POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2012

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu. Uk ad graficzny CKE 2010 KOD WPISUJE ZDAJ CY PESEL Miejsce na naklejk z kodem dysleksja EGZAMIN MATURALNY Z J ZYKA POLSKIEGO POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2012 Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron. Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Rozwi zania zada zamie w miejscu na to przeznaczonym. 3. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie b d oceniane. 6. Mo esz korzysta ze s ownika poprawnej polszczyzny i s ownika ortograficznego. 7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 8. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 170 minut Liczba punktów do uzyskania: 70 Cz I 20 pkt Cz II 50 pkt MPO-P1_1P-122

2 2 Egzamin maturalny z j zyka polskiego Cz I rozumienie czytanego tekstu Przeczytaj uwa nie tekst, a nast pnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko w asnymi s owami chyba e w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jeste proszona/y. WIKIPEDIA, CZYLI JESZCZE NIGDY 1. Encyklopedie, zw aszcza powszechne, s uwa ane za najbardziej ambitny, najtrudniejszy rodzaj popularyzacji. Wielotomowe dzie o obejmuj ce ca o wiedzy z najró niejszych dziedzin, napisane z naukowym rygoryzmem, przeznaczone dla odbiorcy nie tylko nieznaj cego si na jakiej konkretnej dziedzinie, ale cz sto dopiero pobieraj cego nauki czy mo na sobie wyobrazi trudniejsze zadanie? 2. S owo encyklopedia pochodzi od greckich s ów enkyklios ogólny i paideia (wy)kszta cenie. Od lat u ywa si go na okre lenie wydawnictwa informacyjnego zawieraj cego zbiór wiedzy ogólnej lub z wybranej dziedziny. Pierwsze ksi ki pod takim tytu em zacz y si pojawia w XVI wieku, cho zbiory o podobnym charakterze, tyle e inaczej nazywane, by y tworzone ju w staro ytno ci i w redniowieczu. 3. Popularyzatorski charakter, przydatno dla szerokich kr gów u ytkowników, nadawa y encyklopediom wyj tkowe znaczenie. By y przez wieki tym, czym Internet jest dzi. Trudno przeceni rol, jak odegra a w historii Wielka Encyklopedia Francuska, wydawana przez Diderota i dalemberta w latach W tym samym czasie zacz to wydawa kilka encyklopedii, które kontynuowane s do dzi, jak na przyk ad Encyclopaedia Britannica. Tworzenie encyklopedii to wielkie przedsi wzi cie organizacyjne, finansowe i edytorskie. Nowa wersja XV wydania Encyclopaedia Britannica, powsta a w 1974 roku, by a dzie em przesz o czterech tysi cy autorów ze 131 krajów. Koszt przygotowania (nie licz c kosztów druku) wyniós 32 miliony ówczesnych dolarów, co przek ada si na sum oko o 100 milionów dolarów dzisiejszych. Mo na powiedzie, e ka de spo ecze stwo ma tak encyklopedi, na jak je sta, jakiej potrzebuje i jak jest w stanie stworzy, ale te na jak pozwalaj warunki. 4. Od 15 stycznia 2001 roku realizowany jest bezprecedensowy projekt stworzenia najwi kszej encyklopedii w dziejach ludzko ci Wikipedii, czyli wolnej encyklopedii, któr ka dy mo e redagowa. Inicjatorem tego przedsi wzi cia jest Jimmy Wales, ameryka ski biznesmen o wielkim, idealistycznym zaci ciu. Nazwa pochodzi z j zyka hawajskiego; wiki wiki to po hawajsku szybko. Wales wpad na genialny pomys : zamiast tworzy zespó specjalistów, który przez dziesi ciolecia budowa by kolejne dzie o encyklopedyczne, postanowi wykorzysta entuzjazm, dobr wol, a przede wszystkim wiedz milionów ochotników na ca ym wiecie encyklopedystów XXI wieku. 5. Dzi Wikipedia istnieje w ponad dwustu wersjach j zykowych, z tego w trzydziestu dwóch ma ponad 50 tysi cy hase, a w oko o siedemdziesi ciu ponad 10 tysi cy. Najwi ksza jest wersja angielska, zawieraj ca ponad 3 miliony hase. Polska Wikipedia ma przesz o 600 tysi cy hase i jest czwart co do wielko ci, po angielskiej, niemieckiej i francuskiej, ale przed hiszpa sk, japo sk, chi sk czy rosyjsk. We wszystkich wersjach j zykowych Wikipedia zawiera przesz o 10 milionów hase. czne nak ady poniesione przez Walesa na Wikipedi wynios y zaledwie oko o 500 tys. dolarów. Jimmy Wales nazwa swoje dzie o prób stworzenia i rozpowszechnienia wieloj zycznej wolnej encyklopedii o najwy szym mo liwym poziomie dla ka dej osoby na Ziemi w jej w asnym j zyku. Ocenia si, e korzysta z niej oko o siedmiuset milionów u ytkowników rocznie (przez co rozumie si liczb wej na jej strony, a nie liczb fizycznych osób). Równie imponuj ca

