BHP W PRZEMYŚLE DRZEWNYM OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU PRACOWNIKA OBRÓBKI DREWNA W TARTAKU KONSERWACJA SYSTEMÓW SYGNALIZACJI POŻAROWEJ [SSP)

Transkrypt

1 NR 07/08 Lipiec / Sierpień 2016 cena 13,65 zł (VaT 5%) Ukazuje się od 1949 roku Laureat nagrody im. Haliny Krahelskiej BHP W PRZEMYŚLE DRZEWNYM TEMAT Z OKŁADKI KONSERWACJA SYSTEMÓW SYGNALIZACJI POŻAROWEJ [SSP) ZATRUDNIANIE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI OBAWY PRACODAWCÓW ISSN Ind ISSN Nakład egz. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU PRACOWNIKA OBRÓBKI DREWNA W TARTAKU

2

3 KOMENTARZ PRZYJACIELA Pod koniec maja wielu pracodawców znalazło w swoich skrzynkach mailowych wiadomość, która niewątpliwie przysporzyła im sporą dawkę stresu. W u znajdowała się informacja o planowanej kontroli prowadzonej przez inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy. Wiarygodności miał dodawać adres, z którego przesłano korespondencję kancelaria@gip.pip.gov.pl. Naturalnie była to próba oszustwa. Państwowa Inspekcja Pracy nigdy nie zawiadamia o planowanej kontroli w formie elektronicznej. Jakub Cierpka, JC BHP Niestety nie jest to pierwszy przypadek, w którym ktoś próbował się podszywać pod ten organ. Wcześniej zdarzały się sytuacje, w których fałszywi inspektorzy odwiedzali firmy oferując im odpłatnie materiały, które PIP przekazuje bez pobierania jakichkolwiek opłat lub szkolenia. Innym przykładem praktyk stosowanych przez oszustów jest próba sprzedaży certyfikatów Polskiej (!) Inspekcji Pracy, które to jakoby należy okazywać podczas prowadzonych kontroli warunków pracy. Jest to metoda bardzo zbliżona do tej praktykowanej przez właścicieli różnego rodzaju rejestrów działalności gospodarczej, którzy wysyłają korespondencję z rachunkiem za wpisanie nowo założonej firmy do wykazu przedsiębiorstw. Moim zdaniem najbardziej kuriozalną metodą jest wysyłanie faksów do losowych firm z informacją, że inspektor działający z ramienia PIP nakłada na nich mandat za zatrudnianie pracowników bez umowy o pracę. Oczywiście faks nie był poprzedzony jakąkolwiek kontrolą. Najwidoczniej oszuści wyszli z założenia, że skala tego zjawiska wśród małych firm jest tak duża, że wystarczy w ciemno rzucić kamień, a na pewno kogoś się trafi. Oczywiście te wszystkie przywołane metody pokazują, że oszuści są niezwykle pomysłowi i potrafią podszyć się pod każdą państwową instytucję. Warto pamiętać o tym, żeby w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dzwonić bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy i tam szukać informacji czy osoby zgłaszające się do nas są faktycznie jej przedstawicielami, a w przypadku wykrycia oszustwa niezwłocznie przekazywać o tym informacje organom ścigania. Kolejna rzecz, o której chcę napisać ma już zdecydowanie bardziej pozytywny wydźwięk. Mianowicie, pod koniec maja odbył się finał konkursu Bezpieczni od Startu. Konkurs miał na celu promowanie wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wśród uczniów kształcących się w kierunkach rzemieślniczych. Konkurs został zorganizowany przez Państwową Inspekcję Pracy oraz Związek Rzemiosła Polskiego. Naturalnie nie trzeba zwracać uwagi na fakt, że prace stolarzy, mechaników samochodowych lub operatorów obrabiarek należą do grupy gdzie o wypadek nie jest trudno, ponieważ jest to kwestia oczywista. Przez to bardzo ważnym jest, aby pracownicy zajmujący takie stanowiska już od najmłodszych lat mieli wysoko rozwiniętą świadomość związaną z bezpieczeństwem pracy. Dobre nawyki, które ludzie wyrobią sobie na początku kariery zawodowej zostaną z nimi do końca i będą procentować przez cały okres życia zawodowego. Naturalnie nie była to pierwsza edycja konkursu. Wcześniej uczniowie do rywalizacji przystępowali już 16 razy. Z każdego regionu podczas eliminacji wyłaniano 2 uczniów, którzy reprezentowali izby rzemieślnicze w dalszym etapie. Na uczestników finału czekało 80 pytań testowych, których zakres obejmował m.in. zagadnienia związane z ochroną przeciwpożarową, zasady udzielania pierwszej pomocy, problematykę ergonomii i psychologii pracy, a także przepisy prawa pracy. Najlepszym specjalistą z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wśród uczniów szkół kształcących na kierunkach rzemieślniczych okazał się Wawrzyniec Szczepkowski przyszły mechanik samochodowy reprezentujący Szczecińską Izbę Rzemieślniczą. Oprócz rozstrzygnięcia wspomnianego wyżej konkursu pod koniec maja odbyło się również posiedzenie Sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej, na której przyjęto informację dotyczącą przestrzegania prawa w odniesieniu do zatrudniania pracowników tymczasowych. Jest to niejako podsumowanie kontroli prowadzonych w tej materii od 2013 do 2015 roku. Niestety działania kontrolne wykazały, że na około 1200 skontrolowanych podmiotów (zarówno agencji pracy tymczasowej jak i firm korzystających z ich usług) nieprawidłowości występowały w blisko 900. Wśród najczęściej wykrywanych uchybień należy wymienić m.in. nieprzekazywanie informacji do agencji pracy o warunkach pracy w miejscu, w którym pracownik wykonuje swoje obowiązki oraz zastępowanie umowy o pracę umowami cywilnoprawnymi. Co ciekawe blisko 15% agencji pracy tymczasowej działało bez wymaganego prawem certyfikatu marszałka województwa, czyli nielegalnie. Pocieszającym jest to, że w 2015 roku wyniki kontroli wypadły lepiej niż w latach poprzednich. Może nie była to rewolucja, ale ewolucja idąca w dobrą stronę poprawy warunków pracy osób wykonujących pracę tymczasową. 2. Źródła:

4 NUMER 07/08 (784) LIPIEC/SIERPIEŃ 2016 Ukazuje się od 1949 roku Seka wyjaśnia REKLAMA Komentarz Przyjaciela 3 Temat z okładki: (Nie)Bezpieczny tartak 5 Wywiad 10 Wywiad z Piotrem Gotowickim zajmującym Stanowisko ds. BHP w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w Warszawie Zarządzanie BHP Niektóre prace z zakresu gospodarki leśnej 12 - tematyczna lista kontrolna Wycinka drzew na terenach zamieszkałych 15 Wentylacja i klimatyzacja 17 Prawo Skutki zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach, 20 w których powinna być zawarta umowa o pracę Sporządzanie dokumentacji powypadkowej po wypadku 21 obcokrajowca Ryzyko zawodowe 24 Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracownika obróbki drewna w tartaku BHP w praktyce 28 Uwalnianie materiałów niebezpiecznych w środowisku pracy klarowność tematu czy nawarstwianie się niejasności? Część II Narażenie zawodowe na hałas oraz drgania 30 mechaniczne - miszmasz w gąszczu przepisów, czy też wyrazisty przekaz? Część I Biblioteka 33 Ochrona przeciwpożarowa 34 Konserwacja systemów sygnalizacji pożarowej (SSP) Na sali sądowej: Wykonując zawartą umowę 37 Wypadki: Wypadek przy obsłudze gilotyny 39 [Nie]pełnosprawni w pracy 41 Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami - obawy pracodawców Współpraca 44 Prezentacje 45 Aktualności 47 Nowości 51 atesto.pl prezentuje 52 Przyjaciel radzi i odpowiada 54 Laureat nagrody im. Haliny Krahelskiej Miesięcznik ilustrowany poświęcony ochronie człowieka w środowisku pracy, zalecany przez Radę Ochrony Pracy przy Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Główny Inspektorat Pracy PIP jako podstawowa lektura dla społecznych inspektorów pracy wszystkich szczebli, członków zakładowych komisji ochrony pracy, pracowników służby bhp oraz pracodawców. ZESPÓŁ REDAKCYJNY Grzegorz Tatar - redaktor naczelny Paweł Wątły - zastępca redaktora naczelnego Maciej Sas-Badowski - redaktor Małgorzata Alzak - redaktor Małgorzata Szymańska - sekretarz redakcji KOLEGIUM REDAKCYJNE Krzysztof Dutkiewicz - przewodniczący kolegium Halina Tulwin - dyrektor Departamentu Prawnego GIP Ryszard Celeda - SOP Andrzej Nowak - OSPSBHP Wiktor Leszczyński - Departament Prawa Pracy MRPiPS Zygmunt Wieczorek - Główny Specjalista GIP Jerzy Wroński - SOP REDAKCJA adres: ul. Mokra 13/ Radom tel , fax redakcja@przyjacielprzypracy.pl WYDAWNICTWO Agencja Wydawnicza BHP-PRESS adres: ul. Mokra 13/ Radom tel , fax REKLAMA, PRENUMERATA Sekretarz Redakcji tel , fax reklama@przyjacielprzypracy.pl prenumerata@przyjacielprzypracy.pl 4

5 Temat z okładki - bhp w przemyśle drzewnym (Nie)Bezpieczny tartak Na przestrzeni ostatnich 20 lat polski przemysł drzewny zmienił swoje oblicze. Z dużych państwowych zakładów drzewnych niewiele pozostało, natomiast rozwinęły się małe i średnie zakłady rodzinne. Niejednokrotnie firmy te powstawały w dawnych budynkach gospodarczych (szopach, stodołach) adaptowanych na potrzeby powstających tam mini tartaków. Maszyny instalowane w tych zakładach często pochodziły z importowego demobilu, a niejednokrotnie były samodzielnie wykonywane przez właścicieli. Justyna i Stanisław Wolanin Według Głównego Urzędu Statystycznego cały przemysł drzewny (dane dotyczą podmiotów zatrudniających więcej niż 9 pracowników) zatrudniał w 2013 roku około 260 tys. osób. Ponad 90 % firm drzewnych w Polsce to małe bądź bardzo małe zakłady zatrudniające mniej niż 10 osób. Niespełna 2% to firmy zatrudniające ponad 49 osób. Jedynie 0,3 % przedsiębiorstw to firmy zatrudniające więcej niż 250 osób. Przemysł drzewny to 9% produkcji całego polskiego przemysłu przetwórczego. Średniorocznie przetwarzamy ponad 37 mln m 3 drewna okrągłego o wartości ponad 7 mld zł. Aktualnie większość firm przerabiających drewno, w szczególności położonych w południowo-wschodniej części kraju, to firmy rodzinne. Około 30 % całego sektora nie jest objęte oficjalną statystyką, częstokroć funkcjonujące jako,,szara strefa. Jeśli słyszymy szara strefa to zaraz nasuwa nam się pytanie czy w tych zakładach przestrzegane są przepisy BHP, co z dokumentacją dla używanych tam maszyn, krótko mówiąc czy w tych zakładach pracuje się bezpiecznie. BHP w tartaku Tak jak we wszystkich zakładach pracy i w zakładach zajmujących się obróbką drewna obowiązują zarówno przepisy ogólne jak i szczegółowe: Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.) w szczególności Dział Dziesiąty, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz ze zm.), rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 1422), rozporządzenie Ministra Gospodarki z 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz.U. nr 36 poz. 409), rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26 poz. 313 ze zm.), rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719), rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191 poz ze zm.), Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej w części dotyczącej składowania i wywozu drewna, będąca załącznikiem do zarządzenia nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 20 kwietnia 2012 r. W oparciu o te przepisy można sporządzić listę kontrolną do przeprowadzenia analizy stanu bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwach, które obrabiają drewno. Listy kontrolne mogą być bardzo ogólne lub ściśle badające określone wymagania. Przedstawiamy, naszym zdaniem, najbardziej podstawową i najbardziej ogólną listę kontrolną.

6 temat z okładki - BHP w przemyśle drzewnym WYMAGANIA DOTYCZĄCE TAK NIE NIE DOTY- CZY UWAGI BUDYNKU Czy pomieszczenia pracy zapewniają pracownikom bezpieczne warunki pracy? Czy powierzchnia pomieszczeń dostosowana jest do rodzaju pracy (co najmniej 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia, co najmniej 2m 2 wolnej powierzchni podłogi)? Czy wysokość pomieszczeń dostosowana jest do rodzaju pracy (nie może być mniejsza niż 3,3 m w świetle)? Czy zapewnione są odpowiednie warunki do ewakuacji w razie pożaru? Czy wprowadzono zasilanie energią elektryczną w układzie TN-S dla wszystkich urządzeń elektrycznych? Czy w pomieszczeniach zapewniono prawidłowo działający system odciągania pyłów? MASZYN I NARZĘDZI Czy przeprowadzane są na bieżąco przeglądy maszyn? Czy maszyny posiadają deklarację zgodności? Czy maszyny wyposażone są we wszystkie osłony i zabezpieczenia? Czy maszyny są odpowiednio przymocowane do podłoża? Czy maszyny są prawidłowo podłączone do zasilania? Czy maszyny posiadają sprawne zapadki odrzutowe? Czy wszystkie zabezpieczenia działają prawidłowo? Czy prawidłowo działają wyłączniki krańcowe? Czy możliwy jest dostęp rąk, nóg lub innych części ciała do ruchomych i wirujących elementów? Czy elementy sterownicze maszyn są dobrze oznakowane i działają prawidłowo? Czy narzędzia są sprawne i prawidłowo zamocowane? Czy narzędzia ręczne są dobrze dobrane do wykonywanych czynności? organizacji pracy Czy są opracowane instrukcje bezpieczeństwa do wszystkich maszyn i urządzeń? Czy maszyny i urządzenia przechodzą okresowe przeglądy? Czy są prowadzone książki okresowych przeglądów poszczególnych maszyn i urządzeń? Czy operatorzy maszyn posiadają aktualne badania lekarskie? Czy operatorzy maszyn odbyli stanowiskowe szkolenie BHP? Czy operatorzy maszyn zostali przeszkoleni jak reagować w razie wypadu lub uszkodzenia maszyny? Czy operatorzy maszyn wyposażeni są w odpowiednie ubrania? Czy operatorzy maszyn używają zalecanych środków ochrony indywidualnej?

7 temat z okładki - BHP w przemyśle drzewnym Stanowiska pracy Czy na stanowisku pracy panuje porządek i ład? Czy posadzka na stanowisku pracy jest równa i nieśliska? Czy stanowisko pracy jest prawidłowo oświetlone? Czy wydzielono i oznakowano strefy zagrożenia odrzutem? Czy wydzielono i oznakowano drogi komunikacyjne? Czynników szkodliwych i uciążliwych Czy wykonywane są pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych? Czy pracodawca opracował ocenę ryzyka zawodowego uwzględniającą przeprowadzone badania? Czy stosuje się rotację pracowników na stanowiskach, gdzie występuje przekroczenie normy hałasu? Czy pracodawca eliminuje hałas poprzez stosowanie osłon wygłuszających? Czy pracownicy stosują ochronniki słuchu? Czy stanowiska pracy wyposażone są w sprawne odciągi? Czy pracownicy pracują w maskach podczas pracy w nadmiernym zapyleniu? Czy są czyszczone i odpylane sufity, ściany i osłony? Czy skupiska pyłów są systematycznie usuwane? Czy pracownicy mają do czynienia z obróbką drewna twardego (dąb, buk) lub drewna tropikalnego? Czy pracownicy mają możliwość przemycia rąk, twarzy, przepłukania gardła i jamy ustnej? Czy pracownicy mają możliwość wziąć kąpiel po zakończeniu pracy? Czy masa ciężarów podnoszonych przez pracowników przekracza normy? Czy stan urządzeń transportowych jest dobry? POŻARU I WYBUCHU Czy w miejscu pracy jest sprawny sprzęt gaśniczy? Czy obszary zagrożone wybuchem są oznakowane? Czy odpady są składowane w sposób bezpieczny? Czy przewody elektryczne są odpowiednio zabezpieczone? Czy stosowane narzędzia są ostrzone? Czy stosowane narzędzia są myte z żywicy? Czy usunięto lub zabezpieczono potencjalne źródła zapłonu (otwarty ogień, grzałki, urządzenie iskrzące)? LISTA KONTROLNA DO PRZEPROWADZENIA ANALIZY STANU BEZPIECZEŃSTWA PRACY W PRZEDSIĘBIORSTWACH, KTÓRE OBRABIAJĄ DREWNO

8 temat z okładki - BHP w przemyśle drzewnym Wypadki przy pracy Stan bezpieczeństwa w zakładach pracy to temat, który powinien spędzać sen z oczu wszystkim pracodawcom. To oni są odpowiedzialni za odpowiednie warunki pracy. Mają zapewnić odpowiedni dobór maszyn i urządzeń, dbać aby urządzenia spełniały wszystkie normy, były zawsze sprawne, i odpowiednio dobrane do stanowiska pracy, ale czy to wystarczy? I tu należy rozważyć czynnik ludzki. Wypadki zdarzają się wszędzie, w każdym zakładzie pracy. Wynikają one z różnych przyczyn. Jedne z niesprawnego sprzętu, inne z nieuwagi, a jeszcze inne z lekkomyślności pracowników. Poniżej przedstawiamy na wykresie przyczyny wypadków w przemyśle drzewnym zgodnie ze statystyką GUS. Wykres 1. Przyczyny wypadków w przemyśle drzewnym, źródło: Bezpieczeństwo pracy na stanowiskach mechanicznej obróbki drewna, CIOP-PIB 2007 Jak widać, najwięcej jest uderzeń, pochwyceń, przygnieceń przez maszyny, urządzenia, narzędzia i środki transportu. Przemysł drzewny kojarzy się zawsze z wypadkami, które są bardzo krwawe (obcięcie palca, dłoni, ręki), bo kojarzą się z piłami. Każdy z nas ma przed oczami zaraz masakrę, a przecież nie tylko z wypadkami ciężkimi mamy do czynienia. Oto przykład wypadku, który potencjalnie mógł zakończyć się utratą ręki przez pracownika. Opis wypadku Pracownik rozpoczął pracę o godzinie Pracował przy linii technologicznej do obróbki drewna składającej się z automatycznego podajnika kłód, stołu podającego, traka tarczowego i urządzeń końcowych. Około godziny 7.30 obrzyn zablokował ruch kłody w traku. Pracownik wyłączył urządzenie z pulpitu sterującego, odczekał chwilę a następnie otworzył osłonę zabezpieczającą komorę traka tarczowego. Piły traka kręciły się jeszcze siłą bezwładności. Nie czekając na ich całkowite zatrzymanie pracownik sięgnął lewą ręką po blokujący pracę obrzyn. Kręcąca się górna piła pochwyciła go za koszulę, obracając rękę w lewo. Piły zatrzymały się powodując liczne rany szarpane lewego przedramienia. Szczęśliwie nie doszło do uszkodzenia ścięgien i ważnych naczyń krwionośnych. Zespół powypadkowy ustalił: 1. Maszyna została wyprodukowana w 2011 roku. Producent wyposażył maszynę w instrukcję obsługi. Producent sporządził deklarację zgodności. Maszyna jest wymieniona w załączniku nr 5 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. nr 199 poz ze zm.) i zgodnie z 127 pkt 3 w przypadku gdy maszyna jest wymieniona w załączniku nr 5 do rozporządzenia i została wyprodukowana zgodnie z normami zharmonizowanymi oraz pod warunkiem, że normy te obejmują wszystkie odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, producent lub jego upoważniony przedstawiciel stosuje jedną z następujących procedur: a) procedurę oceny zgodności połączoną z kontrolą wewnętrzną na etapie wykonania maszyny, o której mowa w pkt 1 załącznika nr 6 do rozporządzenia; b) procedurę badania typu WE, o której mowa w pkt 2 załącznika nr 6 do rozporządzenia, wraz z kontrolą wewnętrzną na etapie wykonania maszyny, o której mowa w pkt 1.3 załącznika nr 6 do rozporządzenia; c) procedurę pełnego zapewnienia jakości, o której mowa w pkt 3 załącznika nr 6 do rozporządzenia.

