3. Techniki informatyczne dla urządzeń typu PDA

Transkrypt

1 3. Techniki informatyczne dla urządzeń typu PDA Historia urządzeń typu PDA sięga wiele lat wstecz aż do połowy lat siedemdziesiątych, kiedy pojawiły się zaawansowane kalkulatory które można uznać za pierwowzory komputerów przenośnych. Lecz już znacznie wcześniej pisarze literatury fantastycznej i twórcy filmów przewidywali powstanie takich urządzeń np. Issac Asimov już w roku 1956 w opowiadaniu Ostatnie Pytanie pisał o kieszonkowym terminalu, zaś załoga statku Enterprise w serialu Star Trek korzystała z wielofunkcyjnego przyrządu o nazwie Tricorder. [12] W kwestii pierwszego urządzenia które można nazwać osobistym organizatorem opinie są podzielone, co wynika głównie z różnych definicji tego terminu. Niektóre źródła wskazują na firmę Toshiba, która w roku 1978 zaprezentowała model LC-836MN znany jako Memo Note 30. Był to rozbudowany kalkulator z możliwością zapisywania numerów telefonów i prostych notatek tekstowych. Co ciekawe już to pierwsze urządzenie było rozmiarów dzisiejszych PDA. Pierwsze komputery kieszonkowe projektowane od podstaw jako organizatory pojawiły się w latach 80-tych były to Psion Organizer oraz Sharp Wizard można je więc uznać za pierwsze urządzenia typu PDA. Razem z pierwszym z nich powstał system operacyjny EPOC który jest podstawą niezwykle dzisiaj popularnego Symbiana. W roku 1987 pojawił sie pierwszy komputer z funkcją rozpoznawania pisma odręcznego Linus Technologies WriteTop. Dwa lata później zadebiutował Atari Portfolio pierwszy komputer kieszonkowy kompatybilny z PC zbudowany na procesorze 80C88 4,9152MHz. Posiadał on 128kB RAM i 256kB ROM oraz korzystał ze zmodyfikowanej wersji MS-DOS o nazwie DIP DOS Wyświetlacz był monochromatyczny bez podświetlenia i umożliwiał wyświetlenie obrazu o rozdzielczości 240x64. Urządzenie to do dziś cieszy się pewną popularnością wśród pasjonatów z uwagi na swoją prostotę i brak zbędnych rozwiązań. Znane jest też z roli w filmie Terminator 2. Termin Personal Digital Assistant został użyty po raz pierwszy na targach Computer Electronics Show w Las Vegas w roku 1992 prezes Apple Computer nazwał w ten sposób ich produkt Apple Newton. Warto zaznaczyć, że urządzenie to miało bardzo wygodny w użyciu interfejs użytkownika i innowacyjny sposób edycji tekstu przy pomocy rysika. [9] 7

2 3.1. Typy urządzeń mobilnych Powoli zacierają się granice między urządzeniami typu PDA, telefonami komórkowymi i ultra-mobilnymi notebookami. Najprościej urządzenia mobilne można podzielić na: PDA / palmtopy telefony komórkowe / Smartfony RIM BlackBerry Microsoft Origami Niestety producenci nie ułatwiają kupującym wyboru urządzenia realizują funkcje swoich niedawnych konkurentów i co jakiś czas pojawiają się wynalazki trudne do zakwalifikowania do jednej z tych grup. Do tego niektóre z istniejących na rynku produktów potrafią realizować funkcje PDA niejako przy okazji lub przy pomocy odpowiedniego oprogramowania (niekoniecznie legalnego). Przykładami mogą tutaj być Sony PlayStation Portable (PSP) lub Apple ipod. PDA Urządzenia typu PDA (ang. Personal Digital Assistant, Portable Digital Assistant), w Polsce znane pod nazwę palmtop, to małe przenośne komputery osobiste. Początkowo projektowany były jako osobiste organizatory, ale z biegiem czasu stawały się coraz bardziej uniwersalne. Używa się ich do prowadzenia kalendarza, książki adresowej, rozrywki, korzystania z internetu, poczty , drobnych prac biurowych, lub do nawigacji przy pomocy GPS. Najbardziej typową cechą takiego urządzenia jest ekran dotykowy obsługiwany głównie rysikiem. Z reguły posiadają też co najmniej jeden interfejs do komunikacji z otoczeniem za pomocą podczerwieni (IrDA) lub fal radiowych (WiFi, Bluetooth). Niektóre nowe produkty posiadają wbudowany odbiornik GPS. Ważną cechą PDA jest możliwość synchronizacji danych z komputerem osobistym, dotyczy to głównie książki adresowej, kalendarza i poczty elektronicznej. Z funkcji tej korzystają też niektóre programy działające na obu typach urządzeń. Do synchronizacji służy odpowiednie oprogramowanie na platformie Pocket PC jest to Microsoft ActiveSync lub Windows Mobile Center, zaś na PalmOS stosuje się HotSync Manager. [12] Jako że PDA jest pełnowartościowym komputerem to możliwe jest uruchamianie na nim różnych aplikacji. Dostępne są odpowiedniki programów z praktycznie każdej dziedziny znanej z komputerów osobistych, niestety w przytłaczającej większości jest to oprogramowanie płatne. 8