3 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 3 jak liczba hase, wersji j zykowych i u ytkowników jest liczba autorów. Wikipedi stworzy o oko o 100 tysi cy autorów. Ich praca nie by a op acana. Jest to chyba najwi kszy czyn spo eczny w dziejach! Ochotniczy zaci g do grona autorów, swoboda tworzenia hase, brak hierarchicznej redakcji, ucieranie wersji has a w toku sporów i dyskusji, no nik (Internet) to nie jedyne ró nice pomi dzy Wikipedi a tradycyjnymi encyklopediami. Niezwykle wa ne jest to, e korzysta z niej mo e ka dy za darmo. 6. Ten anarchiczny sposób tworzenia encyklopedii oraz jej darmowy charakter wzbudza y wielkie emocje, oskar enia, próby dyskredytacji z jednej strony, a deklaracje o prawdziwie wolno ciowym i demokratycznym sposobie dystrybucji i upowszechniania wiedzy z drugiej. Prawda le y po obu stronach. 7. Brak kontroli nad standardami hase to najcz stszy zarzut. Obro cy mówi, e ka dy mo e przecie has o poprawi, u ci li czy rozbudowa. Tylko sk d laik ma wiedzie, które has o nale y do jakiej kategorii? (Obecnie przy wielu has ach znajduje si uwaga, e wymagaj one uzupe nienia). Wikipedia pad a te (i pada nadal) ofiar aktów wandalizmu. Niektórzy lubi umieszcza bazgro y na murach, ama awki w parku czy niszczy przystanki autobusowe inni korzystaj z okazji, by zdewastowa niezabezpieczone has a w najwi kszych encyklopediach wiata. 8. Niestety, niektóre has a trzeba by o chroni przed swobodnym dost pem pseudoautorów. Dotyczy to zw aszcza biogramów najbardziej znanych (i kontrowersyjnych) osób oraz bie cych wydarze politycznych. Ten wandalizm bywa dzie em zaskakuj cych o rodków. Skandalem zako czy o si ledztwo w sprawie dewastacji stron dotycz cych przeciwników politycznych prezydenta G. W. Busha. Okaza o si, e niektórych aktów wandalizmu dokonywano z komputerów znajduj cych si w Bia ym Domu. 9. Inny cz sty zarzut pod adresem Wikipedii to rzekomo nijaki, pozbawiony autorskiej werwy charakter artyku ów, b d cy wynikiem ucierania si pogl dów i kompromisów zawieranych przez wielu autorów. Có, to zarówno wada, jak i zaleta. Anarchiczny sposób powstawania tej ksi gi wp ywa te na bardzo przypadkowy dobór hase. Nawet w obszernej polskiej wersji cz sto brakuje artyku ów na, wydawa oby si, bardzo wa ny temat, a mo na znale szczegó y na temat czego ma o istotnego. 10. Moje osobiste do wiadczenie z u ywaniem i tworzeniem hase w Wikipedii pokazuje, e jest to ród o informacji niezwykle u yteczne, ale wymagaj ce du ej ostro no ci. Nadaje si jako szybki i atwy podr czny odno nik, zbiór odsy aczy, który w adnym wypadku nie mo e by traktowany jako materia ród owy, a tym bardziej nie powinien zast powa podr cznika czy akademickich rozpraw i monografii. wietne rezultaty przynosi porównanie tre ci tego samego has a w kilku wersjach j zykowych. 11. Wielki sukces Wikipedii wynika nie tylko z entuzjazmu autorów, niebywa ego pospolitego ruszenia ludzi chc cych si podzieli swoj wiedz, ale i z tego, co odziedziczono po poprzednikach. Newton w s ynnym li cie do Hookea napisa : Je li widzia em dalej, to tylko dlatego, e sta em na ramionach gigantów. Szybki start projektu by mo liwy dzi ki wch oni ciu zbiorów hase z kilku encyklopedii i s owników, które sta y si publicznie dost pne w sieci. Bior c pod uwag popularno Wikipedii, mo na powiedzie, parafrazuj c Churchilla, e jeszcze nigdy tak wielu nie zawdzi cza o tak wiele tak nielicznym. Pami taj c jednak o wielkiej liczbie autorów, mo e lepiej powiedzie : Jeszcze nigdy tak wielu czytelników nie zawdzi cza o tak wiele tak licznym autorom. Na podstawie: Stanis aw Bajtlik, Wikipedia, czyli jeszcze nigdy [w:] Ksi ki w Tygodniku, Tygodnik Powszechny, nr 45/2009

