Sprawozdanie z działalności Komisji Stomatologicznej NRL V kadencji

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności Komisji Stomatologicznej NRL V kadencji Komisja Stomatologiczna jest wieloproblemową komisją, zajmującą się problemami lekarzy dentystów. Uprawnienia Komisji Stomatologicznej NRL są zdefiniowane w Uchwale Nr 9/06/V Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 17 marca 2006 r. w sprawie składu, zasad działania i zadań Komisji Stomatologicznej Naczelnej Rady Lekarskiej. Treść regulaminu Komisji zaproponował jej pierwszy przewodniczący dr Andrzej Fortuna. W skład Komisji Stomatologicznej NRL, wchodzą lekarze dentyści członkowie Naczelnej Rady Lekarskiej oraz lekarze dentyści wiceprzewodniczący Okręgowych Rad Lekarskich tych Okręgowych Izb Lekarskich, które nie mają w składzie NRL swojego przedstawiciela będącego lekarzem dentystą. W trakcie V kadencji Komisja Stomatologiczna pracowała w składzie 26 osób (16 lekarzy dentystów, członków Naczelnej Rady Lekarskiej + wiceprzewodniczący ORL). W okresie objętym sprawozdaniem odbyło się 13 zebrań Komisji, w tym 5 wyjazdowych. W 2006 roku odbyły się dwa spotkania Komisji Stomatologicznej w pełnym składzie; w następnych latach wprowadzono zasadę: jedno posiedzenie KS na kwartał, a pomiędzy zebraniami KS NRL pracowało na bieżąco Prezydium KS NRL i zespoły robocze. Posiedzenia KS NRL były zebraniami otwartymi, więc liczba uczestników obrad zawsze przekraczała liczbę członków Komisji. W zebraniach uczestniczył również prezes Naczelnej Rady Lekarskiej kol. Konstanty Radziwiłł, przedstawiciele KS z OIL, zaproszeni goście (wśród nich m. innymi: dr hab. Bartłomiej Loster Wiceprezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, prof. Teresa Bachanek, członek Komisji Kształcenia NRL, dr Zbigniew Klimek Prezes Stowarzyszenia Lekarzy Dentystów Polskich, dr Rafał Zalasiński przedstawiciel Porozumienia Zielonogórskiego, kol. Elżbieta Małkiewicz główny specjalista w Wydziale Stomatologii w Departamencie Polityki Zdrowotnej Ministerstwa Zdrowia, kol. Ryszard Rzeszutko przedstawiciel Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, kol. Elżbieta Woźniak przedstawiciel Naczelnej Komisji Rewizyjnej oraz eksperci, prawnicy. 155

2 Zadania Komisji opisane w uchwale Nr 9/06/V dobrze oddają rolę Komisji Stomatologicznej w realizacji zadań samorządu wynikających z obowiązku ustawowego, a nawet je rozszerzają. Wszystkie wymienione zadania były w tej kadencji skrupulatnie realizowane. Komisja przedstawiała Naczelnej Radzie Lekarskiej i innym instytucjom, organom wnioski i stanowiska dotyczące problemów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza dentysty i problemów opieki stomatologicznej, o kształceniu, o formach wykonywania zawodu, o finansowaniu świadczeń stomatologicznych ze środków publicznych, o potrzebie intensyfikacji działań prozdrowotnych. Na podstawie danych z Centralnego Rejestru Lekarzy i Lekarzy Dentystów NIL oraz z rejestru praktyk lekarskich poszczególnych oil stale monitorowano sytuację demograficzną lekarzy dentystów, formy wykonywania zawodu, udział procentowy specjalistów. Opracowywane analizy i wnioski dotyczące potrzeb kadrowych były na bieżąco przekazywane przez przewodniczącą do izb okręgowych, do konsultantów krajowych do MZ. Były również prezentowane szerszym odbiorcom na konferencjach np. podczas Krakdentu, konferencji w Nałęczowie, Katowicach, Piechowicach, Gdańsku, Toruniu, etc. Na postawie gromadzonych danych epidemiologicznych dotyczących zdrowia jamy ustnej ludności (gł. z Krajowy Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej) po wnikliwej analizie i porównaniu sytuacji w innych państwach europejskich przekazywano wnioski i apele do wszystkich instytucji i osób mających wpływ na intensyfikację działań prozdrowotnych w zakresie stomatologii. Występowano zwłaszcza o priorytet w traktowaniu potrzeb zdrowotnych dzieci. Komisja Stomatologiczna wnioskuje o wprowadzenie współczynnika korygującego na leczenie dzieci, co jest uzasadnione specyfiką pracy z dziećmi. Jest popierane przez Sekcję Stomatologii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego i Akademię Pierr Fuchard a. Agendy rządowe, resort zdrowia w porozumieniu z Ministerstwem Edukacji odpowiadają za strategię i politykę zdrowotną, koordynację i realizację programów profilaktycznych i edukację prozdrowotną. Opieka stomatologiczna w zakresie bezpłatnych świadczeń stomatologicznych powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego jest niedoceniana i ulokowana na marginesie zainteresowań Narodowego Funduszu Zdrowia, a wcześniej kas chorych Ogólnie % PKB przeznaczany w Polsce na finansowanie świadczeń zdrowotnych jest niewystarczający i całe środowisko medyczne od lat formułowało apele o poprawę sytuacji. Organizowano nawet protesty i uliczne manifestacje w stolicy i innych miastach, odbył się szereg spotkań w rządowym Centrum Dialogu. Stomatolodzy również aktywnie uczestniczyli w tych działaniach. Opinia w sprawach dotyczących organizacji ochrony zdrowia i zmian systemowych była tematem wystąpień Komisji Stomatologicznej w formie apeli i stanowisk adresowanych do resortu zdrowia, Minister Zdrowia, GIS. Dużą aktywność w tym zakresie prowadzi też konsultant krajowy ds. stomatologii dziecięcej. W następstwie tych działań w maju 2007 Sejmowa Komisja Zdrowia poświęciła posiedzenie zagadnieniom zdrowia jamy ustnej Świadczenia stomatologiczne jako element opieki zdrowotnej ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki. Ocena sytuacji epidemiologicznej w zakresie zdrowia jamy ustnej przedstawiona posłom z Sejmowej Komisji Zdrowia była motywem do złożenia interpelacji poselskiej w sprawie promowania zdrowia jamy ustnej i zapobiegania chorobom. Istotne jest także, że w Narodowym Programie Zdrowia, dzięki zaangażowaniu prof. B. Adamowicz-Klepalskiej i prof. M. Wierzbickiej, znalazł się cel dotyczący intensyfikacji działań profilaktycznych służących zapobieganiu próchnicy u dzieci i młodzieży. 