3 Smartfony Smartfony (spolszczony termin smartphone, czyli mądry telefon lub sprytny telefon ) to określenie nadane telefonom komórkowym które mają dodatkową funkcjonalność na wzór komputerów osobistych. Historia tych urządzeń sięga roku 1992 gdy na targach COMDEX zaprezentowane zostało prototypowe urządzenie o nazwie Simon. Posiadało ono kalendarz, książkę adresową, kalkulator, notatnik, pocztę elektroniczną i gry. Większość z takich telefonów posiada aparat cyfrowy, obsługuje wiadomości oraz udostępnia organizator. Z reguły wyposażone jest też w dodatkowy interfejs do wprowadzania danych miniaturową klawiaturę QWERTY lub ekran dotykowy. Ważną ich zaletą jest możliwość instalowania dodatkowego, pełnowartościowego oprogramowania, gdyż zwykłe telefony mogą korzystać tylko z mocno ograniczonych aplikacji Java. Jako system operacyjny stosowane są wszystkie liczące się na rynku rozwiązania od Symbian OS po Palm OS. [12] RIM BlackBerry BlackBerry to komputer kieszonkowy który stworzony został w 1999 roku. Obsługuje on wiadomości , rozmowy głosowe, wiadomości SMS, faksowanie przez internet, przeglądanie stron WWW oraz inne bezprzewodowe usługi informacyjne. Urządzenie to zostało stworzone przez kanadyjską firmę Research in Motion i przesyła dane bezprzewodowo przez sieci operatorów telefonii komórkowej. Przyczyniło się do rozwoju rynku urządzeń mobilnych, gdzie jako pierwsze koncentrując się na obsłudze wiadomości . Zastosowana w nim została po raz pierwszy technologia push- umożliwiająca stałe połączenie z serwerem i odbiór poczty w czasie rzeczywistym. Oprogramowanie BlackBerry może być również używane na telefonach typu smartphone. Stylistyka i funkcjonalność terminali nawiązują do urządzeń PDA, przy czym urządzenie posiada specjalną klawiaturę pozwalającą na szybkie pisanie przy użyciu samych kciuków oraz thumbwheel pokrętło nawigacyjne obsługiwane również kciukiem. Niektóre odmiany Black- Berry do wymiany danych używają również WiFi lub Bluetooth. W przypadku zgubienia lub kradzieży terminala istnieje możliwość zdalnego zablokowania i wymazania danych z urządzenia. Na świecie z tego rozwiązania korzysta ponad 8 milionów użytkowników (dane z marca 2007) oraz różne służby i agencje rządowe. W Polsce BlackBerry jest bardzo mało popularne. W swojej ofercie mają je Era oraz Polkomtel. [12] 9

4 Microsoft Origami Firma Microsoft zaprezentowała niedawno koncepcyjne urządzenie o nazwie Origami które należy do rodziny ultra-mobile PC (UMPC). Miało ono zrewolucjonizować rynek urządzeń mobilnych łącząc to co najlepsze z obu światów komputerów osobistych oraz urządzeń typu PDA. Niestety wysoka cena pierwszych urządzeń daleka od zapowiadanych 600 dolarów jest powodem nikłego obecnie zainteresowania tym rozwiązaniem Systemy operacyjne i środowiska uruchomieniowe W chwili obecnej na rynku systemów operacyjnych dla urządzeń przenośnych liczą się trzy rozwiązania Windows CE, PalmOS i Symbian. Pozostałe systemy i środowiska uruchomieniowe zostały opisane dla porządku, gdyż i one mają swoje zastosowania. Windows CE System Windows CE (czasem zwany też w skrócie WinCE) jest odmianą systemu Windows firmy Microsoft przeznaczoną dla małych urządzeń i systemów wbudowanych. Posiada on zupełnie inne jądro niż okrojona wersja systemu dla komputerów osobistych i jest dostępny dla architektur Intel x86, MIPS, ARM oraz Hitachi SuperH. Microsoft twierdzi, że skrót CE pochodzi od założeń projektowych brzmiących Compact, Connectable, Compatible, Companion, Efficient, jednak niektórzy przypuszczają, że oznacza on po prostu Consumer Electronics lub Compact Edition. Interesującą cechą która wyróżnia Windows CE od jego starszego brata jest publiczna dostępność części kodu źródłowego. Historia systemu rozpoczęła się w roku 1992 gdy narodził się projekt WinPad który miał być systemem przeznaczonym dla komputerów naręcznych. Równocześnie powstawać zaczął projekt Pulsar mający być bezprzewodowym urządzeniem na podobieństwo pagera. Dwa lata później oba projekty połączyły się w jeden o nazwie Pegasus. W roku 1996 do sklepów trafiły pierwsze urządzenia z systemem Windows CE 1.0. Rok później narodził się Windows CE 2.0 i 2.10, obsługujące więcej peryferii, karty sieciowe, USB, FAT32, czcionki True Type oraz klawiaturę ekranową dzięki czemu system ten zaczął przypominać dzisiejsze rozwiązania. Następny w tej serii był Windows CE 2.11 oferujący obsługę ekranów 320x240 oraz rozpoznawanie pisma odręcznego (niestety tylko chińskiego). Kolejna wersja czyli Windows CE 3.0 była podstawą Pocket PC 2000 oraz 2002 i miała na celu konkurowanie z bardzo 10