4 4 Egzamin maturalny z j zyka polskiego Zadanie 1. (1 pkt) Na podstawie akapitów 1. i 3. odpowiedz na pytanie, dlaczego tworzenie encyklopedii powszechnej jest niezwykle trudnym przedsi wzi ciem. Wymie trzy powody. Zadanie 2. (1 pkt) Podaj dwa powody uzasadniaj ce celowo u ycia liczb w akapicie 5. Zadanie 3. (1 pkt) Wymie trzy ró nice mi dzy Wikipedi a tradycyjn encyklopedi. Lp. Wikipedia Encyklopedia Zadanie 4. (1 pkt) Jak funkcj w kompozycji ca ego tekstu pe ni akapit 6.? Zadanie 5. (1 pkt) Wymie dwa powody uzasadniaj ce uznanie przez autora sposobu tworzenia Wikipedii za anarchiczny. Zadanie 6. (2 pkt) Jakie rodki j zykowe w akapitach 5. i 7. nadaj tekstowi zabarwienie emocjonalne? Okre l dwa i podaj przyk ad ka dego z nich.

5 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 5 Zadanie 7. (2 pkt) W akapitach 7.9. zosta y wyliczone zarzuty formu owane pod adresem Wikipedii. Wymie dwa, z którymi autor artyku u si zgadza. Zadanie 8. (1 pkt) W akapicie 8. autor pos u y si przyk adem. Wyja nij, jakie zjawisko nim zobrazowa. Zadanie 9. (1 pkt) Wyja nij, jak autor ocenia Wikipedi jako ród o informacji (akapit 10). Zadanie 10. (1 pkt) Czym na tle ca ego tekstu wyró nia si sposób formu owania opinii o Wikipedii w akapicie 10.? Zadanie 11. (2 pkt) Wyja nij, jakie funkcje w tek cie pe ni zacytowana w akapicie 11. metafora, któr pos u y si Newton. Wymie dwie.

