PAŃSTWOWE PODMIOTY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Transkrypt

1 PAŃSTWOWE PODMIOTY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ JEDNOOSOBOWE SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA SAMODZIELNE PUBLICZNE ZAKŁADY OPIEKI ZDROWOTNEJ JEDNOSTKI BUDŻETOWE INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ mgr Elżbieta Sieradzka Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Administracyjnych Zakład Publicznego Prawa Gospodarczego

2 Podmiot działalności gospodarczej?

3 PODMIOT DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ każdy, niezależnie od formy organizacyjnej, aktywny uczestnik procesów gospodarczych, którego decyzje i działania wywołują skutki ekonomiczne. CEL ISTNIENIA - jest prowadzenie działalności gospodarczej.

4 PODMIOT DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1829) PRZEDSIĘBIORCA - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej KRYTERIA KLASYFIKACJI PODMIOTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I. forma własności: własność państwową, - własność Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, np. państwowych przedsiębiorstw własność komunalną - mienie samorządów terytorialnych własność prywatną osób fizycznych - własność rzemieślników i innych osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz prywatną jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej (np. spółki jawne) własność prywatną osób prawnych - własność spółdzielni spółek posiadających osobowość prawną i organizacji społecznych własność zagraniczną - własność osób fizycznych i prawnych mających siedzibę za granicą II. forma prawno-organizacyjnych W zależności od form własności rozróżnia się podmioty gospodarcze państwowe, komunalne, prywatne osób fizycznych, prywatne osób prawnych i zagraniczne.

5 KATEGORIA: WŁASNOŚĆ KLASYFIKACJA PODMIOTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSIĘBIORSTWO SEKTOR PUBLICZNY SEKTOR PRYWATNY PRZEDSIĘBIORSTWA SKARBU PAŃSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWYCH OSÓB PRAWNYCH PRZEDSIĘBIORSTWA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (KOMUNALNE) PRZEDSIĘBIORSTWA KRAJOWYCH OSÓB FIZYCZNYCH, PRZEDSIĘBIORSTWA POZOSTAŁYCH KRAJOWYCH JEDNOSTEK PRYWATNYCH, PRZEDSIĘBIORSTWA PODMIOTÓW ZAGRANICZNYCH

6 Przedsiębiorca publiczny?

7 PRZEDSIĘBIORCA PUBLICZNY Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz.U. z 2002 r., Nr 141 poz. 1177) (obowiązywała do r.) Przedsiębiorca publiczny: a) przedsiębiorstwo państwowe, jednoosobową spółkę Skarbu Państwa albo jednoosobową spółkę jednostki samorządu terytorialnego, w rozumieniu przepisów o gospodarce komunalnej, b) spółka akcyjna albo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w stosunku do których Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub przedsiębiorcy, o których mowa w lit. a), są podmiotami dominującymi w rozumieniu przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi,

8 PRZEDSIĘBIORCA PUBLICZNY Ustawa z dnia 22 września 2006 r. o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców (Dz.U nr 191 poz. 1411) *dyrektywa Komisji 2006/111/WE z r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, a także w sprawie przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw (Dz. Urz. UE 2006 L 318/17) Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, bez względu na sposób działania oraz formę organizacyjno-prawną, w szczególności spółkę handlową, spółdzielnię, przedsiębiorstwo państwowe, towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych oraz bank państwowy, na którego działalność organ publiczny wywiera decydujący wpływ, niezależnie od wpływu wywieranego na niego przez inne podmioty.

