Modelowanie procesu ograniczania emisji CO 2 z układów energetycznych
|
|
- Kinga Białek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Modelowanie procesu ograniczania emisji CO 2 z układów energetycznych Autorzy: Karol SZTEKLER, Maciej KOMOROWSKI, Kamil WAL - AGH Akademia Górniczo-Hutnicza (sztekler@agh.edu.pl, mkomorowski@agh.edu.pl, kaamilwal@gmail.com) ("Energetyka" - 11/2015) Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) w 2013 roku emisja dwutlenku węgla na świecie wyniosła 35,1 mld ton, czyli o 670 mln ton CO 2 więcej niż w 2012 r. Na podstawie udostępnionych danych nadal największym emitentem CO 2 na świecie są Chiny z 9,5 mld ton CO 2,dalej Stany Zjednoczone z emisją 5,9 mld ton CO 2, oraz Indie 1,9 mld ton i Rosja 1,7 mld ton CO 2. Polska odpowiedzialna jest za wyemitowanie w roku 2013 około 290 mln ton CO 2 co jest o 0,3% więcej w porównaniu z rokiem Agencja IEA prognozuje, że do roku 2030 światowa emisja CO 2 może wzrosnąć o 45 proc. Jest to spowodowane przede wszystkim zwiększeniem konsumpcji energii elektrycznej przez kraje rozwijające się chcące gospodarczo dogonić państwa najbardziej rozwinięte. Należy zwrócić uwagę, że procesy związane z wytwarzaniem energii elektrycznej są odpowiedzialne za aż 40% światowej emisji dwutlenku węgla. Sektor energetyczny opiera się głównie na spalaniu węgla, dlatego też jest on największym emitorem CO 2. Dwutlenku węgla GHG, jest jednym z gazów cieplarnianych GHG, (greenhouse gas), który przyczynia się do rozwoju efektu cieplarnianego na świecie. W Polsce energetyka oparta jest na węglu i tak w 2013 roku 84% wyprodukowanej energii pochodziło ze spalania węgla, natomiast 3,2% z paliw gazowych. Według prognoz długoterminowych węgiel będzie nadal dominującym paliwem wykorzystywanym do produkcji energii elektrycznej, dlatego też prace nad redukcją dwutlenku węgla w branży energetycznej są w pełni uzasadnione. W chwili obecnej nie pracują instalacje do wychwytu dwutlenku węgla w skali pełnowymiarowej. Jednym ze sposobów zbadania wpływu układu wychwytu CO 2 na pracę siłowni węglowych przed wykonaniem instalacji przemysłowych jest zamodelowanie jednostki separacji w środowisku programistycznym i skonfigurowanie tak aby pracował on najefektywniej. W analizie symulacyjnej wykorzystano oprogramowanie IPSEpro za pomocą, którego zamodelowano obieg referencyjny siłowni węglowej pracującej na parametry nadkrytyczne oraz układ separacji CO 2. Jednostka separacji bazuje na metodach adsorpcyjnych (post- combustion) i w rozważanym przypadku analizowano technologię separacji PSA (Pressure Swing Adsorption) i TSA (Temperature Swing Adsorption) oraz (Pressure Temperature Swing Adsorption) wykorzystując do wychwytu adsorbenty zeolitowe: naturalne, syntetyczne i syntetyzowane z popiołów lotnych. Po opracowaniu układów, włączono jednostkę separacji dwutlenku węgla oraz dokonano jej integracji wraz z urządzeniami niezbędnymi do realizacji procesu z obiegiem parowo-wodnym elektrowni. Uzyskane dane z symulacji komputerowych pozwolą na analizę wpływu jednostki separacji CO 2 oraz innych urządzeń potrzebnych do realizacji samego procesu wychwytu CO 2 i jego przygotowania do transportu w postaci ciekłej na prace bloku energetycznego.
2 1. Wprowadzenie Struktura wytwarzania energii elektrycznej w Polsce w znacznym stopniu opiera się na paliwach kopalnych, szczególnie na węglu kamiennym i brunatnym, który w 2013 roku odpowiadał za 84% produkcji energii elektrycznej. Dokładny podział surowców użytych do produkcji energii elektrycznej został przedstawiony w tabeli 1. Tabela 1. Struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce według nośników w roku 2013 [10] Przewiduje się, że do roku 2030 sumaryczny udział węgla kamiennego i brunatnego użytego do produkcji energii elektrycznej w Polsce spadnie do 57% głównie ze względu na powstanie trzech bloków jądrowych o łącznej mocy 4,5 GW, które docelowo w 2030 roku będą odpowiadały za 15,7% wytwarzanej energii elektrycznej. Oznacza to, że pomimo znacznego spadku udziału węgla kamiennego i brunatnego w strukturze wytwarzania energii, surowce te nadal będą głównym źródłem pozyskiwania energii elektrycznej w Polsce. Jednym z celów polskiej polityki energetycznej jest wzrost udziału odnawialnych źródeł energii do poziomu 15% w 2020 roku, za co głównie mają odpowiadać elektrownie wiatrowe - planowany udział ma osiągnąć ok. 8,2% [12], [13]. Europejska polityka energetyczna Gazy zatrzymujące wypromieniowywanie ciepła emitowanego przez Ziemię i w konsekwencji zwiększające temperaturę jej powierzchni nazywane są gazami cieplarnianymi GHG (ang. Greenhouse gases). Do gazów tych zaliczają się: dwutlenek węgla (CO 2 ), para wodna (H 2 O), podtlenek azotu (N 2 O), metan (CH 4 ), ozon (O 3 ), halony i freony. Wpływ tych gazów na efekt cieplarniany przedstawiono w tabeli 2.
3 Tabela 2. Wpływ poszczególnych gazów na efekt cieplarniany [19] Składnik gazu cieplarnianego Odpowiedzialność za efekt cieplarniany [%] Para wodna (H2O) Para wodna + chmury Dwutlenek węgla (CO2) 9-26 Ozon (O3) ok. 7 Metan (CH4) ok. 8 Działalność człowieka wiąże się z emisją i produkcją gazów cieplarnianych, głównie w procesie spalania paliw kopalnych. Największa emisja przypada na dwutlenek węgla, który stanowi ok. 76,7 % całkowitej emisji gazów cieplarnianych pochodzenia antropogenicznego (następnie jest metan - 14,3% i podtlenek azotu - 7,9%). Głównym źródłem emisji CO 2 do atmosfery jest energetyka gdzie dominującym paliwem wykorzystywanym do produkcji energii elektrycznej jest węgiel kamienny i brunatny. Szacuje się, że działalność związana z sektorem energetycznym jest odpowiedzialna za 78% emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej [1], [19]. W Polsce w ciągu najbliższych lat przewiduje się zmniejszenie udziału węgla na rzecz innych surowców, jednakże nadal pozostanie on dominującym surowcem wykorzystywanym na cele energetyczne. W kwestii ograniczenia emisji CO 2 jest to sytuacja bardzo niekorzystna, ponieważ zgodnie z tabelą 3 spalenie jednego kilograma węgla powoduje emisje CO 2 prawie dwukrotnie większą w porównaniu ze spalaniem kilograma gazu ziemnego. Większa emisja CO 2 w konsekwencji przekłada się na większe koszty tzw. dekarbonizacji paliw, czyli na wyeliminowanie go z obiegu naturalnego. Oznacza to praktycznie konieczność transportu i składowania lub utylizacji, co pociąga za sobą dodatkowe nakłady energetyczne i powoduje znaczny spadek sprawności elektrowni. Tabela 3. Emisja CO 2 ze spalania paliw w przeliczeniu na jednostkę energii pierwotnej [18] Paliwo Wartość [MJ/kg] opałowa Emisja [kgco 2 /GJ] Węgiel brunatny Węgiel kamienny Gaz ziemny Olej napędowy Drewno Wodór 120 0
4 Niezależnie od opinii na temat globalnego ocieplenia niezaprzeczalnym faktem jest, że na przestrzeni ostatnich lat stężenie dwutlenku węgla w atmosferze konsekwentnie wzrasta. Na przestrzeni 60 lat poziom koncentracji CO 2 w atmosferze wzrósł o ok. 30%. Szacuje się, że przy obecnym trendzie emisji CO 2 do roku 2030 temperatura na Ziemi może wzrosnąć od 4 do 6 o C [14]. W związku z powyższym Komisja Europejska opracowała zbiór dokumentów, które są narzędziem realizacji polityki Unii Europejskiej w kwestiach energetyki i ochrony środowiska. Program ten, zwany pakietem klimatyczno-energetycznym zaprezentowany został 23 stycznia 2008 roku, a ostatecznie zaakceptowany przez Parlament Europejski został 17 grudnia 2008 r. Pakiet ten zakłada trzy podstawowe cele UE, stąd czasem jest nazywany jako pakiet "3x20", do końca roku 2020: zmniejszenie o 20% emisji CO 2 w porównaniu z rokiem 1990, zwiększenie efektywności energetycznej o 20%, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energetycznych do 20%. Z czasem wprowadzono dodatkowy warunek: w 2020 roku emisja powinna zmniejszyć się o 21% w stosunku do emisji z 2005 roku. Narzędziem mającym ograniczyć emisję CO 2 jest Europejski System Handlu Emisjami (ETS - ang. Emissions Trading System), który określa limity emisji CO 2 zarówno dla kraju jak i poszczególnych przedsiębiorstw w systemie ETS. Instalacje które system ETS obejmuje to instalacje o mocy większej od 35 MW i takie, które emitują więcej niż 25 tys. Mg CO 2 rocznie w ciągu trzech lat poprzedzających wprowadzenie sytemu ETS. W przypadku planowania przekroczenia limitów niezbędny staje się zakup dodatkowych praw do emisji, natomiast w przypadku niewykorzystania przyznanych limitów, niewykorzystane uprawnienia można odsprzedać. Dla sektora energetycznego przyjęto zasadę, że od 2013 uprawnienia do emisji będą kupowane, przy czym w grudniu 2008 Rada Europejska przyjęła, że dla uboższych państw (takich jak Polska, Węgry) 70% uprawnień do emisji będzie przyznawana darmowo, a następnie sukcesywnie zmniejszana o 10% rocznie, co w konsekwencji doprowadzi do tego, że w 2020 roku wszystkie uprawnienia do emisji będą odpłatne. Dodatkowo aby odciążyć państwa, w których PKB (per capita) jest niższy niż średnia unijna, państwa te mają otrzymać dodatkowe uprawnienia na emisje: 10% wszystkich uprawnień ma zostać rozdzielone pomiędzy 19 krajów, a kolejne 2% mają otrzymać nowe państwa. Do obu tych grup zalicza się Polska [25]. W dokumencie "Polityka energetyczna Polski do 2030" przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku stwierdza się, że w celu zapewniania bezpieczeństwa energetycznego węgiel powinien być wykorzystany jako główne paliwo energetyczne [19], co wraz z szacowanym wzrostem zapotrzebowania na energię z 151 TWh w 2006 r. do ok. 217 TWh w 2030 r. [16]. Są podstawy aby przewidywać, że energia elektryczna pozyskiwana w elektrowniach węglowych nadal będzie dominować w Polskiej strukturze wytwarzania energii elektrycznej. Wzrost zapotrzebowania na energię, coraz bardziej zaostrzanych limitów emisyjnych i ciągłego, wysokiego udziału węgla w produkcji energii elektrycznej może doprowadzić do powstania
