Chemia w pytaniach i zadaniach klasa I.

Transkrypt

1 Chemia w pytaniach i zadaniach klasa I. Drogi(a) gimnazjalist(k)o, gratuluję Ci wyboru Gimnazjum nr 7! Poznasz tu wiele nowych przedmiotów, m. in. chemię. Zapewniamy naukę jej na najwyższym poziomie. W tym celu otrzymujesz właśnie rewelacyjną pomoc zestaw pytań i zadań ułożonych zgodnie z kolejnością tematów w Twoim podręczniku do chemii Jana i Teresy Kulawik Chemia Nowej Ery. pracowanie to pomoże Ci przygotować się do odpowiedzi i prac pisemnych, których miejsce jest wyraźnie wskazane. Chciałbym jasno stwierdzić, że te prace pisemne to w Twoim języku zwykłe kilkunastominutowe kartkówki obejmujące materiał z 3 4 ostatnich tematów; nie mogą być zatem przeszkodą do sprawdzianów z innych przedmiotów w tym dniu lub tygodniu! Głównym ich celem jest wyrobienie w Tobie nawyku częstej i systematycznej nauki. Tylko bardzo ważne powody mogą zmienić termin którejkolwiek z zaplanowanych kontroli wiadomości! Przy tym nauczyciel zastrzega sobie prawo sprawdzenia samodzielności Twojej pracy poprzez odpytanie z tego, co napisałe(a)ś oraz prawo do niezapowiadanych pisemnych kontroli wiadomości. Chemia jest bardzo trudnym przedmiotem, Twój nauczyciel też był kiedyś uczniem i wie doskonale ile trzeba pracy i uporu, by się jej nauczyć. Przestrzega Cię więc nie spodziewaj się łatwych sukcesów i nie zniechęcaj niepowodzeniami. Nie oczekuj też, że zrozumiesz wszystko, co usłyszysz na lekcji lub przeczytasz w podręczniku. Jest wiele rzeczy na tym świecie, których nie rozumiesz, ale umiesz się nimi posługiwać. Nie potrafisz wyjaśnić np. dlaczego sól jest słona, ale wiesz ile i do czego jej użyć. Nie przypuszczam też, że rozumiesz zasady działania komputera, ale niejeden dorosły zazdrości Ci biegłości w posługiwaniu się nim. A czy naukę obcego języka rozpoczą(ę)łe(a)ś od jego zrozumienia, czy od nauczenia się na pamięć pewnej ilości słówek i reguł gramatycznych? Myślę, że wiesz już o co chcę Cię prosić bądź przygotowany(a) na różne formy uczenia się, także na pamięć, ale uwierz mi zrozumienie przyjdzie z czasem. Życzę Ci cierpliwości, wytrwałości i sukcesów. Pytania, które masz przed sobą pomogą Ci w tym. Zbigniew Blacharz, nauczyciel przedmiotu I. Substancje chemiczne i ich przemiany 1.1. Substancje chemiczne. 1. Nazwy i przeznaczenie sprzętu i szkła laboratoryjnego (nazwać, pokazać, omówić). 2. Jakie właściwości badamy przy rozpoznawaniu substancji? 3. Co oznaczają skróty d, t.t. i t.w. substancji? 4. Co to jest gęstość substancji? 5. blicz masę: a) 5 cm 3 miedzi, b) 10 cm 3 sodu. 6. Jaką objętość zajmuje kostka glinu o masie 27 g? 7. Czy podniesiesz wiaderko złota o pojemności 5 litrów? 8. Jaką objętość zajmuje grudka siarki o masie 64 g? 9. Co to za substancja, której 5 cm 3 ma masę 39,35 g? 10. pisz podając znane właściwości: a) żelazo, b) wodę, c) miedź, d) siarkę, e) cukier, f) sól, g) aceton Zjawisko fizyczne a przemiana chemiczna. 11. Co to jest zjawisko fizyczne? Podaj przykłady. 12. Na czym polega przemiana (reakcja) chemiczna? Podaj przykłady. 13. kreśl rodzaj przemiany: substancja d (g/cm 3 ) t t ( o C) t w ( o C) glin 2, miedź 8, siarka 2, sód 0, złoto 19, żelazo 7, woda tlen 0, azot 0, a) krzepnięcie wody, rozpuszczanie soli w wodzie, pieczenie ciasta, świecenie żarówki, palenie się świecy, topnienie lodu, gotowanie jajka, smażenie placków kartoflanych. b) wrzenie wody, pieczenie mięsa, gotowanie zupy, świecenie świetlówki, palenie się drewna, wybuch petardy, kwaszenie kapusty, stłuczenie szklanki, c) destylacja wody, pożar lasu, kraksa samochodowa, świecenie lampy naftowej, dekantacja, topnienie wosku, palenie się benzyny, kwaszenie ogórków. d) trzęsienie ziemi, zapłon silnika spalinowego, błyskawica, krystalizacja, smażenie jajecznicy, trawienie pokarmów, kwaśnienie mleka, marynowanie mięsa Mieszaniny substancji.