17 czerwca 2008 Komisja Stomatologiczna NRL zorganizowała debatę z udziałem Kenneta Eatona, eksperta Europejskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego Jamy Ustnej, 156

3 CECDO oraz kilku innych organizacji ds. finansowania systemów zdrowia, planowania personelu. Konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem, uczestniczyło w niej liczne grono znaczących osób. Debata zorganizowana przez KS NRL była okazją do wymiany poglądów na szerokim forum osób zaangażowanych w zapewnienie właściwej opieki stomatologicznej polskim pacjentom. Podczas dyskusji poruszono wiele aspektów, jak: spójną politykę zdrowotną, kwestię powołanie głównego stomatologa kraju, którego nadal w Polsce brakuje, zwiększenie nakładów na podstawowa opiekę stomatologiczną, wdrożenie opartych o dowody naukowe programów profilaktycznych dla dzieci w wieku przedszkolnym programy takie są absolutnie konieczne, rewitalizację podstawowej opieki stomatologicznej dla dzieci i młodzieży szkolnej z wykorzystaniem standardów, rozwój programów zdrowotnych dla grup szczególnego ryzyka. Główny nacisk został położony na edukację. Debata wzbudziła duże zainteresowanie i przyczyniła się poprzez media do podniesienia świadomości o powadze stanu zdrowotnego społeczeństwa, a także ogromnych potrzeb w szczególności w profilaktyce i leczeniu dzieci i młodzieży w Polsce. Okres V kadencji obfitował w wydarzenia światowe dotyczące zdrowia jamy ustnej: Światowe Zgromadzenie Zdrowia (Sixtieth World Health Assembly WHO, Genewa, maja 2007 r.) zgromadzenie, na którym wszyscy ministrowie zdrowia oraz wyżsi rangą urzędnicy ze 191 krajów należących do WHO, spotykają się jeden raz w roku celem omówienia ważnych międzynarodowych spraw dotyczących zdrowia, przyjęło rezolucję zgłoszoną przez Światową Federację Stomatologiczną FDI, popierając plan działania dotyczący poprawy zdrowia jamy ustnej na całym świecie i nakłaniając państwa członkowskie, aby zdrowie jamy ustnej było włączone do polityki zintegrowanego zapobiegania i leczenia chorób. Raport Sekretariatu, po analizie problemów związanych z chorobami jamy ustnej, zakreśla ramową politykę i strategie dla poprawy zdrowia jamy ustnej. Pełna informacja na ten temat znalazła się w Gazecie Lekarskiej, przetłumaczona rezolucja była przesłana do MZ, do Prezesa NFZ. Także Konferencja Okrągłego Stołu Heath Strategies in Europe zorganizowana w dniach lipca 2007 r. w Lizbonie w ramach portugalskiej prezydencji UE również zajęła się zdrowiem jamy ustnej i jej powiązaniu ze schorzeniami ogólnymi, poświęcając tym zagadnieniom odrębną sesję. Ponadto Światowa Federacja Dentystyczna przyjęła Uchwałę o ustanowieniu 12 września Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej. Pierwszy raz to święto było obchodzone w 2008 r. Komisja Stomatologiczna poczyniła starania o upowszechnienie tego dnia w mediach. Stałym tematem naszych posiedzeń była problematyka związana z poziomem finansowania usług stomatologicznych w ramach zawartych kontraktów z NFZ. Monitorowanie kontraktowania świadczeń stomatologicznych finansowanych ze środków publicznych od kilku lat wskazuje na podobną liczbę podmiotów współpracujących z NFZ tj. ok. 9,5 tys. umów kontraktowych, czyli 1/3 stomatologów czynnych zawodowo. Samorząd lekarski nie jest związkiem zawodowym, ani towarzystwem naukowym czy stowarzyszeniem jest korporacją zawodową, której ustawowym zadaniem jest dbanie o prawidłowe wykonywanie zawodu i ochrona członków samorządu. Korporacja zawodowa lekarzy i lekarzy dentystów bierze udział w określaniu polityki zdrowotnej państwa, negocjowanie cen za poszczególne procedury medyczne nie mieści 157

4 się w bezpośrednich kompetencjach samorządu, nie mniej przedstawiciele KS w licznych rozmowach z NFZ starali się przestawić argumenty dla uzmysłowienia faktycznych kosztów świadczeń stomatologicznych i potrzeb zdrowotnych w tym zakresie. Ustalenia ogólnych i szczegółowych warunków kontraktowania, negocjowanie warunków umów kontraktowych, ustalenie cen rzeczywistych na świadczenia stomatologiczne i uzgodnienie sposobu wprowadzania ich w życie należy do zadań Zespołu ds. ubezpieczeń zdrowotnych. Za prace zespołu od wielu lat odpowiedzialny jest jego przewodniczący Andrzej Baszkowski wraz z współpracownikami: Jolantą Szczurko, Robertem Stępniem. W sierpniu 2007 do zespołu dołączyła kol. Małgorzata Kaczmarska-Banasiak. Duże nadzieje wiązano z korzystnym dla stomatologów wyrokiem UOKiK. Prace nad tą sprawa trwały latami, z dużym zaangażowaniem dr Andrzeja Fortuny i Zbigniewa Żaka oraz Roberta Stępnia; Podstawą