5 problemów z emisją CO 2 przez Polskie elektrownie. W celu uniknięcia tego problemu, przy jednoczesnym dbaniu o środowisko naturalne konieczne są badania nad technologią pozwalającą zmniejszać emisję CO 2, czyli technologią CCS (ang. Carbon Capture Storage) dodatkowo także dodaje się U (Utylization) czyli wykorzystanie CO 2 do produkcji innych produktów [4]. Technologia CCS Międzynarodowa Agencja Energetyki na podstawie badań określiła wpływ zastosowania technologii CCS na emisję CO 2. Instalacje te będą w stanie ograniczyć emisję ditlenku węgla na świecie o ok % do 2050 roku. Natomiast Unia Europejska szacuje, że do roku 2030 technologia CCS pozwoli na redukcję emisji CO 2 na poziomie 160 Mt CO 2, a w perspektywie roku 2050 możliwe będzie osiągniecie redukcji o Mt CO 2 [8]. W perspektywie czasu technologia ta pozwoli na znaczne ograniczenie emisji CO 2, co przełoży się na ochronę środowiska oraz pozwoli na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego dla krajów, w których wytwarzanie energii elektrycznej jest oparte w głównej mierze na węglu. Metody wychwytu CO 2 można podzielić na trzy główne grupy: wychwyt przed procesem spalania (ang. pre combustion), spalanie paliwa w czystym tlenie (ang. oxy fuel combustion), wychwyt po procesie spalania (ang. post combustion). Schematycznie metody te zostały te pokazane na rysunku 1. Rysunek 1. Główne sposoby ograniczania emisji dwutlenku węgla [5]
6 Metody oxy combustion oraz metody ograniczania emisji CO 2 przed procesem spalania szerzej opisane są w pracy [2], [14],[5]. Separacja CO 2 przed procesem spalania wymaga specjalnego przygotowania paliwa oraz może być zaimplementowana dla nowych instalacji. W niniejszym artykule szerzej opisane zostały metody separacji dwutlenku węgla po procesie spalania ze względu na możliwość włączania ich do już pracujących elektrowni. Metody wychwytu po procesie spalania Metoda wychwytu CO 2 po procesie spalania polega na oddzieleniu dwutlenku węgla od innych substancji znajdujących się w spalinach, takich jak: tlenki azotu, azot czy tlenki siarki. Istnieje bardzo wiele metod separacji CO 2 po procesie spalania. Zaletą instalacji separacji CO 2 po procesie spalania jest to, że paliwo nie wymaga wcześniejszego przygotowania jak w przypadku zgazowania węgla tylko jest spalane w konwencjonalny sposób a układy wychwytu mogą być przyłączane do istniejących już instalacji [6]. Poniżej przedstawiono dwie najbardziej obiecujące metody wychwytu dwutlenku węgla, pozostałe zostały zaprezentowane w pracach [17], [5], [13], [18]. Absorpcja chemiczna Absorpcja jest to zjawisko polegające na pochłanianiu gazu przez ciecz, w której gaz się rozpuszcza. Metody absorpcyjne są obecnie najczęściej stosowanymi metodami służącymi do wychwytu CO 2 ze spalin, które charakteryzują się wysoką skutecznością oraz dużą czystością uzyskanego produktu. Stosowane są obecnie w przemyśle chemicznym i petrochemicznym. Absorpcyjne metody usuwania dwutlenku węgla bazują na odwracalnych reakcjach CO 2 z innymi substancjami. Do najczęściej stosowanych sorbentów należą: aminy MEA (monoetanoloamina), DEA (dietanoloamina), DGA (diglikoloamina), MDEA (metyldietanoloamina), mogą także być stosowane wodne roztwory amoniaku jak również węglan sodu, potasu. Układ do usuwania CO 2 metodą absorpcyjną składa się z dwóch głównych elementów: absorbera i regeneratora. Spaliny wchodzące do absorbera najczęściej są schłodzone do ok. 50 o C, a następnie są oczyszczone z pyłu, który może powodować problemy eksploatacyjne oraz usuwane są inne zanieczyszczenia, takie jak SO x, NO x, HCl, Hg, ponieważ w przypadku ich kontaktu z absorbentem dochodzi do nieodwracalnych reakcji i w konsekwencji prowadzi do strat sorbentu, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Natomiast CO 2 z sorbentem reaguje w reakcjach odwracalnych. Regenerator natomiast ma za zadanie odzyskać absorbent poprzez desorpcje, podczas której uwalniany jest dwutlenek węgla o dużym stężeniu. W przypadku gdy taka instalacja jest zintegrowana z elektrownią to ciepło potrzebne do tego procesu jest pobierane bezpośrednio z obiegu parowego elektrowni co przekłada się na spadek sprawności netto bloku [18],[20], [21].
7 Metody adsorpcyjne W niniejszej pracy skoncentrowano się na analizie wpływu pracy instalacji wychwytu dwutlenku węgla opartego na metodach adsorpcyjnych, które mogą być alternatywą dla metod absorpcyjnych. Adsorpcja jest jednym ze sposobów oczyszczania zanieczyszczeń z gazów odlotowych. Obecnie metody adsorpcyjne w dużej mierze są wykorzystywane do odzyskiwania wodoru, a także uzyskiwania tlenu z powietrza. Adsorpcyjne metody wychwytu dwutlenku węgla polegają na pochłonięciu cząsteczek gazu na powierzchni i w porach ciała stałego, zwanego adsorbentem. Adsorpcja wykorzystuje działanie sił międzycząsteczkowych. Rozróżniamy adsorpcje fizyczną i chemiczną. Proces chemicznej adsorpcji zwany jest czasem chemisorpcją [11], i polega na wymianie elektronu pomiędzy adsorbentem a substancją adsorbującą się, co prowadzi do powstania silnego wiązania chemicznego pomiędzy nimi. Przekłada się to na trudności w rozerwaniu, czyli na dużą ilość energii doprowadzonej do procesu desorpcji. W procesie adsorpcji fizycznej cząsteczki gazu oddziaływają wraz z adsorbentem poprzez słabe siły oddziaływań międzycząsteczkowych, czyli za pomocą sił van der Vaalsa [17], dlatego wymagane są mniejsze nakłady energetyczne do przeprowadzenia procesu desorpcji. Adsorpcja wykorzystuje różnice w szybkości adsorpcji danych składników mieszaniny, którą chcemy rozdzielić lub różnice chłonności sorpcyjnej. Do materiałów adsorpcyjnych należą zeolity naturalne, zeolity syntezowane z popiołów pochodzących z procesu spalania węgla, węgle aktywne i inne [12]. Dwutlenek węgla ze spalin usuwany jest w procesie adsorpcji na adsorberze przy danym ciśnieniu i temperaturze. Następnie jest odzyskiwany poprzez desorpcję, która następuje w wyniku zmiany warunków temperatury lub ciśnienia lub obu parametrów. Bardzo ważną kwestią w procesie adsorpcji jest odpowiedni dobór adsorbera. Instalacja adsorpcyjna może działać w sposób ciągły, ale potrzebne są do tego przynajmniej dwie kolumny adsorpcyjne. Można wyróżnić różne techniki adsorpcyjne i są to metody: TSA, ESA, PSA, PTSA, RPSA, URPSA, VSA [4]. Adsorpcja zmiennotemperaturowa (TSA - ang. Temperature Swing Adsorption) wykorzystuje różnice chłonności absorbentu w różnych temperaturach. Ilość CO 2, która jest pochłaniana w trakcie jednego cyklu odpowiada różnicy ilości zaabsorbowanego dwutlenku węgla w różnych temperaturach: wyższej w przypadku desorpcji i niższej dla adsorpcji. Jedną z wad metody TSA jest długi czas potrzebny na podgrzewanie złoża podczas desorpcji. Zredukowanie czasu tego procesu może być przeprowadzone poprzez zwiększenie powierzchni kontaktu gorącego gazu z adsorbentem. Metodą pozwalająca na skrócenie czasu podnoszenia temperatury adsorbentu jest wykorzystanie do tego celu prądu elektrycznego (ESA - ang. Electric Swing Adsorption). W tej metodzie do podgrzewania adsorbentu używany jest prąd o niskim napięciu. Wadą takiego rozwiązania jest niemożliwość wykorzystania ciepła odpadowego jak to miało miejsce w metodzie TSA. W adsorpcji zmiennociśnieniowej (PSA - ang. Pressure Swing Adsorption) proces adsorpcji prowadzony jest przy wyższym ciśnieniu, natomiast proces desorpcji zachodzi przy niższym ciśnieniu (Rys. 2).
