SPÓŁKI WODNE SPÓŁKI WODNE SPÓŁKI WODNE SPÓŁKI WODNE SPÓŁKI WODNE SPÓŁKI WODNE

Transkrypt

1 Nazwa spółka wodna wprowadzona została do polskiego prawodawstwa w czasach drugiej Rzeczypospolitej przez ustawę wodną z 19 września 1922 r. Sama nazwa spółka wodna powstała z tłumaczenia terminu Wassergenossenschaft pochodzącego z prawa austriackiego. Jako alternatywne proponowane były nazwy związek wodny i stowarzyszenie wodne. Żaden z proponowanych terminów nie oddawał w pełni istoty spółek wodnych (w tym również sam termin spółka wodna ). mają charakter publiczno-prawny znajdujący wyraz w celach działalności spółek (zbliżonych do celów przedsiębiorstwa użyteczności publicznej) jak i prawnych formach działania (samorządność i samofinansowanie zadań gospodarczych). W teorii prawa administracyjnego okresu międzywojennego wyróżniono kilka rodzajów samorządów: A) samorząd powszechny, zwany też komunalnym; B) samorząd gospodarczy; C) samorząd narodowościowy; D) samorząd wyznaniowy. Spółka wodna, nie ma nic wspólnego ze spółką prawa cywilnego ani ze spółką prawa handlowego. Jest jedną z form samorządu gospodarczego. Tylko przy takiej koncepcji prawno-ustrojowej, jako samorządowej formy organizacyjnej o charakterze gospodarczym spółki wodne mogły się rozwijać na terytorium Polski. Cele i zadania spółki wodnej z zakresu gospodarki wodnej o charakterze publiczno-prawnym były utożsamiane z interesem indywidualnym jej członków. Oparcie spółki wodnej na zdrowych zasadach organizacyjnych w krótkim czasie uświadamiało członkom spółki, że przyjmując obowiązki członkowstwa w ramach tej organizacji będą musieli robić to, co w danych warunkach robić powinni, tyle że mniejszym kosztem i z lepszymi efektami. 1

2 Przykładami tego typu wspólnych działań mogą być np.: Wykonanie melioracji wodnych; Prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej na terenach zmeliorowanych; Budowa wspólnego ujęcia wody; Budowa i utrzymanie w należytym stanie wałów i innych urządzeń przeciwpowodziowych. Przykładowo, jeżeli rozpatrzymy obowiązek utrzymania w należytym stanie urządzeń wodno-melioracyjnych, a mianowicie wykonania obowiązku konserwacji rowu lub kanału melioracyjnego. Można wyróżnić dwa rodzaje podejścia do wykonania tego obowiązku: Indywidualne przez właścicieli gruntów; Zorganizowane przez spółkę wodną. W pierwszym przypadku właściciel gruntu podejmuje się wykonania obowiązku konserwacji urządzeń w granicach swojej własności. Takie podejście prowadzi do chaosu organizacyjnego i w efekcie często do zniszczenia urządzeń wodnych, albo ich nieprawidłowej pracy. Prace na poszczególnych odcinkach były często prowadzone w niewłaściwej kolejności, poszczególne rowy są czyszczone w sposób niejednakowy, część właścicieli nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Stosując podejście zorganizowane, gdzie do wykonywania obowiązków w zakresie konserwacji urządzeń wodnych powoływana jest spółka wodna możemy osiągnąć znacznie lepsze efekty. W dobrze zorganizowanej spółce wodnej prace były wykonywane planowo i systematycznie (w sposób samorządny i bez rozbudowanej administracji!). Zarząd spółki, zgodnie z jej statutem dysponował niezbędnymi środkami pieniężnymi dla pokrycia kosztów wykonania tego rodzaju robót, które miały charakter wspólny (tzn. w rowach przechodzących przez wiele gospodarstw) za pomocą pracowników najemnych. W dobrze zorganizowanej spółce wodnej prace były wykonywane planowo i systematycznie (w sposób samorządny i bez rozbudowanej administracji!). Zarząd spółki, zgodnie z jej statutem dysponował niezbędnymi środkami pieniężnymi dla pokrycia kosztów wykonania tego rodzaju robót, które miały charakter wspólny (tzn. w rowach przechodzących przez wiele gospodarstw) za pomocą pracowników najemnych. 2

