INSPEKCJA TRANSPORTU DROGOWEGO NOWYM ELEMENTEM SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA LOGISTYKI W POLSCE THE INSPECTION OF ROAD TRANSPORT POLAND

Transkrypt

1 414 Proceedings of the Conference "Modern Safety Technologies in Transportation - MOSATT 2005" INSPEKCJA TRANSPORTU DROGOWEGO NOWYM ELEMENTEM SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA LOGISTYKI W POLSCE THE INSPECTION OF ROAD TRANSPORT POLAND Paweł TYRAŁA 1 - Robert MIERZWA 2 Abstract: The Inspection of Road Transport is rather young institution, founded in year The funds were gained from EU accession Programme: Phare To start up such organization was one of requirement of European Union. Similar controlling organizations exist in almost all other countries for forty years. It is specialized group of people, and their job consists of road controls, controls in companies, trainings and exams. The main objectives of The Inspection of Road Transport are: I. increase safety on roads, II. control of work time of drivers of trucks and buses, which is very important for safety (AETR), III. regulation of transportation market, controls in companies, IV. specific controls of dangerous and radioactive cargos (ADR), V. regulation the ways of transporting people, animals and special articles (ATP), VI. control of fulfilling the international legal regulations concerned with road transport, VII. weight and size control of trucks. The most of legal regulations were to complicated to be controlled without well qualified inspectors. Before The Inspection of Road Transport were founded Poland had problem to fulfill specified regulations. The results were seen on the roads. Keywords: The Inspection of Road Transport, controlling organizations, safety on roads, radioactive cargos, transporting people, animals and special articles, the international legal regulations, secutirology in area of logistics. Liczba śmiertelnych ofiar wypadków drogowych na 100 milionów pojazdo-kilometrów jest w Polsce ok. 5 razy większa niż w krajach Europy Zachodniej. Corocznie na polskich drogach ginie około 7 tyś. osób, ponad 70 tyś. jest rannych, a łączne straty ekonomiczne sięgają ok. 7% budżetu państwa. W szkołach od dawna jest prowadzony przedmiot Wychowanie komunikacyjne, chodzi o poprawę bezpieczeństwa na drogach dzieci i młodzieży. Analizie poddano następujące przepisy: 1. Międzynarodowa umowa dotycząca czasu pracy i odpoczynku kierowców (AETR) 2. Międzynarodowa umowa dotycząca transportu towarów niebezpiecznych (ADR) 3. Umowy i przepisy dotyczące transportu odpadów (A), transportu artykułów szybko psujących się (ATP), transportu zwierząt, ładunków ponadnormatywnych i nadgabarytowych oraz materiałów promieniotwórczych Logistyka, obejmując zintegrowane systemy planowania, organizowania, kierowania i kontrolowania procesów przepływów towarów i usług oraz informacji, stwarza nowe możliwości optymalizacji celów i działań podmiotów gospodarczych. Zdecydowano się na wzmocnienie struktur 1 Prof. dr hab Kraków, ul. Mackiewicza 16/24, Poland, tyrala@kki.pl 2 Mgr Inspekcja Transportu Drogowego Rzeszów, ul. Boya Żeleńskiego 18, Poland rmierzwa@witd.rzeszow.pl