8 Rysunek 2. Schemat cyklu adsorpcyjno-desorpcyjnego dla metody PSA, TSA i PTSA [13] Metoda ta służy do rozdziału spalin, które są mieszaniną gazów i wzbogacenia jej w dwutlenek węgla. Wykorzystuje się różnice pomiędzy chłonnością sorpcyjną lub szybkością adsorpcji poszczególnych gazów (spalin) przepływających przez złoże adsorbera składające się z odpowiednio dobranego adsorbentu. Adsorpcyjna metoda PSA prowadzona jest w sposób cykliczny w adsorberze ze stałym złożem, natomiast fakt, że desorpcja jest prowadzona w warunkach niższego ciśnienia, a nie poprzez zmianę temperatury, czyli nie ma fazy związanej z podgrzewaniem i ochładzaniem powoduje skrócenie całego cyklu do przedziału od kilku sekund do minut. Krótki okres całego cyklu powoduje problemy ze sprężarkami i zaworami, których zadaniem jest zmiana ciśnienia. Częste włączanie i wyłączanie połączone z dużymi obciążeniami może prowadzić do szybkiego zużywania się tych części. Metoda PSA pozwala na uzyskanie CO 2 o czystości sięgającej nawet 99% przy sprawności separacji na poziomie 90%. Modyfikacją metody PSA jest metoda szybkiej adsorpcji zmiennociśnieniowej (RPSA - ang. Rapid Pressure Swing Adsorption) oraz jej dalsza modyfikacja, czyli bardzo szybkiej adsorpcji zmiennociśnieniowej (URPSA - ang. Ultra Rapid Pressure Swing Adsorption). W metodzie PSA czas jednego cyklu waha się w granicach od kilku sekund do minut podczas gdy w metodzie RPSA jeden cykl trwa kilka sekund, a w przypadku metody URPSA cały cykl może trwać ok. 0,5s. Następną metodą separacyjną CO 2 jest adsorpcja w systemie próżniowym (VSA - ang. Vacuum Swing Adsorption). Odwrotnie niż w metodzie PSA gdzie gazy przez wejściem do kolumny muszą zostać sprężone, w przypadku wykorzystania instalacji VSA adsorpcja prowadzona jest pod ciśnieniem atmosferycznym. Natomiast desorpcja przeprowadzana jest poprzez obniżenie ciśnienia do ok 0,05 atm. Czas jednego cyklu jest porównywalny do metody PSA, czyli trwa kilka minut. Zaletą metody VSA jest wysoka czystość otrzymywanego dwutlenku węgla, nawet 99%. Istnieje metoda łącząca PSA i TSA - PTSA (ang. Pressure Temperature Swing Adsorption), gdzie jak pokazano na rysunku 5 desorpcja odbywa się poprzez zamianę zarówno ciśnienia jak i temperatury. W pracy skupiono się analizie wpływu metody PTSA na prace bloku energetycznego. Metoda ta ma znacznie większą wydajność w porównaniu do metod PSA lub TSA. W takiej metodzie możliwe jest uzyskanie wysokiego stężenia
9 dwutlenku węgla (75-90%) przy skuteczności odzysku na poziomie 65-88,5 % [13], [5], [8], [7]. 2. Analiza numeryczna wpływu układu wychwytu na prace konwencjonalnej siłowni cieplnej Celem analizy było zamodelowanie bloku energetycznego o mocy 460 MW wyposażonego w instalację separacji dwutlenku węgla opartej na metodzie PTSA. W ramach pracy przebadano wpływ instalacji CCS na podstawowe parametry bloku Model bloku energetycznego o mocy 460 MW Jako model podstawowy przyjęto rzeczywisty schemat bloku w Elektrowni Łagisza o mocy 460 MWe. Przy modelowaniu obiegu posłużono się danymi z [15], [21], [22], [23], [24]. Model zawiera wszystkie elementy, które są kluczowe dla określenia podstawowych parametrów zamieszczonych w tabeli 3. Tabela 3. Najważniejsze parametry bloku energetycznego Moc elektryczna 460 MW Ciśnienie pary świeżej 27,5 MPa Temperatura pary świeżej C Strumień masy pary świeżej 361 kg/s Ciśnienie pary wtórnej 5,4 MPa Temperatura pary wtórnej 580 Temperatura wody zasilającej C 0 C Sprawność brutto warunkach nominalnych w 45,89 % Strumień paliwa 43,89 kg/s Strumień spalin 483,2 kg/s Strumień CO 2 [kg/s] 90,8 kg/s
10 2.2. Jednostka PTSA Drugim etapem było dołączenie do układu jednostki separacji PTSA, w której ze spalin sekwestrowany jest dwutlenek węgla. Do separacji dwutlenku węgla wykorzystano metodę PTSA, której model został przedstawiony na rysunku 3 [11], [8], [9]. Metoda zmiennociśnieniowa PSA (Pressure Swing Adsorption), oraz mieszana PTSA (Pressure Temperature Swing Adsorption) były wielokrotnie testowane w instalacjach laboratoryjnych oraz pilotowych, w których prowadzona była separacja CO 2 ze spalin pochodzących ze spalania paliw energetycznych [70, 71, 109]. Gazy spalinowe (1) wprowadzone są do kolumny adsorpcyjnej gdzie przy wysokim ciśnieniu i niskiej temperaturze w wyniku kontaktu z sorbentem następuje pochłanianie CO 2. Oczyszczone z CO 2 gazy spalinowe (2) wyprowadzane są poza układ. Następnie sorbent z pochłoniętym CO 2 (3) ulega regeneracji desorpcji - (uwalnianie CO 2 z sorbentu), przy wyższej temperaturze i niższym ciśnieniu niż przy adsorpcji. Czyste CO 2 wyprowadzane jest w postaci strumienia (4). Ciepło do procesu regeneracji (5) może pochodzić z pary pobieranej z upustów turbiny. Sorbent przed ponownym wykorzystaniem musi zostać schłodzony (7), ponieważ ma on zbyt wysoką temperaturę i proces adsorpcji mógłby być zatrzymany. Czynnikiem chłodzącym sorbent (6) może być kondensat pobierany z obiegu cieplnego. Rysunek 3. Schemat jednostki PTSA na podstawie [1] Jak już wspomniano metoda PTSA stanowi połączenie metody PSA i TSA, w której to metodzie adsorpcja prowadzona jest przy wysokim ciśnieniu i niskiej temperaturze, a proces desorpcji odbywa się poprzez spadek ciśnienia i podwyższenie temperatury. W jednostce PTSA użytej w programie IPSEpro przyjęto założenia:
11 Zapotrzebowanie na sorbent [t/s] z jednostki PTSA otrzymujemy czysty CO 2, spaliny wprowadzane do jednostki PTSA są osuszone, odpylone, pozbawione tlenków siarki i azotu, ciepło wydzielane podczas adsorpcji w całości przejmuje sorbent i gazy oczyszczone, w procesie desorpcji ciepło, które jest oddawane przez czynnik wykorzystane jest na podgrzanie sorbentu, CO 2 po desorpcji oraz na pokrycie zapotrzebowania energetycznego w procesie desorpcji, jednostka PTSA pracuje w stanie ustalonym [8], [9] Analiza jednostki PTSA Do wychwytu CO 2 w układzie PTSA wykorzystano zeolit Na-A, który jest syntezowany z popiołów lotnych. Tego typu rozwiązanie stanowi jedną z metod unieszkodliwiania popiołów powstałych w wyniku spalania węgla. Spaliny wychodzące z kotła mają: ciśnienie 1 bar i temperatura 123 o C, natomiast strumień spalin wynosi 483,2 kg/s. Pierwszym krokiem analizy symulacyjnej było dobranie odpowiednich parametrów adsorpcji i desorpcji oraz czynników niezbędnych do prawidłowej pracy układu. Wpływ ciśnienia spalin na zapotrzebowanie na sorbent Wraz ze wzrostem ciśnienia procesu adsorpcji rośnie pojemność sorpcyjna sorbentu powodując tym samym zmniejszenie zapotrzebowania na sorbent [7]. Zagadnienie to zostało przedstawione na rysunku ,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 Ciśnienie spalin przed jednostką PTSA [bar] Rysunek 4. Wpływ ciśnienia spalin na zapotrzebowanie sorbentu Na-A Wzrost ciśnienia z 1,2 bar do 2 bar powoduje spadek zapotrzebowania na sorbent o ok. 83% w porównaniu do zapotrzebowania przy ciśnieniu 1,2 bar. Do sprężania spalin wykorzystano sprężarkę (S1) zasilaną parą wtórnie przegrzaną, pobieraną z obiegu para-