3 Potrzebne do realizacji zadań spółki środki były na ogół znikomo małe i w związku z tym zarządy spółek wodnych, nawet w okresie kryzysu gospodarczego radziły sobie wykonywaniem prac konserwacyjnych we właściwy sposób i we właściwym czasie. W pracach mogli brać także udział członkowie spółki, na równi z pracownikami najemnymi. Członkami spółki wodnej z mocy ustawy wodnej z 1922 r. mogli być właściciele gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, korporacje, fundacje i instytucje prawa publicznego. Wg statutu władze państwowe i samorządowe miały zapewniony udział w zarządzie i zebraniach organów spółki, jeżeli spółka korzystała z pomocy finansowej państwa lub samorządu. Do obowiązków spółek wodnych należało: Utrzymanie wód publicznych i innych urządzeń wodnych; Utrzymanie w należytym stanie wszelkiego rodzaju urządzeń wodnych, służących realizacji celów, dla których spółka została utworzona; Spółki miały możliwość tworzenia związków wałowych dla budowy i utrzymywania wałów ochronnych oraz innych urządzeń zabezpieczających; Po II wojnie światowej, ani w literaturze prawniczej, ani w praktyce administracyjnej, spółek wodnych nie kojarzono z ideą samorządów, ponieważ teoria samorządu oparta na dorobku II Rzeczypospolitej została całkowicie odrzucona, jako nieprzydatna dla potrzeb państwa socjalistycznego. wg. Encyklopedii z 1967 r. samorząd to dorobek burżuazyjnej nauki, który w ustroju socjalistycznym zastępuje się leninowską teorią sprawowania władzy cała władza radom. Na skutek takiego podejścia spółki wodne po II wojnie światowej stopniowo traciły na znaczeniu i roli w gospodarce wodnej kraju; Podstawy prawne spółek wodnych zostały po uchyleniu ustawy wodnej z 1922 roku znacznie nadwątlone. Dopiero po 1989 roku, po zmianie ustroju zaistniały warunki do odtworzenia roli spółek wodnych. Obecnie spółki wodne są definiowane jako gospodarcze organizacje samorządowe dla realizacji zadań gospodarki wodnej. Pomimo to, aktualny stan polskiego prawa wodnego w zakresie tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi spółek wodnych niestety nie nadąża za wymogami czasu. Przykładowo w Niemczech działalność spółek wodnych jest regulowana ustawą z 12 lutego 1991 r. o spółkach wodnych 3

4 Z historycznie udokumentowaną działalnością spółek wodnych można się spotkać od wczesnego średniowiecza. Najstarsze polskie spółki wodne działały od połowy dziewiętnastego wieku do lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Niezwykle interesująco wyglądała sprawa organizacji i funkcjonowania samorządów gospodarki wodnej, na lewobrzeżnej nizinie Wisły od Tczewa do Morza Bałtyckiego. Historia tych organizacji liczyła sobie ponad 500 lat, od 1407 r. (ustanowienie podstaw organizacji i funkcjonowania związków wałowych na Żuławach Wiślanych ) do 1907 r. Idea zarządzania systemami wodnomelioracyjnymi lub ochronnymi (wałami przeciwpowodziowymi) przez spółki wodne zrodziła się z konkretnych potrzeb. Stwierdzono, że wykonywanie i utrzymywanie urządzeń wodnych na większą skalę, jak również obrona przed skutkami powodzi przekracza możliwości pojedynczych gospodarstw, a nawet całych osiedli. Dużą prężność wykazywały związki wałowe i spółki wodne działające na obszarze Pomorza i Wielkopolski. Spośród 350 spółek wodnych działających w 1962 r. aż 53 spółki powstały jeszcze w XIX w. ( m.in. Spółka Wodna Łęg Parchański, Spółka Melioracyjna Łąk Łabiszyńsko-Bydgoskich Łąk Nadnoteckich) Statuty związków wałowych, ich regulaminy oraz dokumentacja i zasady organizacji działań na wypadek wystąpienia powodzi były na tyle szczegółowe i skuteczne, że w art. 118 ust. 2 ustawy wodnej z 1922 r. stwierdzono, że na terenach byłej dzielnicy pruskiej w przypadku wystąpienia powodzi: obowiązują ( ) statuty związków wałowych. Wspomniana wyżej Spółka Melioracyjna Łąk Łabiszyńsko-Bydgoskich Łąk Nadnoteckich, założona została w 1858 r. dla stworzenia sprzyjających warunków gospodarki wodnej, do zorganizowanej produkcji siana na dużą skalę (spółka gospodarowała wodami na obszarze 3,5 tys. ha) 4

