ZESTAW ZADAŃ 1 POZIOM ROZSZERZONY ZADANIE 1. (2pkt) Poniższe rysunki przedstawiają tkankę okrywającą korzenia i łodygi.

Transkrypt

1 ZESTAW ZADAŃ 1 POZIOM ROZSZERZONY ZADANIE 1. (2pkt) Poniższe rysunki przedstawiają tkankę okrywającą korzenia i łodygi. Porównaj budową i funkcją przedstawionych powyżej tkanek. Ryzoderma (epiblema) Epiderma Budowa Funkcja ZADANIE 2. (1pkt) Wyjaśnij, dlaczego komórki w młodych organach u roślin mają cienkie celulozowe ściany komórkowe, natomiast w organach starszych tych samych roślin ich ściany są grube i zdrewniałe. ZADANIE 3. (4pkt) W soku wakuoli komórek wielu roślin, w tym w liściach czerwonej kapusty, znajdują się barwniki antocjanowe nadające organom roślin odpowiednie zabarwienie. Mając do dyspozycji niżej przedstawiony zestaw doświadczalny, zaplanuj doświadczenie mogące sprawdzić następującą hipotezę badawczą: Kolor barwników antocjanowych uzależniony jest od ph roztworu. (Kapusta czerwona - pocięte liście, Woda w zlewce, Szczypce, Palnik gazowy, Stojak z płytką, 3% kwas octowy, Sitko / cedzak, 2 szalki lub małe talerzyki) ZADANIE 4. (2pkt) Wymień dwa przykłady roli zjawisk osmotycznych dla życia roślin.... ZADANIE 5. (2 pkt) Na rysunku A przedstawiono rozmieszczenie tkanek twórczych (merystemów) u pewnej rośliny. Nazwij tkanki twórcze znajdujące się w miejscach oznaczonych jako l i 2 przyporządkuj do nich rysunki B i C 1

2 ZADANIE 6. (2 pkt) Strzałki na rysunku przedstawiają proces transpiracji i wymiany gazowej zachodzącej w liściu. Rozpoznaj elementy oznaczone literami a i b, a także porównaj transpirację przez skórkę i aparaty szparkowe. ZADANIE 7. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono wzrost korzenia rośliny nasiennej. Wyjaśnij, jaką rolę, w tym procesie odgrywa miazga. ZADANIE 8. (2 pkt) Rozpoznaj zjawisko przedstawione na rysunkach i wyjaśnij, dlaczego można je obserwować tylko w żywych komórkach. 2

3 ZADANIE 9. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono trzy możliwe drogi (a, b, c) wędrówki wody przez tkanki roślinne. W komórkach podano wartości potencjału osmotycznego soku komórkowego (P o ), ciśnienia turgorowego (ct) oraz siły ssącej (S). Określ dwie drogi takiego transportu i podaj zależność pomiędzy siłą ssącą i a potencjałem osmotycznym. ZADANIE 10. (2 pkt) Na poniższych schematach przedstawiono różne wytwory skórki. Podpisz je i podaj dla każdego z nich jego funkcję. A.... funkcja:. B funkcja:.. ZADANIE 11. (1pkt) Zakreśl prawidłową odpowiedź wskazującą funkcję /funkcje struktury przedstawionej na poniższym rysunku. A. wymiana gazowa B. pobieranie-wody i soli mineralnych C. transpiracja D. prawidłowe odpowiedzi A oraz C E. żadna z powyższych możliwości 3

4 ZADANIE 12. (1pkt) Poniższe schematy przedstawiają różne rodzaje tkanki miękiszowej. Zakreśl wiersz tabeli (A, B, C lub D), w którym prawidłowo zestawiono numer rysunku z nazwą rodzaju miękiszu i pełnioną przez niego funkcją. ZADANIE 13. (2pkt) Opisz charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej liści przedstawionych na poniższych rysunkach. ZADANIE 14. (2pkt) Zaplanuj doświadczenie stwierdzające obecność półprzepuszczalnych błon plazmatycznych w komórkach roślinnych. Masz do dyspozycji: 30-procentowy roztwór sacharozy, wodę, komórki skórki liścia spichrzowego cebuli, 2 zlewki, mikroskop, szkiełka podstawowe i nakrywkowe. 4

