Polska elita rządowa

Transkrypt

1 dr Błażej Sajduk Polska elita rządowa Spis treści Pierwszy rząd Donalda Tuska... 6 Drugi rząd Donalda Tuska Rząd Ewy Kopacz Porównanie ekip rządowych, wnioski Rządy i tworząca je elita w latach ulegały stopniowej ewolucji, wyraźnie dostrzegalny są co najmniej dwa trendy: odmładzania kolejnych elit rządowych, a co za tym idzie dokooptowywania w skład elity rządowej osób o mniejszym stażu w polskiej elicie politycznej oraz stabilnych korzeni elity rządowej dominują Warszawa i Kraków oraz osoby z wykształceniem prawniczym, ekonomicznym i historycznym, które swoje wykształcenie odebrały w Warszawie i w Krakowie. rosnący udział w elicie rządowej osób posiadających legitymację partyjną str. 1

2 Poniższy tekst zawiera obraz i informacje na temat polskiej elity rządowej wchodzącej w skład trzech gabinetów tworzonych przez koalicję Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego w okresie od 16 listopada 2007 do 16 listopada 2015 roku. Tym samym analizie poddano składy trzech rządów, dwóch stworzonych przez Donalda Tuska oraz rząd Ewy Kopacz. Autor jest świadomy faktu, że zgromadzone poniżej dane stanowią jedynie wstępnie opracowany materiał i nie wyczerpują tematu badań nad polską elitą polityczną, tym niemniej przywoływane w tekście informacje bazują na danych empirycznych, tak więc mogą stanowić punkt wyjścia do interpretacji i prowadzenia dalszych analiz w dłuższym okresie czasu. Wywód został podzielony na pięć głównych części. W pierwszej autor przedstawił obraz zbiorczy całej analizowanej grupy, następnie omówione zostały najważniejsze wskaźniki charakteryzujące każdy z następujących po sobie rządów, tekst zamyka porównanie wybranych wskaźników. Ogólny obraz elity rządowej Przez elitę rządową autor rozumie osoby piastujące funkcje prezesa rady ministrów, ministrów, sekretarzy stanu oraz podsekretarzy stanu. W analizowanym okresie grupę elity rządowej tworzyło w sumie 317 osób, z czego 24% stanowiły kobiety 1. Ponadto stwierdzono, że analizowaną grupę tworzyły osoby w wieku średnio 52 lat 2. Wyraźnie widoczna jest dominacja osób w wieku powyżej 50 roku życia ponad 60%. Dokładniejszy rozkład wiekowy wśród członów elity rządowej ukazuje poniższa tabela. Przedziały wiekowe osób wchodzących w skład elity rządowej * Przedział wiekowy Liczba osób Urodzeni w Liczba osób lat 29 latach 80-tych lat 88 latach 70-tych lat 119 latach 60-tych lat 68 latach 50-tych lat 4 latach 40-tych lat 0 latach 30-tych 1 90 lat 1 latach 20-tych 1 1 Wyniki procentowe mogą nie sumować się do 100% z powodu zaokrąglania wyniku. 2 Wieku ośmiu osób nie udało się ustalić, rok 2015 stanowił rok wyjściowym przy obliczaniu wieku. * Stan na rok str. 2

3 Wśród 76 kobiet tworzących elitę rządową, najczęściej spotykaną ścieżką kariery 3 była kariera urzędnicza, która charakteryzowała ponad 48% kobiecych karier. Drugą najczęściej spotykaną była kariera naukowa i ekspercka obecna u ponad prawie 33% kobiet wchodzących w skład elity rządowej, karierę partyjną posiadało za sobą 31%. Co interesujące kobiety tworzące elitę rządową wchodziły do elity politycznej (rozumianej jako zajmowanie stanowisk w rządzie, mandatów posłów i senatorów, itp.) średnio w wieku 43 lat i były jej częścią przez średnio 7,5 roku. Wśród 241 mężczyzn wchodzących w skład elity rządowej, najczęściej spotykaną ścieżką kariery były kariery naukowa i ekspercka, obrało ją 43% mężczyzn, drugą była kariera urzędnicza 39%, trzecią partyjna, występująca u 31% mężczyzn tworzących rządową elitę. Mężczyźni, członkowie rządu, podobnie jak kobiety rozpoczynając swoją karierę, gdy wchodzili w skład elity politycznej mężczyźni mieli średnio ponad 43 lata 4 i przez prawie 9,5 roku byli w składzie polskiej elity politycznej 5. W sumie w trzech analizowanych rządach 79 stanowisk pełniły kobiety a 274 stanowiska pełnili mężczyźni. Dokładny procentowy rozkład, i wyraźną dysproporcję na korzyść mężczyzn ukazuje poniższa tabela. Funkcje pełnione przez kobiety i mężczyzn w rządach PO-PSL Stanowisko Kobiety Mężczyźni Minister 22% 78% Sekretarz stanu 20% 80% Podsekretarz stanu 23% 77% Biorąc pod uwagę analizę geograficzną i miasta, w których urodziły się osoby piastujące funkcje w obrębie elity rządowej, bezapelacyjnym liderem jest stolica 6. Z Warszawy pochodziło 18% osób tworzących rządy w latach , podczas gdy reprezentacja z innych miast była wyraźnie skromniejsza. Odpowiednio z Krakowa pochodziło 7% członków elity rządowej, z Gdańska, Lublina i Łodzi po 3% z Poznania i Wrocławia po 2%. Pozostałe ośrodki posiadały po mniej niż 5 przedstawicieli. Wyraźnie widać, że oprócz nadreprezentacji stolicy miejsca pochodzenia pozostałej część elity rządowej są rozproszone po całym kraju. Dane liczbowe zostały zebrane w poniższej tabeli. 3 Ścieżki kariery mogą się pokrywać, tzn. jednej osobie można przypisać więcej niż jedną dominująca ścieżkę rozwoju zawodowego. 4 Daty urodzenia siedmiu osób nie udało się ustalić, w tym i w każdym następnym przypadku, w którym brakowało danych autor informuje o skali braków, za każdym razem fakt ten jest uwzględniany przy obliczeniach. 5 Dat wejścia do elity rządowej czterech osób nie udało się ustalić. 6 Nie udało się ustalić miejsc urodzenia dwudziestu osób, nie były one uwzględniane w obliczeniach. str. 3