5 Spółka wodna Melioracji Nizin Obrzańskich założona w 1843 r. zarządzała całym systemem urządzeń wodno-melioracyjnych w dolinie Obry (działała do lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku). Urządzenia wodno-melioracyjne w dolinie Obry podzielono na siedem obwodów kanałowych, każdy był administrowany przez tzw. dozorcę kanałowego. Dozorcy kanałowi mieszkali w specjalnie wybudowanych w tych celach dozorcówkach. Podstawą wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie założenia spółki wodnej była zawsze koncepcja inżynierska dotyczącego konkretnego problemu z zakresu gospodarki wodnej. W dwudziestoleciu międzywojennym obowiązywała ustawa z dnia 22 lipca 1925 r. o państwowym funduszu kredytu na melioracje rolne (Dz. U. nr 88 z 1925). Ustawa ta w sposób zwięzły i wyczerpujący określała cele, założenia i zasady korzystania z funduszu. Państwowy fundusz kredytu na melioracje składał się z corocznych dotacji ze skarbu państwa (bezprocentowych i bezzwrotnych), sum powstałych ze zwrotów pożyczek oraz odsetek od pożyczek i kar za zwłokę. Celem funduszu było udzielanie pożyczek na melioracje rolne w wysokości do 100 % sumy kosztorysowej urządzeń melioracyjnych, przy czym pierwszeństwo w otrzymaniu dotacji miały spółki wodne. Pożyczki były udzielane tylko na podstawie szczegółowego projektu urządzeń melioracyjnych i ich kosztorysu. Po drugiej wojnie światowej spółki wodne szybko reaktywowały swoją działalność, przyczyniając się do usuwania zniszczeń wojennych w urządzeniach wodno-melioracyjnych i wałach przeciwpowodziowych. Pod koniec lat pięćdziesiątych zaczęto tworzyć spółki wodne dla ochrony wód przed zanieczyszczeniem, zwane przemysłowymi spółkami wodnymi. Były one prekursorem zasady kto zanieczyszcza ten płaci. Art , z zastrzeżeniem ust. 2, oraz związki wałowe są formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, zrzeszają osoby fizyczne lub prawne i mają na celu zaspokajanie wskazanych ustawą potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami. Urządzenia melioracji wodnych zarządzane przez spółki wodne służą do zapewnienia wody ludności, ochronie przed powodzią, zanieczyszczeniem, do prowadzenia racjonalnej gospodarki na ternach zmeliorowanych; Ustawowo określone cele tworzenia spółek wodnych przesądzają o obszarze działania spółek oraz zakresie udzielenia pomocy z budżetów organów administracji publicznej. 5

6 Spółka wodna powstaje w drodze umowy z określeniem liczby członków. Art. 165 Ustawy prawo wodne wymaga udziału, co najmniej trzech kontrahentów (nazywanych członkami spółki wodnej). Spółka wodna może być tworzona tylko do wykonania zadań określonych w ustawie, z którymi nie może się wiązać osiąganie zysków. Jeżeli spółka osiągnie zysk jest on przekazywany na cele statutowe spółki wodnej. Art.164.2, zapewniając zaspokojenie potrzeb zrzeszonych w nich osób w dziedzinie gospodarowania wodami mogą podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto. Osiągnięty zysk netto przeznacza się wyłącznie na cele statutowe spółki wodnej. Art mogą być tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do: 1. Zapewnienia wody dla ludności w tym uzdatniania i dostarczania wody; 2. Ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków; 3. Ochrony przed powodzią; 4. Melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na terenach zmeliorowanych; 5. Wykorzystywania wody do celów przeciwpożarowych; 6. Utrzymywania wód. Duże uprawnienia ingerencyjne w tworzenie spółek wodnych przysługują staroście: 1. Zatwierdza on statut spółki (po zatwierdzeniu statutu spółka nabywa osobowość prawną)(art. 165 ust.3); 2. Sprawuje nadzór nad działalnością spółki, orzeka o nieważności uchwał i może wstrzymać ich wykonanie (art. 179); 3. Może rozwiązać zarząd i wyznaczyć osobę pełniącą jego obowiązki (art. 180 ust. 1) 4. Ustanawia zarząd komisaryczny (art.180 ust. 3); 5. Rozwiązuje spółkę (art. 181 ust. 2); 6. Ocenia włączenie zakładów do spółki i podejmuje w tym zakresie przedmiotowe decyzje (art. 168). Członkowie spółki wodnej obowiązani są do wnoszenia składek na rzecz spółki oraz ponoszenia innych świadczeń niezbędnych do wykonania jej statutowych zadań. Wysokość składek jest określana w statucie spółki. Są one proporcjonalne do celów spółki i proporcjonalne do korzyści odnoszonych przez członków spółki. Członkowie nie mają obowiązku wnoszenia wkładów gruntowych do spółki. Ciąży na nich tylko obowiązek udostępnienia gruntów do wykonania i utrzymania urządzeń służących do wykonania zadań spółki. Działalność spółek wodnych opiera się na: Składkach członkowskich; Świadczonych usługach; Dotacjach państwowych lub samorządu terytorialnego; 6

7 prowadzą działalność w dziedzinie gospodarowania wodami w granicach określonych ustawą Prawo wodne. Ustawa Prawo wodne ma wspólny zakres dotyczący wymagań ochrony środowiska z ustawą z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Art. 164 ust. 4 Prawa wodnego podkreśla odrębność uregulowań ustawowych aktów prawnych. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków określa zbiorowe zaopatrzenie w wodę oraz odprowadzanie ścieków jako zadania własne gmin wykonywane za pomocą komunalnych przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Z tego względu działalność ta nie może stanowić statutowej działalności spółek wodnych. mogą korzystać z pomocy państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego w formie dotacji podmiotowych, na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych. Art. 164 ust. 4 stanowi podstawę do udzielania spółkom wodny pomocy w formie dotacji podmiotowych z budżetu państwa i dotacji przedmiotowych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Udzielenie spółce wodnej pomocy na wykonanie urządzeń wodnych jest uwarunkowane ustawowo. Spółki mogą korzystać z tej pomocy, gdy równocześnie spełnione są następujące warunki: 1. Obszar przewidziany do melioracji stanowi zwarty kompleks rolniczej przestrzeni produkcyjnej; 2. Obszar ten został zakwalifikowany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego do rolniczego zagospodarowania; 3. Zasięg melioracji oraz projekt melioracji zostały uzgodnione z wojewodą; 4. Udział własny członków spółki w ponoszeniu kosztów został ustalony wstępną decyzją marszałka województwa na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 11 lutego 2003 r. w sprawie warunków i trybu ustalania wysokości oraz poboru opłaty melioracyjnej. Ustawa dopuszcza możliwość tworzenia związków spółek wodnych. W odniesieniu do związków spółek wodnych uprawnienia starosty przejmuje marszałek województwa (Art. 164 ust. 8) Ustawa w celu wykonywania zadań związanych z ochroną powodziową powołuje związki wałowe (Art. 164 ust. 10). Są one tworzone do budowy wałów przeciwpowodziowych