12 sorbent [t/s] woda elektrowni. Pomimo faktu, że sprężanie do wyższych wartości ciśnienia powoduje dalszy spadek zapotrzebowania na sorbent, to nakłady energetyczne potrzebne do tego procesu nie uzasadniają sprężania spalin do wyższych ciśnień. W analizie przyjęto stałą wartość temperatury spalin wchodzących do jednostki PTSA, która wynosiła 110 o C. Sprężanie spalin powoduje wzrost ich temperatury co, aby utrzymać stałą temperaturę przed wprowadzeniem ich do jednostki PTSA, wymusza ich chłodzenie poprzez zastosowanie wymiennika W9 rys. 4. Do chłodzenia spalin wykorzystano kondensat pobierany za PK o ciśnieniu 22 bar i temperaturze 35 o C, który po podgrzaniu się w wymienniku W9 do temperatury 152,6 o C jest zawracany do głównego obiegu i wprowadzany pomiędzy wymiennikiem W4 a odgazowywaczem. Na podstawie przeprowadzonej analizy określono, że spaliny będą wprowadzane do jednostki PTSA pod ciśnieniem 2 bar i o temperaturze 110 o C. Wpływ ciśnienia desorpcji na zapotrzebowanie sorbentu Na rysunku 5 przedstawiono wpływ ciśnienia desorpcji na zapotrzebowanie sorbentu Na-A w jednostce PTSA. 6,5 Zapotrzebowanie na 6 5,5 5 4,5 4 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 0,45 0,5 Ciśnienie desorpcji [bar] Rysunek 1. Wpływ ciśnienia desorpcji na zapotrzebowanie na sorbent Na-A Proces desorpcji przebiega przy ciśnieniu niższym od procesu adsorpcji, a ilość powstałego CO 2 to różnica pomiędzy pojemnością adsorpcyjną sorbentu w warunkach adsorpcji i desorpcji. Oznacza to, że wraz ze spadkiem ciśnienia (a tym samym spadkiem pojemności sorpcyjnej), zmniejsza się zapotrzebowanie na sorbent, ponieważ z tej samej ilości możliwe jest odzyskanie większego strumienia CO 2. Wraz ze spadkiem ciśnienia desorpcji z 0,5 bar do 0,15 bar zapotrzebowanie na sorbent maleje o ok. 30%. Przyjęto, że ciśnienie przy którym prowadzona będzie desorpcja to 0,15 bar. Wpływ parametrów pary na przebieg procesu separacji Proces separacji CO 2 wymaga dostarczania ciepła w postaci pary grzejnej. Przebadano wpływ parametrów pary grzejnej na zapotrzebowanie sorbentu Na-A. Zmieniano parametry
13 pary w zakresie: ciśnienie bar, temperatury o C. W wybranym zakresie parametrów znajdują się upusty pary U5 i U6, z których będzie pobierana para grzejna. Otrzymane wyniki zostały przedstawiona na rysunku 6. Rysunek 6. Wpływa parametrów pary grzejnej na zapotrzebowanie na sorbent Wraz ze wzrostem parametrów pary zmniejsza się zapotrzebowanie na sorbent. Przy ciśnieniu 30 bar desorpcja odbywa się w temperaturze 231 o C i zapotrzebowanie na sorbent jest najmniejsze, co wynika z właściwości samego procesu. Dlatego w analizowanym przypadku jako czynnik grzejny wybrano parę o wyższych parametrach, czyli parę z upustu U6 o ciśnieniu 26,81 bar i temperaturze 478,7 o C. Pozwoli to na ograniczenie zużycia sorbentu. Dla takich parametrów pary temperatura przy której następuje desorpcja wynosi 231,8 o C. Chłodzenie sorbentu Sorbent po procesie desorpcji osiąga temperaturę 225 o C. W celu ponownego jego wykorzystania musi on zostać schłodzony do temperatury 121 o C. Do tego procesu wykorzystano kondensat o ciśnieniu 22 bar i temperaturze 35 o C, pobierany jest on za pompą kondensatu (PK). Kondensat w jednostce PTSA podgrzewa się do 119 o C, a następnie jest zawracany do głównego obiegu, pomiędzy wymiennikami W3 i W Wpływ układu CCS na prace bloku 460 MWe Do istniejącego modelu bazowego o mocy 460 MW dołączone zostały elementy instalacji CCS w skład których wchodzi: sprężarka spalin i wymiennik mający na celu ich chłodzenie, jednostka separacji PTSA oraz stacja sprężania i chłodzenia otrzymanego dwutlenku węgla w celu otrzymania fazy ciekłej odpowiedniej do transportu. Schemat modelu wraz z instalacją CCS został przedstawiony na rysunku 4.
14 Rysunek 1. Model układu o mocy 460 MW wyposażony w instalację CCS Oznaczenia z modelu: K - kocioł, WPT - wysokoprężna część turbiny, SPT - średnioprężna część turbiny, NPT - niskoprężna część turbiny, G- generator, SKR - skraplacz, U - upust, PK - pompa kondensatu, PS - pompa skroplin, W - wymiennik, ODG - odgazowywacz, TP - turbina pompy zasilającej, PZ - pompa zasilająca, PTSA- jednostka separacji. Układ CCS został zintegrowany z obiegiem para woda w taki sposób, aby w jak najmniejszy sposób ingerował w pracę bloku energetycznego. Szczegółowy opis integracji jednostki PTSA został przedstawiony w punkcie 2.2. Otrzymany dwutlenek węgla w celu dalszego zagospodarowania lub składowania na czas transportu należy doprowadzić do postaci ciekłej. Dwutlenek węgla jest sprężany w układzie sprężarek S2-S6 oraz chłodzony w wymiennikach W10-W14. Za sprężarką S6 parametry otrzymanego dwutlenku węgla wynoszą,. Do dalszego schładzania CO 2 użyto czynnika chłodniczego R410a. Przy chłodzeniu do takiej temperatury powinna zostać wykorzystana specjalnie przygotowana mieszanina chłodnicza, najlepiej w układzie kaskadowym. W analizie uproszczono to do tego czynnika, który po przejściu przez wymiennik chłodniczy (WCH) odparowuje, a dwutlenek węgla skrapla się i ma parametry:. Pobieranie pary przegrzanej z układu głównego do napędu sprężarek oraz pary z upustu U3 jako źródło ciepła dla jednostki PTSA ma niekorzystny wpływ na sprawność i moc
15 układu. Użycie kondensatu pobieranego za skraplaczem do chłodzenia spalin w wymienniku W9 oraz chłodzenia sorbentu w module adsorpcji pozwala na częściową poprawę sprawności, ponieważ pobierając kondensat i podgrzewając go poza układem zmniejszamy jego ilość płynącą przez wymienniki W1,W2,W3 co w konsekwencji przekłada się na zmniejszenie ilości pary pobieranej z upustów U1,U2,U3 oraz w pewnym stopniu z upustu U5, ponieważ kondensat chłodzący spaliny ma na tyle wysoką temperaturę, że może być włączony do układu bezpośrednio przed odgazowywaczem. Wpływ instalacji CCS na moc i sprawność bloku o mocy 460 MW pokazano na rysunkach 5 (moc bloku) i 6 (sprawność obiegu). Rysunek 1. Spadek mocy bloku energetycznego Przy 100% stopniu separacji i udziale strumienia spalin spadek mocy układu wynosi 120,5 MWe, przekłada się to na spadek sprawności układu o 12%, jednakże w obliczeniach nie uwzględniono wpływu układu (R410a) chłodniczego CO 2 na prace bloku, ponieważ jest to kolejny etap prac. Ilość dwutlenku węgla otrzymanego w jednostce PTSA zależy w równym stopniu od udziału strumienia spalin i stopnia separacji, co oznacza że z energetycznego punktu widzenia korzystniejsze jest stosowanie wyższych stopni separacji przy niższych strumieniach spalin. Przy 100% stopniu separacji i wykorzystaniu całego strumienia spalin masowy strumień sekwestrowanego dwutlenku węgla wynosi 90,8 kg/s, co w skali całego roku (przyjęto, że blok pracuje przez cały rok bez żadnych przestojów) pozwala na separację ok. 2,9 mln ton CO 2.
16 Rysunek 6. Wpływ instalacji CCS na sprawność układu bazowego W analizowanym modelu całkowicie pominięto ciepło, które zostaje odbierane przez wodę chłodzącą oraz czynnik chłodniczy odpowiadający za chłodzenie dwutlenku węgla podczas procesu sprężania. Ciepło odebrane mogłoby posłużyć do podgrzewania kondensatu, przy czym taki układ dla wyższych stopni sprężania i udziału strumienia spalin wymagałoby doprowadzenia dodatkowego czynnika chłodzącego z zewnątrz. Ponieważ uwzględniając tylko chłodzenie spalin i złoża (przy 100% stopniu separacji i udziale strumienia spalin) z układu, pobierane jest ponad 61% kondensatu, czyli ok. 153 kg/s. Pozostały strumień, czyli 93 kg/s nie sprostałby chłodzeniu CO 2 w procesie sprężania, gdyż proces ten, dla tych samych warunków, wymaga ok. 145 kg/s. Przy zastosowaniu zewnętrznego, dodatkowego źródła wody chłodzącej możliwe byłoby zastosowanie kondensatu do chłodzenia CO 2, przy czym taki wariant układu wymagałby radykalnej integracji w strukturę obiegu, ponieważ przez wymienniki W1, W2, W3 nie przepływałby kondensat i należałoby je usunąć. Możliwa do zagospodarowania moc cieplna odebrana podczas chłodzenia CO 2 wynosi ok. 45 MW i prawie 60 MW uwzględniając ciepło odebrane przez czynnik chłodniczy. Zatem przy odpowiedniej optymalizacji układu i zagospodarowaniu tej mocy cieplnej możliwe jest dalsze zmniejszenie niekorzystnego wpływu instalacji CCS na układ bazowy.
