Moduł 4. Obowiązki służbowe i odpowiedzialność służbowa funkcjonariusza Służby Więziennej

Transkrypt

1 Autorka: Magdalena Markowiak Moduł 4 Obowiązki służbowe i odpowiedzialność służbowa funkcjonariusza Służby Więziennej 1. Obowiązki funkcjonariusza wynikające z ustawy o Służbie Więziennej oraz aktów wykonawczych do ustawy i Kodeksu pracy Funkcjonariusz jest obowiązany postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem oraz przestrzegać przepisów prawa, w szczególności ustawy o Służbie Więziennej i przepisów wydanych na jej podstawie. Obowiązki wynikające z roty ślubowania Podejmując służbę, funkcjonariusz składa pisemne ślubowanie według następującej roty: Ja, obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, wstępując do Służby Więziennej, ślubuję uroczyście: rzetelnie wykonywać powierzone mi zadania funkcjonariusza tej Służby i polecenia przełożonych, przestrzegając Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wszystkich przepisów prawa, jak również tajemnic związanych ze służbą, a także zasad etyki zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem poszanowania godności ludzkiej oraz z dbałością o dobre imię służby. Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów Tak mi dopomóż Bóg. Podstawowe obowiązki wynikające z ustawy o Służbie Więziennej Funkcjonariusze i pracownicy powinni wykazywać się: odpowiednim przygotowaniem ogólnym i zawodowym oraz wysokim poziomem moralnym, systematycznie dokształcać się i podnosić kwalifikacje zawodowe. W postępowaniu wobec osób pozbawionych wolności są obowiązani w szczególności: kierować się zasadami praworządności, bezstronności oraz humanitaryzmu; szanować ich prawa i godność; oddziaływać pozytywnie swoim własnym przykładem. edu.cossw.pl strona 1

2 Funkcjonariusze i pracownicy nie mogą uczestniczyć w takiej działalności, która: podważa autorytet Służby Więziennej lub w której wykorzystuje się informacje o charakterze służbowym do celów pozasłużbowych. Funkcjonariuszom i pracownikom zabrania się: utrzymywania innych niż wynikające z obowiązków służbowych kontaktów z osobami pozbawionymi wolności oraz udzielania osobom nieupoważnionym informacji dotyczących osób pozbawionych wolności, także po ich zwolnieniu. Funkcjonariusz przy wykonywaniu czynności służbowych poza terenem jednostki organizacyjnej jest obowiązany okazać na żądanie legitymację służbową, w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie danych w niej zawartych. Wzór legitymacji służbowej funkcjonariusza Służby Więziennej: Rysunek 1. Awers (źródło: stan na dzień ) Rysunek 2. Rewers (źródło: stan na dzień ) edu.cossw.pl strona 2

3 Funkcjonariusz jest obowiązany poddać się badaniom zleconym przez komisję lekarską, w tym również badaniom specjalistycznym, psychologicznym i dodatkowym. Funkcjonariusz jest obowiązany poddać się badaniom, niezależnie od badań okresowych i kontrolnych, jeżeli jest to uzasadnione podejrzeniem pogorszenia się jego stanu zdrowia, mogącego mieć negatywny wpływ na pełnienie służby na aktualnie zajmowanym stanowisku służbowym lub bezpieczeństwo jednostki organizacyjnej. Funkcjonariusz jest obowiązany do przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych. Funkcjonariusz jest obowiązany: przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w art. 211 Kodeksu pracy; dbać o należyty stan sprzętu uzbrojenia oraz sprzętu i urządzeń pożarniczych w miejscu pełnienia służby; stosować się do zaleceń lekarza medycyny pracy Służby Więziennej; stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z przeznaczeniem, również w przypadku realizowanych zadań związanych z dozorowaniem osób pozbawionych wolności wykonujących pracę w warunkach zagrożeń czynnikami występującymi w środowisku służby. Obowiązki wynikające z art. 211 Kodeksu pracy Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy, stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem, edu.cossw.pl strona 3

4 poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich, niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie, współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Funkcjonariusz jest obowiązany do noszenia w czasie służby: przepisowego umundurowania, wyposażenia polowego, dystynkcji, odznak, oznak służby i znaków identyfikacyjnych. Rysunek 3. Ubiór funkcjonariusza kobiety w mundurze służbowym, półbutach służbowych i w czapce służbowej (źródło: pdf#zoom=90 stan na dzień ) edu.cossw.pl strona 4

