Ochrona konsumenta w zawieraniu umów na odległość. Regulacje prawne e-biznesu prof. Wiesław Czyżowicz & dr Aleksander Werner

Transkrypt

1 Ochrona konsumenta w zawieraniu umów na odległość

2 Umowy w internecie zawieranie umów poza lokalem przedsiębiorstwa oraz umów na odległość ustawa z dnia 3 lutego 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271) (Dyrektywa UE 97/7 o ochronie konsumenta w umowach zawieranych na odległość )

3 Cel regulacji ustawy o zawieraniu umów na odległość wyrównanie pozycji rynkowej stron umowy, czyli z jednej strony przedsiębiorcy a z drugiej klienta-konsumenta.

4 Przesłanki pozwalające uznać umowę za zawartą na odległość : umowa powinna zostać zawarta bez jednoczesnej nieobecności stron, umowa powinna zostać zawarta przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, umowa powinna zostać zawarta przez konsumenta i jego kontrahenta przedsiębiorcy, nie zachodzą przesłanki wyłączenia zastosowania ustawy na mocy art. 16 ustawy z dnia 3 lutego 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271)

5 Art wyłącza spod stosowania ustawy w zakresie umów zawieranych na odległość następujące umowy: z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu, dotyczących inwestycji kapitałowych, ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych oraz reasekuracji, związanych z wykonywaniem czynności bankowych oraz takichże czynności dokonywanych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo kredytowe, z wykorzystaniem automatów sprzedających, rent, dotyczących terminowych transakcji finansowych i opcji, zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych, dotyczących nieruchomości, wyjątkiem najmu, sprzedaży z licytacji. ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. z 2004 Nr 116, poz. 1204) wejście w życie

6 Art. 16 ust. 2 - wyłącza spod stosowania w pewnym zakresie niektóre rodzaje umów: sprzedaż artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do mieszkania lub miejsca pracy konsumenta, świadczenie, w ściśle oznaczonym okresie, usług w zakresie zakwaterowania, transportu, rozrywek, gastronomii; w wypadku rozrywek na świeżym powietrzu przedsiębiorca może zastrzec także wyłączenie obowiązku zawiadomienia o niemożności spełnienia świadczenia, gdy przedmiot świadczenia nie jest dostępny, jednak tylko we wskazanych w umowie okolicznościach. W tych dwóch przypadkach nie mają zastosowania przepisy dotyczące obowiązku informacyjnego, prawa do odstąpienia w oznaczonym terminie i wykonania umowy w terminie 30 dni po złożeniu przez konsumenta oświadczenia woli o zawarciu umowy.

7 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY obowiązki informacyjne, pozwalające zidentyfikować przedsiębiorcę i nawiązanie z przedsiębiorcą ewentualnego kontaktu obowiązek pisemnego potwierdzenia informacji po zawarciu umowy, obowiązek uznawania prawa odstąpienia, czyli jednostronnego uprawnienia przysługującego konsumentowi, obowiązek wykonania umowy w terminie 30 dni po złożeniu przez konsumenta oświadczeniu woli zawarciu umowy, zakaz pobierania zapłaty ceny lub wynagrodzenia od konsumenta przed otrzymaniem przez niego świadczenia nakaz określenia miejsca i sposobu składania reklamacji w umowie, które jednocześnie nie powodują nadmiernych trudności lub kosztów po stronie konsumenta, obowiązek zachowania ochrony prywatności konsumenta, obowiązek unieważnienia, na koszt przedsiębiorcy, zapłaty dokonanej kartą płatniczą w razie niewłaściwego wykorzystania tej karty w wykonaniu umowy zawartej na odległość na żądanie konsumenta.

8 Prawa konsumenta Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie, w terminie dziesięciu dni. Termin dziesięciodniowy, w którym konsument może odstąpić od umowy, liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia.

9 Prawa konsumenta Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

10 Prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w wypadkach: świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu 10 dni Wyłączenie dotyczy tylko usług i dodatkowo rozpoczęcie świadczenia powinno rozpocząć się za zgodą konsumenta. Forma wyrażenia zgody nie została przewidziana w sposób szczególny, więc może być wyrażona w sposób dorozumiany. dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na nośnikach programów komputerowych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania, umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym,

11 Prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w wypadkach: cd. świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą, świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu, dostarczania prasy, usług w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.

12 Szczególne przepisy o umowach zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych Usługami finansowymi w rozumieniu ustawy są w szczególności: 1) czynności bankowe, 2) umowy kredytu konsumenckiego, 3) czynności ubezpieczeniowe, 4) umowy uczestnictwa w: funduszu inwestycyjnym otwartym, specjalistycznym funduszu inwestycyjnym otwartym, funduszu inwestycyjnym zamkniętym, specjalistycznym funduszu inwestycyjnym zamkniętym i funduszu inwestycyjnym mieszanym.

