Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji

Transkrypt

1 Lublin, dnia 30 października 2015 r. Stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie zapytania w przedmiocie tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Opinia obejmuje odpowiedź na trzy pytania szczegółowe: 1) Czy może stanowić naruszenie tajemnicy zawodowej radcy prawnego zatrzymanie przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego w jednostce organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego, w której pomoc prawną świadczy radca prawny, rzeczy w postaci dokumentów związanych ze świadczeniem pomocy prawnej oraz elektronicznych nośników informacji zgromadzonych na serwerze i komputerze używanym w tej jednostce przez radcę prawnego? 2) Czy okręgowa izba radców prawnych, poza działaniami wspierającymi radcę prawnego w zakresie ochrony tajemnicy zawodowej w postaci publicznych wystąpień, stanowisk itp. może uczestniczyć w postępowaniu karnym, w szczególności jako przedstawiciel społeczny (poprzez wyznaczenie przez radę okręgowej izby radców prawnych przedstawiciela posiadającego status przedstawiciela organizacji społecznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks postępowania karnego /Dz.U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm./) lub w innym charakterze (jakim?), a jeśli tak, to w jakim zakresie? W szczególności, czy, a jeśli tak to w jakim zakresie, może uczestniczyć w postępowaniu zażaleniowym w przypadku wydania postanowienia o zatwierdzeniu zatrzymania rzeczy (art. 217 par. 4, art. 228 i art. 230 kodeksu postępowania karnego) oraz w postępowaniu w sprawie zwolnienia radcy prawnego z tajemnicy zawodowej (art. 180 kodeksu postępowania karnego )? 1

2 3) Czy okręgowa izba radców prawnych może uczestniczyć, a jeśli tak to w jakim charakterze i w jakim trybie oraz w jakich postępowaniach, w sprawach ochrony tajemnicy zawodowej radcy prawnego? Ad. 1) Zatrzymanie przez funkcjonariuszy rzeczy w postaci dokumentów związanych ze świadczeniem pomocy prawnej, a także przedmiotów, z których zatrzymaniem może się wiązać nabycie wiedzy o udzielanej przez radcę prawnego pomocy prawnej może skutkować naruszeniem tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Tajemnica zawodowa radcy prawnego nie różni się z punktu widzenia procesu karnego od tajemnicy zawodowej adwokata. Jej kształt wynika z treści art. 3 ustawy o radcach prawnych i art k.p.k. Ten ostatni przepis stanowi przepis szczególny wobec art. 3 ustawy o radcach prawnych (wyrok TK z 22 XUI 2004, Sk 64/03, OTK 2004, nr 10, poz. 107; postanowienie SA w Krakowie z 30 XII 2009, II AKz 536/09, Prok. i Pr. 2010, nr 9, dodatek Orzecznictwo, poz. 24; D. Gruszecka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015, s. 42). Oznacza to, że możliwe jest przesłuchanie radcy prawnego na okoliczności objęte tajemnicą zawodową, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a dana okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. Oznacza to też istnienie stosownej ochrony dokumentów obejmujących dane związane z tajemnicą zawodową. Dochowanie tajemnicy oznacza bowiem nie tylko obowiązek milczenia, lecz także obowiązek podejmowania działań zmierzających do aktywnego zabezpieczenia powierzonych informacji przed ujawnieniem (M. Rusinek: Tajemnica zawodowa i jej ochrona w polskim procesie karnym, Warszawa 2007, s. 173; J. Skorupka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 540; tenże: Glosa do postanowienia SA we Wrocławiu z 4 XI 2010, II AKz 588/10, Wrocławskie Studia Sądowe 2011, nr 1, s. 65). Z powyższego wynika obowiązek ochrony wszelkiego rodzaju nośników informacji, obejmujących fakty stanowiące tajemnicę zawodową. W grę wchodzi w takim wypadku zastosowanie art k.p.k. 2