4 Miasta urodzenia osób z elity rządowej Miasto Liczba osób w elicie rządowej Warszawa 52 Kraków 22 Gdańsk, Lublin, Łódź 8 Poznań, Wrocław 5 Osoby pełniące funkcje w obrębie rządowej elity w latach zdobywały wykształcenie głównie na polskich uczelniach wyższych. Prym wiodą Uniwersytet Warszawski, który wydał ponad 76 dyplomy (22 procent ogółu) i Uniwersytet Jagielloński (24 absolwentów) oraz Szkoła Główna Handlowa (19). Uczelnie wyższe ukończone przez elitę rządową Nazwa uczelni wyższej Udział absolwentów w elicie rządowej Uniwersytet Warszawski 22% Uniwersytet Jagielloński 7% Szkoła Główna Handlowa 5% Uniwersytet Adama Mickiewicza 4% Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 4% Uniwersytet Gdański 3% Uniwersytet Śląski 3% Uniwersytet Wrocławski 3% Krajowa Szkoła Administracji Publicznej 2% Politechnika Warszawska 2% Najliczniejszą grupę stanowili absolwenci prawa (22%), ekonomii (15%) i historii (8%). Wykształcenie elity rządowej Wykształcenie Liczba absolwentów Prawo 74 Ekonomia 50 Historia 26 Rolnictwo 14 Zarządzanie 12 Administracja 11 Politologia, socjologia, Stosunki 10 międzynarodowe Medycyna, polonistyka 9 Fizyka 5 str. 4

5 Elity rządowe stworzyło w sumie 60 ministrów, z czego 11 osób w analizowanym okresie piastowało więcej niż dwie funkcje w rządach (np. było dwu krotnie ministrami). Ponadto w skład analizowanej elity wchodziło 91 sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu było 246. Zmian 7 wewnątrz elity rządowej o charakterze formalnego awansu (np. z podsekretarza stanu na stanowisko sekretarza stanu) było 28, zmian poziomych, w obrębie tego samej funkcji było 43 a przejścia na niższe stanowiska 6 (np. z ministra na podsekretarza stanu). W tym, największą część awansów, 50% stanowiły awanse ze stanowiska podsekretarza stanu na sekretarza stanu, blisko 70% przesunięć poziomych dotyczyło stanowisk podsekretarzy stanu, degradacje rozłożyły się po równo pomiędzy przesunięcia ze stanowiska ministerialnego na sekretarza stanu oraz z sekretarza stanu na podsekretarza stanu. Awanse z ministra na premiera 1 z sekretarza stanu na ministra 9 z podsekretarza stanu na ministra 4 z podsekretarza stanu na sekretarza stanu 14 Przesunięcia poziome z ministra na ministra 5 z sekretarza stanu na sekretarza stanu 8 z podsekretarza stanu na podsekretarza stanu 30 Degradacja z ministra na sekretarza stanu 3 z sekretarza stanu na podsekretarza stanu 3 Średni czas piastowania urzędu w elicie rządowej wynosił 838 dni 8, przy czym najdłuższa kadencja trwała 2919 dni a najkrótsza 36 dni. Średnio minister piastował swój urząd przez 888 dni, sekretarz stanu przez 841 dni podsekretarze stanu przez 823 dni. Odnosząc się do danych wyraźnie widać, że w elicie rządowej przeważały osoby nieposiadające sformalizowanej przynależności partyjnej, ponadto koalicjanci po- 7 Zmiana oznacza, iż ta sama osoba pełniła, następujące po sobie, w hierarchii stanowisk, wyższe te same lub niższe funkcje. Innymi słowy start w nowym gabinecie na innej funkcji niż dotychczas również liczony był jako zmiana. 8 Za datę końcową przyjęto 31 grudnia 2015 roku. str. 5