do wystąpienia były wyliczenia kosztów rzeczywistych usług stomatologicznych dokonane przez Waldemara Stylo, zlecone i opłacone przez KS NRL w poprzedniej kadencji, a następnie w obecnej aktualizowane. NFZ zadeklarował, że do końca 2009 roku ceny płacone przez NFZ zrównają się z cenami rzeczywistymi. W 2008 budżet na stomatologię wzrósł, jednak nie nastąpił satysfakcjonujący wzrost liczby punktów za poszczególne procedury, nie wzrosła również wartość kwotowa punktu. Plan kontraktowania na rok 2010 zakłada zgodnie z rozporządzeniem dodatkowe świadczenia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży w wieku od 6 miesiąca życia do ukończenia 19 roku życia,. Uwzględnia to częściowo priorytety przyjęte przez KS NRL. Niestety przy nadal niskich i limitowanych nakładach na stomatologię przepaść pomiędzy oczekiwaniami a możliwościami finansowania ze środków publicznych pogłębia się. W centrum zainteresowania Komisji pozostawało nadal zagadnienie właściwego opracowania i wyceny świadczeń zdrowotnych w dziedzinie stomatologii. Powołany Zarządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2006 r. AOTM jako zespół Ekspertów do prac nad Centralną Bazą Świadczeń Opieki Zdrowotnej pierwotnie pod przewodnictwem dr n. med. Andrzeja Fortuny, a od 18 kwietnia 2007 r. prowadzony przez dr hab. n. med. Bartłomieja Lostera kontynuował pracę w składzie: dr hab. n. med. Bartłomiej Loster Przewodniczący Zespołu prof. dr hab. n. med. Teresa Bachanek lek. dent. Ryszard Majkowski lek. dent. Leszek Dudziński lek. dent. Andrzej Baszkowski lek. dent. Robert Stępień Następnie do zespołu dołączyli konsultanci krajowi. Stałą bolączką stomatologów była nie załatwiona od lat sprawa przedstawiciela w Ministerstwie Zdrowia. W środowisku stomatologów od drugiej kadencji samorządu toczy się dyskusja nad potrzebą powołania głównego stomatologa kraju czy wręcz wydziału czy departamentu stomatologii w Ministerstwie. W ostatnich latach sprawami stomatologicznymi zajmowała się z ramienia MZ jednoosobowo dr Elżbieta Małkiewicz, główny specjalista w Wydziale Stomatologii w Departamencie Polityki Zdrowotnej Ministerstwa Zdrowia. Z tym większą radością przyjęto wiadomość, którą podzielił się z zebranymi na IX NKZL podsekretarz stanu (wiceminister MZ) Andrzej Włodarczyk podczas swojego przemówienia. Oznajmił, że powoła na doradcę ds. stomatologii w MZ lek. dent. Roberta Stępnia. Stało się to faktem, gdy 22 lutego 2009 roku nominacja Roberta Stępnia została formalnie podpisana przez 158

5 panią minister. W ten sposób środowisko stomatologiczne zyskało swojego przedstawiciela o co zabiegano. W imieniu KS NRL złożyłam Robertowi Stępniowi gratulacje z powodu nominacji na tak zaszczytna funkcję, za które to gratulacje kolega podziękował. Prezydium KS zapraszało kilkukrotnie doradcę ds. stomatologii na posiedzenia aby podjąć współpracę w kluczowych dla stomatologii polskiej sprawcach, jednakże Robert Stępień nie wziął udziału w żadnym proponowanym spotkaniu, wymawiając się niedogodnością terminu. Komisja Stomatologiczna, która kierowała do ministerstwa pisma i zapytania w sprawie konieczności zmiany przepisów RTG, zatrudnienia lekarzy w praktykach możliwości zakupu leków w hurtowniach, miała nadzieję, że pełnomocnik ds. stomatologii wesprze te starania i zechce porozumiewać się w tej sprawie z przedstawicielami KSNRL. Niestety nie uzyskaliśmy takiego wsparcia w sprawach kluczowych dla środowiska stomatologicznego. Jesienią 2008 roku na zaproszenie skierowane jak zwykle do Ministerstwa Zdrowia (tuż przed posiedzeniem KS w Gdańsku, na które tez był zaproszony nasz reprezentant z MZ) wysłał em informację, że również nie będzie, a ponadto, ze właśnie zrezygnował z dotychczasowej funkcji. Analiza danych z centralnego rejestru, liczby wydanych zaświadczeń osób ubiegających się o wykonywanie zawodu poza granicami, danych demograficznych stomatologów, szczególnie specjalistów z poszczególnych specjalności stomatologicznych dobitnie pokazuje groźbę nadchodzącej dziury pokoleniowej specjalistów tym gronie. Mimo iż odsetek specjalistów wśród stomatologów jest w Polsce wyższy niż w innych krajach unijnych, wciąż nie spełnia oczekiwań młodego pokolenia. Jednocześnie pytania do nadzoru krajowego o pożądaną liczbę specjalistów poszczególnych dziedzin pozostaje bez odpowiedzi. Problem ten nie pojawił się nagle, pogarszający się dostęp do kształcenia w formie specjalizacji obserwowany jest i zgłaszany od II kadencji reaktywowanego samorządu. Wiąże się to głównie z małą liczba miejsc uprawnionych do prowadzenia szkolenia. Na podstawie danych zebranych z poszczególnych okręgowych izb lekarskich zawód stomatologa jest wykonywany przede wszystkim w formie indywidualnych i grupowych praktyk lekarzy dentystów. Tym samym trudno jest poszerzyć dostęp do specjalizacji dopóki warunki akredytacji nie będą dostosowane do obecnego obrazu stomatologii w Polsce. Problemem jest też brak możliwości zatrudniania innego lekarza w praktyce lekarsko-dentystycznej, co stanowi szczególne utrudnienie w prowadzeniu specjalizantów. Dążąc do rozwiązania tego problemu poprzez nowelizację ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty Nadzwyczajny IX Krajowy Zjazd Lekarzy przyjął stanowisko o podjęciu działań zmierzających do nowelizacji art. 53 