agrotechnika Problemy ze zwalczaniem parcha jabłoni 10 zasad zwalczania parcha jabłoni

Transkrypt

1 12 agrotechnika fot. M. Sudół Zdaniem zagranicznych specjalistów IX Międzynarodowe Targi Agrotechniki Sadowniczej (11 12 stycznia br. w Warszawie) odwiedziło około 5000 osób. Zorganizowały je, podobnie jak w poprzednich latach, firma BASF Polska i Katedra Sadownictwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Podczas dwudniowego seminarium, w którym uczestniczyli specjaliści oraz naukowcy zarówno z kraju, jak i z zagranicy, zwrócono uwagę m.in. na problemy dotyczące zwalczania Venturia inaequalis oraz przyczyny słabego zapylenia jabłoni. Ponadto mówiono o chorobach zagrażających jabłkom w czasie przechowywania, a także o tym, jak obniżyć presję ze strony powodujących je patogenów, jak zminimalizować zachwaszczenie w sadach oraz postępować po gradobiciu (o czym więcej w kolejnym nr MPS SAD ). Problemy ze zwalczaniem parcha jabłoni Czynników sprzyjających silnemu rozwojowi sprawcy parcha jabłoni jest wiele, jednak w większości przypadków głównymi przyczynami są: silne wysiewy zarodników workowych w okresie intensywnego wzrostu jabłoni, gdy na drzewach przybywa młodej tkanki podatnej na zainfekowanie, oraz długotrwałe okresy zwilżenia roślin. Ponadto istotny wpływ na porażenie drzew przez sprawcę parcha jabłoni i stopień rozwoju choroby ma temperatura. Jeśli jest wyższa w okresie infekcji pierwotnych, te następują wcześniej i w krótszych odstępach czasu. Na przykład przy wzroście temperatury z 5 C do 9 C okres zwilżenia liści niezbędny Fot. 1. O przyczynach problemów ze zwalczaniem parcha jabłoni mówił Sebastian Hauptmann do rozpoczęcia infekcji ulega skróceniu z 26 do 15 godzin, zaś przy wzroście temperatury z 10 C do 14 C skraca się, odpowiednio, z 14 do 10 godzin informował Sebastian Hauptmann (fot. 1) z BASF Agricultural Center w Niemczech. Większych problemów ze zwalczaniem parcha jabłoni według S. Hauptmanna należy też upatrywać m.in. w agrotechnice większa prędkość przejazdu podczas zabiegu, mniejsza ilość wody prowadzą do pogorszenia pokrycia roślin cieczą roboczą, co obniża skuteczność substancji aktywnej. Natomiast ze względu na zbyt częste stosowanie fungicydów opartych na tej samej substancji aktywnej, obserwuje się wzrost odporności ze strony sprawcy parcha jabłoni na dany składnik (fot. 2). Również z uwagi na wcześniejszy zbiór owoców (a więc dłuższy okres latem i jesienią, w którym nie wykonuje się zabiegów ochronnych), jesienią notowanych jest więcej infekcji, co skutkuje większym potencjałem zarodników workowych w kolejnym roku. 10 zasad zwalczania parcha jabłoni Podczas wykładu S. Hauptmann podał 10 podstawowych zasad zwalczania sprawcy parcha jabłoni. Przede wszystkim zwrócił uwagę na redukcję źródła infekcji. W tym celu prelegent zalecał opryskiwanie drzew tuż po zbiorze owoców mocznikiem lub mechaniczne niszczenie liści miesięcznik praktycznego sadownictwa