5 popularnym na rynku systemem PalmOS. Pojawił się wówczas Pocket Office, który miał przekonać do Pocket PC osoby pracujące w czasie podróży. Następny był Windows CE 4.0 na którym opierały się Windows Mobile 2003 i 2003SE, czyli pierwsze systemy występujące pod nazwą Windows Mobile i korzystające z.net Compact Framework 1.0 środowiska dla programów zbudowanych na platformie.net (ekran Today urządzenia widoczny jest na rys. 3.1). Określenia Windows CE i Windows Mobile są często używane zamiennie, co nie jest do końca prawidłowe, gdyż ten ostatni należy określić jako zbiór platform opartych na Windows CE. W roku 2005 pojawił się Windows Mobile 5.0 o nazwie kodowej Magneto. Był to jeden z nielicznych przypadków gdy Microsoft zdecydował sie na utratę pełnej zgodności wstecz w zamian za wielkie zmiany w architekturze systemu. Zbudowany był na podstawie Windows CE 5.0. W ramach zmian rozwiązano największą bolączkę poprzednich wersji systemu konieczność ciągłego ładowania baterii, gdyż wcześniej wszystkie programy i dane użytkownika umieszczone były w pamięci RAM. Z uwagi na malejące ceny pamięci flash zdecydowano się przenieść wszystko do pamięci nieulotnej, dzięki czemu nie traci się danych po wyczerpaniu zasilania. Najnowszą wersją systemu jest Windows Mobile 6 o nazwie kodowej Crossbow, zaprezentowany w lutym 2007 roku (patrz rys. 3.2). Do jego głównych zalet zaliczyć można możliwość aktualizacji systemu, lepsze wsparcie dla technologii VoIP, lepszą obsługę stosu Bluetooth oraz bardzo rozbudowane narzędzia internetowe. [12] Rys. 3.1.: Ekran Today systemu Pocket PC 2003 Rys. 3.2.: Ekran Today systemu Windows Mobile 6 11

6 PalmOS PalmOS jest dość popularnym systemem operacyjnym stworzonym w 1996 roku przez firmę 3COM i zaprezentowanym na urządzeniu Pilot Później urządzenia przemianowano na Palm Pilot i wydzielono firmę Palm Computing mającą zająć się tylko urządzeniami typu PDA. Licencja na system PalmOS była udzielana różnym firmom i przez długi czas był on najpopularniejszym rozwiązaniem na rynku. Pracowały pod jego kontrolą urządzenia firm takich jak Handspring (Visor), TRG, IBM (Workpad c3), Sony (Clie). System nie jest zbyt nowoczesny w porównaniu do konkurencji (brak mu np. wielozadaniowości), ale nadrabia to stabilnością i szybkością działania. Przykładowe aplikacje widoczne są na rys. 3.3 i 3.4. Bardzo nieliczne urządzenia posiadają klawiaturę, zamiast tego w systemie PalmOS stosowane jest specjalne rozwiązanie o nazwie Graffiti (patrz rozdział 3.3). Dość specyficzne jest też zarządzanie pamięcią brak jest osobnych obszarów na składowanie danych i uruchamianie aplikacji. Dzięki temu przy małej ilości pamięci urządzenia takie mogą działać bardzo sprawnie. Ważną cechą systemu PalmOS jest duża kompatybilność nawet z bardzo starymi aplikacjami. [12] Rys. 3.4.: PalmOS 6 Cobalt, Rys. 3.3.: PalmOS 6 Cobalt, lista odtwarzacz multimedialny dostępnych aplikacji 12

7 Symbian Symbian OS to system operacyjny z dołączonym zestawem bibliotek, zestawem rozwiązań interfejsu użytkownika oraz specyfikacją dla programów narzędziowych autorstwa konsorcjum Symbian, które tworzą największe firmy produkujące telefony komórkowe (Nokia, Samsung, Siemens, Motorola). Powstał na podstawie systemu EPOC nieistniejącej dziś firmy Psion i działa wyłącznie na procesorach ARM. Jest to system operacyjny dla telefonów komórkowych, dzięki któremu telefon przestaje być zwykłym narzędziem, a staje się wielofunkcyjnym i multimedialnym urządzeniem mobilnym. Umożliwia korzystanie z internetu, edycję dokumentów, fotografowanie i edycję zdjęć, nagrywanie i odtwarzanie filmów czy też rozrywkę przez wiele rodzajów gier. Obecnie istnieje 55 różnych modeli telefonów opartych na Symbianie, zaś od jego powstania w 1998 roku sprzedano ponad 100 milionów urządzeń w niego wyposażonych. Dostępnych jest ponad 5000 aplikacji na tę platformę [12]. Przykładowe ekrany znajdują się na rys. 3.5 i 3.6. Rys. 3.5.: Symbian, lista dostępnych aplikacji Rys. 3.6.: Symbian, przykładowa aplikacja FExplorer 13