6 6 Egzamin maturalny z j zyka polskiego Zadanie 12. (2 pkt) Ka demu punktowi linearnego planu artyku u przyporz dkuj numery akapitów (pami taj, e jest to pe ny plan ca ego tekstu, a wi c obejmuje wszystkie akapity). Numery akapitów 1. Informacje dotycz ce tradycyjnej encyklopedii Historia Wikipedii Niebywa y sukces internetowej encyklopedii Zalety i wady nowego ród a informacji Subiektywne odczucia autora Podsumowanie rozwa a... Zadanie 13. (2 pkt) Doko cz zdania, wybieraj c s owa spo ród podanych: wnioskowanie, definiowanie, porównywanie, przeciwstawienie 1. Zdanie: Encyklopedie to wielotomowe dzie a obejmuj ce ca o wiedzy z najró niejszych dziedzin jest przyk adem Zdanie: Ten anarchiczny sposób tworzenia encyklopedii oraz jej darmowy charakter wzbudza y wielkie emocje, oskar enia, próby dyskredytacji z jednej strony, a deklaracje o prawdziwie wolno ciowym i demokratycznym sposobie dystrybucji i upowszechniania wiedzy z drugiej jest przyk adem Zdanie: Bior c pod uwag popularno Wikipedii, mo na powiedzie, [] e jeszcze nigdy tak wielu czytelników nie zawdzi cza o tak wiele tak licznym autorom jest przyk adem... Zadanie 14. (2 pkt) Uzupe nij tabel, wpisuj c w odpowiedniej rubryce liter I, je li zdanie zawiera informacj, lub liter O, je li w zdaniu jest wyra ona opinia. Lp. Zdanie Odpowied Pierwsze encyklopedie, ksi ki pod takim tytu em, zacz y si pojawia w XVI wieku. Tworzenie encyklopedii to wielkie przedsi wzi cie organizacyjne, finansowe i edytorskie. [] jest to ród o informacji niezwykle u yteczne, ale wymagaj ce du ej ostro no ci. wietne rezultaty przynosi porównanie tre ci tego samego has a w kilku wersjach j zykowych.

7 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 7 Cz II pisanie w asnego tekstu w zwi zku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze ni dwie strony (oko o 250 s ów). Temat 1. Wyja nij symbolik lewej i prawej strony oraz jej znaczenie dla wymowy utworu, analizuj c przytoczony fragment III cz ci Dziadów Adama Mickiewicza. Zwró uwag na posta Nowosilcowa i postawy innych bohaterów wobec niego. DZIADY, cz III Akt I, scena VIII (fragmenty) LOKAJ Cz owiek kupca Kanissyna Czeka i jaki Panu rejestr 1 przypomina. [...] SEKRETARZ (wstaj c od stolika) On powiada, e je li Pan zap at zwleka, On zrobi proces. SENATOR Napisz grzecznie, niechaj czeka. (zamy la si ) A propos 2 ten Kanissyn trzeba mu wzi syna Pod ledztwo. Oj, to ptaszek! SEKRETARZ To ma y ch opczyna. SENATOR Oni to wszyscy mali, ale patrz w ich serce; Najlepiej ogie zgasi, dopóki w iskierce. Syn Kanissyna w Moskwie. SEKRETARZ SENATOR W Moskwie? a, voyez-vous 3, Emisaryjusz klubów. Czas zabie e temu, Wielki czas. SEKRETARZ On podobno u kadetów s u y. SENATOR U kadetów? voyez-vous, on tam wojsko burzy. [...] Rozumiesz! Hej, de urny! We dwadzie cia cztery Godzin wys a kibitk i zabra papiery. Zreszt ojciec l ka si nie ma przyczyny, Je li syn dobrowolnie przyzna si do winy. [...] (Muzyka gra menueta z Don Juana z lewej strony stoj czynownicy, czyli urz dnicy i urz dniczki z prawej kilku z m odzie y, kilku m odych oficjerów rosyjskich, kilku starych ubranych po polsku i kilka m odych dam. Na rodku menuet. Senator ta czy []) 1 rejestr tu: wykaz d ugów. 2 à propos (fr.) w zwi zku z tym, przy sposobno ci. 3 voyez-vous (fr.) widzicie.