ust. 2 ustawy poprzez nadanie mu brzmienia, które umożliwiałoby lekarzom dentystom prowadzącym indywidualne praktyki lekarskie lub indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie i wykonującym zawód przez co najmniej pięć lat, zatrudnianie innego lekarza dentysty. Podstawowe założenia i koncepcje kształcenia specjalizacyjnego, sposobu uzyskiwania umiejętności oraz doskonalenia zawodowego lekarzy dentystów były szeroko omawiane na spotkaniach KS NRL i podczas prac zespołu w MZ. Jednobrzmiące postulaty zgłosili młodzi lekarz podczas ogólnopolskie konferencji. KS NRL poparła w pełni postulaty młodszych koleżanek i kolegów, przychylając się do ich przekonania, że młodzi lekarze dentyści powinni mieć dostęp do specjalizacji natychmiast po stażu. Odrębne stanowisko prezentuje Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, którego Zarząd Główny uważa, że prawo do ubiegania się o specjalizację powinno się przesunąć się w czasie, np. dopiero po dwóch latach praktyki zawodowej po stażu. Mam nadzieję, ze w interesie młodych lekarzy dentystów w najbliższym czasie dojdzie do zbliżenia stanowisk w tej sprawie. 159

6 W ostatnich latach znacząco wzrosła aktywność poszczególnych izb okręgowych w organizacji szkoleń w ramach kształcenia ustawicznego. Były temu poświęcone spotkania KS i konferencje. Szczegółowo analizowano i porównywano nasze regulacje z innymi państwami europejskimi. Mimo chęci stomatologów do stałego podnoszenia swoich kwalifikacji i wiedzy zawodowej, problemem często jest wysoki koszt kursów komercyjnych. Dlatego przejęcie organizacji szkoleń przez samorząd jest niezwykle cenną, rozprzestrzeniającą się inicjatywą. Na OIL jest zarejestrowanych jako podmioty szkoleniowe i prowadzą szkolenia dla swoich członków. Wymiana doświadczeń sprzyja dalszemu rozwojowi tej działalności. KS NRL zwróciła się z apelem o umożliwienie koleżankom i kolegom szkoleń z ratownictwa i resuscytacji, co zostało zrealizowane w większości izb okręgowych. Od roku okręgowe izby lekarskie mogą występować o dotację z Ośrodka Doskonalenia Zawodowego NRL na cele szkoleniowe, jest to dodatkowa zachęta do realizacji tych zadań. KS NRL każdorazowo przedstawiała opinie do projektów aktów prawnych mających wpływ na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz na działalność i organizację opieki stomatologicznej w kraju. Komisja w swoich pracach zajmowała się szczególnie uciążliwym dla lekarzy dentystów rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej. Treść tego rozporządzenia w poprzedniej kadencji przeoczono w fazie konsultacji społecznych. Nie kwestionując zasadności wprowadzenia rozwiązań optymalizujących ochronę radiologiczną pacjenta przed niepożądanym działaniem promieniowania jonizującego, komisja stomatologiczna uznała, że ww. rozporządzenie wprowadziło w odniesieniu do lekarzy dentystów szereg obowiązków, nieuzasadnionych z punktu widzenia ochrony pacjenta i lekarza, a powodujących znaczące skutki finansowe prowadzenia praktyki. Dotyczy to przede wszystkim obowiązku przeprowadzania testów podstawowych oraz określenie ich zakresu w odniesieniu do aparatów RTG stosowanych w gabinetach dentystycznych, jak również bardzo rozbudowanych programów szkoleń w dziedzinie ochrony radiologicznej pacjenta. Komisja przyjęła stanowisko szczegółowo opisujące konieczną nowelizację tych przepisów. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny (Zakład Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii) w Warszawie sporządził ekspertyzę, merytoryczną ocenę zasadności obecnych przepisów, wspierającą nasze starania, opiniując jako zasadne. W tej sprawie zapytanie poselskie złożył poseł Tadeusz Naguszewski: Zapytanie w sprawie obowiązku przeprowadzania testów podstawowych oraz określenia ich zakresu w odniesieniu do aparatów RTG stosowanych w gabinetach dentystycznych. Następnie interweniowała w tej sprawie posłanka Krystyna Łybacka składając interpelację w sprawie zasad użytkowania aparatów rentgenowskich w gabinetach lekarzy stomatologów. W dniu składania sprawozdania sprawa jest jeszcze nie rozstrzygnięta ostatecznie, ale można mieć nadzieje, że w nowym rozporządzeniu doczekamy się racjonalnych zapisów. W ramach zagadnień legislacyjnych Komisja występowała również w kwestii zakupu leków przez lekarzy indywidualnie praktykujących w cenach hurtowych na potrzeby wykonywania zawodu. W tej sprawie Naczelna Rada Lekarska oraz Komisja Stomatologiczna NRL kierowały pisma do Ministerstwa Zdrowia oraz bezpośrednio do podsekretarza stanu dr A. Włodarczyka. Nie doczekano się jednak rozstrzygnięcia. Tematy posiedzeń KS NRL i jej Prezydium dotyczyły: funkcjonowania praktyk stomatologicznych i regulacji jakim podlegają, opracowano m.in. w konsultacji z radcą prawnym szczegółowe informacje prawne na temat podmiotów mają- 160

