P],w otoku: FEL TEMP R[EPARATIO]; Moneta w średnim stanie zachowania, w kilku miejscach mocno ukruszona przy brzegu. Tczew - okolica, m. pow., woj. pomorskie M.: ok. 15 km na południe od miasta, niewielkie wzniesienie przy wale przy starym korycie Wisły (ok. 5 km na zachód od obecnego koryta). D.: grudzień 2006 r. L.: 1 moneta. M a r e k A u r e l i u s z ( F a u s t y n a M ł o d s z a ), denar, lata , Rzym, śr. 19 mm, RIC III 686. Av. Popiersie w draperii, w pr., w otoku: FAVSTINA - AVGVSTA; Rv. Hilaritas stojąca w l. trzyma długi liść palmowy i róg obfitości, w otoku: HILA-RITAS; Moneta w dobrym stanie zachowania. Wierzchy, Gm. Lniano, pow. świecki, woj. kujawsko-pomorskie M.: nieznane. D.: nie później niż luty 2007 r. L.: 1 moneta. P r o b u s, antoninian, lata , Ticinum, RIC V 476 lub 522 lub 524 lub 530. (zdj. 38) Av. Popiersie cesarskim płaszczu z berłem zwieńczonym orłem, w koronie promienistej w l., w otoku: IMP C PROBV[ ]; Rv. Securitas stojąca w l. oparta na kolumnie stojącej z l., nogi skrzyżowane, pr. ręka dotyka głowy, napis w polu z l. nieczytelny, w odcinku VI XXI, w otoku: [SECVR]IT PERP; Moneta w słabym stanie zachowania, ułamana (brak ok. 1/3 krążka). WYKAZ SKRÓTÓW M. miejsce znalezienia L. - liczba znalezionych monet D. data znalezienia Kom. - komentarz Arkadiusz Dymowski Gdynia

24 22 ŻETON PIENIĄDZ ZASTĘPCZY GAL-u O NOMINALE 5 W 68/2006 nr GZN prezentowałem żetony przedsiębiorstwa Gdynia Ameryka Linie Żeglugowe (GAL) z okresu przedwojennego. Pełniły one role pieniądza zastępczego na naszych przedwojennych statkach pasażerskich będących w gestii GAL-u. Były to żetony o nominałach 1, 2 i 10. Żetony te wystawione były także na licytacji w pocztowo internetowej aukcji nr 1 Gdyńskiego Domu Aukcyjnego. Wiadomości o nich podane były także w 23/1996 nr GZN. Tym razem, poniżej, prezentujemy niepublikowany żeton o nominale 5 Awers: Symbol armatora, wewnętrzna obwódka ciągła, w otoku napis: GDYNIA AMERYKA LINJE ŻEGLUGOWE S.A. Rewers: Duża cyfra 5 w stylizowanym wieńcu. Stylistycznie odpowiada żetonom już wcześniej opisywanym. Żeton jest koloru ciemno - pomarańczowego o średnicy 25 mm. Katalog B. Sikorskiego Monety zastępcze i żetony Wielkopolski, Pomorza i Mazur; tom III; Piła 2001, nie notuje żetonów o nominałach 1 i 5. Aleksander M. Kuźmin

25 23 KOLEJNA PLAKIETA PTN Począwszy od Drugiego Walnego Zjazdu Delegatów Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w 1995r. w Częstochowie tradycją stało się, że Zarząd Główny tego Towarzystwa każdy kolejny Zjazd upamiętnia wybiciem okolicznościowej plakiety. Wszystkie mają jednakowe wymiary 55x90 mm i wykonuje je Mennica w Warszawie w trzech odmianach: w srebrze (Ag), tombaku srebrzonym i oksydowanym lub tombaku patynowanym. Także na Walny Zjazd Delegatów w maju br. w Gorzowie Wlkp. taka plakieta zjazdowa została wybita i rozprowadzona wśród delegatów i członków Towarzystwa. MEDAL: AWERS najważniejszy zabytek w mieście gotycka XIII-wieczna Katedra Rzymsko-Katolicka w otoczeniu drzew. Powyżej w lewym narożniku herb Gorzowa Wlkp. przedstawiający brandenburskiego orła (w oryginale czerwonego) z liśćmi koniczyny w szponach. Poniżej pod Katedrą szarfa z napisem: VIII Walny Zjazd. Pod nią w trzech wierszach: Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego i w ramce: Gorzów Wielkopolski V.2007 r.