6 dzielili się stanowiskami zachowując proporcje. Oczywiście brak przynależności partyjnej nie wyklucza z sympatii dla danej opcji politycznej Ekipę rządową tworzyło 62% osób bez legitymacji partyjnej, legitymację PO posiadało blisko 26% osób a PSL niecałe 11% 9. 26% ministrów pozostawało bezpartyjnymi, blisko 62% posiadało legitymację PO, prawie 12% PSL. 37 % Sekretarzy stanu nie było formalnie związanych z żadną partią, ponad 50% było członkami PO, 12% posiadało legitymacje PSL. 82% podsekretarzy stanu nie posiadało żadnej legitymacji partyjnej, 7% posiadało legitymację PO, 10% posiadało legitymację PSL. Upartyjnienie funkcji rządowych Funkcja Bezpartyjni Liczba członków PO Liczba członków PSL Prezes Rady Ministrów Ministrowie Sekretarze stanu Podsekretarze stanu Koalicjanci w każdym z analizowanych rządów utrzymali zbliżony parytet podziału stanowisk. Zmiany personalne w elicie rządowej dotyczyły głównie osób pochodzących z nominacji PO. Wyraźny wzrost, o 10% liczby osób posiadających legitymację partyjną nastąpił w rządzie Ewy Kopacz, jednak proporcja podziału stanowisk między koalicjantów została utrzymana. 9 Przynależności trzech osób nie udało się ustalić, pod uwagę była brana przynależność partyjna na końcu pełnienia funkcji. str. 6

7 Pierwszy rząd Donalda Tuska W skład pierwszego rządu Donalda Tuska weszło w sumie 188 osób z czego ponad 18% stanowiły kobiety. Ponadto analizowaną grupę tworzyły osoby w wieku średnio 54,5 roku 10. Dominują pięćdziesięciolatkowie, jest ich ponad 40%. Dokładniejszy obraz rozkładu pokoleniowego wśród członów pierwszego rządu Donalda Tuska ukazuje poniższa tabela. Przedziały wiekowe osób wchodzących w pierwszym rządzie Donalda Tuska Przedział wiekowy Liczba osób Urodzeni w Liczba osób lat 5 latach 80-tych lat 44 latach 70-tych lat 79 latach 60-tych lat 49 latach 50-tych lat 3 latach 40-tych lat 0 latach 30-tych 1 90 lat 1 latach 20-tych 1 Średnia wieku kobiet wchodzących w skład elity rządowej w pierwszym rządzie Donalda Tuska wynosiła prawie 53 lata. Wśród 36 kobiet należących do tej grupy, najczęściej spotykaną ścieżką kariery 11 była kariera urzędnicza, która charakteryzowała ponad 58% karier. Drugą najczęściej spotykaną była kariera naukowa i ekspercka obecna u prawie ponad 36% kobiet wchodzących w skład omawianego rządu, karierę partyjną posiadało za sobą 22%. Co interesujące kobiety tworzące pierwszy rząd Donalda Tuska wchodziły do kręgu polskiej elity politycznej średnio w wieku prawie 53 lat i były jej częścią przez średnio ponad 9 lat. Średnia wieku mężczyzn wchodzących w skład pierwszego rządu Donalda Tuska wynosiła prawie 55 lat. Wśród 152 mężczyzn wchodzących w skład analizowanej elity rządowej, najczęściej spotykaną ścieżką kariery była kariera urzędnicza 44%, drugą były kariery naukowa i ekspercka. Obrało ją 41% mężczyzn, trzecią partyjna, występująca u 32% mężczyzn tworzących pierwszy rząd Donalda Tuska. Członkowie rządu rozpoczynając swoją karierę musieli już posiadać znaczy bagaż doświadczeń, bowiem gdy wchodził w skład elity rządowej mężczyzna miał średnio prawie 44 lata 12 i przez ponad 11 lat roku był w składzie polskiej elity politycznej Wieku siedmiu osób nie udało się ustalić i ich dane nie były wzięte pod uwagę, rok 2015 stanowił rok wyjściowym przy obliczaniu wieku. 11 Ścieżki kariery mogą się pokrywać, tzn. jednej osobie można przypisać więcej niż jedną dominująca ścieżkę rozwoju zawodowego. 12 Daty urodzenia sześciu osób nie udało się ustalić, ich dane nie były brane pod uwagę. 13 Dat wejścia do elity rządowej pięciu osób nie udało się ustalić, ich dane nie były prane pod uwagę. str. 7