17 3. Podsumowanie Zamodelowany układ separacji CO 2 z opisanymi parametrami, przy 100% stopniu separacji CO 2 z całego strumienia spalin powoduje spadek mocy bloku o 120 MWe, co przekłada się na ponad 12% spadek sprawności. W przypadku kompleksu elektrowni Łagisza wymagałoby to pracy jednego ze starszych bloków wyłączenie do napędu instalacji CCS. Na podstawie uzyskanych danych określono w jaki sposób można by było zmniejszyć uciążliwość instalcji CCS. Moc cieplna odebrana z dwutlenku węgla podczas chłodzenia wynosi 45 MW, co przy jej odpowiednim zagospodarowaniu pozwoliłoby zwiększyć sprawność układu. Taki układ wymagałby radykalnej modyfikacji obiegu, poprzez usunięcie upustów pary i wymienników regeneracyjnych. Aby zmniejszyć energochłonność procesu sprężania, jednym z proponowanych rozwiązań byłoby wykorzystanie ciekłego azotu powstałego w kriogenicznej jednostce separacji tlenu, który jako produkt odpadowy mógłby być wykorzystywany do chłodzenia CO 2. Otrzymany tlen mógłby być wykorzystywany do prowadzenia spalania w technologii oxy combustion, co korzystnie wpływałoby na układ wychwytu. Wzrost zawartości CO 2 w spalinach ułatwia proces jego separacji oraz zwiększa sprawność układu. Uniknięta roczna emisja CO 2 z bloku 460 MW wynosi ok. 2,9 mln ton. Zmniejszając tym samy niekorzystny wpływ elektrowni na środowisko naturalne. Przeprowadzona analiza wskazuje na to, że możliwa jest z technicznego punktu widzenia separacja CO 2 ze spalin, niemniej technologia ta wymaga dużych nakładów energetycznych. Pozwala to twierdzić, że w przyszłości wraz z rozwojem technologii CCS, negatywny wpływ tej instalacji na blok energetyczny zostanie ograniczony, co w efekcie pozwoli na stosowanie go na szerszą skalę i zmniejszenie emisję CO 2 do atmosfery. Literatura [1]. Szczygieł L., Dwutlenek węgla wróg czy przyjaciel?, Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 5 [2]. Dreszer K., Solny L. W., Obniżenie emisji CO 2 z sektora energetycznego możliwe ścieżki wyboru technologii, Polityka energetyczna Tom 11, Zeszyt 1 [3]. Ministerstwo Gospodarki Kierunki Rozwoju Czystych Technologii Węglowych, Warszawa [4]. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Supporting early demonstration of sustainable power generation from fossil fuels COM(2008) 30 final; [5]. Kotowicz J., Sposoby redukcji emisji CO 2 z procesów energetycznych, Rynek Energii, nr 1
18 [6]. Pandey S. N., Gupta S.K. i in.,2015- Post combustion carbon capture technology, National Conference on Eco friendly Manufacturing for Sustaniable Development, GLA University, Paper No. 56, India, [7]. Majchrzak- Kucęba I., 2001,-Badania usuwania i zagospodarowania dwutlenku węgla ze spalin kotłowych przy użyciu zeolitów, Rozprawa doktorska [8]. Sztekler K., Kalwa W., Panowski M., Analiza integracji jednostki separacji CO 2 z obiegiem cieplnym bloku energetycznego, Polityka Energetyczna ; t. 17 z. 2, s [9]. Sztekler K., Kalwa W., Panowski M., Klajny R Analiza wpływu układu separacji dwutlenku węgla ze spalin na pracę konwencjonalnej siłowni cieplnej Instal : teoria i praktyka w instalacjach nr 12, s Bibliogr. s. 20 [10]. Agencja Rynku Energii S.A.: STATYSTYKA ELEKTROENERGETYKI POLSKIEJ 2014 Warszawa [11]. Baka B., Klajny R., Sztekler K., Analiza symulacyjna pracy jednostki adsorpcyjnej PTSA do wychwytywania dwutlenku węgla ze spalin kotłowych, Inżynieria i Ochrona Środowiska, Tom 16, numer 1, 2013, str [12]. Bieniek J., Błeszyński L., Majchrzak-Kucęba I., Nowak W., Srokosz K., Wawrzyńczak D , Adsorpcyjne usuwanie CO 2 ze spalin kotłowych. Energetyka nr1 str [13].Chmielniak T., Obiegi cieplne nadkrytycznych bloków węglowych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2010 [14] Czakiert T., Nowak W., Rybak W., Spalanie tlenowe dla kotłów pyłowych i fluidalnych zintegrowanych z wychwytem Co 2. Kinetyka i mechanizm spalania tlenowego oraz wychwytu CO Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, 2013 [15]. Elsner W., Kowalczyk Ł., Niegodajew P., Drobniak S., Thermodynamic analysis of a thermal cycle of supercritical power plant, Mechanics and Mechanical Engineering, Tom 15, Numer 3, str [16]. Kamiński J., Mirowski T., Szurlej A.,2013- Analiza zmian struktury wytwarzania energii elektrycznej w kontekście założeń polityki energetycznej, Rynek Energii, numer 1. [17]. Majchrzak-Kucęba I., Nowak W., Wawrzyńczak D.2014-, Możliwości zastosowania metody adsorpcyjnej do usuwania CO 2 ze spalin kotłowych, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, RUTMech, t. XXXI, z. 86, str [18]. Raport na zlecenie Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Technologia wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla (CCS) sposobem na złagodzenie zmian klimatu, Warszawa, listopad 2010 [19].Szczygieł L., Dwutlenek węgla - problem dla energetyki i środowiska,2008- Biuletyn Techniczno-Informacyjny OŁ SEP, Numer 2.
19 [20].Ściązko M., Więcław-Solny L., Absorpcyjne usuwanie CO 2 ze spalin kotłowych, pobrano ze strony: dnia: [21]. Wójcik K.2010-, Modelowanie procesów absorpcji CO 2 ze spalin bloków energetycznych dużej mocy, Rozprawa doktorska, Gliwice. [22]. Tauron Wytwarzanie, Blok energetyczny 460 MWe z kotłem CFB na parametry nadkrytyczne Materiały informacyjne Tauron [23]. Słomczyński Z.: Blok 460 MW na parametry nadkrytyczne z cyrkulacyjnym kotłem fluidyzacyjnym Elektrownia Łagisza, Wysowa 2010, [24]. Fan Z [i in.], Ultra supercritical pressure CFB boiler conceptual design study, Final Report, 2006 [25]. Ministerstwo Gospodarki, Ocena realizacji i korekta założeń polityki energetycznej Polski do 2020 roku, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu Artykuł został sfinansowany z funduszy pochodzących z prac statutowych realizowanych na Wydziale Energetyki i Paliw nr
20
Adsorpcyjne techniki separacji CO 2
Dariusz WAWRZYŃCZAK, Wojciech NOWAK Politechnika Częstochowska Adsorpcyjne techniki separacji CO 2 Przedstawiono adsorpcyjne techniki separacji dwutlenku węgla ze spalin kotłowych. Dla wybranych technik
Bardziej szczegółowoWykonał:Dominika Sztekler Karol Sztekler SLAJD 1
Sposoby ograniczania emisji dwutlenku węgla Wykonał:Dominika Sztekler Karol Sztekler SLAJD 1 Unia Europejska dąży do zmniejszenia emisji CO 2 o 50 % do 2050 roku. Nie jest to możliwe bez wychwytywania
Bardziej szczegółowoLIDER WYKONAWCY. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/
LIDER WYKONAWCY PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/ Foster Wheeler Energia Polska Sp. z o.o. Technologia spalania węgla w tlenie zintegrowana
Bardziej szczegółowoKolokwium zaliczeniowe Informatyczne Podstawy Projektowania 1
2016 Kolokwium zaliczeniowe Informatyczne Podstawy Projektowania 1 Elżbieta Niemierka Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej 2016-01-07 1. SPIS TREŚCI 2. Gaz cieplarniany - definicja...
Bardziej szczegółowoAdsorpcyjne usuwanie CO2 ze spalin kotłowych
Adsorpcyjne usuwanie CO 2 ze spalin kotłowych Wojciech Nowak a, Izabela Majchrzak-Kucęba a, Dariusz Wawrzyńczak a, Jakub Bieniek a, Kamil Srokosz a, Ludomir Błeszyński b, Joanna Zajączkowska b a Politechnika
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów
Bardziej szczegółowoKonsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej.
Marcin Panowski Politechnika Częstochowska Konsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej. Wstęp W pracy przedstawiono analizę termodynamicznych konsekwencji wpływu wstępnego podsuszania
Bardziej szczegółowoStan poziomu technologicznego niezbędnego do oferowania bloków z układem CCS (w zakresie tzw. wyspy kotłowej, czyli kotła, elektrofiltru, IOS)
Stan poziomu technologicznego niezbędnego do oferowania bloków z układem CCS (w zakresie tzw. wyspy kotłowej, czyli kotła, elektrofiltru, IOS) Autorzy: Krzysztof Burek 1, Wiesław Zabłocki 2 - RAFAKO SA
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 5 Projektowanie układów regeneracyjnego podgrzewania wody zasilającej 2 Układ regeneracji Układ regeneracyjnego podgrzewu wody układ łączący w jedną wspólną
Bardziej szczegółowoŹ ródła ciepła i energii elektrycznej
Ź ródła ciepła i energii elektrycznej Analiza energetyczna bloku parowego z sekwestracją dwutlenku węgla Steam power plant with carbon dioxide capture JANUSZ BUCHTA W artykule przedstawione zostały wyniki
Bardziej szczegółowoInformacje Ogólne Podstawowymi wymogami w przypadku budowy nowych jednostek wytwórczych - bloków (zwłaszcza dużej mocy) są aspekty dotyczące emisji
Informacje Ogólne Podstawowymi wymogami w przypadku budowy nowych jednostek wytwórczych - bloków (zwłaszcza dużej mocy) są aspekty dotyczące emisji szkodliwych substancji do środowiska. Budowane nowe jednostki
Bardziej szczegółowoklasyfikacja kotłów wg kryterium technologia spalania: - rusztowe, - pyłowe, - fluidalne, - paleniska specjalne cyklonowe
Dr inż. Ryszard Głąbik, Zakład Kotłów i Turbin Pojęcia, określenia, definicje Klasyfikacja kotłów, kryteria klasyfikacji Współspalanie w kotłach różnych typów Przegląd konstrukcji Współczesna budowa bloków
Bardziej szczegółowoJanusz Tchórz Dyrektor Departamentu Badań i Technologii TAURON Wytwarzanie S.A.