8 Linux Linux (poprawnie: GNU/Linux) jest najbardziej znanym z wolnych systemów operacyjnych i w ciągu ostatnich lat zyskał ogromną popularność. Powstał w roku 1991 w ramach pracy dyplomowej Linusa Torvaldsa i po opublikowaniu źródeł w sieci spotkał się ze sporym zainteresowaniem. Szybko wokół niego wyrosła duża społeczność dzisiaj liczbę użytkowników różnych dystrybucji tego systemu ocenia się na wiele milionów osób. Pierwotna wersja Linuksa stworzona została z myślą o procesorach rodziny x86, jednak z biegiem lat powstawały wersje na coraz to nowsze architektury. Nie pominięto tu urządzeń typu PDA, które doczekały się dystrybucji typu Linux VR. [7] Niestety większość tych inicjatyw jest prowadzona przez pasjonatów, jedyną firmą która poważnie się zainteresowała wykorzystaniem otwartego systemu w swoich produktach jest Sharp, którego seria urządzeń o nazwie Zaurus pracuje pod kontrolą Linuksa od 2002 r. (patrz rys. 3.7). Przez długi czas rozwój Linuksa na platformach mobilnych ograniczał brak wspólnych standardów, które powinien spełniać taki system. W ostatnim czasie zaczęło się to zmieniać 12. czerwca 2007 r. Linux Phone Standards (LiPH) Forum opublikowało pierwszą w historii specyfikacje Linuksa dla urządzeń przenośnych. Zawiera ona m.in. opis książki adresowej, wybierania głosowego, metod wprowadzania tekstu czy interfejsu użytkownika. [4] Rys. 3.7.: Sharp Zaurus, lista dostępnych aplikacji 14

9 Windows XP Embedded Windows XP Embedded (zwany w skrócie XPe) nie jest systemem dla komputerów typu PDA, jednak warto go umieścić w tym zestawieniu. Jest to zmniejszona wersja systemu Windows XP, oparta na tych samych elementach co wersja Professional, lecz skierowana do firm które potrzebują pełnego API WIN32 bez narzutu wersji dla komputerów osobistych. Można na nim uruchomić istniejące aplikacje i sterowniki dla Windows XP, jedynie urządzenie musi posiadać co najmniej 32MB pamięci flash, 32MB RAM i procesor klasy Pentium 200 lub lepszy. System ten nie jest związany z Windows CE, oba systemy celują w różne rynki urządzeń, a ich wady i zalety się uzupełniają. Kierowany jest on głównie do urządzeń takich jak bankomaty, kasy, roboty przemysłowe, cienkie klienty, przystawki TV, urządzenia nawigacyjne, itp. [12] Przykładowe urządzenia działające pod kontrolą systemu XPe widać są na rys. 3.8 i 3.9. Rys. 3.8.: Tablet Kaleo firmy TeXXmo działający pod kontrolą systemu Windows XP Rys. 3.9.: Analizator sieci z systemem Windows XP Embedded, zastosowania rozrywkowe Embedded Java Platform, Micro Edition Specyfikacja ta, znana jest również pod nazwą J2ME lub Java ME, została opracowana przez firmę Sun Microsystems i opisuje uproszczoną wersję platformy Java 2. Zaprojektowano ją z myślą o urządzeniach o bardzo ograniczonych zasobach, takich jak telefony lub urządzenia typu PDA. J2ME posiada własny, okrojony zestaw klas zwany konfiguracją (ang.: configuration). Uzupełniane są one przez profile dodające własne klasy zapewniające wykonywanie określonych zadań na konkretnych urządzeniach. Te z kolei mogą być wzbogacane o pakiety opcjonalne. Najczę- 15

10 ściej spotykane jest połączenie konfiguracji CLDC (ang.: Connected Limited Device Configuration) i profilu MIDP (ang.: Mobile Information Device Profile). Ważną zaletą związaną bezpośrednio ze specyfiką środowiska Java jest możliwość przenoszenia między urządzeniami aplikacji stworzonych przy użyciu J2ME dzięki zastosowaniu kodu pośredniego który po uruchomieniu jest tłumaczony na kod maszynowy danego urządzenia. Niestety wiąże się to z dość niską wydajnością takiego rozwiązania, co jest dodatkowo potęgowane często niewielką mocą obliczeniową urządzeń przenośnych Techniki wprowadzania danych Urządzenia mobilne z racji swoich rozmiarów pozbawione są znanych z komputerów osobistych akcesoriów jak pełnowymiarowa klawiatura i mysz. Zamiast tego projektanci mają do dyspozycji ekran dotykowy i niekiedy miniaturową klawiaturę w tym punkcie opisano co udało się im osiągnąć przy takich ograniczeniach. Rysik i ekran dotykowy Jest to najpopularniejsza metoda wprowadzania danych. Za pomocą rysika wskazuje się i wybiera elementy odpowiednio przygotowanego interfejsu który składa się głównie z przycisków, pól wybieralnych, menu rozwijalnych, zakładek i suwaków. Niekiedy aplikacja idzie o krok dalej i umożliwia obsługę za pomocą palca (np. oprogramowanie do nawigacji samochodowej, gdzie obsługa w czasie jazdy musi być jak najmniej rozpraszająca dla kierowcy). Klawiatura ekranowa Klawiatura jest najbardziej popularną metodą wprowadzania danych, jednak z uwagi na swój rozmiar urządzenie jest jej pozbawione poza kilkoma przyciskami funkcyjnymi. Poradzono sobie z tym w ten sposób, że na ekranie wyświetlana jest miniaturowa klawiatura z której korzysta się przy pomocy rysika i wyświetlanych podpowiedzi. Nie jest to zbyt wygodne rozwiązanie, stąd unika się w miarę możliwości konieczności wpisywania dłuższych tekstów w aplikacjach i koncentruje na wykorzystaniu kontrolek wyboru, a nie wprowadzania danych. Niekiedy spotykane są klawiatury uproszczone gdy trzeba wprowadzić określony zestaw znaków, np. same cyfry. Wówczas przyciski mogą być znacznie większe niż zazwyczaj. Istnieją specjalne klawiatury dla urządzeń PDA, najczęściej rozkładane i po złożeniu mieszczące sie w dłoni, lecz są stosunkowo mało popularne, również z uwagi na cenę. Z kompute- 16