7 cych uprawnienia do kontroli gabinetów, wymogi sanitarne i eksploatacyjne w gabinetach dentystycznych w świetle aktualnych przepisów, Polska na tle regulacji unijnych; wspólny europejski kodeks kontroli zakażeń i gospodarki odpadami medycznymi; schemat organizacyjny Sanepidu, jego rolę i zadania, tryb odwołań, etc. omawiano nowelizację ustawy o zawodzie lekarza-praktyki w miejscu wezwania i możliwości zatrudniania lekarza w praktyce. poruszano kwestię wymagań dla niepublicznych zakładów opieki zdrowotnych; znaczenie ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentystów dla stomatologów w 10-lecie historia powstania ustawy; zawodów pomocniczych (asystentek, higienistek, techników) Opiniowano projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych, KS NRL na bieżąco śledzi postęp prac legislacyjnych i zgłasza nasze postulaty. Odbyły się kilkakrotnie spotkania z reprezentantami organizacji techników dentystycznych: Polskie Towarzystwo Techników Dentystycznych, Izba Gospodarcza Techników Dentystycznych, Krajowe Stowarzyszenie Techników Dentystycznych m.in. nt. konieczności opracowania standardów dla laboratoriów dentystycznych i wykonywanych prac protetycznych. W związku z incydentami wykonywania przez techników czynności do których nie są uprawnieni, po wyjaśnieniu aspektów prawnych o społecznym obowiązku zawiadomienia o tym prokuratora lub Policję, rozpropagowano wzór postępowania w przypadku podjęcia informacji o udzielaniu świadczeń zdrowotnych polegających na rozpoznawaniu i leczeniu chorób przez osoby nieuprawnione. Zainicjowano również schemat współpracy z oddziałami Sanepidu w kwestii obowiązków edukacyjnych sanepidu szkoleniu asystentek w zakresie zasad sterylizacji. wnioskowano o nadanie odznaczenia Meritus pro Medici dla stomatologów aktywnie działających na rzecz samorządu; odbyły się spotkania z konsultantami krajowymi i prezesami towarzystw naukowych i sekcji specjalistycznych podjęto współpracę z ZG PTS, Prezydium KS NRL i jej przewodnicząca brali udział w posiedzeniach KS okręgowych izb lekarskich. Występowali i prowadzili sesje samorządowe podczas konferencji i kongresów. W lutym 2007 r. A. Lella zgłosiła propozycję zorganizowania konferencji Obciążenia zawodowe lekarzy dentystów, co spotkało się z aprobatą członków KS. Seminarium na temat chorób zawodowych odbyło się 22 listopada 2007 r. Koordynatorem kadry wykładowców był dr Krzysztof Tuszyński. Konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem, co skłoniło organizatorów do wydania publikacji o schorzeniach zawodowych naszej grupy i ubezpieczeniach społecznych z tytułu chorób i wypadków oraz podstawach prawnych i procedurach uzyskiwania rent i odszkodowań z powodu schorzeń lub wypadków w pracy. Książka ukazała się a w czerwcu 2009 r. podczas Kongresu Stomatologów Polskich. Samorząd zawodowy lekarzy dentystów wspólny czy osobny? Podczas pierwszego posiedzenia komisji stomatologicznej V kadencji, jej ówczesny przewodniczący Andrzej Fortuna zadał uczestnikom spotkania pytanie czy uważają, ze komisja powinna pracować nad zagadnieniem autonomii lekarzy dentystów, rozpatrując zarówno najdalej idący wariant czyli wyodrębnienie oddzielnej izby dentystycznej jak też różne formy autonomii wewnątrz wspólnego. Zebranych wówczas członkowie KS uznali, że ten temat nie powinien być brany pod uwagę w pracach komisji V kadencji. Jak stwierdził Andrzej Fortuna wobec tego nie wracamy do 161

8 tego tematu. Po śmierci Andrzeja Fortuny, jak się wydaje na fali niezadowolenia z wyników wyborów kilku lekarzy dentystów rozpoczęło kampanię na rzecz podziału środowiska. Prace komisji zostały zdominowane przez zagadnienie określane jako autonomia lekarzy dentystów, który to termin był różnie postrzegany. Podczas IX Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Lekarzy odbywającego się w dniach roku delegat A. Cisło zgłosił wniosek o wprowadzenie odrębnych wyborów dla lekarzy i lekarzy dentystów na wszystkich poziomach wyborczych. Po dyskusji, w której wypowiadali się wyłącznie lekarze dentyści uznano, że dotychczasowa zasada odrębnych wyborów w rejonach wyborczych spełnia wymogi wyłaniania reprezentacji stomatologicznej. Wszyscy wypowiadający się delegaci negowali potrzebę zmian wyborczych. NKZL kierując się zdaniem delegatów stomatologicznych odrzucił wniosek przytłaczającą większością głosów. Pomimo decyzji NKZL oraz niechęci do podejmowania tego tematu przez znaczną większość członków KS kilku kolegów nie ustawało w wysiłkach na rzecz rozbicia jedności samorządowej. Wobec napastliwych publikacji i wystąpień KS zorganizowała ogólnopolską konferencję w sprawie autonomii lekarzy dentystów. W konferencji mógł wziąć udział każdy lekarz i lekarz dentysta. Szeroko rozpropagowana konferencja nie wzbudziła większego zainteresowania. Obecni byli w większości członkowie KS oraz lekarze dentyści z kilku okręgowych komisji stomatologicznych. Obecni byli także prawnicy oraz przedstawiciele Prezydium NRL. Dyskusja długa i wnikliwa nie pozbawiona była elementów emocjonalnych. Zakończyła się głosowaniem w którym uznano, że: obecna ordynacja wyborcza jako zasadę przyjmuje tworzenie odrębnych rejonów wyborczych dla lekarzy i lekarzy dentystów, jednak na wniosek samych lekarzy dentystów dopuszcza łączenie podstawowych rejonów wyborczych dentystów i lekarzy w jeden, gdy taka jest wola środowiska; lekarze dentyści pozostają we wspólnym z lekarzami samorządzie oraz pozostawia się dotychczasowe zasady wyborcze. Taki wniosek został skierowany do zespołu pracującego nad projektem nowej ustawy o izbach lekarskich. Podczas jednego z posiedzeń KS Kol. A. Stępień omówił projekt własnej inicjatywy wydawania przez NRL osobnej Gazety Dentystycznej. Członkowie KS NRL przedstawili własne opinie