9 temat z okładki - BHP w przemyśle drzewnym Z dokumentacji nie wynika, że zastosowano którąkolwiek z procedur. 2. Zastosowano osłonę wyposażoną w urządzenie ryglujące, które zgodnie z 37 pkt 4 rozporządzenia: W przypadku gdy operator może znaleźć się w strefie niebezpiecznej, zanim ustanie ryzyko związane z niebezpiecznymi funkcjami maszyny ruchome osłony muszą być połączone z urządzeniem ryglującym osłony stanowiącym uzupełnienie urządzenia blokującego, aby: a) zapobiec uruchomieniu niebezpiecznych funkcji do chwili zamknięcia i zaryglowania osłon oraz b) osłony pozostawały zamknięte i zaryglowane, dopóki nie ustanie ryzyko urazów wynikające z niebezpiecznych funkcji maszyny. Urządzenie ryglujące było uszkodzone i możliwe było otwarcie osłony przed całkowitym zatrzymaniem pił traka Pracownik nie zachował szczególnej ostrożności operując ręką w strefie zagrożenia. Działanie spowodowane było presją czasu i pośpiechem. Pracownik posiadał aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na stanowisku operatora traka. Pracownik przeszedł szkolenie wstępne ogólne i stanowiskowe BHP, oraz miał aktualne szkolenia okresowe BHP. Zespół zalecił: 1. Dokonać przeglądu wszystkich elementów bezpieczeństwa w zakładzie. 2. Przeprowadzić przegląd maszyn pod kątem spełnienia minimalnych wymagań. 3. Dokonać ponownej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku operatora traka. Na koniec trochę optymizmu Stare, wysłużone maszyny powoli odchodzą do historii. Bo są za drogie w eksploatacji, nie spełniają oczekiwań co do jakości wyrobu, potrzebują zbyt wielu ludzi do obsługi. W ich miejsce wchodzą nowocześniejsze, bardziej ekonomiczne i najczęściej bezpieczniejsze. Prawie nigdzie nie dźwiga się ciężkich kłód ręcznie, pracownicy są ubrani prawidłowo, wyposażeni w środki ochrony indywidualnej, przebadani przez lekarza, przeszkoleni w zakresie BHP. Często są to nie robotnicy tartaczni ale operatorzy komputerów, pracujący w sterówkach w komfortowych warunkach. Alkohol, papierosy, to coraz rzadsze zjawiska wśród pracowników. Jadalnie, prysznice, szatnie to nie fanaberia jak jeszcze było kilkanaście lat temu, to coraz częstszy standard. Źródła: Bezpieczeństwo pracy na stanowiskach mechanicznej obróbki drewna, CIOP-PIB 2007 Dowejko Norbert, Gospodarcza i ekonomiczna sytuacja przemysłu drzewnego i jego przyszłość, dowejko Janusz Piechociński, Informacja nt. przemysłu drzewnego i systemu sprzedaży drewna w Polsce,

10 wywiad Wywiad z Piotrem Gotowickim zajmującym Stanowisko ds. BHP w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w Warszawie Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe jest organizacją zarządzającą lasami należącymi do Skarbu Państwa. W Unii Europejskiej to największa organizacja tego typu, która gospodaruje znaczną powierzchnią naszego kraju zajętą przez lasy. Misja Lasów Państwowych to zarządzanie lasami na wielu płaszczyznach począwszy od dbałości o różnorodność biologiczną lasów, jej ochronę przed zagrożeniami, zanieczyszczeniami, skutkami wandalizmu i kłusownictwa, prowadzenie gospodarki leśnej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, udostępnianie lasów całemu społeczeństwu, po działania promocyjne i edukacyjne. W Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych zajmuje Pan Stanowisko ds. BHP, czy mógłby Pan przybliżyć naszym Czytelnikom główne zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy związane z charakterem Państwa działalności? Lasy Państwowe posiadają trzystopniową strukturę organizacyjną: kieruje nimi Dyrektor Generalny Lasów Państwowych przy pomocy dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. Z kolei regionalne dyrekcje LP składają się z nadleśnictw, które w strukturze Lasów Państwowych są podstawowymi jednostkami organizacyjnymi. Nadleśniczy prowadzi samodzielnie gospodarkę leśną w nadleśnictwie na podstawie planu urządzenia lasu oraz odpowiada za stan lasu. Jednocześnie jest on pracodawcą, indywidualnie odpowiedzialnym za kwestie BHP na terenie swojego nadleśnictwa. Na Państwa stronie internetowej można znaleźć Instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej. Znajdują się w niej szczegółowe zasady, wytyczne i przepisy które obowiązują w tym zakresie w Państwa organizacji i są obowiązujące dla wszystkich pracowników niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy omówionej w poszczególnych działach Instrukcji. Czy mógłby Pan przedstawić naszym Czytelnikom zakres i formę informacji zawartych w tym dokumencie? Szczególną uwagę zwraca jej praktyczna formuła zawierająca szereg istotnych dla bezpieczeństwa i organizacji pracy schematów, fotografii, znaków, opisów. Instrukcja opublikowana na stronie internetowej jest dokumentem z 2012 r., powstałym jako efekt pracy zespołowej, uwzględniającym nie tylko zapisy zaproponowane przez powołany w celu jej opracowania zespół zadaniowy, ale także propozycje zmian i postulaty zgłaszane przez jednostki organizacyjne LP, związki zawodowe działające w LP, czy też Państwową Inspekcję Pracy. Jest to głos większości, zawierający takie informacje, aby można było z nich skorzystać w dowolnej chwili i w każdej potrzebie. Ponieważ współcześnie większość zadań nadleśnictwa zlecają prywatnym firmom, Instrukcja służy jako idealne kompendium wiedzy również dla podmiotów zewnętrznych i jest przywoływana w zawieranych z nimi umowach jako dokument, do którego należy się stosować. Instrukcja jest skutecznym instrumentem budującym kulturę bezpieczeństwa jako standard postępowania wśród pracowników LP. Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej składa się z czterech części, które omawiają kolejno przepisy ogólne, zagadnienia związane z pracami przy zagospodarowaniu lasu, pozyskaniem i zrywką drewna oraz wywozem drewna. W zakres prac wykonywanych przez Państwa pracowników wchodzą zarówno czynności związane z zagospodarowaniem i pielęgnacją lasów, stosowanie środków ochrony roślin, ścinka drzew i obróbka drewna po ścięciu, użytkowanie maszyn i urządzeń, składowanie i transport drewna. Jakie rodzaje zagrożeń podczas tych prac może Pan ocenić jako najczęściej występujące oraz które z nich cechują się największym ryzykiem dla zdrowia pracowników? 10

11 wywiad Główne zagrożenia dla pracowników sektora gospodarki leśnej to złamania, skręcenia lub zwichnięcia kończyn. Niezwykle istotne są zagrożenia biologiczne głównie borelioza, przed którą chronimy pracowników poprzez szczepienia ochronne czy też badania krwi. W strukturach LP funkcjonują zespoły ochrony lasu, które np. poszukują szkodników w ściółce i wierzchniej warstwie gleby wokół drzewa wiąże się to z zagrożeniem zakażenia tężcem. Poważnym zagrożeniem, o którym często zapominamy są owady zdarzały się nawet wypadki śmiertelne po pokąsaniu przez szerszenie. Pracownicy są również narażeni na różnego rodzaju alergie. Natomiast z uwagi na fakt, że roboty bezpośrednio w lesie związane z pozyskiwaniem drewna są wykonywane przez prywatne zakłady usług leśnych, zagrożenia związane z wykonywaniem prac mechanicznych w dużej mierze nie dotyczą pracowników LP. Czy podczas prac z zakresu gospodarki leśnej często dochodzi do wypadków przy pracy? Jakie są najczęstsze przyczyny wypadków? Faktem jest, że w bieżącym roku zginęło już kilkanaście osób ale w większości były to wypadki zaistniałe podczas nielegalnego pozyskiwania drewna. Natomiast statystycznie ilość wypadków przy pracy w pracach z zakresu gospodarki leśnej systematycznie spada. Jest wiele przyczyn wypadków przy pracy, wśród nich główne związane są z czynnikiem ludzkim, tzn. nieprawidłowe, niewłaściwe zachowanie się pracownika czy też niestosowanie środków ochrony indywidualnej. Można więc śmiało założyć, że u podłoża zdarzeń wypadkowych najczęściej leży niedbałe lub rażąco niedbałe wykonanie obowiązków przez pracownika. Jak Państwa pracownicy są szkoleni i przygotowywani do pracy przed jej rozpoczęciem, czy poza obowiązkowymi szkoleniami odbywają również jakieś szkolenia specjalistyczne związane z charakterem wykonywanej pracy? Przy szkoleniach pracowników przede wszystkim stawiamy na zgodność z prawem, czyli przestrzeganie obowiązkowych szkoleń dla wszystkich pracowników LP. Jednocześnie staramy się mieć wpływ na tematykę tych szkoleń i unikamy zlecania szkoleń podmiotom zewnętrznym. Szkolimy też kadrę instruktorską, przeprowadzającą następnie szkolenia pracowników LP. Organizowane są również inne szkolenia, np. Akademia Leśniczego, cykl dedykowany leśniczym, służący podnoszeniu ich kwalifikacji zawodowych oraz zwiększeniu efektywności i jakości ich pracy. Istotnym elementem programu Akademii Leśniczego jest tematyka związana z bezpieczeństwem i higieną pracy osobistej jak również na styku Lasy Państwowe zleceniobiorcy. W związku z powyższym Lasy Państwowe dbają o właściwy nadzór nad szkoleniami BHP realizowanymi przez firmy zewnętrzne i wymagają złożenia przez nie oświadczeń stwierdzających, że szkolenia przeprowadzane są zgodne z obowiązującym stanem prawnym. Ochrona zbiorowa pracowników podczas prac związanych z gospodarką leśną związana jest zapewne w większości przypadków z właściwą organizacją pracy oraz stosowaniem właściwej technologii prac, jakie rodzaje środków ochrony indywidualnej stosowane są podczas pracy przez pracowników? Środki ochrony indywidualnej są bardzo istotne przy pracach związanych z gospodarką leśną. Od 01 stycznia 2015 r. obowiązuje nowa ramowa tabela przydziału ŚOI oraz odzieży i obuwia roboczego, opracowana w ramach Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników PGL LP. Jest to bardzo nowoczesny dokument przewidujący wyposażenie pracowników LP nie tylko w standardowe ŚOI, ale także uwzględnia on np. odzież roboczą dostosowaną do zmiennych warunków pogodowych, czy też zagrożenie pracowników czynnikami biologicznymi (np. odzież nasączona środkami antykleszczowymi i antyowadowymi). W tym względzie, pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu pracownikom, Lasy Państwowe wkroczyły w XXII wiek. Gospodarka leśna to szeroki zakres prac, czynności i działań. Czy możemy zatem postawić granice dla dbałości o bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników pracujących w gospodarce leśnej poczynając od prac polegających na zakładaniu i pielęgnacji upraw i plantacji a kończąc na załadunku i wywozie drewna czy też te granice są szersze dla tego sektora gospodarki? Chciałoby się niekiedy postawienia takiej granicy, jednak ze względu na przeplatanie się zakresów odpowiedzialności pracowników Lasów Państwowych i pracowników innych pracodawców wykonujących prace na terenie zarządzanym przez PGL Lasy Państwowe nie jest to w pełni możliwe. Uwidacznia się to szczególnie w sytuacjach kiedy leśniczy musi wejść na teren na którym wykonywane są prace przez tzw. Zakłady Usług Leśnych. Z jednej strony, leśniczy chcąc wykonać swoje obowiązki służbowe powinien mieć możliwość przebywania w danym miejscu w lesie. Z drugiej, w związku z częstą realizacją prac niosących duże zagrożenie dla zdrowia i życia nie wolno mu wejść na ten teren bez umownej zgody realizującego te prace. Wynika to z zakazu wstępu do lasu wprowadzanego przez Nadleśniczego na czas wykonywanych zabiegów a dotyczącego wszystkich osób mogących znaleźć się w pobliżu miejsca prowadzenia niebezpiecznych czynności. To spojrzenie budzi zrozumiałe emocje ale wielość wypadków w okolicznościach niezrozumienia przysługujących praw wymusza konieczność poszukiwania granic odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje czy też innych osób. Mimo to nie powinno się stawiać granic dla dbałości o bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników, bo życie i zdrowie ludzkie jest przecież najwyższą wartością, bez względu na to gdzie i dla kogo wykonywana jest praca. Dziękujemy za rozmowę 11

12 zarządzanie BHP Niektóre prace z zakresu gospodarki leśnej - TEMATYCZNA LISTA KONTROLNA Zgodnie z informacjami i opracowaniami statystycznymi wydanymi przez Główny Urząd Statystyczny (Warszawa 2015 r.) w 2014 r. na zatrudnionych w leśnictwie: - odnotowano 235 zachorowań na choroby zawodowe, w tym 224 na choroby zakaźne lub pasożytnicze, osób uległo wypadkom przy pracy, w tym zaistniały 4 wypadki śmiertelne i 5 wypadków ciężkich. Amelia Przybyła, Biuro Usług Doskonalenia, Zarządzania i Organizacji SYSTEM Sp. J. Najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy było nieprawidłowe zachowanie się pracownika (449 zgłoszeń), natomiast najczęstszym wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego było potknięcie się, poślizgnięcie się, upadek osoby na tym samym poziomie. Wśród osób poszkodowanych najczęściej wypadkom przy pracy ulegli pracownicy z długoletnim stażem (16 lat i więcej) oraz w wieku pomiędzy 40 a 49 rokiem życia. Wykonywanie prac z zakresu gospodarki leśnej jest związane z występowaniem w miejscu pracy ciężkich warunków oraz niejednokrotnie z dużym wydatkiem energetycznym pracowników. W głównej mierze pracownik jest narażony na kontakt z niebezpiecznymi urządzeniami i maszynami (np. obrabiarki do drewna) czy niebezpiecznymi urządzeniami trzymanymi w rękach (np. pilarki). Negatywny wpływ na zdrowie pracownika ma również częste wykonywanie ręcznych prac transportowych oraz ciągła praca w narażeniu na zmienne warunki atmosferyczne. Transport i składowanie drewna niesie za sobą szereg zagrożeń z uwagi na: trudności w określeniu ciężaru transportowanego materiału, transportowanie materiałów o różnej długości, możliwość rozsunięcia się składowanego materiału spowodowanego np. zbyt dużym kątem nachylenia bocznych ścian stosu lub brakiem klinów zabezpieczających pierwsze warstwy składowanego materiału, utratę stateczności transportowanego materiału spowodowaną np. przesuwaniem się materiału w trakcie transportu czy osunięciem się gruntu, po którym przemieszcza się środek transportu, uderzenia i przygniecenia transportowanym materiałem spowodowane np. brakiem prawidłowych zabezpieczeń. Pracownik narażony jest również na urazy, głównie kończyn dolnych, podczas okrzesywania czy przecinania drewna z użyciem pilarki ręcznej. Natomiast podczas ścinania, obalania drewna, pracownik może zostać uderzony przez spadające czy sprężynujące gałęzie. Dopiero po przeanalizowaniu zagrożeń, na które narażony jest pracownik wykonujący prace leśne, można zauważyć jak ważna jest organizacja tej pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Z tego względu w tabeli przedstawiono propozycję tematycznej listy kontrolnej, opracowanej na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej (Dz.U. nr 161 poz. 1141). 12

13 zarządzanie bhp Kontrola tematyczna BHP w zakresie: organizowania niektórych prac z gospodarki leśnej PODSTAWA PRAWNA: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej (Dz.U ) Komórka organizacyjna:... Data kontroli:... Wymaganie prawne Uwagi Spełnienie wymagania TAK NIE Nie dotyczy 1 3. Niedopuszczalne jest wykonywanie prac przez pracowników nieposiadających wymaganych kwalifikacji stosownie do rodzaju wykonywanej pracy Niedopuszczalne jest wykonywanie prac na terenie leśnym bez powiadomienia właściciela lasu Przed rozpoczęciem pracy pracodawca informuje pracowników o organizacji prac. 1. niedopuszczanie do stosowania sposobów wykonywania prac bezpośrednio zagrażających zdrowiu lub życiu pracujących pracowników 4 6. Obowiązki koordynatora obejmują w szczególności: 2. niezwłoczne wstrzymanie prac w razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników i podjęcie działań w celu usunięcia tego zagrożenia 3. odsunięcie od pracy pracownika nieprzestrzegającego przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy Prace organizuje się tak, aby w jak największym stopniu wyeliminować ręczne przenoszenie ładunków Nie dopuszcza się do pracy pracowników o widocznych oznakach niedyspozycji fizycznej lub psychicznej oraz zgłaszających takie niedyspozycje Strefy niebezpieczne powinny być znane wszystkim pracownikom Niedopuszczalne jest rozpoczynanie i prowadzenie prac bez upewnienia się, że w strefie niebezpiecznej nie znajdują się osoby postronne lub zwierzęta Jeżeli na danym obszarze prowadzone są prace mogące stanowić zagrożenie dla osób postronnych, obszar ten oznacza się znakiem zakazu wstępu ze wskazaniem przyczyny zakazu Niedopuszczalne jest prowadzenie prac podczas obfitych opadów atmosferycznych, przy silnym wietrze, podczas burz, przy temperaturze powietrza poniżej -20 C, a w przypadku prac na drzewach stojących -5 C oraz w warunkach ograniczonej widoczności, z wyłączeniem prac, o których mowa w 26 ust Wszystkie eksploatowane maszyny, urządzenia i narzędzia powinny być sprawne, używane zgodnie z przeznaczeniem i warunkami określonymi przez producenta w instrukcji obsługi Niedopuszczalny jest transport osób na zaczepionych lub zawieszonych maszynach, elementach zaczepowych, błotnikach oraz innych elementach maszyn i urządzeń, które nie są przeznaczone do przewozu osób. Zagospodarowanie lasu Do prac na drzewach stojących dopuszcza się wyłącznie pracowników, którzy ukończyli z wynikiem pozytywnym szkolenie W przypadku prac z zastosowaniem ręcznych narzędzi tnących, w szczególności siekiery, kosy, tasaka, strefa niebezpieczna obejmuje przestrzeń w promieniu 5 m od pracownika pracującego jednym z tych narzędzi W przypadku prac z zastosowaniem ręcznych narzędzi tnących z elementem tnącym na wysięgniku do wycinania bądź wykaszania drzewek, krzewów, chwastów i traw, strefa niebezpieczna obejmuje przestrzeń w promieniu 10 m od urządzenia Usuwanie żywych lub martwych gałęzi oraz sęków ze stojącego drzewa narzędziami ręcznymi z ziemi może być wykonywane do wysokości 2 m Jeżeli gałęzie lub sęki, o których mowa w ust. 1, znajdują się powyżej 2 m, należy stosować podnośniki, drabiny lub pomosty. 13

14 zarządzanie BHP pozyskiwanie drewna Do pracy z użyciem pilarki dopuścić można wyłącznie pracowników, którzy ukończyli z wynikiem pozytywnym szkolenie Na obszarze, na którym wykonywane są prace związane ze ścinką, zrywką i załadunkiem drewna, powinni przebywać co najmniej dwaj pracownicy pozostający ze sobą przez cały czas w kontakcie wzrokowym lub głosowym Strefa niebezpieczna przy ścince drzew obejmuje przestrzeń wokół miejsca dokonywanej ścinki w promieniu dwóch wysokości ścinanego drzewa W strefie niebezpiecznej, o której mowa w ust. 1, może znajdować się tylko operator pilarki oraz pomocnik, a w uzasadnionych przypadkach także koordynator, prowadzący szkolenie, wykonujący nadzór lub przeprowadzający kontrolę W strefie niebezpiecznej, o której mowa w ust. 1, w tym samym czasie nie mogą być wykonywane inne prace Prace z użyciem maszyn wielooperacyjnych wykonujących więcej niż jedną operację technologiczną lub co najmniej po jednej operacji technologicznej i transportowej, w szczególności maszyn ścinkowo-układających, ścinkowo-zrywkowych, okrzesującoprzerzynających (procesorów), ścinkowo-okrzesująco-przerzynających (harwesterów), samojezdnych rębarek z pojemnikami na zrębki, mogą być wykonywane przez jedną osobę na danej powierzchni, pod warunkiem wyposażenia stanowiska pracy w skuteczny środek łączności Prace z użyciem maszyn, o których mowa w ust. 1, można prowadzić w warunkach zapadającego zmroku i warunkach nocnych przy oświetleniu sztucznym zapewniającym dobrą widoczność Rozpoczęta ścinka powinna być zakończona obaleniem drzewa, a w przypadku jego zawieszenia ściągnięciem przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac w strefie niebezpiecznej Jeżeli ściągnięcie drzewa zawieszonego okazało się niemożliwe przy użyciu dozwolonych sposobów i środków, którymi dysponuje operator pilarki, powinien on przerwać pracę i zawiadomić o tym osobę kierującą lub koordynatora, który powinien zapewnić możliwość bezpiecznego ściągnięcia zawieszonego drzewa. transport drewna Strefa niebezpieczna dla pojazdów przeznaczonych do zrywki i wywozu drewna, wyposażonych w urządzenia linowe, obejmuje: 1. w przypadku załadunku drewna przestrzeń wyznaczoną przez obrys pojazdu powiększony o 10 m, obrys stosu drewna długiego, zwanego dalej mygłą, powiększony o 1 m oraz przestrzeń pomiędzy mygłą a pojazdem, jednak nie mniej niż 10 m od napiętych lin; 2. w przypadku rozładunku drewna przestrzeń wyznaczoną przez obrys pojazdu z drewnem powiększony o 10 m od strony wyładowczej i o 5 m od strony przeciwnej pojazdu, jednak nie mniej niż 10 m od napiętych lin Strefa niebezpieczna przy załadunku i rozładunku pojazdów przeznaczonych do zrywki i wywozu drewna wyposażonych w żurawie obejmuje przestrzeń objętą obrysem pojazdu i mygły wraz z przestrzenią między pojazdem i mygłą oraz przestrzenią sięgającą dookoła poza maksymalny wysięg żurawia i długość przemieszczanego drewna. 30. W strefę niebezpieczną, o której mowa w 28 i 29, można wejść w uzasadnionych przypadkach wyłącznie za zgodą operatora pojazdu przeznaczonego do zrywki i wywozu drewna Zrywka i wywóz drewna mogą być wykonywane jednoosobowo lub wieloosobowo odpowiednio do wymaganej liczby osób do obsługi pojazdu przeznaczonego do zrywki i wywozu drewna Niedopuszczalne jest składowanie drewna: 1. bezpośrednio przy drogach publicznych, 2. w miejscach uniemożliwiających bezpieczny załadunek drewna, w szczególności pod liniami energetycznymi Do prac na drzewach stojących dopuszcza się wyłącznie pracowników, którzy ukończyli z wynikiem pozytywnym szkolenie. 1. dotykanie lin, łańcuchów i drewna będących w ruchu, 2. przebywanie na transportowanym ładunku, 3. przechodzenie przez liny i drewno w czasie ich ruchu, Podczas zrywki i wywozu drewna niedopuszczalne jest: 4. przebywanie w zasięgu zrywanego drewna, 5. odpinanie ładunku przed zatrzymaniem się pojazdu i zupełnym zwolnieniem lin, 6. przebywanie w zasięgu lin lub żurawia, 7. łączenie lin za pomocą węzłów, 8. przerzynka drewna znajdującego się na pojeździe lub nieodczepionego od środka zrywkowego. Osoby biorące udział w kontroli Kierujący komórką organizacyjną (Stanowisko, imię i nazwisko) (Stanowisko, imię i nazwisko) 14

15 1. Projekt organizacji robót. Sporządzenie POR jest nie tylko częstym wymogiem zlecającego, ale ma podstawowe znaczenie dla bezpiecznej, terminowej i zoptymalizowanej kosztowo realizacji robót. Do jego prawidłowego wykonania niezbędna jest mapa terenu, na której zaznaczone są: drzewostan, wszystkie obiekty budowlane, drogi kołowe i ciągi piesze, napowietrzne linie elektroenergetyczne i trakcyjne oraz inne obiekty infrastruktury nadziemnej. Na tej mapie zaznaczamy drzewa do wycinki oraz ich wysokości. Następnie zaznaczamy strefy niebezpieczne dla każdego wycinanego drzewa poprzez wykreślenie okręgu o promieniu równym podwójnej jego wysokości (środek okręzarządzanie bhp Wycinka drzew na terenach zamieszkałych Wycinanie (przycinanie) drzew na terenie, gdzie przebywają lub mogą przebywać ludzie nie zostało unormowane prawnie, jak też nie powstały żadne procedury w organizacjach zlecających czy wykonujących te roboty. Dlatego przypominamy o obowiązkach, ciążących na wszystkich uczestnikach przedmiotowego procesu, w zakresie bezpieczeństwa wykonawców i otoczenia (ludzi i mienia). Warunki ogólne Przed przystąpieniem do przygotowania wycinki wykonawca musi sprawdzić czy zlecający posiada na nią zezwolenie, wydane przez wójta, burmistrza czy prezydenta miasta (dla miast na prawach powiatu marszałka województwa). Zezwolenie nie jest potrzebne na wycinkę: 1. krzewów do 10-ciu lat, za wyjątkiem pasa drogi publicznej, na terenach nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni; 2. drzew: a) b) owocowych, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza (tzw. średniego obwodu drzew 10-cio letnich): 35 cm dla topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego i srebrzystego, robini akacjowej oraz platanu klonolistnego, 25 cm dla pozostałych oraz na ogławianie koron drzew poniżej 30%. Andrzej Smoliński Spółdzielnia i wspólnota mieszkaniowa ma obowiązek powiadomić swoich członków na 30 dni przed złożeniem wniosku o zezwolenie na wycinkę. Wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa musi zawierać: dane posiadacza i właściciela nieruchomości, oświadczenie o tytule prawnym do nieruchomości, gatunek drzewa, obwód pnia na wysokości 130 cm, miejsce, przyczynę i termin zamierzonej wycinki, rysunek, mapę lub projekt zagospodarowania terenu, w przypadku wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych oświadczenie o powiadomieniu swoich członków. Przygotowanie planu wycinki Przed przystąpieniem do zorganizowania wycinki wykonawca musi sporządzić następujące dokumenty: projekt organizacji robót (POR), instrukcję bezpiecznego wykonania tych robót (IBWR), ocenę ryzyka zawodowego poszczególnych pracowników podczas tej wycinki (ORZ). Najczęściej stosowane urządzenie do wycinki i ogławiania drzew - samochodowy podnośnik koszowy 15