8 W pierwszym rządzie Donalda Tuska 36 stanowisk pełniły kobiety a mężczyźni. Dokładny procentowy rozkład i wyraźną dysproporcję ukazuje poniższa tabela. Odsetek mężczyzn i kobiet wg grup stanowisk w pierwszym rządzie Tuska Kobiety Mężczyźni Minister 20% 80% Sekretarz stanu 12% 88% Podsekretarz stanu 19% 81% W Warszawie urodziło się 28 (18%) osób tworzących elitę rządową w latach Krakowianie stanowili 10%, Gdańszczanie i Lublinianie po ok. 3%. Pozostałe ośrodki były reprezentowane przez mniej niż 5 osób. Dane liczbowe zostały zebrane w poniższej tabeli. Miasto urodzenia członków elity rządowej w pierwszym rządzie Donalda Tuska Miasto Liczba osób w elicie rządowej Warszawa 28 Kraków 17 Gdańsk 6 Lublin 5 Wśród osób wchodzących w skład pierwszego rządu Donalda Tuska najwięcej było absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego 42 (22 procent ogółu), Uniwersytet Jagielloński ukończyło 17 osób, a Szkoła Główna Handlowa posiadała swoją reprezentację w postaci 11 absolwentów. Uczelnie wyższe ukończone przez elitę rządową w pierwszym rządzie Donalda Tuska Nazwa uczelni wyższej Odsetek absolwentów Uniwersytet Warszawski 22% Uniwersytet Jagielloński 9% Szkoła Główna Handlowa 6% Politechnika Warszawska 4% Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 5% Uniwersytet Adama Mickiewicza 4% Uniwersytet Gdański 3% Uniwersytet Śląski 3% Uniwersytet Wrocławski 3% Krajowa Szkoła Administracji Publicznej 2% 14 Nie udało się ustalić miejsc urodzenia szesnastu osób, nie były one uwzględniane w obliczeniach. str. 8

9 Najliczniejszą grupę stanowili absolwenci prawa 39 (20%), ekonomii 29 - (15%) i historii 13 (7%) 15. Wykształcenie elity rządowej w pierwszym rządzie Donalda Tuska Wykształcenie Liczba dyplomów Prawo 39 Ekonomia 29 Historia 13 Zarządzanie 7 Politologia 7 Administracja 7 Rolnictwo 7 Socjologia 6 Polonistyka 5 Medycyna, Stosunki międzynarodowe 4 Elity rządowe tworzyło w sumie 21 ministrów. Ponadto w skład pierwszego rządu Donalda Tuska wchodziło 39 sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu było 127. Premier w obrębie elity dokonał 7 zmian o charakterze formalnego awansu, zmian poziomych, w obrębie tego samej funkcji było 8 oraz ani jednego przejścia na niższe stanowiska. Awanse w pierwszym rządzie Donalda Tuska z ministra na premiera 0 z sekretarza stanu na ministra 4 z podsekretarza stanu na ministra 0 z podsekretarza stanu na sekretarza stanu 3 Przesunięcia poziome w pierwszym rządzie Donalda Tuska z ministra na ministra 0 z sekretarza stanu na sekretarza stanu 0 z podsekretarza stanu na podsekretarza stanu 8 Degradacja w pierwszym rządzie Donalda Tuska z ministra na sekretarza stanu 0 z sekretarza stanu na podsekretarza stanu 0 15 W przypadku pięciu osób nie udało się ustalić jakie kierunki ukończyły. str. 9

10 Średni czas piastowania urzędu w obrębie elity rządowej przez osobę wchodzącą w skład pierwszego rządu Donalda Tuska wynosił prawie 1080 dni 16. Średnio minister piastował swój urząd przez 1303 dni, sekretarz stanu przez 1216 dni podsekretarze stanu przez 988 dni. W momencie odwołania rządu analizowaną ekipę rządową tworzyło 65% osób bez legitymacji partyjnej, legitymację PO posiadało blisko 24% osób a PSL niecałe 11% % ministrów pozostawało bezpartyjnymi, blisko 68% posiadało legitymację PO, prawie 12% PSL. 35 % Sekretarzy stanu nie było formalnie związanych z żadną partią, 50% było członkami PO, 15% posiadało legitymacje PSL. 84% podsekretarzy stanu nie posiadało żadnej legitymacji partyjnej, 6% posiadało legitymację PO, 10% posiadało legitymację PSL. Upartyjnienie elity rządowej w pierwszym rządzie Donalda Tuska Funkcja Bezpartyjni Liczba członków PO Liczba członków PSL Prezes Rady Ministrów 1 Ministrowie Sekretarze stanu Podsekretarze stanu Podział stanowisk pomiędzy dwie koalicyjne partie odzwierciedlał stan sił w Sejmie i został utrzymany pomimo roszad personalnych. 16 Liczba dni uwzględnia fakt, dana osoba mogła zostać powołana na swoją funkcję osoba np. w pierwszym rządzie Donalda Tuska i nadal piastować swoją funkcję w kolejnych gabinetach. 17 Przynależności dwójki osób nie udało się ustalić, pod uwagę była brana przynależność partyjna na końcu pełnienia funkcji. str. 10