dotyczące inicjatywy kolegi w sprawie utworzenia i wydawania przez NRL Gazety Stomatologicznej jako drugiej obok Gazety Lekarskiej skierowanej wyłącznie do lekarzy dentystów. Przy jednym głosie przeciwnym Roberta Stępnia, gremium KS postanowiło nie popierać inicjatywy tworzenia nowej Gazety Stomatologicznej. Kierujący wówczas komisją Andrzej Fortuna przedstawił swoje doświadczenia w tym zakresie i omówił problemy polityki informacyjnej samorządu. Ustalono, że dla spełnienia oczekiwań środowiska należy podjąć profesjonalne działania, aby ten stan zmienić. Prezydium KS NRL i jej przewodniczący uznało, że właściwymi kierunkami polityki informacyjnej powinno być: utworzenie przez NRL platformy informacyjnej ze szczególnym uwzględnieniem problemów zawodowych lekarzy dentystów i opieki stomatologicznej, przebudowa i ożywienie strony internetowej KS NRL, za którą dotychczas odpowiadała kol. Jolanta Szczurko; próba zaktywizowania koleżanek i kolegów stomatologów do pisania publikacji. Współpraca zagraniczna Komisja Stomatologiczna kształtuje współpracę międzynarodową NRL z zagranicznymi organizacjami lekarzy dentystów proponując kierunki współpracy międzynarodowej i przynależności do międzynarodowych organizacji lekarzy dentystów zgodnie z zadaniami opisanymi w uchwale Nr 9/06/V odnoszącymi się do współpracy międzynarodowej NRL z zagranicznymi organizacjami lekarzy dentystów. 162

9 Zgodnie z Uchwałą 45/03/IV NRL w sprawie uczestnictwa Naczelnej Rady Lekarskiej w pracach europejskich organizacji lekarzy i lekarzy stomatologów jesteśmy pełnoprawnymi członkami w następujących organizacjach: Światowej Organizacji Dentystycznej (FDI) oraz Europejskiej Regionalnej Organizacji FDI (ERO-FDI); Radzie Europejskich Lekarzy Dentystów (CED). W okresie przedstawiciele KS NRL: Anna Lella, Kazimierz Bryndal, Zdzisław Annusewicz oraz mgr Marek Szewczyński uczestniczyli w posiedzeniach europejskich i ogólnoświatowych organizacji dentystycznych reprezentując Naczelną Izbę Lekarską na posiedzeniach plenarnych ERO, FDI, CED. Samorząd lekarzy i lekarzy dentystów współpracuje ze zrzeszeniami korporacyjnymi innych państw wymieniając doświadczenia zawodowe, samorządowe i wszelkie dane, informacje powiązane z wykonywaniem profesji. Oprócz uczestnictwa w spotkaniach organizacji międzynarodowych, do których należy NIL, nasi przedstawiciele byli zapraszani w charakterze gości na zjazdy krajowe organizacji lekarskich i lekarsko-dentystycznych innych krajów m.in. Wielkiej Brytanii, Niemiec, Czech, Słowacji, Litwie. Ponadto wczesną wiosną 2006 r. Naczelna Izba Lekarska, została zaproszona do wzięcia udziału w projekcie EGOHID projekt Komisji Europejskiej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów Dyrektoriatu Generalnego oraz programu Działanie Wspólnoty w programie monitoringu stanu zdrowia, Rozwój globalnych europejskich wskaźników zdrowia jamy ustnej faza II. Z dużym zaangażowaniem w prace tego projektu włączył się kol. Z. Annusewicz. W 2008 r. w ramach realizacji projektu ukazała się publikacja z udziałem z Polski prof. Marii Wierzbickiej, Anny Lelli oraz Z. Annusewicza. Na bieżąco przekazywano informacje o tematyce obrad na posiedzeniach Komisji i NRL. Informacje dotyczyły miedzy innymi regulacji międzynarodowych na temat stosowania amalgamatu, środków wybielających, fluoryzacji, europejskiego kodeksu zakażeń, rezolucji o przyszłości zawodu. Szczególnie ciekawe materiały międzynarodowe dotyczące zawodu lekarza dentysty w Europie były publikowane w Gazecie Lekarskiej. W tłumaczeniu uchwał i stanowisk dużą pomoc okazała mi kol. Anna Śpiałek oraz cenne konsultacje legislacyjne wnosił mgr Marek Szewczyński. Posiedzenia zarówno ERO/FDI, jak i CED, odbywają się dwa razy w roku. Poza zebraniami plenarnymi działają w obu organizacjach grupy robocze. 8 w ERO i 6 w CED. Dla Izby szczególnie ważne są prace Rady Europejskich Lekarzy Dentystów CED jest platformą dla komunikacji i lobowania na rzecz zawodu lekarza dentysty, jest też ważnym partnerem dla innych instytucji w globalnej debacie zdrowotnej. Forum to pokazuje jak ważna jest wymiana poglądów i doświadczeń, dzielnie się nie tylko sukcesami ale i porażkami. W CED jestem przewodniczącą zespołu Entry. CED współpracuje ściśle m.in. z dr Andrzejem Rysiem dyr. ds. Zdrowia Publicznego w Dyrekcji Generalnej Zdrowia i Ochrony Konsumentów Komisji Europejskiej. Ze względu na zakres tematyczny obrad posiedzeń CED większość reprezentantów z poszczególnych państw członkowskich uczestniczy w spotkaniach wspólnie z doradcamiprawnikami. Z ramienia NRL towarzyszy mi zwykle mgr Marek Szewczyński, który w CED realizuje wiele cennej pracy. Apele przyjęte przez CED kierujemy też do polskich posłów Parlamentu Europejskiego. 163

