Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Departament Polityki Zdrowotnej Wrocław, maj 2010 r.

Transkrypt

1 1

2 Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Departament Polityki Zdrowotnej Wrocław, maj 2010 r.

3 GŁÓWNE POJĘCIA I PODSTAWY PRAWNE Artykuł 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, iŝ kaŝdy ma prawo do ochrony zdrowia, zaś obywatelom, niezaleŝnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Opieka zdrowotna to całokształt działalności zmierzającej do zapewnienia ochrony zdrowia ludności. W celu realizacji zadań określonych w art. 68 Konstytucji utworzony został w Polsce system opieki zdrowotnej, stanowiący zespół osób i instytucji, które odpowiedzialne są za zapewnienie opieki zdrowotnej obywateli RP. Podstawy ustrojowe systemu opieki zdrowotnej w Polsce wyznaczają obecnie dwa fundamentalne akty normatywne: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t. jedn. Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz z późn. zm.); ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (t. jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). 3

4 ZAKŁAD AD OPIEKI ZDROWOTNEJ Zakładem opieki zdrowotnej jest wyodrębniony organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych utworzony i utrzymywany w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Zakład opieki zdrowotnej moŝe być równieŝ utworzony i utrzymywany w celu: prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia (do takiego zakładu stosuje się przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z zachowaniem przepisów o jednostkach badawczo-rozwojowych); realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia (nazwa takiego zakładu opieki zdrowotnej zawiera oznaczenie "kliniczny" albo "uniwersytecki ). 4

5 ZAKŁAD AD OPIEKI ZDROWOTNEJ Ze względu na zakres udzielanych świadczeń i form sprawowania opieki wyróŝnia się następujące rodzaje zakładów opieki zdrowotnej: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu; przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium; pogotowie ratunkowe; medyczne laboratorium diagnostyczne; pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji; zakład rehabilitacji leczniczej; Ŝłobek; ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, StraŜy Granicznej, Państwowej StraŜy PoŜarnej, BOR, ABW oraz jednostki organizacyjnej SłuŜby Więziennej; stacja sanitarno-epidemiologiczna; wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej; jednostka organizacyjna publicznej słuŝby krwi. inny zakład spełniający warunki określone w ustawie. Nazwa zakładu opieki zdrowotnej powinna odpowiadać zakresowi świadczeń zdrowotnych udzielanych przez ten zakład. 5

6 WIADCZEŃ ZDROWOTNYCH PRZEZ UDZIELANIE ŚWIADCZE ZAKŁADY ADY OPIEKI ZDROWOTNEJ Zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych ogółowi ludności, lub określonej grupie ludności. Zakład opieki zdrowotnej nie moŝe odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze względu na zagroŝenie zdrowia lub Ŝycia. Zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych bezpłatnie, za częściową odpłatnością lub odpłatnie na zasadach określonych w ustawie, w przepisach odrębnych lub w umowie cywilnoprawnej. Świadczenia zdrowotne, wykonywane w ramach szkolenia w podstawowej jednostce organizacyjnej uczelni medycznej albo w uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych w ramach szkolenia studentów w tej uczelni pod bezpośrednim nadzorem lekarzy, stomatologów posiadających prawo wykonywania zawodu lekarza albo prawo wykonywania zawodu lekarza stomatologa, będących pracownikami tej uczelni, są finansowane z budŝetu państwa w formie dotacji dla uczelni. 6

7 ORGANY ZAŁOśYCIELSKIE ZAKŁAD ADÓW W OPIEKI ZDROWOTNEJ Zakład opieki zdrowotnej moŝe być utworzony przez: ministra lub centralny organ administracji rządowej; wojewodę; jednostkę samorządu terytorialnego; publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych; Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego; kościół lub związek wyznaniowy; pracodawcę; fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie; inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną; spółkę nie mającą osobowości prawnej. 7