5 Zadanie 15. Dzięki aparatom szparkowym zachodzą niezbędne dla roślin procesy przewietrzania i kontrolowania transpiracji. U większości roślin składają się z dwóch komórek szparkowych, między którymi znajduje się szparka. Określ stan uwodnienia rośliny, której aparat szparkowy został przedstawiony na schemacie. Opisz w punktach reakcję komórek szparkowych na zmianę stanu uwodnienia tej rośliny. ZADANIE 16. Cząsteczka wody ma budowę biegunową, zachowuje się jak dipol elektryczny. Dzięki tej budowie cząsteczki wody mają zdolność m.in. do asocjacji, hydratacji, adhezji, kohezji. Zdefiniuj te pojęcia.... ZADANIE 17. Poniższe kolumny zawierają określenia charakteryzujące tkanki oraz ich nazwy. Dobierz w pary odpowiednią charakterystykę do rodzaju tkanki. Cechy charakterystyczne tkanki Nazwa tkanki 1. Jej komórki zawierają dużo ziaren skrobi. A. merystem pierwotny 2. Posiada żywe komórki o celulozowych B. tkanka okrywająca ścianach, ze zgrubieniami w kątach bądź C. kolenchyma ścianach stycznych. D. miękisz spichrzowy 3. Zbudowana jest z niejednorodnych E. łyko żywych komórek przewodzących produkty asymilacji. 4. Powstaje już u zarodka rośliny, jej komórki mają zdolność do podziałów. 5

6 ZADANIE 18. (2pkt) Porównaj mechanizmy wentylacji dróg oddechowych u przedstawionych poniżej organizmów.... ZADANIE 19. (2pkt) Natężenie fotosyntezy zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest natężenie światła. Przeanalizuj poniższy wykres i na jego podstawie sformułuj dwa wnioski... ZADANIE 20. (2pkt) Poniższe rysunki ilustrują schemat przebiegu i wyniki doświadczenia (obserwacji dokonano przez lupę) przeprowadzonego na dużej populacji pierwotniaków (osobników rodzaju Euglena). Przeanalizuj ten eksperyment i podaj wniosek z niego wynikający. 6

7 ZADANIE 21. (2pkt) Podana tabela ilustruje stosunek długości jelit u wybranych przedstawicieli kręgowców. Przeanalizuj powyższe dane i na ich podstawie odpowiednio wypisz, które organizmy należą do roślinożerców, a które do mięsożerców. Do roślinożerców należą organizmy: Do mięsożerców należą organizmy:. ZADANIE 22. (2pkt) Akwarium wypełniono dwoma rodzajami gleby: połowa to torf o ph ok. 4, a granicząca bezpośrednio z nią druga połowa to ziemia ogrodnicza o ph ok. 7. Następnie wpuszczono tam dżdżownice. Zaobserwowano, że w glebie torfowej nie gromadzą się dżdżownice, natomiast wszystkie przechodzą do części akwarium z ziemią ogrodniczą. Wytłumacz prawdopodobną przyczynę tego zjawiska, biorąc pod uwagę budowę układu pokarmowego tych organizmów. ZADANIE 23. (2pkt) Wskaż różnice w funkcjach korzeni i łodyg u przedstawionych na poniższych rysunkach roślin. ZADANIE 24. (3 pkt) Naturalna zawartość metali ciężkich w glebach, wodzie i powietrzu na ogół nie zagraża organizmom żywym. Jak jednak wykazują badania, obecnie w wyniku uprzemysłowienia, jest coraz mniej obszarów nimi nie zanieczyszczonych. Rośliny, zwierzęta i ludzie niejednakowo reagują na poszczególne metale ciężkie, co przedstawia poniższe schematyczne zestawienie wyników z różnych pomiarów. Na podstawie analizy powyższych danych przedstaw 3 wnioski dotyczące kolejno wrażliwości: człowieka, roślin i zwierząt na zawartość metali ciężkich pobieranych z otoczenia. 7