16 zarządzanie BHP gu to dane drzewo). Łączymy zewnętrzne punkty sąsiadujących okręgów i w ten sposób wyznaczyliśmy minimalną strefę wycinki, którą trzeba bezwzględnie wygrodzić. Jeżeli nad wyznaczoną strefą przebiega elektroenergetyczna linia napowietrzna lub odległość granicy strefy od tej linii (licząc do rzutu poziomego jej skrajnego przewodu) jest mniejsza niż: 3 m dla linii o napięciu 1 kv (tysiąc woltów), 5 m dla linii o napięciu powyżej 1 kv do 15 kv, 10 m dla linii o napięciu powyżej 15 kv do 30 kv, 15 m dla linii o napięciu powyżej 30 kv do 110 kv, 30 m dla linii o napięciu powyżej 110 kv, to prace możemy wykonywać tylko po wyłączeniu napięcia na tej linii, po uzyskaniu zgody jej zarządcy (z reguły jest to zakład energetyczny), zgodnie z jego instrukcją i pod jego nadzorem. W przypadku gdy strefa wycinki zachodzi na ciągi komunikacyjne (kołowe czy piesze) musimy wystąpić do ich zarządcy o zgodę na zajęcie pasa drogowego lub zamknięcie drogi na czas wykonywanych robót. Firma wykonująca wycinki powinna posiadać min. dwóch pracowników uprawnionych do kierowaniem ruchem na drogach publicznych (uprawnienia takie wydaje każdy Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego po jednodniowym szkoleniu). POR powinien również zawierać wykaz maszyn, urządzeń technicznych i sprzętu pomocniczego do planowanej wycinki, a także kierunek obalania poszczególnych drzew, wykaz pracowników (drwali, operatorów, nadzoru, kierujących ruchem) oraz technologię wycinki poszczególnych drzew, w zależności od grubości pnia, jego średnicy w stosunku do długości prowadnicy piły łańcuchowej, tego czy drzewo jest pochylone, pęknięte, o dwóch lub większej liczbie pni oraz czy jest hubiaste lub dziuplaste. Przyjęta technologia musi być oparta o szczegółowe rozwiązania zawarte w Instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej, stanowiącej załącznik do zarządzenia nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 20 kwietnia 2012 r. (B.I.L.P.nr 6, poz. 9). Opracowany POR (wraz z ewentualnymi uzgodnieniami z zarządcami dróg i linii energetycznych) wykonawca przekazuje zlecającemu do akceptacji. 2. Instrukcja bezpiecznego wykonania robót IBWR musi być opracowana każdorazowo na konkretną wycinkę i obejmować tylko techniki ścinek oraz urządzenia techniczne i sprzęt mający tam być zastosowany. Dokument ten powinien zawierać: czynności do wykonania przed rozpoczęciem wycinki, czynności do wykonania podczas wycinki (techniki ścinania poszczególnych drzew, bezpieczne metody obsługi maszyn, urządzeń technicznych, narzędzi i sprzętu, stosy i mygły, okrzesywanie, załadunek kłód), czynności do wykonania po zakończeniu pracy, postępowanie w sytuacjach awaryjnych (ściąganie drzew zawieszonych podczas ścinki, obalenie drzewa na obiekt infrastruktury, zmiana warunków pogodowych, np. burza, silny (ponad 7 m/s) wiatr, opady atmosferyczne, gęsta mgła oraz nie zadziałanie mechanizmu opuszczania kosza (z ludźmi) podnośnika, wypadek). Z IBWR muszą być zapoznani wszyscy pracownicy uczestniczący w wycince, co potwierdzają swoim podpisem na ostatniej stronie instrukcji. 3. Ocena ryzyka zawodowego Sporządzenie ORZ dostępnymi metodami wymaga dużej wiedzy teoretycznej w tej dziedzinie. Stąd też opracowanie tego dokumentu należy zlecić specjaliście ds. BHP. ORZ należy sporządzać na każdą wycinkę i zapoznać z nią pracowników (z pisemnym potwierdzeniem). ORGANIZACJA WYCINKI Przede wszystkim wykonawca musi wygrodzić teren wycinki, zgodnie z zaznaczoną w POR strefą. Ogrodzenie powinno mieć wysokość min. 1,5 m i być szczelne na tyle, aby dzieci nie mogły przez nie przechodzić. Na wygrodzonym placu należy ustawić przewoźną kabinę WC wyposażoną w umywalkę z wodą, a w przypadku dłuższych prac kontener szatniowy (do przebierania się, spożywania posiłków i schronienia się w czasie burzy czy opadów atmosferycznych). W odległości 5 m od ogrodzenia i od wszelkich obiektów należy wyznaczyć mygły (miejsca składowania kłód ściętych drzew po okrzesaniu). Na ogrodzeniu trzeba wywiesić tabliczki: UWAGA! wycinka drzew wstęp wzbroniony. Wykonawca wyznacza pracowników do wykonania danej wycinki oraz osobę kierującą tymi pracami, sprawującą tzw. bezpośredni nadzór. Sprawdza czy wszyscy posiadają aktualne badania lekarskie (bez przeciwwskazań do prac na wysokości powyżej 3 m) oraz szkolenia BHP (dla drwali-pilarzy, pomocników, operatorów przeprowadzane co roku, dla personelu nadzoru co 5 lat). Przydziela pracownikom wymagane środki ochrony indywidualnej: hełm (bez daszka i z paskiem pod brodę), szelki bezpieczeństwa z linką, ochronniki słuchu i przyłbicę siatkową (do ochrony twarzy). Osoba sprawująca bezpośredni nadzór sprawdza czy urządzenia transportu bliskiego (UTB) mające być użyte do wycinki (najczęściej są to samochodowe podnośniki koszowe) posiadają ważne badania techniczne (wykonywane przez Urząd Dozoru Technicznego co rok) oraz aktualny przegląd konserwacyjny (dokonywany przez konserwatora z uprawnieniami UDT co miesiąc) i przekazuje książki przeglądów konserwacyjnych tych urządzeń ich operatorom celem dokonywania zapisów z codziennych przeglądów technicznych, jakich muszą dokonywać operatorzy UTB przed rozpoczęciem pracy. Sprawujący bezpośredni nadzór ma obowiązek codziennie udzielać pracownikom instruktażu obejmującego imienny podział pracy, kolejność wykonywanych zadań i wymagania BHP przy poszczególnych czynnościach, a także wyznaczać ścieżki oddalania dla każdego obalanego drzewa. 16

17 zarządzanie bhp Wentylacja i klimatyzacja Zgodnie z art. 207 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.) pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w swoim zakładzie. Do obowiązków pracodawcy należy ochrona zdrowia i życia pracowników, przez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jest to możliwe m.in. dzięki zastosowaniu wentylacji, która zmniejsza stężenie zanieczyszczeń na stanowiskach roboczych. Klimatyzacja pomieszczeń zdecydowanie poprawia z kolei mikroklimat środowiska pracy. Emilian Kornobis Podstawy techniczne Zgodnie z normą PN-EN 12792:2006. Wentylacja budynków symbole, terminologia i oznaczenia na rysunkach: Wentylacja to planowany nawiew i usuwanie powietrza z obsługiwanego pomieszczenia. Klimatyzacja to forma uzdatniania powietrza charakteryzująca się utrzymaniem na odpowiednim poziomie temperatury, wilgotności, wymiany powietrza i jego czystości. Jeśli nie kontroluje się dowolnego z tych parametrów, wtedy system ten nosi nazwę klimatyzacji częściowej. Wentylację można podzielić na: naturalną (działanie wiatru i/lub sił grawitacji) i mechaniczną (stosowanie wentylatorów). Wentylacja powinna spełniać następujące zadania: 1. Odświeżać powietrze w pomieszczeniu pracy w celu umożliwienia przebywania w nim ludzi, którzy oddychają tym powietrzem (zużywają oni tlen z powietrza, wydychają dwutlenek węgla i parę wodną oraz wyparowują substancje lotne z powierzchni skóry). 2. Zapewnić optymalne warunki mikroklimatyczne, stwarzające dobre samopoczucie na stanowisku roboczym. Wentylacja naturalna przybiera następujące formy: przewietrzanie, czyli okresowe odświeżanie powietrza w pomieszczeniu, polegające głównie na otwieraniu okien i drzwi; infiltracja, czyli przenikanie powietrza przez porowate materiały budowlane, nieszczelności oraz szczeliny wokół okien i drzwi; eksfiltracja, która polega (w odróżnieniu od infiltracji) na wypływie powietrza z pomieszczenia przez otwory i nieszczelności w przegrodach budynku. Jednym z rodzajów wentylacji naturalnej jest powszechnie stosowana wentylacja grawitacyjna. Jest to wymiana powietrza wykorzystująca różnicę ciśnień między przestrzenią wentylowaną, a ujściem kanału wentylacyjnego do atmosfery. W przypadku tej wentylacji stosuje się najczęściej pionowe kanały wywiewne do usuwania powietrza, a ruch powietrza powodowany jest różnicą jego gęstości wewnątrz i na zewnątrz budynku. W dużych halach produkcyjnych stosuje się często tzw. aerację, czyli zorganizowaną wymianę powietrza, które dopływa przez otwory rozmieszczone w zewnętrznych przegrodach budowlanych uzyskaną dzięki różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia (związaną m.in. z różnicami temperatur). Wentylacja mechaniczna dzieli się na: ogólną, czyli równomierną wymianę powietrza w całym pomieszczeniu; miejscową, czyli taką, która przeciwdziała zanieczyszczeniu powietrza w miejscu jego wydzielania. Do wentylacji miejscowej służą takie urządzenia, jak: odciągi miejscowe, czyli urządzenia stosowane do usuwania zanieczyszczeń bezpośrednio w miejscu ich powstawania; nawiewy miejscowe, stosowane do wytwarzania w określonym miejscu odmiennych warunków od tych, które panują w całym pomieszczeniu; kurtyny powietrzne, stosowane do ochrony pomieszczeń przed przenikaniem zimnego powietrza zewnętrznego (np. w okresie zimy) bądź gorącego powietrza (zwykle w okresie lata), do pomieszczeń w których często otwiera się drzwi wejściowe. Wentylację mechaniczną można podzielić także na: nawiewną, w której dostarczanie powietrza do pomieszczenia odbywa się w sposób mechaniczny, a usuwanie w sposób naturalny; wywiewną, w której dostarczanie powietrza do pomieszczenia odbywa się w sposób naturalny, a usuwanie w sposób mechaniczny; nawiewno-wywiewną, w przypadku której dostarczanie i usuwanie powietrza z pomieszczenia odbywa się w sposób mechaniczny. Wentylację powietrza zapewniają wentylatory, które ze względu na kierunek przepływu powietrza dzieli się zwykle na promieniowe i osiowe. W wentylatorach promieniowych powietrze jest zasysane równolegle do osi obrotu wirnika i tłoczone w kierunku prostopadłym do niej. W wentylatorach osiowych powietrze przepływa przez wirnik w kierunku zgodnym z jego osią. 17

18 zarządzanie bhp Klimatyzację pomieszczeń zapewniają z kolei klimatyzatory. Należą one do rodziny chłodziarek sprężarkowych. W uproszczeniu w skład klimatyzatora wchodzą: skraplacz, kapilara, parownik i sprężarki. Oprócz tych podstawowych elementów występują: wentylatory parownika i skraplacza, przewody łączące, układy odprowadzania skroplin, automatyka sterująca pracą klimatyzatora, filtry, jonizator i inne. Rozwiązanie projektowe wentylacji wymaga określenia jej intensywności. Wskaźnikiem tej intensywności jest w zasadzie określenie wielokrotności wymian na godzinę, tj. stosunku ilości świeżego powietrza, jaką trzeba dostarczyć do pomieszczenia (w m³/h) do objętości tego pomieszczenia (w m³/h). Podstawy prawne Zasady instalowania wentylacji i klimatyzacji przedstawione są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. w Dz.U. z 2015 r. poz. 1422). W 147 tego aktu prawnego stwierdza się, że wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu przy spełnieniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego oraz wymagań akustycznych. Zagadnienia dotyczące wentylacji i klimatyzacji omówione są też w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz ze zm.) dział III, rozdział 3. Stwierdza się tam m.in., że: w pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych; w pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji; strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy; maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 70 C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45 C (318 K) w pozostałych przypadkach; w pomieszczeniach pracy, w których występują łatwopalne lub niebezpieczne pod względem wybuchowym pyły, gazy lub pary, maksymalna temperatura nawiewanego powietrza powinna być zgodna z przepisami w sprawie ochrony przeciwpożarowej. Jeżeli w związku z wydzielaniem się w procesie pracy substancji szkodliwych dla zdrowia awaria wentylacji może zagrażać zdrowiu pracowników, należy zastosować system kontrolny sygnalizujący stan zagrożenia. Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeżego nie powinna być mniejsza niż 10% ogólnej ilości wymienianego powietrza. W powietrzu wprowadzanym do pomieszczeń pracy przy stosowaniu recyrkulacji zanieczyszczenie czynnikami szkodliwymi dla zdrowia nie powinno przekraczać poziomu, przy którym suma stosunków stężeń poszczególnych substancji do odpowiadających im wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń przekracza 0,3. W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej należy zapewnić: odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych oraz wentylacyjnych; stosowanie środków mających na celu ograniczenie natężenia i rozprzestrzeniania się hałasu oraz drgań powodowanych pracą urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. Zakończenie Na zakończenie należy dodać, że pracodawca powinien kontrolować stan zanieczyszczenia środowiska pracy i jego mikroklimat zgodnie z odpowiednimi przepisami prawnymi. Do zadań pracownika należy natomiast współdziałanie z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (art k.p.). Literatura: 1. Gliński Maciej: Miejscowa wentylacja wywiewna optymalizacja parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy; Wyd. MEDIUM; Warszawa Pełech Aleksander: Wentylacja i klimatyzacja podstawy; Wyd. Politechnika Wrocławska; Wrocław Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.) 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. w Dz.U. z 2015 r. poz. 1422) 5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz ze zm.) 6. Norma PN-EN 12792:2006. Wentylacja budynków symbole, terminologia i oznaczenia na rysunkach 18

19 prawo

20 prawo SEKA WYJAśNIA Skutki zawierania umów cywilnoprawnych W WaruNkacH, W których powinna Być zawarta umowa o pracę W poprzednim numerze Przyjaciela przy Pracy przedstawiliśmy problematykę zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi przy wykonywaniu pracy w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy. W tym numerze wskazujemy na skutki jakie mogą wywrzeć tego typu działania zleceniodawcy. Konstanty Wróblewski, Prawnik, Ekspert prawa pracy SEKA S.A. Ustalenie istnienia stosunku pracy przez sąd Jeżeli praca osób wykonujących określone czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej ma być zorganizowana w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy, to istnieje bardzo duże ryzyko, iż w przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy stwierdzi ona, że mamy do czynienia z naruszeniem art kodeksu pracy i skieruje sprawę do sądu pracy celem ustalenia istnienia stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art kodeksu postępowania cywilnego w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli (nawet bez zgody obywatela), a także wstępować, już za zgodą powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium. W trakcie kontroli inspektor pracy może zadać zleceniobiorcom pytania w celu ustalenia czy ewentualnie zleceniobiorca nie wykonuje pracy w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy. W szczególności może zadać następujące pytania: czy masz wyznaczone, z góry określone godziny pracy? czy masz zwierzchnika (kierownika/brygadzistę/przełożonego)? czy szef wydaje Ci polecenia? czy szef nakazuje Ci pracę po godzinach? itp. Niewykluczone, że jeżeli zleceniobiorcy odpowiedzą na te pytania twierdząco, to inspektor pracy skieruje do sądu pracy sprawę o ustalenie istnienia stosunku pracy. Poza powyższym sami zleceniobiorcy mogą skierować powództwo przeciwko pracodawcy o ustalenie istnienia stosunku pracy. 20

21 SEKA WYJAśNIA prawo Skutki ustalenia przez sąd pracy istnienia stosunku pracy: wypłata wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych; wypłata ekwiwalentu za niewykorzystany urlop; wypłata premii regulaminowej określonej w regulaminie wynagradzania lub regulaminie premiowania. Ostatecznie to sąd określi, które z żądań jest zasadne i w jakiej kwocie. ustalenie istnienia stosunku pracy np. wobec studenta do 26 roku życia, który zatrudniony był na podstawie umowy zlecenia i nie były od tej umowy odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, powodowałoby konieczność ich naliczenia i rozliczenia się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych za dany okres (możliwe również, że z odsetkami). Odpowiedzialność karno-wykroczeniowa Zgodnie z art. 281 pkt 1 k.p. kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art powinna być zawarta umowa o pracę, dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Wykroczenie takie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 1000 do złotych. Podmiotem ukaranym będzie osoba lub osoby zawierające takie umowy cywilnoprawne (podpisujące się pod treścią umowy). Osoba taka może zostać ukarana przez samą Państwową Inspekcję Pracy w postępowaniu mandatowym. Inspektor pracy może wówczas wystawić imienny mandat karny w kwocie do 2000 zł (art. 96 1a k.p.w.), albo do 5000 zł, jeżeli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w kodeksie pracy popełnia takie wykroczenie w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania (art. 96 1b k.p.w.). Natomiast jeżeli inspektor pracy stwierdzi, że nawet nałożona przez niego kara grzywny nie byłaby współmierna do popełnionego czynu, wówczas może skierować wniosek o ukaranie do sądu rejonowego (wydziału karnego). Wówczas sąd rejonowy może nałożyć karę grzywny nawet do złotych. Jeżeli u pracodawcy umowy o pracę zastąpione zostałyby umowami cywilnoprawnymi na dużą skalę np. 80% załogi, niewykluczone jest skierowanie wniosku o ukaranie bezpośrednio do sądu. Jeżeli skala zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi jest znaczna, mogłoby to również w określonych okolicznościach stanowić przestępstwo przeciwko prawom pracowników. Zgodnie z art a kodeksu karnego, kto wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli pracodawca zastąpiłby umowy o pracę umowami cywilnoprawnymi przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla umowy o pracę w znacznej skali i dodatkowo pracodawca nadal stosowałby podobną praktykę, wówczas zachowanie takie mogłoby spełniać przesłankę uporczywości wymienioną we wskazanym przepisie kodeksu karnego. Oczywiście aby doszło do postępowania karnego w związku z przestępstwem przeciwko prawom pracownika, konieczne jest złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (np. przez inspektora pracy, pokrzywdzonego pracownika, innego pracownika, który ma uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, zleceniobiorcy). Sąd karny mógłby, w określonych okolicznościach, orzec również środek karny w postaci np. zakazu zajmowania określonego stanowiska, prowadzenia działalności gospodarczej, a także podania wyroku do publicznej wiadomości. Składki na ubezpieczenia społeczne a względy ekonomiczne Zastąpienie umów o pracę umowami cywilnoprawnymi nie przyniesie pracodawcy korzyści, jeżeli chodzi o składki na ubezpieczenia społeczne. W przypadku osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia (zleceniobiorca nie posiada innych dochodów) również należy odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne. Pozaprawne skutki zastąpienia umów o pracę umowami cywilnoprawnymi W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę pracodawca sprawuje kierownictwo nad pracownikiem i może przekazywać mu polecenia kierownicze, które ten powinien wykonać. W razie natomiast zawarcia umowy zlecenia, zleceniodawca nie jest kierownikiem zleceniobiorcy i nie może polecić mu wykonania czynności, nieobjętych treścią umowy. Zatem, w naszej ocenie, w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej mogą pojawić się problemy w dyscyplinowaniu zleceniobiorców w zakresie wykonywanych czynności. Mogą pojawić się również trudności ze skuteczną rekrutacją zleceniobiorców, ponieważ niewątpliwie zatrudnienie w ramach stosunku pracy jest atrakcyjniejszą ofertą dla ewentualnych kandydatów do pracy. Poza tym, w związku z tym, że umowę zlecenia można rozwiązać w każdym czasie (przepisy kodeku cywilnego nie przewidują okresów wypowiedzenia), zleceniobiorcy mogą zrezygnować z pracy z dnia na dzień, co może powodować trudności w prawidłowym zorganizowaniu pracy np. w okresie świątecznym. Redakcja miesięcznika Przyjaciel przy Pracy zaprasza do współpracy autorów, którzy chcieliby opublikować w naszym czasopiśmie swoje teksty, dzieląc się swoją wiedzą, doświadczeniem, sprawdzonymi metodami. Czekamy na Państwa teksty z praktycznymi przykładami z Waszej działalności w służbie BHP, propozycjami rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa pracy, opisami ciekawych przypadków, przykładami dobrych praktyk itp. 21