26 24 REWERS centralnie, jakby wśród spływających luźno fałd szaty koronacyjnej (nie jestem pewien, czy prawidłowo zinterpretowałem ten fragment medalu) ozdobna rękojeść szczerbca Bolesława Chrobrego miecza, którym w Katedrze Zamkowej na Wawelu Władysław Łokietek wraz z żoną Jadwigą koronowany był na króla Polski ( ). Poniżej na obosiecznej głowni orzeł piastowski na tarczy herbowej. Pod nim dukat Łokietka czyli po polsku czerwony złoty (monetę złotą nazywano wówczas czerwoną). Na stronie głównej monety przedstawiona jest postać króla siedzącego na ławie w pozycji wyprostowanej, z koroną na głowie, w szacie koronacyjnej. W lewej ręce trzyma jabłko królewskie, w prawej - opartej o udo dzierży długie berło. Wokół przy obrzeżu napis: Wladislaus Di(dei) G(ratia) Rex, czyli Władysław z Bożej łaski Król. Poniżej na gładkiej powierzchni napis: Pokój Landsberski, a pod nim data 1329 (data rozejmu polsko-brandenburskiego, zawartego z inicjatywy Bolesława Łokietka). Pod datą dawną i obecną nazwa tego historycznego grodu: LANDSBERG GORZÓW WIELKOPOLSKI- 750 lat. Delegaci bowiem gościli w Gorzowie Wlkp. w roku jubileuszowym miasta, założonego na mocy dokumentu z 21 lipca 1257 roku jako LANDISBERGCH NOVA i nazwa ta przetrwała do 30 stycznia 1945r., gdy Landsberg stał się polskim Gorzowem. Warto w tym miejscu przypomnieć sobie dzieje tego najrzadszego ze wszystkich dukatów polskich, bo znanego tylko w polskich zbiorach numizmatycznych w jednym egzemplarzu. Został on znaleziony przez wieśniaka w okolicy Bochni i sprzedany w tymże miasteczku za 3 złote Żydkowi, który za 6 zł odstąpił go Panu Niedzielskiemu z Brzegów. Po kilkudziesięciu latach nabył od niego za zł do swoich numizmatycznych zbiorów hrabia Emeryk Czapski (wg.: Zygmunt Gloger ENCYKLOPEDIA STAROPOLSKA ILUSTROWANA. Reprint 1972). Wracając do meritum sprawy w uzupełnieniu dodam, że plakieta na awersie i rewersie jest sygnowana inicjałami autorki - literami ZB, tj. Zofii Bielańskiej - artysty rzeźbiarza z Gorzowa Wlkp., która była projektantką i wykonawczynią tej plakiety. Jak wspomniałem na wstępie plakietę na zlecenie Zarządu Głównego PTN wybiła Mennica Warszawska SA (jej znak znajduje się na awersie) w niewielu egzemplarzach kilka w srebrze i kilkadziesiąt w tombaku platynowanym. O czym powiadamiam tych, którzy nie posiadają jej jeszcze w swoich zbiorach, by pomimo dość zaporowej ceny, pospieszyli się z jej nabyciem. Romuald L. SIERADZKI

27 25 PIERWSZA PRYWATNA MONETA W POLSCE XXI WIEKU Przedstawiamy Czytelnikom pieniądz zastępczy żeton reklamowy znanego poznańskiego antykwariusza Pana Michała Łukomskiego. Nominał żetonu to 4 szeligi równe 4 złotym. Żeton rozprowadzany jest wśród klientów antykwariatu a przyjmowany jest także w kilku wyznaczonych sklepach jako 4 złote..