8 ZADANIE 25. (1 pkt) Samice wielu ptaków wybierają sobie partnera, który ładnie śpiewa i ma bogaty repertuar. Dlaczego tak się dzieje? Ornitolodzy otrzymują różne wyniki badań, a jedne z ciekawszych otrzymała grupa francusko-duńskich naukowców. Zaczęło się od hipotezy, że drugorzędne cechy płciowe wyewoluowały, aby ujawnić stan zdrowotny samców. Tylko bowiem zdrowe ptaki stać na ekstrawaganckie cechy, takie jak długie ogony, kolorowe pióra czy skomplikowany śpiew. Samice, wybierając takiego partnera, decydują się jednocześnie na samca zdrowszego od pozostałych. Wykryto np. że samce rokitniczki zarażone malarią mają mniejszy repertuar. Naukowcy zatem przewidywali, że lepiej śpiewające samce będą bardziej inwestować w obronę swego organizmu przed pasożytami. Ornitolodzy zdecydowali się na pomiary śledziony - organu, w którym są syntetyzowane ciała odpornościowe. Większa śledziona oznacza, w pewnym uproszczeniu, większą zdolność organizmu do odpowiedzi immunologicznej na ataki całego zespołu pasożytów. Wyniki ich badań potwierdziły przewidywaną zależność co do zdrowia samców, wielkości ich śledziony oraz bogactwa repertuaru ich pieśni. Na podstawie analizy powyższego tekstu przedstaw zależność, związaną ze zdrowiem ptaków śpiewających, którą potwierdzają wyniki przedstawionych badań. ZADANIE 26. (3 pkt) Podaj nazwy przedstawionych na rysunkach rodzajów ruchów roślin oraz określ zasadniczą różnicę występującą między tymi rodzajami ruchów. 8

9 ZADANIE 27. (2 pkt) Wśród plemion murzyńskich zamieszkujących Afrykę równikową zaobserwowano wysoką częstość występowania sierpowatości krwinek. W Europie natomiast sierpowatość krwinek jest bardzo rzadka. Powyższy rysunek przedstawia rozmieszczenie allelu S sierpowatości krwinek wśród ludności Afryki i Azji (obszar z kreskami pionowymi) oraz rozmieszczenia terenów malarycznych (obszar z kreskami poziomymi). Na podstawie analizy powyższych informacji napisz, czy występowanie wysokiej częstotliwości allelu S w populacjach ludzkich pokrywa się z rozmieszczeniem terenów malarycznych? Podaj przyczynę tego zjawiska. ZADANIE 28. (2pkt) Rozpoznaj i porównaj przedstawione na poniższych rysunkach procesy, uzupełniając podaną niżej tabelą. Nazwa procesu Miejsce Różnice w przebiegu Efekt końcowy występowania procesu Rys 1 Rys 2 ZADANIE 29. (1 pkt) Dwa nasiona kukurydzy wykiełkowano w tym samym czasie. Jedna z siewek posłużyła jako kontrola, drugą po trzech dniach wzrostu ułożono na boku, tak że pęd i korzenie znalazły się w położeniu poziomym. W ciągu 24 godzin rosnący korzeń skierował się do dołu, a pęd do góry. Sformułuj hipotezę badawczą do powyższego doświadczenia. 9

10 ZADANIE 30. (3 pkt) Na schematach przedstawiono przekrój przez łodygę rośliny jednoliściennej i dwuliściennej. Przyporządkuj schematom odpowiednie klasy roślin nasiennych i określ dwie różnice widoczne w budowie tych łodyg. ZADANIE 31. (4 pkt) Podaj po dwie morfologiczne i anatomiczne cechy organów roślinnych widoczne na rysunkach, stanowiące adaptację do fotosyntezy i wyjaśnij ich funkcjonalne znaczenie. ZADANIE 32. (2 pkt) Wykorzystując załączony schemat, podaj dwie różnice w przebiegu procesu fotosyntezy u bakterii i u roślin. 10

11 ZADANIE 33. (2 pkt) Ciężar jaja kury, który tuż po zniesieniu wynosił 60 g, po 21-dniowej inkubacji przez samicę uległ zmianie. Zjawisko to wynika z wymiany przez zarodek tlenu, dwutlenku węgla i pary wodnej z otoczeniem. Na rysunku podano całkowite ilości wymienianych substancji (w litrach i gramach) w czasie całej inkubacji. Przyporządkuj literom A i B nazwy odpowiednich związków chemicznych oraz oblicz ciężar jaja po inkubacji. ZADANIE 34. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono różne organizmy wchodzące w skład planktonu zwierzęcego wód stojących słodkich. Organizmy przedstawiono w różnej skali. Podaj jedną cechę wspólną dla wszystkich tych organizmów. ZADANIE 35. (2 pkt) Poniższy zestaw laboratoryjny został skonstruowany w 1854 roku przez Schrodera i von Duscha w ramach prac nad pewnym problemem badawczym dotyczącym rozwoju bakterii. Kolbę najpierw podgrzewano, a po ostudzeniu wprowadzono di niej powietrze przez filtr. Sformułuj problem badawczy w tym doświadczeniu. 11