oraz ich utrzymania wraz z urządzeniami wodnymi jako ich wyposażeniem. Procedura tworzenia związku wałowego: 1. Co najmniej 3 podmioty (osoby fizyczne lub prawne) zawierają w formie pisemnej porozumienie o utworzeniu związku wałowego; 2. Uchwalany jest statut i wybierane organy związku wałowego; 3. Powyższe czynności podlegają zatwierdzeniu przez starostę Spółka wodna powstaje przez porozumienie, co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych (analogicznie jak przy tworzeniu związku wałowego). Porozumienie to musi mieć formę pisemną. Następnie opracowywany jest statut spółki i wybierane są organy spółki. Spółka powstaje po zatwierdzeniu jej statutu przez właściwego miejscowo starostę (wtedy też nabywa osobowość prawną). Starosta zatwierdza również wszelkie zmiany w statucie spółki. 7

8 Statut spółki wodnej określa w szczególności: 1. Nazwę i siedzibę spółki oraz teren jej działalności; 2. Cel spółki oraz sposób i środki służące do osiągnięcia tego celu; 3. Zasady ustalania wysokości składek i innych świadczeń na rzecz spółki, adekwatnych do celów spółki, 3a zasady ustalania należności za dostarczanie wody oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w art. 164 ust. 2; 4. Prawa i obowiązki członków spółki; 5. Ograniczenia praw członków dotyczące ich gruntów i obiektów niezbędnych do wykonywania zadań spółki; 6. Warunki przyjmowania nowych członków oraz wykluczania członków ze spółki; 7. Warunki następstwa prawnego członków spółki; 8. Organy spółki, ich skład, zasady powoływania i odwoływania oraz zakres działania; 9. Zasady nawiązywania stosunku pracy w ramach spółki; 10. Przypadki wymagające zwołania walnego zgromadzenia; 11. Czas trwania spółki oraz sposób jej rozwiązania lub likwidacji; 12. Warunki zaciągania zobowiązań i udzielania pełnomocnictw do reprezentowania spółki; 13. Przeznaczenie mienia pozostałego po rozwiązaniu lub likwidacji spółki. Art. 167 Prawa wodnego zobowiązuje zarząd spółki wodnej do zgłoszenia jej utworzenia w katastrze wodnym w celu dokonania wpisu. Wpisu należy dokonać w terminie do 30 dni licząc od dnia nabycia przez spółkę osobowości prawnej (czyli zatwierdzenia statutu spółki przez starostę). Wpis do katastru wodnego obejmuje: nazwę spółki, siedzibę, adres i przedmiot działania. Dane zamieszczone w katastrze zawsze muszą być aktualne i zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Art. 169 Prawa wodnego stanowi że spółka wodna odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, jednocześnie członek spółki wodnej nie odpowiada za zobowiązania spółki. Zobowiązania spółki nie są zobowiązaniami jej członków, i dlatego członek nie może odpowiadać za zobowiązania spółki. Art Członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki. 2. Wysokość składek i innych świadczeń na rzecz spółki wodnej powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków spółki, w związku z działalnością spółki. Wysokość składek, oraz świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki nie jest wartością stałą. Wartość ta zmienia się wraz ze zmieniającymi się korzyściami jakie członkowie spółki odnoszą na skutek jej działalności. W przypadku gdy składki i inne świadczenia na rzecz spółki nie wystarczą na wykonanie zadań na dany rok, starosta jest uprawniony do zwrócenia uwagi organom spółki na konieczność podwyższenia składek. Gdy zwrócenie uwagi nie odniesie skutku, starosta jest uprawniony do podwyższenia wysokości składek. Art. 171 Jeżeli osoby fizyczne lub prawne niebędące członkami spółki wodnej oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej odnoszą korzyści z urządzeń spółki lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka została utworzona, obowiązane są do ponoszenia świadczeń na rzecz spółki. 8