10 W pracach Europejskiej Regionalnej Organizacji (ERO) FDI bierzemy udział jako wspólna delegacja Izby i ZG PTS-u. W 2006 roku zostałam wybrana na przewodnicząca grupy roboczej WG-ERO Parity. Po zaprezentowaniu na forum raportu o zrealizowanych zadaniach tej grupy wiosną 2009, złożyłam propozycję ustanowienia nowej grupy roboczej WG-ERO Relation between dental practitioners and universities zaakceptowanej przez zgromadzenie. Tematyka prac nowego zespołu spotkała się z dużym zainteresowaniem na kolejnym jesiennym spotkaniu ERO/FDI. Szczególnie aktywny w pracach zespołu współpracy międzynarodowej jest kol. Kazimierz Bryndal, który należy do członków założycieli grupy Liberal Dental Practice in Europe i stale w niej działa. Jego zaangażowanie zostało dostrzeżone i nagrodzone honorowym członkowstwem Niemieckiej Federalnej Izby Lekarsko-Dentystycznej. Posiedzenia ERO i CED poprzedziły przygotowania: wypełnienie licznych kwestionariuszy, raport narodowy o aktualnej sytuacji zawodu; zebrania grup roboczych. Na szeroko pojętą współpracę międzynarodową polskich stomatologów składa się wiele działań i jest ona prowadzona przez różne instytucje i organizacje (Izba, Uniwersytety Medyczne, MZ i in.) Polska delegacja uczestniczy w cyklicznych spotkaniach głównych dentystów The Council of European Chief Dental Officers; na posiedzenia jako dental chif officer jeździła zwykle dr Elżbieta Małkiewicz główny specjalista w Wydziale Stomatologii w Departamencie Polityki Zdrowotnej Ministerstwa Zdrowia oraz prof. Maria Wierzbicka krajowy koordynator monitoringu zdrowia jamy ustnej, oraz na ostatnie w Rydze prof. Barbara Adamowicz- -Klepalska. Goście z organizacji innych państw w Polsce: 20 maja 2006 r. Sesja na Konferencji Zachód-Wschód, poświęcona roli samorządu lekarskiego oraz współpracy z towarzystwami naukowymi i uczelniami. Sesji przewodniczyli i wygłosili referaty: dr J. Weitkamp Prezydent Bundeszahnärztekammer Pozycja i znaczenie izb lekarskich w Europie i A. J. Fortuna Rola samorządu lekarskiego w Polsce. Konferencja ADEE (Europejskie Towarzystwo ds. Nauczania Stomatologii) Ethics and Blended Learning in Dental Education w Krakowie w dniach 30 sierpnia 2 września 2006 r. ADEE; dofinansowanie NRL; organizator prof. M. Chomyszyn-Gajewską; Anna Lella wystąpienie podczas uroczystego otwarcia. Jubileusz 20-lecia reaktywowanego samorządu: Była Prezes Światowej Federacji Dentystycznej Pani Dr Michèl Aerden (B) Prezydent Europejskiej Regionalnej Organizacji Światowej Federacji Dentystycznej Pan dr Patrick Hescot (F) Prezydent-elekt Europejskiej Regionalnej Organizacji Światowej Federacji Dentystycznej Pan dr Gerhard Seeberger (I) Prezes Niemieckiej Federalnej Izby Lekarsko-Dentystycznej Pan dr Peter Engel (D) Pani Barbara Bergmann-Krauss (D) z Niemieckiej Federalnej Izby Lekarsko-Dentystycznej Na szczególne podkreślenie zasługuje wyróżnienie jakie otrzymał prof. Zbigniew Jańczuk. Komitet nagród Akademii Pierre Foucharda uhonorował w 2009 roku doroczną nagrodą Elmera Besta (Elmer S. Best Memoriał Award) nestora stomatologii polskiej. 164

11 13 listopada 2006 odsłonięcie pamiątkowej tablicy na ścianie budynku Woj. Przychodni Stomatologicznej w Krakowie im. Zbigniewa Żaka Z żałobnej karty 26 kwietnia 2007 śmierć dr Andrzeja Fortuny. 11 maja 2008 br. zmarł dr Jerzy Pietrzycki, przewodniczącego KS Śląskiej Izby, 17 września 2009 r. zmarł prof. dr hab. dr h. c. Janusz Piekarczyk, konsultant krajowy ds. Chirurgii Szczękowo-Twarzowej; rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W latach pełnił funkcję Prezesa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego CZEŚĆ ICH PAMIĘCI Składam podziękowania moim najbliższym współpracownikom, szczególnie członkom Prezydium KS NRL: wiceprzewodniczącym Andrzejowi Baszkowskiemu i Małgorzacie Kaczmarskiej-Banasiak; sekretarzowi Halinie Porębskiej, zastępcy sekretarza Jolancie Małmydze oraz członkom Prezydium Zdzisławowi Annusewiczowi i Kazimierzowi Bryndalowi. Bez ich wysiłku nie byłyby możliwe zrealizowanie omówionych w sprawozdaniu zadań Komisji. Dziękuję również przewodniczącym komisji stomatologicznych oil oraz tym wszystkim koleżankom i kolegom, których uwagi i sugestie przyczyniły się do właściwego ukierunkowania działalności komisji. Refleksje-wnioski na przyszłość konieczność umocnienia pozycji izby w realizacji zadań szkoleniowych przez inicjowanie w dalszym ciągu organizacji i pomocy w uzyskaniu bezpłatnych szkoleń w ramach kształcenia ustawicznego, wskazane wnioskowanie o zmianę 1 regulaminu opisującego skład KS NRL ze względu na zapewnienie sprawności organizacyjnej i informacyjnej członkami komisji powinni być lekarze dentyści, którzy weszli w skład NRL oraz przewodniczący komisji stomatologicznych oil, konieczność poprawy i usprawnienia komunikacji poprzez właściwe wykorzystanie strony internetowej, być może utworzenie zespołu odpowiedzialnego za informację elektroniczną, wzmocnienie starań o faktyczne przedstawicielstwo stomatologów w Ministerstwie Zdrowia, kontynuowanie prac legislacyjnych dotyczących form wykonywania zawodu przez lekarzy dentystów oraz usuwania barier ograniczających swobodę działalności w praktykach, kontynuowanie prac nad integracja środowiska stomatologicznego a zwłaszcza wzmożenie wysiłków w celu propagowania właściwych relacji pomiędzy lekarzami w ich zachowaniach zawodowych i poza zawodowych, 165