5 Funkcjonariusz nie może bez zezwolenia przełożonego podejmować zajęcia zarobkowego poza służbą. Przełożony może zezwolić funkcjonariuszowi na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą, jeżeli zajęcie takie: nie zakłóca wykonywania przez funkcjonariusza obowiązków służbowych w zakresie zadań Służby Więziennej określonych w ustawie; nie narusza prestiżu służby; nie podważa zaufania do bezstronności funkcjonariusza. Funkcjonariusz jest obowiązany złożyć oświadczenie o swoim stanie majątkowym, obejmującym majątek stanowiący małżeńską wspólność majątkową i jego majątek osobisty, przy nawiązaniu stosunku służbowego, a następnie co roku do dnia 31 marca, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, a także przy rozwiązaniu stosunku służbowego. Funkcjonariusz jest obowiązany poinformować przełożonego o podjęciu przez małżonka lub osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym zatrudnienia lub innych czynności zarobkowych w podmiotach świadczących usługi detektywistyczne lub usługi w zakresie ochrony osób i mienia lub podjęciu działalności gospodarczej w tym zakresie, a także o fakcie bycia wykonawcą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych na rzecz organów i jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Sprawiedliwości, w terminie 14 dni od dnia uzyskania informacji o wystąpieniu takiej sytuacji. Funkcjonariusz jest obowiązany poinformować przełożonego o objęciu przez niego, małżonka lub osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym akcji lub udziałów w podmiotach świadczących usługi detektywistyczne lub usługi w zakresie ochrony osób i mienia, w terminie 14 dni od dnia uzyskania informacji o wystąpieniu takiej sytuacji. Funkcjonariusz jest obowiązany poinformować przełożonego o posiadaniu przez niego, małżonka lub osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym akcji lub udziałów w podmiotach świadczących usługi detektywistyczne lub usługi w zakresie ochrony osób i mienia, w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie ustawy o Służbie Więziennej. Funkcjonariusz jest obowiązany poinformować przełożonego o przynależności do stowarzyszeń krajowych działających poza Służbą Więzienną. Przynależność do organizacji lub stowarzyszeń zagranicznych albo międzynarodowych wymaga zezwolenia Dyrektora Generalnego lub upoważnionego przez niego przełożonego. edu.cossw.pl strona 5

6 Obowiązki wynikające z regulaminu Nr 1/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia r. w sprawie zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej Zasady ogólne funkcjonariusz i pracownik powinien: przestrzegać zasad etyki zawodowej, wypełniać swoje obowiązki z poszanowaniem praw i godności człowieka, kierować się zasadami uczciwości, honoru i szacunku dla innych osób, zarówno w służbie, jak i poza służbą zachowywać się w sposób praworządny, odpowiadający godności funkcjonariusza publicznego, unikać zachowań i sytuacji, które mogą godzić w dobre imię Służby Więziennej lub godności innych osób, dbać o społeczny wizerunek Służby Więziennej, wystrzegać się korupcji w każdej postaci oraz zwalczać wszelkie jej przejawy, wykonywać czynności profesjonalnie oraz z należytą starannością i rzetelnością, być lojalnym wobec Służby Więziennej, jak i współpracowników oraz przełożonych. Obowiązki wynikające z regulaminu Nr 2/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia r. w sprawie sposobu pełnienia służby przez funkcjonariuszy Służby Więziennej: 1) obowiązek zachowania drogi służbowej, 2) obowiązek niezwłocznego poinformowania drogą służbową w pisemnym raporcie o: zmianie imienia lub nazwiska, zmianie stanu cywilnego, zmianie miejsca zamieszkania oraz zmianie numeru telefonu domowego, wszczęciu i zakończeniu postępowania karnego lub postępowania karnego skarbowego, ukaraniu przez sąd za wykroczenie, utracie uprawnienia lub prawa wykonywania zawodu lub czynności, które pozostają w bezpośrednim związku z zajmowanym stanowiskiem służbowym, każdym przypadku osadzenia w jednostce, w której pełni służbę osoby mu bliskiej edu.cossw.pl strona 6