11 rem komunikują sie przez podczerwień lub Bluetooth. W przypadku urządzeń posiadających host USB istnieje możliwość podłączenia pełnowymiarowej klawiatury wyposażonej w ten interfejs, lecz z przyczyn oczywistych jest to rzadko wykorzystywane. Niektóre telefony typu smartphone posiadają wysuwaną lub odchylaną klawiaturę, lecz wpływa to znacząco na rozmiar urządzenia. Ciekawostką jest stworzona przez firmę I-Tech klawiatura laserowa urządzenie wielkości zapalniczki postawione na płaskiej powierzchni wyświetla na niej klawiaturę za pomocą promienia lasera. Podczas pisania czujnik promieni podczerwonych określa w którym miejscu znajduje sie nasz palec i na tej podstawie wyznaczany jest wciśnięty klawisz. Niestety rozwiązanie to jest jeszcze mało użyteczne, gdyż gubi się przy szybszym pisaniu i kosztuje prawie 180 dolarów. Podejmowane są różne próby udoskonalenia klawiatury ekranowej, jedną z nich jest metoda HexInput korzysta ona z klawiatury gdzie klawisze mają postać odpowiednio dla danego języka rozmieszczonych sześciokątów. Można wybierać je pojedynczo, jednak siła tego rozwiązania to możliwość pisania za pomocą odpowiednich ruchów rysikiem po klawiszach. Dla przykładu wprowadzenie angielskiego zdania this is a test. wymaga jedynie trzech pociągnięć! [12] Pismo odręczne i rozpoznawanie głosu Jest to najmniej rozpowszechniony sposób wprowadzania danych z powodu dużego skomplikowania algorytmów rozpoznawania pisma odręcznego lub głosu oraz do niedawna niewystarczającej mocy obliczeniowej do tego zadania. Ta sytuacja się powoli zmienia, gdyż Microsoft w systemie Windows Mobile 5.0 umożliwił rozpoznawanie wpisywanych odręcznie notatek, lecz niestety tylko w wersji angielskiej. Pojawiają się również aplikacje komercyjne, w tym doskonały PenReader firmy Paragon Software Group który wśród obsługiwanych języków ma również polski. Niestety taka wygoda wiąże się z wydatkiem niemal 25 dolarów. Warto również wspomnieć o stworzonym przez firmę Palm Inc. rozwiązaniu o nazwie graffiti. Znaki wprowadza się za pomocą określonych, przypominających litery, pociągnięć rysikiem. Pierwotna wersja tego systemu koncentrowała się na rysowaniu znaku jednym ruchem, co ułatwiało wprowadzanie znaków takich jak A, F, K i T w których znajdują się przecięcia. Do rysowania służyło specjalne pole, podzielone na dwa obszary osobno dla liter i cyfr. Wytoczony i wygrany w 2001 roku przez firmę Xerox proces o naruszenie praw patentowych spowodował opracowanie nowego systemu o nazwie graffiti 2 który znacząco różni się od poprzednika i używa tradycyjnych liter alfabetu łacińskiego. [12] 17