9 JEDNOOSOBOWE SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA państwowa osoba prawna wykorzystywana do prowadzenia przez państwo działalności gospodarczej utworzona w drodze komercjalizacji - następca prawny przedsiębiorstwa państwowego forma organizacyjnoprawna: S.A. lub z o.o. działa w oparciu o mienie państwowe Skarb Państwa jedynym akcjonariuszem (udziałowcem) na podstawie sukcesji uniwersalnej przejmuje wszelkie prawa i obowiązki (o charakterze cywilnoprawnym i administracyjnoprawnym, w tym stosunki pracy) wchodzących w skład przedsiębiorstwa państwowego stadium przejściowe na drodze do pełnej prywatyzacji/forma docelowa - wyłączona z prywatyzacji Skarb Państwa zachowuje 100% posiadanych akcji lub udziałów bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego jest bilansem otwarcia spółki przyjmuje się że dniem bilansowym jest dzień wpisania spółki do rejestru

10 ORGANY JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA ZARZĄD RADA NADZORCZA WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY (WSPÓLNIKÓW) * do czasu gdy właścicielem wszystkich akcji /udziałów jest Skarb Państwa funkcje WZ pełni minister właściwy do spraw Skarbu Państwa

11 ZARZĄD WIELOOSOBOWY JEDNOOSOBOWY członkowie zarządu pierwszej kadencji wybierani powoływani są przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa funkcja pierwszego prezesa zarządu powierzona jest dotychczasowemu dyrektorowi przedsiębiorstwa o ile wyrazi zgodę; *Odmowa *powołany w analogiczny sposób jak pozostali członkowie zarządu wyłoniony w trybie konkursu, o którym przeprowadzeniu decyduje Walne Zgromadzenie, a przeprowadza Rada Nadzorcza *w przypadku gdy właścicielem jest Skarb Państwa o przeprowadzeniu konkursu decyduje Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa strony umowy : osoba fizyczna wyłoniona w drodze konkursu i Rada Nadzorcza w imieniu spółki *zawarcie umowy wymaga zgody Walnego Zgromadzenia *W spółkach o specjalnym przeznaczeniu dla gospodarki państwa zarząd jest powoływany i odwoływany przez Walne Zgromadzenie.

12 RADA NADZORCZA szczególne kształtowanie składu w stosunku do k.s.h. ustanowiona na skutek komercjalizacji (co do zasady obowiązkowo) *W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością prawo kontroli może być wykonywane przez wspólnika (Skarb Państwa) lub ustanowionego przez niego pełnomocnika. skład RN określa statut spółki pierwsza rada składa się z 5 osób, w tym z przedstawicieli pracowników *przedstawicieli pracowników do pierwszej rady wybiera ogólne zebranie pracowników 2/5 składu rady stanowią osoby wybrane przez pracowników lub 1/5 wybrana przez pracowników i 1/5 przez rolników lub rybaków członkowie rady osoby które złożyły stosowny egzamin *wg Rozporządzenia Rady Ministrów z r. w sprawie szkoleń i egzaminów dla kandydatów na członków rad nadzorczych oraz zarządzenia ministra Skarbu Państwa Nr 20 z r. w sprawie organizacji i przeprowadzania egzaminów dla kandydatów na członków rad nadzorczych podmiotów z udziałem Skarbu Państwa (*rozporządzenie przewiduje zwolnienie od egzaminu) tryb wyboru członków przez pracowników określa statut spółki albo regulaminy *Do czasu gdy Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem członków rady powołuje/odwołuje Walne Zgromadzenie (minister właściwy do spraw Skarbu Państwa)

13 RADA NAZDORCZA członków rady obowiązuje zakaz konkurencji - w czasie gdy Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem zabrania się im: pozostawania w stosunku pracy ze spółką oraz świadczenia pracy lub usług na jej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego posiadania akcji lub udziałów w przedsiębiorstwach tworzonych przez spółkę z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu na podstawie odrębnych przepisów pozostawania u ww. przedsiębiorców w stosunku pracy oraz świadczenia pracy lub usług na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego * nie dotyczy członkostwa w radach nadzorczych, chyba że chodzi o konkurencyjnych przedsiębiorców których pojęcie nie zostało w ustawie skonkretyzowane wykonywania zajęć które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność, także pełnienie funkcji z wyboru w zakładowej organizacji związkowej