8 8 Egzamin maturalny z j zyka polskiego BAL SCENA PIEWANA Z PRAWEJ STRONY DAMA Patrz, patrz starego, jak si wije, Jak sapie, oby skr ci szyj. (do Senatora) Jak licznie, lekko ta czysz Pan! (na stron ) Il crévera dans l`instant 4. M ODY CZ OWIEK Patrz, jak on asi si i li e, Wczora mordowa, ta czy dzi ; Patrz, patrz, jak on oczyma strzy e, Skacze jak w klatce ry. DAMA Wczora mordowa i katowa, I tyle krwi niewinnej wyla ; Patrz, dzisiaj on pazury schowa I b dzie si przymila. Z LEWEJ STRONY KOLLESKI REGESTRATOR 5 (do Sowietnika 6 ) Ta czy Senator, czy widzicie? Ej, Sowietniku, pód my w tan! Uwa aj, czy to przyzwoicie, By ze mn ta czy Pan. Ale tu znajdziem kilka dam. Ale nie o to idzie rzecz: Ja sobie wol ta czy sam Ni z tob pójd e precz. Sk d e to? SOWIETNIK REGESTRATOR SOWIETNIK REGESTRATOR SOWIETNIK Jestem sowietnikiem. REGESTRATOR Ja jestem oficerski syn. SOWIETNIK Mój Panie, ja nie ta cz z nikim, Kto ma tak niski czyn 7. 4 Il (fr.) on p knie za chwil. 5 kolleski regestrator (z ros.) urz dnik o niskiej randze. 6 sowietnik (z ros.) radca, urz dnik o randze wy szej ni kolleski regestrator. 7 czyn ranga s u bowa.

9 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 9 (do Pu kownika) Pód, Pu kowniku, pód e w taniec, Widzisz, e ta czy sam Senator. [...] LEWA STRONA, chórem DAMY Ah! Quelle beauté, guelle grâce! 8 M CZY NI Jaka to wietno, przepych jaki! PRAWA STRONA, chórem M CZY NI Ach, otry, szelmy, ach, ajdaki! eby ich piorun trzas. SENATOR (ta cz c, do Gubernatorowej) Chc zrobi znajomo Starosty, On pi kn on, córk ma; Ale zazdro ny GUBERNATOR (bieg c za Senatorem) To cz ek prosty; Niech Pan to na nas zda. (podchodzi do Starosty) A ona Pa ska? A córki? W domu siedzi. STAROSTA GUBERNATOR STAROSTA Jedn tylko mam. I córka balu nie odwiedzi? Nie! Pan tu sam? I ona nie zna Senatora? GUBERNATOROWA STAROSTA GUBERNATOROWA STAROSTA Ja sam. GUBERNATOR STAROSTA Dla siebie tylko on mam. GUBERNATOROWA Chcia am wzi córk Pa sk wczora. 8 Ah! Quelle (fr.) Ach! Co za pi kno, co za gracja.

10 10 Egzamin maturalny z j zyka polskiego Us u no Pani znam. Tu w menuecie para zbywa, Senator potrzebuje dam. STAROSTA GUBERNATOR STAROSTA Moja córka w parach nie bywa, Jej par znajd sam. Mówiono, e ta czy i grywa, Senator chcia zaprosi sam. GUBERNATOROWA STAROSTA Widz, e pan Senator wzywa Na raz po kilka dam. LEWA STRONA, chórem Jaka muzyka, jaki piew, Jak pi knie meblowany dom. PRAWA STRONA, chórem Te szelmy z rana pij krew, A po obiedzie róm 9. SOWIETNIK (pokazuj c Senatora) Drze ich, to prawda, lecz zaprasza, Takiemu da si drze nie al. STAROSTA Po turmach siedzi m odzie nasza, Nam ka i na bal. [...] PANNA (ta cz c, do Matki) Nazbyt ohydni, nazbyt starzy. MATKA (z prawej strony) Je li ci zbrzydn, to go rzu. SOWIETNIKOWA (z lewej strony) Jak mojej córeczce do twarzy. STAROSTA Jak od nich rumem czu! SOWIETNIKOWA DRUGA (do córki stoj cej obok) Tylko, Zosie ku, podnie wzrok, Mo e Senator ci obaczy. STAROSTA Je eli o mnie si zahaczy, Dam r koje ci (bior c za karabel ) w bok. 9 róm rum.