22 prawo SEKA WYJAśNIA SporządzaNie dokumentacji powypadkowej po Wypadku obcokrajowca W praktyce wykonywania zadań służby BHP na rzecz licznych przedsiębiorców, coraz częściej mam do czynienia z zagadnieniami związanymi z zatrudnianiem obcokrajowców, w tym w szczególności nie posługujących się językiem polskim w stopniu umożliwiającym precyzyjną komunikację. Może to rodzić liczne problemy w razie powstania sytuacji spornych pomiędzy stronami umowy o pracę. tematyka ta nabiera szczególnego znaczenia w razie doznania przez obcokrajowca wypadku przy pracy. Mieczysław Kluska, główny specjalista ds. BHP, ekspert SEKA S.A Pracownik nie będący obywatelem RP i nie władający językiem polskim, ma prawo wyboru języka, który będzie miał zastosowanie do umowy o pracę lub innych dokumentów z zakresu prawa pracy. Przed nawiązaniem stosunku pracy przyszły pracodawca powinien pouczyć zatrudnianą osobę, która nie jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej, że ma ona prawo do sporządzenia umowy o pracę oraz innych dokumentów związanych z prawem pracy w języku polskim. Jeżeli pracownik obcokrajowiec, chce skorzystać z tego prawa, zespół powypadkowy powinien sporządzić dokumentację po polsku. W takiej sytuacji należy uznać, że pracownik wziął na siebie ryzyko poprawnej znajomości języka polskiego. Sporządzenie umowy o pracę oraz innych dokumentów związanych z prawem pracy (w tym dokumentacji powypadkowej) w danym języku (polskim lub obcym) jest więc pochodną wyboru pracownika. Jeżeli pracownik obcokrajowiec, nie chce skorzystać z prawa do sporządzenia umowy o pracę oraz innych dokumentów związanych z prawem pracy w języku polskim, powinien zgłosić wniosek pracodawcy (zalecana forma pisemna), iż w ramach stosunku pracy chce posługiwać się dokumentacją sporządzoną wyłącznie w obcej wersji językowej (musi to być język, jakim obcokrajowiec włada). Oczywiście w celu zapewnienia zgodności z wymogami ustawy o języku polskim oraz zrozumienia treści dokumentacji przez pozostałych zainteresowanych, taki dokument musi posiadać jednocześnie wersję polskojęzyczną, na której składają podpisy wskazane w stosownych przepisach podmioty, nie władające językiem poszkodowanego. Praktycznym rozwiązaniem jest zapisanie tłumaczenia na rewersach poszczególnych stron. Należy zaznaczyć, że przepisy nie regulują wprost rodzaju tłumaczenia dokumentacji powypadkowej (przysięgłe lub nie). W razie potrzeby, w związku z czynnościami uprawnionego organu, np. prokuratora, trzeba będzie wykonać tłumaczenie przysięgłe. Bardzo często pojawiają się pytania czy wymaganie od naszego klienta poniesienia kosztów tłumaczenia przysięgłego może stać się podstawą do roszczeń z jego strony z powodu narażenia go na zbędne koszty. Otóż koszty tłumaczenia przysięgłego mogą pojawić się, gdy dokumentacja powypadkowa sporządzona będzie w języku obcym i zajdzie konieczność udostępnienia jej np. urzędom, organom (np. prokuratorowi, sądowi), ponieważ językiem urzędowym w naszym kraju jest język polski. W takim wypadku, jeżeli to pracodawca będzie chciał w postępowaniu przed organem, urzędem powołać się na dany dokument obcojęzyczny, będzie musiał wykonać tłumaczenie przysięgłe. W ocenie prawnej w takiej sytuacji nie można żądać zwrotu kosztu tłumaczenia od pracownika. Konsekwencji wyboru języka obcego (dokonanego w oparciu o obowiązujące przepisy) nie można traktować jako próby narażenia na zbędne koszty, ale jako korzystanie z ustawowych uprawnień. W kontekście powyższego racjonalnym rozwiązaniem staje się możliwość stosowania wersji dwujęzycznej. Skorzystanie z usług osoby postronnej (dwujęzycznej) ale nie tłumacza przysięgłego, do sporządzenia tłumaczenia dokumentu (przy założeniu, że na jednej karcie są obie wersje językowe) nie może być podstawą do kwestionowania ważności podpisu poszkodowanego w wypadku na takim dokumencie, o ile pracownik nie zakwestionuje treści dokumentu przed złożeniem podpisu (oczywiście przy warunku koniecznym, że tłumaczenie będzie prawidłowe i staranne). Na koniec warto dodać, że pracodawca powinien mimo wszystko elastycznie oceniać każdą sytuację. Jeśli doszłoby do bardzo poważnego wypadku np. związanego z kontaktem z substancjami szkodliwymi, to zalecane jest aby sporządzać przynajmniej dwujęzyczną wersję, żeby później pracownik - obcokrajowiec nie podnosił argumentu, że silne emocje, szok lub kontakt z toksynami spowodowały, że nic po polsku w danej chwili nie zrozumiał, pomimo, że zgodę uprzednio na dokumentowanie w języku polskim wyraził. Art. 82 kodeksu cywilnego stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Na ten przepis może się powołać nie tylko cudzoziemiec, ale również Polak. 22

23

24 ryzyko zawodowe Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracownika obróbki drewna w tartaku I. Stanowisko pracy Do zadań pracownika należy: obsługa maszyn tnących, w tym traków pionowych i poziomych; obsługa obrabiarek do drewna, takich jak m.in. pilarki tarczowe, obrzynarki, strugarki, wyrówniarki i inne; sortowanie, kontrola i pakowanie wytworzonego produktu; obsługa elektronarzędzi; obsługa urządzeń wentylacyjnych; udział w transporcie drewna i tarcicy; współpraca z dostawcami drewna. Pracownik zatrudniony jest w tartaku, czyli zakładzie pracy, w którym dokonuje się przerobu drewna na tarcicę, w procesie technologicznym tarcia (inaczej przecierania), czyli rozpiłowywania za pomocą urządzeń zwanych trakami. Tarcicę przerabia się następnie tutaj na elementy drewniane określonego przeznaczenia, takie jak: więźby dachowe, listwy podłogowe, boazeria, deski na podbitki dachowe oraz szalunki i inne. Pracownik powinien: mieć ukończone 18 lat; posiadać odpowiednie uprawnienia zawodowe; posiadać prawo jazdy kat. B; przejść wymagane badania lekarskie; ukończyć potrzebne szkolenia, w tym z zakresu BHP. Zatrudnienie: praca zmianowa, pełny etat. II. Procedury bezpieczeństwa W tartaku należy podjąć działania profilaktyczne zmniejszające zagrożenia spowodowane pyłem drzewnym, a w tym: usuwać wszelkie skupiska pyłu w halach produkcyjnych; zapobiegać odkładaniu się pyłu drzewnego na ścianach wewnątrz budynku, sufitach i parapetach poprzez regularne czyszczenie. Do tego celu należy używać sprzętu ssącego. Nie wolno używać sprężonego powietrza, ani czyścić ręcznie szczotką. Mogą bowiem w ten sposób powstawać chmury pyłowe, grożące wybuchem. Miejscem najbardziej zagrożonym wybuchem w tartaku jest zbiornik odpadów drzewnych. Ze względów bezpieczeństwa zbiornik odpadów drzewnych powinien znajdować się poza terenem uczęszczanym przez pracowników i powinien być wyposażony w klapy ekspozycyjne, tak usytuowane, aby ewentualny wybuch był skierowany w bezpieczne miejsce. Na stanowiskach pracy, na których może pojawić się atmosfera wybuchowa, powinna być dokonywana okresowo, nie rzadziej niż raz w roku, ocena ryzyka zawodowego. Pracodawca powinien posiadać dokument zabezpieczenia takiego stanowiska przed wybuchem i dokonywać jego okresowej aktualizacji zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 30 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. nr 138 poz. 931). Na stanowiskach pracy, na których mogą pojawić się czynniki rakotwórcze, w tym przypadku pyły drewna twardego (buku i dębu), pracodawca powinien podjąć środki zapisane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. poz. 890 ze zm.). Pracownicy obsługujący obrabiarki do drewna powinni: stosować nakrycie głowy całkowicie zakrywające włosy oraz odzież roboczą bez odstających i luźno zwisających części; wykonywać czynności zgodnie z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dokumentacją techniczno-ruchową lub instrukcją obsługi; przed przystąpieniem do czyszczenia, konserwacji lub naprawy obrabiarek wyłączyć napęd i zasilanie oraz zabezpieczyć je przed przypadkowym uruchomieniem. Obrabiarki muszą być wyposażone w zespoły urządzeń zaciskowych i dociskowych, w celu zabezpieczenia obrabianego materiału przed przypadkowym odrzutem lub wyrzutem. Skuteczność działania instalacji przeciwporażeniowej w obrabiarkach powinna być sprawdzana, zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową lub instrukcją obsługi, co najmniej raz na dwa lata; czynności te powinny być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego uprawnione. Prace te powinny być podjęte także po każdej naprawie, malowaniu i zmianie miejsca zainstalowania obrabiarek. Instalacje wentylacji mechanicznej ogólnej i wyciągów miejscowych, znajdujące się w pomieszczeniu pracy, w których eksploatowane są 24

25 ryzyko zawodowe obrabiarki, powinny być wykonane z materiałów nie gromadzących ładunków elektryczności statycznej. Pracownicy przed rozpoczęciem pracy przy obsłudze obrabiarek muszą sprawdzić, czy ich uruchomienie nie grozi wypadkiem oraz czy urządzenia ochronne są sprawne technicznie i znajdują się na wyznaczonych miejscach. Obrabiany materiał i narzędzia tnące należy zamocować w sposób uniemożliwiający ich wyrwanie lub zmianę położenia w czasie obróbki pod wpływem sił skrawania lub sił odśrodkowych. Niedopuszczalne jest trzymanie obrabianego materiału w dłoniach. Podczas pracy obrabiarek niedopuszczalne jest: otwieranie lub zdejmowanie osłon albo innych urządzeń chroniących pracowników przed urazami; czyszczenie mechanizmów roboczych lub ich konserwowanie; sprawdzanie dokładności obrabianego materiału lub dokonywanie innych podobnych czynności; usuwanie wiórów i odpadów powstających w toku procesu produkcyjnego. Trociny, wióry i odpady należy usuwać z obrabiarek po uprzednim wyłączeniu napędu oraz za pomocą narzędzi lub sprzętu do tego przeznaczonych. Pył drzewny powinien być wychwytywany w miejscu jego powstania przez wyciągi miejscowe. Podczas obsługi przenośnych obrabiarek ich przewody elektryczne powinny być zabezpieczone przed wilgocią i mechanicznym uszkodzeniem. Przed odłożeniem lub przenoszeniem obrabiarki przenośnej należy wyłączyć jej napęd. Podczas obsługi pilarek ramowych traków powinny być spełnione następujące wymagania: uruchamianie traków może nastąpić po wydaniu odpowiednich sygnałów określonych w opracowanej dla każdego stanowiska pracy instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy; urządzenia podające i odbierające powinny zapewniać prowadzenie ciętego materiału w kierunku równoległym do pił trakowych; usunięcie odpadu ciętego materiału zakleszczonego między piłami może nastąpić po uprzednim zatrzymaniu pracy traka; tory wózków należy wyposażyć na ich końcowych odcinkach w urządzenia zapobiegające zjechaniu wózków z torów; wszystkie mechanizmy napędowe traków znajdujących się w hali traków i w podtraczu należy osłonić w sposób uniemożliwiający dostęp do nich podczas ruchu; należy zapewnić pomiędzy pracownikami zatrudnionymi w hali traków i w podtraczu dwustronną łączność sygnalizacyjną oraz poinformować pracowników o rodzaju i znaczeniu poszczególnych sygnałów; sygnały stosowane w łączności, o której mowa wyżej, należy określić w opracowanej dla każdego stanowiska pracy instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy. III. Szacowanie ryzyka Oceny ryzyka dokonamy tutaj zgodnie z Polską Normą PN- N-18002:2011w skali trójstopniowej, wg tabeli 1. Stopień prawdopodobieństwa (P) Mało prawdopodobne [M] 1.Mała [M] Ciężkość następstw [C] 2.Średnia [S] 3.Duża [D] Małe (1) Małe (1) Średnie (2) Prawdopodobne [S] Małe (1) Średnie (2) Duże (3) Wysoce prawdopodobne [D] Średnie (2) Duże (3) Duże (3) tabela 1. Szacowanie ryzyka w skali trójstopniowej, według normy PN-N-18002:2011 W zależności od oszacowanego ryzyka, pracodawca powinien podjąć odpowiednie środki profilaktyczne, tym bardziej zdecydowane, im większe zagrożenie występuje na danym stanowisku. Ryzyko małe (M) i średnie (S) przyjmuje się jako dopuszczalne (akceptowalne). W pierwszym przypadku należy dążyć do utrzymania ryzyka na poziomie M, w drugim przypadku trzeba dążyć do obniżenia ryzyka z poziomu S do poziomu M. Ryzyko określone natomiast jako duże (D) jest nieakceptowalne i trzeba podjąć natychmiastowe środki zaradcze, obniżające poziom ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. 25

26 ryzyko zawodowe W przedstawionej tutaj karcie oceny ryzyka (tabela 2), część pierwsza (rubryki pionowe: p. 2 7) przedstawia identyfikację zagrożeń (możliwych zdarzeń), które są związane z wykonywanymi pracami. Identyfikacja zagrożeń uświadamia nam jakie niebezpieczne sytuacje mogą się pojawić i jaka może być ich skala (lub była przed podjęciem działań naprawczych). Należy dodać, że ciężkość oraz prawdopodobieństwo tych zagrożeń (zdarzeń) przyjmuje się tutaj w zakresie zdroworozsądkowym i na tej podstawie wyznaczone zostaje ryzyko przed korektą. Część druga karty (rubryki pionowe: p. 8 11) przedstawia aktualną ocenę ryzyka. Literatura: 1. Bryła Ryszard: Bezpieczeństwo i higiena pracy; Wyd. ELAMED; Katowice Wroński Jerzy: Pozyskiwanie, transport i obróbka drewna Vademecum BHP w praktyce; Wyd. Zacharek Dom Wydawniczy; Warszawa Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.) 4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz ze zm.) 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157 poz. 1318) 6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26 poz. 313 ze zm.) 7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn (Dz. U. nr 191 poz ze zm.) 8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. nr 199 poz ze zm.) 9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259 poz. 2173) 10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 11 poz. 86) 11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81 poz. 716 ze zm.) 12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 33 poz. 166 ze zm.) 13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217 poz ze zm.) 14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. nr 138 poz. 931) 15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. poz. 890 ze zm.) 16. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719) LP. Zagrożenie (zdarzenie) Możliwe źródło zagrożenia Powierzchnie, na których możliwy jest upadek (upadek na tym samym poziomie). Różnica poziomów (upadek na niższy poziom). Obciążenie fizyczne dynamiczne. 4 Obciążenie fizyczne statyczne Ruchome elementy maszyn (przecięcie, pochwycenie). Ostre, szorstkie i tępe przedmioty. Czynniki chemiczne trujące, drażniące i uczulające. 8 Czynniki biologiczne Zapylenie. Odpryski obrabianych materiałów. Niewłaściwie oświetlone stanowisko pracy. 11 Hałas i drgania mechaniczne. 12 Prąd elektryczny (porażenie prądem elektrycznym). Zatarasowane przejścia. Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu wykonywania prac. Prace związane ze składowaniem drewna oraz tarcicy. Stosownie drabin i prowizorycznych zwyżek. Przenoszenie i podnoszenie zbyt dużych ładunków, m.in. drewna oraz tarcicy. Wymuszona pozycja ciała w trakcie wykonywania prac, w tym długotrwała praca na stojąco. Narzędzia tnące i skrawające maszyn. Transport materiałów. Prace związane ze składowaniem drewna i tarcicy. Odrzut obrabianego materiału. Substancje służące do impregnacji drewna, farby, lakiery, rozpuszczalniki. Bakterie tężca oraz zgorzeli gazowej. Pleśnie, grzyby, porosty atakujące drewno. Obróbka mechaniczna drewna. Źle dobrane punkty świetlne lub ich niedostateczna ilość. Zapylenie oszklenia punktów świetlnych. Zabrudzone okna hali produkcyjnej. Maszyny i urządzenia stosowane w zakładzie. Przebicie elektryczne do obudowy urządzeń. Przetarte przewody elektryczne. Uszkodzony osprzęt (gniazda wtykowe i wtyczki). 13 Pożar. Wybuch. Drewno. Pyły drewna. Środki chemiczne. 14 Przemieszczające się środki transportu na terenie zakładu i na drogach publicznych. 15 Obciążenie emocjonalne (stres). Pojazdy drogowe w tym samochody ciężarowe i osobowe. Nerwowość i pośpiech przy wykonywaniu zadań, konflikty międzyludzkie. Opracowanie: Redakcja 26

27 ryzyko zawodowe Na etapie identyfikacji zagrożeń - przed korektą Po zastosowaniu środków profilaktycznych po korekcie Możliwe skutki zagrożenia Ciężkość (C) Prawdop. (P) Ryzyko (R) Środki profilaktyczne Ciężkość (C) Prawdop. (P) Ryzyko (R) Złamania kończyn, zwichnięcia, urazy zewnętrzne i wewnętrzne. S S S Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego otoczeniu. Stosowanie przez pracownika właściwego obuwia z podeszwą antypoślizgową. Zachowanie szczególnej ostrożności. S M M Złamania kończyn. Urazy wewnętrzne. Śmierć. D S D Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Stosowanie tylko sprawnych technicznie drabin rozstawnych i unikanie stosowania prowizorycznych zwyżek. D M S Urazy kręgosłupa i stawów. S D D Przestrzeganie norm transportu indywidualnego i podstawowych zasad ergonomii. Stosowanie transportu zbiorowego materiałów. Używanie sprzętu pomocniczego w transporcie. M S M Zwyrodnienia kostnostawowe. S D D Przestrzeganie zasad ergonomicznej organizacji stanowiska pracy, w tym zapewnienie odpowiedniej pozycji roboczej. Stosowanie wymaganych przerw w pracy. Stosowanie ćwiczeń relaksacyjno-rozluźniających. M S M Ciężkie urazy ciała najczęściej dłoni. D S D Dbanie o to, by maszyny służące do obróbki drewna miały sprawne urządzenia pomocnicze i zabezpieczenia. Przestrzeganie procedur, w tym stosowanie dobrze upiętego ubrania roboczego i nakrycia głowy. D M S Urazy zewnętrzne i wewnętrzne ciała. D S D Stosowanie rękawic roboczych w trakcie transportu materiałów. Przestrzeganie procedur związanych ze składowaniem drewna i tarcicy w stosach. Przestrzeganie zapisów instrukcji obsługi używanych maszyn. D M S Zatrucia, alergie. S S S Przestrzeganie procedur przy stosowaniu środków chemicznych zgodnie z zapisami kart charakterystyki tych substancji. Właściwa wentylacja stanowiskowa. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. S M M Ciężkie choroby o działaniu ogólnoustrojowym. Choroby o podłożu alergicznym. D S D Stosowanie rękawic ochronnych. Przestrzeganie procedur postępowania w razie zranień. Poddanie się szczepieniom ochronnym w razie takiej potrzeby. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy. D M S Choroby układu oddechowego. Choroby oczu. Urazy oczu i twarzy. D D D Stosowanie sprawnej wentylacji miejscowej. Stosowanie właściwych zabezpieczeń zgodnie z instrukcją stanowiskową i dokumentacją techniczno-ruchową urządzeń. Stosowanie ochron indywidualnych w tym narządu wzroku, twarzy i układu oddechowego (okularów, tarcz ochronnych, półmasek). S S S Choroby oczu, łzawienie. S S S Właściwy dobór natężenia oświetlenia do rodzaju wykonywanych prac, zgodnie z przepisami. Systematyczne czyszczenie źródeł światła z pyłu drewna. Dbanie o czystość okien hali produkcyjnej. M M M Uszczerbek słuchu, nerwice. Choroba wibracyjna. D D D Stosowanie tylko w pełni sprawnych technicznie maszyn (w tym elektronarzędzi). Posadowienie maszyn i urządzeń zgodnie z dokumentacją (DTR). Stosowanie ochronników słuchu (wkładki lub nauszniki) w razie takiej konieczności. Systematyczne pomiary czynników środowiska pracy natężeń i stężeń. S S S Śmierć. D S D Stosowanie sprawnej instalacji anty - porażeniowej. Systematyczne przeglądy i kontrola instalacji elektrycznej. Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa podczas posługiwania się sprzętem elektrycznym. D M S Urazy ciała. Śmierć. D S D Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa pożarowego. Odpowiednie zabezpieczenie przed elektrycznością statyczną. Stosowanie sprawnej wentylacji. Zapewnienie sprawnego sprzętu ppoż. i systematyczne jego przeglądy. Oznakowanie miejsc niebezpiecznych znakami bezpieczeństwa. D M S Ciężkie uszkodzenia ciała. Śmierć. D S D Przestrzeganie przez kierujących pojazdami i osoby piesze przyjętych procedur bezpieczeństwa transportu w tym kodeksu drogowego (art. 3 i art. 4 k.d.). Właściwe wyznaczenie i oznakowanie dróg transportowych w zakładzie. D M S Choroby ogólnoustrojowe. Choroby układu nerwowego. S S S Właściwe rozplanowanie czasu pracy. Bieżące wyjaśnianie ewentualnych nieporozumień. Kształtowanie postaw asertywnych. S M M tabela 2. Karta oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracownika obróbki drewna w tartaku 27

28 BHP w praktyce Uwalnianie materiałów niebezpiecznych w środowisku pracy klarowność tematu czy nawarstwianie się niejasności? Część II Oprócz stosowania produktów chemicznych na stanowisku pracy wiele spornych kwestii budzi ich magazynowanie oraz przechowywanie w opakowaniach zastępczych. Elżbieta Kowalska Magazynując chemikalia, gazy techniczne w butlach, znakując miejsca, rurociągi oraz pojemniki i zbiorniki konieczne będzie kierowanie się poniższymi zasadami: środki chemiczne muszą być przechowywane w magazynach spełniających warunki określone w kartach charakterystyki, a także w przepisach budowlanych i przeciwpożarowych (magazyny z niebezpiecznymi chemikaliami w stanie ciekłym muszą być wyposażone w instalację ściekową, prowadzącą do stacji neutralizacji). nieskładowania kwasów razem z zasadami. Produkty muszą być odseparowane od siebie co najmniej paletą między rzędami pojemników należy zostawić przejścia o szerokości min. 1 m. w przypadku rozszczelnienia opakowania miejsce wycieku należy zneutralizować zgodnie z zapisem sekcji 6 karty charakterystyki, dotyczącej postępowania w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska. Otrzymamy z niej precyzyjne informacje w zakresie metod oraz materiałów, zapobiegających rozprzestrzenianiu się skażenia, służących do usuwania skażenia. W przypadku rodzaju sorbentów do zastosowania będą to absorbery neutralne, pochłaniające w całej swojej objętości zanieczyszczenia na bazie ziemi okrzemkowej. wejście do magazynu, w którym są składowane różnorodne substancje / mieszaniny niebezpieczne należy oznakować za pomocą znaku ostrzegawczego ogólny znak ostrzegawczy ostrzeżenie o niebezpieczeństwie, umieszczonego na linii wzroku. pojemniki i zbiorniki służące do przechowywania substancji / mieszanin niebezpiecznych oraz pojemniki i zbiorniki służące do pracy z tymi produktami, rurociągi zawierające substancje / mieszaniny niebezpieczne lub służące do ich transportowania oznakowuje się znakami ostrzegawczymi zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 25 sierpnia 2015 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywa- nia lub zawierających substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie (Dz.U. poz. 1368). W przypadku przechowywania butli gazowych należy pamiętać o tym, że: nie wolno ich przechowywać w warunkach wpływających ujemnie na ich wytrzymałość, np. w otoczeniu, w którym zachodzi możliwość działania substancji korodujących, nie wolno ich przechowywać w pobliżu powierzchni promieniujących ciepło w odległości mniejszej niż 1,5 m, nie wolno umieszczać ich w sąsiedztwie liczników elektrycznych, gniazd wtykowych i urządzeń powodujących iskrzenie, temperatura pomieszczenia, w którym znajduje się butla nie może przekraczać 35 C, nie należy przechowywać ich w pomieszczeniach, w których poziom podłogi znajduje się poniżej otaczającego terenu, nie wolno przechowywać w jednym pomieszczeniu butli acetylenowych z butlami tlenowymi, składowanie butli w miejscach z utrudnionym dostępem oraz na drogach ewakuacyjnych jest zabronione, w odległości mniejszej niż 10 m od składowanych butli nie wolno przechowywać materiałów łatwopalnych, ani prowadzić prac pożarowo niebezpiecznych. Wiele osób kierujących pracownikami ma mgliste pojęcie na temat możliwości przeniesienia materiału niebezpiecznego z opakowania oryginalnego do opakowania zastępczego. Nadmienię, że będzie to możliwe w przypadku gdy opakowanie zastępcze zapewni poziom bezpieczeństwa użytkowania na poziomie co najmniej takim jak opakowanie oryginalne i będzie: wykonane z materiału nie powodującego niebezpiecznych reakcji chemicznych z ich zawartością i nie ulegającego uszkodzeniu w wyniku działania znajdującego się w nich materiału niebezpiecznego, wytrzymałe i zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewnątrz odpowiednio do warunków ich stosowania, 28