8 RODZAJE ZAKŁAD ADÓW W OPIEKI ZDROWOTNEJ Z UWAGI NA CHARAKTER ORGANU ZAŁOśYCIELSKIEGO Ze względu na charakter podmiotu tworzącego zakład wyróŝnia się: publiczne zakłady opieki zdrowotnej; niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. PUBLICZNE ZAKŁADY OPIEKI ZDROWOTNEJ Publicznym zakładem opieki zdrowotnej jest zakład opieki zdrowotnej utworzony przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Publiczne zakłady opieki zdrowotnej mogą być prowadzone w formie: jednostek budŝetowych lub zakładów budŝetowych albo samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (SPZOZ). Zdecydowana większość publicznych zakładów opieki zdrowotnej to zakłady samodzielne (tzw. SPZOZ-y). Niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej (tzw. NZOZ) jest zakład utworzony przez: kościół lub związek wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie, inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną, spółkę nie mającą osobowości prawnej. 8

9 KOMPETENCJE I OBOWIĄZKI ORGANU ZAŁOśYCIELSKIEGO Organ tworzący (załoŝycielski), sprawuje nadzór nad zakładem opieki zdrowotnej, który utworzył. W ramach nadzoru podmiot ten dokonuje kontroli i oceny działalności zakładu opieki zdrowotnej oraz pracy kierownika zakładu. Kontrola i ocena obejmuje w szczególności: realizację zadań statutowych, dostępność i poziom udzielanych świadczeń, prawidłowość gospodarowania mieniem, gospodarkę finansową. Szczegółowe zasady sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia. 9

10 OBOWIĄZEK REJESTRACJI ZAKŁAD ADÓW W OPIEKI ZDROWOTNEJ Zakład opieki zdrowotnej moŝe rozpocząć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru zakładów opieki zdrowotnej, który dla zakładów mających siedzibę na obszarze województwa prowadzi wojewoda. Podstawą wpisu do rejestru jest stwierdzenie przez organ prowadzący rejestr, Ŝe zakład opieki zdrowotnej spełnia następujące wymagania: pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej odpowiadają określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej, świadczenia zdrowotne udzielane są wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne, określone w odrębnych przepisach, zakład opieki zdrowotnej posiada statut, który określa ustrój tego zakładu oraz inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania, nie uregulowane w ustawie. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej podlega ponadto obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym i osobowość prawną uzyskuje z chwilą wpisania do rejestru 10

11 POZYSKIWANIE ŚRODKÓW W FINANSOWYCH PRZEZ SPZOZ Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej moŝe uzyskiwaćśrodki finansowe: z odpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych na podstawie umowy, chyba Ŝe przepisy odrębne stanowią inaczej, na realizację programów zdrowotnych i programu Zintegrowane Ratownictwo Medyczne, w tym na niezbędne do ich wykonania wydatki inwestycyjne lub zakup specjalistycznych wyrobów medycznych, na podstawie umowy i w zakresie w niej określonym, z wydzielonej działalności gospodarczej, na realizację programów współfinansowanych ze środków pochodzących z budŝetu Unii Europejskiej, z darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarności publicznej, takŝe pochodzenia zagranicznego. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej moŝe otrzymywać dotacje budŝetowe na: realizację zadań w zakresie zapobiegania chorobom i urazom lub innych programów zdrowotnych oraz promocję zdrowia, pokrycie kosztów kształcenia i podnoszenia kwalifikacji osób wykonujących zawody medyczne, remonty, inwestycje, w tym zakup aparatury i sprzętu medycznego, cele szczególne określone w odrębnych przepisach. 11