3 Wykonujący przeszukanie lub dokonujący zatrzymania rzeczy organ może zaznajomić się z wyglądem dokumentu, ale nie z jego treścią, po czym bez jego odczytywania, w opieczętowanym opakowaniu, jest obowiązany do przekazania go sądowi lub prokuratorowi (w zależności od tego, który organ polecił dokonanie zatrzymania). Z treścią pisma lub dokumentu może się zapoznać dopiero sąd lub prokurator. W postępowaniu przygotowawczym prokurator następnie podejmuje decyzję z przedmiocie zwrócenia się do sądu z wnioskiem o zatrzymanie dokumentu dla celów postępowania (art. 226 k.p.k.). Należy zastrzec, że podjęcie takich czynności jest obowiązkiem organu dokonującego zatrzymania rzeczy lub przeszukania w każdym wypadku złożenia przez osobę, u której przedmiot się znajduje, oświadczenia, że zawiera informacje objęte tajemnicą zawodową, za wyjątkiem przypadków, kiedy posiadaczem pisma lub dokumentu jest osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa (art k.p.k.). Organ prowadzący czynność nie może weryfikować prawdziwości oświadczenia (J. Skorupka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 541). Nie ma najmniejszych wątpliwości, że każdy przypadek, kiedy organ prowadzący czynność, a niebędący prokuratorem, zapoznaje się z treścią dokumentu, co do którego zostało złożone oświadczenie, że obejmuje okoliczności objęte tajemnicą radcowską, stanowi naruszenie tej tajemnicy. Niedopuszczalne jest także zadawanie jakichkolwiek pytań dotyczących treści tych dokumentów, także wtedy, kiedy zgodnie z oświadczeniem organu dokonującego zatrzymania rzeczy lub przeszukania pytanie takie zmierza do weryfikacji prawdziwości oświadczenia o charakterze dokumentu. Oczywiście, jeżeli czynność wykonuje osobiście prokurator, nie wiąże go zakaz zapoznawania się z treścią dokumentu (Z. Kwiatkowski: Zakazy dowodowe w procesie karnym, Katowice 2001, s. 282; R. A. Stefański: Wykorzystanie dokumentów zawierających tajemnice państwową, służbową lub zawodową w nowym kodeksie postępowania karnego, Prok. i pr. 1998, nr 5, s. 113). Jednak nie zmienia to okoliczności, że dokument w sprawie może być wykorzystany dopiero po uzyskaniu zgody sądu. Art. 226 k.p.k. stanowi, że wykorzystanie dokumentów tak uzyskanych w procesie jest możliwe z ograniczeniami wynikającymi z art k.p.k. W odniesieniu do dokumentów objętych tajemnicą radcowską oznacza to, że 3

4 przeprowadzenie dowodu z nich musi być niezbędne ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości, a dana okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. W postępowaniu jurysdykcyjnym decyzję w tej sprawie podejmuje sąd z urzędu, w postępowaniu przygotowawczym sąd działający na wniosek prokuratora. Składając wniosek prokurator powinien wykazać okoliczności z zakresu postępowania przygotowawczego, które mają być ustalone na podstawie zabezpieczonych dokumentów. Musi też wykazać, że okoliczności te nie mogą być ustalone na podstawie innych dowodów, a także, że ustalenie okoliczności jest niezbędne ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości. Skoro bowiem to sąd ma decydować o tym, czy wykorzystanie dowodu jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a ustalenie okoliczności na podstawie innych dowodów jest niemożliwe, winien podjąć tę decyzję dysponując pełnią wiedzy na ten temat (J. Skorupka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 542, tenże: Glosa do wyroku S.A. we Wrocławiu, s. 63). Należy pamiętać, że przeprowadzenie dowodu z dokumentu jest bezwzględnie wykluczone, jeżeli zawiera on tajemnicę obrończą lub tajemnicę radcy prawnego działającego na podstawie art. 245 k.p.k., co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę. W odniesieniu zaś do tajemnicy zawodowej radcy prawnego konieczne jest zgodnie z art. 226 k.p.k. w zw. z art k.p.k. zwolnienie z tajemnicy. Uprawnienie do tego ma sąd, który w postępowaniu przygotowawczym działa na wniosek prokuratora, a w postępowaniu jurysdykcyjnym z urzędu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Nie budzi wątpliwości, ze decyzja o wykorzystaniu dowodu winna mieć charakter wyjątkowy. Przepis stanowi bowiem, że można to uczynić tylko, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczności nie da się ustalić w inny sposób. W literaturze przedmiotu trafnie wskazuje się, że nie jest prawidłowe ogólne wskazywanie, że zachodzą przesłanki ustawowe (T. Razowski: Zwolnienie świadka z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej w procesie karnym, Prok. i Pr. 2010, nr 7 8, s. 144). Należy wskazać, jaka jest okoliczność, która miałaby być udowodniona, a także albo, że nie istnieje dowód, który mógłby służyć ustaleniu danej okoliczności, albo dowód taki jest, lecz konieczne jest jego zweryfikowanie (T. Razowski: Zwolnienie, s. 144). 4