14 WALNE ZGROMADZENIE funkcje walnego zgromadzenia pełni minister właściwy do spraw Skarbu Państwa KOMPETENCJE MINISTRA: uprawniony do zmiany statutu spółki powołuje/odwołuje członków rady nadzorczej *bez względu na to przez kogo zostali powołani powołuje/odwołuje członków zarządu zatwierdza sprawozdanie finansowe, podział zysku lub określa sposób pokrycia strat za rok obrotowy poprzedzający przekształcenie zarządza przeprowadzenie konkursu w celu wyłonienia osoby sprawującej zarząd w spółce oraz zatwierdza kontrakt z tą osoba wyraża zgodę (gdy ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa) na zawiązanie innej spółki, objęcie lub nabycie akcji (udziałów) innej spółki, zbycie nabytych lub objętych akcji (udziałów) innej spółki

15 SPÓŁKA JAKO PRZEDSIĘBIORCA odmienności w zakresie funkcjonowania spółki jako przedsiębiorcy spółka powstała w wyniku komercjalizacji może być jedynym założycielem spółki akcyjnej lub z o.o. sprzedaż jej majątku trwałego innym podmiotom może nastąpić w drodze publicznego przetargu, przeprowadzonego na zasadach określonych w rozporządzeniu

16 KATEGORIE JEDNOOSOBOWYCH SPÓŁEK SKARBU PAŃSTWA SPÓŁKI ZE 100% UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA SPÓŁKI Z WIĘKSZOŚCIOWYM UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA SPÓŁKI Z MNIEJSZOŚCIOWYM UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA

17 SPÓŁKI ZE 100% UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA spółki kapitałowe powstałe w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego, w których Skarb Państwa zachował 100% akcji/udziałów

18 SPÓŁKI Z WIĘKSZOŚCIOWYM UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA spółki kapitałowe powstałe w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego, po wyzbyciu się przez Skarb Państwa chociażby części posiadanych w tej spółce akcji bądź udziałów Skarb Państwa zachowuje więcej niż 50 % akcji lub udziałów szczególne zasady kształtowania składu rad nadzorczych

19 SPÓŁKI Z MNIEJSZOŚCIOWYM UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA spółki kapitałowe powstałe w wyniku komercjalizacji powstają po wyzbyciu się przez Skarb Państwa więcej niż połowy posiadanych w tych spółkach akcji lub udziałów *Niekiedy udział Skarbu Państwa w kapitale zakładowym takich spółek jest nieznaczny i wynosi nawet mniej niż 1 % - resztówki

20 SPÓŁKI RADIOFONII I TELEWIZJI wyłącznie spółki akcyjne k.s.h., ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2016 r., poz. 639) CECHY SZCZEGÓLNE szczególne zasady kształtowania składu osobowego zarządu oraz rady nadzorczej (art ustawy o radiofonii i telewizji) szczególne organy, tj. rady programowe Grupa spółek obejmuje: Spółka Telewizja Polska s.a. Spółka Polskie Radio s.a. Spółki zawiązane w celu tworzenia i rozpowszechniania regionalnych programów radiowych zwane spółkami radiofonii regionalnej

21 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PODMIOTÓW NALEŻĄCYCH DO SEKTORA FIANANSÓW PUBLICZNYCH DZIAŁALNOŚĆ KOMUNALNA pojęcie wykraczające poza ramy definicji działalności gospodarczej określonej w u.s.d.g. zysk nie jest podstawowym celem wykonywanej działalności, jednakże dochód i odpłatny charakter występuje szczególna kategoria działalności gospodarczej wszelka (poza władczą) aktywność JST mająca na celu realizację zadań publicznych DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ W SFERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ WYKRACZAJĄCĄ POZA SFERĘ UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ *reglamentowana poprzez oznaczenie dopuszczalnego zakresu oraz form jej wykonywania

22 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA SAMORZĄDOWYCH JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH ustawy samorządowe: ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U nr 0 poz. 446) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U nr 0 poz. 814) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U nr 0 poz. 486) ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U nr 0 poz. 573) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U nr 0 poz. 885) ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U nr 0 poz. 1578) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U nr 0 poz. 1829)