2 Proceedings of the Conference "Modern Safety Technologies in Transportation - MOSATT 2005" 415 kontrolnych sektorze transportu drogowego, można powiedzieć struktur tradycyjnych takich jak Policja, Straż Graniczna poprzez utworzenie wyspecjalizowanego organu zajmującego się transportem drogowym, w którego gestii będzie kontrola ruchu drogowego mająca na celu podniesieniu bezpieczeństwa i porządku na drogach oraz kontrola w firmach zajmujących się transportem. Podobne formacje w oparciu i na wzór których została stworzona Inspekcja Transportu Drogowego (ITD.). Inspekcja Transportu Drogowego jest młodą instytucją, powstała w 2001 roku na bazie projektu Phare Powstanie tej instytucji było jednym z wymogów przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 3. Główne zadania stawiane Inspekcji Transportu Drogowego: I. Poprawa bezpieczeństwa na polskich drogach, II. III. IV. Kontrola czasu jazdy i odpoczynków kierowców wykonujących transport drogowy osób i rzeczy który ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo (AETR), Uregulowanie rynku transportowego, Szczegółowe kontrole przewozów materiałów niebezpiecznych, radioaktywnych (ADR) i odpadów, V. Regulacja sposobu przewozu osób, zwierząt, artykułów szybko psujących (ATP), VI. VII. Respektowanie przestrzegania przepisów ruchu drogowego, stanu technicznego, prawa przewozowego, ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych (ADR, ATP). Kontrola wag i wymiarów pojazdów przewożących ładunki ciężkie i ponadnormatywne. Większość z wymienionych regulacji prawnych z uwagi na złożoność problemu i specyfikę do momentu utworzenia formacji ITD na terenie Polski były w znaczącym stopniu nie przestrzegane, czego skutki widoczne były na naszych drogach. Znaczenie logistyki jako filozofii i metody zarządzania wzrasta w miarę potęgującej się złożoności i podziałowi pracy 4. Żeby odpowiednio przygotować przedsiębiorstwo do sprostania tego typu wyzwaniom rynku koniecznym staje się umiejscowienie badanej firmy na odpowiednim poziomie łańcucha zaopatrzenia, nazywanego też sporadycznie łańcuchem logistycznym. W tą filozofię wpisuje się poprawa bezpieczeństwa transportu w wyniku działalności Inspekcji Transportu Drogowego jako elementu securitologii pojmowanej jako holistyczny wymiar bezpieczeństwa kompleksowego. Te kroki prowadzą do pożądanych zachowań organizacyjnych w procesach transportowych w całej gospodarce oraz turystyce 5. 1 INSPEKCJA TRANSPORTU DROGOWEGO Inspekcja Transportu Drogowego została powołana Ustawą z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym. Geneza powstania tej struktury było objęcie zasięgiem działania Inspekcji całego terytorium Polski. Dlatego też przyjęto, że na terenie każdego z obecnie funkcjonujących województw zostanie utworzona placówka" w postaci Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu 3 Mierzwa R, Inspekcja Transportu Drogowego i jej wpływ na bezpieczeństwo, Rzeszów Tyczyn, Tyrała P, Kierowanie, organizowanie, zarządzanie. Zarys prakseologii, Wyd. Adam Marszałek Toruń Tyrała P, Zachowania organizacyjne w procesach zarządzania, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2004.

3 416 Proceedings of the Conference "Modern Safety Technologies in Transportation - MOSATT 2005" Drogowego, której działalność będzie ściśle powiązana z centralą znajdującą się w Warszawie i noszącą nazwę Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. Schemat organizacji Inspekcji Transportu Drogowego. Główny Inspektorat jest centralnym urzędem administracji rządowej. Inspekcja Transportu Drogowego została powołana w celu udzielania pomocy polskim przedsiębiorstwom transportowym, tak, aby każdy przewoźnik świadczący usługi w sposób rzetelny i zgodny z polskim i unijnym prawodawstwem przejechał granice Unii Europejskiej bez najmniejszych problemów. Ważnym elementem jest fakt, że kontroli Inspekcji podlegają nie tylko przewoźnicy krajowi, lecz również unijni i kontrola dla wszystkich jest jednakowa, ewentualne kary również, z tą tylko różnicą, że polscy przewoźnicy mają określony termin na wniesienie opłaty karnej, natomiast przewoźnicy z innych krajów muszą te opłaty uiścić natychmiast. Organami Inspekcji Transportu Drogowego są: - Główny Inspektor Transportu Drogowego, - Wojewódzcy Inspektorzy Transportu Drogowego. Główny Inspektor kieruje Inspekcją przy pomocy podległego mu Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. Jego organizację określa statut, który został nadany w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów. Inspektor wojewódzki wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje Inspekcji. Kieruje on wojewódzką inspekcją przy pomocy wojewódzkiego inspektoratu transportu