12 Szczegółowe dane personalne Komisja Stomatologiczna Naczelnej Rady Lekarskiej w kadencji Przewodniczący: Andrzej Janusz Fortuna wiceprezes NRL do 26 kwietnia 2007 Członkowie: 1. Annusewicz Zdzisław członek NRL Warszawa 2. Barut Bogdan wiceprzewodniczący WIL 3. Baszkowski Andrzej członek NRL Poznań 4. Białożyk Paweł wiceprzewodniczący ORL w Bydgoszczy 5. Bryndal Kazimierz członek NRL wiceprzewodniczący ORL w Toruniu 6. Bujko Teresa członek NRL wiceprzewodnicząca ORL we Wrocławiu 7. Bush Adam wiceprzewodniczący ORL w Rzeszowie 8. Chmielowiec Elżbieta członek NRL Kielce 9. Dudziński Leszek członek NRL przewodniczący ORL w Olsztynie 10. Hamerlak Zbigniew członek NRL Szczecin 11. Janik Piotr wiceprzewodniczący ORL w Częstochowie 12. Kaczmarska-Banasiak Małgorzata wiceprzewodnicząca ORL w Łodzi 13. Kleinrok Janusz wiceprzewodniczący ORL w Lublinie 14. Księżpolski Wiesław wiceprzewodniczący ORL w Koszalinie 15. Kubica Hubert wiceprzewodniczący ORL w Bielsku Białej 16. Lella Anna członek NRL Olsztyn 17. Mackiewicz Anna członek NRL przewodnicząca ORL w Zielonej Górze 18. Małmyga Jolanta członek NRL przewodnicząca ORL w Gorzowie 19. Okoń Adam członek NRL Warszawa 20. Porębska Halina członek NRL Gdańsk 21. Przybyłko Kita Dorota wiceprzewodnicząca ORL w Tarnowie 22. Smerkowska Mokrzycka Jolanta wiceprzewodnicząca ORL w Opolu 23. Szczurko Jolanta członek NRL wiceprzewodnicząca ORL w Białymstoku 24. Szczutowska Ewa wiceprzewodnicząca ORL w Płocku 25. Stępień Robert członek NRL i wiceprzewodniczący ORL w Krakowie 26. Ślaski Krzysztof członek NRL wiceprzewodniczący ORL w Katowicach Ponadto lekarze stomatolodzy działali w pozostałych komisjach i zespołach problemowych NRL. W skład Komisji i Zespołów problemowych NRL weszli następujący lekarze dentyści: Komisja Kształcenia: prof. Teresa Bachanek i dr hab. Janusz Kleinrok, Komisja Finansowo-Budżetowa: Kol. Kol. J. Gryko i R. Stępień, Komisja Etyki: Kol. Kol. Zdz. Annusewicz, K. Ślaski, Komisja Organizacyjna: Kol. K. Dawidowski, Komisja ds. Cudzoziemców: Kol. M. Kaczmarska - Banasiak (przewodnicząca Komisji), Zespół d/s Współpracy Międzynarodowej: Kol. Kol. K. Bryndal i Anna Lella, Zespół ds. Praktyk Lekarskich: Kol. Kol. J. Gryko, Zb. Hamerlak, Zespół ds. Ubezpieczeń Zdrowotnych: Kol. A. Baszkowski, Zespół ds. Zmian Systemowych: Kol. A. Fortuna. Krajowa Komisja Wyborcza: Ewa Miękus-Pączek; Jacek Kotuła Zespół ds. opracowania projektu ustawy o izbach lekarskich kol. Halina Porębska Działania stomatologów w samorządzie nie ograniczają się jedynie do pracy w KS, ponadto byli oni aktywnymi członkami innych organów NSL (zastępca sędziego Adam Busch), NROZ (zastępca rzecznika Ryszard Rzeszutko), Naczelnej Komisji Rewizyjnej (Elżbieta Woźniak). 166

13 W dniu 20 kwietnia 2006 roku w Warszawie, w siedzibie Naczelnej Rady Lekarskiej, odbyło się inauguracyjne posiedzenie Komisji Stomatologicznej Naczelnej Rady Lekarskiej V kadencji. Oprócz członków Komisji w posiedzeniu uczestniczyli zaproszeni goście. Przewodniczący Komisji, kol. Andrzej Fortuna, omówił zadania Komisji w kadencji i propozycje działań oraz organizacji pracy Komisji i jej zespołów roboczych oraz zaplecza administracyjnego w Biurze NRL. Jednogłośnie przyjęto Regulamin Pracy Komisji Stomatologicznej. Komisja wybrała ze swego grona Prezydium w składzie: Wiceprzewodniczący: kol. Andrzej Baszkowski, kol. Anna Lella; Sekretarz: kol. Jolanta Szczurko; Z-ca sekretarza: Kol. Halina Porębska; Członkowie Prezydium: kol. Zdzisław Annusewicz, kol. Robert Stępień. Ponadto przyjęto propozycję kol. Andrzeja Fortuny powołania następujących zespołów roboczych: ds. ubezpieczeń zdrowotnych przewodniczący kol. A. Baszkowski; ds. kształcenia przewodniczący kol. Z. Annusewicz; ds. współpracy międzynarodowej przewodnicząca kol. A. Lella; ds. praktyki lekarsko-dentystycznej przewodniczący kol. Z. Hamerlak; ds. polityki zdrowotnej i legislacji przewodniczący kol. A. Fortuna. 26 kwietnia 2007 roku Komisja Stomatologiczna oraz całe środowisko lekarzy dentystów poniosło niepowetowaną stratę z powodu śmierci niezmordowanego działacza samorządowego, doskonałego stratega i prawego człowieka Andrzeja Fortuny. Na spotkaniu 17 maja 2007 członkowie Komisji Stomatologicznej NRL w głosowaniu wskazali Annę Lella jako przewodniczącą Komisji oraz rekomendowali jej kandydaturę na wiceprezesa NRL. Rekomendacja KS została przyjęta przez członków NRL, którzy głosując wybrali Annę Lella na wiceprezesa NRL. Podczas tego samego posiedzenia uzupełniono skład Prezydium NRL. Spośród kandydujących kol. kol. Małgorzaty Karczmarskiej-Banasiak, Zdzisława Annusewicza i Roberta Stępnia członkowie NRL wyłonili w głosowaniu Zdzisława Annusewicza. W następstwie niepowodzenia wyborczego z pracy w Komisji Stomatologicznej NRL zrezygnował kol. Robert Stępień, oraz ze względów osobistych zawiesiła czasowo wykonywanie swoich obowiązków sekretarza Jolanta Szczurko. Na posiedzeniu 23 sierpnia 2007 uzupełniono skład Prezydium, które do końca kadencji pracowało w składzie: przewodnicząca Anna Lella; wiceprzewodniczący Andrzej Baszkowski i Małgorzata Kaczmarska-Banasiak; sekretarz Halina Porębska, zastępca sekretarza Jolanta Małmyga, członkowie Zdzisław Annusewicz i Kazimierz Bryndal. Ostatecznie komisja wyłoniła dwa dodatkowe zespoły: Zespól ds. profilaktyki i programów prozdrowotnych. Przewodnicząca Małgorzata Kaczmarska-Banasiak Zespół ds. legislacji. Przewodnicząca Halina Porębska. Kol. Lella zgłosiła kandydaturę kol. Janusza Kleinroka do Krajowej Rady Egzaminów Lekarskich, w której lekarzy dentystów dotychczas z ramienia samorządu reprezentował dotychczas śp. kol. Andrzej Fortuna. Kandydaturę zaakceptowano jednogłośnie. Wiceprezes NRL Przewodnicząca Komisji Stomatologicznej NRL Anna Lella 167