11 Drugi rząd Donalda Tuska W skład drugiego rządu Donalda Tuska weszło w sumie 203 osoby z czego niecałe 26% stanowiły kobiety. Ponadto analizowaną grupę tworzyły osoby w wieku średnio ponad 51 lat 18. Grupa pięćdziesięciolatków jest najliczniejsza prawie 39%. Dokładniejszy obraz rozkładu pokoleniowego wśród członów pierwszego rządu Donalda Tuska ukazuje poniższa tabela. Przedziały wiekowe osób wchodzących w skład drugiego rządu Donalda Tuska Przedział wiekowy Liczba osób Pokolenia Liczba osób lat 22 lata 80-tych lat 63 lata 70-tych lat 77 lata 60-tych lat 34 lata 50-tych lat 1 lata 40-tych lat 0 lata 30-tych 0 90 lat 1 lata 20-tych 1 Średnia wieku kobiet tworzących drugi rząd Donalda Tuska to prawie 50 lat. Wśród 50 kobiet tworzących drugi rząd Donalda Tuska, najczęściej spotykaną ścieżką kariery 19 była kariera urzędnicza, która charakteryzowała ponad 58% karier. Drugą najczęściej spotykaną była kariera naukowa i ekspercka obecna u 40% kobiet wchodzących w skład omawianego rządu, karierę partyjną posiadało za sobą 26%. Kobiety tworzące drugi rząd Donalda Tuska wchodziły do kręgu polskiej elity politycznej średnio w wieku prawie 43 lata i były jej częścią przez średnio ponad 7 lat. Średnia wieku mężczyzn tworzących drugi rząd Donalda Tuska to prawie 52 lata. Wśród 153 mężczyzn wchodzących w skład analizowanej elity rządowej, najczęściej spotykaną ścieżką kariery były kariery naukowa i ekspercka, obrało ją 46% mężczyzn, drugą były kariera urzędnicza 41% mężczyzn, trzecią partyjna, występująca u 29% mężczyzn tworzących pierwszy rząd Donalda Tuska 20. Członkowie rządu rozpoczynając swoją karierę posiadali spory bagaż doświadczeń, bowiem gdy wchodził w skład elity politycznej mężczyzna miał średnio ponad 42 lata 21 i przez ponad 9 lat był w jej składzie Wieku pięciu osób nie udało się ustalić i ich dane nie były wzięte pod uwagę, rok 2015 stanowił rok wyjściowym przy obliczaniu wieku. 19 Ścieżki kariery mogą się pokrywać, tzn. jednej osobie można przypisać więcej niż jedną dominująca ścieżkę rozwoju zawodowego. 20 Nie udało się ustalić ścieżek zawodowych trzech osób. 21 Daty urodzenia pięciu osób nie udało się ustalić, ich dane nie były brane pod uwagę. 22 Dat wejścia do elity rządowej trzech osób nie udało się ustalić, ich dane nie były prane pod uwagę. str. 11

12 W drugim rządzie Donalda Tuska 50 stanowisk pełniły kobiety a 153 stanowiska pełnili mężczyźni. Dokładny procentowy rozkład i trwałą dysproporcję ukazuje poniższa tabela. Funkcje pełnione przez kobiety i mężczyzn w drugim rządzie Donalda Tuska Stanowisko Kobiety Mężczyźni Minister 22% 78% Sekretarz stanu 47% 53% Podsekretarz stanu 8% 92% W Warszawie urodziło się 18% (35) osób tworzących drugi rząd Donalda Tuska 23. Krakowianie stanowili 7% (13 osób), Gdańszczanie ok. 3% (6 osób). Pozostałe ośrodki były reprezentowane przez mniej niż 5 osób. Dane liczbowe zostały zebrane w poniższej tabeli. Miasto urodzenia członków elity rządowej drugiego rządu Donalda Tuska Miasto Liczba osób w elicie rządowej Warszawa 35 Kraków 13 Gdańsk 6 Wśród osób wchodzących w skład drugiego rządu Donalda Tuska najwięcej było absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego 49 (26%), Uniwersytet Jagielloński ukończyło 16 osób z analizowanej elity rządowej (9%), a Szkoła Główna Handlowa posiadała swoją reprezentację w postaci 9 absolwentów (5%). Uczelnie wyższe ukończone przez elitę rządową tworzącą drugi rząd Donalda Tuska Nazwa uczelni wyższej Odsetek absolwentów Uniwersytet Warszawski 26% Uniwersytet Jagielloński 9% Szkoła Główna Handlowa 5% Uniwersytet Gdański 4% Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 3% Uniwersytet Adama Mickiewicza 3% Uniwersytet Śląski 3% Uniwersytet Wrocławski 3% Krajowa Szkoła Administracji Publicznej 2% Politechnika Warszawska 2% 23 Nie udało się ustalić miejsc urodzenia 13 osób, nie były one uwzględniane w obliczeniach. str. 12