7 z tytułu pokrewieństwa, powinowactwa lub przysposobienia, a także innej osoby, z którą wiążą go bliskie stosunki osobiste, innych przypadkach, jeżeli przepisy odrębne tak stanowią, 3) obowiązek zawiadomienia bezpośredniego przełożonego o przewidywanym miejscu pobytu albo o możliwości i sposobie nawiązania kontaktu podczas urlopu, 4) obowiązek uprzedzenia bezpośredniego przełożonego o: niemożności stawienia się do służby lub spóźnieniu, przyczynach nieobecności w służbie lub spóźnienia oraz określić przewidywany czas trwania nieobecności, powiadomienia dokonuje się tego samego dnia, w miarę możliwości przed służbą lub najpóźniej trzeciego dnia od daty powstania przyczyny nieobecności, 5) obowiązek wykorzystywania zwolnienia lekarskiego zgodnie z jego celem i przeznaczeniem, 6) funkcjonariusze uczestniczący w naradach, szkoleniach i odprawach służbowych obowiązani są w szczególności do: terminowego stawienia się w wyznaczonym miejscu, zgodnie z ustaleniami przełożonego zarządzającego naradę, odprawę lub szkolenie, zachowania się zgodnie z ustalonym porządkiem narady, szkolenia lub odprawy, odpowiedniego do nich przygotowania się i aktywnego uczestniczenia, przedstawienia się w przypadku zabrania głosu po raz pierwszy, udzielania zwięzłych i konkretnych odpowiedzi w przypadku zdawania pytań przez osobę prowadzącą naradę, odprawę lub zajęcia, bądź przełożonych. 2. Konsekwencje prawne naruszenia obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy Odpowiedzialność dyscyplinarna Funkcjonariusz odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem. edu.cossw.pl strona 7

8 Naruszenie dyscypliny służbowej stanowi czyn funkcjonariusza popełniony umyślnie lub nieumyślnie polegający na naruszeniu dobrego imienia służby lub na przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych. Odpowiedzialność karna Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Odpowiedzialność majątkowa Funkcjonariusz, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków służbowych ze swojej winy wyrządził szkodę w mieniu, ponosi odpowiedzialność majątkową w granicach rzeczywistej straty i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, chociażby wynikająca z niego szkoda powstała po rozwiązaniu stosunku służbowego. Sporządzenie negatywnej opinii służbowej, która skutkuje m.in.: 1) stwierdzeniem nieprzydatności na zajmowanym stanowisku, nieprzydatności do służby w okresie służby przygotowawczej albo niewywiązywaniem się z obowiązków służbowych, 2) możliwością przeniesienia funkcjonariusza na niższe stanowisko służbowe w przypadku niewywiązywania się z obowiązków służbowych na zajmowanym stanowisku, stwierdzonego w okresie służby stałej w dwóch kolejnych opiniach służbowych, między którymi upłynęło co najmniej 6 miesięcy, 3) zwolnieniem ze służby (funkcjonariusza zwalnia się ze służby w przypadku nieprzydatności do służby, stwierdzonej w opinii służbowej w okresie służby przygotowawczej), 4) możliwością zwolnienia ze służby (funkcjonariusza można zwolnić ze służby w przypadku niewywiązywania się z obowiązków służbowych w okresie odbywania służby stałej, stwierdzonego w dwóch kolejnych opiniach, między którymi upłynęło co najmniej 6 miesięcy), 5) brakiem nagrody rocznej (nagroda roczna nie przysługuje za rok kalendarzowy, w którym wydano funkcjonariuszowi opinię służbową o: niewywiązywaniu się z obowiązków służbowych na zajmowanym stanowisku, stwierdzonym w okresie służby stałej, edu.cossw.pl strona 8

9 nieprzydatności na zajmowanym stanowisku w okresie służby stałej, nieprzydatności do służby w okresie służby przygotowawczej). 6) obniżenie dodatku służbowego. Zapamiętaj! Konsekwencje prawne naruszenia obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy: odpowiedzialność dyscyplinarna, odpowiedzialność karna, odpowiedzialność majątkowa, sporządzenie negatywnej opinii służbowej. 3. Pojęcie przewinienia dyscyplinarnego oraz czyny podlegające odpowiedzialności dyscyplinarnej Przewinienie dyscyplinarne to czyn podlegający odpowiedzialności dyscyplinarnej. Funkcjonariusz odpowiada dyscyplinarnie za: naruszenie dyscypliny służbowej, czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem, czyn funkcjonariusza popełniony umyślnie lub nieumyślnie polegający na naruszeniu dobrego imienia służby lub na przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych, czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowego, wykroczenia skarbowego niezależnie od odpowiedzialności karnej lub karnej skarbowej. edu.cossw.pl strona 9

10 Naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności: odmowa wykonania albo niewykonanie polecenia lub rozkazu przełożonego bądź organu uprawnionego na podstawie ustawy do wydawania poleceń funkcjonariuszom; zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy; niehumanitarne traktowanie, uwłaczające godności osób pozbawionych wolności; niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa; wprowadzenie w błąd przełożonego lub innego funkcjonariusza, jeżeli wyrządziło to lub mogło wyrządzić szkodę służbie lub innej osobie; postępowanie przełożonego przyczyniające się do rozluźnienia dyscypliny służbowej; stawienie się do służby w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka oraz spożywanie alkoholu lub podobnie działającego środka w czasie służby; utrata służbowej broni palnej, amunicji lub legitymacji służbowej; utrata przedmiotu stanowiącego wyposażenie służbowe, którego wykorzystanie przez osoby nieuprawnione wyrządziło szkodę obywatelowi lub stworzyło zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa powszechnego; utrata dokumentu zawierającego informacje stanowiące tajemnicę państwową lub służbową; nadużycie zajmowanego stanowiska służbowego lub służby dla osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej; samowolne oddalenie się funkcjonariusza z rejonu zakwaterowania, jeśli pełni służbę w systemie skoszarowanym, a także nieusprawiedliwione. Zapamiętaj! Przewinienie dyscyplinarne to czyn podlegający odpowiedzialności dyscyplinarnej. edu.cossw.pl strona 10