29 BHP w praktyce odpowiednio szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem się z nich niebezpiecznej zawartości lub dostaniem się do ich wnętrza innych substancji, które w kontakcie z ich zawartością mogą stworzyć stan zagrożenia, gwarantować zachowanie ich szczelności podczas wielokrotnego otwierania i zamykania w warunkach normalnej eksploatacji (dotyczy opakowań z zamknięciami wielokrotnego użytku), wypełnione w sposób zapewniający wolną przestrzeń odpowiednio do możliwości termicznego rozszerzania się cieczy w warunkach przechowywania, transportu i stosowania. Z kolei etykiety nieoryginalne na opakowaniach muszą zawierać jednoznaczną nazwę środka chemicznego, znaki ostrzegawcze i opisy środków bezpieczeństwa identyczne, jak na etykiecie oryginalnej, a ponadto: opisy / etykiety na opakowaniach zastępczych lub naczyniach laboratoryjnych powinny być trwałe w warunkach stosowania (trwale przymocowane do powierzchni opakowania. Wewnętrzna powierzchnia etykiety winna przylegać bezpośrednio i w całości do opakowania), oznakowanie powinno być umieszczone na opakowaniu w taki sposób, aby jego treść mogła zostać odczytana poziomo, gdy opakowanie pozostaje w normalnym położeniu. Stosując materiały niebezpieczne w zakładzie pracy nie sposób jest pozostawić bez odpowiedzi tematyki związanej z ryzykiem zaistnienia zdarzenia wypadkowego. Jeśli jesteśmy osobą poszkodowaną przytomną lub świadkiem wypadku, o każdym zdarzeniu informujemy natychmiast kierownictwo, niezależnie od tego czy doszło do wypadku, czy tylko ograniczyło się do zdarzenia potencjalnie wypadkowego. Obowiązkiem kierownika wydziału oraz świadków zdarzenia jest niezwłoczne udzielenie pierwszej pomocy przedmedycznej. Miejsce zdarzenia powinno zostać zabezpieczone w sposób nie stwarzający zagrożenia oraz pozostawione w stanie umożliwiającym ustalenie przyczyn wypadku. W przypadku kontaktu z materiałem niebezpiecznym, jeśli nie stwarza to bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia poszkodowanego, przed przystąpieniem do udzielania pierwszej pomocy należy zawsze przeczytać zalecenia zawarte w sekcji 4 karty charakterystyki. Osobę poszkodowaną udającą się do lekarza trzeba zawsze zaopatrzyć w kartę charakterystyki produktu chemicznego w wyjątkowych sytuacjach przy braku karty w etykietę producenta lub opakowanie z etykietą. W sytuacjach, w których istnieje zagrożenie dla życia bądź zdrowia przy udzielaniu pomocy osobie poszkodowanej, w kontakcie z kwasami / zasadami kierujmy się poniższymi zasadami: w przypadku chlapnięcia do oka konieczne jest płukanie oczu przez co najmniej 15 minut dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej natrysk do przepłukiwania oczu. Trzeba pamiętać o unikaniu silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia gałki ocznej. w przypadku narażenia dermalnego zdejmujemy z poszkodowanego odzież, obmywamy skórę dużą ilością bieżącej, chłodnej wody. Dodatek wody z mydłem jest możliwy tylko w przypadku kontaktu z zasadami. Jeśli doszło do zanieczyszczenia kwasem nie stosujemy żadnych środków zobojętniających. Musimy przestrzegać absolutnego zakazu wcierania zanieczyszczeń w skórę podczas usuwania z niej zanieczyszczeń! po spożyciu w żadnym wypadku nie wywołujemy wymiotów. Kontakt z kwasami zabrania podawania środków zobojętniających (alkalizujących), natomiast po połknięciu zasady może być podany sok z cytryny lub świeże białko jaj. w przypadku narażenia inhalacyjnego zawsze wyprowadzamy poszkodowanego na świeże powietrze ze strefy zagrożenia, maksymalnie ograniczając wykonywanie jakiegokolwiek wysiłku fizycznego. Ważną kwestią jest zapewnienie ochrony przed utratą ciepła. Kierując czytelników na właściwy tor podczas wdrażania bezpiecznych warunków pracy w zakładach mam świadomość jako długoletni praktyk, że teoria chodzi zupełnie innymi ścieżkami niż praktyka. Uchybienia, czasami wręcz kuriozalne, pozbawione zasad logiki i zdrowego rozsądku zdarzają się bardzo często, nie tylko jakby mogło się wydawać u drobnych przedsiębiorców, mało obeznanych w temacie bezpieczeństwa chemicznego, ale także są zauważalne w dużych zakładach przetwórczych. Zacytuję słowa absurdu, skierowane pod moim adresem przez jednego z czołowych mistrzów piekarnictwa z Lublina, który po opracowaniu dla jego piekarni wykazu materiałów niebezpiecznych, stosowanych do mycia i dezynfekcji oznajmił ze stoickim spokojem że u niego nie występują materiały niebezpieczne i jeśli nie zmienię nazewnictwa dokumentu, notabene do niczego mu niepotrzebnego, to moja praca wyląduje w koszu na śmieci. Chciało by się przy tym rzec głupota wrosła w rozum! Dla przeciwwagi przywołam z pamięci audit chemiczny, przeprowadzony w jednym z zakładów przetwórstwa owocowowarzywnego. Poziom rysujących się podczas kontroli działań prewencyjnych w zakładzie, niczym dynamiczny rozwój fabuły w filmach akcji, sięgnął punktu kulminacyjnego w momencie podpatrzenia sposobu wykonywania czynności przelewania produktu o właściwościach żrących. Hobok z materiałem niebezpiecznym był przechylany, a następnie przelewany przez pracownice do wiadra, oczywiście z pominięciem zastosowania środków ochrony indywidualnej. Raczej całej winy nie można zrzucać na kierownictwo zakładu, skoro służba BHP nie zwróciła na to uwagi. Firmom zewnętrznym, sprawującym zadania służby BHP, ukierunkowanym najczęściej na ilość, a nie na jakość oferowanych usług mogę dać dobrą wskazówkę, aby nie brały się za obsługę zakładów, jeśli nie mają dostatecznej wiedzy o występujących zagrożeniach. Przelewanie chemikaliów stwarzających zagrożenie może się jedynie odbywać z wykorzystaniem pompki ręcznej bądź pomp elektrycznych, dedykowanych do poboru medium z beczek. 29

30 BHP w praktyce Narażenie zawodowe na hałas oraz drgania mechaniczne miszmasz w gąszczu przepisów, czy też wyrazisty przekaz? Część I Ostatnio zagłębiając się w różnego rodzaju publikacje naukowe dotyczące szkodliwości oddziaływania mierzalnych czynników środowiska pracy na organizm ludzki zaciekawił mnie opublikowany raport z badań epidemiologicznych w zakresie niedosłuchu, spowodowanego zanieczyszczeniem naszego środowiska smogiem akustycznym. Elżbieta Kowalska Jak wynikało z przeprowadzonych badań, nawet co trzeci Polak może cierpieć na zaburzenia słuchu, a jeśli nie uda się odwrócić tego trendu, za kilka lat aparaty słuchowe będą równie wszechobecne jak okulary. Szkodliwość hałasu zależy od jego natężenia i częstotliwości, charakteru zmian w czasie oraz długotrwałości jego działania. Tematyka dotycząca czynników fizycznych jest dość złożona, dlatego przedzieranie się przez gąszcz regulacji prawnych i sprzężonych z nimi Polskich Norm u niejednego czytelnika może wywołać niepotrzebny chaos i dezorientację w podjęciu właściwego kierunku działań zapobiegawczych. Jako wieloletni praktyk mogę śmiało stwierdzić, że nie mając bagażu doświadczeń zdobytych w zakładach pracy od strony zabezpieczenia ich sfery techniczno-organizacyjnej byłoby mi bardzo ciężko wprowadzić skuteczną prewencję, bazując tylko na teorii, wynikającej z dostępnych narzędzi do kreowania bezpieczeństwa. Nawet przeglądając różne artykuły publikowane w czasopismach branżowych zdecydowanie więcej uwagi poświęca się właśnie aspektom prawnym, niż umiejętnościom praktycznego ich wykorzystania. Z tego też względu w artykule skoncentruję się na wielopłaszczyznowym zastosowaniu dostępnych instrumentów do kreowania bezpieczeństwa w miejscu pracy. Hałas środowiskowy jest wynikiem nakładania się różnych dźwięków, które ulegają zmieszaniu w sposób pozbawiony ładu. Z naukowego punktu widzenia dźwięki są to drgania mechaniczne ośrodka sprężystego (gazu, cieczy lub ośrodka stałego). Drgania te mogą być rozpatrywane jako oscylacyjny ruch cząstek ośrodka względem położenia równowagi, wywołujący zmianę ciśnienia ośrodka w stosunku do wartości ciśnienia statycznego dla powietrza ciśnienia atmosferycznego. Zmiana ciśnienia przenosi się w przestrzeń otaczającą źródło drgań w postaci następujących po sobie zagęszczeń i rozrzedzeń cząstek ośrodka, tworząc falę akustyczną. Różnica między chwilową wartością ciśnienia w ośrodku w momencie przejścia fali akustycznej, a wartością ciśnienia statycznego jest określana mianem ciśnienia akustycznego, wyrażonego w [Pa]. Ze względu na szeroki zakres zmian ciśnienia akustycznego powszechnie stosujemy skalę logarytmiczną, i w konsekwencji używamy pojęcia poziomu ciśnienia akustycznego wyrażonego w db. Wszystkie wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy, o których będzie mowa w dalszej części artykułu, są wielkościami pochodnymi od poziomu ciśnienia akustycznego. Przywołując podstawy mechaniki, poprzez drgania mechaniczne (wibracje) rozumiemy niskoczęstotliwościowe drgania akustyczne, rozprzestrzeniające się w ośrodkach stałych, które są przekazywane do organizmu pracownika przez określoną część jego ciała, pozostającą w bezpośrednim kontakcie z drgającym ośrodkiem źródłem drgań. 30

31 BHP w praktyce Aspekt narażenia zawodowego na te mierzalne, szkodliwe czynniki fizyczne znalazł swoje przełożenie zarówno w art kodeksu pracy, jak również w rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. w Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz 1650 z późn. zm.). Aby uszczegółowić wymogi prawne musimy powołać się na rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157 poz i 1318 ). Przystępując do analizy źródeł hałasu oraz drgań mechanicznych w środowisku pracy musimy wziąć pod uwagę eksploatowane maszyny, angażowaną instalację przesyłową oraz zachodzące procesy technologiczne. Zatem ukształtowane przez czynniki fizyczne środowisko pracy należy opomiarować po rozpoznaniu ich rodzaju, porównać wyniki pomiarów z wartościami wielkości charakteryzujących hałas oraz drgania mechaniczne (najwyższym dopuszczalnym natężeniem NDN) i wartościami progów działania, następnie zaplanować oraz podjąć działania techniczno-organizacyjne, adekwatne do poziomu narażenia, wynikającego z cech miejsca pracy w przypadku przekroczenia wartości progu działania oraz w konsekwencji oszacować poziom ryzyka. Wartości progowe zostały ustalone i przywołane w załączniku w/w rozporządzenia dla: poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy, który wynosi 80 db, szczytowego poziomu dźwięku, dla którego wartość progu wynosi 135 db. Z kolei w przypadku drgań mechanicznych kształtują się one następująco: jeżeli występują w postaci drgań miejscowych: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (a hwx, a hwy, a hwz ) wartość progu działania wynosi 2,5 m/s 2 jeżeli występują w postaci drgań ogólnych: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnego energetycznie dla 8 godzin działania skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4 a wx, 1,4 a wy, a wz ) wartość progu działania wynosi 0,5 m/s 2 Zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz.817) zostały określone wartości dopuszczalne (NDN) dla hałasu tzw. słyszalnego, ultradźwiękowego, wibracji ogólnej oraz przenoszonej przez kończyny górne. W przypadku hałasu, występującego w środowisku pracy, częstotliwość dźwięków słyszalnych zawiera się w paśmie od ok. 16 Hz do ok (20000) Hz. Jeśli w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych wyodrębnimy składowe o wysokich częstotliwościach słyszalnych i niskich ultradźwiękowych w zakresie od 10 do 40 khz, wówczas będziemy mieć do czynienia z hałasem ultradźwiękowym. Źródłem ultradźwięków mogą być: zgrzewarki, myjki ultradźwiękowe, maszyny wysokoobrotowe np. urządzenia pneumatyczne lub aparatura stosowana w diagnostyce medycznej. Hałas (dźwięki słyszalne) w środowisku pracy jest charakteryzowany przez: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w kodeksie pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową. W raportach środowiskowych oznacza się go jako L Ex, 8h (db). Jest to wielkość stosowana do scharakteryzowania hałasu zmieniającego się w czasie lub zmiennej ekspozycji na hałas, która nie może przekroczyć 85 db. Odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie może przekraczać wartości 18,2 x 10 3 Pa 2 xs maksymalny poziom dźwięku A, oznaczający maksymalną wartość skuteczną poziomu dźwięku, która nie może przekroczyć 115 db. W raportach środowiskowych przyjmuje oznaczenie jako L A, max (db), szczytowy poziom dźwięku C, oznaczający maksymalną wartość chwilową poziomu dźwięku, która nie może przekroczyć 135 db. W raportach środowiskowych przyjmuje oznaczenie L C peak, max (db). Hałas ultradźwiękowy rejestrowany w w/w częstotliwościach charakteryzują: równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych f od 10 do 40 khz odniesione do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 khz odniesione do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy określonego w kodeksie pracy. W raportach środowiskowych zmierzona wielkość przyjmuje oznaczenie jako L feq, 8h,zm (db). Z kolei dopuszczalny jego normatyw jest oznaczany jako L feq, 8h,dop maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 khz. W raportach środowiskowych zmierzona maksymalna wielkość przyjmuje oznaczenie jako L f max,zm. Dopuszczalny jego poziom jest oznaczany jako L f max, dop 31

32 BHP w praktyce Normatywy charakteryzujące hałas ultradźwiękowy przedstawia tabela 1 (wartości podane w tabeli obowiązują jednocześnie): Częstotliwość pasm tercjowych khz 10 12,5 16 Równoważny poziom ciśnienia akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w kodeksie pracy Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego , TABELA 1. NORMATYWY CHARAKTERYZUJĄCE HAŁAS ULTRADŹWIĘKOWY Z kolei jeśli w widmie hałasu słyszalnego występują składowe o częstotliwościach infradźwiękowych w zakresie od 1 do 20 Hz lub 10 Hz do 250 Hz, wówczas mamy do czynienia z ekspozycją na hałas infradźwiękowy, który wbrew wielu opiniom o ich niesłyszalności jest odbierany drogą słuchową. Należy pamiętać, iż progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe, im niższa jest ich częstotliwość. Źródłem infradźwięków mogą być maszyny i urządzenia przepływowe takie jak: sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe itp. Aby ustalić kryteria oceny wielkości charakteryzujących ten rodzaj hałasu niezbędne staje się odniesienie do normy PN- Z-01338:2010 Akustyka. Pomiar i ocena hałasu infradźwiękowego na stanowiskach pracy. Hałas infradźwiękowy charakteryzuje: równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy wymiaru czasu pracy, który nie może przekroczyć 102 db. W raportach środowiskowych przyjmuje oznaczenie jako L Geq, 8h (db) lub L Geq, w (db) dla ogółu pracowników równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy, który nie może przekroczyć 86 db. W raportach środowiskowych przyjmuje oznaczenie jako L Geq, Te (db) Zagłębiając się w kinematykę ruchów drgających układów mechanicznych w środowisku pracy, to generowanie drgań może być inicjowane celowo, jak również może być skutkiem ubocznym i niezamierzonym prowadzonych procesów technologicznych. Drgania na stanowisku pracy działające na organizm człowieka przez kończyny górne są charakteryzowane przez: ekspozycję dzienną, wyrażoną w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej skutecznych, skorygowanych częstotliwościowo przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (a hwx, a hwy, a hwz ). Wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać 2,8 m/s 2 ekspozycję trwającą 30 minut i krócej, wyrażoną w postaci sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (a hwx, a hwy, a hwz ). Wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej nie może przekraczać 11,2 m/s 2 W przypadku drgań o ogólnym działaniu na organizm człowieka normatywy są charakteryzowane przez: ekspozycję dzienną, wyrażoną w postaci równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania skutecznego, skorygowanego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4 a wx, 1,4 a wy, a wz ). Wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać 0,8 m/s 2 ekspozycję trwającą 30 minut i krócej, wyrażoną w postaci skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników (1,4 a wx, 1,4 a wy, a wz ). Wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać 3,2 m/s 2 Źródłem drgań o działaniu ogólnym, przenikających do organizmu człowieka poprzez kończyny dolne, miednicę, plecy mogą być: podłogi hal produkcyjnych i innych pomieszczeń pracy oraz podesty, pomosty wprawione w drgania przez eksploatowane w pomieszczeniach lub obok nich maszyny i urządzenia stacjonarne lub przenośne platformy drgające; siedziska i podłogi środków transportu oraz maszyn budowlanych, przeznaczonych do robót ziemnych, fundamentowania, zagęszczania gruntów. Z kolei źródłem drgań miejscowych, działających na organizm człowieka przez kończyny górne są głównie: ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młotki pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.) ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.) dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękoma źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką w czasie szlifowania, gładzenia, polerowania itp.). 32

33 biblioteka OpaKOwaNia w gospodarce MagazyNOwej z dokumentacją i wzorcową instrukcją gospodarki OpaKOwaNiaMi (z SUpleMeNTeM elektronicznym) Zdzisław Dudziński Wydanie II, 2014 Liczba stron: 208 Wydawnictwo: ODDK Sp. z o.o. Sp.k. Rola opakowań wzrasta w związku z występującymi coraz częściej złożonymi procesami dystrybucji dóbr materialnych i koniecznością zapewnienia sprawnego systemu przemieszczania wyrobów w całym łańcuchu logistycznym od producenta do odbiorcy. Opakowania są więc istotnym elementem kształtującym obrót towarowy, transport i gospodarkę magazynową. Poradnik jest kierowany do pracowników magazynów oraz komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za gospodarkę opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, którzy powinni posiadać aktualną wiedzę z zakresu gospodarowania opakowaniami, uwzględniającą obowiązujące przepisy prawne oraz polskie i europejskie normy. Dla studentów uczelni ekonomicznych oraz słuchaczy kursów dokształcających opracowanie stanowić będzie pomoc w zakresie pogłębienia wiedzy w zakresie logistyki i gospodarki magazynowej. Praktycznym uzupełnieniem formy książkowej jest suplement elektroniczny zawierający wzorcową instrukcję gospodarki opakowaniami w magazynach z dokumentacją (edytowalne wzory w MS Word). poradnik inspektora OchrONy przeciwpożarowej bryg. mgr inż. Krzysztof T. Kociołek Data wydania: 2015 Liczba stron: 176 Wydawnictwo: Tarbonus OperaTOr pilarki do ścinki drzew J. Basiński Data wydania: 2009 Liczba stron: 135 Wydawnictwo: KaBe Poradnik stanowi pomoc dla osób pełniących obowiązki inspektorów ochrony przeciwpożarowej przybliżając szeroką tematykę dotyczącą ochrony przeciwpożarowej. Autor w sposób kompleksowy opisuje m.in. przeciwpożarowe wymagania budowlane, gaśnice i środki gaśnicze, urządzenia i instalacje przeciwpożarowe, sytuacje zagrożenia wybuchem, prace niebezpieczne pod względem pożarowym, materiały niebezpieczne oraz czynności kontrolno-rozpoznawcze. Zebrany materiał pozwoli wejść głębiej w gąszcz przepisów, wytycznych i norm, które dotyczą szerokiej tematyki ochrony przeciwpożarowej. Książka niniejsza przeznaczona jest dla szerokiego grona użytkowników pilarek oraz słuchaczy kursów na operatora pilarki do ścinki drzew. W książce uwzględniono m.inn.: Międzynarodowy Układ Jednostek Miar (SI). Rys historyczny pił ręcznych do ścinki drzew. Wymagania kwalifikacyjne do zawodu operatora pilarki do ścinki drzew. Budowa silników spalinowych dwusuwowych z zapłonem iskrowym i zasada ich działania Budowa pilarek do ścinki drzew. Zasady organizowania ścinki drzew. Technika ścinki drzew. Przerzynka drewna. Bezpieczeństwo i higiena pracy przy obsłudze spalinowych pilarek do ścinki drzew.