Janusz Tchórz Dyrektor Departamentu Badań i Technologii TAURON Wytwarzanie S.A. Bełchatów 10.09.2013 Janusz Tchórz Dyrektor Departamentu Badań i Technologii TAURON Wytwarzanie S.A. Bełchatów 10.09.2013
Bardziej szczegółowoBudowa układu wysokosprawnej kogeneracji w Opolu kontynuacją rozwoju kogeneracji w Grupie Kapitałowej ECO S.A. Poznań
Budowa układu wysokosprawnej kogeneracji w Opolu kontynuacją rozwoju kogeneracji w Grupie Kapitałowej ECO S.A. Poznań 24-25.04. 2012r EC oddział Opole Podstawowe dane Produkcja roczna energii cieplnej
Bardziej szczegółowoMetan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników spalinowych.
XXXII Konferencja - Zagadnienia surowców energetycznych i energii w energetyce krajowej Sektor paliw i energii wobec nowych wyzwań Metan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników
Bardziej szczegółowoWykorzystanie ciepła odpadowego dla redukcji zużycia energii i emisji 6.07.09 1
Wykorzystanie ciepła odpadowego dla redukcji zużycia energii i emisji 6.07.09 1 Teza ciepło niskotemperaturowe można skutecznie przetwarzać na energię elektryczną; można w tym celu wykorzystywać ciepło
Bardziej szczegółowoEnergetyka konwencjonalna
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY w SZCZECINIE Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki KATEDRA TECHNIKI CIEPLNEJ Energetyka konwencjonalna Dr hab. inż. prof. ZUT ZBIGNIEW ZAPAŁOWICZ Energetyka
Bardziej szczegółowoPrzegląd technologii produkcji tlenu dla bloku węglowego typu oxy
Przegląd technologii produkcji tlenu dla bloku węglowego typu oxy Metody zmniejszenia emisji CO 2 - technologia oxy-spalania Metoda ta polega na spalaniu paliwa w atmosferze o zwiększonej koncentracji
Bardziej szczegółowoEnergetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
Bardziej szczegółowoJak powstają decyzje klimatyczne. Karol Teliga Polskie Towarzystwo Biomasy
Jak powstają decyzje klimatyczne Karol Teliga Polskie Towarzystwo Biomasy 1 SCENARIUSZE GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA 2 Scenariusz 1 Powstanie i wdrożenie wspólnej globalnej polityki klimatycznej (respektowanie
Bardziej szczegółowoZałącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki)
Załącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki) CEL GŁÓWNY: Wypracowanie rozwiązań 1 wspierających osiągnięcie celów pakietu energetycznoklimatycznego (3x20). Oddziaływanie i jego
Bardziej szczegółowo(73) Uprawniony z patentu: (72) (74) Pełnomocnik:
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 165947 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292707 (22) Data zgłoszenia: 09.12.1991 (51) IntCl5: B01D 53/04 (54)
Bardziej szczegółowoKrzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA
Krzysztof Stańczyk CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2008 Spis treści Wykaz skrótów...7 1. Wprowadzenie...11 1.1. Wytwarzanie i uŝytkowanie energii na świecie...11
Bardziej szczegółowoSorbenty fizyko-chemiczne do usuwania dwutlenku węgla
Sorbenty fizyko-chemiczne do usuwania dwutlenku węgla mgr inż. Dominika Bukalak POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Wysowa, 04-07 maja 2010 SLAJD 1 Problem emisji CO 2 Rys. 1 Emisja dwutlenku węgla na świecie [1]
Bardziej szczegółowoRtęć w przemyśle. Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci do atmosfery
Rtęć w przemyśle Konwencja, ograniczanie emisji, technologia 26 listopada 2014, Warszawa Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci
Bardziej szczegółowoZawartość i sposoby usuwania rtęci z polskich węgli energetycznych. mgr inż. Michał Wichliński
Zawartość i sposoby usuwania rtęci z polskich węgli energetycznych mgr inż. Michał Wichliński Rtęć Rtęć występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,05 ppm, w małych ilościach można ją wykryć we wszystkich
Bardziej szczegółowoMgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa
MECHANIK 7/2014 Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK EKSPLOATACYJNYCH SIŁOWNI TURBINOWEJ Z REAKTOREM WYSOKOTEMPERATUROWYM W ZMIENNYCH
Bardziej szczegółowoRola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski. dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r.
Rola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r. Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych Rola kogeneracji w osiąganiu
Bardziej szczegółowoENERGETYCZNE WYKORZYSTANIE GAZU W ELEKTROCIEPŁOWNI GORZÓW
Polska Agencja Prasowa Warszawa 18.11.2010 r. ENERGETYCZNE WYKORZYSTANIE GAZU W ELEKTROCIEPŁOWNI GORZÓW Struktura zużycia paliwa do generacji energii elektrycznej STRUKTURA W UE STRUKTURA W POLSCE 2 BLOK
Bardziej szczegółowoPROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS. ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE
PROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE Joanna Schmid Wiceprezes Zarządu Tauron PE Warszawa, 16.06.2011r. 1 13,9 % udział w krajowym rynku energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoDyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku
Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku Warszawa, wrzesień 2009 Nowelizacja IPPC Zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola Zmiany formalne : - rozszerzenie o instalacje
Bardziej szczegółowoKrajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
Wprowadzenie do zagadnień ochrony. klimatu i gospodarki niskoemisyjnej Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Zmiany klimatu W ostatnich latach termin
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI OGRANICZANIA EMISJI DITLENKU WĘGLA ZE SPALIN ENERGETYCZNYCH
MOŻLIWOŚCI OGRANICZANIA EMISJI DITLENKU WĘGLA ZE SPALIN ENERGETYCZNYCH Józef KUROPKA Politechnika Wrocławska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska e-mail: jozef.kuropka@pwr.wroc.pl STRESZCZENIE Przedstawiono
Bardziej szczegółowoSTRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii. Warszawa, 1 grudnia 2011 r.
STRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH Zaawansowane technologie pozyskiwania energii Warszawa, 1 grudnia 2011 r. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania
Bardziej szczegółowoOpracował: mgr inż. Maciej Majak. czerwiec 2010 r. ETAP I - BUDOWA KOMPLEKSOWEJ KOTŁOWNI NA BIOMASĘ
OBLICZENIE EFEKTU EKOLOGICZNEGO W WYNIKU PLANOWANEJ BUDOWY KOTŁOWNI NA BIOMASĘ PRZY BUDYNKU GIMNAZJUM W KROŚNIEWICACH WRAZ Z MONTAŻEM KOLEKTORÓW SŁONECZNYCH I INSTALACJI SOLARNEJ WSPOMAGAJĄCYCH PRZYGOTOWANIE
Bardziej szczegółowoWyznaczanie sprawności diabatycznych instalacji CAES
Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Wyznaczanie sprawności diabatycznych instalacji CAES Janusz KOTOWICZ Michał JURCZYK Rynek Gazu 2015 22-24 Czerwca 2015, Nałęczów
Bardziej szczegółowoTECHNIKI NISKOTEMPERATUROWE W MEDYCYNIE
TECHNIKI NISKOTEMPERATUROWE W MEDYCYNIE Skraplarka Claude a i skraplarka Heylandt a budowa, działanie, bilans cieplny, charakterystyka techniczna. Natalia Szczuka Inżynieria mechaniczno-medyczna St.II
Bardziej szczegółowoDwie podstawowe konstrukcje kotłów z cyrkulującym złożem. Cyklony zewnętrzne Konstrukcja COMPACT
Dr inż. Ryszard Głąbik, Zakład Kotłów i Turbin Kotły fluidalne to jednostki wytwarzające w sposób ekologiczny energię cieplną w postaci gorącej wody lub pary z paliwa stałego (węgiel, drewno, osady z oczyszczalni
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Andrzej Patrycy* WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH 1. Węgiel
Bardziej szczegółowoWienkra: Hydro Kit - Moduł centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej dla systemów MULTI V
Wienkra: Hydro Kit - Moduł centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej dla systemów MULTI V Hydro Kit LG jest elementem kompleksowych rozwiązań w zakresie klimatyzacji, wentylacji i ogrzewania, który
Bardziej szczegółowoAnaliza wartości rynkowej elektrowni
Analiza wartości rynkowej elektrowni Autorzy: Prof. dr hab. inż. Ryszard BARTNIK, Dr inż. Zbigniew BURYN Dr inż. Anna HNYDIUK-STEFAN - Politechnika Opolska Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki, Katedra
Bardziej szczegółowoAby pozbyć się nadmiaru CO2 z atmosfery należy go... Czerwiec Skompresować Wychwycić W jaki sposób przebiega technologia CCS? Dwutlenek węgla przeznaczony do geologicznego składowania pochodzi z obiektów
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE MAGAZYNOWANIA I OCZYSZCZANIA WODORU DLA ENERGETYKI PRZYSZŁOŚCI
21.03.2006 POLITECHNIKA WARSZAWSKA Szkoła Nauk Technicznych i Społecznych w Płocku C e n t r u m D o s k o n a ł o ś c i CERED REDUKCJA WPŁYWU PRZEMYSŁU U PRZETWÓRCZEGO RCZEGO NA ŚRODOWISKO NATURALNE TECHNOLOGIE
Bardziej szczegółowo12.1. Proste obiegi cieplne (Excel - Solver) Proste obiegi cieplne (MathCad) Proste obiegi cieplne (MathCad) Proste obiegi cieplne
.. Proste obiegi cieplne (Excel - Solver).. Proste obiegi cieplne (MathCad).3. Proste obiegi cieplne (MathCad).. Proste obiegi cieplne (MathCad).5. Mała elektrociepłownia - schemat.6. Mała elektrociepłownia
Bardziej szczegółowoBADANIA ODSIARCZANIA SPALIN NA STANOWISKU PILOTAŻOWYM Z CYRKULACYJNĄ WARSTWĄ FLUIDALNĄ CFB 0,1MWt ORAZ STANOWISKU DO BADANIA REAKTYWNOŚCI SORBENTÓW
BADANIA ODSIARCZANIA SPALIN NA STANOWISKU PILOTAŻOWYM Z CYRKULACYJNĄ WARSTWĄ FLUIDALNĄ CFB 0,1MWt ORAZ STANOWISKU DO BADANIA REAKTYWNOŚCI SORBENTÓW Daniel Markiewicz Odsiarczanie spalin na stanowisku CFB
Bardziej szczegółowoPilotowa instalacja zgazowania węgla w reaktorze CFB z wykorzystaniem CO 2 jako czynnika zgazowującego
Pilotowa instalacja zgazowania węgla w reaktorze CFB z wykorzystaniem CO 2 jako czynnika zgazowującego A. Sobolewski, A. Czaplicki, T. Chmielniak 1/20 Podstawy procesu zgazowania węgla z wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoBUDOWA I ZASADA DZIAŁANIA ABSORPCYJNEJ POMPY CIEPŁA
Anna Janik AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Energetyki i Paliw BUDOWA I ZASADA DZIAŁANIA ABSORPCYJNEJ POMPY CIEPŁA 1. WSTĘP W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania tematem pomp ciepła.