11 4. Rodzaje kar dyscyplinarnych Karami dyscyplinarnymi są: nagana, ostrzeżenie o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym, ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby w Służbie Więziennej, wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe, obniżenie stopnia, wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe wraz z obniżeniem stopnia, wydalenie ze służby. 5. Przełożeni dyscyplinarni Przełożonym dyscyplinarnym funkcjonariusza jest odpowiedni kierownik jednostki organizacyjnej. Tę samą władzę dyscyplinarną posiada funkcjonariusz, któremu powierzono pełnienie obowiązków na tym stanowisku. Przełożonym dyscyplinarnym funkcjonariusza zajmującego wyższe stanowisko kierownicze w jednostce organizacyjnej jest odpowiedni przełożony, o którym mowa w art. 63 ust. 2 ustawy o Służbie Więziennej. Przełożonym dyscyplinarnym funkcjonariusza delegowanego do czasowego pełnienia służby albo którego delegowano na szkolenie wstępne, zawodowe, specjalistyczne lub kurs doskonalenia zawodowego w Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej, ośrodku szkolenia Służby Więziennej lub ośrodku doskonalenia kadr Służby Więziennej jest przełożony dyscyplinarny w miejscu czasowego pełnienia służby, odbywania szkolenia lub doskonalenia zawodowego. W przypadku przeniesienia funkcjonariusza do pełnienia służby w innej jednostce organizacyjnej i związanej z tym zmiany przełożonego dyscyplinarnego postępowanie dyscyplinarne wszczęte wobec funkcjonariusza przejmuje i orzeka w pierwszej instancji nowy przełożony dyscyplinarny. Przełożony dyscyplinarny może w formie pisemnej upoważnić swoich zastępców lub innych funkcjonariuszy z kierowanej przez niego jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw dyscyplinarnych w jego imieniu w ustalonym zakresie. edu.cossw.pl strona 11

12 6. Zasady wymierzania kar dyscyplinarnych Wymierzona kara: powinna być współmierna do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego i stopnia zawinienia, powinna uwzględniać okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego skutki, w tym następstwa dla służby, powinna uwzględniać rodzaj i stopień naruszenia ciążących na obwinionym obowiązków, pobudki działania, powinna uwzględniać zachowanie obwinionego przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego i po jego popełnieniu oraz dotychczasowy przebieg służby. Na zaostrzenie wymiaru kary mają wpływ następujące okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego: działanie z pobudek i motywów zasługujących na szczególne potępienie albo w stanie po użyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka, popełnienie przewinienia dyscyplinarnego przez funkcjonariusza przed zatarciem wymierzonej mu kary dyscyplinarnej, poważne skutki przewinienia dyscyplinarnego, zwłaszcza istotne zakłócenie realizacji zadań Służby Więziennej lub naruszenie dobrego imienia Służby Więziennej, działanie w obecności podwładnego, wspólnie z nim lub na jego szkodę. Na złagodzenie wymiaru kary mają wpływ następujące okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego: nieumyślność jego popełnienia, podjęcie przez funkcjonariusza starań o zmniejszenie jego skutków, brak należytego doświadczenia zawodowego lub dostatecznych umiejętności zawodowych, dobrowolne poinformowanie przełożonego dyscyplinarnego o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego. Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego. Za popełnione przewinienie dyscyplinarne można wymierzyć tylko jedną karę dyscyplinarną. Za popełnienie kilku przewinień edu.cossw.pl strona 12