12 ZADANIE 36. (2 pkt) Poniższy prosty zestaw doświadczalny sporządzono w celu sprawdzenia pewnego problemu. Zaproponuj sformułowanie tego problemu oraz jego rozwiązanie, dopasowując przedstawione pod rysunkiem wyniki (termos X i Y) do odpowiedniego termosu (A i B). ZADANIE 37. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono przebieg pewnego eksperymentu. Zaproponuj sformułowanie problemu badawczego do przedstawionego eksperymentu. ZADANIE 38. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono wyniki doświadczenia badającego przebieg procesów fotosyntezy i oddychania w zależności od pewnego czynnika środowiskowego. Postaw hipotezę, którą próbowano sprawdzić w tym doświadczeniu. 12

13 ZADANIE 39. (1 pkt) Rysunki przedstawiają przebieg prostego eksperymentu, wykazującego wpływ światła na wzrost siewek pewnej rośliny. Szerokie strzałki oznaczają kierunek działania na siewki światła. Podaj hipotezę do opisywanego eksperymentu. ZADANIE 40. (2 pkt) U pewnego gatunku ryb zamieszkujących zbiorniki słodkowodne Europy badano liczbą łusek, licząc je wzdłuż ciała w linii bocznej. Wyniki tych badań zostały przedstawione w tabeli. Przedstaw wnioski z tych obserwacji na wykresie i określ zjawisko, które się tu ujawniło, podając jego możliwe przyczyny. ZADANIE 41. (2 pkt) W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru pochłaniania tlenu (w ml/kg ciała) przez skórę i płuca żaby w poszczególnych miesiącach roku. Przedstaw dane z tabeli na wykresie. Dokonaj interpretacji uzyskanych wyników, podając dwa wnioski. 13

14 ZADANIE 42. (1 pkt) Cytoszkielet jest wewnętrznym rusztowaniem komórki zbudowanym z włókien przynajmniej trzech typów: mikrotubul, mikrofilamentów i filamentów pośrednich. Większość struktur cytoszkieletu może ulegać rozpadowi, a potem się odtwarzać, zmieniając w ten sposób np. kształt komórki. Wymień dwa rodzaje białek budujące powyższe struktury. ZADANIE 43. (2 pkt) Napisz, jakiego rodzaju szkielet posiada każdy z niżej przedstawionych organizmów. Mucha... Dżdżownica Żaba.. ZADANIE 44. (2 pkt) Rzęski, wici, centriole i ciałka podstawowe są strukturami utworzonymi z mikrotubul, które są pustymi w środku strukturami w kształcie rurek. Ich sposób ułożenia jest charakterystyczny dla danego typu struktury, którą tworzą. Poniższe rysunki przedstawiają schematy przekrojów poprzecznych przez dwie z wymienionych struktur komórkowych występujących w komórkach zwierzęcych. Podpisz je i podaj dla każdej z nich jej podstawową funkcję. ZADANIE 45. (1 pkt) Poniższy rysunek przedstawia przekrój poprzeczny przez korzeń. Podpisz na nim, zaznaczony strzałką, rodzaj tkanki i podaj jej funkcje. ZADANIE 46. (2 pkt) Poniżej przedstawiono organizmy odżywiające się różnymi pokarmami: motyl, owca, wieloryb, pająk, pies, pijawka, myszołów, nietoperz, rak, tasiemiec. Wybierz i podkreśl te z nich, które odżywiają się płynami. Omów przystosowanie się do takiego rodzaju pożywienia, opisując przykład jednego z wybranych organizmów 14