2 2 14. Jakie znasz rodzaje mieszanin, podaj przykłady. 15. Wymień metody rozdziału składników mieszanin: a) niejednorodnych, b) jednorodnych. 16. Na czym polega proces sączenia (filtracji)? 17. Co to jest przesącz, sączek (filtrak)? 18. Co oznaczają nazwy: sedymentacja, dekantacja, adsorpcja? 19. W jaki sposób wykonuje się krystalizację? 20. Co to jest destylacja? 21. Jakie różnice we właściwościach składników mieszaniny sprzyjają procesowi destylacji? 22. Do czego służy rozdzielacz? 23. W jaki sposób rozdzielić od siebie dwie ciecze nie mieszające się ze sobą? 24. W jaki sposób rozdzielić od siebie dwie ciecze mieszające się ze sobą? 25. pisz czynności pozwalające oddzielić od siebie składniki mieszanin: a) pokruszonego korka i kredy, b) cukru i piasku, c) wody i benzyny, d) opiłków żelaza i miedzi, e) piasku i fasoli, f) alkoholu i wody, g) oleju i wody, h) inne. 26. Ile gramów alkoholu jest w 500 g piwa zawierającego 6% tego składnika? 27. blicz skład procentowy próbki mosiądzu zawierającej 6 g cynku i 14 g miedzi. 28. Stopiono ze sobą 8 g niklu, 10 g chromu i 7 g żelaza. blicz skład procentowy tego stopu. 29. Brąz to stop cyny z miedzią. blicz, ile jest cyny w próbce brązu o masie 40 g zawierającej a) 75% miedzi, b) 40% cyny, c) 40% miedzi, d) 35% cyny. 30. blicz, ile jest miedzi w kawałku brązu o masie 50 g zawierającego 30% cyny. 31. Stop do lutowania zawiera cynę i ołów w stosunku wagowym 3:1. Ile cyny jest w próbce stopu o masie: a) 28 g, b) 20 g, c) 32 g, d) 24 g, e) 36 g? 1.4. Pierwiastki chemiczne i ich symbole.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z dotychczasowego materiału.! 32. Co to jest pierwiastek chemiczny? 33. Co to jest symbol pierwiastka? Kto wprowadził współczesną symbolikę chemiczną? 34. Podaj symbole następujących pierwiastków: a) węgiel, miedź, tlen, wodór, ołów, żelazo, azot, magnez, b) sód, siarka, cynk, fosfor, srebro, chlor, cyna, glin, c) potas, rtęć, wapń, złoto, krzem, bar, chrom, mangan, d) nikiel, platyna, bor, fluor, jod, hel, neon, argon, (+ krypton, ksenon). 35. Podaj nazwy pierwiastków o symbolach: a), Si, Ni, C, P, Na, K, Pt, c) Ag, Au, I, Fe, Pb,, Ba, e, b) S, g, B,, Zn, Cu, Ca, F, d) Sn, Cr, N, Ne, Mg,, Mn, Ar. 36. Co to jest związek chemiczny? 37. Jak tworzymy wzory związków chemicznych? 1.5. Metale i niemetale 38. Podaj podobieństwa i różnice we właściwościach metali. 39. mów właściwości niemetali. 40. W jakiej postaci występują metale w przyrodzie? 41. Co to są stopy metali; dlaczego w życiu codziennym człowiek wykorzystuje je częściej niż czyste metale? 42. Wymień i krótko opisz znane ci stopy metali. 43. Na czym polega zjawisko korozji metali? 44. W jaki sposób człowiek walczy z korozją? 1.7. Powietrze i jego skład. 45. Podaj dowody na istnienie powietrza. 46. Kto dokonał pierwszej analizy powietrza? 47. mów skład i właściwości powietrza. 48. Które składniki powietrza są stałe a które zmienne? 49. Którego z gazów szlachetnych jest najwięcej w atmosferze? 50. Jaka jest zawartość procentowa tlenu w wydychanym powietrzu? (5%?,16%?,21%?,28%?). 51. Kto odkrył tlen? Kto pierwszy skroplił powietrze?