23 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W GMINIE Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U nr 0 poz. 446) działalność gospodarczą w sferze użyteczności publicznej realizacja zadań własnych gminy CEL: bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych FORMA: jednostki przewidziane ustawą o finansach publicznych oraz spółki kapitałowe działalność gospodarczą poza sferą użyteczności publicznej - działalność gospodarcza o charakterze komercyjnym * wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie *w formie organizacyjno-prawnej przewidzianej prawem handlowym

24 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA GMINY POZA SFERĄ UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych POZA SFERĄ UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ: tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, WARUNKI: istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym, występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia *Obie przesłanki muszą zachodzić łącznie jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową - podstawa do racjonalnej gospodarki majątkiem gminny

25 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W POWIECIE Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U nr 0 poz. 814) Art u.s.p. w celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami. TYLKO działalność gospodarczej niewykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej działalność gospodarcza ograniczona wyłącznie do sfery użyteczności publicznej tworzenie jednostek organizacyjnych i zawieranie umów z innymi podmiotami *aktywność powiatu sprowadza się więc do realizacji zadań publicznych o charakterze ponadgminnym w zakresie wymienionym w art. 4 u.s.p.

26 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W WOJEWÓDZTWIE Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U nr 0 poz. 486) działalność w sferze użyteczności publicznej - tworzenie i przystępowanie do S.A., z o.o., spółdzielni działalność poza sferą użyteczności publicznej tworzenie i przystępowanie do spółek kapitałowych: S.A./z o.o. *OGRANICZENIE - tylko wtedy gdy ich działalność służy rozwojowi województwa oraz polega na wykonywaniu działań promocyjnych, edukacyjnych, wydawniczych, oraz w zakresie telekomunikacji.

27 SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH zbiór państwowych i samorządowych osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, finansowanych głównie lub wyłącznie ze środków budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. SEKTOR RZĄDOWY SEKTOR SAMORZĄDOWY jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz podległe tym organom jednostki organizacyjne. Sektor finansów publicznych tworzą: 1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały; 2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; 2a) związki metropolitalne; 3) jednostki budżetowe; 4) samorządowe zakłady budżetowe; 5) agencje wykonawcze; 6) instytucje gospodarki budżetowej; 7) państwowe fundusze celowe; 8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS; 9) Narodowy Fundusz Zdrowia; 10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 11) uczelnie publiczne; 12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; 13) państwowe i samorządowe instytucje kultury 14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

28 SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U nr 0 poz. 1638) *wcześniej Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U nr 14 poz. 89) jednostka organizacyjna, utworzona przez: ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, państwową uczelnię medyczną lub państwową uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych; posiada osobowość prawną, samodzielność działania, działalność polegająca na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w 100% stanowi własność publiczną, bez możliwości prawnej udziału podmiotów prywatnych, forma podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcą forma nierozwojowa - obecnie nie można ich tworzyć art. 7 i art ustawy podlega wpisowi do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej

29 DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZA udzielanie świadczeń zdrowotnych, również za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności *Również promocja zdrowia lub realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia.

30 PODMIOT LECZNICZY PODMIOT LECZNICZY przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów u.s.d.g. we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez ministrów instytuty badawcze fundacje i stowarzyszenia, posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jednostki wojskowe W ZAKRESIE, W JAKIM WYKONUJĄ DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZĄ FORMY PODMIOTU LECZICZEGO spółka kapitałowej; jednostka budżetowej; jednostka wojskowej; samodzielny publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

31 SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ CECHY CHARAKTERYSTYCZNE specyficzny systemem zarządzania i wewnętrznego ustroju niespotykany w innych sektorach gospodarki. brak możliwości upadłości brak odpowiedzialności finansowej dyrektora za długi przekraczające majątek firmy brak bieżącej motywacji osób zarządzających do racjonalizowania kosztów działania i profilu SPZOZ utrzymywany głównie ze środków przekazywanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w zamian za świadczenia zdrowotne udzielone osobom ubezpieczonym w Funduszu może udzielać świadczeń zdrowotnych poza systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (odpłatnie), ale tylko osobom nieubezpieczonym w NFZ *od ubezpieczonych może pobierać opłaty tylko za świadczenia zdrowotne określone w obowiązujących przepisach jako świadczenia niefinansowane ze środków publicznych (np. operacje zmiany płci, implanty stomatologiczne).