12 GOSPODARKA FINANSOWA SPZOZ Zakład prowadzony w formie samodzielnego zakładu pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty swojej działalności i zobowiązań. Podstawą gospodarki samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej jest plan finansowy, ustalany przez kierownika zakładu. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej gospodaruje samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne uŝytkowanie nieruchomościami i majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym oraz majątkiem własnym otrzymanym lub zakupionym, przy czym podmiot, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej, moŝe pozbawić zakład składników przydzielonego lub nabytego mienia w przypadku połączenia lub podziału albo przekształcenia zakładu, przeprowadzanych na zasadach określonych w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej. Zbycie aktywów trwałych samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, oddanie go w dzierŝawę, najem, uŝytkowanie oraz uŝyczenie moŝe nastąpić wyłącznie na zasadach określonych przez podmiot, który utworzył zakład. 12

13 ZADANIA I KOMPETENCJE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W SYTEMIE OCHRONY ZDROWIA Jednostki samorządu terytorialnego (JST) w obszarze zadań dotyczących ochrony zdrowia mają przyporządkowane przede wszystkim funkcje właścicielskie (organów tworzących) w stosunku do zakładów opieki zdrowotnej. W szczególności, jako organ załoŝycielski SPZOZ, jednostka samorządu terytorialnego: tworzy, przekształca i likwiduje SPZOZ (w drodze uchwały), nadaje statut SPZOZ, nawiązuje z kierownikiem zakładu stosunek pracy, deleguje przedstawiciela do rady społecznej zakładu, udziela zakładowi dotacji na zadania określone w art. 55 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, sprawuje nadzór nad prowadzonymi przez siebie zakładami opieki zdrowotnej (zgodnie z rozporządzeniem z dnia 18 listopada 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego). 13

14 ZADANIA SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA W SYTEMIE OCHRONY ZDROWIA Samorząd województwa (odmiennie od samorządu gminnego, który wykonuje swoje zadania na zasadzie domniemania kompetencji), realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia na podstawie delegacji ustawowej. W szczególności powołać naleŝy art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie województwa stanowiący, iŝ Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie promocji i ochrony zdrowia. Ponadto samorząd województwa realizuje zadania określone w następujących ustawach: 1.z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; 2.z dnia 27 czerwca 1997 r. o słuŝbie medycyny pracy; 3.z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego; 4.z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; 5.z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarz dentysty; 6.Z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i połoŝnej. 14

15 TRUDNOŚCI W REALIZACJI ZADAŃ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W SYTEMIE OCHRONY ZDROWIA Zadania i kompetencje JST w zakresie ochrony zdrowia w Polsce sformułowane zostały w sposób bardzo ogólny. Władze nie stworzyły precyzyjnych i jasnych regulacji w tej materii, co ma wpływ na realizację zadań przez samorządy. Problemem pozostaje takŝe brak precyzyjnego podziału zadań i kompetencji zarówno pomiędzy administracja rządową i samorządami, jak i pomiędzy poszczególnymi szczeblami samorządu. Stan taki sprawia, Ŝe samorządy często nie podejmują działań w sferach, w których ich aktywność byłaby poŝądana, co uniemoŝliwia sprawowanie właściwej koordynacji nad systemem. 15

16 FINANSOWANIE SYTEMU OCHRONY ZDROWIA W POLSCE 16

17 ŹRÓDŁA A FINANSOWANIA Ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia Głównym źródłem finansowania systemu jest ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Obywatele obciąŝeni są obowiązkową składką ubezpieczeniową stanowiącą 9% dochodów osobistych (7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, zaś 1,25% pokrywa ubezpieczony), która odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego NFZ. BudŜet państwa Niektóre świadczenia wysokospecjalistyczne finansowane są bezpośrednio z budŝetu Ministerstwa Zdrowia a nie ze środków NFZ. Od 1 stycznia 2007 r. z budŝetu państwa finansowane jest równieŝ w całości przedszpitalne ratownictwo medyczne (pogotowie ratunkowe). Ubezpieczenia indywidualne w komercyjnych instytucjach Odpłatność za koszty leczenia pokrywa ubezpieczyciel. Kwoty refundacji ustalone są poprzez wartość dobrowolnego ubezpieczenia i mogą pokrywać 100% lub mniej rzeczywistych kosztów leczenia. 17