3 3 52. Ile m 3 tlenu jest w prostopadłościennym pudle z powietrzem o wymiarach 2 3 1,5 (m)? 53. Ile m 3 azotu jest w prostopadłościennym pudle z powietrzem o wymiarach 1 2 1,5 (m)? 54. blicz objętość tlenu zawartego w powietrzu w pokoju o wymiarach 4 m 5 m 3 m. Jaką masę ma ten tlen? (gęstość tlenu d = 1,43 kg/m 3 ). 55. Jaką objętość ma azot zawarty w powietrzu w pokoju o wymiarach 3 m 4 m 2,5 m? Jaką masę ma ten azot? (gęstość azotu d = 1,25 kg/m 3 ) Tlen i jego właściwości.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 1.4. do 1.7.! 56. Jakimi sposobami można otrzymać tlen? 57. mów właściwości i zastosowanie tlenu. 58. Jaka właściwość tlenu pozwala zbierać go pod wodą? 59. Co to jest ozon? Co to jest i jak powstaje dziura ozonowa? 60. Co to jest utlenianie? Podaj przykłady. 61. Co to jest spalanie? Podaj przykłady. 62. Co to jest reakcja analizy? Podaj przykłady. 63. Co to jest reakcja syntezy? Podaj przykłady. 64. Co to są substraty reakcji, produkty reakcji, reagenty? 65. Jak nazywają się połączenia tlenu z innymi pierwiastkami? Jak je dzielimy? 66. Przereagowało 56 g żelaza z 16 g tlenu. Ile otrzymano tlenku żelaza? 67. Ile procent tlenu zawiera tlenek siarki powstały z połączenia 24 g tlenu i 16 g siarki? 68. Ile procent magnezu jest w jego tlenku zawierającym 12 g tlenu i 18 g magnezu? 1.9. i Azot i gazy szlachetne. 69. Kto odkrył azot? 70. mów właściwości i zastosowanie azotu. 71. Jakie znasz gazy szlachetne? 72. Skąd powstała nazwa gazy szlachetne? 73. Jakie zastosowanie mają gazy szlachetne? 74. blicz objętość azotu zawartego w powietrzu w pomieszczeniu o wymiarach 4m 5m 3m. Jaką masę ma ten azot (gęstość azotu d = 1,25 kg/m 3 )? Tlenek węgla(iv). (dwutlenek węgla) 75. Gdzie występuje dwutlenek węgla? 76. Po co roślinom potrzebny dwutlenek węgla? 77. Co to jest fotosynteza; warunki jej zaistnienia. 78. Na czym polega efekt cieplarniany? 79. Co to jest reakcja charakterystyczna? 80. Jak się wykrywa dwutlenek węgla? 81. Jak się otrzymuje dwutlenek węgla? 82. Podaj właściwości dwutlenku węgla. 83. Jak (i dlaczego) należy trzymać probówkę przy napełnianiu jej dwutlenkiem węgla? 84. Wyjaśnij, czy dwutlenek węgla można zbierać pod wodą. 85. Do czego jest używany dwutlenek węgla? 86. Co to jest suchy lód? Co to jest sublimacja? 87. Na czym polega reakcja wymiany? Podaj przykłady reakcji wymiany. 88. Jak wykryć obecne w trzech pojemnikach: a) tlen, dwutlenek węgla, powietrze, b) azot, tlen, powietrze, c) tlen, azot, dwutlenek węgla, d) azot, dwutlenek węgla, powietrze? i Para wodna; zanieczyszczenia powietrza.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 1.8. do 1.11.! 89. Podaj dowody na obecność wody w powietrzu. 90. Na czym polega zjawisko higroskopijności? Podaj przykłady. 91. Podaj przykłady działalności człowieka powodujące zanieczyszczenia środowiska. 92. Wyjaśnij, co to jest i w jaki sposób powstaje: a) kwaśny deszcz, b) efekt cieplarniany, c) dziura ozonowa, d) smog Wodór i jego właściwości.

4 4 93. Kto po raz pierwszy otrzymał wodór? 94. Z czego można otrzymać wodór? 95. mów właściwości wodoru? 96. W jaki sposób odróżnić wodór czysty od wodoru zmieszanego z powietrzem? 97. Jak (i dlaczego) należy trzymać probówkę przy napełnianiu jej wodorem? 98. Jaka właściwość wodoru pozwala zbierać go pod wodą? 99. Narysuj rysunek ilustrujący otrzymywanie wodoru Podaj przykład reakcji wymiany, w której uczestniczy wodór Co to jest wodorowa mieszanina piorunująca? 102. Ile dm 3 wodoru jest w: a) 18 dm 3, b) 21 dm 3, c) 33 dm 3, d) 48 dm 3 mieszaniny piorunującej? 103. Woda jest związkiem tlenu i wodoru w stosunku wagowym 8:1. Ile gramów wodoru jest w: a) 27 g wody, b) 36 g wody, c) 45 g wody, d) 63 g wody? 104. Stosunek wagowy wodoru do węgla w pewnym węglowodorze wynosi 1:3. Ile gramów węgla jest w: a) 24 g, b) 32 g, c) 36 g, d) 52 g tego węglowodoru? 2.1. Efekty energetyczne reakcji Co to są reakcje egzoenergetyczne (przykłady)? 106. Co to są reakcje endoenergetyczne (przykłady)? 107. kreśl rodzaj reakcji ze względu na efekty energetyczne: a) palenie się świecy, rozkład tlenku rtęci na tlen i rtęć, b) tworzenie karmelu z cukru, wybuch petardy, c) spalanie benzyny w silniku samochodowym, pieczenie mięsa, d) pożar lasu, smażenie jajecznicy, e) wybuch mieszaniny piorunującej, gotowanie zupy, f) inne. II. Wewnętrzna budowa materii 3.1 i 3.2. Zjawisko dyfuzji; rozwój poglądów na budowę atomu.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od do 2.1.! 108. Na czym polega zjawisko dyfuzji? Podaj przykłady dyfuzji czym świadczy to zjawisko? 110. Jakie są założenia teorii atomistycznej Daltona? 111. Jakie pierwiastki występują w postaci pojedynczych atomów a jakie w postaci dwuatomowych cząsteczek? 