12 Multi-touch Multi-touch jest techniką interakcji z komputerem przy pomocy ekranu dotykowego który rozpoznaje wiele dotknięć naraz, często również z pomiarem siły nacisku. Umożliwia to stosowanie intuicyjnych gestów przy pomocy wielu palców naraz lub całych dłoni. Najbardziej znanym przykładem wykorzystania tej techniki jest powiększanie zdjęć które wykonuje się przy pomocy dwóch palców ciągnących za przeciwległe rogi. Wiele z tych gestów jest trudne lub niemożliwe do wykonania przy pomocy myszy lub rysika. Rozwiązanie to zdobywa coraz większą popularność. Głośno zapowiadany na drugą połowę 2007 roku telefon Apple iphone będzie korzystać z obsługi przez Multi-touch. Na początku czerwca 2007 Microsoft zaprezentował praktycznie gotowy produkt o nazwie Microsoft Surface który jest interaktywną powierzchnią z której korzysta się przy pomocy tej techniki. Dasher Jest to mało znane narzędzie do wprowadzania danych przypominające grę zręcznościową. Polega ono na wybieraniu kursorem kolejnych liter z powiększających się obszarów, które są tworzone na podstawie analizy probabilistycznej dla danego języka litery które najprawdopodobniej wystąpią po aktualnie wybranej umieszczane są na największych polach. Do tego jest to system uczący się, więc nowe słowa będą łatwiejsze do wpisania następnym razem. [6] 3.4. Dostępne środowiska programistyczne i bazy danych Rosnąca popularność komputerów kieszonkowych PDA powoduje coraz większe zapotrzebowanie na oprogramowanie. Pomimo, iż rynek ten jest nadal słabo rozwinięty, to wiele firm oferuje swoje rozwiązania do tworzenia aplikacji na te platformy. Poza takimi gigantami jak Microsoft czy Borland są to również mniej znane firmy, oferujące równie rozbudowane środowiska IDE. Z punktu widzenia niniejszej pracy najważniejsze są rozwiązania umożliwiające tworzenie aplikacji na urządzenia typu Pocket PC ze środowiskiem Windows Mobile 5, będącym najnowszą odsłoną systemu firmy Microsoft. Przeszło ono sporo zmian w stosunku do poprzedniej wersji, w wyniku czego wiele wcześniejszych aplikacji nie działa prawidłowo pod jego kontrolą. Ponieważ chcemy, by nasz program był jak najbardziej uniwersalny i nowoczesny, to możliwość stworzenia aplikacji zgodnej z Windows Mobile 5 jest konieczna. Istnieją również środowiska umożliwiające pisanie aplikacji wyłącznie dla konkurencyjnego systemu PalmOS, lecz zostały tutaj pominięte. 18

13 Zestawienie dostępnych języków programowania i środowisk programistycznych Na platformie Windows Mobile dostępne są praktycznie wszystkie najbardziej popularne języki programowania basic, C++, Java, C#, zarówno w wersjach płatnych jak i darmowych. NS Basic (Basic) NS Basic/CE to pełny zestaw narzędzi umożliwiających programowanie urządzenia z systemem Windows CE na swoim komputerze osobistym. Wykorzystuje standard firmy Microsoft w postaci silnika VBScript połączonego z zestawem rozszerzeń, dzięki czemu tworzy kompletne środowisko do budowy aplikacji. Dostarcza ono pełną i nowoczesną implementację języka BASIC. VBScript jest wbudowany w pamięć ROM wielu urządzeń z systemem Windows CE, dzięki czemu wymagania co do pamięci są niskie. Rozszerzenia dodają wsparcie dla operacji na plikach, operacji wejścia/wyjścia, biblioteki Winsock, funkcji finansowych, baz danych oraz zbioru standardowych obiektów oraz okien dialogowych interfejsu użytkownika. Wspierane są takie technologie jak ADO oraz ActiveX. Tworzone aplikacje są typu napisz raz, uruchom gdziekolwiek. Wymagania: Pocket PC z Windows CE 2.x lub nowszym 300KB pamięci (minimum) ActiveSync (do instalacji) Strona domowa: Cena: $149,95 Eve VM (Java) Ewe to środowisko programistyczne, które umożliwia pisanie aplikacji w języku Java, które działają w ten sam sposób na komputerach PC, urządzeniach przenośnych, a nawet jako aplet w przeglądarce internetowej. Ewe jest maszyną wirtualną o najkrótszym czasie uruchomienia i najbardziej wydajnym zarządzaniu pamięcią. Zaawansowane możliwości na urządzeniach przenośnych obejmują: łatwe programowanie portu podczerwieni zaawansowane API do komunikacji desktop-urządzenie z synchronizacją poziomy tryb wyświetlania na wszystkich platformach 19

14 modyfikowalny interfejs użytkownika biblioteka GUI podobna do SWING, lecz o wiele mniejsza interfejs natywnych metod dostępu do specyficznych API urządzenia Strona domowa: Cena: bezpłatna, licencja LGPL SuperWaba (Java) SuperWaba to platforma do rozwoju aplikacji dla urządzeń PDA oraz telefonów typu smartphone. Została stworzona na początku roku 2000 na podstawie innego projektu open-source o nazwie Waba. SuperWaba została tak zaprojektowana, że można korzystać ze standardowych środowisk IDE dla języka Java. Mimo to nie implementuje żadnej części języka Java i nie ma powiązań z firmą Sun Microsystems. Głównym elementem środowiska jest maszyna wirtualna SWVM, która korzysta z koncepcji języka Java napisz raz, uruchom gdziekolwiek. Zalety: niski koszt utrzymania oraz całkowity koszt posiadania (TCO) platforma jest typu royalty- -free, bez licencji na urządzenie, zamiast tego wymaga tylko niskiej opłaty rocznej większa wydajność w porównaniu do platform takich jak.net i J2ME, SWVM ma niskie wymagania co do pamięci łatwość nauki proste w użyciu biblioteki, skierowane na tworzenie aplikacji komercyjnych otwarta platforma, umożliwiająca dostęp do kodu źródłowego oraz możliwość dowolnej dystrybucji oprogramowania zawartego w SWSDK. Strona domowa: Cena: wersja community: bezpłatna, licencja GPL, wersja professional: płatna, licencja LGPL Borland Delphi (Pascal) Delphi (oznaczane często jako Borland Delphi) to zintegrowane środowisko programistyczne typu RAD, przeznaczone do pracy pod kontrolą Microsoft Windows, działające zgodnie z zasadą dwustronnej edycji. Odpowiednik Delphi dla Linuksa nosi nazwę Kylix. Delphi jest następcą środowiska Turbo Pascal będącego połączeniem kompilatora języka Pascal ze środowiskiem edycyjnym. Pierwsza, 16-bitowa wersja ukazała się w 1995 roku i przeznaczona była do pracy w Microsoft Windows 3.1. Było to jedno z pierwszych narzędzi typu Rapid Application Development 20