34 OchrONa przeciwpożarowa konserwacja SyStemóW SyGNalizacji pożarowej (SSp) Systemy sygnalizacji pożarowej są najważniejszym elementem automatyki pożarowej, stanowią bardzo szybką formę wykrywania pożaru i szybkiego powiadamiania o zagrożeniu. Katarzyna Noga, POL-POŻ KOłTON SP. JAWNA Przeglądy techniczne i obsługa techniczna są jednym z czterech podstawowych działań mających wpływ na zapewnienie prawidłowej pracy systemu w obiekcie. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719) konserwacja systemu sygnalizacji pożaru, jako urządzenia przeciwpożarowego, powinna być wykonywana okresowo, jednak nie rzadziej niż raz w roku. Obowiązek ten zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem nałożony jest na właściciela, zarządcę lub użytkownika obiektu. JAKOŚĆ WYKONANIA POSZCZEGÓLNYCH KOMPONENTÓW SYSTEMÓW I INSTALACJI JAKOŚĆ PROJEKTÓW BUDOWLANYCH, WYKO- NAWCZYCH I POWYKONAWCZYCH WYKONAWSTWO ZDJĘCIE 1- SPRAWDZENIE FUNKCJONOWANIA RĘCZNEGO OSTRZEGACZA POŻAROWEGO wady ukryte, wadliwy montaż, czynniki zewnętrzne trudne do przewidzenia, sabotaż. KONSERWACJA Rys. 1. Działania mające wpływ na bezawaryjną pracę systemów pożarowych Instalacja sygnalizacji pożarowej od pierwszego dnia oddania do eksploatacji (niezależnie czy obiekt jest użytkowany czy nie) powinna być właściwie konserwowana. Stan gotowości instalacji w czasie eksploatacji powinien być utrzymany na poziomie wyjściowym, tj. takim jaki był w momencie oddania do eksploatacji. W czasie pracy następuje pogorszenie właściwości technicznych instalacji. Mają na to wpływ m.in.: awarie, działalność ludzi, W związku z powyższym konieczne jest wdrożenie mechanizmów i czynności, które pozwolą na odtworzenie pierwotnej sprawności instalacji i urządzeń przeciwpożarowych. Należy brać także pod uwagę działania mające na celu poprawę stanu bezpieczeństwa pożarowego obiektu, zawierające rozbudowę, zmiany i modernizację instalacji. Po każdym takim działaniu należy sprawdzić działanie całej instalacji. UTRZYMANIE STANU GOTOWOŚCI SYSTEMU SYGNALIZACJI POŻAROWEJ Konserwacja Obsuga Naprawy Poprawa stanu Rys. 2. Czynności wchodzące w skład utrzymania instalacji 4 POL-POŻ KOłTON SP. JAWNA, ul. Tartaczna 10a, Radom, tel ,

35 ochrona przeciwpożarowa Użytkownik powinien wyznaczyć osobę(-y) (nazywaną niekiedy operatorem) dyżurującą przy centrali. Jej zadaniem jest reagowanie na sygnały centrali. Osobę tę powinien przeszkolić konserwator w zakresie obsługi zgodnie z instrukcją, dostarczoną wraz z centralą (przewidzianą do zawieszenia przy centrali). Ponadto upoważniona przez użytkownika osoba powinna przeprowadzać cykliczne kontrole instalacji sygnalizacji pożarowej, wybiegające poza najprostsze czynności operatora. Jeżeli użytkownik nie jest w stanie zapewnić konserwacji sygnalizacji pożarowej przez własnych przeszkolonych specjalistów, to powinien podpisać stosowną umowę serwisową z konserwatorem firmą instalatorską przeszkoloną przez producenta systemu sygnalizacji pożarowej. Zakres czynności konserwacyjnych jakie powinny być wykonywane dla SSP jest dość dobrze opisany w Specyfikacji technicznej PKN-CEN/TS 54-14:2004. System sygnalizacji pożarowej Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji. W specyfikacji tej podane są dokładnie instrukcje odnośnie częstotliwości i rodzaju wykonywanych prac konserwacyjnych. Specyfikacja techniczna CEN/TS 54-14:2004 zaleca następujące czynności konserwacyjne, podając okres ich wykonywania: 1. Obsługa codzienna powinien ją wykonywać personel obiektu, a właściciel powinien ją zapewnić. Obsługa codzienna powinna polegać na sprawdzeniu: czy każda CSP, centrale i tablice sterownicze poszczególnych instalacji są w stanie normalnej pracy, czy podjęto odpowiednie działania w stosunku do poprzednich alarmów/uszkodzeń itp., czy, jeżeli instalacja była wyłączona, sprawdzana lub wyciszona, to została przywrócona w stan dozorowania. Wszystkie nieprawidłowości powinny zostać odnotowane w odpowiedniej książce eksploatacji oraz bezzwłocznie usunięte. Obsługa miesięczna wykonywana przez personel obiektu lub osobę kompetentną. Obsługa miesięczna powinna polegać na sprawdzeniu: awaryjnych zespołów prądotwórczych, zapasów papieru, tuszu lub taśmy dla każdej drukarki, wskaźników (test wskaźników). Obsługa kwartalna właściciel obiektu powinien zapewnić aby była ona wykonana przez osoby kompetentne. Obsługa kwartalna powinna polegać na: sprawdzeniu wszystkich zapisów w książce pracy i podjęciu niezbędnych działań aby doprowadzić do prawidłowej pracy instalacji, spowodowaniu zadziałania co najmniej jednej czujki lub ręcznego ostrzegacza pożarowego w każdej strefie, w celu sprawdzenia czy centrala sygnalizacji pożarowej odbiera i wyświetla określone sygnały, emituje alarmy akustyczne oraz uruchamia wszystkie inne urządzenia ostrzegawcze i pomocnicze, sprawdzeniu czy monitoring uszkodzeń centrali sygnalizacji pożarowej funkcjonuje prawidłowo, sprawdzeniu zdatności centrali sygnalizacji pożarowej do uaktywnienia wszystkich trzymaków i zwalniaków drzwi, w miarę możliwości spowodowaniu zadziałania każdego łącza do straży pożarnej lub do zdalnego centrum stałej obserwacji, przeprowadzeniu wszystkich innych kontroli, prób określonych przez wykonawcę, dostawcę lub producenta, sprawdzeniu czy w budynku nastąpiły zmiany budowlane itp. Wszystkie czynności powinny być zapisane w książce eksploatacyjnej. Zapisany powinien być także sposób i tryb usuwania występujących nieprawidłowości. 4. Zdjęcie 2-Sprawdzeniu podlegają wszystkie elementy systemu sygnalizacji pożaru Zdjęcie 3-Zadymianie czujki Obsługa roczna właściciel powinien zapewnić aby co najmniej raz w roku specjalista przeprowadził próby zalecane dla obsługi codziennej, miesięcznej i kwartalnej. Obsługa roczna polega na: sprawdzeniu każdej czujki na poprawność działania zgodnie z zaleceniami producenta, POL-POŻ KOŁTON SP. JAWNA, ul. Tartaczna 10a, Radom, tel ,

36 OchrONa przeciwpożarowa UWAGA: Przy rozległych systemach dopuszczalne jest sprawdzanie po 25 % czujek przy każdej kolejnej konserwacji kwartalnej, tak aby na koniec roku mieć zadymione 100 % czujek. sprawdzeniu zdatności centrali do uaktywnienia wszystkich funkcji pomocniczych, sprawdzeniu wzrokowo czy wszystkie połączenia kablowe i sprzęt są sprawne, nieuszkodzone i odpowiednio zabezpieczone, dokonaniu oględzin w celu ustalenia czy w budynku nastąpiły zmiany budowlane oraz czy pod każdą czujką utrzymana jest wolna przestrzeń co najmniej 0,5 m. Należy sprawdzić również czy wszystkie ręczne ostrzegacze pożarowe są dostępne i widoczne, sprawdzeniu i przeprowadzeniu prób wszystkich baterii akumulatorów. Należy również pamiętać o systemach o dużym stopniu złożoności tj. dużej integracji poszczególnych instalacji z systemem sygnalizacji pożarowej np. przegród przeciwpożarowych, systemu kontroli dostępu, wentylacji, sterowania windami itp. Współpraca ta powinna być zapewniona w każdej chwili i być niezwodna. W takiej sytuacji należałoby rozważyć przeprowadzanie czynności konserwacyjnych dla systemu, który wiemy że jest najbardziej zawodny w sieci wzajemnie ze sobą powiązanych instalacji np. system wentylacji, który jest narażony na drgania, wilgoć itp. Zakładając, że ze względu na wyżej wymienione warunki przeglądy systemu wentylacji przeprowadzamy raz na miesiąc, można rozważyć jednoczesne sprawdzenie sy- stemu wentylacji z systemem jego wyzwolenia i sterowania. Po zakończeniu przeglądów (kwartalnego i rocznego) stan instalacji, oceniony przez specjalistę, powinien być opisany w książce eksploatacji. Pożądane jest także sporządzanie stosownego protokołu i przekazanie go właścicielowi obiektu. W książce powinny być również zapisywane wszystkie alarmy pożarowe. Rzetelne prowadzenie książki serwisowej daje możliwość poddania tych danych analizie, mającej na celu wykrycie uszkodzeń systematycznych i podjęcie prawidłowych decyzji mających na celu ich usunięcie. W celu ułatwienia pracy obsłudze / serwisowi zasadne byłoby umieszczenie w pomieszczeniu technicznym wszystkich niezbędnych dokumentów dotyczących działania instalacji przeciwpożarowych np. dokumentacji techniczno-ruchowej, procedury postępowania alarmowego, rzutów architektonicznych z naniesionymi na nich elementami instalacji itp. Zgodnie z przepisami przegląd okresowy wykonywany raz na rok jest wystarczający. Organizując i wykonując czynności okresowe i konserwacyjne zgodnie z wyżej opisanymi zasadami zapewniamy utrzymanie stanu systemu sygnalizacji pożarowej na odpowiednim poziomie, a co za tym idzie odpowiedniego stanu bezpieczeństwa pożarowego budynku. Mimo, że na rynku pojawiają się systemy, w których można wykonywać konserwację zdalnie, to nic nie zastąpi fizycznego zadymienia czujki inicjatorem dymu, sprawdzenia czy wokół czujki jest wymagana wolna przestrzeń lub czy w obiekcie nie nastąpiły zmiany architektoniczne wymagające wprowadzenia zmian w systemie sygnalizacji pożarowej. POL-POŻ KOłTON SP. JAWNA, ul. Tartaczna 10a, Radom, tel ,

37 na sali sądowej Wykonując zawartą umowę Niezwykle bogate jest orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące wypadków komunikacyjnych, jako wypadków przy pracy w rozumieniu przepisów ustawy wypadkowej (z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, t.j. Dz.U poz. 1242). Starałem się choćby częściowo przedstawić je w poprzednim artykule z cyklu Na sali sądowej. Myślę, że warto je uzupełnić o wyrok SN, wydany w 2010 r., w sprawie wynikłej z powodu wypadku komunikacyjnego przy wykonywaniu zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Andrzej Dobrzyński rentę rodzinną wypadkową z tytułu wypadku przy pracy O ojca starała się małoletnia córka. Jej ojciec, Franciszek T. prowadził własną działalność gospodarczą S, na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Przedmiotem jego działalności gospodarczej była sprzedaż hurtowa komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania a także doradztwo w zakresie sprzętu komputerowego oraz usługi doradcze związane z bazami danych. Przedsiębiorca m.in. współpracował z K. spółką z o.o. na podstawie stałej umowy, świadcząc różnorodne usługi doradcze. Dotyczyło to wprowadzania nowych modeli produktów do oferty sprzedaży, pośrednictwa handlowego, doradztwa i pośrednictwa w zakresie rozwoju sprzedaży, doradztwa w zakresie promocji produktów. Franciszek T. wykonywał też dla spółki analizy rynku internetowego. 6 grudnia jechał do siedziby spółki, aby na spotkaniu przedstawić wyniki analizy rynku internetowego w ostatnich trzech miesiącach. Jadąc samochodem uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Poniósł śmierć. Organ rentowy przyznał, bez większej zwłoki, rentę rodzinną nieletniej córce zmarłego. Kilka miesięcy później odmówił jej jednak przyznania prawa do renty rodzinnej z tytułu wypadku przy pracy w oparciu o przepisy ustawy wypadkowej. Sprawa trafiła do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. W trakcie procesu wystąpiły trudności z ustaleniem stanu faktycznego. Informacje pisemne przedstawiane przez spółkę K. różniły się, nie były precyzyjne. W dziewięć miesięcy po wypadku spółka stwierdziła, że wprawdzie Franciszek T. współpracował z nią, ale cel jego podróży w dniu wypadku nie jest firmie znany. W kolejnej złożonej sądowi pisemnej informacji zarząd spółki wyjaśniał, że nie miał wiedzy na temat czy wizyty Franciszka T. w spółce były umawiane czy też przyjeżdżał on bez wcześniejszej zapowiedzi. Tym niemniej uczestniczył on stwierdzono w porannych obradach, których temat dotyczył zakresu jego usług dla spółki. Dopiero po półtora roku po wypadku sąd doczekał się jednoznacznego stwierdzenia, że w dniu wypadku Franciszek T. jechał na służbowe spotkanie do siedziby spółki. Sąd Okręgowy nie zajął się jednak ustaleniem, które z informacji przekazane przez spółkę można uznać za wiarygodne, ponieważ nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie ma możliwości kwalifikowania zdarzeń mających miejsce w drodze do lub z miejsca prowadzenia działalności gospodarczej jako wypadków przy wykonywaniu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy wypadkowej, ponieważ zdarzenia takie można jedynie uznać za wypadki w drodze do lub z miejsca wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 57 b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stwierdził Sąd w uzasadnieniu wyroku. Przypomniał, że zgodnie z art. 57 b ust. 1 zdanie 1 ww. ustawy, za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga była najkrótsza i nie została przerwana. Przepis ten obejmuje też te zdarzenia, które nastąpiły przy wykonywaniu innej niż zatrudnienie działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia, a więc także działalności gospodarczej. Ustalenie jednak, czy w tym konkretnym wypadku ma zastosowanie cytowany powyżej przepis nie miało, zdaniem Sądu znaczenia, ponieważ ustalenie tego byłoby podstawą do przyznania prawa do renty rodzinnej a takie świadczenie małoletniej zostało już przyznane. Co do wniosku o przyznanie prawa do renty rodzinnej wypadkowej, Sąd ocenił, iż w toku postępowania nie został wykazany związek zdarzenia ze zwykłymi czynnościami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej a w szczególności nie zostało wskazane, że do wypadku doszło w czasie przeznaczonym na działalność gospodarczą i w miejscu jej świadczenia. W ocenie Sądu, wypadek, jakiemu uległ Franciszek T. nie nastąpił podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a jedynie wypadek w czasie przeznaczonym na działalność gospodarczą i w miejscu jej świadczenia pozostaje w związku z jej prowadzeniem i jako taki jest wypadkiem chronionym ubezpieczeniem wypadkowym. 37

38 na sali sądowej Sąd Apelacyjny również nie uznał wypadku Franciszka T. za wypadek przy pracy. W uzasadnieniu stwierdził, iż zdarzenie z 6 grudnia nie było wypadkiem związanym z wykonywaniem zwykłych czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Potwierdził natomiast, że małoletniej córce należy się renta rodzinna w oparciu o art. 57 b ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wyrok Sądu Apelacyjnego został w imieniu córki zmarłego zaskarżony w całości skargą kasacyjną. Zarzut: naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 3 ust.3 pkt 8 ustawy wypadkowej błędne zakwalifikowanie wypadku, któremu uległ Franciszek T., jako wypadku nie będącego wypadkiem przy pracy (przy wykonywaniu działalności pozarolniczej) w rozumieniu ww. ustawy. Zarzut podniesiony w skardze kasacyjnej jest trafny uznał Sąd Najwyższy. A oto uzasadnienie prawne prowadzące do tego stwierdzenia. Co do stanu faktycznego, jest niewątpliwe, że do wypadku doszło w czasie, gdy zmarły udawał się do spółki, z którą współpracował na podstawie umowy na spotkanie, na którym miał przedstawić wyniki analizy rynku internetowego za okres 3 ostatnich miesięcy. Spotkanie to wiązało się ściśle z prowadzoną przez zmarłego działalnością polegającą na świadczeniu usług w zakresie m.in. doradztwa. Zgodnie ze wspomnianym przepisem art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Jest bezsporne, że zdarzenie miało charakter nagły i było spowodowane przyczyna zewnętrzną. Natomiast wymaga oceny czy zdarzenie nastąpiło w związku z wykonywaną działalnością. Otóż, interpretując ten przepis w omawianej sprawie należy mieć na uwadze z jednej strony rodzaj pozarolniczej działalności, którą wykonywał ojciec wnioskodawczyni, a z drugiej strony fakt, że do zdarzenia doszło w czasie, gdy udawał się do siedziby spółki, z którą współpracował. Prowadzenie tego typu działalności, polegającej m.in. na doradztwie w zakresie sprzętu komputerowego oraz baz danych, w swej istocie nie jest stacjonarne, w tym sensie, że często, a nawet przede wszystkim, nie jest wykonywane w siedzibie przedsiębiorstwa, ale bezpośrednio u kontrahenta i w jego siedzibie, zgodnie z zawartą umową. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje więc także czynności faktyczne i prawne związane z prowadzoną działalnością, wykonywaną w czasie, w którym prowadzący taką działalność przemieszcza się, np. udając się do siedziby klienta. Niewątpliwie droga, którą ojciec wnioskodawczyni pokonywał w dniu zdarzenia, wiązała się ściśle z umówionym spotkaniem, na którym miał przedstawić osobiście wyniki analizy rynku internetowego i była ściśle związana z istotą prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Powyższe stwierdził Sąd pozwala na wyrażenie stanowiska, że wypadek w czasie dojazdu do siedziby kontrahenta, w celu wykonania zawartej z nim umowy, jest wykonywaniem zwykłych czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą i ma cechy wypadku przy wykonywaniu tej działalności pozarolniczej. SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego. Stowarzyszenie Polskie Forum Zarządzania Bezpieczeństwemi Higieną Pracy ISO Zgodnie z sugestiami osób zainteresowanych wdrożeniem, auditowaniem i doskonaleniem systemów zarządzania oraz tematyką w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy grupa sympatyków złożyła wniosek o rejestrację stowarzyszenia. Decyzją Sądu Rejonowego w Częstochowie w dniu r. do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem zostało wpisane Stowarzyszenie Polskie Forum Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy ISO Celem Stowarzyszenia Forum ISO jest: 1. promowanie nowoczesnych i skutecznych rozwiązań w zakresie SZBiHP w organizacjach, 2. rozwijanie i promowanie inicjatyw, postaw oraz działań sprzyjających rozwojowi i rozpowszechnianiu SZBiHP, tworzenie i propagowanie metod, technik, narzędzi, koncepcji oraz procesów realizowanych w ramach szeroko pojętych aspektów SZBiHP, a także w obszarze tematyki bhp, 4. integracja środowisk zajmujących się SZBiHP, 5. wspieranie działań i organizacji wprowadzających SZBiHP, tworzenie warunków do podnoszenia kwalifikacji oraz wzmacniania etyki zawodowej swoich członków i kadry zajmującej się SZBiHP. Zapraszamy osoby zainteresowane do współpracy Siedziba: Stowarzyszenie Polskie Forum Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy ISO Częstochowa, ul. Faradaya 53 lok 44 tel. +48 (34) , sekretariat@pfiso45000.pl Bliższych informacji udzielą: Andrzej Kowalkow tel Dariusz Okraska tel

39 wypadki Wypadek przy obsłudze gilotyny W listopadzie 2015 r. w zakładzie mechanicznym z terenu woj. warmińsko-mazurskiego doszło do ciężkiego wypadku przy pracy. Poszkodowany pracownik (wiek: 50 lat, 20. letni staż pracy w zakładzie), obsługujący nożyce gilotynowe do metalu, stracił kciuk, kiedy sięgnął po przecięty element. Jak stwierdził inspektor Państwowej Inspekcji Pracy, który badał zdarzenie, maszyna wyprodukowana pod koniec lat 60. ubiegłego wieku nie spełniała wymagań minimalnych zarówno w zakresie oznakowania elementów sterowniczych, jak i wyposażenia w osłony zabezpieczające pracowników przed dostępem do strefy niebezpiecznej pracy noża gilotyny. Jacek Żerański Okoliczności wypadku W dniu zdarzenia poszkodowany wykonywał elementy do kosza węglowego. Podczas tej pracy kilkakrotnie wykonywał cięcie blachy na nożycach gilotynowych NG 8. W pewnym momencie podszedł do maszyny z przygotowanym wcześniej kawałkiem blachy do wycięcia kolejnego elementu o wymiarach około 200x100 mm. Na maszynie tej pracował wtedy inny pracownik (zatrudniony 4 dni wcześniej, bez doświadczenia w zawodzie). Poszkodowany położył blachę na stole po prawej stronie i ustawił ją do cięcia według linii. Pedał do sterowania znajdował się po lewej stronie stołu gilotyny, dlatego poszkodowany poprosił kolegę, aby go nacisnął w celu przecięcia blachy. Po wykonaniu przez nóż gilotyny ruchu cięcia poszkodowany sięgnął po przecięty element. W tym momencie nóż maszyny ponownie opadł powodując obcięcie kciuka prawej dłoni pracownika. Po wypadku udzielono poszkodowanemu pierwszej pomocy. Następnie przewieziono go samolotem do szpitala w Poznaniu, gdzie przyszyto mu odcięty palec. Aktualnie pracownik jest w trakcie leczenia i rehabilitacji. Ustalenia inspektora Państwowej Inspekcji Pracy Inspektor dokonał oględzin miejsca wypadku oraz zapoznał się z przedłożoną dokumentacją techniczną nożyc gilotynowych NG 8. Jak ustalił, maszyna została wyprodukowana w 1969 r. W dniu wypadku nożyce były wyposażone w osłonę od strony podawczej uniemożliwiającą dostęp do strefy cięcia i pod dociskacze, przewidzianą w dokumentacji fabrycznej maszyny. Maszyna nie posiadała natomiast zabezpieczonych otworów bocznych w korpusie z prawego i lewego boku. Jak ustalił inspektor, maszyna fabrycznie nie była wyposażona w takie osłony. Zgodnie z 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191 poz z późn. zm.) w przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje się osłony lub inne urządzenia ochronne, które zapobiegałyby dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych. Zgodnie z 34 cytowanego rozporządzenia, maszyny nabyte przed 1 stycznia 2003 r. powinny być, w terminie do 1 stycznia 2006 r., dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn, określonych w rozdziale 3. Według inspektora PIP, nożyce gilotynowe, przy obsłudze których doszło do wypadku, powinny zostać wyposażone, w ramach dostosowania do wymagań minimalnych, w osłony boczne uniemożliwiające dostęp do strefy niebezpiecznej pracy noża gilotyny. W wyniku oględzin inspektor stwierdził ponadto brak oznakowania przełącznika trybu pracy maszyny. W efekcie, kolega poszkodowanego mógł z powodu niewiedzy, braku doświadczenia (nigdy wcześniej nie obsługiwał maszyn do obróbki plastycznej metali, pracował w gospodarstwie rolnym), ustawić przełącznik sterowania gilotyny na ruch ciągły nieautomatyczny (zamiast skoków pojedynczych), co w konsekwencji mogło spowodować przypadkowe zasterowanie przez pracownika dwukrotnego skoku noża gilotyny wskutek dłuższego przytrzymania wciśniętego pedału nożnego. W związku z powyższym, w opinii inspektora, nie można było wykluczyć braku oznakowania przełącznika sterowania jako pośredniej przyczyny wypadku. Jak ustalił inspektor, w momencie gdy poszkodowany podszedł do nożyc w celu przycięcia blachy, na maszynie pracował jego kolega, zatrudniony kilka dni wcześniej. Stąd cięcie elementu, przy którym doszło do wypadku było wykonywane zespołowo. Poszkodowany ustawił blachę na stole, natomiast ruch nożyc zasterował kolega, który stał z lewej strony stołu i miał przy sobie ustawiony pedał sterowniczy. Z zeznania poszkodowanego wynikało, że nóż gilotyny wykonał ruch cięcia i nie zatrzymał się w górnym zwrotnym położeniu, lecz wykonał kolejny cykl cięcia. Po pierwszym cięciu poszkodowany sięgnął po przecięty element, gdyż był pewny, iż nóż 39