15 ZADANIE 47. (2 pkt) Schematy przedstawiają cykle rozwojowe dwóch roślin: mchu jednopiennego i paproci jednakozarodnikowej. Wypełnij tabelę, stosując jedynie oznaczenia cyfrowe lub literowe użyte na powyższych rysunkach. Miejsce, w którym zachodzi Liczba chromosomów nazwa rośliny mejoza zapłodnienie n 2n ZADANIE 48. (1 pkt) Napisz, jaka prawidłowość biologiczna związana jest z opieką nad potomstwem u ptaków, których przykład zilustrowany jest na poniższym rysunku. Myszołów ZADANIE 49. (1 pkt) Łożysko to narząd występujący u ssaków wyższych w okresie ciąży, składający się z części matczynej utworzonej przez śluzówkę macicy i części płodowej, stanowiącej rejon kosmówki pokryty kosmkami. Poniższe rysunki przedstawiają schematy dwóch typów łożysk występujące u różnych ssaków. 15

16 naczynia krwionośne łożysko prawdziwe Określ podstawową różnicę występującą w budowie obu tych narządów oraz podaj wynikającą z niej konsekwencję dotyczącą przebiegu porodu u ssaków. ZADANIE 50. (2 pkt) Rodzaj wydalanego produktu azotowej przemiany materii zależy od środowiska życia organizmów. Udowodnij powyższe stwierdzenie na przykładzie ślimaków płuco- i skrzelodysznych. ZADANIE 51. (1 pkt) Rysunek ilustruje bilans wodny u konia. Na jego podstawie uzupełnij poniższą tabelę: 16

17 ZADANIE 52. (1pkt) Badania genetyczne zarówno organizmów roślinnych, jak i zwierzęcych wykazały, że nie wszystkie cechy determinowane są przez materiał genetyczny zawarty w jądrze. Podaj przykład dziedziczenia pozajądrowego (cytoplazmatycznego). ZADANIE 53. (2pkt) Powierzchnie oddechowe od wewnętrznej strony ciała kontaktują się ze splotem drobnych naczyń krwionośnych, np. w płucu ssaka albo bezpośrednio graniczą z jamą ciała wypełnioną hemolimfą np. u pająka. Przedstaw zasadę i wytłumacz sposób, zgodnie z którym następuje przemieszczanie się gazów poprzez powierzchnie oddechowe bez względu na środowisko, w jakim żyją organizmy. ZADANIE 54. (1pkt) Rodzaj rozwoju zarodkowego u zwierząt tkankowych zależy od ilości żółtka w jaju. Wymień prawidłowość związaną z budową jaj i rozwojem zarodkowym gadów, ptaków i stekowców. ZADANIE 55. (1pkt) Poniższy schemat przedstawia przebieg fotosyntezy. Podaj nazwę procesu, w którym bierze udział NADPH 2 oraz wyjaśnij znaczenie tego związku chemicznego. ZADANIE 56. (1pkt) Połącz w pary rodzaj narządu wydalniczego z organizmem, który go posiada. 1. Metanefrydia A. ryba 2. narząd Bojanusa B. mucha 3. cewki Malpighiego C. dżdżownic 4. nerki ostateczne D. małż 5. pranerki E. wypławek F. królik 17

18 ZADANIE 57. (1pkt) Wybierz i zakreśl prawidłową odpowiedź. Łożysko u ssaków, poprzez które odbywa się wymiana gazowa i odżywianie zarodka, utworzone jest z: a) unaczynionej kosmówki i błony śluzowej pochwy; b) jedynie z błony śluzowej macicy, która jest bogato unaczyniona; c) kosmówki ukrwionej za pośrednictwem naczyń krwionośnych omoczni oraz błony śluzowej macicy; d) bogato unaczynionej błony owodni zarodka i błony śluzowej jajowodu. ZADANIE 58. (2pkt) Poniższe rysunki przedstawiają najbardziej charakterystyczne elementy narządów jednego z układów występujących u wybranych przedstawicieli bezkręgowców i strunowców. Podaj nazwą tego układu. Określ funkcją, jaką on pełni u wyżej wymienionych zwierząt. ZADANIE 59. (1pkt) Schemat przedstawia kariotypy 2 osobników muszki owocowej (Drosophila melanogaster). Napisz, jakie rodzaje chromosomów (oznaczone literami A i B) występują w tych komórkach. ZADANIE 60. (2pkt) Wyjaśnij podstawową tendencję ewolucyjną w rozwoju płuc oraz mechanizmie oddychania u kręgowców. ZADANIE 61. (2pkt) Schematy przedstawiają przewody pokarmowe roślinożercy i mięsożercy. 18