11 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 11 LEWA STRONA, chórem Ach, jaka wietno, przepych jaki! Ah! Quelle beauté, guelle grâce! PRAWA STRONA Ach, szelmy, otry, ach, ajdaki! eby ich piorun trzas. Z PRAWEJ STRONY MI DZY M ODZIE JUSTYN POL 10 (do Bestu ewa 11, pokazuj c na Senatora) Chc mu scyzoryk mój w brzuch wsadzi Lub zamalowa w pysk. BESTU EW Có st d, jednego otra zg adzi Lub obi, co za zysk? Oni wyszukaj przyczyny, By uniwersytety znie, Krzykn, e ucznie jakubiny, I wasz m odzie zje. JUSTYN POL Lecz on zap aci za m czarnie, Za tyle krwi i ez. BESTU EW Cesarz ma u nas liczne psiarnie, Có, e ten zdechnie pies. POL Nó wierzbi w r ku, pozwól ubi. BESTU EW Ostrzegam jeszcze raz! POL Pozwól przynajmniej go wyczubi 12. BESTU EW A zgubi wszystkich was. POL Ach, szelmy, otry, ach, zbrodniarze! BESTU EW Musz ciebie wywie za próg. POL Czy go to za nas nikt nie skarze? Nikt si nie pom ci? (odchodz ku drzwiom) KS. PIOTR Bóg! (Nagle muzyka si zmienia i gra ari Komandora 13 ) Adam Mickiewicz, Utwory dramatyczne, Warszawa Justyn Pol jeden z filaretów, organizator powstania na Litwie. 11 Bestu ew Aleksander Bestu ew; rosyjski poeta i powie ciopisarz; uczestnik powstania dekabrystów. 12 wyczubi obi. 13 aria Komandora aria pochodz ca z ko cowej sceny opery Mozarta Don Juan (w a c. Don Giovanni); tytu owy bohater dzie a, zdemoralizowany uwodziciel, zabi Komandora, broni cego czci swojej córki; w finale opery kamienny pos g Komandora przybywa, aby dokona zemsty.