28 26 Projektantem monety żetonu jest znany poznański numizmatyk Pan Zbigniew Bartkowiak. Jego też projektem jest folder. Żeton wybiła Mennica Polska S.A. w nakładzie 5000 szt. Awers: po środku nominał stylizowana 4 niżej nazwa nominału Szeligi obok sylwetka ratusza poznańskiego pod nim literki projektanta żetonu: zbb Zbigniew Bartkowiak. W otoku napis: ANTYKWARIAT NA MOSTOWEJ. POZNAŃ UL. MOSTOWA I małymi literkami: HONOROWANY DO Rewers: Po środku w obwódce ciągłej herb Szeliga; górą łukiem: Michał Łukomski. Całość w obwódce perełkowej. Obwódka perełkowa stylizowana na tak zwane bicie niecentryczne. Trzeba przyznać, że na tle emitowanych ostatnio lokalnych żetonów spełniających role reklamowe takich jak słupie, merki i.in. Szeligi wyróżniają się swoją urodą. Aleksander M. Kuźmin

29 27 NOWOŚCI WYDAWNICZE Biuletyn Numizmatyczny, PTN Zarząd Główny. Ukazał się 3 (347) numer BN a w nim m.in. Monety koronne Stefana Batorego część III katalogu Edmunda Kopickiego; II część art. Wojciecha Mirochy Spintrie; Nowy typ szeląga koronnego Stefana Batorego notatka Dariusza Ropy; Zbigniew Kiełb stawia pytanie : do kogo należał herb Korwin znajdujący się na szelągach Jana Kazimierza Wazy. Oraz wiele innych ciekawych not i notatek. Edmund Kopicki. Monety Zygmunta III Wazy. Szczecin Ukazał się nowy katalog monet Zygmunta III Wazy. W katalogu zastosowano podział według mennic na monety koronne, litewskie, monety bite przez miasta i monety lenne. Monety koronne z podziałem na mennice, w ramach mennic chronologicznie według dat rocznych z wymienieniem typów z głównymi odmianami. Katalog ilustrowany rysunkami każdej monety. Rewelacyjna rzeczą są tablice konkordancji w odniesieniu do głównych katalogów i opracowań, wymagające wręcz benedyktyńskiej pracy Autora, a w znakomity sposób ułatwiające życie kolekcjonerom. Katalog liczy 412 stron. Gorąco polecam wszystkim zainteresowanym numizmatyką polską a w szczególności kolekcjonerom monet z okresu panowania Zygmunta III Wazy. UZUPEŁNIENIA do artykułu O LATARNIACH MORSKICH z nr 71/2007 Przy większej ilości posiadanych medali, a tak jest u mnie, gdy przez jakiś czas nie odświeżam pamięci, jakie medale posiadam, ulatują gdzieś ich wizerunki. I taką amnezję miałem przy pisaniu o medalach, na których znajdują się elementy oznakowania nawigacyjnego w postaci sylwetki latarni lub świateł nawigacyjnych (GZN nr 70/2007). Skutkuje to potem pisaniem uzupełnienia do informacji (GZN nr 71/2007) i uzupełnienia do uzupełnienia (GZN nr 72/2007). Nie wspomnę tu o tym, że pisaniem tych uzupełnień wystawiam sobie pewnie opinię o braku perfekcjonizmu. Ale są i pozytywy, gdyż umieszczenie jednego obszernego artykułu w GZN byłoby problemem, a trzy krótkie takiego problemu nie stworzą. Ostatnio wnikliwie przeglądając stan posiadania natrafiłem na dwa dalsze medale z sylwetkami latarni morskich, które o czym wyżej, pominąłem w opisie w GZN nr 70 i 71. Są to medale emitowane przez Polską Żeglugę Bałtycką (PŻB) w Kołobrzegu i Jednostkę Wojskową Marynarki Wojennej z Gdyni. Pierwszy z nich został wyemitowany przez PŻB z okazji 10-lecia utworzenia Przedsiębiorstwa w roku 1986.

