Nie jest on jednak bezwzględny. Możemy wskazać sytuacje, w których lekarz jest zwolniony z zachowania tajemnicy. Dotyczy to sytuacji, gdy:

Transkrypt

1

2 Kiedy osoba bliska zwolni lekarza z tajemnicy... 2 Jak rozumieć pojęcie osoby bliskiej... 2 Kiedy można ujawnić informacje o stanie zdrowia zmarłego... 2 Kiedy rozprawa będzie jawna... 3 Jakie będą konsekwencje zmian... 3 Każda osoba bliska pacjenta, który zmarł, może zwolnić lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej. Od 5 sierpnia 2016 roku zmiany wprowadził znowelizowany Kodeks postępowania karnego. Co to oznacza w praktyce? Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zmienia zakres tajemnicy lekarskiej i wprowadziła nowe uregulowania w tym zakresie. Dotyczą one informacji o pacjencie, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, i umożliwiają zwolnienie lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Obowiązek zachowania przez lekarza w tajemnicy wszelkich informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, wynika z art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej u.z.l.). Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy, a po śmierci pacjenta jego osoba bliska, będą mogli określić zakres informacji, które może ujawnić lekarz zwolniony z tajemnicy. Nie jest on jednak bezwzględny. Możemy wskazać sytuacje, w których lekarz jest zwolniony z zachowania tajemnicy. Dotyczy to sytuacji, gdy: 1) wynika to z przepisu innej ustawy (np. przepisy ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi nakładają na lekarza obowiązek zgłoszenia rozpoznania groźnego zakażenia właściwym instytucjom), 2) zachowanie tajemnicy może wiązać się z niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, 3) pacjent (bądź jego przedstawiciel ustawowy) wyraża zgodę na ujawnienie danych informacji. Tajemnica lekarska po śmierci pacjenta nowe regulacje 1

3 Obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej uległ zmianie 5 sierpnia 2016 r. po wejściu w życie nowych przepisów, które zezwoliły na zwolnienie lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy po śmierci pacjenta. Lekarz jest związany tajemnicą po śmierci pacjenta, chyba że na jej ujawnienie zgodzi się osoba bliska. Inna osoba bliska (tzn. osoba, która nie wyrażała zgody na ujawnienie informacji objętych tajemnicą) może sprzeciwić się ujawnieniu tajemnicy. W takiej sytuacji zwolnienie nie będzie działało i lekarz ponownie będzie związany tajemnicą. Jeśli chodzi o definicję osoby bliskiej, ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty odsyła do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (dalej u.p.p.). Zgodnie z nią przez osobę bliską pacjentowi rozumie się jego małżonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub dowolną inną osobę wskazaną przez pacjenta jako osobę mu bliską (art. 3 ust. 1 pkt 2 u.p.p.). Krąg osób, które mogą wyrazić zgodę na ujawnienie przez lekarza informacji objętych tajemnicą lekarską, które mogą wyrazić sprzeciw dotyczący takiego ujawnienia, jest dosyć szeroki. Ustawodawca nie określa jednak, w jakiej formie i w jakich okolicznościach osoby bliskie mogą zgłosić sprzeciw oraz jakie obowiązki w tym zakresie ciążą na lekarzach (np. obowiązek zapytania wszystkich osób bliskich dla pacjenta, czy nie wyrażają sprzeciwu). Analogiczne pozostają regulacje, które nakładają na osoby wykonujące zawód medyczny m.in. lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarki, położne, ratowników medycznych obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem o jego stanie zdrowia (art. 14 u.p.p.). Przepis ten ulegnie identycznej zmianie, jaka nastąpiła w przypadku przepisu u.z.l. Osoby, które wykonują zawód medyczny, pozostaną związane tajemnicą również po śmierci pacjenta, chyba że zgodę na ujawnienie tajemnicy wyrazi osoba bliska. Przy czym inna osoba bliska będzie miała prawo wyrazić sprzeciw co do ujawnienia informacji objętych tajemnicą. Tajemnica lekarska po śmierci pacjenta nowe regulacje 2

4 Zmianom tym towarzyszy również modyfikacja przepisów proceduralnych dotyczących postępowania karnego. Obecnie, zgodnie z art. 181 Kodeksu postępowania karnego (dalej kpk), sąd przesłuchuje lekarza zwolnionego z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej na rozprawie z wyłączeniem jawności, tj. na rozprawie, na której mogą być obecne tylko strony postępowania, bez udziału publiczności. Po wejściu w życie zmian pozostanie to zasadą. Jednak gdy pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy, a po śmierci pacjenta osoba bliska pacjentowi przy braku sprzeciwu innej osoby bliskiej zwolni lekarza lub osobę, która wykonuje zawód medyczny, z tajemnicy, sąd przesłucha te osoby na rozprawie jawnej (z możliwością wyłączenia jawności). Nowelizacja nie wprowadza w życie zmian związanych z dostępem do dokumentacji medycznej. Przypomnijmy, że art. 26 ust. 2 u.p.p. reguluje prawo wglądu w dokumentację medyczną po śmierci pacjenta. Zgodnie z nim wgląd ten ma jedynie osoba upoważniona przez pacjenta za życia. Jeżeli więc pacjent nie upoważnił żadnej osoby bliskiej, to nie może ona się domagać udostępnienia dokumentacji medycznej zmarłego, a jedynie zgodnie z nowymi przepisami uzyskać informacje objęte tajemnicą (np. o przyczynach zgonu pacjenta, przebiegu ostatniej choroby) ustnie. Podstawowym założeniem, jakie przyświecało projektodawcy przy wprowadzaniu zmian, było zwiększenie przejrzystości postępowania karnego, zwłaszcza w sprawach dotyczących błędów medycznych. W uzasadnieniu czytamy, że zakres tajemnicy lekarskiej w obecnie obowiązującym stanie prawnym jest ujęty zbyt szeroko. Konsekwencją jest często uniemożliwienie osobom najbliższym zmarłego pacjenta skutecznego dochodzenia roszczeń lub odpowiedzialności wobec osób, które mogły przyczynić się do jego śmierci. Projektodawca zwraca również uwagę, że lekarze i placówki medyczne mogą potencjalnie wykorzystywać tajemnicę lekarską do ukrywania błędów medycznych w leczeniu. Jest to niezgodne z interesem pacjenta. Wprowadzenie nowych przepisów umożliwi osobom najbliższym poznanie całokształtu okoliczności związanych ze stanem zdrowia pacjenta. Może to poprzedzać decyzję o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Agnieszka Pietrzak, adwokat specjalizujący się w obsłudze prawnej z zakresu prawa ochrony zdrowia. Od 2009 roku prowadzi kancelarię adwokacką w Warszawie Tajemnica lekarska po śmierci pacjenta nowe regulacje 3

5 Redaktor: Anna Rubinkowska ISBN: E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0614 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon , faks , cok@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 Tajemnica lekarska po śmierci pacjenta nowe regulacje 4