15 Cechy i funkcjonalność: wspomaganie dla obsługi relacyjnych systemów bazodanowych wspiera obsługę standardowych mechanizmów windowsowych, np. COM/ActiveX szeroki zestaw gotowych do użycia komponentów rozszerzalność środowiska (zarówno palety komponentów jak i samego IDE) budowa wizualnej części aplikacji za pomocą techniki przeciągnij i upuść zawiera wiele elementów mających na celu uproszczenie tworzenia aplikacji internetowych szybki, efektywny kompilator zawiera wiele dodatkowych narzędzi wspomagających programistów Strona domowa: Cena: Delphi 2006 Architect: Delphi 2006 Enterprise: Delphi 2006 Professional: Delphu 2005 Personal: 3490 EUR 2500 EUR 1090 EUR bezpłatne do zastosowań komercyjnych GoDB/gBasic (Basic) GoDB to dostępne dla wielu platform narzędzie do szybkiej budowy aplikacji dla urządzeń mobilnych i bezprzewodowych. Aplikacje raz utworzone mogą być uruchamiane na urządzeniach przenośnych od PDA, przez notebooki po komputery stacjonarne oraz na wszystkich popularnych systemach operacyjnych jak Windows, Linux, Palm OS, Windows CE, Symbian itp. Główne zalety GoDB w stosunku do platform takich jak.net, Code Warrior, Appforge: Aplikacje stworzone na innych platformach często działają tylko na konkretnym urządzaniu GoDB posiada wbudowaną bazę danych zgodną ze standardem ANSI SQL, Tworzenie skomplikowanych okien dialogowych jest bardzo proste, Wiele elementów aplikacji biznesowych jest wbudowanych, do tego platforma jest zoptymalizowana pod kątem operacji bazodanowych takich jak filtry czy raporty, Nie trzeba aplikacji od nowa instalować na urządzeniu. GoDB używa do tego procesu Synch, Wbudowane mechanizmy kompresji, Rozbudowana synchronizacja przez GPRS, WLAN lub dialup z użyciem SSL oraz VPN, Wsparcie dla wielu języków oraz mechanizmów oszczędzania energii, Wbudowane mechanizmy bezpieczeństwa na wielu poziomach urządzenia, wymiany danych i po stronie serwera. Domyślne szyfrowanie AES i własne mechanizmy szyfrowania. 21

16 Specyfikacja techniczna: Wymaga jedynie 500KB wolnego miejsca i 256KB pamięci, Może działać na urządzeniach z wyświetlaczem monochromatycznym i rozdzielczością 160x160, jak też na wyświetlaczach o wysokiej rozdzielczości i dużej liczbie kolorów, Napisany w czystym ANSI C w celu zachowania przenośności, Wbudowany garbage-collector, Dynamiczny przydział zasobów w zależności od platformy, Wszystkie główne elementy są modularne i wymienne, Dostęp do specyficznych właściwości sprzętu możliwy jest przez ładowalne moduły. Strona domowa: Cena: b/d PocketC Architect / PocketC (C) PocketC Architect jest wersją rozwojową PocketC. Użyty został ten sam zaawansowany kompilator OrbC oraz biblioteki stworzone dla OrbForms Designer, z rozszerzeniami które umożliwiają skompilowanie klasycznych aplikacji PocketC. Tradycyjnie narzędzie to jest dostępne w wersji dla środowiska PalmOS oraz Windows. Niestety nie istnieje wersja dla platformy Windows Mobile, rozwój zatrzymał się na etapie Windows CE. Zalety: Rozbudowany, podobny do C język Pełne wsparcie dla obiektów, dziedziczenia oraz interfejsów Ułatwienia debugowania (logowanie, asercje, kod tylko do debugowania) Bogate API zorientowane obiektowo Wsparcie dla dodatków (własne funkcje i obiekty) Automatyczna zmiana rozmiarów formularzy na urządzeniach które to umożliwiają Kompatybilność z projektami stworzonymi w OrbForms Designer Kompatybilność (przy minimalnym wysiłku) z kodem źródłowym PocketC Strona domowa: Cena: Palm - $20, desktop: $30, Palm + desktop: $45 22