112. pisz model atomu: a) Thomsona b) Rutherforda, c) Bohra Czym się wsławiła Maria Skłodowska-Curie? 3.3. Masa atomowa i masa cząsteczkowa Jakiego rzędu wielkości są rozmiary promieni a jakiego masy atomów? 115. Co to jest atomowa jednostka masy 1u? 116. Ile atomowych jednostek masy u zawiera 1 g substancji? 117. Co to jest masa atomowa? 118. Co to jest pierwiastek chemiczny? 119. Co to jest masa cząsteczkowa? Jak się oblicza masy cząsteczkowe? 120. blicz masy cząsteczkowe: a) 2, 2, 2 S 4, b) N 2, C 2, Na 2 S 4, c) 2, N 2, 2 S 3, d) 2, S 2, 3 P 4, e) Br 2, S 3, 2 C 3, f) I 2, K 2, 2 Si Co to jest związek chemiczny? 122. Podaj nazwę pierwiastka E w związkach: a) E, m cz = 80 u, b) CaE, m cz = 72 u, c) E 2 S, m cz = 110 u, d) NE 3, m cz = 17 u, e) E 2 3, m cz = 160 u, f) P 4 E 10, m cz = 284 u Ustal wzór związku chemicznego o masie cząsteczkowej 94 u, zawierającego w cząsteczce 3 atomy, w tym 2 atomy tego samego pierwiastka o łącznej masie 78 u Ustal wzór związku chemicznego o masie cząsteczkowej 62 u, zawierającego w cząsteczce 3 atomy, w tym 2 atomy tego samego pierwiastka o łącznej masie 46 u Ustal wzór związku chemicznego o masie cząsteczkowej 44 u, zawierającego w cząsteczce 3 atomy, w tym 2 atomy tego samego pierwiastka o łącznej masie 32 u Ustal wzór związku chemicznego o masie cząsteczkowej 64 u, zawierającego w cząsteczce 3 atomy, w tym 2 atomy tego samego pierwiastka o łącznej masie 32 u Szczegółowa budowa atomu.

5 Co to jest atom? 128. Przypomnij budowę atomu wg Bohra Wymień składniki jądra atomowego Co to są protony, neutrony, elektrony? Podaj najważniejsze wiadomości o nich Co to są elektrony walencyjne? 132. Czym jest zrąb (rdzeń) atomowy? 133. Co to jest liczba atomowa? 134. Co to jest liczba masowa? 135. Ile nukleonów, protonów, elektronów, neutronów posiadają atomy: a) 11 Na, b) 19K, c) 13, d) 16S, e) 17, f) 26Fe, g) 29Cu, h) 35Br, i) 50Sn Narysuj uproszczony model atomu: a) litu, b) węgla, c) neonu, d) sodu, e) magnezu, f) krzemu, g) siarki, h) argonu Izotopy i promieniotwórczość.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 3.1. do 3.4.! 137. Co to są izotopy pierwiastka? Jakie znasz rodzaje izotopów? 138. Znajdź podobieństwa i różnice w budowie atomów pierwiastków: a) 35 i 37, b) 64 Zn i 70 Zn, c) 12 C i 14 C, d) 112 Sn i 124 Sn, e) 204 Pb i 208 Pb, f) 40 Ca, 43 Ca i 48 Ca, g) inne? 139. Jakie znasz izotopy wodoru? mów je Co to jest zjawisko promieniotwórczości naturalnej i kto ją odkrył? 141. Co to są promienie α, β, γ? 142. Na czym polega zjawisko promieniotwórczości sztucznej? 143. Co to jest czas połowicznego rozpadu (zaniku, półtrwania)? 144. mów szkodliwy wpływ promieniowania na organizmy żywe Jakie zastosowanie mają izotopy? 4.1. Układ okresowy pierwiastków Co to były oktawy Newlandsa? 147. Na czym polegało odkrycie Dőbereinera? 148. W jaki sposób ułożył pierwiastki Dymitr Mendelejew? 149. Podaj treść prawa okresowości? 150. mów budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków Podaj nazwy grup głównych układu okresowego Podaj numer grupy i okresu dla sodu, srebra, azotu, wapnia itp. w układzie okresowym i 4.3. Konfiguracja elektronowa pierwiastków Co decyduje o położeniu pierwiastka w układzie okresowym? 154. Podaj nazwy i położenie pierwiastków o konfiguracji elektronowej atomów: a) K 2 L 5, b) K 2 L 8, c) K 2 L 8 M 2, d) K 2 L 8 M 3, e) K 2 L 8 M 7, f) K 2 L 8 M 8 N 2, g) K 2 L 8 M 18 N 5, h) K 2 L 8 M 18 N 8, i) K 2 L 8 M 18 N 8 1, j) K 2 L 8 M 18 N 18 3, k) K 2 L 8 M 18 N kreśl konfigurację elektronową atomów pierwiastków: a) boru, b) tlenu, c) sodu, d) krzemu, e) siarki, f) potasu g) germanu, h) bromu, i) strontu, j) cyny, k) ksenonu. Narysuj uproszczone modele ich atomów. Nie zawsze jest łatwo określić konfigurację elektronową nawet atomów pierwiastków grup głównych! Proszę tego nie robić dla pierwiastków powyżej piątego okresu! 156. Jaki wpływ na właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków ma numer grupy (głównej)? 157. Jak się zmienia charakter pierwiastków i budowa atomu w grupach? 158. Jak się zmienia charakter pierwiastków i budowa atomu w okresach? 159. Na jakie właściwości pierwiastka ma wpływ wzrost liczby elektronów walencyjnych? 160. Porównaj wielkości atomów: a) Li i K, b) Ba i Mg, c) i Br, d) Si i Na, e) Be i itd Jak nazywa się najlżejszy pierwiastek a jak najlżejszy metal? 5.1. Wiązania chemiczne, wartościowość pierwiastka.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 3.5. do 4.3.! 162. Jakie są najbardziej trwałe konfiguracje elektronowe? 163. Co to jest dublet i oktet elektronowy? 164. Jakie znasz rodzaje wiązań chemicznych? 165. Jak powstaje wiązanie kowalencyjne (atomowe)? Pokaż na przykładzie.