32 SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ ZALETY: możliwość elastycznego zarządzania jednostką dostosowaną do specyfiki udzielanych świadczeń zdrowotnych relatywnie duża samodzielność w stosunku do organu prowadzącego WADY: brak przepisów zwiększających odpowiedzialność organu prowadzącego za bieżące zarządzanie spzoz i kształtowanie wyniku finansowego jednostki mało przejrzysty system finansowania usług zdrowotnych dostarczanych przez spzoz zadłużenie zakładów brak instrumentów organizacyjno-prawnych równoważenia popytu na świadczenia zdrowotne z możliwościami sfinansowania ze środków publicznych podaży tych świadczeń

33 JEDNOSTKA BUDŻETOWA Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 885) jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych nie ma osobowości prawnej - korzysta z osobowości prawnej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego - uprawnieni przedstawiciele tych jednostek podejmują wszelkie czynności cywilnoprawne w imieniu Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy * W świetle prawa finansowego są to samodzielne podmioty, którym ustawodawca przyznał wiele praw i obowiązków w kwestii gospodarki finansowej. najstarsza forma organizacyjna gospodarki budżetowej wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu dochody odprowadzane są odpowiednio, albo na rachunek budżetu państwa, albo na rachunek jednostki samorządu terytorialnego

34 RODZAJE JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH PAŃSTWOWE JEDNOSTKI BUDŻETOWE GMINNE, POWIATOWE LUB WOJEWÓDZKIE JEDNOSTKI BUDŻETOWE REALIZUJĄCE ZADANIA NA RZECZ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

35 TWORZENIE I PRZEKSZTAŁCANIE JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH PAŃSTWOWE JEDNOSTKI BUDŻETOWE ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw GMINNE/POWIATOWE/WOJEWÓDZKIE JEDNOSTKI BUDŻETOWE organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego JEDNOSTKI BUDŻETOWE REALIZUJĄCE ZADANIA NA RZECZ ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ Prezes Rady Ministrów *Podlega ona Prezesowi Rady Ministrów albo wskazanemu przez niego ministrowi lub kierownikowi urzędu centralnego. działają na podstawie statutu, określającego w szczególności: nazwę, siedzibę i przedmiot działalności, przy tworzeniu jednostki budżetowej określa się również mienie przekazywane tej jednostce przez zarząd likwidując jednostkę budżetową, określa się przeznaczenie mienia znajdującego się w zarządzie tej jednostki, *Możliwe jest również postanowienie o utworzeniu jednostki o innej formie organizacyjnoprawnej, jak i można zdecydować o przejęciu należności i zobowiązań likwidowanej jednostki przez nowo utworzoną.

36 FINANSOWANIE JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH roczny plan finansowy - plan dochodów i wydatków działalność finansowana z budżetu państwa - powiązane z budżetem metodą brutto (pełną kwotą dochodów i pełną kwotą wydatków * z założenia podmioty deficytowe np.: szkoły, straż miejska, straż pożarna, policja, zakłady karne, domy kultury, domy dziecka, domy pomocy społecznej, wszystkie urzędy działania wykonują nieodpłatnie, uzyskiwane dochody są dużo niższe od kosztów działalności ich istnienie uzasadnione koniecznością utrzymania bez względu na koszty możliwość utworzenia rachunku dochodów własnych zasada roczności co do zasady niezrealizowane wydatki wygasają z dniem 31 grudnia oraz do budżetu państwa musi zostać odprowadzona ustalona na ten dzień nadwyżka z rachunku dochodów własnych gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych podlega ogólnym zasadom tj. zasadzie legalności, praworządności, planowości, celowości, obligatoryjności powiązań finansowych, jawności i przejrzystości oraz dyscyplinie finansowej