13 Najliczniejszą grupę stanowili absolwenci prawa 49 (20%), ekonomii 28 (15%) i historii 15 (7%) 24. Wykształcenie elity rządowej w drugim rządzie Donalda Tuska Wykształcenie Liczba absolwentów Prawo 49 Ekonomia 28 Historia 15 Socjologia 12 Rolnictwo 11 Administracja 8 Medycyna 6 Polonistyka, Stosunki międzynarodowe 5 Zarządzanie 4 Politologia 4 Elitę rządową w latach tworzyło w sumie 34 ministrów. Ponadto w jej skład wchodziło 54 sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu było 157. Premier w obrębie elity dokonał 11 zmian o charakterze formalnego awansu, zmian poziomych, w obrębie tego samej funkcji było 28 oraz jedno przejście na niższe stanowisko. Awanse w drugim rządzie Donalda Tuska z ministra na premiera 0 z sekretarza stanu na ministra 2 z podsekretarza stanu na ministra 2 z podsekretarza stanu na sekretarza stanu 7 Przesunięcia poziome w drugim rządzie Donalda Tuska z ministra na ministra 3 z sekretarza stanu na sekretarza stanu 20 z podsekretarza stanu na podsekretarza stanu 5 Degradacja w drugim rządzie Donalda Tuska z ministra na sekretarza stanu 0 z sekretarza stanu na podsekretarza stanu 1 24 W przypadku 5 osób nie udało się ustalić jakie kierunki ukończyły. str. 13

14 Średni czas piastowania urzędu w obrębie elity rządowej przez osobę tworzącą drugi rząd Donalda Tuska wynosił prawie 996 dni. Średnio minister piastował swój urząd przez 1022 dni, sekretarz stanu przez 1093 dni podsekretarze stanu przez 946 dni. W momencie odwołania drugiego rządu Donalda Tuska analizowaną ekipę rządową tworzyło 64% osób bez legitymacji partyjnej, legitymację PO posiadało blisko 23% osób a PSL 12% % ministrów pozostawało bezpartyjnymi, blisko 56% posiadało legitymację PO, prawie 18% PSL. 38% Sekretarzy stanu nie było formalnie związanych z żadną partią, 47% było członkami PO, 15% posiadało legitymacje PSL. 84% podsekretarzy stanu nie posiadało żadnej legitymacji partyjnej, 7% posiadało legitymację PO, 9% posiadało legitymację PSL. Liczba członków PSL Upartyjnienie elity rządowej drugiego rządu Donalda Tuska Funkcja Bezpartyjni Liczba członków PO Prezes Rady Mini- 1 strów Ministrowie Sekretarze stanu Podsekretarze stanu W porównaniu z poprzednim rządem utrzymany został parytet podziału stanowisk między koalicjantami. 25 Przynależności jednej osoby nie udało się ustalić, pod uwagę była brana przynależność partyjna na końcu pełnienia funkcji. str. 14

15 Rząd Ewy Kopacz W skład rządu Ewy Kopacz weszło w sumie 139 osób z czego niecałe 28% stanowiły kobiety. Ponadto analizowaną grupę tworzyły osoby w wieku średnio ponad 49,5 roku. Dominują pięćdziesięciolatkowie ponad 36%, czterdziestolatkowie stanowili niewiele mniejsza 33% grupę. Dokładniejszy obraz rozkładu pokoleniowego wśród członów pierwszego rządu Ewy Kopacz ukazuje poniższa tabela. Przedziały wiekowe osób wchodzących w skład rządu Ewy Kopacz Przedział wiekowy Liczba osób Urodzeni w Liczba osób lat 22 lata 80-tych lat 47 lata 70-tych lat 51 lata 60-tych lat 17 lata 50-tych lat 1 lata 40-tych lat 0 lata 30-tych 0 90 lat 1 lata 20-tych 1 Średnia wieku kobiet wchodzących w skład rządu Ery Kopacz wynosiła 49,5 roku. Wśród 39 kobiet tworzących rząd Ewy Kopacz, najczęściej spotykaną ścieżką kariery 26 była kariera urzędnicza, która charakteryzowała ponad 46% karier. Drugą najczęściej spotykaną była kariera partyjna, obecna w 36% karier, ścieżka naukowa i ekspercka obecna była u 23% kobiet wchodzących w skład omawianego rządu. Kobiety tworzące rząd Ewy Kopacz wchodziły do kręgu polskiej elity politycznej średnio w wieku prawie 43 i były jej częścią przez średnio przez ponad 6,5 roku. Najdłuższy staż w polskiej elicie politycznej wynosił 24 lat. Średnia wieku mężczyzn tworzących rząd Ewy Kopacz wynosił podobnie jak u kobiet 49,5 roku. Wśród 100 mężczyzn wchodzących w skład analizowanej elity rządowej, równomiernie rozłożyły się główne kariery, ścieżki naukowa i ekspercka, jak i urzędnicza oraz partyjna występowały i 38% mężczyzn tworzących rząd Ewy Kopacz. Mężczyźni, gdy wchodzili w skład elity rządowej mieli średnio prawie 41,5 roku i przez ponad 8 lat byli w składzie polskiej elity politycznej. Najdłuższy staż w polskiej elicie wynosił 25 lat. W rządzie Ewy Kopacz 39 stanowisk pełniły kobiety a 100 stanowiska pełnili mężczyźni. Dokładny procentowy rozkład i trwałą dysproporcję ukazuje poniższa tabela. Funkcje pełnione przez kobiety i mężczyzn w rządzie Ewy Kopacz 26 Ścieżki kariery mogą się pokrywać, tzn. jednej osobie można przypisać więcej niż jedną dominująca ścieżkę rozwoju zawodowego. str. 15