2 13 niezwłocznie po ich opadnięciu. Zabiegi takie według S. Hauptmanna mogą wiosną zmniejszyć presję choroby nawet o 85%. Ważne jest też zapewnienie równowagi pomiędzy wzrostem drzew a ich plonowaniem. Wzrost pędów należy ograniczać przez stosowanie optymalnych dawek azotu oraz umiarkowane cięcie koron, a także stosowanie Regalisu 10 WG. Zalety takiego działania to: bardziej otwarte korony, które szybciej wysychają po deszczu; krótszy okres wzrostu pędów (ograniczenie ryzyka infekcji latem). Niezwykle istotne jest również rozpoczęcie ochrony jabłoni we właściwym terminie, tzn. przed pierwszą wiosenną infekcją (zwykle wysiewy zarodników workowych rozpoczynają się tuż po okresie pękania pąków, a największa ich ilość uwalniana jest od fazy zielonego lub różowego pąka do końca kwitnienia). W tym celu warto korzystać z systemów prognozujących zagrożenie, takich jak RIMpro lub Welte, oraz badań określających fazy dojrzewania zarodników. Strategia zwalczania parcha jabłoni zdaniem S. Hauptmanna powinna opierać się na zabiegach zapobiegawczych fungicydami zawierającymi różne substancje aktywne. Zabiegi te należy powtarzać w zależności od przebiegu warunków atmosferycznych i szybkości wzrostu pędów. Przy czym w okresach wysokiego ryzyka infekcji (częste opady deszczu) może zachodzić konieczność wykonywania zabiegów nawet co 4 7 dni. Jest to szczególnie ważne w początkowym okresie wegetacji, ponieważ umożliwia utrzymanie presji infekcyjnej sprawcy parcha jabłoni na niskim poziomie. W tym celu można Należy pamiętać, że w przypadku parcha jabłoni im wcześniej wystąpi stosunkowo silna infekcja, tym większe jest ryzyko epidemicznego rozwoju choroby, i tym częściej trzeba stosować intensywną ochronę latem. Po infekcjach pierwotnych na roślinach pojawiają się bowiem plamy parcha jabłoni, a na nich miliony zarodników konidialnych źródło infekcji wtórnej na resztę okresu wegetacyjnego. Fot. 2. Stosowanie w nadmiarze fungicydów opartych na tej samej substancji aktywnej powoduje wzrost odporności ze strony sprawcy parcha jabłoni na ten składnik zastosować dwie strategie: po użyciu fungicydu zapobiegawczego powtórzyć zabieg po 2 3 dniach w połączeniu z preparatem interwencyjnym (z grupy anilinopirymidynowych lub triazoli zawsze łącznie z preparatem zapobiegawczym); zastosować kombinacje fungicydów (np. Delan WG + Mythos ), jako preparatów zapobiegawczych w celu zwiększenia skuteczności już od samego początku trwania ochrony, a także powtórzyć zabieg po 5 7 dniach informował S. Hauptmann. Według przedstawiciela firmy BASF Agricultural Center, ważne jest też stosowanie zalecanej i zarejestrowanej dawki preparatu. Redukcja dawki zawsze prowadzi bowiem do mniejszej skuteczności zabiegu, a w konsekwencji do większego porażenia roślin. r e k l a m a miesięcznik praktycznego sadownictwa

3 14 agrotechnika Fot. 3. O odżywieniu pąków kwiatowych w dużym stopniu decyduje jakość liści rozetkowych Tabela 1. Odżywianie liści jabłoni warunkujące dobre plonowanie (za J. de Witem) Produkt 3 tygodnie przed kwitnieniem 2 tygodnie przed kwitnieniem 1 tydzień przed kwitnieniem Kwitnienie 1 tydzień 2 tygodnie Fot. 4. Obecnie jako zapylacze najczęściej stosuje się ozdobne odmiany jabłoni 3 tygodnie fot. 1 4 M. Strużyk 4 tygodnie Mocznik 5 kg 5 kg 5 kg 3 kg 2 kg 2 kg 2 kg 2 kg MAP 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg Gorzka 5 7 kg 7 kg 7 kg sól Mantrac 0,5 l 0,5 l 0,5 l Azotan 0,5 l 0,5 l 0,5 l manganu Siarczan 0,2 kg 0,15 kg 0,15 kg cynku Solubor 1 kg 1 kg 0,3 kg 1 kg 