6 Czym wytłumaczysz występowanie gazów pospolitych w postaci cząsteczek? 167. Na czym polega polaryzacja wiązania kowalencyjnego? Podaj przykłady Kiedy mamy do czynienia z wiązaniem koordynacyjnym? Podaj przykład Jak powstaje wiązanie jonowe? Pokaż na przykładzie Co to są jony? Czym różni się kation od anionu? 171. Porównaj atomy z ich jonami pod względem wielkości i budowy: a) K i K +, b) i, c) Ca i Ca 2+, d) i 2, e) Mg i Mg 2+, f) S i S 2, g) i 3+, h) inne W jaki sposób określić rodzaj wiązania występujący między danymi atomami? 173. Napisz wzory elektronowe i kreskowe oraz określ, jakie wiązanie powstanie w cząsteczkach a) N 2, b) 2, c) 2, d) 2, e) Si 2, f) 2 S, g) Ca 2, h) Ca, i) Co to jest wartościowość pierwiastka? Ile ona wynosi dla pierwiastków w stanie wolnym? LICZBA SYMBL metale niemetale gazy szl. ATMWA PIERWIASTKA 1 18 (8) 2e MASA 11Na NAZWA el 2 ATMWA (u) 13 (3) 14 (4) 15 (5) 16 (6) 17 (7) 4,003 1 Wodór 1,008 3Li Lit 6,94 11Na Sód 22,99 19K Potas 39,10 37Rb Rubid 85,47 55Cs Cez 132,91 87Fr Frans (223) 4Be Beryl 9,01 12Mg Magnez 24,31 20Ca Wapń 40,08 38Sr Stront 87,62 56Ba Bar 137,33 88Ra Rad 226,03 Sód 22, Sc 26Fe 27Co 28Ni 29Cu 30Zn Skand... Żelazo Kobalt Nikiel Miedź Cynk 44,96 55,85 58,93 58,69 63,55 65,38 39Y 44Ru 45Rh 46Pd 47Ag 48Cd Itr... Ruten Rod Pallad Srebro Kadm 88,91 101,07 102,91 106,4 107,87 112,41 57La 76s 77Ir 78Pt 79Au 80g Lantan... sm Iryd Platyna Złoto Rtęć 138,91 190,23 192,22 195,09 196,97 200,59 89Ac 108s 109Mt 110Uun 111Uuu 112Uub Aktyn... as Meitner Ununniliuunium Unun- Ununbium (227) (269) (268) 5B Bor 10,81 13 Glin 26,98 31Ga Gal 69,72 49In Ind 114,82 81Tl Tal 204,37 6C Węgiel 12,01 14Si Krzem 28,09 32Ge German 72,59 50Sn Cyna 118,69 82Pb łów 207,2 113? 114Uuq Ununquadium 7N Azot 14,01 15P Fosfor 30,97 33As Arsen 74,92 51Sb Antymon 121,75 83Bi Bizmut 208,98 8 Tlen 15,99 16S Siarka 32,06 34Se Selen 78,96 52Te Tellur 127,60 84Po Polon (210) 115? 116Uuh Ununhexium 9F Fluor 18,99 17 Chlor 35,45 35Br Brom 79,90 53I Jod 126,90 85At Astat (210) 10Ne Neon 20,18 18Ar Argon 39,95 36Kr Krypton 83,80 54Xe Ksenon 131,30 86Rn Radon (222) 117? 118Uuo Ununoctium lantanowce aktynowce 5.2. Czytanie i pisanie wzorów chemicznych Jaka jest wartościowość np. wapnia, baru, krzemu, itd... (także tablica Mendelejewa). Ag I, II; III; Ba II; C II, IV; Ca II; I, III, V, VII; Cr II, III, VI; Cu I, II; Fe II, III; I; g I, II; K I; Mg II; N I, II, III, IV, V; Na I; II; P III, V; Pb II, IV; S II, IV, VI; Si II, IV; Sn II, IV; Zn II; 176. dczytaj nazwy związków : a) 2 S 3, Fe 2, S 2, b) Mg 2, P 2 3, C, c) Na 2 S, Fe 2 3, C 2, d) 3, N, S 3, e) K 2 S, Fe, Pb 4, f) Na, gs, Sn Napisz wzory sumaryczne związków chemicznych następujących modeli cząsteczek: a) Na Na b) Mg c) d) C e) N N f) g) K S K h) Ca S i) j) S K Ba k) Fe l) m) N n) C o) C C

7 Napisz wzory strukturalne (kreskowe) związków: a) Mg, 2 S 3, S 2, b) Mg 2, P 2 3, C, c) 3, K 2 S, N, d) Na 2, Fe 2 S 3, C 2, e) K 2 S, Fe 3, Pb 2, f) Ca 2, Cr 2 3, S Napisz wzory sumaryczne następujących związków chemicznych: a) siarczek srebra(i), tlenek manganu(iv), chlorek wapnia, b) chlorek ołowiu(ii), tlenek miedzi(i), siarczek potasu, c) tlenek ołowiu(ii), chlorek żelaza(iii), siarczek glinu, d) siarczek miedzi(ii), tlenek azotu(v), chlorek magnezu, e) tlenek żelaza(iii), tlenek węgla(iv), chlorek glinu, 180. dczytaj i wyjaśnij zapisy: 3 N, 2 N 2, 2 ZnS, 2 Fe, 5 2, 4, 3 2, 4 Cu 2 itd Z ilu pierwiastków i atomów składają się cząsteczki związków chemicznych a) K 2 S 2 3, b) Na 2 S 4, c) K 2 Cr 2 7, d) CuS 4, e) 3 P 4, f) Ca() 2, g) (N 4 ) 2 C 3, h) Pb(N 3 ) Skład związku chemicznego.