9 Przepis ma w szczególności na względzie sytuację, kiedy osoby trzecie powodują zanieczyszczenie wody, a nie uczestniczą w ponoszeniu ciężarów związanych z jej oczyszczaniem. Wysokość i rodzaj świadczeń poniesionych przez spółkę i przypadających na osobę, która nie jest członkiem spółki ustala w drodze decyzji starosta. Stronie niezadowolonej z decyzji przysługuje odwołanie do wojewody. Art. 171 a stanowi, że wykonywanie usług przez spółkę w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków na zasadach odpłatności, obliczonej na osiąganie zysku netto, powinno być oparte na umowie zawartej między spółką, a zainteresowanym podmiotem. Umowa powinna dokładnie określić przedmiot usług, tj. ilość wody, która jest również miarą odprowadzania ścieków. Art Organami spółki wodnej są: 1. Walne zgromadzenie; 2. Zarząd; 3. Komisja rewizyjna, o ile spółka liczy więcej niż dziesięciu członków. 2. Statut może określać inne organy spółki, niż wymienione w ust. 1, oraz określać warunki, przy których walne zgromadzenie złożone z członków spółki zostaje zastąpione przez walne zgromadzenie delegatów. Dodatkowymi organami mogą być np. prezydium zarządu czy zespoły doradcze. Walne zgromadzenie członków spółki sprawuje nadzór nad działalnością spółki we wszystkich zakresach jej działalności. Nadzór ten sprawowany jest przez podejmowanie uchwał. Walne zgromadzenie uchwala plan prac spółki i stosownie do jego rozmiarów konstruuje budżet, upoważnia też zarząd do zaciągania zobowiązań finansowych. Zarząd spółki wodnej składa roczne sprawozdania ze sprawowanego zarządu i gospodarowania finansami spółki. Zarząd może za zgodą walnego zgromadzenia nabywać, zbywać lub obciążać nieruchomości. Spółka może nabywać tylko takie nieruchomości, które służą celom statutowym spółki. Spółka wodna może być rozwiązana uchwałą walnego zgromadzenia albo decyzją starosty. Art. 174 Walne zgromadzenie jest zwoływane przez zarząd co najmniej raz w roku. Jeżeli walne zgromadzenie nie zostanie zwołane starosta jest uprawniony do rozwiązania zarządu spółki i wyznaczenia osoby pełniącej jego obowiązki. Art Jeżeli statut spółki nie stanowi inaczej, uchwały walnego zgromadzenia zapadają zwykłą większością głosów, z zastrzeżeniem ust Uchwały walnego zgromadzenia w sprawie zmiany statutu, rozwiązania spółki wodnej, połączenia z inną spółką lub podziału spółki zapadają większością dwóch trzecich głosów przy obecności co najmniej połowy liczby członków spółki wodnej. 3. Członkowi spółki wodnej przysługuje jeden głos, przy czym w sprawach, o których mowa w ust. 1, statut może przyznać członkowi spółki wodnej taką liczbę głosów, ile razy jego świadczenia na rzecz spółki są większe od świadczeń pozostałych członków spółki; w takim przypadku statut określi sposób obliczania podwyższonej liczby głosów. 4. Do walnego zgromadzenia delegatów przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio. 9

10 Art. 175 wyraża zasadę podejmowania uchwał na podstawie regulacji statutowych, dając im pierwszeństwo przed podejmowaniem statutowych uchwał na podstawie ustawy. Dopiero w braku postanowień statutowych uchwały, aby stały się prawnie skuteczne, mogą być podejmowane według porządku określonego w ustawie tj. na podstawie zwykłej większości głosów bez określenia liczby osób uczestniczących w podejmowaniu uchwały (quorum). Art. 175 wyraża zasadę podejmowania uchwał na podstawie regulacji statutowych, dając im pierwszeństwo przed podejmowaniem statutowych uchwał na podstawie ustawy. Dopiero w braku postanowień statutowych