USA w stosunkach międzynarodowych

Transkrypt

1 Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytet Jagielloński USA w stosunkach międzynarodowych dr Łukasz Kamieński lukasz.kamienski@uj.edu.pl Wykłady (7) Sobota, Rynek Główny, sala 6 Rok akademicki

2 USA w stosunkach międzynarodowych Metoda nauczania Odbędzie się 7 wykładów w semestrze letnim. Lista i tematyka wykładów wraz z poruszanymi zagadnieniami oraz proponowaną literaturą przedstawiona jest poniżej. Rekomendowane jest zapoznanie się oraz krytyczne przestudiowanie zaproponowanych pozycji literaturowych. Studenci powinni podjąć samodzielne studia w oparciu o przedstawioną listę literatury. Teksty w wersji elektronicznej oznaczono jako: Wymagania dotyczące zaliczenia kursu Ocena końcowa = egzamin pisemny (70%) + ocena z ćwiczeń (30%). Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń. Egzamin pisemny obejmować będzie zagadnienia omówione na wykładach i ćwiczeniach. Tematy wykładów 1. Specyfika stosunków międzynarodowych 2. Narodziny amerykańskiej potęgi. W stronę mocarstwa 3. Zimna wojna, koniec zimnej wojny i wizje przyszłości SM. Supermocarstwowość i unipolarność 4. Stany Zjednoczone jako supermocarstwo elementy potęgi. Hegemonia 5. Amerykańska dominacja w przekroju i w porównaniu 6. Cechy amerykańskiej hegemonii / imperium 7. Kres amerykańskiej dominacji? Siły i ruchy antyhegemoniczne 8. Chiny groźny przyszły rywal? Terminy wykładów: 26 lutego 5 marca 12 marca 26 marca 2 kwietnia 9 kwietnia 16 kwietnia 2

3 Tematyka wykładów wraz z literaturą 1. Specyfika stosunków międzynarodowych * etymologia i początki dyscypliny SM * próby opisu stosunków międzynarodowych (charakter SM, analogia gry, aktorzy) * 4 poziomy analizy (jednostkowy, państwowy, międzynarodowy/systemowy, globalny) case study: możliwe wyjaśnienia inwazji USA na Irak w 2003 * ewolucja społeczności międzynarodowej (starożytność średniowiecze nowoczesność system westfalski anarchia międzynarodowa tendencje hegemoniczne imperializm europejski globalizacja systemu państw) Golding, William, Władca much. International Relations, w: Graham Evans, Jeffrey Newnham, The Penguin Dictionary of International Relations, Penguin Books, London 1998, ss Jackson, Robert, Georg Sørensen, Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych. Teorie i kierunki badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, rozdz. 1, ss Mingst, Karen, Podstawy stosunków międzynarodowych, PWN, Warszawa 2006, rozdz. 2 ( Kontekst historyczny współczesnych stosunków międzynarodowych ), ss Narodziny amerykańskiej potęgi * teorie długich cykli * wojna globalna (G. Modelski) * wzrost potęgi USA i osłabienie pozycji Europy * ekspansjonizm i Mahan * wojna amerykańsko-hiszpańska 1898 * lata dwudziestolecia międzywojennego * początki zimnej wojny Kennedy, Paul, Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek. Przemiany gospodarcze i konflikty zbrojne w latach , Książka i Wiedza, 1994, rozdz. 5 i 6. Podręczniki do historii USA. 3. Zimna wojna, koniec zimnej wojny i wizje przyszłości SM. Supermocarstwowość i unipolarność * zwycięstwo USA w zimnej wojnie Ronald Reagan i upadek ZSRR * multipolarność (wielobiegunowość), uni-multipolarność (Samuel Huntington), jednobiegunowy moment i jednobiegunowa era (Charles Krauthammer) * Nowy Ład Międzynarodowy (George Bush), zderzenie cywilizacji (Samuel Huntington), endyzm i koniec historii (Francis Fukuyama), back to the future (John Mearsheimer) * wojna w Zatoce Perskiej 1991 i potwierdzenie wiodącej pozycji USA * cechy współczesnej polityki światowej (wiek globalizacji; wiek informacji; drugi wiek nuklearny; azjatycki wiek nuklearny; wiek ryzyka; (kolejny) wiek Ameryki (the next American Century) 3