13 Szczególne przepisy o umowach zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych Przepisów ustawy nie stosuje się do usług polegających na gromadzeniu środków pieniężnych i ich lokowaniu, z przeznaczeniem na wypłatę członkom OFE lub uczestnikom pracowniczego funduszu emerytalnego po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego w rozumieniu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i ustawy z dnia pracowniczych programach emerytalnych

14 Obowiązki przedsiębiorcy prawa konsumenta obowiązki informacyjne prawo do żądania potwierdzenia warunków umowy na piśmie prawo do odstąpienia od umowy

15 obowiązki informacyjne zasada naczelna Przed zawarciem umowy lub gdy umowa jest na życzenie konsumenta zawierana z zastosowaniem środka porozumiewania się na odległość, który nie pozwala na doręczenie warunków umowy, niezwłocznie po jej zawarciu, przedsiębiorca jest obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie lub za pomocą innego statycznego nośnika informacji dostępnego dla konsumenta, w szczególności dyskietki, CD-ROM-u, DVD, informacji

16 obowiązki informacyjne Konsument powinien być poinformowany, przy użyciu środka porozumiewania się na odległość, najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy, o: imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany, a w przypadku gdy działalność przedsiębiorcy wymaga uzyskania zezwolenia, danych dotyczących instytucji udzielającej zezwolenia, imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiciela przedsiębiorcy, o ile taki występuje, imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) podmiotu innego niż przedsiębiorca świadczący usługi finansowe na odległość, w tym operatora środków porozumiewania się na odległość, oraz charakterze, w jakim podmiot ten występuje wobec konsumenta, istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu, cenie lub wynagrodzeniu obejmujących wszystkie ich składniki, w tym opłaty i podatki, a w przypadku niemożności określenia dokładnej ceny, podstawie obliczenia ceny umożliwiającej konsumentowi dokonanie jej weryfikacji,

17 obowiązki informacyjne c.d. ryzyku związanym z usługą finansową, jeżeli wynika ono z jej szczególnych cech lub charakteru czynności, które mają być wykonane, lub jeżeli cena bądź wynagrodzenie zależą wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym*, zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia*, kosztach oraz terminie i sposobie świadczenia usługi*, prawie oraz sposobie odstąpienia od umowy albo wskazaniu, że prawo takie nie przysługuje, oraz wysokości ceny, którą konsument jest obowiązany zapłacić w przypadku, o którym mowa w art. 16c ust. 5, dodatkowych kosztach ponoszonych przez konsumenta wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli mogą one wystąpić*, terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący*, *nie stosuje się w wypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głosowych komunikatów telefonicznych

18 obowiązki informacyjne c.d. minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe*, miejscu i sposobie składania reklamacji*, możliwości pozasądowego rozstrzygania sporów wynikających z umowy*, prawie wypowiedzenia umowy*, istnieniu funduszu gwarancyjnego lub innych systemów gwarancyjnych, jeżeli takie istnieją*, języku stosowanym w relacjach przedsiębiorcy z konsumentem*, prawie właściwym państwa, które stanowi podstawę stosunków przedsiębiorcy z konsumentem przed zawarciem umowy na odległość, oraz prawie właściwym do zawarcia i wykonania umowy* * nie stosuje się w wypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głosowych komunikatów telefonicznych

19 W wypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głosowych komunikatów telefonicznych przedsiębiorca jest obowiązany zamieścić w komunikacie informację o prawie konsumenta do żądania przedstawienia pozostałych informacji, o których mowa wyżej oraz o sposobie uzyskania tych informacji.

20 prawo do żądania potwierdzenia warunków umowy na piśmie W czasie trwania umowy konsument ma prawo żądać doręczenia jej warunków na piśmie. Konsument ma także prawo żądać zmiany środka porozumiewania się na odległość, chyba że stosowanie takiego środka nie jest przewidziane umową lub nie odpowiada on charakterowi świadczonej usługi

21 prawo do odstąpienia od umowy Konsument, który zawarł na odległość umowę o usługi finansowe, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie, w terminie czternastu dni od dnia zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia informacji zgodnie z zasadą naczelną

22 prawo do odstąpienia od umowy czynności ubezpieczeniowe W wypadku takich umów, termin, w którym konsument może odstąpić od umowy, wynosi trzydzieści dni od dnia poinformowania go o zawarciu umowy

23 Prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w wypadkach: umów całkowicie wykonanych na żądanie konsumenta, przed upływem terminów, w których konsument może odstąpić od umowy, umów dotyczących - instrumentów rynku pieniężnego, - zbywalnych papierów wartościowych, - tytułów uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, - sprzedaży papierów wartościowych z zobowiązaniem do ich odkupu oraz terminowych operacji finansowych (operacje, w których ustalono cenę, kurs, stopę procentową lub indeks - a w szczególności nabywanie walut, papierów wartościowych, złota lub innych metali szlachetnych, towarów lub praw, w tym umowy obliczone tylko na różnicę cen, opcje i prawa pochodne - zawarte na umówioną datę lub umówiony termin, w obrocie rynkowym) umów ubezpieczenia dotyczących podróży i bagażu lub innych podobnych, jeżeli zawarte zostały na okres krótszy niż trzydzieści dni.