1 kg Istotna jest również ilość użytej wody powinna zależeć od technologii zabiegu, a także od budowy drzewa, jego fazy rozwojowej, warunków atmosferycznych oraz rodzaju środka ochrony (powierzchniowy bądź systemiczny). W celu dobrego pokrycia fungicydem wszystkich wrażliwych tkanek rośliny należy technikę opryskiwania dostosować do struktury drzewa, wysokości korony, gęstości ulistnienia, warunków atmosferycznych oraz rodzaju preparatu. Trzeba też zwrócić uwagę na optymalną prędkość jazdy ciągnika, uwzględnić kierunek wiatru, wielkość kropel oraz ilość wody. Właściwy dobór zapylaczy Przyczyny słabego zapylenia według Josa de Wita z Fruitconsult z Holandii należy upatrywać m.in. w niekorzystnym przebiegu warunków atmosferycznych. Dlatego należy zadbać o jak najlepsze odżywienie liści rozetkowych (fot. 3), by mogły one dostarczyć odpowiednie ilości danych składników pokarmowych do pąków kwiatowych (tab. 1). W Belgii, aby wzmocnić blaszkę liściową, przed kwitnieniem wykonuje się jeden lub dwa zabiegi gibereliną (więcej czytaj str. 6). W celu poprawy zapylenia kwiatów jabłoni konieczne jest też stosowanie zapylaczy oraz wprowadzanie do sadów rodzin pszczelich. Niektórzy sadownicy nie chcą umieszczać w sadzie zapylaczy z powodu zwiększonego ryzyka nieregularności owocowania drzew. Wynika to stąd, że drzewa rosnące blisko zapylaczy bywają bardzo dobrze zapylone, w konsekwencji łatwo popadają w przemienne owocowanie. Mimo to, w niektórych latach (np. w 2010 r.) wspomaganie zapylenia dla uzyskania dobrych zbiorów okazuje się bardzo korzystne mówił J. de Wit. Najważniejszą cechą zapylacza (fot. 4) jest okres jego kwitnienia, odpowiednia ilość pyłku i siła jego kiełkowania oraz to, by plemniki w pyłku zapylacza były zdolne do zapłodnienia komórek jajowych odmiany produkcyjnej. Im silniejsze kiełkowanie, tym szybciej i lepiej przebiega zapłodnienie. Odmiany triploidalne (np. Mutsu, Jonagold i Boskoop ) charakteryzują się słabo kiełkującym pyłkiem. Natomiast Braeburn jak informował J. de Wit wydaje się być odmianą o bardzo dobrze kiełkujących ziarnach pyłku. Ponadto odmiana ta rzadko owocuje przemiennie, co więcej, obficie kwitnie zarówno na pędach jednorocznych, jak i wieloletnich. Zatem jest dobrą odmianą zapylającą, o ile tylko termin jej kwitnienia pokrywa się z kwitnieniem odmiany zapylanej. Również odmiany Idared miesięcznik praktycznego sadownictwa

4 15 Mythos Stop dla chorób grzybowych! BASF Polska Sp. z o.o., infolinia: (22) , Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa miesięcznik zamieszczonych praktycznego w etykiecie. sadownictwa

5 16 agrotechnika Tabela 2. Wykaz odmian uznanych za dobre zapylacze dla poszczególnych produkcyjnych odmian jabłoni (za J. de Witem, 2011) Odmiana produkcyjna Pora kwitnienia Zapylacze Odmiany ozdobne Alwa Braeburn Delcorf Delikates Elise Fuji Gala Gloster Golden Delicious Idared Jonagold Ligol Mutsu Paulared Pinova Red Delicious Šampion Evereste Golden Gem Katherine Prof. Sprenger Red Sentinel Alwa P (+) - (+) (+) + Braeburn W-Ś (+) Delcorf W-Ś Delikates W-Ś Elise P Fuji Ś Gala P Gloster P Golden Ś-P Delicious Idared W Jonagold Ś-P (+) - + (+) Ligol W + + (+) Mutsu Ś Paulared W Pinova Ś (+) Red P Delicious Šampion W (+) (+) + + (+) i Spartan odznaczają się silnym i dobrze kiełkującym pyłkiem. Przy wyborze zapylacza szczególną uwagę należy zwrócić na termin jego kwitnienia (najlepiej tuż przed momentem kwitnienia odmiany produkcyjnej) oraz to, czy kwitnie dostatecznie obficie, zarówno na pędach jednorocznych, jak i wieloletnich (dłuższy okres kwitnienia). Istotne jest także, aby zapylacz był w stanie zapylić odmianę produkcyjną (zgodność genetyczna). Na Legenda: + odmiana produkcyjna może zostać zapylona przez zapylacz; - odmiana produkcyjna nie może zostać zapylona przez zapylacz; (+) pełnia kwitnienia odmiany produkcyjnej i zapylacza nie przypada w tym samym terminie, co zmniejsza szanse na zapylenie; W odmiana zakwitająca wcześnie; Ś odmiana o średniej porze zakwitania; P odmiana o późnej porze zakwitania. przykład odmiana Golden Delicious nie może zapłodnić kwiatów odmiany Jonagold, ponieważ Golden Delicious jest jednym z jej rodziców. J. de Wit podał też wykaz odmian uznanych za dobre zapylacze dla poszczególnych odmian produkcyjnych (dane opracowano na podstawie wyników badań prowadzonych w różnych krajach europejskich, w tym w Polsce tab. 2). Obecnie jako zapylacze stosuje się ozdobne odmiany jabłoni. Wykorzystanie ich jako zapylaczy przynosi pewne korzyści. Nie trzeba liczyć się z terminami karencji środków ochrony roślin, gdyż ich owoce zwykle nie są zbierane. Niestety, pojawiają się też problemy. Przebieg kwitnienia ozdobnych odmian jabłoni nie zawsze jest zgodny z okresem kwitnienia odmiany produkcyjnej. Dlatego warto sadzić dwie lub trzy różne odmiany ozdobne w danym sadzie. Odstęp pomiędzy zapylaczami nie powinien być większy niż m. Podczas wykładu J. de Wit podał właściwości i rekomendacje dotyczące kilku ciekawych odmian jabłoni ozdobnych (tab. 3). Wcześniej kwitnąca odmiana Evereste jest odpowiednia dla wcześnie kwitnących odmian produkcyjnych. Z odmianą Katherine nie ma zaś w Europie Zachodniej doświadczenia. Odmianę tę uwzględniono w zestawieniu możliwych zapylaczy dla odmian produkcyjnych na podstawie raportu Stowarzyszenia Polskich Szkółkarzy (SPS, 2008). Pełnia kwitnienia tych zapylaczy pokrywa się z kwitnieniem na pędach wieloletnich odmian później kwitnących, takich jak: Elstar, Jonagold i Gala. Odmiany ozdobne o średniej porze kwitnienia ( Golden Gem i Prof. Sprenger ) nadają się dla większości odmian produkcyjnych. Warto jednak sadzić co najmniej dwie, a nawet trzy odmiany ozdobne pomiędzy drzewami odmiany Tabela 3. Właściwości biologiczne i cechy owoców ozdobnych odmian jabłoni (za J. de Witem) Właściwość/ Odmiana rekomendacja Evereste Golden Gem Katherine Prof. Sprenger Pora kwitnienia wczesna/średnia średnia wczesna/średnia średnia Kolor kwiatów białoróżowe białe białe białe Rodzaj pędów z kwiatami Niepodatne na choroby Mało podatne na choroby parch jabłoni i zaraza ogniowa parch jabłoni i zaraza ogniowa? parch jabłoni mączniak jabłoni mączniak jabłoni? mączniak jabłoni i zaraza ogniowa Podkładka M.9 M.26 M.9 M.9 Kolor owoców pomarańczowoczerwony prążkowany rumieniec na żółtym tle żółte z pomarańczowym rumieńcem żółte żółte z czerwonopomarańczowym rumieńcem Wielkość owoców mm mm mm mm Uwagi powinny być wolne od wirusów powinny być wolne od wirusów powinny być wolne od wirusów powinny być wolne od wirusów miesięcznik praktycznego sadownictwa