16 Kobiety Mężczyźni Minister 23% 77% Sekretarz stanu 20% 80% Podsekretarz stanu 34% 66% W Warszawie urodziło się 24 (17%) osoby tworzące ekipę rządową Ewy Kopacz. Krakowianie stanowili 6% (8 osób). Pozostałe ośrodki były reprezentowane przez mniej niż 5 osób. Dane liczbowe zostały zebrane w poniższej tabeli. Miasto urodzenia członków elity rządowej drugiego rządu Ewy Kopacz Miasto Liczba osób w elicie rządowej Warszawa 24 Kraków 8 Wśród osób wchodzących w skład rządu Ewy Kopacz najwięcej było absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego 31 (23%), Szkoła Główna Handlowa posiadała swoją reprezentację w postaci 9 absolwentów (7%), a Uniwersytet Jagielloński ukończyło 7 (5%) osób z analizowanej elity rządowej 27. Uczelnie wyższe ukończone przez elitę rządową tworzącą Ewy Kopacz Nazwa uczelni wyższej Odsetek absolwentów Uniwersytet Warszawski 23% Szkoła Główna Handlowa 7% Uniwersytet Jagielloński 5% Uniwersytet Gdański 4% Uniwersytet Adama Mickiewicza 3% Uniwersytet Śląski 3% Uniwersytet Wrocławski 3% Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 2% Politechnika Warszawska 1% Najliczniejszą grupę stanowili absolwenci prawa 32 osoby (24%), ekonomii 21 (16%) i rolnictwa 11 (8%) 28. Wykształcenie elity rządowej w rządzie Ewy Kopacz Wykształcenie Liczba absolwentów Prawo 32 Ekonomia 21 Rolnictwo Nie udało się ustalić czterech uczelni, które ukończyły badane osoby. 28 U sześciu osób nie udało się ustalić jakie kierunki ukończyły. str. 16

17 Historia 9 Medycyna 7 Zarządzanie 6 Socjologia 4 Politologia 3 Administracja 1 Rząd Ewy Kopacz tworzyło w sumie 22 ministrów. Ponadto w jego skład wchodziło 47 sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu było 76. Premier w obrębie elity dokonała 4 zmiany o charakterze formalnego awansu, zmian poziomych, w obrębie tego samej funkcji było 3 oraz jedno przejście na niższe stanowisko. Awanse w rządzie Ewy Kopacz z ministra na premiera 1 z sekretarza stanu na ministra 0 z podsekretarza stanu na ministra 0 z podsekretarza stanu na sekretarza stanu 4 Przesunięcia poziome w rządzie Ewy Kopacz z ministra na ministra 0 z sekretarza stanu na sekretarza stanu 2 z podsekretarza stanu na podsekretarza stanu 1 Degradacja w rządzie Ewy Kopacz z ministra na sekretarza stanu 0 z sekretarza stanu na podsekretarza stanu 1 Średni czas piastowania urzędu w obrębie elity rządowej przez osobę tworzącą rząd Ewy Kopacz wynosił prawie 864 dni. Średnio minister piastował swój urząd przez 649 dni, sekretarz stanu przez 903 dni podsekretarze stanu przez 907 dni. W momencie odwołania rządu Ewy Kopacz analizowaną ekipę rządową tworzyło 55% osób bez legitymacji partyjnej, legitymację PO posiadało blisko 31% osób a PSL 14% % ministrów pozostawało bezpartyjnymi, blisko 38% posiadało legitymację PO, prawie 9% PSL. 30% Sekretarzy stanu nie było formalnie związanych z żadną partią, 47% było członkami PO, 8% posiadało legitymacje PSL. 35% podse- 29 Przynależności jednej osoby nie udało się ustalić, pod uwagę była brana przynależność partyjna na końcu pełnienia funkcji. str. 17