30 28 Na awersie sygnowanym splecionym monogramem projektantki medalu, literami HR, autorka Hanna Roszkiewicz na pierwszym planie wyeksponowała statek handlowy na stylizowanych falach. W tle zarys miasta Kołobrzegu i widoczna ponad nim sylwetka tamtejszej latarni morskiej. Przy obrzeżu napisy: 10 lat Polskiej Żeglugi Bałtyckiej i na dole: Kołobrzeg. Medal o Ø70 mm wybiła Mennica Państwowa w Warszawie w tombaku złoconym 50 sztuk, srebrzonym i oksydowanym 150 sztuk i patynowanym 500 sztuk. Emitentem drugiego z nich była Jednostka Wojskowa 5511 czyli Dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego Marynarki Wojennej z Gdyni. Upamiętniał 35 rocznicę powołania Jednostki. Wykonany został w F-mie CELSTAN z Gdyni w 1993 r. wg projektu Krzysztofa GUCa w ilości 50 sztuk. Medal jednostronny, lakierowany (awers), metal miedź, Ø59 mm. Na pierwszym planie róża kompasowa na sylwetce latarni morskiej. W jej górnej części (fachowa nazwa laterna) litera N (North) i cztery promienie symbolizujące jej światło. Poniżej na wstędze napis: 35 lat JW Przy obrzeżu wypukłe litery składające się na napis: Marynarka Wojenna RP. Ze skruchą przyznaję też, że w poprzednich artykułach pominąłem także wyemitowaną przez Mennicę Pokską S.A. monetę o nominale 2 zł z serii 32 HISTORYCZNE MIASTA POLSKIE, które to monety upamiętniają miasta o ponad 750 letniej historii w dziejach Polski.

31 29 Emisję rozpoczęto w 2005 r. i drugą, kolejną monetą była moneta prezentująca Kołobrzeg. Na rewersie tej monety widnieje stylizowany wizerunek latarni morskiej w Kołobrzegu. Projektantem rewersu jest Robert KOTOWICZ. Moneta posiada Ø27,00 mm, wykonana jest ze stopu NORNIC GOLD (CuAl5Zn5Sn1). Wielkość emisji wynosi ,- sztuk. I jeszcze jedno uzupełnienie. W poprzednim artykule (GZN 71/07) pisałem o wakacyjnej monecie Słupska i Ustki, zwanej SŁUPIA (jej wartość to 4,- zł), na której na awersie widnieje ustecka latarnia. Ponieważ żeton ten stał się hitem numizmatycznym (na Jarmarku Dominikańskim w Gdańsku ze względu na duże zainteresowanie sprzedawany był po 10,- zł za sztukę i więcej) jak wieść niesie władze słupskiego słupskiego i usteckiego Ratusza postanowiły przedłużyć emisje tych monet, wydając je UWAGA, UWAGA! w srebrze (Ag) jako 40 słupi w nakładzie 500 sztuk i w złocie (Au) jako 400 słupi w nakładzie 100 sztuk. Wykonawcą jest Mennica Polska S.A.w Warszawie. Romuald L. SIERADZKI PS. Dla kolegów kolekcjonujących medale z latarniami morskimi mam elektryzującą wiadomość. Prawdopodobnie jeszcze w tym roku będzie NOWY MEDAL z wizerunkiem latarni morskiej. A jakiej, to na razie tajemnica. Ale niespodzianka będzie duża. Natomiast w przyszłym tj r. planowany jest medal, na którym istnieje prawdopodobieństwo, że będzie także umieszczona sylwetka latarni morskiej. A więc kolejne dwa medale. O czym już podekscytowany informuje czytelników GZN. RLS

32 30 Contents: 1. Two New Forms Of 10 Pfennig Coin From Free City Of Gdańsk Dated 1920 A.Jezioro p Polish Military Money On Gdańsk Seaside M.Bartoszewicki p Latest Finds Of Roman Coins A. Dymowski p Token As Replacing Money Of GAL Al.M.Kuźmin p Tokens From Gdynia Al.M.Kuźmin p Another Badge Of PTN R.L. Sieradzki p First Private Coin In Poland Of 21 st Century Al.M.Kuźmin p Publishing News ALEMKA p. 28 Summary: In the first article A.Jezioro writes about two new forms of 10-pfennig coin from Free City of Gdańsk dated M.Bartoszewicki describes Polish military money from period and A.Dymowski presents the latest finds of Roman coins on Pomorze. In the following two articles Al.M.Kuźmin describes the unknown tokens from Gdynia. R.L.Sieradzki presents the newest badge of PTN from numismatic convention in Gorzów Wielkopolski. As always fresh news from Gdańsk section of PTN and professional information about publishing news on numismatic market bring this issue of GZN to an end. Translated by KARO