19 Podaj 3 różnice (widoczne na schematach) dotyczące budowy przedstawionych przewodów i uzasadnij przyczynę tych różnic. ZADANIE 62. (1pkt) Na schematach przedstawiono izogamię, anizogamię i oogamię. U większości organizmów występuje oogamia. Wyjaśnij dlaczego? ZADANIE 63. (2pkt) Przygotowano dwa termosy z termometrami. Po upływie 24 godzin od chwili rozpoczęcia doświadczenia odczytano temperaturę w obu termosach. Sformułuj problem badawczy, do którego rozwiązania przygotowano te zestawy doświadczalne. ZADANIE 64. Nasienie roślin okrytonasiennych składa się z zarodka, bielma i łupiny. Zakreśl wiersz tabeli (A, B, C lub D), w którym prawidłowo opisano, z czego rozwijają się poszczególne części takiego nasienia. 19

20 ZADANIE 65. Napisz, jaką funkcję spełniają podpisane na rysunku struktury. ZADANIE 66. Na poniższych rysunkach przedstawiono dwa rodzaje aparatów gębowych u owadów. rys. 2 Podaj nazwę każdego typu aparatu gębowego przedstawionego na rysunkach rodzaj pokarmu, do którego pobierania jest przystosowany. Typ aparatu na rys. I to:..., który służy do pobierania pokarmu:. Typ aparatu na rys. II to:... który służy do pobierania pokarmu:. ZADANIE 67. Rysunki przedstawiają schematy wentylacji płuc u ptaków. wdech wydech Wyjaśnij szczególną rolę, jaką odgrywają worki powietrzne w mechanizmie oddychania u ptaków. Podczas wdechu:.. Podczas wydechu:.. ZADANIE 68. Wyjaśnij, dlaczego we krwi większości owadów nie ma barwników oddechowych. 20

21 ZADANIE 69. Mają one postać ślepo zamkniętych, silnie rozgałęzionych rurek, które otwierają się do przewodu pokarmowego na granicy między jelitem środkowym i tylnym. Często mają własne umięśnienie zapewniające im kurczliwość. Ich liczba jest różna u różnych gatunków zwierząt od 2 do 200. Ślepo zamknięte końce zanurzone są w hemolimfie. Wychwytują one z niej zbędne produkty przemiany azotowej". Na podstawie powyższego tekstu nazwij opisany narząd układu wydalniczego oraz podaj nazwę produktu azotowej przemiany materii, który jest dzięki niemu wydalany. Nazwa narządu układu wydalniczego: Nazwa produktu azotowej przemiany materii: ZADANIE 70. Wyjaśnij, na czym polegają etapy przedstawionego na rysunku zjawiska. Etap 1: Etap 2:.. ZADANIE 71. Stopień rozwoju różnych części mózgu łączy się ze stanem rozwoju narządów zmysłowych, które mają w nich ośrodki, a także z liczbą ośrodków kojarzących, ruchowych (obsługujących mięśnie). Napisz, z czym związane jest występowanie u niektórych kręgowców dobrze rozwiniętego móżdżku. ZADANIE 72. Poniższy schemat przedstawia cykl życiowy niektórych organizmów. Mitoza Gametofit Na podstawie jego analizy wymień jedną grupę organizmów, u których on występuje. Powyższy cykl rozwojowy występuje np, u: ZADANIE 73. Wystarczającym czynnikiem ograniczającym wzrost i rozwój każdej rośliny jest np. zbyt niskie stężenie dwutlenku węgla lub brak jednego z wielu pierwiastków w podłożu. Natomiast dla heterotrofa będzie to równie dobrze niedobór: białka, aminokwasu czy witaminy. Podaj nazwę prawa, którego dotyczą powyższe stwierdzenia. ZADANIE 74. Na rysunku przedstawiono krążenie krwi w układzie krwionośnym dwóch różnych organizmów. 21