5 W uzasadnieniu wyroku TK z 22 XI 2004 r., SK 64/03, OTK A 2004, nr 10, poz. 107 mowa jest o tym, że konieczne dla zwolnienia radcy prawnego z tajemnicy zawodowej jest przekonanie sądu, że okoliczność, którą chce się dowodzić przez przesłuchanie radcy prawnego, ma znaczenie dla ustalenia prawdy o popełnionym czynie i jego sprawcy. Z uwagi na treść art. 226 k.p.k. dotyczy to także dowodu z dokumentu obejmującego tajemnicę zawodową radcy oprawnego. Także i w jego wypadku przeprowadzenie dowodu może nastąpić wyłącznie w sytuacji, w której wiadomym jest, że okoliczność, której dowiedzeniu ma służyć dokument, jest istotna dla sprawy, i że nie można jej prawidłowo ustalić w oparciu o inne dowody (por. P. Sowiński: Prawo świadka do odmowy zeznań w procesie karnym, Warszawa 2004, s ; T. Razowski: Zwolnienie, s. 148). Decyzja w tym przedmiocie nie może być zatem traktowana jako formalność (postanowienie SA we Wrocławiu z 18 IX 2009, II AKz 472/09, OSA 2010, z. 1, poz. 56; D. Gruszecka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 422). Winna każdorazowo być uzasadniona, i to nie tylko niemożnością ustalenia okoliczności na podstawie innego dowodu, lecz także koniecznością dla dobra wymiaru sprawiedliwości. Pojęcie to jest nieostre (M. Rusinek: Tajemnica, s. 153; Z. Kwiatkowski: Zakazy, s. 166; M. Czerwiński: Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej adwokata a uzasadniany interes społeczny, Palestra 2013, nr 11 12, s. 56); D.; Gruszecka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 422), ale jego użycie w treści przepisu art k.p.k. podkreśla jego wyjątkowy charakter. Przepis ten nie może być szeroko interpretowany, co przesądza o niemożliwości uchylania tajemnicy w sytuacji, kiedy chodzi o okoliczność inną, niż kluczowa dla sprawy (L. K. Paprzycki (w:) L. K. Paprzycki (red.) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex/el 2015). Niedopuszczalne jest zatem zezwolenie na wprowadzenie dowodu z dokumentu w sytuacji, kiedy tylko ogólnie wskazuje się na zaistnienie wskazanych wyżej elementów. Jest tak tym bardziej, że inaczej, niż w wypadku zeznań świadka prokurator zna treść dokumentu i w związku z tym ma wiedzę co do tego, czy zawierają one istotne okoliczności, czy nie. Ochrona dotyczy wszystkich dokumentów objętych tajemnicą zawodową radcy prawnego, niezależnie od ich formy. Obejmuje ona zatem zarówno dokumenty w formie tradycyjnej (pisma), jak też dokumenty elektroniczne. W tym ostatnim wypadku chodzi o dokumenty mające postać materialną, art k.k. mówi bowiem o dokumencie jako o przedmiocie lub innym zapisanym nośniku informacji. W wypadku danych 5