12 12 Egzamin maturalny z j zyka polskiego Temat 2. Porównaj postawy yciowe Izabeli ckiej i Joanny Podborskiej ukazane w podanych fragmentach Lalki Boles awa Prusa i Ludzi bezdomnych Stefana eromskiego. Odwo uj c si do znajomo ci utworów, zwró uwag na okoliczno ci, które mia y wp yw na ukszta towanie osobowo ci bohaterek. LALKA (fragment) Ciekawym zjawiskiem by a dusza panny Izabeli. Gdyby j kto szczerze zapyta : czym jest wiat, a czym ona sama? niezawodnie odpowiedzia aby, e wiat jest zaczarowanym ogrodem, nape nionym czarodziejskimi zamkami, a ona bogini czy nimf uwi zion w formy cielesne. Panna Izabela od kolebki y a w wiecie pi knym i nie tylko nadludzkim, ale nadnaturalnym. Sypia a w puchach, odziewa a si w jedwabie i hafty, siada a na rze bionych i wy cie anych hebanach lub palisandrach, pi a z kryszta ów, jada a ze sreber i porcelany kosztownej jak z oto. Dla niej nie istnia y pory roku, tylko wiekuista wiosna, pe na agodnego wiat a, ywych kwiatów i woni. Nie istnia y pory dnia, gdy nieraz przez ca e miesi ce k ad a si spa o ósmej rano, a jada a obiad o drugiej po pó nocy. Nie istnia y ró nice po o e jeograficznych, gdy w Pary u, Wiedniu, Rzymie, Berlinie czy Londynie znajdowali si ci sami ludzie, te same obyczaje, te same sprz ty, a nawet te same potrawy: zupy z wodorostów Oceanu Spokojnego, ostrygi z Morza Pó nocnego, ryby z Atlantyku albo z Morza ródziemnego, zwierzyna ze wszystkich krajów, owoce ze wszystkich cz ci wiata. Dla niej nie istnia a nawet si a ci ko ci, gdy krzes a jej podsuwano, talerze podawano, j sam na ulicy wieziono, na schody wprowadzano, na góry wnoszono. Woalka chroni a j od wiatru, kareta od deszczu, sobole od zimna, parasolka i r kawiczki od s o ca. I tak y a z dnia na dzie, z miesi ca na miesi c, z roku na rok, wy sza nad ludzi, a nawet nad prawa natury. Dwa razy spotka a j straszna burza, raz w Alpach, drugi na Morzu ródziemnym. Truchleli najodwa niejsi, ale panna Izabela ze miechem przys uchiwa a si oskotowi druzgotanych ska i trzeszczeniu okr tu, ani przypuszczaj c mo liwo ci niebezpiecze stwa. Natura urz dzi a dla niej pi kne widowisko z piorunów, kamieni i morskiego odm tu, jak w innym czasie pokaza a jej ksi yc nad Jeziorem Genewskim albo nad wodospadem Renu rozdar a chmury, które zakrywa y s o ce. To samo przecie robi co dzie maszyni ci teatrów i nawet w zdenerwowanych damach nie wywo uj obawy. Ten wiat wiecznej wiosny, gdzie szele ci y jedwabie, ros y tylko rze bione drzewa, a glina pokrywa a si artystycznymi malowid ami, ten wiat mia swoj specjaln ludno. W a ciwymi jego mieszka cami by y ksi niczki i ksi ta, hrabianki i hrabiowie tudzie bardzo stara i maj tna szlachta obojej p ci. [...] Ca a ta ludno, mi dzy któr ostro nie przesuwali si wygalonowani lokaje, damy do towarzystwa, ubogie kuzynki i akn cy wy szych posad kuzyni, ca a ta ludno obchodzi a wieczne wi to. [...] Poza tym czarodziejskim by jeszcze inny wiat zwyczajny. [...] I jeszcze wiedzia a panna Izabela, e jak w oran eriach rosn kwiaty, a w winnicach winogrona, tak w tamtym, ni szym wiecie wyrastaj rzeczy jej potrzebne. Stamt d pochodzi jej wierny Miko aj i Anusia, tam robi rze bione fotele, porcelan, kryszta y i firanki, tam rodz si froterzy, tapicerowie, ogrodnicy i panny szyj ce suknie. B d c raz w magazynie kaza a zaprowadzi si do szwalni i bardzo ciekawym wyda si jej widok kilkudziesi ciu pracownic, które kraja y, fastrygowa y i uk ada y na formach fa dy ubra. By a pewna, e robi im to wielk przyjemno, poniewa te panny, które bra y jej miar albo przymierza y suknie, by y zawsze u miechni te i bardzo zainteresowane tym, a eby strój le a na niej dobrze. [...] W ogóle dla ludzi z ni szego wiata mia a serce yczliwe. Przychodzi y jej na my l s owa Pisma wi tego: W pocie czo a pracowa b dziesz. Widocznie pope nili oni jaki ci ki grzech, skoro skazano ich na prac ; ale tacy jak ona anio owie nie mogli nie ubolewa nad ich losem. Tacy jak ona, dla której najwi ksz prac by o dotkni cie elektrycznego dzwonka albo wydanie rozkazu. Boles aw Prus, Lalka, Warszawa 1981