uchwały, aby stały się prawnie skuteczne, mogą być podejmowane według porządku określonego w ustawie tj. na podstawie zwykłej większości głosów bez określenia liczby osób uczestniczących w podejmowaniu uchwały (quorum). Art Zarząd spółki wodnej wykonuje uchwały walnego zgromadzenia, kieruje działalnością spółki, zarządza jej majątkiem, prowadzi gospodarkę finansową i reprezentuje ja na zewnątrz. Art.176 określa zakres kompetencji zarządu spółki. Kierowanie działalnością spółki polega na dokonywaniu wszystkich czynności faktycznych i prawnych niezbędnych do realizacji zadań spółki. Przez zarządzanie majątkiem spółki należy rozumieć racjonalne gospodarowanie jej mieniem, sprowadzające się do czynności modernizowania i utrzymania w sprawności technicznej urządzeń, za pomocą których spółka wykonuje swoje zadania statutowe. Zarząd spółki jest wybierany na okres pięciu lat. Walne zgromadzenie może dokonać zmiany czasu trwania kadencji zarządu przez podjęcie odpowiedniej uchwały. Składanie oświadczeń w imieniu spółki może być regulowane ustawowo lub statutem spółki. Wg ustawy oświadczenie w imieniu spółki może złożyć: Członek zarządu, gdy skład jest jednoosobowy albo gdy w skład zarządu wchodzą dwie osoby; Dwaj członkowie zarządu, gdy w skład zarządu wchodzi więcej osób. Obowiązek wynikający z członkowstwa sprowadza się do opłacania składek i wykonywania świadczeń lub prac określonych w statucie. Jeśli zobowiązany do wykonania świadczeń lub prac na rzecz spółki opóźnia się z wykonaniem tych obowiązków, co jest niedopuszczalne chociażby ze względu na charakter ciągły świadczeń lub prac, zarząd jest uprawniony do przeliczenia wartości świadczeń i prac niewykonanych w terminie na pieniądze i ściągnięcia ich od członka na podstawie przepisów o egzekucji należności podatkowych (art. 170 ust. 5). 10

11 W skład zarządu spółki wodnej mogą wchodzić tylko członkowie spółki wodnej. Działalność spółki wodnej jest regulowana przez komisję rewizyjną (art. 177.). Komisja rewizyjna składa się z co najmniej 3 członków, ich liczbę precyzuje statut spółki. Komisja wybierana jest na okres 5 lat (analogicznie jak zarząd). Członek komisji rewizyjnej nie może wchodzić w skład zarządu. W spółkach wodnych jedynie komisja rewizyjna ma uprawnienia do przeprowadzania kontroli finansowej spółki. Członek spółki może zwrócić się do komisji w sprawie potrzeby przeprowadzenia kontroli. Komisja ma obowiązek przeprowadzenia kontroli finansowej raz w roku (może robić to częściej). Nadzór nad działalnością spółek wodnych Nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych sprawuje starosta (Art. 178). Ustawowe uprawnienia starosty do nadzoru i kontroli są wykonywane przy użyciu wielu środków prawnych. Jednym z nich jest obowiązek doręczania staroście uchwał organów spółki związanych z jej działalnością. Zarząd przedkłada uchwały staroście w terminie 7 dni od ich podjęcia. Tak krótki termin ich nadsyłania umożliwia staroście szybkie zapoznanie się z ich treścią i podjęcie decyzji. Uchwały sprzeczne z prawem lub statutem są nieważne, o ich nieważności orzeka starosta w formie decyzji. Decyzja ta nie ma charakteru konstytutywnego, lecz jedynie deklaratywny. Nieważność bowiem następuje z mocy samego prawa, a decyzja stwierdza jedynie zaistnienie nieważności. Nadzór nad działalnością spółek wodnych Starosta może stwierdzić nieważność uchwały w części, wówczas pozostała jej część pozostaje w mocy. Starosta ma obowiązek wydać decyzję o nieważności w ciągu 30 dni od doręczenia uchwały. Art. 180 daje staroście uprawnienia do rozwiązania zarządu spółki, gdy w jego działalności występują powtarzające się naruszenia