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 5.1. do 5.2.! 182. Podaj treść prawa stałości składu związku chemicznego Podaj nazwę pierwiastka E w związkach: a) E, m cz = 40 u, b) ES, m cz = 72 u, c) E 2 3, m cz = 160 u, d) 2 E 3, m cz = 150 u, e) E 2 3, m cz = 76 u, f) E 2, m cz = 239 u, g) E 3, m cz = 80 u, h) P 2 E 3, m cz = 110 u, i) E 3, m cz = 17 u W jakim stosunku masowym połączone są ze sobą pierwiastki w: a) C, b) S 2, c) CuS, d) 2 3, e) tlenku węgla(iv), f) chlorku miedzi(ii), g) tlenku siarki(vi), h) inne blicz procentową zawartość pierwiastków w: a) Mg, b) C, c) S 2, d) C 2, e) tlenku siarki(vi), f) tlenku żelaza(ii), g) siarczku żelaza(iii), h) chlorku wapnia, i) tlenku sodu Pisanie równań reakcji chemicznych Ułóż równania reakcji chemicznych przedstawionych zapisami modelowymi: a) Zn + S Zn S h) S + S b) + i) Cu + Cu + Mg c) + j) + Mg Mg Mg C C C C d) + Mg e) + C + Mg Mg Mg C Cu f) Cu + Cu + Cu Cu Cu K K g) + K K + K K 187. Co to znaczy uzgodnić (zbilansować) równanie reakcji chemicznej? 188. Co to są współczynniki stechiometryczne reakcji a co to są indeksy stechiometryczne? 189. Uzgodnij (zbilansuj) równania reakcji: a) m) S S 3 b) n) C + 2 C 2

8 8 c) Cr + 2 Cr 2 3 o) N N 2 d) N N 3 p) + 2 S 2 S e) C + 2 C r) Pb + C Pb + C 2 f) s) Ag Ag + 2 g) K + S K 2 S t) Cu + Cu h) Fe + 2 Fe 3 u) Pb 2 + K Pb + K 2 i) N N 2 3 w) Fe Fe + 2 j) g g + 2 x) 3 + K + K k) Fe + 2 Fe 2 3 y) Cu + C Cu + C 2 l) P P 3 z) Napisz symbolami i uzgodnij równania reakcji, których zapis słowny jest następujący: a) glin + chlor chlorek glinu j) sód + tlen tlenek sodu b) chrom + tlen tlenek chromu(iii) k) wodór + tlen tlenek wodoru c) wodór + chlor chlorowodór l) ołów + tlen tlenek ołowiu(ii) d) azot + tlen tlenek azotu(v) m) azot + wodór amoniak e) siarka + tlen tlenek siarki(vi) n) magnez + woda tlenek magnezu f) potas + siarka siarczek potasu + wodór g) tlenek rtęci(ii) rtęć + tlen o) cynk + siarkowodór siarczek h) żelazo + chlor chlorek żelaza(iii) cynku + wodór i) woda wodór + tlen p) tlenek węgla(ii) + tlen tlenek węgla(iv) 6.2. Prawo zachowania masy czym mówi prawo zachowania masy? Kto odkrył to prawo? 192. Spalając 28 g żelaza otrzymano 40 g tlenku. Ile gramów tlenu zużyto w tej reakcji? 193. Ile gramów wapnia uległo połączeniu z 32 g tlenu, jeśli otrzymano 112 g tlenku wapnia? 194. W próbce węglowodoru o masie 32 g jest 25% wodoru. Ile gramów węgla zawiera próbka? 195. Ile procent siarki zawiera tlenek powstały z połączenia 10 g siarki z 15 g tlenu? 196. Ile procent tlenu zawiera tlenek otrzymany w reakcji 6 g magnezu z 4 g tlenu? 197. Podczas rozkładu tlenku rtęci(ii) otrzymano 48 g tlenu i 602 g rtęci. Ile gramów tlenku poddano rozkładowi, jeśli wydajność reakcji wynosiła 90%? III. Woda i roztwory wodne Podstawowe wiadomości o wodzie.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 5.3. do 6.2.! 198. mów właściwości wody Wyjaśnij, dlaczego lód pływa po powierzchni wody nie tonąc? 200. Wytłumacz, dlaczego głębsze zbiorniki wody nie zamarzają zimą do dna? 201. Na czym polega proces topnienia a na czym wrzenia substancji (np. lód/woda/para)? 202. Co to jest kondensacja? 203. Jak wygląda obieg wody w przyrodzie? 