18 FINANSOWANIE ŚWIADCZEŃ ZE ŚRODKÓW W NFZ W roku 2003 wprowadzono system tzw. monokasy w postaci Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), na który składała się centrala oraz 16 oddziałów regionalnych, odpowiadających podziałowi administracyjnemu kraju. NFZ zarządza środkami pochodzącymi m. in. z naleŝnych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Do zakresu działania Funduszu naleŝy równieŝ w szczególności: 1.określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej; 2.przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a takŝe monitorowanie ich realizacji i rozliczanie; 3.opracowywanie, wdraŝanie, realizowanie i finansowanie programów zdrowotnych; 4.wykonywanie zadań zleconych, w tym finansowanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, w szczególności realizacja programów zdrowotnych; 5.monitorowanie ordynacji lekarskich; 6.promocja zdrowia; 7.prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych; 18

19 FINANSOWANIE ŚWIADCZEŃ ZE ŚRODKÓW W NFZ Na postawie rozporządzenia Ministra Zdrowia określone zostały zasady podziału środków między centralę i oddziały NFZ, decydujące o kształcie planu finansowego NFZ na rok 2006 i lata następne. Jako podstawę podziału środków przyjęto liczbę ubezpieczonych, zarejestrowanych w danym oddziale wojewódzkim, z uwzględnieniem struktury płci i wieku, migracji ubezpieczonych do świadczeniodawców innego oddziału wojewódzkiego oraz świadczeń wysokospecjalistycznych udzielonych w latach poprzednich. Narodowy Fundusz Zdrowia, kierując się przedstawionymi powyŝej wskaźnikami, w ramach opracowywanego corocznie Planu finansowego, organizuje konkursy ofert (ew. rokowania) na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Świadczeniodawcy, którzy zaoferowali w konkursie najkorzystniejsze warunki, zawierają z NFZ umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. 19

20 PODSTAWOWE PRZYCZYNY GENERUJACE PROBLEMY POLSKIEGO SYSTEMU OPIEKI ZDROWOTNEJ Niedostateczny poziom finansowania systemu ze środków publicznych Monopsoniczna pozycja publicznego płatnika (NFZ) Brak regulacji prawnych pozwalających na wprowadzenie dodatkowych (komercyjnych) ubezpieczeń zdrowotnych Ułomna, nieefektywna forma prawna, w jakiej funkcjonują publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ) Niewystarczające kwalifikacje kadr zarządzających publicznymi jednostkami opieki zdrowotnej Brak koordynatora kreowania polityki zdrowotnej Brak mechanizmów zwiększenia efektywności systemu 20

21 PROJEKTY W ZAKRESIE E-ZDROWIA E NA DOLNYM ŚLĄSKU Regionalny Program Operacyjny Priorytet 2 - to jeden projekt z zakresu e-usług (w tym elektroniczny rekord pacjenta i wspomaganie zarządzania), w ramach którego wsparcie uzyska 20 szpitali naszego regionu i powstaną innowacyjne e-usługi do roku 2011 (oceniony przez komisję ekspertów na pierwszym miejscu w ramach całego konkursu uzyskał największą ilość punktów). Regionalny Program Operacyjny Priorytet 8 to ponad 20 projektów o łącznej wartości około 20 mln z zakresu IT wspierających równomierny wzrost zasobów IT świadczeniodawców (w tym projekt 11 szpitali z zakresu Teleradiologii) 21

22 PROJEKTY W ZAKRESIE E-ZDROWIA E NA DOLNYM ŚLĄSKU Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu, Ośrodek Badawczo- Rozwojowy uzyskał jako jedyny podmiot z Dolnego Śląska finansowanie w ramach PO IG 2.3 w konsorcjum z Wojskowym Instytutem Medycznym w Warszawie ponad 20 mln PLN na realizację innowacyjnego projektu z zakresu IT Wrocławski Medyczny Park Naukowo Technologiczny sp. z o.o. to około 70 mln PLN na innowacyjny ośrodek medycznego - centrum baz danych. 22

23 23