6 przechowywanych na twardym dysku komputera zapisanym nośnikiem informacji jest ten właśnie dysk. Z kolei w wypadku danych kopiowanych z serwerów poczty elektronicznej zapisanym nośnikiem jest serwer. Ten jednakowoż rzadko jest przedmiotem zatrzymania. Zwykle dokonuje się zabezpieczenia poprzez skopiowanie treści poczty elektronicznej na nośnik. W takim wypadku dokument w postaci materialnej powstaje w czasie sporządzania zapisu i jako taki staje się przedmiotem ochrony art. 225 i 226 k.p.k. Nawet wszakże, gdyby istniały w tym zakresie wątpliwości, rozstrzyga je art. 236a k.p.k. Ad 2. Uczestnictwo izby radców prawnych w postępowaniu zażaleniowym w przypadku wydania postanowienia o zatwierdzeniu zatrzymania rzeczy (art , art. 228 i art. 230 k.p.k.) oraz w postępowaniu w sprawie zwolnienia radcy prawnego z tajemnicy zawodowej (art. 180 k.p.k.) nie jest możliwe. W wypadku postępowania zażaleniowego w sprawie zatrzymania rzeczy zażalenie przysługuje stronom oraz osobom, których prawa zostały naruszone. Niewątpliwie izba radców prawnych nie jest w takim wypadku stroną. Z kolei osobami, których prawa zostały naruszone są takie, których prawa naruszyło zatrzymanie rzeczy, nawet, jeżeli postanowienie o zatrzymaniu rzeczy dotyczyło ich tylko pośrednio (uchwała SN z 20 I 2000 r., I KZP 47/99, OSNKW 2000, z. 3 4, poz. 25; z glosą J. Satki (OSP 2000, z. 10, poz.148; J. Skorupka (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 550). Należy zastrzec, że chodzi o przypadek, kiedy kwestionowane postanowienie dotyczy danej osoby pośrednio, jednak ma miejsce naruszenie jej praw. Wydaje się, że interpretacja, zgodnie z którą zatrzymanie rzeczy narusza prawa izby jako takiej, wydaje się iść zbyt daleko i jako taka byłaby trudna do obrony. Niewątpliwie zatrzymanie może w konkretnym wypadku naruszać prawa zarówno radcy, u którego go dokonano, jak radcy, który prowadził sprawy, których dotyczyły zatrzymane dokumenty, wreszcie prawa osoby, której sprawy były prowadzone. Jednak interesy izby, jako jednostki organizacyjnej samorządu radcowskiego, wydają się zbyt luźno zależeć od samej czynności zatrzymania, by można było mówić o naruszeniu jej interesów. 6