18 kretarzy stanu nie posiadało żadnej legitymacji partyjnej, 3% posiadało legitymację PO, 8% posiadało legitymację PSL. Liczba członków PSL Upartyjnienie elity rządowej drugiego rządu Ewy Kopacz Funkcja Bezpartyjni Liczba członków PO Prezes Rady Mini- 1 strów Ministrowie Sekretarze stanu Podsekretarze stanu Z pośród analizowanych rządów w rządzie Ewy Kopacz występował największy odsetek osób posiadających legitymację partyjną, mimo to koalicjanci utrzymali zbliżone do wcześniejszych proporcję podziału stanowisk między siebie W rządach Donalda Tuska 23% osób z PO do 12% z PSL, w rządzie Ewy Kopacz 30% z PO do 14% z PSL. str. 18

19 Procentowy udział Porównanie ekip rządowych, wnioski Choć w każdym z analizowanych rządów dominującą grupę stanowili pięćdziesięciolatkowie, to jednak analiza przynależności pokoleniowej członków każdej z elit rządowych pokazuje, że w porównaniu z I rządem Donalda Tuska w skład rządu Ewy Kopacz w chodziła wyraźnie większa liczba osób urodzonych w latach 80-tych i 70- tych. Procentowy udział przedstawicieli różnych pokoleń w elicie rządowej 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% lata 80-te lata 70-te lata 60- tych lata 50-te lata 40-te lata 30-te lata 20-te Pokolenie I rząd D. Tuska II rząd D. Tuska Rząd E. Kopacz W analizowanej próbie można zaobserwować trend odmładzania ekipy rządowej, średnia wieku kobiet spadła o 3,5 roku z 53 lat do 49,5 lat w rządzie Ewy Kopacz, u mężczyzn występował podobny trend i średnia wieku mężczyzn tworzących elitę rządową spadła o 5,5 roku, z 55 lat w I rządzie Donalda Tuska do 49,5 lat. Trendowi temu towarzyszył również spadający okres przynależności do polskiej elity politycznej z średnio 10 lat do nieco ponad 7 lat. Biorąc pod uwagę reprezentację kobiet w ekipie rządowej uzasadnione wydaje się stwierdzenie, iż stanowiły one grupę niedoreprezentowaną. O ile w analizowanych rządach udział kobiet na stanowisku ministra oscylował w granicach stałych 20-23%, to na poziomie sekretarzy stanu oraz podsekretarzy stanu zmiany były dużo większe. Procentowo najwięcej kobiet funkcję sekretarza stanu pełniło w II rządzie Donalda Tuska (47% kobiet do 53% mężczyzn), natomiast najwięcej procentowo kobiet pod- str. 19

20 sekretarzy stanu pełniło swoją funkcję w rządzie Ewy Kopacz (34% kobiet na tych stanowiskach). Co interesujące w rządzie Beaty Szydło udział kobiet w elicie rządowej obniża się. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Procentowy udział kobiet i mężczyzn na stanowisku sekretarza stanu w rządach w lacha I rząd D. Tuska II rząd D. Tuska Rząd E. Kopacz Rząd B. Szydło Sekretarz stanu K Sekretarz stanu M 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Procentowy udział kobiet i mężczyzn na stanowisku sekretarza stanu w rządach w lacha I rząd D. Tuska II rząd D. Tuska Rząd E. Kopacz Rząd B. Szydło Podsekretarz stanu K Podsekretarz stanu M Pod względem miejsca urodzenia i wykształcenia we wszystkich analizowanych ekipach rządowych wyraźnie widoczna była dominacja dwóch miast. Z aktualnej i dawnej stolicy Polski pochodziło odpowiednio od 15% do 17% członków elity rządowej i od 9% do 6%. Podobnie duże było nasycenie dyplomami uczelni posiadających str. 20

21 Procentowy udział w elicie rządowej siedziby w Warszawie i Krakowie, średnio ponad 31% i ponad 7%. Pewne różnice można dostrzec natomiast w wykształceniu elit rządowych, choć w każdej dominowały osoby z wykształceniem prawniczy, ekonomicznym i historycznym. Wyraźnie widoczna jest różnica w stopniu, w jakim Ewa Kopacz, budując rząd jedności PO zwiększyła nasycenia elity rządowej członkami własnej partii. Jednak trend ten wydaje się, że może być czymś więcej, niż tylko rezultatem sytuacji, w której znalazła się PO. Biorąc pod uwagę stan na 31 grudnia 2015 roku, decyzje personalne podjęte przez nową premier zdają się potwierdzać, trend do coraz większego upartyjniania elity rządowej w naszym kraju. 70% Upartyjnienie elity rządowej 60% 50% 40% 30% Bezpartyjni Członkowie PO Członkowie PSL 20% 10% 0% I rząd D. Tuska II rząd D. Tuska Rząd E. Kopacz str. 21

22 Procentowy udział w elicie rządowej 70% Stopień upartyjnienia rządów 60% 50% 40% 30% Bezpartyjni Partyjni 20% 10% 0% I rząd D. Tuska II rząd D. Tuska Rząd E. Kopacz Rząd B. Szydło str. 22