13 dyscyplinarnych można wymierzyć jedną karę dyscyplinarną, odpowiednio surowszą, mając na uwadze względy wychowawcze lub prewencyjne wymierzonej kary. Jeżeli wina funkcjonariusza i okoliczności czynu nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia jednej z kar, o których mowa wyżej (wymienione w pkt 3-7), po wysłuchaniu obwinionego i złożeniu przez niego wyjaśnień na piśmie oraz uzyskaniu jego pisemnej zgody na dobrowolne poddanie się karze dyscyplinarnej bez przeprowadzenia postępowania dyscyplinarnego sporządza się protokół z powyższych czynności i wydaje się orzeczenie o wymierzeniu kary dyscyplinarnej. Na orzeczenie zażalenie nie przysługuje. Zapamiętaj! W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania i przeprowadzić ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego udokumentowaną rozmowę dyscyplinującą. Przełożony dyscyplinarny może odstąpić od ukarania, jeżeli stopień winy lub stopień szkodliwości przewinienia dyscyplinarnego dla służby nie jest znaczny, a właściwości i warunki osobiste funkcjonariusza oraz dotychczasowy przebieg służby uzasadniają przypuszczenie, że pomimo odstąpienia od ukarania będzie on przestrzegał dyscypliny służbowej oraz zasad etyki zawodowej. 7. Rodzaje i terminy przedawnienia w postępowaniu dyscyplinarnym Postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się po upływie 90 dni od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego. Kary dyscyplinarnej nie można wymierzyć po upływie roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg tego terminu. Jeżeli przewinieniem dyscyplinarnym jest czyn zawierający jednocześnie znamiona przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, upływ terminu, o którym mowa wyżej, nie może nastąpić wcześniej niż upływ terminów przedawnienia karalności tych przestępstw lub wykroczeń. edu.cossw.pl strona 13

14 8. Przebieg postępowania dyscyplinarnego Przełożony dyscyplinarny, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przez funkcjonariusza przewinienia dyscyplinarnego: 1) wszczyna postępowanie dyscyplinarne: z własnej inicjatywy, na wniosek bezpośredniego przełożonego funkcjonariusza, na polecenie wyższego przełożonego, na żądanie sądu lub prokuratora; 2) może wszcząć postępowanie dyscyplinarne na wniosek pokrzywdzonego. Postępowanie dyscyplinarne wszczyna się z dniem wydania postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Funkcjonariusza, co do którego wydano postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, uważa się za obwinionego. Jeżeli zachodzą wątpliwości co do popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego kwalifikacji prawnej, tożsamości sprawcy albo charakter sprawy jest skomplikowany i złożony, przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego przełożony dyscyplinarny zleca przeprowadzenie czynności wyjaśniających. Czynności te należy ukończyć w terminie 30 dni. Czynności dowodowe w postępowaniu dyscyplinarnym powinny być zakończone w terminie miesiąca od dnia wszczęcia tego postępowania. Wyższy przełożony dyscyplinarny, w drodze postanowienia, może przedłużyć termin prowadzenia czynności dowodowych do 2 miesięcy. Zapamiętaj! Na podstawie oceny zebranego w postępowaniu dyscyplinarnym materiału dowodowego przełożony dyscyplinarny wydaje orzeczenie o: uniewinnieniu albo odstąpieniu od ukarania, albo ukaraniu, albo umorzeniu postępowania. edu.cossw.pl strona 14

15 9. Instytucja rzecznika dyscyplinarnego. Obowiązki rzecznika dyscyplinarnego Postępowanie dyscyplinarne prowadzi rzecznik dyscyplinarny. Przełożony dyscyplinarny wyznacza rzeczników dyscyplinarnych na okres 4 lat spośród funkcjonariuszy w służbie stałej. Funkcjonariusz może być wyznaczany ponownie do pełnienia funkcji rzecznika dyscyplinarnego. Przełożony dyscyplinarny do prowadzenia postępowania dyscyplinarnego wyznacza rzecznika dyscyplinarnego w stopniu co najmniej: młodszego chorążego, jeżeli postępowanie ma dotyczyć funkcjonariusza posiadającego stopień w korpusie szeregowych, podoficerów lub chorążych; podporucznika, jeżeli postępowanie ma dotyczyć funkcjonariusza posiadającego stopień oficerski do stopnia kapitana; kapitana, jeżeli postępowanie ma dotyczyć funkcjonariusza posiadającego stopień majora lub wyższy. Przełożony dyscyplinarny do prowadzenia postępowania dyscyplinarnego może wyznaczyć zespół złożony co najmniej z dwóch rzeczników dyscyplinarnych, w szczególności jeżeli jest to uzasadnione złożonym i skomplikowanym charakterem sprawy lub wagą popełnionego przewinienia. Rzecznik dyscyplinarny: zbiera materiał dowodowy, podejmuje czynności niezbędne do wyjaśnienia sprawy, przesłuchuje świadków, przesłuchuje obwinionego, przyjmuje wyjaśnienia od obwinionego, dokonuje oględzin. Z czynności tych rzecznik dyscyplinarny sporządza protokoły. Rzecznik dyscyplinarny może także zlecić przeprowadzenie odpowiednich badań. W pozostałych przypadkach można ograniczyć się do sporządzenia notatki urzędowej. Wyjaśnienia, zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez rzecznika dyscyplinarnego lub kierownika jednostki organizacyjnej zapisuje się w protokole z możliwą dokładnością, a osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać zapisania w protokole z pełną dokładnością wszystkiego, co dotyczy ich praw i interesów. edu.cossw.pl strona 15