204. Dlaczego w rejonach pustynnych występują duże różnice temperatur między dniem i nocą? 205. Jakie znasz rodzaje wód? 7.3. Wpływ budowy cząsteczki wody na jej właściwości Podaj znane (trzy) rodzaje wzorów cząsteczki wody Na czym polega i z czego wynika polarna (dipolowa) budowa cząsteczki wody? 208. Wyjaśnij, w jaki sposób cząsteczki wody mogą łączyć się ze sobą w większe grupy (ulegać asocjacji) Na czym polega proces rozpuszczania? 210. Które substancje (o jakiej budowie) dobrze rozpuszczają się w wodzie? Dlaczego? 211. Podaj nazwy substancji rozpuszczających się w wodzie Kiedy powstaje emulsja (przykłady)? 8.1. Szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie Co to jest roztwór? 214. Co to jest rozpuszczalnik? 215. Jakimi rodzajami ciał mogą być rozpuszczalniki? Podaj przykłady takich roztworów.

9 Wymień czynniki zwiększające szybkość rozpuszczania się substancji stałych w wodzie Co zrobisz, aby szybciej rozpuścić w wodzie kawałek zbrylonego cukru lub grubą sól? 8.2. Rozpuszczalność substancji w wodzie Co to jest rozpuszczalność? 219. Jaki roztwór nazywamy roztworem nasyconym? 220. Jakie doświadczenie należy wykonać, aby odróżnić roztwór nasycony od nienasyconego? 221. d czego i w jaki sposób zależy rozpuszczalność w wodzie substancji: a) stałych, b) ciekłych, c) gazowych Naszkicuj, jak może wyglądać wykres rozpuszczalności substancji stałej w wodzie W jaki sposób rozpuszczalność gazów w wodzie zależy od temperatury i ciśnienia? 224. Interpretacja wykresów odpowiadanie na pytania w rodzaju: która substancja ma większą (mniejszą) rozpuszczalność; jaka jest rozpuszczalność danej substancji w określonej temperaturze; co się stanie, gdy roztwór ogrzejemy (ochłodzimy) itd Podaj sposoby, za których pomocą z nasyconego roztworu saletry potasowej można otrzymać roztwór nienasycony? 226. Podaj sposoby, za których pomocą z nienasyconego roztworu jodku potasu można otrzymać roztwór nasycony? 227. Ile gramów chlorku amonu N 4 należy rozpuścić w 300 g wody o temperaturze 35 C, aby otrzymać roztwór nasycony? 228. Ile gramów chlorku potasu K zdoła rozpuścić się w 400 g wody o temperaturze 30 C? 229. Ile najwięcej gramów KI można rozpuścić w 20 g wody o temperaturze 50 C? 230. W jakiej ilości wody należy rozpuścić 120 g azotanu(v) ołowiu(ii) Pb(N 3 ) 2, aby otrzymać roztwór nasycony w temperaturze 20 C? 231. W jakiej ilości wody należy rozpuścić 30 g siarczanu(vi) miedzi(ii) CuS 4, aby otrzymać roztwór nasycony w temperaturze 85 C? rozpuszczalność w gramach na 100 g wody AgN3 KI (C3C)2Ca N4 KN3 NaN3 Pb(N3)2 CuS4 K Na temperatura C

10 W 280 g nasyconego roztworu pewnej substancji jest obecne 80 g tej substancji. blicz jej rozpuszczalność w tej temperaturze Rozpuszczono 80 g substancji otrzymując 240 g nasyconego roztworu. blicz rozpuszczalność tej substancji w danej temperaturze Po odparowaniu wody z 70 g roztworu nasyconego w temperaturze 40 C otrzymano 20 g pewnej soli. blicz rozpuszczalność tej soli w wodzie w tej temperaturze; podaj jej nazwę Rozpuszczono 45 g pewnej substancji otrzymując 65 g nasyconego w temperaturze 20 C roztworu. Podaj nazwę tej substancji Co to za substancja, która po rozpuszczeniu w 200 g wody w temperaturze 25 C daje 330 g nasyconego roztworu? 237. Ile gramów saletry sodowej NaN 3 trzeba dodatkowo rozpuścić w nasyconym w 10 C roztworze zawierającym 200 g wody, aby po ogrzaniu do 40 C roztwór był nadal nasycony? 238. Ile gramów jodku potasu KI trzeba dodatkowo rozpuścić w nasyconym w 10 C roztworze zawierającym 300 g wody, aby po ogrzaniu do 50 C roztwór był nadal nasycony? 