13 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 13 LUDZIE BEZDOMNI (fragment) 5 listopada. Ma o snu, bo dopiero nad ranem zapadam w stan drzemania i dzi a z wdzi kiem zmok ej kury. Lekcje odbywa am jak ci kie roboty. Zgn bienie dusi, sprawia, e cz owiek usuwa si, kurczy, n dznieje. Postanowi am z tej dusznej ciasnoty, gdziem by a zatarasowana przez gorzk wiadomo, si si wydoby. Nie, nie opuszcz Henryka! B d dwa razy wi cej pracowa a, wezm nowe lekcje, mo e nawet ranne. Niech sko czy cho jakiekolwiek kursa, to przecie b dzie móg tutaj l ej pracowa. Nigdy nie od a uj, e nie zda do politechniki ale to trudno. [...] 13 listopada. Wzi am now lekcj. Wcisn am j mi dzy Lipeckich i Zosi K. Nowa robota jest to przygotowanie dziewczynki, Heni L., do klasy wst pnej na pensj. Nie zna si jeszcze na niczym. Ani dyktanda, ani tabliczki mno enia, ani adnej rzeczy. Pokój du y, ciemny jak piwnica, o jednym oknie wychodz cym na ciasny dziedziniec. W tej porze jeszcze s o ce nie zachodzi, ale tam ju jest wieczór. [...] Stamt d, wysiedziawszy godzin, p dz co ko skoczy na gumach kaloszowych w g bie Powi la do Blumów z piln wiadomo ci, e trybem oznajmuj cym wypowiadamy czynno ci w stosunku do odno nego podmiotu rzeczywiste rozkazuj cym rozkazane lub zakazane, warunkowym czynno ci tylko mo ebne, przypuszczone, zamierzone... Teraz dzie ju jest napchany, formalnie napchany jak torba, lekcjami. Tak si przyuczy am do systematycznego chodzenia w oznaczonych terminach, e w niedziel, trawi c poobiednie godziny lekcyj na czczej gaw dzie albo czytaniu, doznaj co chwila odruchów przestrachu i zrywam si jak wariatka. Same nogi skacz i wykonywuj jakie logarytmy kursów na Smocz lub na Dobr. Któ by uwierzy, e ja, n dzny twór kielecki, dojd kiedy w samym rodku Warszawy do 62 rubli miesi cznego zarobku z wysiewania po ró nych ulicach tajemnic wiedzy! 17 listopada. [...] Jak e szcz liwe s te damy, które mijam, wolnym krokiem id ce na spacer czy tam dok d. Tocz mi e, urocze, weso e rozmowy z modnie ubranymi panami. Kto s ci ludzie? Co oni robi, gdzie mieszkaj? Nie znam ich wcale. wiat jest taki ma y, taki ciasny, a taki zarazem olbrzymi! Cz owiek na nim jest to biedny niewolnik, biegaj cy wci t sam cie k, tam i z powrotem, jak wilanowska kolejka. Cofn am si my l do miejsc, gdziem dawniej by a, i sam siebie przypomnia am sprzed lat kilku. By am wtedy lepsza. Dzi nie mog abym ju tak zam cza si prac, byle co dobrego zrobi. [...] Mam jeszcze du o entuzjazmu dla dobrych i p on cych natur, dla wszystkich, co si m cz a pogardzaj z em ukrytym, ale to jest ju inne. Nie wiem, nie mog tego szczerze wyzna, czy kocham takich ludzi, czy tylko chcia abym i z nimi w szeregu z tego wyrachowania, e jest to szereg, w którym i najbezpieczniej, bo do zwyci stwa. Stefan eromski, Ludzie bezdomni, Warszawa 2000

14 14 Egzamin maturalny z j zyka polskiego WYPRACOWANIE na temat nr...

15 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 15

16 16 Egzamin maturalny z j zyka polskiego

17 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 17

18 18 Egzamin maturalny z j zyka polskiego

19 Egzamin maturalny z j zyka polskiego 19 BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

20

21 PESEL MPO-P1_1P-122 WYPE NIA ZDAJ CY Miejsce na naklejkê z nr PESEL WYPE NIA EGZAMINATOR Temat: 1 2 Nr zad Punkty 1 2 T R E Œ Æ Punkty Kom Styl Jêz Zap Wal SUMA PUNKTÓW D J

22 KOD EGZAMINATORA Czytelny podpis egzaminatora KOD ZDAJ CEGO