16 Rzecznik dyscyplinarny w toku postępowania wydaje postanowienia, jeżeli ich wydanie nie jest zastrzeżone do właściwości przełożonego dyscyplinarnego. Rzecznik dyscyplinarny po przeprowadzeniu czynności dowodowych i uznaniu, że zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, zawiadamia obwinionego i jego obrońcę o możliwości zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego w terminie 5 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Rzecznik dyscyplinarny, po zapoznaniu obwinionego z aktami postępowania dyscyplinarnego, wydaje postanowienie o zakończeniu czynności dowodowych oraz sporządza sprawozdanie, które: wskazuje prowadzącego postępowanie i przełożonego dyscyplinarnego, który wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego; wskazuje obwinionego oraz określa zarzucane mu przewinienie dyscyplinarne, z opisem stanu faktycznego i prawnego, ustalonym na podstawie zebranych dowodów; przedstawia wnioski dotyczące uniewinnienia, stwierdzenia winy, odstąpienia od ukarania lub wymierzenia kary albo umorzenia postępowania. 10. Obowiązki i uprawnienia obwinionego W toku postępowania dyscyplinarnego obwiniony ma prawo do: odmowy składania wyjaśnień, zgłaszania wniosków dowodowych, przeglądania akt postępowania dyscyplinarnego oraz sporządzania z nich notatek,, ustanowienia obrońcy, którym może być adwokat, radca prawny lub wskazany przez obwinionego funkcjonariusz, który wyraził zgodę na reprezentowanie obwinionego w toku postępowania dyscyplinarnego i postępowania odwoławczego, wnoszenia do przełożonego dyscyplinarnego zażaleń na postanowienia wydane w toku postępowania przez rzecznika dyscyplinarnego, w terminie 7 dni od dnia doręczenia i w przypadkach wskazanych w ustawie. Wniosek dowodowy obwiniony zgłasza na piśmie rzecznikowi dyscyplinarnemu, który rozstrzyga o uwzględnieniu wniosku albo odmawia, w drodze postanowienia, uwzględnienia wniosku, jeżeli: okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy, edu.cossw.pl strona 16

17 dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności lub nie da się go przeprowadzić, przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne. Obwiniony ma prawo w terminie 3 dni od dnia zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego zgłosić wniosek o ich uzupełnienie. Na wydane przez rzecznika dyscyplinarnego postanowienie o odmowie uzupełnienia akt postępowania dyscyplinarnego obwinionemu służy prawo złożenia zażalenia. Obwiniony ma prawo w terminie 3 dni od dnia zapoznania się z uzupełnionymi aktami postępowania dyscyplinarnego zgłosić wniosek o ich uzupełnienie w zakresie wynikającym z przeprowadzonych czynności dowodowych uzupełniających akta tego postępowania. W przypadku zamiaru wymierzenia kary wydalenia ze służby przełożony dyscyplinarny, przed wydaniem orzeczenia dyscyplinarnego, wysłuchuje obwinionego w obecności rzecznika dyscyplinarnego. W wysłuchaniu obwinionego może uczestniczyć obrońca. O terminie wysłuchania należy zawiadomić właściwy zarząd związku zawodowego funkcjonariuszy. Przedstawiciel zarządu może uczestniczyć w wysłuchaniu, chyba że obwiniony nie wyrazi na to zgody. Nie wysłuchuje się obwinionego w przypadku: tymczasowego aresztowania obwinionego, odmowy obwinionego stawienia się w celu wysłuchania lub nieusprawiedliwionej nieobecności w wyznaczonym terminie wysłuchania, zaistnienia innej przeszkody uniemożliwiającej obwinionemu stawienie się w celu wysłuchania w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia o zakończeniu czynności dowodowych. Zapamiętaj! Nieusprawiedliwiona nieobecność obwinionego w służbie oraz nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego nie wstrzymują biegu postępowania dyscyplinarnego. edu.cossw.pl strona 17