4 na temat zimnej wojny: Gaddis, John Lewis, Strategie powstrzymywania, Książka i Wiedza, Gaddis, John Lewis, Teraz już wiemy. Nowa historia zimnej wojny, Amber, Warszawa Gaddis, John Lewis, Zimna wojna, Znak, Kraków Mr X, The Sources of Soviet Conduct, Foreign Affairs, July 1947, ss Orwell, George, You and the Atomic Bomb, Tribune, 19 October okres pozimnowojenny: Brooks, Stephen G., William C. Wohlforth, American Primacy in Perspective, Foreign Affairs, Vol. 81, No. 4, July/August 2002, ss Ferguson, Niall, Koniec władzy, Europa, 16/2004. Ferguson, Niall, Nowy ład światowy, Europa, 79/2005. Haass, Richard, Rozważny szeryf, Huntington, Samuel, The Lonely Superpower, Foreign Affairs, Vol. 78, No. 2, March/April 1999, ss Krauthammer, Charles, The Unipolar Moment Revisited, The National Interest, No. 70, Winter 2002/2003, ss Krauthammer, Charles, The Unipolar Moment, Foreign Affairs: America and the World, Vol. 70, No. 1, Winter 1990/1991, ss Luce, Henry R., The American Century, Diplomatic History, Vol. 23, No. 2, Spring 1999, ss Mearsheimer, John, Back to the Future: Instability in Europe after the Cold War, International Security, Vol. 15, No. 1, Summer 1990, ss Stany Zjednoczone jako supermocarstwo elementy potęgi * Stany Zjednoczone od kryzysu do hegemonii * siła jako: atrybut, relacja, siła strukturalna * siła jako atrybut hard power siła: - militarna - ekonomiczna - technologiczna innowacyjność i R&D - geopolityczna (A. T. Mahan i nawalizm) soft power (Joseph S. Nye) * siła relacyjna * siła strukturalna (światowy system gospodarczy, NPT) Nye, Joseph S., jr., Soft power. Jak osiągnąć sukces w polityce światowej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Nye, Joseph S., Jak rządzić globalizacją, wywiad, Europa, 62/2005. Military Expenditure, SIPRI, Facts on International Relations and Security Trends (FIRST), SIPRI, OECD Statistics, 5. Amerykańska dominacja w przekroju i w porównaniu * jednobiegunowość hegemonia imperializm * unilateralizm * analogie historyczne Pax Romana a Pax Americana Pax Britannica a Pax Americana Bender, Peter, Ameryka. Nowy Rzym, Wydawnictwo Sic!, Warszawa Gray, John, Miraż imperium, Europa, 95/2006. Judt, Tony, Jak naprawdę funkcjonuje dzisiejszy świat, Europa, 31/2004. Ryn, Claes S., The Ideology of American Empire, Orbis, Summer 2003, ss

5 Nye, Joseph S., Bound to Lead. The Changing Nature of American Power, BasicBooks, 1991, sygn TS, zwł. rozdz. 2 ( The British Analogy ), ss Linki internetowe: Empire, Global Policy Forum, 6. Cechy amerykańskiej hegemonii / imperium * brytyjskie dziedzictwo / ateńskie dziedzictwo / stosowanie siły militarnej * republika imperialna * nieformalna kontrola * łagodny hegemon? * optymizm,utopia, misyjność * imperium dobra * imperium handlowe * bezładne imperium (Michael Mann) * 4 tradycje w histori amerykańskiej polityki zagranicznej Brzeziński, Zbigniew, Ruchome piaski hegemonii, Europa, 7/2004. Brzeziński, Zbigniew, USA mają pełnię siły, nie mają pełni mądrości, Europa, 108/2006. Haass, Richard N., Rozważny szeryf. Stany Zjednoczone po zimnej wojnie, Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa Johnson, Paul, From the evil empire to the empire for liberty, The New Criterion Vol. 21, No. 10, June 2003 Johnson, Paul, Nowy imperializm, Europa, 1/2004. Judt, Tony, Jak naprawdę funkcjonuje dzisiejszy świat, Europa, 31/2004. Krasnodębski, Zdzisław, Czy miękkie imperium Europa?, Europa, 3/2004. Münkler, Herfried, Imperium USA, Europa, 71/2005. Schroeder, Paul, Is the U.S. an Empire?, The American Historical Association, January Soros, George, Bańka amerykańskiej supremacji, Wydawnictwo Znak, Kraków Kres amerykańskiej dominacji? Siły i ruchy antyhegemoniczne. * teorie długich cykli i systemów światowych upadek wielkich mocarstw * cykliczne wieszczenie końca amerykańskiej potęgi * czy osłabienie siły USA? * czy system międzynarodowy dąży do equilibrium? * ruchy antyhegemoniczne alterglobalizm terroryzm globalny (ponowoczesny) Chiny jako peer competitor Chomsky, Noam, Zmierzch hegemona, Europa, 109/2006. Todd, Emmanuel, Schyłek imperium. Rozważania o rozkładzie systemu amerykańskiego, Dialog, Warszawa 2003, sygn Chiny groźny rywal? * pozycja Chin siła militarna siła ekonomiczna innowacyjność i technologie demografia soft power 5

6 * strategia Chin * wzajemna zależność amerykańsko-chińska pakt Tiananmen-Texas * Chiny jako peer competitor? Ikenberry, G. John, The Rise of China and the Future of the West. Can the Liberal System Survive?, Foreign Affairs, January/February Mosher, Steven, Hegemon. Droga Chin do dominacji, Sprawy polityczne, Wołomin, Sorman, Guy, Wyzyskujący i wyzyskiwani: dwa chińskie narody, Europa, 75/