prawa lub postanowień statutu. Zarząd spółki zaskarżyć tę decyzję do organu drugiej instancji, który w tym przypadku stanowi właściwy dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej. Nadzór nad działalnością spółek wodnych Art Spółka wodna może być rozwiązana uchwałą walnego zgromadzenia. Ustawa nie precyzuje przyczyn rozwiązania spółki przez walne zgromadzenie. Spółka wodna może zostać rozwiązana przez starostę jedynie w przypadku zaistnienia ustawowo określonych przyczyn rozwiązania spółki, takich jak: Prowadzenie działalności z naruszeniem prawa; Prowadzenie działalności z naruszeniem statutu spółki; Upływ rocznego terminu sprawowania zarządu spółki przez zarząd komisaryczny, podczas którego walne zgromadzenie nie wybrało nowego zarządu; Obniżenie się liczby członków spółki poniżej minimum wymaganego do założenia spółki. Nadzór nad działalnością spółek wodnych Art Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. W okresie tego postępowania spółka działa pod dotychczasową nazwą z dodaniem wyrazów w likwidacji oraz zachowuje osobowość prawną. Organ który podjął decyzję o likwidacji spółki wyznacza osobę likwidatora spółki (starosta lub zarząd spółki). Likwidatorem może być członek zarządu. Likwidator wstępuje w prawa i obowiązki zarządu spółki. Jest uprawniony do reprezentowania spółki na zewnątrz i składania oświadczeń w imieniu spółki. Nadzór nad działalnością spółek wodnych Likwidator rozpoczyna działalność od sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji i jest zobowiązany do racjonalnego podejmowania czynności faktycznych i prawnych, tak aby jak najkorzystniej zakończyć działalność spółki, zbyć jej mienie, wykonać jej zobowiązania i złożyć sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji. Wynagrodzenie likwidatora obciąża spółkę, jest ono ustalane przez starostę w formie decyzji. 11

12 Nadzór nad działalnością spółek wodnych Likwidator ma obowiązek wykonywać zobowiązania spółki w ustawowo określonej kolejności: 1. Zobowiązania ze stosunku pracy; 2. Zobowiązania w zakresie danin publicznych; 3. Koszty prowadzenia likwidacji; 4. Inne zobowiązania. Możliwości rozwoju spółek wodnych Dotychczasowe doświadczenia spółek wodnych, w Polsce i za granicą, wskazują na bardzo szerokie techniczno-organizacyjne możliwości podejmowania przez nie skutecznych działań dla rozwiązywania różnorodnych problemów gospodarki wodnej. Wyróżniają się one jako formy organizacyjne samorządu gospodarki wodnej albo, jak to określają dokumenty ONZ związki użytkowników wód, szeregiem odrębnych cech, a mianowicie: Możliwości rozwoju spółek wodnych 1. Rozwiązywanie przez nie konkretnych problemów gospodarki wodnej w różnej skali (lokalnej, regionalnej, ogólnokrajowej, międzynarodowej); 2. Występujący w ich organizacji duży ładunek zaangażowania społecznego, obniżający koszty zarządzania spółki wodnej; 3. Podatność na wdrażanie postępu technicznego drogą nawiązywania przez spółki kontaktów z odpowiednimi placówkami badawczo-naukowymi; 4. Charakter planowego, zorganizowanego działania spółki wodnej, nie dopuszczającego do żywiołowości, lecz wnoszącego do organizacji zarządzania sprawami gospodarki wodnej elementy ładu, porządku i dyscypliny; 5. Funkcjonowanie spółek na zasadzie partnerstwa między władzami a organizacjami pozarządowymi; Możliwości rozwoju spółek wodnych Przykłady funkcjonowania współczesnych spółek wodnych poza granicami Polski wskazują, że przy pełnym zrozumieniu i wsparciu działalności spółek ze strony kompetentnych organów administracji państwowej, spółki wodne mogą przyczynić się do rozwiązania wielu nabrzmiałych problemów sozologicznych. 12