239. W 300 g wody rozpuszczono saletrę potasową otrzymując roztwór nasycony w temperaturze 70 C. Ile gramów tej saletry wykrystalizuje, gdy roztwór ochłodzi się do 40 C? 240. Ile gramów azotanu(v) sodu NaN 3 znajduje się w 315 g jego nasyconego w temperaturze 40 C roztworu? 8.3. Roztwory i ich rodzaje.! 17-minutowa pisemna kontrola wiedzy i umiejętności z tematów od 7.1. do 8.2.! 241. Czym różni się roztwór nienasycony od nasyconego? 242. W jaki sposób z roztworu nienasyconego otrzymać nasycony? a w jaki sposób odwrotnie? 243. Na czym polega proces krystalizacji? 244. W jaki sposób możemy wykonać krystalizację substancji rozpuszczonej? 245. Jaki roztwór nazywamy stężonym a jaki rozcieńczonym? 246. Podaj przykłady roztworów koloidalnych Czym różni się roztwór koloidalny od roztworu właściwego? 248. Co to jest zawiesina? 9.1. Stężenie procentowe roztworu Jak należy rozumieć określenie stężenie procentowe roztworu? 250. Co oznacza sformułowanie roztwór 8-procentowy? 251. Podaj wzór na obliczanie stężenia procentowego Rozwiąż zadania w podręczniku lub podobne podane przez nauczyciela niżej blicz stężenie procentowe roztworu, którego 80 g zawiera 16 g substancji rozpuszczonej blicz stężenie procentowe roztworu 30 g cukru w 170 g wody Rozpuszczono 2 kg soli otrzymując 10 kg roztworu. blicz jego stężenie procentowe Ile gramów soli zawiera 300 g 8-procentowego roztworu? 257. Zawartość soli w wodzie morskiej wynosi 3,5%. Ile kilogramów soli pozostanie po całkowitym odparowaniu 200 kg wody morskiej? 258. Ile gramów wody znajduje się w 400 g 15-procentowego roztworu cukru? 259. Ile gramów soli kuchennej i ile gramów wody należy użyć, aby otrzymać 200 g roztworu 15-procentowego? 260. Ile gramów substancji należy rozpuścić w 360 g wody, aby otrzymać roztwór 20%? 261. Do 160 g 15-procentowego roztworu kwasu siarkowego(vi) dodano 40 g wody. Jakie jest stężenie procentowe otrzymanego roztworu? 262. Z 200 g 5-procentowego roztworu odparowano 75 g wody. blicz stężenie procentowe powstałego roztworu W 500 g 10-procentowego roztworu cukru rozpuszczono jeszcze 100 g cukru. Jakie jest stężenie procentowe powstałego roztworu? 264. Do 60 g roztworu soli o stężeniu 12% dodano i rozpuszczono jeszcze 20 g tej soli. blicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu Do 100 g 20-procentowego roztworu soli dolano 300 g wody. blicz stężenie procentowe powstałego roztworu.

11 Ile gramów chlorku magnezu i ile cm 3 wody należy przygotować, aby otrzymać 500 g 1-procentowego roztworu? 267. blicz stężenie procentowe roztworu otrzymanego po rozpuszczeniu 250 g substancji w 1 dm 3 wody Ile gramów kwasu siarkowego(vi) znajduje się w 0,5 dm 3 roztworu o stężeniu 60%? Gęstość tego roztworu wynosi 1,5 g/cm W 100 cm 3 roztworu o gęstości 1,1 g/cm 3 znajduje się 22 g kwasu solnego. blicz stężenie procentowe tego roztworu blicz stężenie procentowe nasyconego w temp. 20 o C roztworu azotanu(v) ołowiu(ii) blicz rozpuszczalność substancji, jeśli roztwór nasycony tej substancji ma stężenie: a) 20%, b) 50%, c) 60%, d) 80%, e) 90%, f) 95%, g) 98%, h) 99% blicz stężenie procentowe nasyconych roztworów: a) KI w temp. 10 C, b) NaN 3 w temp. 40 C, c) KN 3 w temp. 60 C, d) K w temp. 30 C, e) CuS 4 w temp. 60 C. Ważniejsze identyfikacje: 1. Identyfikacja wodoru najlżejszy gaz; zanieczyszczony powietrzem spala się ze szczękiem. 2. Identyfikacja tlenu żarzące się łuczywo zapala płomieniem. 3. Identyfikacja azotu palące się łuczywo gaśnie. 4. Identyfikacja dwutlenku węgla C 2 palące się łuczywo gaśnie; powoduje zmętnienie wody wapiennej. Do miłego spotkania w drugiej klasie! Zbigniew Blacharz