18 11. Postępowanie odwoławcze Postępowanie dyscyplinarne jest dwuinstancyjne. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji obwinionemu przysługuje odwołanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia; odwołanie może zostać wycofane. Odwołanie składa się do wyższego przełożonego dyscyplinarnego za pośrednictwem przełożonego, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji. Wyższy przełożony dyscyplinarny w terminie 7 dni od dnia wniesienia odwołania powołuje komisję do zbadania zaskarżonego orzeczenia. Komisja składa się z trzech oficerów w służbie stałej, z których dwóch wyznacza wyższy przełożony dyscyplinarny, a jednego właściwy zarząd okręgowy związku zawodowego funkcjonariuszy. Z przeprowadzonych czynności komisja sporządza sprawozdanie wraz z wnioskiem dotyczącym sposobu załatwienia odwołania. Komisja przedstawia wyższemu przełożonemu dyscyplinarnemu sprawozdanie w terminie 21 dni od dnia jej powołania. Rozpatrzenie odwołania przez wyższego przełożonego dyscyplinarnego powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia otrzymania sprawozdania. Wyższy przełożony dyscyplinarny może zaskarżone orzeczenie: utrzymać w mocy albo uchylić w całości albo w części i w tym zakresie uniewinnić obwinionego, odstąpić od ukarania, bądź wymierzyć inną karę, bądź uchylając to orzeczenie umorzyć postępowanie dyscyplinarne w pierwszej instancji, albo uchylić w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez przełożonego dyscyplinarnego, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia czynności dowodowych w całości lub w znacznej części. Postępowanie odwoławcze umarza się w przypadku cofnięcia odwołania. W postępowaniu odwoławczym wyższy przełożony dyscyplinarny nie może wymierzyć surowszej kary dyscyplinarnej w przypadku wniesienia odwołania przez obwinionego. Orzeczenie lub postanowienie staje się prawomocne: z upływem terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia, jeżeli go nie wniesiono, w dniu wydania orzeczenia lub postanowienia przez organ odwoławczy. Od orzeczenia oraz postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne funkcjonariuszowi przysługuje prawo wniesienia odwołania do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu pracy, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia lub postanowienia wraz z uzasadnieniem. edu.cossw.pl strona 18

19 12. Zatarcie kary dyscyplinarnej Zatarcie kary dyscyplinarnej oznacza uznanie kary za niebyłą. Zatarcie kary dyscyplinarnej powoduje usunięcie z akt osobowych funkcjonariusza orzeczenia o ukaraniu. Orzeczenie o odstąpieniu od ukarania usuwa się z akt osobowych po upływie 6 miesięcy od dnia jego uprawomocnienia się. Kary dyscyplinarne podlegają zatarciu po upływie: 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary nagany, 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym lub do służby w Służbie Więziennej, 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe, obniżenia stopnia, wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe wraz z obniżeniem stopnia. W przypadku nienagannej służby, stwierdzonej w opinii służbowej, przełożony dyscyplinarny może zatrzeć karę dyscyplinarną przed upływem terminu określonego wyżej, jednak nie wcześniej niż przed upływem: 3 miesięcy od dnia orzeczenia kary nagany, 6 miesięcy od dnia orzeczenia kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym lub kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby w Służbie Więziennej, 12 miesięcy od dnia orzeczenia kary wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe. Za wykazanie męstwa lub odwagi oraz za poważne osiągnięcia w wykonywaniu zadań służbowych przełożony dyscyplinarny może w każdym czasie zatrzeć karę dyscyplinarną. Jeżeli funkcjonariusz zostanie ponownie ukarany przed zatarciem kary dyscyplinarnej, okres wymagany do zatarcia nowej kary dyscyplinarnej biegnie od dnia zatarcia poprzedniej kary. W przypadku jednoczesnego wykonywania więcej niż jednej kary dyscyplinarnej zatarcie kar następuje z upływem terminu przewidzianego dla kary surowszej. Podsumowanie Zatarcie kary dyscyplinarnej to uznanie kary za niebyłą. Jej zatarcie powoduje usunięcie z akt osobowych funkcjonariusza orzeczenia o ukaraniu. Orzeczenie o odstąpieniu od ukarania usuwa się z akt osobowych po upływie 6 miesięcy od dnia jego uprawomocnienia się. edu.cossw.pl strona 19