7 Zażalenie może zatem złożyć nie tylko osoba, u której rzecz zatrzymano, lecz także inna, której prawa zostały naruszone. Potencjalny krąg tych osób wskazano wyżej. Należy wszakże pamiętać, że jeżeli funkcjonariusz dokonujący zatrzymania rzeczy zapoznał się z dokumentem zawierającym tajemnicę zawodową, należy zawiadomić organ ścigania o naruszeniu przez niego obowiązków służbowych, co może stanowić przestępstwo z art. 231 k.k. Należy podkreślić, że okręgowa izba radców prawnych jest jednostką organizacyjną samorządu radców prawnych, co oznacza, że ma obowiązek zawiadomienia o przestępstwie w sytuacji stwierdzenia podejrzenia popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu (304 k.p.k.). W sprawie zwolnienia radcy prawnego z tajemnicy zawodowej, a także wykorzystania dokumentów obejmujących okoliczności objęte tą tajemnicą sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym, bez udziału stron, w tym zresztą i prokuratora (art k.p.k., M. Rusinek: Tajemnica, s. 166). Także i w tym postępowaniu nie mogą brać udziału inne osoby. Istnieje jeszcze kwestia, czy przedstawiciel okręgowej izby radców prawnych może brać udział w postępowaniu karnym, w którym przesłuchiwany jest radca prawny na okoliczność informacji objętych tajemnicą radcowską, lub w którym wykorzystuje się dowody zawierające tajemnicę radcowską. Celem udziału przedstawiciela społecznego w postępowaniu jest ochrona interesu społecznego lub ważnego interesu indywidualnego. W danym wypadku wchodzić może w grę jeden i drugi. Ochrona tajemnicy radcowskiej nie ma charakteru indywidualnego przywileju służącego radcy jako takiemu, lecz służy interesom podmiotów, którym radca udziela pomocy prawnej, ponadto buduje autorytet zawodu, a tym samym służy interesowi publicznemu (J. Skorupka: Glosa,. S. 65; tenże (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 540; M. Rusinek: Tajemnica, s. 43). Już to samo przez się mogłoby uzasadniać wstępowanie do postępowań, w których w grę wchodzi ujawnianie tajemnicy radcowskiej. Art. 5 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. 2013, poz. 267, ze zm.) definiuje organizację społeczną jako organizację zawodową,, samorządową spółdzielczą lub inną. Nie budzi zatem wątpliwości, że okręgowa izba radców prawnych jest organizacją społeczną. Organizacja społeczna może wstępować do postępowania tylko w celu ochrony interesu społecznego stanowiącego objętego zadaniami statutowymi tej organizacji, w szczególności ochrony 7

8 praw i wolności człowieka. Art. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2014, poz. 637 ze zm.) stanowi, że pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana. Art. 5 stanowi o zorganizowaniu radców prawnych w samorząd, którego jednym z organów są rady okregowych izb radców prawnych. Nie budzi wątpliwości, że statutowym zadaniem jednostki organizacyjnej samorządu radcowskiego jest wspieranie radców prawnych w wykonywaniu ich ustawowego zadania, czyli świadczenia pomocy prawnej. Z uwagi na to, że jak wskazano wyżej tajemnica zawodowa radcy prawnego istnieje ze względu na koniczność ochrony interesów podmiotów, którym radca udziela pomocy, nie budzi wątpliwości, że w danym wypadku istnieje ważny interes prywatny, przynależny podmiotowi chronionemu, a także interes społeczny jakim jest utrzymanie zaufania pozwalającego radcom prawnym na prawidłowe wykonywanie ustawowych zadań. Przedstawiciel społeczny może brać udział tylko w postepowaniu sądowym, przez co należy rozumieć postępowanie jurysdykcyjne, a nie czynności sądowe na etapie postepowania przygotowawczego (S. Szołucha (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 289). Zgłoszenie powinno nastąpić do rozpoczęcia przewodu sądowego, późniejsze przystąpienie do postepowania nie jest możliwe (W. Daszkiewicz: Przedstawiciel społeczny w procesie karnym, Warszawa 1976, s. 145). Zgłasza go sama organizacja (choć literalne brzmienie przepisu zdaje się wskazywać, że zgłasza się przedstawiciel, a nie organizacja K. Papke Olszauskas, K. Woźniewski: Przedstawiciel społeczny w polskim procesie karnym zagadnienia wybrane, Gdańskie Studia Prawnicze 2003, nr 11, s. 147). Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie dopuszczenia przedstawiciela społecznego, przy czym jest ono niezaskarżalne (art. 459 k.p.k.). Przesłanką dopuszczenia przedstawiciela do udziału w postepowaniu jest to, czy jego udział leży w interesie wymiaru sprawiedliwości. Dopuszczony do udziału przedstawiciel społeczny może uczestniczyć w rozprawie, wypowiadać się i składać oświadczenia na piśmie. Należy pamiętać, że w wypadkach przewidzianych w art. 179 i 180 k.p.k. sąd przesłuchuje świadka na rozprawie z wyłączeniem jawności, o czym stanowi art. 181 k.p.k. Na mocy art. 226 k.p.k. przepis ten stosuje się także do wykorzystania dokumentów zawierających informacje stanowiące tajemnicę zawodową. Nie znaczy to wszakże, że nie można w takich wypadkach dopuścić przedstawiciela społecznego. Jeżeli 8