22 Wymień dwie cechy różniące powyższe układy. ZADANIE 75. Poniższy schemat przedstawia cykl rozwojowy paprotników jednakozarodnikowych. Porównaj dwie (widoczne na rysunku) cechy różniące pokolenie haploidalne (gametofit) z diploidalnym (sporofitem), uzupełniając poniższą tabelę. Cecha Gametofit Sporofit postać organy rozrodcze ZADANIE 76. Rodzaj pokrycia ciała u kręgowców jest uzależniony od środowiska, w którym one żyją. Uzupełnij poniższą tabelę. ZADANIE 77. Złożony typ rozwoju występuje u wielu organizmów żyjących zarówno w środowisku wodnym, jak i lądowym. Połącz w pary typy larw z nazwami organizmów, w których one występują. Typ larwy Organizm, w którym występuje 1. ślepica a) wieloszczety 2. kijanka b) minóg 3. planula c) chełbia modra 4. trochofora d) ropucha e) tasiemiec 22

23 ZADANIE 78. (3pkt) Co łączy grypę, wścieklizną i chorobę zwaną mozaiką tytoniu. Wszystkie te choroby spowodowane są przez wirusy, które znajdują się na pograniczu pomiędzy materią ożywioną i nieożywioną. Oceniono, że każdy człowiek w ciągu roku zapada na dwie do sześciu infekcji wirusowych. Na szczęście, większość z nich ma stosunkowo łagodny przebieg, jak w przypadku zwykłego przeziębienia. Podaj trzy sposoby zapobiegania chorobom wirusowym. ZADANIE 79. (2pkt) Na podstawie poniższego schematu napisz, które pokolenie dominuje w przedstawionym cyklu rozwojowym. Określ w nim rolę mejozy. sporofit W przedstawionym cyklu rozwojowym dominuje:... Rola mejozy to:.... ZADANIE 80. (1 pkt) Zarodniki (spory) wielu bakterii to przetrwalniki opierające się różnym czynnikom fizykochemicznym środowiska. Przeprowadzono wiele doświadczeń, w których użyto różnych ilości zarodników bakterii Clostridium botulinum. Za każdym razem zanurzano je w wodzie o temperaturze 100 C i mierzono czas, po którym wszystkie żywe komórki ulegały zniszczeniu. Wyniki tych eksperymentów przedstawia poniższa tabela. Na podstawie analizy powyższych danych sformułuj problem badawczy do opisanego zestawu eksperymentów. ZADANIE 81. (2pkt) Na 3 szalki Petriego wylano przygotowano wcześniej pożywkę z agaru, drożdży, peptonu, sacharozy i podgrzanej wody destylowanej. Następnie dokonano na nich posiewu bakterii znajdujących się na palcach i monetach. Dzień później nasączono silnie rozcieńczonymi środkami dezynfekcyjnymi 2 krążki bibuły filtracyjnej (każdy o średnicy znacznie mniejszej od średnicy szalki) i przeniesiono je przy użyciu pesety na dwie hodowle bakterii, trzecią pozostawiając bez zmian. Szalki szczelnie zamknięto i zostawiono przez trzy dni w temperaturze pokojowej. Po upływie wyznaczonego czasu zaobserwowano pełny rozwój kolonii bakterii na szalce bez bibuły i znacznie ograniczony (brak bakterii pod krążkami bibuły i w najbliższym ich sąsiedztwie) na dwóch pozostałych szalkach. Przeanalizuj powyższe doświadczenie i na jego podstawie sformułuj problem badawczy. 23

24 ZADANIE 82. (2pkt) Na poniższym schemacie przedstawiono wyniki obserwacji występowania glonów na różnych głębokościach w morzu. Przedstaw hipotezę, jaką możemy postawić do powyższych obserwacji. ZADANIE 83. (1pkt) Rysunek przedstawia budowę komórki bakteryjnej. Na podstawie analizy rysunku przedstaw dwa argumenty świadczące o przynależności bakterii do organizmów prokariotycznych. Zadanie 84. Pleśniak biały (Mucor mucećo) tworzy często białe naloty pleśni na produktach żywnościowych. Na rysunku przedstawiono hodowle pieśniaka białego. Określ problem badawczy doświadczenia i postaw hipotezę. 24