20 13. Zasady odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza Służby Więziennej Funkcjonariusz ponosi odpowiedzialność majątkową za szkody wyrządzone w mieniu Skarbu Państwa znajdującym się w dyspozycji organów lub jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Sprawiedliwości, wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków służbowych. Przesłanki odpowiedzialności majątkowej: niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków służbowych przez funkcjonariusza, wina funkcjonariusza, powstanie szkody w mieniu Skarbu Państwa, związek przyczynowy pomiędzy zaistniałą szkodą, a zawinionym zachowaniem funkcjonariusza. Rodzaje odpowiedzialności majątkowej: 1) pełna odpowiedzialność za szkodę: funkcjonariusz wyrządził szkodę z winy umyślnej, funkcjonariusz wyrządził szkodę w mieniu powierzonym, 2) ograniczona odpowiedzialność za szkodę: funkcjonariusz wyrządził szkodę z winy nieumyślnej. W przypadku nieumyślnego wyrządzenia szkody funkcjonariusz jest także obowiązany do zapłaty odszkodowania w wysokości wyrządzonej szkody, czyli w pełnej wysokości. Przepisy przewidują jednak górną granicę odszkodowania, które nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego uposażenia przysługującego funkcjonariuszowi. 14. Odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym Funkcjonariusz odpowiada za szkodę w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się. W przypadku mienia powierzonego funkcjonariusz odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Funkcjonariusz może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym, jeżeli wykaże, że powstała ona z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek edu.cossw.pl strona 20

21 niezapewnienia przez właściwą jednostkę organizacyjną warunków umożliwiających prawidłowe zabezpieczenie powierzonego mienia. Funkcjonariuszowi może być powierzone wszelkie mienie Skarbu Państwa znajdujące się w dyspozycji jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, w szczególności: środki pieniężne, papiery wartościowe, przedmioty uzbrojenia, sprzęt techniczny, inne mienie niezbędne do wykonywania zadań służbowych. Powierzenie mienia następuje na podstawie decyzji lub umowy o wspólnej odpowiedzialności. Funkcjonariusze mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność majątkową za mienie powierzone im łącznie. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o wspólnej odpowiedzialności majątkowej, zawarta, pod rygorem nieważności, na piśmie przez funkcjonariuszy z kierownikiem jednostki organizacyjnej, w której dyspozycji znajduje się powierzone mienie. Zapamiętaj! Funkcjonariusze ponoszący wspólną odpowiedzialność majątkową odpowiadają w częściach określonych w umowie, a jeżeli umowa nie określa tych części w częściach równych. W razie ustalenia, że szkoda w całości albo w części została spowodowana przez niektórych funkcjonariuszy, za całość szkody albo za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody. 15. Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy W razie wyrządzenia szkody osobie trzeciej przez funkcjonariusza przy wykonywaniu obowiązków służbowych, wyłącznie obowiązany do naprawienia szkody, na zasadach określonych przepisami Kodeksu cywilnego, jest Skarb Państwa reprezentowany przez organ lub jednostkę, w której funkcjonariusz pełnił służbę w chwili wyrządzenia szkody. Funkcjonariusz ponosi przewidzianą w przepisach ustawy odpowiedzialność wobec Skarbu Państwa, który naprawił szkodę, na zasadach postępowania regresowego. edu.cossw.pl strona 21

22 16. Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkody Naprawienie szkody majątkowej powinno nastąpić: przez zapłatę odszkodowania w wysokości wyrządzonej szkody, przez przywrócenie stanu poprzedniego w całości. Jednostka organizacyjna po stwierdzeniu zaistnienia szkody, powinna podjąć niezwłocznie czynności w celu: wyjaśnienia okoliczności i przyczyn jej powstania, ustalenia wysokości szkody oraz osób za nią odpowiedzialnych. W przypadku ustalenia, że szkoda powstała z winy funkcjonariusza jednostka organizacyjna, może podjąć następujące rozstrzygnięcia: 1) wezwać funkcjonariusza do dobrowolnej zapłaty odszkodowania w wyznaczonym terminie lub złożenia w takim terminie pisemnego zobowiązania do jego zapłaty; 2) zawrzeć z funkcjonariuszem pisemną ugodę, 3) odstąpić od dochodzenia naprawienia szkody wyrządzonej nieumyślnie, w przypadku gdy: zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu nie uzyska się odszkodowania w kwocie co najmniej równoważącej przewidywane koszty jego dochodzenia i egzekucji, zachodzą szczególne okoliczności dotyczące sytuacji rodzinnej lub materialnej funkcjonariusza odpowiedzialnego za szkodę i pozwala na to interes Skarbu Państwa, w związku z wyrządzoną szkodą funkcjonariusz poniósł odpowiedzialność karną, dyscyplinarną lub za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, a wymierzona kara stanowi wystarczającą dolegliwość. Podsumowanie Naprawienie szkody majątkowej powinno nastąpić: przez zapłatę odszkodowania w wysokości wyrządzonej szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego w całości. edu.cossw.pl strona 22

23 17. Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez funkcjonariusza Do przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez funkcjonariusza stosuje się przepisy działu czternastego Kodeksu pracy, który w zakresie umyślnego wyrządzenia szkody (art. 291 Kodeksu pracy) odsyła do przepisów Kodeksu cywilnego. Zgodnie z Kodeksem pracy roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. edu.cossw.pl strona 23