24 Zasady szczególne Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). W wypadku odstąpienia od umowy, umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu, w terminie trzydziestu dni: od dnia odstąpienia od umowy - w przypadku świadczeń konsumenta albo od dnia otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy - w przypadku świadczeń przedsiębiorcy. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

25 usługa rozpoczęta za zgodą konsumenta W wypadku rozpoczętego za zgodą konsumenta świadczenia usług przed upływem terminów, w których konsument może od umowy odstąpić, przedsiębiorca może żądać zapłaty ceny za usługę rzeczywiście wykonaną Przedsiębiorca nie może żądać zapłaty, jeżeli rozpoczął świadczenie usług bez zgody konsumenta, a także jeżeli nie wskazał, wysokości ceny, którą konsument jest obowiązany zapłacić za usługę rzeczywiście wykonaną

26 SANKCJE Jeżeli przedsiębiorca nie dopełni obowiązków informacyjnych, związanych z potwierdzeniem umowy wówczas konsument ma prawo odstąpić od umowy w każdym czasie bez konieczności ponoszenia kosztów należnych przedsiębiorcy

27 Istotne zastrzeżenie Wskazanych wyżej zasad wynikających z przepisów ustawy nie można w drodze umowy wyłączyć lub ograniczyć, także w razie dokonania wyboru prawa obcego

28 KREDYT KONSUMENCKI ustawa z dnia 20 lipca 2001 r.o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2001 r, Nr 100, poz. 1081)

29 Ustawy nie stosuje się do umów o kredyt konsumencki: 1) o wysokości mniejszej niż 500 zł i większej niż zł albo równowartości tych kwot w innej walucie niż waluta polska, 2) na mocy których termin spłaty kredytu nie przekracza trzech miesięcy, 3) na mocy których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania ani innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego 4) w postaci nieprzewidzianego w umowie, utrzymującego się za zgodą kredytodawcy przez okres co najmniej trzech miesięcy, ujemnego salda 5) dotyczących odpłatnego korzystania z rzeczy lub praw, jeżeli umowa nie przewiduje przejścia własności rzeczy lub praw na konsumenta, 6) przeznaczony na nabycie nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, budowę, odbudowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, remont budynku lub lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość lub na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wniesienie wkładu członkowskiego do spółdzielni mieszkaniowej, 7) w postaci odroczenia terminu płatności za świadczenie niepieniężne, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne dostarczanie energii elektrycznej, ciepła, paliw gazowych, wody, odprowadzenia nieczystości, wywóz śmieci lub świadczenie innych usług, jeżeli konsument zobowiązany jest do zapłaty za spełnione świadczenie w ustalonych odstępach czasu w trakcie trwania umowy

30 Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: 1) umowę pożyczki, 2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, 3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, 4) umowę, na mocy której świadczenie pieniężne konsumenta ma zostać spełnione później niż świadczenie kredytodawcy, 5) umowę, na mocy której kredytodawca zobowiązany jest do zaciągnięcia zobowiązania wobec osoby trzeciej, a konsument - do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia, 6) umowę, na mocy której kredytodawca zobowiązuje się do udzielenia kredytu związanego z obowiązkiem wniesienia przez konsumenta, w jakiejkolwiek formie, środków pieniężnych oprocentowanych poniżej stopy rynkowej lub nieoprocentowanych.

31 przepisy chroniące konsumenta: obowiązek informowania o opłacie przygotowawczej, całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania prawo konsumenta do przedterminowej spłaty kredytu prawo do odstąpienia od umowy ogłoszenia i reklamy

32 Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie ustawa określa co powinno się znaleźć w takiej umowie, w tym: roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej, zwaną dalej opłatą przygotowawczą, będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmiany informację o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania informację o pozostałych kosztach, do których zapłaty zobowiązany jest konsument w związku z zawartą umową informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany jest konsument informację o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta informację o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta

33 Konsument jest uprawniony do spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie Jeżeli konsument spłaca kredyt przed terminem, wówczas w przypadku: 1) kredytu oprocentowanego - nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania za okres po spłacie kredytu, 2) kredytu nieoprocentowanego - konsument ma prawo do zmniejszenia zapłaconych kredytodawcy prowizji i opłat proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas korzystania z kredytu Kredytodawca obowiązany jest rozliczyć się z konsumentem w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty kredytu

34 Konsument może, bez podania przyczyny, odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 3 dni od dnia zawarcia umowy Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawierała informacji o uprawnieniu do odstąpienia od umowy, konsument może odstąpić od umowy w terminie 10 dni od dnia otrzymania pisemnej informacji o prawie odstąpienia od umowy, nie później jednak niż w terminie 2 miesięcy od dnia zawarcia umowy Prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w razie zawarcia umowy o kredyt konsumencki przeznaczony na nabycie rzeczy lub prawa, których cena zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym lub giełdowym Jeżeli kredyt konsumencki przeznaczony był na nabycie określonej rzeczy lub usługi na podstawie umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość, to odstąpienie przez konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt konsumencki

35 W ogłoszeniach i reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających warunki udzielenia kredytu kredytodawca lub podmiot pośredniczący w zawarciu umowy obowiązani są podawać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, wyliczoną od całkowitego kosztu kredytu

36 dziękuję za uwagę