37 INSTYTUCJA GOSPODARKI BUDŻETOWEJ Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 885) stosunkowo nowa (od 2009 r.) jednostka organizacyjna, należąca do sektora finansów publicznych, (przekształcona z gosdpodarstw pomocniczych) tworzona w celu realizacji zadań publicznych, która swoje zadania wykonuje odpłatnie PODMIOTY TWORZĄCE: Ministrowie, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów za zgodą Rady Ministrów organy lub kierownicy jednostek, wobec których Minister właściwy do spraw finansów ma obowiązek włączenia dochodów i wydatków na rok następny do projektu ustawy budżetowej nadają statut oraz powołują/odwołują dyrektora instytucji z chwilą wpisu do KRS uzyskuje osobowość prawną samodzielnie gospodaruje swoim mieniem

38 INSTYTUCJA GOSPODARKI BUDŻETOWEJ roczny plan finansowy, koszty swojej działalności oraz zobowiązania pokrywa z uzyskiwanych przychodów *możliwość otrzymać dotacji z budżety Państwa na realizacje zadań publicznych minister właściwy do spraw finansów ma obowiązek włączenia dochodów i wydatków instytucji do projektu ustawy budżetowej fundusz zapasowy z zysku netto: 1) finansowanie inwestycji 2) pokrycie straty netto

39 STATUT INSTYTUCJI GOSPODARKI BUDŻETOWEJ OKREŚLA W SZCZEGÓLNOŚCI: nazwę i siedzibę instytucji przedmiot działalności podstawowej źródła uzyskiwania przychodów tryb i zasady dokonywania zmian w statucie stan wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane instytucji zasady prowadzenia działalności innej niż podstawowa, jeżeli takowa będzie prowadzona *Organizację wewnętrzną instytucji gospodarki budżetowej określa REGULAMIN ORGANIZACYJNY nadawany przez dyrektora instytucji gospodarki budżetowej

40 GOSPODARKA MIENIEM samodzielnie gospodarowanie mieniem wedle zasady efektywności jego wykorzystania SKŁAD MIENIA INSTYTUCJI GOSPODARKI BUDŻETOWEJ: przeniesione na własność nieruchomości; mienie stanowiące wyposażenie przekazane przez organ wykonujący funkcje organu założycielskiego w formie użyczenia; mienie nabyte z własnych środków. *Likwidując instytucję gospodarki budżetowej, organ wykonujący funkcje organu założycielskiego określa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, przeznaczenie mienia tej instytucji.

41 GOSPODARKA MIENIEM zobowiązania przewyższające 30% rocznych przychodów obligatoryjna zgoda organu wykonującego funkcje organu założycielskiego może zbywać środki trwałe zbycie (najem, dzierżawa, użyczenie) aktywów wyłącznie na zasadach określonych przez organ wykonujący funkcje organu założycielskiego *z uwzględnieniem przepisów o gospodarce nieruchomościami wartość majątku odzwierciedla fundusz instytucji gospodarki budżetowej, który zwiększa się lub zmniejsza o kwotę zmian wartości majątku będących skutkiem: aktualizacji wyceny środków trwałych na podstawie odrębnych przepisów; łączenia i podziału instytucji gospodarki budżetowej na podstawie bilansów zamknięcia dzielonych lub łączonych jednostek

42 INSTYTUCJA GOSPODARKI BUDŻETOWEJ Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Zakład Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego Instytucja Gospodarki Budżetowej w Kancelarii Prezydenta RP

43 BIBLIOGRAFIA Borkowski A., Chełmoński A., Guziński M., Kiczka K., Kieres L., Kocowski T., Szydło M., Administracyjne Prawo Gospodarcze, Kolonia Limited, Wrocław 2009 Hauser R., Niewiadomski Z., Wróbel A. (red.) System Prawa Administracyjnego, C.H. BECK, Warszawa 2013 Strzyczkowski K. Prawo gospodarcze publiczne, LexisNexis, warszawa 2011 Olszewski J. (red.), Publiczne prawo gospodarcze, C.H. BECK, Warszawa 2015 Pawłowski A. (red.), Prawo gospodarcze publiczne, C.H.BECK Warszawa 2015