40 wypadki Zdjęcie 1 - ogólny widok nożyc gilotynowych typ NG 8, przy obsłudze których doszło do wypadku Zdjęcie 2- w momencie wypadku poszkodowany stał z prawej strony maszyny, sięgnął po wykrojony element omijając osłonę czołową z prawej strony (zaznaczono strzałką) przez istniejący otwór boczny; strefa ta nie była zabezpieczona dodatkową osłoną Zdjęcie 3- z lewej strony maszyny znajdował się pedał sterowniczy; w momencie wypadku przy widocznym na zdjęciu pedale sterowniczym stał pracownik, który na polecenie poszkodowanego zasterował ruch noża gilotyny Zdjęcie 4- odtworzenie ułożenia dłoni poszkodowanego Zdjęcie 4- zbliżenie panelu sterowniczego usytuowanego na korpusie w części górnej maszyny. widoczny na dole przełącznik sterowniczy nie posiada oznakowanych poszczególnych położeń, tj. zaznaczonych trybów pracy nie opadnie. Poszkodowany zeznał również, że widział, jak jego kolega zabrał nogę z pedału i nie zasterował ponownego ruchu noża maszyny. Powyższe zeznanie było częściowo rozbieżne z zeznaniem pracownika, który nacisnął pedał gilotyny. Stwierdził on, że do ruchu cięcia doszło, kiedy poszkodowany układał nowy element na stole maszyny. Z zeznań pracowników wynikało więc, że krytycznego dnia doszło do przypadkowego zasterowania ruchu nożyc gilotynowych lub przypadkowego skoku noża w wyniku nieustalonej awarii maszyny. Oględziny nożyc, przeprowadzone przez inspektora PIP bezpośrednio po zaistnieniu wypadku, nie wskazywały jednak na awarię maszyny. W ocenie inspektora, najbardziej prawdopodobną przyczyną podwójnego skoku noża było przypadkowe zasterowanie ruchu przez kolegę poszkodowanego. Pracownik ten mógł przypadkowo lub wskutek niewiedzy ustawić przełącznik sterowania na ruch ciągły nieautomatyczny. Potem, na prośbę/polecenie poszkodowanego zasterował ruch nożyc naciskając dźwignię pedału nożnego. Następnie, przytrzymując dłużej wciśnięty pedał, mógł przypadkowo zasterować drugi skok noża gilotyny. W opinii inspektora przyczyny wypadku były następujące: nieprawidłowe postępowanie poszkodowanego, tj. operowanie kończyną górną w strefie zagrożenia poszkodowany po wykonaniu cięcia sięgał po wykonany element przez niezabezpieczony otwór boczny w strefie cięcia noża, zamiast w sposób bezpieczny wysunąć element po stole spod osłony; poszkodowany postępował w ten sposób, gdyż tak było mu łatwiej; prawdopodobne zlekceważenie zagrożenia przez poszkodowanego wyciągał element niezgodnie z zasadami bezpiecznej pracy na gilotynie; zaskoczenie niespodziewanym zdarzeniem poszkodowany nie przewidywał, że nóż gilotyny może wykonać kolejny (podwójny) skok roboczy; prawdopodobnie niewłaściwe postępowanie innego pracownika, który, według inspektora, przystępując do pracy na gilotynie prawdopodobnie ustawił przełącznik sterowania na ruch ciągły nieautomatyczny i przytrzymując zbyt długo pedał nożny przypadkowo zasterował podwójny skok noża gilotyny; wpływ na ewentualną pomyłkę pracownika mógł mieć brak doświadczenia oraz brak oznakowania trybu pracy na przełączniku sterowniczym maszyny; brak zabezpieczenia przed dostępem do strefy niebezpiecznej noża gilotyny przez otwory boczne, a więc brak dostosowania maszyny do wymagań minimalnych. W wyniku kontroli inspektor wydał m.in. decyzję wstrzymania eksploatacji nożyc gilotynowych NG8 do czasu: zainstalowania osłon bocznych uniemożliwiających dostęp przez otwory boczne do strefy cięcia nożyc gilotyny, oznakowania piktogramami lub napisami przełącznika sterowania w sposób umożliwiający jednoznaczną identyfikację ustawionego trybu sterowania w danym położeniu przełącznika. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dotyczącymi stanu technicznego maszyny, przy obsłudze której doszło do wypadku, inspektor zastosował wobec pracodawcy karę grzywny w drodze mandatu. 40

41 [Nie]pełNOSprawNi w pracy zatrudnianie osób z NiepełNoSpraWNościami obawy pracodawców Przepisy ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U nr 127 poz. 721) precyzyjnie regulują zasady zatrudniania osób z niepełnosprawnościami, zarówno w kwestii dostosowania miejsc pracy, czasu ich pracy jak i wymiaru urlopów. System wspierania zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami zapewnia też refundację podwyższonych kosztów ich zatrudniania (kosztów przystosowania stanowiska pracy, częściową refundację wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników). Dlaczego więc wielu pracodawców wciąż woli odprowadzać składki na Państwowy Fundusz rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zamiast zatrudniać niepełnosprawnych pracowników? Mariusz Barczak, Fundacja Normalna Przyszłość W kolejnych artykułach zamierzamy opisać przykłady błędnego postępowania pracodawców obawiających się zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. Spojrzenie na pracownika przez pryzmat jego niepełnosprawności Dawid jest koordynatorem projektów. Zajmuje się tym od 10 lat. Portfolio zarządzanych i rozliczonych przez niego projektów zawiera kilkanaście pozycji. Większość projektów zrealizowanych przez Dawida to projekty o wartości co najmniej kilkuset tysięcy złotych finansowane z funduszy unijnych. Dawid ma liczne pozytywne rekomendacje od instytucji, w których kierował projektami. Dawid jest osobą z mózgowym porażeniem dziecięcym i znacznym stopniem niepełnosprawności. Ma trochę nieskoordynowane ruchy i krzywo chodzi. Jego mowa jest niewyraźna. Jednak już po kilku godzinach przebywania z nim można już przyzwyczaić się do jego wymowy i bez problemu porozumiewać się z nim. Dawid od pół roku korzysta ze wsparcia biura pośrednictwa pracy prowadzonego przez Fundację Normalna Przyszłość. Aplikuje do różnych instytucji na stanowisko koordynatora projektów. Po przesłaniu dokumentów aplikacyjnych w odpowiedzi na ogłoszenia poszczególnych instytucji bardzo często zapraszany jest na rozmowy kwalifikacyjne. Jednak na tym się kończy. Odbyte przez Dawida spotkania z pracodawcami nie skutkują otrzymaniem przez niego oferty pracy, pomimo jego bogatego doświadczenia zawodowego i znakomitych referencji. Dlaczego? Pośrednik pracy z Fundacji Normalna Przyszłość wspierający Dawida w szukaniu pracy kontaktował się z pracodawcami zapraszającymi Dawida na rozmowy kwalifikacyjne i prosił ich o podanie przyczyn rezygnacji z kandydatury Dawida po przeprowadzeniu rozmowy z nim. Odpowiedzi pracodawców były następujące (przykłady): Trudno było mi zrozumieć co do mnie mówi Pan Dawid, W jaki sposób taki człowiek mógł zarządzać tak trudnymi projektami. Przecież on ledwo chodzi i mówi, Mam ogromny szacunek i podziw dla pana Dawida. Ale boję się jak zareagują na niego pozostali pracownicy zespołu. Żaden z pracodawców nie miał zastrzeżeń do umiejętności Dawida. Z rozmów przeprowadzonych przez pośrednika Fundacji z pracodawcami wynika też, że zatrudnili oni na stanowisku koordynatora projektów osoby sprawne, których doświadczenie i kwalifikacje były porównywalne z umiejętnościami i doświadczeniem Dawida. Nie można tutaj mówić wprost o dyskryminacji z powodu niepełnosprawności. Z powyższego opisu wynika, że praco- 41

42 [NIE]pełnosprawni w pracy dawcy musieli wybrać na stanowisko koordynatora projektu jedną osobę spośród wielu kandydatów o porównywalnych kwalifikacjach. Jednak przytoczone wyżej wypowiedzi pracodawców sugerują, że Dawid miałby większe szanse podjęcia pracy jako koordynator projektu gdyby wyraźniej mówił i lepiej chodził. Historia Dawida pokazuje, że pracodawcy wolą unikać zatrudniania osób z niepełnosprawnościami z obawy przed trudnościami związanymi np. z koniecznością skupiania większej uwagi na słuchaniu niewyraźnie mówiącego pracownika. Pracodawcy boją się też braku akceptacji inności niepełnosprawnego pracownika przez pozostałych pracowników. Wieloletnie doświadczenia Fundacji Normalna Przyszłość w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych i współpracy z zatrudniającymi ich pracodawcami pokazują, że obawy pracodawców są nieuzasadnione. Pracownicy Fundacji monitorują zatrudnienie osób korzystających z naszego wsparcia. Rozmawiamy z pracodawcami o tym w jaki sposób funkcjonują osoby z różnymi niepełnosprawnościami w miejscu pracy. Tak też było w przypadku Dawida. Pośrednik pracy kontaktował się z pracodawcami, u których on wcześniej pracował w celu potwierdzenia posiadanych przez niego referencji i zbadania wpływu niepełnosprawności Dawida na wykonywanie przez niego obowiązków na stanowisku koordynatora projektów. Większość członków zespołów projektowych zarządzanych przez Dawida stanowiły osoby sprawne. Pomimo trudności Dawida w mówieniu nie było żadnych problemów w komunikacji w zespole. Dawid bardzo sprawnie kierował zespołem, który skutecznie i na czas wykonywał stojące przed nim zadania. Dzięki temu były osiągane rezultaty projektów i kończyły się one sukcesem. Współpraca pracodawców z Dawidem kończyła się z powodu zakończenia projektów i braku źródeł finansowania na ich kontynuację. Opisana sytuacja wskazuje na konieczność edukowania pracodawców w kwestii funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami (w tym przypadku osób z zaburzeniami narządu ruchu i mowy). Wiedza o tym sprawiłaby, że pracodawcy nie obawialiby się zatrudniania takich osób jak Dawid. Zwłaszcza, że pracodawcy zatrudniający takie osoby mogą liczyć na refundację części kosztów ich wynagrodzenia nawet do wysokości 2400,00 złotych miesięcznie. Kolejne stereotypowe przykłady postępowania pracodawców zostaną opisane w następnych numerach Przyjaciela przy Pracy. 42

43 Ukazuje się od 1949 roku roku NR 07/08 NR 04 Lipiec / Sierpień Kwiecień Laureat Laureatnagrody nagrodyim. im.haliny HalinyKrahelskiej Krahelskiej Cena 13,65 zł (VAT 5%) Cena 13,65 zł (VAT 5%) ZOSTAŃ PRENUMERATOREM PRZYJACIELA PRZY PRACYw pracy [Nie]pełNOSprawNi ( + koszty pakowania i wysyłki w wysokości 44,00 PLN brutto/rok) BHP W PRZEMYŚLE ISSN ISSN Ind ISSN Ind ISSN Nakład egz. Nakład egz. BHP W RATOWNICTWIE TEMAT Z OKŁADKI DRZEWNYM MEDYCZNYM TEMAT Z OKŁADKI OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU PRACOWNIKA ZAGROŻENIA ZWIĄZANE DREWNA WZAWODU TARTAKU ZOBRÓBKI WYKONYWANIEM RATOWNIKA MEDYCZNEGO KONSERWACJA SYSTEMÓW PODNOSZENIE KWALIFIKACJI SYGNALIZACJI POŻAROWEJ [SSP) ZAWODOWYCH ZA ZGODĄ PRACODAWCY ZATRUDNIANIE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE OBAWY PRACODAWCÓW W ZAKŁADZIE PRACY PRENUMERATA ELEKTRONICZNA Dostęp do e-wydań miesięcznika i wszystkich płatnych treści na stronie 24h/dobę Archiwum zakupionych wydań Treści dostępne na urządzeniach mobilnych przyjaciel przy pracy PRENUMERATA ROCZNA ,15 PLN BRUTTO lipiec / sierpień 2016 przykłady dobrych praktyk wdrożonych rozwiązań technicznoorganizacyjnych poprawiających bezpieczeństwo pracowników szczegółowe analizy przyczyn wypadków przy pracy oceny ryzyka zawodowego zagrożenia i czynniki występujące w miejscu pracy relacje z najważniejszych imprez i spotkań branżowych informacje o nowych produktach i rozwiązaniach służących poprawie warunków pracy bezpieczeństwo pracy w pożarnictwie prezentacje osób, instytucji oraz inicjatyw związanych z branżą BHP pracownicy [NIE]pełnosprawni ATRAKCYJNE RABATY dla osób składających zamówienia na prenumeratę w wydawnictwie w tym m.in. na szkolenia BHP i pomiary środowiska pracy 4

44 współpraca Specjalista ds. bhp i Ochrony środowiska Specjalista ds. bhp Lokalizacja: Kraków Do zadań specjalisty należą obowiązki: Wdrażanie strategii kultury bezpieczeństwa wśród pracowników Nadzorowanie zgodności prawnej w zakresie BHP i ochrony środowiska (raportowanie, oceny ryzyka, analiza incydentów i wypadków, weryfikacja procedur, aktualizacja instrukcji stanowiskowych, inspekcje na obszarach produkcyjnych, etc) Prowadzenie kontroli i audytów stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy, działań korygujących, prewencyjnych i doskonalących Reprezentowanie zagadnień BHP i Oś w projektach i inwestycjach prowadzonych przez firmę Wymagania: Wykształcenie wyższe kierunkowe lub studia podyplomowe w zakresie BHP Aktualne szkolenie okresowe dla służb BHP Bardzo dobra znajomość języka angielskiego (min. poziom intermediate) Znajomość normy ISO:14001, OHSAS:18001 Bardzo dobra znajomość przepisów w zakresie BHP i ochrony środowiska i umiejętność stosowania ich w praktyce Umiejętność prowadzenia szkoleń i prezentacji Wysokie umiejętności interpersonalne i organizacyjne Samodzielność w realizacji zadań, umiejętność pracy w zespole Wysokie umiejętności analityczne, bardzo dobra znajomość pakietu MS Office Mile widziane doświadczenie na podobnym stanowisku w firmie produkcyjnej Oferta: Możliwość pracy w dynamicznym i profesjonalnym środowisku Możliwość zdobycia nowego doświadczenia w obszarze BHP i ochrony środowiska Ciekawa i pełna wyzwań praca w zespole profesjonalistów, pozwalająca na pogłębianie wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych Pełna treść ogłoszenia dostępna na stronie Lokalizacja: Warszawa Obowiązki: Przeprowadzanie szkoleń wstępnych i okresowych BHP Monitorowanie terminowości szkoleń BHP Uczestnictwo w spotkaniach/callach na temat BHP Opracowywanie procedur oraz opiniowanie instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy Nadzór nad prowadzeniem pomiarów środowiska pracy Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy Wymagania: Doświadczenia w zakresie BHP w firmie produkcyjnej min. 3 lata Wykształcenie wyższe kierunkowe lub studia uzupełniające /podyplomowe w zakresie BHP Znajomość przepisów z zakresu BHP Znajomość zagadnień z zakresu ochrony środowiska Bardzo dobra znajomość języka angielskiego w mowie i piśmie Komunikatywność i umiejętność pracy w zespole na różnych szczeblach organizacji Pełna treść ogłoszenia dostępna na stronie badania środowiska pracy Centralne Laboratorium Badawcze CON-LEX posiadające certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji (AB 1070) poszukuje partnerów/przedstawicieli z terenu całego kraju do współpracy w zakresie badań środowiska pracy. Mile widziane: znajomość rynku BHP własna działalność gospodarcza Osoby zainteresowane powyższą ofertą prosimy o kontakt pod adresem: Centralne Laboratorium Badawcze CON-LEX ul. Graniczna 24, Radom tel , laboratorium@conlex.pl 44

45 prezentacje INSTYTUT TECHNOLOGII TEKSTYLNYCH CERTEX Sp. z o.o. Instytut Technologii Tekstylnych CERTEX Sp. z o.o. został utworzony w lipcu 2012 r., zatem zaczynamy piąty rok działalności. Od chwili powstania tworzyli i tworzą go ludzie z wieloletnim doświadczeniem w technologii włókienniczej i włókiennictwie, ale także w ocenie zgodności surowców i wyrobów. Rok 2013 zamknął się uzyskaniem akredytacji PCA nr AC 175, a w połowie 2014 r. zostaliśmy notyfikowani przez Komisję Europejską w zakresie dyrektywy 89/686/EWG dotyczącej środków ochrony indywidualnej i otrzymaliśmy jako jednostka notyfikowana numer Notyfikacja dotyczy: odzieży ochronnej, rękawic ochronnych, obuwia ochronnego oraz urządzeń do ochrony układu oddechowego. Powoli zdobywamy zaufanie klientów. Do chwili obecnej wystawiliśmy certyfikaty zgodności w trybie dobrowolnym i oceny typu WE dla niemal 50 firm, w tym spoza Polski. Każdy kolejny rok przynosi znaczący wzrost przeprowadzanych ocen i w konsekwencji wydanych certyfikatów. To dowód na wysokie kompetencje naszego personelu. Pracownicy ITT CERTEX uczestniczą w pracach Komitetów Technicznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego: 1. KT 6 ds. Systemów Zarządzania 2. KT 21 ds. Środków Ochrony Indywidualnej Pracowników 3. KT 22 ds. Odzieżownictwa 4. KT 26 ds. Wyrobów Włókienniczych 5. KT 27 ds. Pokryć Podłogowych i Palności Wyrobów Włókienniczych 6. KT 247 ds. Materiałów Medycznych i Biomateriałów 7. KT 270 ds. Zarządzania Środowiskowego 8. KT 276 ds. Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy co zapewnia pracownikom Instytutu bezpośredni dostęp i możliwość posiadania aktualnej wiedzy w zakresie nowych opracowań, nawet projektów specyfikacji technicznych, norm, wydawnictw prawnych itp., a także obserwacji trendów rozwoju w skali europejskiej i międzynarodowej w dziedzinie działalności prowadzonej przez Instytut oraz w dziedzinach pokrewnych. Nasi pracownicy uczestniczą w szkoleniach, seminariach i konferencjach branżowych, co pozwala na systematyczne śledzenie zmian i doskonalenie swoich działań, tak aby 4

46 prezentacje certyfikacja prowadzona przez ITT CERTEX była zgodna z wymaganiami dokumentów odniesienia oraz oczekiwaniami i potrzebami klientów. Każdy rok przynosi rozszerzenie zakresu naszej akredytacji i notyfikacji. Staramy się wsłuchiwać w potrzeby zmieniającego się rynku i reagować tak szybko jak to możliwe. W ramach naszych usług wyjaśniamy zapisy zawarte w normach i dokumentach prawnych oraz uczestniczymy w badaniach laboratoryjnych, realizowanych w niemal dwudziestu akredytowanych laboratoriach (krajowych i zagranicznych), z którymi mamy podpisane umowy o współpracy. Instytut Technologii Tekstylnych CERTEX Sp. z o.o. specjalizuje się w szkoleniach otwartych w zakresie: systemów zarządzania jakością wg norm ISO serii 9000, wymagań dla materiałów i wyrobów: włókienniczych w tym dla: odzieży roboczej, odzieży i tekstyliów w systemie ochrony zdrowia, środków ochrony indywidualnej odzieży i rękawic, wymagań prawnych, w tym dyrektyw, interpretacji norm, prawidłowej dokumentacji, konstrukcji i oznakowania z uwzględnieniem sposobów konserwacji. Planujemy jeszcze w bieżącym roku zrealizować konferencję dotyczącą zbliżających się zmian na rynku środków ochrony indywidualnej w związku z wejściem w życie nowego rozporządzenia dotyczącego środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady nr 89/686/EWG. Towarzyszą temu nowelizacje norm, sądzimy zatem, że taka tematyka zainteresuje producentów i użytkowników środków ochrony.bliższe informacje na naszej stronie internetowej: Michał Górski Prezes Zarządu Instytutu Technologii Tekstylnych CERTEX Spółka z o.o. 46

47 PatrONat MeDIalNy OchrONa przeciwpożarowa aktualności mistrzostwa kadry BHp 2016 rozstrzygnięte Już po raz drugi Koalicja Bezpieczni w Pracy wyłoniła najlepszych specjalistów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce. Najlepszy wynik uzyskała Dagmara Dzięgiel-Paluch, która pokonała 750 konkurentów. Kolejne miejsca na podium zajęli Łukasz Kaźmierczyk i Milena Adach. W tym roku do testu wiedzy przystąpiło blisko 750 osób, które łącznie poświęciły ponad 36 godzin na odpowiedzi na pytania konkursowe. Najlepsi z nich stanęli do walki o zaszczytny tytuł Mistrza Kadry BHP oraz wartościowe nagrody. W konkursie udział wzięli managerowie, doświadczeni praktycy, specjaliści, a także przedstawiciele środowiska akademickiego oraz studenci. Wśród uczestników znaleźli się również pasjonaci zainteresowani tematyką bezpieczeństwa i higieny pracy, niezwiązani zawodowo z branżą. Największa liczba zgłoszeń pochodziła z województwa mazowieckiego (15 %) i śląskiego (12 %). Już drugi rok z rzędu zorganizowaliśmy konkurs wiedzy dla specjalistów i miłośników branży BHP. W tej edycji udział wzięło blisko dwa razy więcej uczestników niż rok temu. Taki wynik jest dla nas miłym zaskoczeniem, ale też pokazuje jak chętnie osoby związane z branżą stają do rywalizacji. mówi Andrzej Smółko, Prezes CWS-boco Polska, Przewodniczący Koalicji Bezpieczni w Pracy. Mistrzostwa Kadry BHP składały się z 2 etapów. W pierwszym uczestnicy rozwiązywali test wiedzy, złożony z 30 pytań jednokrotnego wyboru. 30 osób, które uzyskały najwyższą liczbę punktów, zakwalifikowało się do drugiego etapu, w którym na uczestników czekał kolejny test oraz studium przypadku do rozwiązania. Dodatkowym utrudnieniem w tej edycji konkursu były ujemne punkty przyznawane za udzielenie błędnej odpowiedzi. Tylko jedna osoba w pierwszym etapie uzyskała maksymalną liczbę punktów. Tegoroczne Mistrzostwa Kadry BHP okazały się dla uczestników jeszcze większym wyzwaniem niż w roku ubiegłym. Zawdzięczamy to Komisji Konkursowej, która bardzo skrupulatnie dobierała pytania, opracowywała studium przypadku i system punktacji. Uczestnicy stanęli jednak na wysokości zadania i kolejny raz wykazali się ogromną wiedzą oraz umiejętnością jej przekazania mówi Marek Maszewski, Dyrektor Działu Nadzoru SEKA S.A., Przewodniczący Komisji Konkursowej. Największą trudność sprawiło uczestnikom udzielenie prawidłowej odpowiedzi na pytanie o obowiązek przeprowadzania okresowych ćwiczeń ewakuacyjnych w obiektach, gdzie występuje strefa pożarowa, w której może jednocześnie przebywać ponad 50 osób. Tylko 11 osób wiedziało, że pracodawca nie ma takiego obowiązku, jeśli ww. osoby nie są stałymi użytkownikami tego obiektu. Na wyniki drugiego etapu składały się punkty otrzymane za udzielenie poprawnych odpowiedzi w teście wiedzy (40% punktacji) oraz ocena przyznana przez Komisję Konkursową za rozwiązanie studium przypadku (60% punktacji). W przypadku pytania opisowego pod uwagę brane były najlepiej dobrane narzędzia oraz umiejętność wykorzystania doświadczenia specjalistów. Nad poprawnością merytoryczną Mistrzostw Kadry BHP czuwała Komisja Konkursowa złożona z przedstawicieli Koalicji Bezpieczni w Pracy i Patronów Merytorycznych konkursu, do których należą: Centralny Instytut Ochrony Pracy-Państwowy Instytut Badawczy, Konfederacja Lewiatan, Państwowa Inspekcja Pracy, Pracodawcy RP, Stowarzyszenie Pracowników Służby BHP, Urząd Dozoru Technicznego. Laureaci oprócz tytułów otrzymali również atrakcyjne nagrody (iphone 6S, tablet, aparat, bony szkoleniowe, voucher na konferencję oraz koszulki rowerowe i kurtki typu Softshell). Upominki ufundowały MOVIDA, Wolters Kluwer, Koalicja Bezpieczni w Pracy, SEKA S.A, PW Krystian. Marta Knochowska Informacje na temat Koalicji Bezpieczni w Pracy dostępne są w serwisie: Ciekawostki na temat kultury bezpieczeństwa w pracy można znaleźć również na portalu Facebook: Koalicja Bezpieczni w Pracy zawiązana została z inicjatywy firm CWSboco Polska, PW Krystian, LafargeHolcim oraz TenCate Protective Fabrics w 2014 roku, w celu promowania kultury bezpieczeństwa w miejscu pracy wśród pracowników i pracodawców. W 2015 roku do grona Koalicjantów dołączyła firma SEKA S.A. Cel Koalicji realizowany jest poprzez działalność edukacyjną na temat obowiązujących norm i procedur i pokazywanie dobrych praktyk oraz informowanie o korzyściach wynikających z wdrażania wysokich standardów bezpieczeństwa w miejscu pracy. przyjaciel przy pracy lipiec / sierpień