Bardziej szczegółowoKogeneracja w oparciu o źródła biomasy i biogazu
Biogazownie dla Pomorza Kogeneracja w oparciu o źródła biomasy i biogazu Piotr Lampart Instytut Maszyn Przepływowych PAN Przemysław Kowalski RenCraft Sp. z o.o. Gdańsk, 10-12 maja 2010 KONSUMPCJA ENERGII
Bardziej szczegółowoKondensacja - teoria. Jak ogrzewać oszczędzając energię? Odpowiedź... KONDENSACJA. ... dowody? Podstawy kondensacji
Teoria KONDENSACJI Jak ogrzewać oszczędzając energię? Odpowiedź... KONDENSACJA... dowody? CZYM JEST KONDENSACJA? Ciepło uzyskane w wyniku reakcji spalania gazu ziemnego nazywamy ciepłem jawnym. Istnieje
Bardziej szczegółowoPL B1. FLUID SYSTEMS SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Warszawa, PL BUP 11/18
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 230197 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 419501 (22) Data zgłoszenia: 17.11.2016 (51) Int.Cl. F17D 1/04 (2006.01)
Bardziej szczegółowoInnowacyjny układ odzysku ciepła ze spalin dobry przykład
Innowacyjny układ odzysku ciepła ze spalin dobry przykład Autor: Piotr Kirpsza - ENEA Wytwarzanie ("Czysta Energia" - nr 1/2015) W grudniu 2012 r. Elektrociepłownia Białystok uruchomiła drugi fluidalny
Bardziej szczegółowoWykorzystanie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej. Grzegorz Rudnik, KrZZGi2211
Wykorzystanie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej Grzegorz Rudnik, KrZZGi2211 Gaz ziemny- najważniejsze Gaz ziemny jest to rodzaj paliwa kopalnianego zwany potocznie błękitnym paliwem, jest
Bardziej szczegółowoOdzysk i wykorzystanie ciepła w energetyce zawodowej. Michał Pilch Mariusz Stachurski
Odzysk i wykorzystanie ciepła w energetyce zawodowej Michał Pilch Mariusz Stachurski Firma 28 lat stabilnego rozwoju 85 pracowników 100% polski kapitał 5,8 mln zł 42,8 mln zł 87,3 mln zł 1995 2007 2015
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA METODY ADSORPCYJNEJ DO USUWANIA CO 2 ZE SPALIN KOTŁOWYCH
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ 290, Mechanika 86 RUTMech, t. XXXI, z. 86 (2/14), kwiecień-czerwiec 2014, s. 285-293 Dariusz WAWRZYŃCZAK 1 Izabela MAJCHRZAK-KUCĘBA 2 Wojciech NOWAK 3 MOŻLIWOŚCI
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju systemów wytwórczych PKE S.A. w ramach Grupy TAURON w perspektywie roku 2020
Strategia rozwoju systemów wytwórczych PKE S.A. w ramach Grupy TAURON w perspektywie roku 2020 Henryk TYMOWSKI Wiceprezes Zarządu PKE S.A. Dyrektor ds. Rozwoju Eugeniusz BIAŁOŃ Dyrektor Projektów Budowy
Bardziej szczegółowoSkraplarki Claude a oraz Heylandta budowa, działanie, bilans cieplny oraz charakterystyka techniczna
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Skraplarki Claude a oraz Heylandta budowa, działanie, bilans cieplny oraz charakterystyka techniczna Wykonała: Alicja Szkodo Prowadzący: dr inż. W. Targański 2012/2013
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI REDUKCJI EMISJI CO 2 I JEJ WPŁYW NA EFEKTYWNOŚĆ I KOSZTY WYTWARZANIA ENERGII Z WĘGLA. 1. Wstęp
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Krzysztof Stańczyk*, Marek Bieniecki* MOŻLIWOŚCI REDUKCJI EMISJI CO 2 I JEJ WPŁYW NA EFEKTYWNOŚĆ I KOSZTY WYTWARZANIA ENERGII Z WĘGLA 1. Wstęp Według powszechnej
Bardziej szczegółowo1 Układ kondensacji spalin ( UKS )
1 Układ kondensacji spalin ( UKS ) W wyniku spalania biomasy o dużej zawartość wilgoci: 30 50%, w spalinach wylotowych jest duża zawartość pary wodnej. Prowadzony w UKS proces kondensacji pary wodnej zawartej
Bardziej szczegółowoPompy ciepła 25.3.2014
Katedra Klimatyzacji i Transportu Chłodniczego prof. dr hab. inż. Bogusław Zakrzewski Wykład 6: Pompy ciepła 25.3.2014 1 Pompy ciepła / chłodziarki Obieg termodynamiczny lewobieżny Pompa ciepła odwracalnie
Bardziej szczegółowoProgramy inwestycyjne pokonujące bariery dostosowawcze do wymogów IED. Katowice, 8 grudnia 2014 r.
pokonujące bariery dostosowawcze do wymogów IED Katowice, 8 grudnia 2014 r. Moce wytwórcze TAURON Wytwarzanie TAURON WYTWRZANIE W LICZBACH 4 671,0 1 496,1 MWe moc elektryczna zainstalowana MWt moc cieplna
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 137. ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 137 ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce STRESZCZENIE KT 137 obejmuje swoim zakresem urządzenia cieplno-mechaniczne stosowane w elektrowniach, elektrociepłowniach
Bardziej szczegółowoSystem handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec
System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Porównanie strategii i doświadczeń Polski, Czech i Niemiec mgr Łukasz Nadolny Uniwersytet
Bardziej szczegółowoInnowacyjne technologie a energetyka rozproszona.