4 Proceedings of the Conference "Modern Safety Technologies in Transportation - MOSATT 2005" 417 drogowego. Aby zostać Inspektorem trzeba mieć ukończone 25 lat i posiadać minimum średnie wykształcenie, a zatem posiadać określoną wiedzę i doświadczenie. 2 CELE I ZADANIA INSPEKCJI TRANSPORTU DROGOWEGO Zadania Inspekcji Transportu Drogowego zostały dokładnie określone w Ustawie o Transporcie Drogowym, która ta zresztą Ustawa powołała do życia ITD. Wśród najważniejszych należy wskazać kontrolę dokumentów związanych z wykonywaniem transportu drogowego, kontrolą dokumentów przewozowych, kontrolę ruchu drogowego w ramach uprawnień nadanych ustawą Prawo o ruchu drogowym, kontrolę czasu pracy kierowców a także kontrolę przestrzegania zasad i warunków transportu zwierząt. Wszystkie te zadania pociągają za sobą naturalnie określone uprawnienia związane z odpowiednimi procedurami, które wykorzystywane są przez Inspektorów podczas przeprowadzanych kontroli. Inspektor ma także prawo do stosowania środków przymusu bezpośredniego i używania broni. 6 W przypadku kontroli przez Inspekcję Transportu Drogowego kierowcy muszą posiadać następujące dokumenty i okazać je Inspektorowi : - prawo jazdy odpowiedniej kategorii, - dowód rejestracyjny pojazdu potwierdzający poddanie pojazdu wymaganym i ważnym w dniu kontroli badaniom technicznym, - dokument potwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, - wypis z licencji lub wypis z zaświadczenia, w przypadku wykonywania przewozów na potrzeby własne, - dowód uiszczenia opłaty drogowej za poruszanie się po wskazanych w załączniku drogach krajowych, - zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku 7. 3 CZAS PRACY KIEROWCÓW, UMOWA MIĘDZYNARODOWA (AETR) Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe AETR (Dz.U. z 1999r. Nr 94 Poz. 1087) jest fundamentalnym aktem prawnym, który definiuje maksymalny czas jazdy i minimalny czas odpoczynku kierowców, pracowników i zatrudnionych na zlecenie, prowadzących pojazdy zawodowo lub sporadycznie, którzy wykonują międzynarodowy transport drogowy. Umowa ta jest stosowana przez prawie wszystkie państwa europejskie i w każdym przypadku przez Państwa Członkowskie Unii Europejskiej oraz kandydackie, które maja w niedługim czasie stać się członkami Unii. Umowę AETR stosuje się w międzynarodowych przewozach drogowych (czyli przy przekroczeniu co najmniej jednej granicy państwowej), oraz na terytorium tych państw, które do niej 6 Inspekcja Transportu Drogowego, lipiec 2002, s Inspekcja Transportu Drogowego, lipiec 2002, s.. 15.

5 418 Proceedings of the Conference "Modern Safety Technologies in Transportation - MOSATT 2005" przystąpiły. Postanowienia Umowy AETR muszą być przestrzegane przez przewoźników z państw sygnatariuszy (które podpisały Umowę AETR): na terenie kraju, w którym maja oni siedzibę i we wszystkich państwach sygnatariuszach, przez które przejeżdżają. Muszą także być przestrzegane przez przewoźników państw nie-sygnatariuszy na terytorium państw sygnatariuszy. Poza wyjątkami, które są wymienione w Umowie przepisom tym podlegają przewozy ładunków wykonywane przez pojazdy, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5t i przewozy pasażerów wykonywane przez pojazdy, które maja więcej niż 9 miejsc wraz z miejscem kierowcy. Poza tym Inspekcja Transportu Drogowego zajmuje się następującymi ważnymi dla bezpieczeństwa obszarami kontroli: 4 PODSTAWOWE ZASADY UŻYTKOWANIA PRZYRZĄDU KONTROLNEGO (TACHOGRAFU) I TARCZ REJESTRUJĄCYCH (WYKRESÓWEK) 5 PRZEWÓZ MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH 6 KLASYFIKACJA I IDENTYFIKACJA MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH BIBLIOGRAFIA Czas jazdy i odpoczynku kierowców międzynarodowego transportu drogowego, Warszawa http// Inspekcja Transportu Drogowego. Dokument przygotowany w lipcu Kompetencje Inspektorów Mierzwa R, Inspekcja Transportu Drogowego i jej wpływ na bezpieczeństwo, Rzeszów Tyczyn, Mtyńczak M, Analiza ryzyka w transporcie i przemyśle, Wydawn. Politechnika Wrocławska, Wrocław Psychologia ogólna pod red. T. Tomaszewskiego PWN, Warszawa Terelak J. F, Psychologia pracy i bezrobocia. ATK Warszawa,1993. Tyrała P, Kierowanie, organizowanie, zarządzanie. Zarys prakseologii, Wyd. Adam Marszałek Toruń Tyrała P, Nowak I, Kunka S, Wychowanie komunikacyjne, Krosno Tyrała P, Stęplewski B, Controlling nowoczesną metodą zarządzania strategicznego, Wyd. Adam Marszałak, Toruń Tyrała P, Zachowania organizacyjne w procesach zarządzania, Wyd. Adam Marszałek, Toruń Opponent: Prof. Ing. Ludvík Kulčák, CSc., ACADEMY STING, Vice-Rector for Development, Stromovka 1, Brno, kulcak@centrum.cz