9 przedstawiciel społeczny zostaje dopuszczony do udziału w postepowaniu, może także brać udział w niejawnej rozprawie (W. Jasiński (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s ). Oczywistym jest, że w takim wypadku wiąże go obowiązek zachowania w tajemnicy ujawnionych na rozprawie okoliczności. Wystąpienie przedstawiciela okręgowej izby radców prawnych jako przedstawiciela społecznego wiąże się z możliwością aktywnego działania w postępowaniu. Jest to wprawdzie działanie ograniczone, bowiem obejmuje tylko prawo do udziału w rozprawie, wypowiadania się i składania oświadczeń, w tym na piśmie. Nie może on zatem składać wniosków dowodowych, czy zadawać pytań osobom przesłuchiwanym (S. Szołucha (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 291). Może się zdarzyć, że oświadczenie przedstawiciela społecznego ma znaczenie dowodowe dla sprawy. Wówczas może być uznane za dowód z dokumentu (wyrok Sn z 23 I 1978, Rw 452/1980, z , poz. 79; S. Szołucha (w:) J. Skorupka (red.) Kodeks, s. 291). Należy wszakże pamiętać, że dopuszczenie przedstawiciela społecznego zależne jest od decyzji sądu. W sytuacji, w której przedstawiciel samorządu radcowskiego nie zostanie dopuszczony do udziału w rozprawie w charakterze przedstawiciela społecznego, może brać udział w jawnej rozprawie, w charakterze publiczności. Z udziału w rozprawie niejawnej co do zasady jest wykluczony, chyba że zostanie wskazany jako mąż zaufania. Należy jednak mieć na uwadze, że prawo do wskazywania mężów zaufania mają tylko oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny i oskarżony. Osoby takie stanowią publiczność. Należy podkreślić, że w wypadkach, kiedy pozostanie danej osoby na sali mogłoby prowadzić do złamania prawa (np. byłaby ona świadkiem, który jeszcze nie został przesłuchany), sąd może odmówić jej pozostawienia (R. Koper: Jawność rozprawy głównej a ochrona prawa do prywatności w procesie karnym, Warszawa 2010, s ). Ad 3. Udział okręgowej izby radców prawnych w postepowaniu prowadzonym w trybie k.p.k. jest możliwy tylko we wskazanych wyżej sytuacjach. Innymi słowy jedyną możliwością aktywnego udziału w postępowaniu karnym jest udział w charakterze przedstawiciela społecznego. Podobnie jest w postępowaniu karnym skarbowym. Na mocy art k.k.s. w postępowaniu karnym skarbowym stosuje się odpowiednio przepisu k.p.k., jeżeli przepisy k.k.s. nie stanowią inaczej. Innym postępowaniem, w 9

10 którym może zaistnieć problem tajemnicy radcowskiej jest postepowanie przed sejmową komisją śledczą. Zgodnie z art. 11 g ustawy o sejmowej komisji śledczej osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mogą być przesłuchane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla ochrony ważnych interesów państwa, a zwłaszcza ochrony bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. 2. W celu uzyskania zgody na przesłuchanie osób co do faktów, o których mowa w ust. 1, komisja składa pisemny wniosek do Sądu Okręgowego w Warszawie. 3. Na postanowienie sądu w przedmiocie zezwolenia na przesłuchanie, komisji i osobie wezwanej służy zażalenie, na zasadach określonych w k.p.k.. 4. Wniesienie zażalenia wstrzymuje wykonanie postanowienia sądu. Zgodnie z art. 11h ustawy przesłuchanie odbywa się na posiedzeniu zamkniętym. Ta część posiedzenia, na której zapada decyzja w sprawie zamknięcia posiedzenia, jest również zamknięta. Komisja określa osoby, których udział w posiedzeniu zamkniętym jest niezbędny. Oznacza to brak możliwości wystąpienia w postępowaniu przedstawiciela izby radców prawnych. dr hab. Marek Kulik 10