25 Zadanie 85. Rysunek przedstawia model wirusa mozaiki tytoniu. Podpisz zaznaczoną na nim strukturą i podaj jej funkcję. RNA Zadanie 86. Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny liścia rośliny dwuliściennej. Podaj pełną nazwę tkanki (A) zaznaczonej na rysunku oraz określ przystosowanie jej budowy do pełnionej funkcji. Nazwa:.... Przystosowanie:. Zadanie 87.Na schemacie przedstawiono budowę kwiatu tulipana. a) Podaj nazwy wskazanych na rysunku (A, B, C) elementów budowy kwiatu tulipana. A.... B.... C.... b) Podaj, czy kwiaty tulipana są wiatro- czy owadopylne. Uzasadnij odpowiedź jednym argumentem.... Zadanie 88. Wykonano doświadczenie, w którym do pożywki agarowej z kallusem dodawano auksyny i cytokininy zmieszane w różnych proporcjach. Obserwowano przekształcenie się kallusa albo w korzenie albo w pędy. Na poniższym schemacie zilustrowano przebieg opisanego doświadczenia. Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikami powyższego doświadczenia

26 Zadanie 89. Gady, ptaki i ssaki należą do owodniowców, gdyż w rozwoju zarodkowym wytwarzają błony płodowe. Na schemacie oznaczono literami A, B i C błony płodowe gadów. Podaj nazwy błon płodowych oznaczonych na schemacie literami A, B i C oraz określ funkcję każdej z nich Zadanie 90. Schemat ilustruje proces osmoregulacji zachodzący w organizmie ryby żyjącej w wodzie morskiej. Wyjaśnij, na czym polega zilustrowany na schemacie proces osmoregulacji Zadanie 91. Podaj dwie różnice między współcześnie żyjącymi jaszczurkami i krokodylami, związane ze środowiskiem ich życia Zadanie 92. Skonstruuj tabelę, w której przedstawisz porównanie budowy morfologicznej owada i pająka. Uwzględnij trzy cechy budowy zewnętrznej. 26

27 Zadanie 93. Na schemacie przedstawiono hormonalną regulację wzrostu i metamorfozy u owadów. Wyjaśnij wpływ stężenia hormonów na poszczególne etapy metamorfozy owadów oraz określ, jakie konsekwencje mogą wynikać z utrzymującego się wysokiego poziomu hormonu juwenilnego Zadanie 94. Na rysunku przedstawiono przekrój przez głowę ryby. Strzałki oznaczają kierunek przepływu wody. a) Podaj nazwę procesu, który zachodzi w skrzelach. b) Podaj nazwy dwóch opisanych na rysunku elementów budowy, które usprawniają przebieg tego procesu w środowisku wodnym. a)... b)... Zadanie 95. Rodzaj wydalanych, końcowych produktów metabolizmu oraz sposób ich wydalania jest uzależniony od środowiska, w którym żyje organizm. a) Wyjaśnij, dlaczego większość organizmów, żyjących w wodzie wydala amoniak, natomiast, u zwierząt lądowych, żyjących w środowiskach suchych i pustynnych, produktem azotowej przemiany materii jest kwas moczowy

28 Zadanie 96. Na rysunkach przedstawiono stosunek powierzchni do objętości ciała u trzech ssaków. Zwierzęta te żyją w tych samych warunkach środowiska. Określ zależność między względną utratą ciepła przez powierzchnię ciała ssaków a stosunkiem powierzchni do objętości ciała Zadanie 97. U zwierząt możliwe są dwa sposoby rozmnażania płciowe i bezpłciowe. W przypadku rozmnażania bezpłciowego jeden osobnik daje początek dwu (lub większej liczbie) osobników potomnych. W procesie rozmnażania płciowego każdy z dwóch osobników rodzicielskich wytwarza komórkę płciową (jajo lub plemnik). Z połączenia tych komórek powstaje osobnik potomny. Porównaj cechy osobników macierzystych z cechami osobników potomnych powstałych w wyniku rozmnażania: a) płciowego, b) bezpłciowego. a)... b)... Zadanie 98. Rozmnażanie i rozwój płazów zachodzi w środowisku wodnym. Podaj dwie cechy budowy (zewnętrznej lub wewnętrznej) kijanki, świadczące o jej dobrym przystosowaniu do życia w wodzie Zadanie 99. Rodzaj zapłodnienia i typ rozwoju, najczęściej związany jest ze środowiskiem życia organizmów. Udowodnij to stwierdzenie porównując zapłodnienie oraz rozwój płaza bezogonowego i gada. Zapłodnienie:... Rozwój: Zadanie 100. Wyjaśnij znaczenie pojęć i podaj po jednym przykładzie zwierząt, u których występuje dany typ rozrodu. Jajorodność......np.... Żyworodność......np