6 17 Trzmiele i pszczoły odgrywają ważną rolę w procesie zapylenia. Ich obecność w sadzie jest szczególnie istotna w latach o niekorzystnym przebiegu warunków atmosferycznych w czasie kwitnienia drzew, a także w przypadku słabej jakości pąków kwiatowych. produkcyjnej. Dla odmian wcześnie kwitnących wskazane są: Evereste, Katherine i odmiana ozdobna późno kwitnąca. Dla późno kwitnących odmian produkcyjnych rekomendowane są: Golden Gem, Prof. Sprenger i odmiana ozdobna kwitnąca wcześnie lub o średniej porze kwitnienia. Przy takim doborze zapylaczy szansa na wyprodukowanie dostatecznie dużych ilości pyłku w okresie kwitnienia odmiany produkcyjnej jest największa. Drzewa ozdobne (zapylacze) powinny być cięte podczas prześwietlania drzew odmiany towarowej. W ich koronach należy pozostawiać część pędów jednorocznych, aby uzyskać właściwy wzrost gwarantujący wykształcenie silnych kwiatów. Monika Strużyk r e k l a m a T T Znana i ceniona w³oska szkó³ka najwy szej jakoœci drzew owocowych. Zaprenumerował i wygrał quada Z tegorocznych targów MTAS jeden z sadowników wyjechał quadem Lander 300S. Szczęśliwcem, który zgłosił się na stoisko Plantpressu ze styczniowym numerem MPS Sad i wszedł tym samym w posiadanie kuponu konkursowego oraz dobrze wymierzył drzewko uformowane za pomocą środka Regalis 10 WG, był Jacek Kowalski z Warki. Nagrodę w konkursie ufundowały firmy Sym ATV i BASF, a kluczyki zwycięzcy wręczyli Agnieszka Baker z firmy BASF i Marek Kawalec, prezes Wydawnictwa Plantpress. Pan Jacek Kowalski prowadzi 11 ha gospodarstwo sadownicze, z czego jabłonie, od letnich do zimowych odmian, uprawia na 7 ha, a wiśnie, głównie Łutówkę, na 2 ha. Owoce są przechowywane na terenie gospodarstwa w chłodni z KA. Wskazówki do uprawy i ochrony sadów producent czerpie z wykładów wygłaszanych podczas spotkań sadowniczych i targów, w których uczestniczy (w targach MTAS brał udział już po raz 9.) oraz z prenumerowanych od kilku lat czasopism MPS Sad oraz Informator Sadowniczy. Ponadto za zajęcie trzech kolejnych miejsc w konkursie nagrodzeni artykułami pomocnymi w produkcji sadowniczej zostali: Marek Kubiak (Nowy Szwarocin), Jan Rosiek (Łazy Biegonickie), Andrzej Żelazo (Śniadków Górny), Mateusz Lewczuk (Międzyrzec Podlaski), Mariusz Siedlecki (Pnie), Dariusz Jakubowski (Wandalin). Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy! D. Ł-B. miesięcznik praktycznego sadownictwa fot. D. Łabanowska-Bury Oferowane odmiany w sezonie wiosna 2013 r.: - Redy Red Gala - Fuji Kiku Brak (s) - Fuji Kiku Fubrax (s) - Gala Schniga - Red Gala 95 - Gala Galaxy - Gala Venus Fengal A (s) - Gala Royal Beaut Proselect - Gala De Carli Fendeca (s) - Red Delicious Sandige (s) - Red Cap Valtod (s) - Red Chief Camspur - Early Red One Erovan (s) - Hapke Delicious LB - Golden Delicious Klon B - Golden Delicious Reinders - Golden Delicious Smoothee - Braeburn Rosabel - Pinova - Morgenduft Dallago - Kanada Renette blanc - Jonagold - Idared - Champion - Mairac - Staymanred LB 78/1 na podk³adkach M9, M26. Drzewka roczne i dwuletnie. PRZEDSTAWICIEL FIRMY VITAFRUIT W POLSCE: FiloCal Polska Monika Gajewska Bikówek 12, Grójec tel