Innowacyjne technologie a energetyka rozproszona. - omówienie wpływu nowych technologii energetycznych na środowisko i na bezpieczeństwo energetyczne gminy. Mgr inż. Artur Pawelec Seminarium w Suchej Beskidzkiej
Bardziej szczegółowoPlan zajęć. Sorpcyjne Systemy Energetyczne. Adsorpcyjne systemy chłodnicze. Klasyfikacja. Klasyfikacja adsorpcyjnych systemów chłodniczych
Plan zajęć Sorpcyjne Systemy Energetyczne Adsorpcyjne systemy chłodnicze dr inż. Bartosz Zajączkowski Wydział Mechaniczno-Energetyczny Katedra Termodynamiki, Teorii Maszyn i Urządzeń Cieplnych kontakt:
Bardziej szczegółowoWPŁYW ODZYSKU CIEPŁA NA DZIAŁANIE URZĄDZENIA CHŁODNICZEGO
WPŁYW ODZYSKU CIEPŁA NA DZIAŁANIE URZĄDZENIA CHŁODNICZEGO mgr inż. Roman SZCZEPAŃSKI KATEDRA TECHNIKI CIEPLNEJ Politechnika Gdańska 1. ANALIZA TEORETYCZNA WPŁYWU ODZY- SKU CIEPŁA NA PRACĘ URZĄDZENIA CHŁOD-
Bardziej szczegółowoMateriały do budowy kotłów na parametry nadkrytyczne
Materiały do budowy kotłów na parametry nadkrytyczne Autor: prof. dr hab. inż. Adam Hernas, Instytut Nauki o Materiałach, Politechnika Śląska ( Nowa Energia 5-6/2013) Rozwój krajowej energetyki warunkowany
Bardziej szczegółowoEfektywność ekonomiczna elektrociepłowni opalanych gazem ziemnym
Efektywność ekonomiczna elektrociepłowni opalanych gazem ziemnym Autor: dr hab. inŝ. Bolesław Zaporowski ( Rynek Energii 3/2) 1. WPROWADZENIE Jednym z waŝnych celów rozwoju technologii wytwarzania energii
Bardziej szczegółowoDoświadczenia ENEGRA Elektrownie Ostrołęka SA w produkcji energii ze źródeł odnawialnych
Doświadczenia ENEGRA Elektrownie Ostrołęka SA w produkcji energii ze źródeł odnawialnych Dzień dzisiejszy Elektrownia Ostrołę łęka B Źródło o energii elektrycznej o znaczeniu strategicznym dla zasilania
Bardziej szczegółowoInwestycje w ochronę środowiska w TAURON Wytwarzanie. tauron.pl
Inwestycje w ochronę środowiska w TAURON Wytwarzanie Moc zainstalowana TAURON Wytwarzanie TAURON Wytwarzanie w liczbach 4 506 MWe 1 274.3 MWt Elektrownia Jaworzno Elektrownia Łagisza Elektrownia Łaziska
Bardziej szczegółowoIV. PREFEROWANE TECHNOLOGIE GENERACJI ROZPROSZONEJ
IV. PREFEROWANE TECHNOLOGIE GENERACJI ROZPROSZONEJ Dwie grupy technologii: układy kogeneracyjne do jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła wykorzystujące silniki tłokowe, turbiny gazowe,
Bardziej szczegółowoProjekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk Małopolska Agencja Energii i Środowiska sp. z o.o. ul. Łukasiewicza 1, 31 429 Kraków
Bardziej szczegółowoPROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,
Bardziej szczegółowoZał.3B. Wytyczne w zakresie określenia ilości ograniczenia lub uniknięcia emisji zanieczyszczeń do powietrza
Zał.3B Wytyczne w zakresie określenia ilości ograniczenia lub uniknięcia emisji zanieczyszczeń do powietrza Wrocław, styczeń 2014 SPIS TREŚCI 1. Wytyczne w zakresie określenia ilości ograniczenia lub uniknięcia
Bardziej szczegółowoObiegi gazowe w maszynach cieplnych
OBIEGI GAZOWE Obieg cykl przemian, po przejściu których stan końcowy czynnika jest identyczny ze stanem początkowym. Obrazem geometrycznym obiegu jest linia zamknięta. Dla obiegu termodynamicznego: przyrost
Bardziej szczegółowoPrawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność
Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska
Bardziej szczegółowoPL B1. Układ do zasilania silnika elektrycznego w pojazdach i urządzeniach z napędem hybrydowym spalinowo-elektrycznym
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 211702 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 382097 (51) Int.Cl. B60K 6/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 30.03.2007
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Załącznik nr 1 do procedury nr W_PR_1 Nazwa przedmiotu: Ochrona powietrza II Air protection II Kierunek: inżynieria środowiska Kod przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: Obieralny, moduł 5.5 Rodzaj zajęć: wykład,
Bardziej szczegółowoPrezentacja ZE PAK SA
Prezentacja ZE PAK SA 1 Konińsko Turkowskie Zagłębie Energetyczne. Wydobycie węgla brunatnego w okolicach Konina rozpoczęto w 1919 roku. Pierwszą elektrownie w Polsce na węglu brunatnym uruchomiono w Gosławicach
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2019 Nazwa kwalifikacji: Eksploatacja instalacji i urządzeń do wytwarzania i przesyłania energii cieplnej
Bardziej szczegółowo1. W źródłach ciepła:
Wytwarzamy ciepło, spalając w naszych instalacjach paliwa kopalne (miał węglowy, gaz ziemny) oraz biomasę co wiąże się z emisją zanieczyszczeń do atmosfery i wytwarzaniem odpadów. Przedsiębiorstwo ogranicza
Bardziej szczegółowoPolskie technologie stosowane w instalacjach 1-50 MW
Polskie technologie stosowane w instalacjach 1-50 MW Polish technology of heating installations ranging 1-50 MW Michał Chabiński, Andrzej Ksiądz, Andrzej Szlęk michal.chabinski@polsl.pl 1 Instytut Techniki
Bardziej szczegółowoUkład siłowni z organicznymi czynnikami roboczymi i sposób zwiększania wykorzystania energii nośnika ciepła zasilającego siłownię jednobiegową
PL 217365 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217365 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 395879 (51) Int.Cl. F01K 23/04 (2006.01) F01K 3/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
Bardziej szczegółowoKluczowe problemy energetyki
Kluczowe problemy energetyki Scenariusze rozwoju techniki dla ekologicznej energetyki Maria Jędrusik PROJEKT NR POIG.01.01.01-00-005/08 TYTUŁ PROJEKTU: Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku metodami
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 8 Układy cieplne elektrowni kondensacyjnych 2 Elementy układów cieplnych Wymienniki ciepła Wymiennik ciepła - element w którym występują najczęściej dwa
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej
Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski
Bardziej szczegółowoPolski węgiel dla potrzeb gospodarki w Polsce
Polski węgiel dla potrzeb gospodarki w Polsce Zmiany w miksie energetycznym Unii Europejskiej Unia Europejska 1990 stałe paliwa 2017 paliwo jądrowe 26% 20% paliwo jądrowe 31% stałe paliwa 39% Unia Europejska
Bardziej szczegółowoPoligeneracja wykorzystanie ciepła odpadowego
P A N Instytut Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk GDAŃSK Poligeneracja wykorzystanie ciepła odpadowego Dariusz Butrymowicz, Kamil Śmierciew 1 I. Wstęp II. III. IV. Produkcja chłodu: układy sorpcyjne
Bardziej szczegółowoNiska emisja sprawa wysokiej wagi
M I S EMISJA A Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Suwałkach Sp. z o.o. Niska emisja sprawa wysokiej wagi Niska emisja emisja zanieczyszczeń do powietrza kominami o wysokości do 40 m, co prowadzi do
Bardziej szczegółowoJako stoimy energetycznie? Leżymy...
Jako stoimy energetycznie? Leżymy... Autor: Szymon Kuczyński - Instytut Technologii Elektronowej, Kraków ( Energia Gigawat - marzec 2010) Energia elektryczna produkowana w Polsce oparta jest niemal wyłącznie
Bardziej szczegółowoPotencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro
Kwiecień 2013 Katarzyna Bednarz Potencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro Jedną z najważniejszych cech polskiego sektora energetycznego jest struktura produkcji
Bardziej szczegółowoElastyczność DUOBLOKU 500
Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Elastyczność DUOBLOKU 500 Henryk Łukowicz, Tadeusz Chmielniak, Andrzej Rusin, Grzegorz Nowak, Paweł Pilarz Konferencja DUO-BIO
Bardziej szczegółowoG Sprawozdanie o mocy i produkcji energii elektrycznej i ciepła elektrowni (elektrociepłowni) przemysłowej. Nr turbozespołu zainstalowana
MINISTERSTWO GOSPODARKI pl. Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej G 10.3 Sprawozdanie o mocy i produkcji energii elektrycznej i ciepła elektrowni (elektrociepłowni)
Bardziej szczegółowoTechniki niskotemperaturowe w medycynie
INŻYNIERIA MECHANICZNO-MEDYCZNA WYDZIAŁ MECHANICZNY POLITECHNIKA GDAŃSKA Techniki niskotemperaturowe w medycynie Temat: Lewobieżny obieg gazowy Joule a a obieg parowy Lindego Prowadzący: dr inż. Zenon
Bardziej szczegółowoDobry Klimat dla Dolnego Śląska
Dobry Klimat dla Dolnego Śląska Średnioroczny poziom B[a]P Dobry Klimat dla Dolnego Śląska Wielki Smog w Londynie 5 9 grudnia 1952 Dobry Klimat dla Dolnego Śląska [PM 10 mg/m3] [Liczba zgonów dziennie]
Bardziej szczegółowoSkojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w źródłach rozproszonych (J. Paska)
1. Idea wytwarzania skojarzonego w źródłach rozproszonych Rys. 1. Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła: rozdzielone (a) w elektrowni kondensacyjnej i ciepłowni oraz skojarzone (b) w elektrociepłowni
Bardziej szczegółowoStan zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego
AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 05 Stan zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego W 755.05 2/12 SPIS TREŚCI 5.1
Bardziej szczegółowoPIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW
PIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW Utylizacja odpadów komunalnych, gumowych oraz przerób biomasy w procesie pirolizy nisko i wysokotemperaturowej. Przygotował: Leszek Borkowski Marzec 2012 Piroliza
Bardziej szczegółowoDoświadczenia audytora efektywności energetycznej w procesach optymalizacji gospodarki energetycznej w przedsiębiorstwach
Doświadczenia audytora efektywności energetycznej w procesach optymalizacji gospodarki energetycznej w przedsiębiorstwach Odbiorcy na Rynku Energii 2013 XI Konferencja Naukowo-Techniczna Czeladź 14-15.
Bardziej szczegółowoTypowe konstrukcje kotłów parowych. Maszyny i urządzenia Klasa II TD
Typowe konstrukcje kotłów parowych Maszyny i urządzenia Klasa II TD 1 Walczak podstawowy element typowych konstrukcji kotłów parowych zbudowany z kilku pierścieniowych członów z blachy stalowej, zakończony
Bardziej szczegółowoEKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK
EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII mgr Małgorzata GÓRALCZYK Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Pracownia Badań Strategicznych, ul. Wybickiego
Bardziej szczegółowo