48 ochrona aktualności przeciwpożarowa Targi EDURA ogromnym sukcesem Patronat medialny Rekordowa wielkość ekspozycji, rekordowa ilość wystawców, a przede wszystkim rekordowa frekwencja zwiedzających zadecydowała o sukcesie XI Międzynarodowej Wystawy Ratownictwo, Zabezpieczenia i Technika Przeciwpożarowa EDURA Organizowana od 11 lat, a w Targach Kielce po raz szósty, specjalistyczna wystawa podczas której prezentowane były urządzenia, sprzęt oraz technologie dla jednostek straży pożarnej, służb ratowniczych a także ochrony przeciwpożarowej obiektów przekroczyła w tym roku metrów kwadratowych ekspozycji. Na tej przestrzeni prezentowało się niemal 200 firm z 18 krajów. W ciągu trzech dni Targi odwiedziło ponad zwiedzających, czyli prawie o połowę więcej niż w 2014 roku. - Muszę powiedzieć z wielką satysfakcją, że nasz udział w Targach EDURA oceniamy jako bardzo udany mówi Sławomir Snopek, dyrektor handlowy KADIMEX S.A. Duża ilość klientów. Nasi wszyscy pracownicy działali na najwyższych obrotach przez całe trzy dni targów. Nie zabrakło atrakcji Odwiedzający targi mogli zobaczyć między innymi mgłę wodną wytwarzaną przez silnik odrzutowy lub rozcinanie drzwi płonącego kontenera za pomocą urządzenia gaśniczego COBRA. Powodzeniem cieszyło się także stoisko firmy FI- REMAX, na którym prezentowana jest najdłuższa na świecie drabina ewakuacyjna o długości 68 metrów. Ogromny aplauz zdobyła także Mała Straż z OSP Łódź-Mikołajew za pokazową akcję ratunkową. Dzieciaki działające w projekcie Od przedszkolaka do strażaka uratowały i zabezpieczyły rodzinę misiów z uszkodzonego auta. Były też nagrody Podczas XI Międzynarodowej Wystawy Ratownictwo, Zabezpieczenia i Technika Przeciwpożarowa EDURA 2016, tradycyjnie uhonorowani zostali najlepsi wystawcy. Przedstawiciele firm odebrali nagrody, wyróżnienia a także medale. Komisja konkursowa oceniała produkty między innymi w takich kategoriach jak: sprzęt gaśniczy, ratowniczy i wspomagający akcje, ochrona i uzbrojenie osobiste strażaka, zabezpieczenia przeciwpożarowe obiektów. 48 przyjaciel przy pracy lipiec / sierpień 2016

49 aktualności W dniu r. w siedzibie Państwowej Inspekcji Pracy w Gdańsku odbyło się spotkanie nowo powołanego Zarządu OSPSBHP O/Gdańsk z kierownictwem Okręgowego Inspektoratu Państwowej Inspekcji Pracy w Gdańsku, reprezentowanym przez Agnieszkę Kraszewską -Godziątkowską, Okręgowego Inspektora Pracy, Krzysztofa Lisowskiego, Zastępcę ds. Prawno-Organizacyjnych oraz Piotra Prokopowicza, Zastępcę ds. Nadzoru. Po przedstawieniu nowych Członków Zarządu, podsumowano dotychczasową, wzorową współpracę oraz określono kierunki jej dalszego zacieśnienia. Każdy z członków Zarządu OSPSBHP O/Gdańsk przedstawił swoje miejsce pracy. Uroczysty charakter spotkania podkreśliło wręczenie przez Okręgowego Inspektora Pracy dotychczasowej Prezes Zofii Formelli dyplomu uznania za całokształt pracy w służbie BHP i współpracę jako Prezes Oddziału z Państwową Inspekcją Pracy. Padło wiele ciepłych i wzruszających słów. Sylwia Janowicz Wiceprezes Zarządu OSPSBHP O/Gdańsk I Pomorskie Forum Liderów Bezpieczeństwa W dniu 31 maja 2016 r. w Gdańsku w siedzibie Grupy LOTOS S.A. odbyło się pierwsze Pomorskie Forum Liderów Bezpieczeństwa. Forum, zainaugurowane przez Grupę Lotos S.A., zaplanowane jako seria cyklicznych spotkań, otwiera dyskusję na temat bezpieczeństwa w środowisku pracy na poziomie regionu pomorskiego. Jak stwierdził Pan Krzysztof Wrzesień, dyrektor ds. Bezpieczeństwa i Środowiska Grupy Lotos S.A, inicjatora Forum, Grupa Lotos S.A. jako jedna z największych firm w regionie, oprócz własnego biznesu stara się również zajmować ważnymi sprawami i tematami dotyczącymi całej społeczności a takim niewątpliwie jest bezpieczeństwo w pracy. Temu ma służyć Forum, jako platforma do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, wspólnego doskonalenia się oraz pokazywania dobrych przykładów. Dbanie o bezpieczeństwo to dbanie o reputację całego biznesu. Do dyskusji i wymiany doświadczeń w ramach Forum Grupa Lotos S.A. zaprosiła firmy, głównie przemysłowe, z regionu Pomorza. Krzysztof Wrzesień szczególnie podkreślił rolę kultury bezpieczeństwa w eliminowaniu nieakceptowalnych ryzyk i zmniejszaniu ich konsekwencji. Nie bez znaczenia w tego typu działaniach jest komunikacja i zaufanie. Nikt tak jak załoga nie jest w stanie zdiagnozować zagrożeń to pracownicy wiedzą gdzie, na etapie którego realizowanego procesu występują operacje krytyczne, nad którymi trzeba czuwać. By jednak zapewnić skuteczny poziom komunikacji niezbędne jest zaufanie, w szczególności do pracowników szczebla kierowniczego. Jak mówi Pan Paweł Wolski, dyrektor Eaton Truck Components sp. z o.o., nie można wymagać od pracowników przestrzegania zasad związanych z bezpieczeństwem, gdy samemu się je lekceważy. Co więcej, to właściwa postawa i podejście do idei bezpieczeństwa pracowników nadzoru kształtuje zachowania pracowników szczebla robotniczego. Nieodzownym narzędziem w tej materii są zdaniem Pawła Wolskiego nie tylko audyty behawioralne, ale również cykliczne spotkania z pracownikami. Istotną kwestią, na którą zwrócili uwagę uczestnicy Forum są działania profilaktyczne na rzecz bezpieczeństwa świadomy i odpowiedzialny pracodawca powinien podejmować działania na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy, jak również dbać o zdrowie pracowników. Rozwiązaniami w tym zakresie podzielili się z uczestnikami Forum m.in. przedstawiciele Browaru w Elblągu, Grupa Żywiec S.A. oraz Federal-Mogul Bimet S.A. Przedstawiciel EDF Polska S.A. podkreślił rolę komitetów sterujących ds. rozwiązywania problemów, funkcjonujących w przedsiębiorstwie, w kształtowaniu bezpieczeństwa pracy. I Pomorskie Forum Liderów Bezpieczeństwa uświetnił swoja obecnością Pan Krzysztof Wielicki wybitny alpinista i himalaista, który w swoim wystąpieniu, obok wspomnień z wypraw wysokogórskich, podzielił się z uczestnikami swoimi doświadczeniami na temat roli zespołu i zaufania ludzkiego w kształtowaniu bezpiecznych zachowań. Bardzo ciekawym punktem Forum była możliwość technicznej wizyty w rafinerii Grupy Lotos S.A., oraz jednostki ratowniczo-gaśniczej. Wszyscy uczestnicy Forum, obok możliwości wymiany doświadczeń, mieli okazje sprawdzić swoją wiedzę w dziedzinie kultury bezpieczeństwa w przygotowanym quizie. Grzegorz Tatar Redaktor naczelny przyjaciel przy pracy lipiec / sierpień

50 aktualności Konferencja pt. Obciążenia mięśniowo-szkieletowe w transporcie wewnątrzzakładowym 3-4 czerwca 2016 r. Koszalin W dniach 3-4 czerwca 2016 r. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Służby BHP Oddział Koszalin, Słupsk, Piła oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie zorganizowały w ramach kampanii prowadzonej przez CIOP-PIB pt. Zdrowie pracowników zyskiem firmy konferencję pt. Obciążenia mięśniowo-szkieletowe w transporcie wewnątrzzakładowym. W wydarzeniu o charakterze ogólnopolskim wzięło udział 80 osób. Patronat Honorowy nad konferencją objął Prezydent Miasta Koszalina Pan Piotr Jedliński, Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie, Zarząd Główny Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP, Państwowa Inspekcja Pracy, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi oraz Urząd Dozoru Technicznego. Na spotkanie przybył również Zastępca Okręgowego Inspektora Pracy w Szczecinie, Waldemar Kozłowski. W pierwszym dniu konferencji wystąpili m.in. Elżbieta Bożejewicz Prezes Zarządu Głównego OSPSBHP, która omówiła zasady etyki zawodowej służby BHP. Dr inż. Zbigniew Jóźwiak z Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera z Łodzi przedstawił potencjalne dolegliwości i urazy występujące w transporcie ręcznym oraz sposoby im zapobiegania. Dr inż. Marcin Milanowicz z CIOP-PIB w Warszawie omówił skuteczność działania elementów bezpieczeństwa chroniących operatora przed skutkami przewrócenia wózka jezdniowego. Na temat oceny ryzyka zawodowego w transporcie wewnątrzzakładowym oraz o wypadkach przy pracy w tej branży opowiedział Piotr Szymański, Starszy Inspektor Pracy w Państwowej Inspekcji Pracy w Koszalinie. Alina Rutkowska, Starszy Inspektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przedstawiła program dotyczący dofinansowania przedsiębiorstw w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Dr inż. Piotr Kaczmarek przedstawił pomocne narzędzia do oceny obciążenia mięśniowo-szkieletowego metodę wskaźników kluczowych. Na zakończenie pierwszego dnia konferencji OSPSBHP Oddział Koszalin przeprowadził finał II konkursu bezpieczeństwa pracy pt. Dźwiganie jest BHP w transporcie ręcznym. Na konkurs wpłynęło 55 prac, których autorami byli uczniowie szkół podstawowych z Koszalina i okolic. Nagrodzone prace uczestników konkursu będą dostępne na stronie internetowej koszalińskiego oddziału OSPSBHP. Podczas pierwszego dnia konferencji można było również zwiedzać stoiska następujących wystawców: Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu Badawczego, Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Dozoru Technicznego, Filter Service, Polstar, Supon, Perfex, Bhpekspert, BeHaPowiec, Jungheinrich, Medical Beta, Faraone, Avon, Turboplast, Fira, Lakeland Industries. Po przerwie obiadowej członkowie OSPSBHP Oddziału Koszalin spotkali się w celu przeprowadzenia wyborów nowych władz Oddziału. Nowy skład Zarządu Oddziału Koszalin tworzą następujące osoby: Zarząd Stowarzyszenia: Prezes Paulina Pasturczak Wiceprezes Joanna Wrzesińska-Gut Wiceprezes Adam Młyński Skarbnik Agnieszka Rup- Sadłyk Sekretarz Luiza Garczarek Sąd Koleżeński: Daniel Topol Piotr Żmijowski Leszek Socha Komisja Rewizyjna: Paweł Pyda Marta Sokołowska Alicja Dunowska-Jakóbczak W drugim dniu konferencji wystąpiła m.in. Małgorzata Gasińska Prezes Zakładu Opieki Zdrowotnej Medical-Beta Koszalin, która omówiła schorzenia narządów ruchu, urazy kręgosłupa, a także sposoby profilaktyki oraz rehabilitacji. Następnie Szymon Terczyński, Specjalista z Urzędu Dozoru Technicznego w Koszalinie, omówił nietypowe wykorzystanie wózków jezdniowych podnośnikowych. Temat chorób zawodowych przedstawiła Agnieszka Prusinowska Starszy Asystent Sekcji Higieny Pracy w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Koszalinie. Firma Akala Farone zaprezentowała zasady BHP w transporcie pionowym. Na zakończenie drugiego dnia konferencji jej uczestnicy odwiedzili Zakład Produkcyjny Tepro S.A. Paulina Pasturczak Prezes OSPSBHP O/Koszalin 50 przyjaciel przy pracy lipiec / sierpień 2016

51 nowości

52 atesto.pl prezentuje Nóż bezpieczny zgodny z systemem HACCP. Masywniejsza wersja popularnego noża typu Fish, całkowicie zabezpieczającego przed skaleczeniem. Zamontowane ostrze ze stali nierdzewnej. Nóż wyposażony jest w specjalną szczelinę, dzięki której materiał jest z łatwością cięty wzdłuż całej powierzchni ostrza. Szczelina wpływa na zwiększone naprężenie materiału, dzięki czemu cięcie staje się efektywniejsze. Posiada także specjalne ostrze hakowe, które zabezpiecza przed skaleczeniem. Ostrze to dodatkowo chowa się samoczynnie do rękojeści po skończeniu cięcia. Ostrze wyśmienicie radzi sobie z cięciem grubszych materiałów typu karton dwuwarstwowy i z taśmami samoprzylepnymi. Pomocny jest przy cięciu w miejscach trudno dostępnych. Dane techniczne: Ostrza zapasowe: tak Szerokość szczeliny tnącej: 10 mm Wykończenie: poliwęglan Rodzaj stali: nierdzewna SharK Mh Nóż bezpieczny od 63,26 zł jusky ul. Ostrowskiego Wrocław tel bmdreglb b Pantolety zdrowotne (drewniaki). od 73,00 zł spód drewniany z profilem ortopedycznym cholewka wykonana z naturalnej skóry z powłoką odporną na mycie podeszwa przeciwpoślizgowa odporna na oleje, tłuszcze roślinne i zwierzęce spód podklejony kopolimerem antypoślizgowym spełniają wymagania normy EN20347 Przyłbica spawalnicza 3M Speedglas 9100 z filtrem 9100XX (73 x 107mm) z bocznymi szybkami SideWindows. Filtr zmienny o odcieniu 5, 8, Bogaty wybór filtrów spawalniczych o wyśmienitych parametrach optycznych, które zapewniają widoczność przez cały czas, wykrywanie łuków w czasie spawania metodą TIG przy natężeniu prądu 1A, nagłowie zapewnia komfort noszenia, ulepszona ochrona uszu i bocznych części głowy, ciągła ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV) i podczerwonym (IR), boczne filtry (5DIN) SideWindows zwiększające pole widzenia, prowadnice powietrza z boku przyłbicy umożliwiające wyprowadzenie wydychanego powietrza, a tym samym zmniejszające prawdopodobieństwo zaparowania filtra spawalniczego. łatwe powiększanie: filtr spawalniczy posiada wbudowaną ramkę na szkło powiększające, która umożliwia jej łatwe i bezpieczne zamocowanie. Użytkownik ma do wyboru siedem stopni zaciemnienia odpowiednich dla większości metod spawania łukowego. Przyłbica wyposażona jest w automatyczny filtr o wymiarach 74 x 107mm. Filtr jest zgodny z europejską normą 379 w zakresie ochrony wzroku spawaczy oraz z innymi krajowymi normami (w tym, między innymi, normami USA, kanadyjskimi oraz australijskimi). Podczas spawania punktowego używane jest zaciemnienie 5DIN aby minimalizować ból oczu podczas wydłużonego czasu spawania punktowego. Funkcja Delay pozwala sterować szybkością rozjaśniania się filtra po zakończeniu spawania. Ustawienie odpowiedniej czułości wykrywania łuku zapewnia niezawodność przełączania. Metody spawalnicze MMA (ELEKTRODA) MIG/MAG TIG PLAZMA SCZEPIANIE SZLIFOWANIE Speedglas 9100XX Sw Przyłbica automatyczna z bocznym filtrem (3M7437) od 1832,55 zł ergopolis ul. Nowosielska 54, Białystok tel. (85) phu Spaw ul. Struga Radom 2

53 krzyżówka a b c d e f g h j k l m n Krzyżówka Poziomo 1) czuprynka pietruszki, 3) po 15 zł na prezent dla koleżanki, 8) imię Zegadłowicza, autora Zmór, 9) jeden z podstawowych składników atomu, 10) towarzyszy panu młodemu podczas ślubu, 12) ukryta kpina, 14) bożek miłości, 15) ptak z koralami, 18) przycinane sekatorami, 19) wodze, lejce, 20) do transportu rannych, 21) płaziniec, pasożyt przewodu pokarmowego człowieka, 24) niejeden na porębie, 27) makowiec lub sernik, 28) bieg rozstawny, 29) rybackie sieci, odmiana więcierza, 30) wojsko wychodzi z koszar, 31) drobiazg w portmonetce. Pionowo 1) nie podziękuje za otrzymaną przysługę, 2) artystyczna kompozycja z różnych materiałów, 4) w stodole, 5) samochodzik maluszka, 6) wiele ich w marszu, 7) tyka, 11) lekka sentymentalna piosenka francuska o tematyce miłosnej, 13) kapitan Nautilusa, 16) autonomiczna republika w Federacji Rosyjskiej, nad Morzem Kaspijskim, 17) przyjechał autokarem i zwiedza, 22) ozdobna litera na początku tekstu, 23) osoba organizująca występy estradowe, 24) usypywane wzdłuż wykopów, 25) drzewo iglaste; araukaria, 26) drogowy lub karny. (r) Szyfr utworzą litery z następujących kratek: (4-H, 18-K, 17-A, 1-C, 8-F, 9-N, 19-B, 16-F, 8-N) (17-C, 6-G) (12-C, 10-E, 9-B, 9-A, 3-C, 13-N, 3-N, 13-C) (8-J, 1-E, 19-C, 12-H, 8-A, 17-G, 5-N, 16-H) Rozwiązanie krzyżówki z numeru 06/2016: oznacz substancje trujące DIAGRAM W diagramie ujawniono niektóre litery. Puste pola należy uzupełnić takimi literami, żeby powstała krzyżówka złożona wyłącznie z rzeczowników. W kolorowych polach powstanie rozwiązanie. Ł S A I O K N A R O R S A R U K O U I E O W O J H O T A S R C Y N Ę N K H K U H B P Ą E A R U A T Ó J Rozwiązanie diagramu z numeru 06/2016 Poniedziałek R M K O W A C K U E A R P E Y A Dziękujemy za przesłane rozwiązania krzyżówki i diagramu. Nagrody książkowe ufundowane przez firmę SANNORT zostały przesłane pocztą Rozwiązanie krzyżówki i diagramu (sam szyfr), z dopiskiem krzyżówka / diagram z nr 07-08, można przesyłać na adres redakcji: ul. Mokra 13/19, Radom, lub: redakcja@przyjacielprzypracy.pl w ciągu miesiąca od ukazania się numeru. 53

54 przyjaciel radzi i odpowiada Zasady obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy w sytuacji, gdy pracownik nie przepracował całego okresu (nieobecność w związku z chorobą). Stosownie do przepisu 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2 poz. 14 z późn. zm.) składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, z wyjątkiem określonych w stałej stawce miesięcznej, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego w przeciętnej wysokości z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu. Gdyby pracownik nie przepracował pełnego 3-miesięcznego okresu poprzedzającego miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, zgodnie z przepisem 16 ust. 2 rozporządzenia, wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez niego w tym okresie dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Przy wyliczaniu ekwiwalentu pieniężnego dla składników wynagrodzenia przysługujących za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc należy ponadto, na podstawie 16 ust. 3 rozporządzenia, stosować metodę zawartą w 11. Według ust. 1 tego przepisu, jeżeli przez cały okres przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru, poprzedzający miesiąc wykorzystywania urlopu wypoczynkowego, lub przez okres krótszy, lecz obejmujący pełny miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące kalendarzowe, pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie określone w 8, przy ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się najbliższe miesiące, za które pracownikowi przysługiwało takie wynagrodzenie. Jeżeli zatem przez cały okres 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu pieniężnego bądź przez okres krótszy lecz obejmujący pełny miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące kalendarzowe pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie, należy cofnąć się o te miesiące aby ustalić 3-miesięczną podstawę. Zatem pod pojęciem nie przepracował okresu, którym posługuje się rozporządzenie rozumie się okres, za który pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie. Czy pracownikom ponownie zatrudnionym u tego samego pracodawcy po zmianie przepisów dotyczących zawierania umów na czas określony, przy wypowiadaniu umów o pracę należy uwzględnić poprzednie okresy zatrudnienia? Do umów o pracę na czas określony zawartych począwszy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1220) tj. od dnia 22 lutego 2016 r. do okresu zatrudnienia, od którego zależy okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, wliczany będzie łączny okres zatrudnienia u pracodawcy, niezależnie od przerw między kolejnymi zatrudnieniami pracownika ani niezależnie od rodzaju umowy o pracę, na podstawie której pracownik wcześniej świadczył pracę u tego pracodawcy (art k.p.). Zgodnie z art k.p. okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy; 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy; 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Zatem w przypadku umów o pracę na czas określony zawieranych począwszy od dnia 22 lutego 2016 r. albo później, przy ustalaniu okresu wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony uwzględnieniu podlega także okres zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy. Sposób liczenia miesięcy przy udzielaniu urlopu wychowawczego. Zgodnie z art kodeksu pracy wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Dopuszczalny 36-miesięczny okres urlopu wychowawczego należy obliczać z uwzględnieniem orzecznictwa sądowego dotyczącego ustalania okresu zatrudnienia pracownika. Jak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 grudnia 2009 r. (II PK 223/09, LEX nr ) sposób liczenia terminów określonych w przepisach kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do tego wyroku w judykaturze utrwalony jest pogląd, że sposób liczenia terminów określonych w przepisach kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 21 maja 1991 r., I PZP 16/91, OSNCP 1992 z. 1 poz. 10, czy wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1996 r., I PKN 47/96, OSNP 1997 nr 17, poz. 310). Zasady nabycia uprawnień pracowniczych są zatem zawarte w postanowieniach prawa pracy i odbiegają od reguł prawa cywilnego. Uznając zaś, że kwestia ta jest uregulowana w prawie pracy jakkolwiek nie wprost nie ma podstaw, by sięgać do kodeksu cywilnego, gdyż w myśl art. 300 k.p. należy go stosować do stosunków pracy tylko w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy. Zatem należy sumować pełne kolejne nieprzerwane miesiące urlopu wychowawczego, przyjmując, że okres miesiąca upływa w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada początkowemu dniowi okresu. Oznacza to, że np. gdy urlop został udzielony pracownikowi od dnia 4 kwietnia 2016 r., to nieprzerwany okres 6 miesięcy liczony jest od tego dnia i mija w dniu 3 października 2016 r. W przypadku gdy urlop wychowawczy obejmuje niepełne miesiące należy zsumować dni wystające poza pełne miesiące, przyjmując 30 dni za jeden miesiąc. AG 54

55 ZDROWIE PRACOWNIKÓW 2016 ZYSKIEM FIRMY

56