17 evb embedded Visual Basic (Basic) Microsoft zakończył wsparcie dla tego języka razem z systemem Windows Pocket PC Dla systemu Windows Mobile 5 nie zostały przygotowane biblioteki umożliwiające uruchomienie istniejących aplikacji, zamiast tego firma zmusza do przepisania ich pod środowisko.net. Strona domowa: Cena: n/d evisualc embedded Visual C++ (C++) J/w, wsparcie dla tego języka zostało zakończone. Microsoft proponuje w zamian przejście na środowisko.net. Strona domowa: Cena: n/d Visual Basic.NET (Basic) Visual Basic.NET (VB.NET) - obiektowy język programowania zaprojektowany przez firmę Microsoft. Program napisany w tym języku kompilowany jest do kodu pośredniego wykonywanego w maszynie wirtualnej.net lub Mono. Język VB.NET ma wiele cech wspólnych z językami programowania Visual Basic i BASIC. Do uruchomienia programu napisanego w języku VB.Net w systemie Windows wymagana jest biblioteka uruchomieniowa zwana.net Framework dostępna za darmo na stronie Microsoftu. Cechy języka: Język jest nieczuły na wielkość znaków a-z <=> A-Z Występuje Garbage Collector Nie ma jawnego dostępu do wskaźników Dostęp do obiektów następuje poprzez referencje (kompensujące brak wskaźników) Nawiasy sześcienne występują tylko przy określaniu elementów tablicy Generyczność znana np. z Ada 95 czy C++ jako <template> Brak operatora porównania "==" czy operatora przypisania ":=", występuje jeden operator "=" oznaczający przypisanie lub porównanie. Wbudowana w składnię obsługa synchronizacji wątków SyncLock 23

18 Strona domowa: Cena: Visual Studio 2005 Standard ENG academic edition: Visual Studio 2005 Standard ENG: Visual Studio 2005 Pro ENG: ok. 800 PLN ok PLN ok PLN Visual C# (C#) C Sharp (C#) jest obiektowym językiem programowania zaprojektowanym przez zespół pod kierunkiem Andersa Hejlsberga dla firmy Microsoft. Program napisany w tym języku kompilowany jest do języka CIL (Common Intermediate Language), specjalnego kodu pośredniego wykonywanego w środowisku uruchomieniowym.net, Mono lub DotGNU. Język C# ma wiele cech wspólnych z językami programowania C++ i Java. Do uruchomienia programu napisanego w języku C# w systemie operacyjnym Microsoft Windows wymagane jest środowisko uruchomieniowe zwane.net Framework (patrz rozdział 3.5) dostępna za darmo na stronie Microsoftu. Cechy języka obiektowość z hierarchią o jednym elemencie nadrzędnym: podobnie jak w Javie, kod programu jest zbiorem klas. W przeciwieństwie do Javy jednak, w C# hierarchia dziedziczenia opiera się na istnieniu jednej klasy object (System.Object), która stanowi element nadrzędny tej hierarchii. W szczególności oznacza to, że również typy proste (int, double, itd.) są obiektami z właściwymi sobie metodami, np. int i=1; string s = i.tostring(); odśmiecanie pamięci: zarządzaniem pamięcią zajmuje się środowisko uruchomieniowe. właściwości, indeksery, delegacje, zdarzenia: język C# pozwala definiować wiele różnych elementów składowych klas, nie tylko pola czy metody. refleksje i atrybuty (metaprogramowanie): w czasie pracy programu istnieje możliwość analizy struktury kodu z poziomu tego kodu. Umożliwia to tworzenie wysoce uniwersalnych mechanizmów operujących na strukturze kodu nie znanej w czasie kompilacji. Wykorzystywane to jest m.in. w bibliotekach ORM, narzędziach do analizy i weryfikacji kodu czy rozszerzeniach AOP. Mechanizm atrybutów został z C# zapożyczony do Javy w wersji 1.5. typy ogólne (generics - dostępne od wersji.net 2.0): mechanizm zbliżony swoją ogólnością do szablonów w C++, jednak tu typ ogólny jest przenoszony do modułu binarnego i możliwy jest do wykorzystania bez konieczności posiadania kodu źródłowego (szablony w C++ to w uproszczeniu rozbudowane makrodefinicje) 24

19 dynamiczne tworzenie kodu: biblioteki.net umożliwiają dynamiczne tworzenie kodu w czasie działania programu i włączanie go do kodu aktualnie wykonywanego. Możliwe jest zarówno dynamiczne tworzenie kodu wykonywalnego ze źródeł C# jak i tworzenie dynamicznych modułów w języku pośrednim (MSIL). bogata biblioteka klas BCL, umożliwiająca rozwijanie aplikacji konsolowych, okienkowych (System.Windows.Forms), bazodanowych (ADO.NET), sieciowych (System.Net), w architekturze rozproszonej (WebServices) czy dynamicznych aplikacji internetowych (ASP.NET) Strona domowa: Cena: Visual Studio 2005 Standard ENG academic edition: ok. 800 PLN Visual Studio 2005 Standard ENG: Visual Studio 2005 Pro ENG: ok PLN ok PLN Dostępne bazy danych Powstająca aplikacja będzie współpracować z bazą danych, stąd konieczność porównania i wyboru odpowiedniego rozwiązania. Ograniczone możliwości urządzenia przenośnego zmuszają do korzystania z prostych rozwiązań, nie wymagających wielu zasobów, zatem większe serwery bazodanowe należy odrzucić. Najprostsze rozwiązania jak proste nierelacyjne bazy danych lub operowanie bezpośrednio na plikach tekstowych są mało funkcjonalne i często równie mało wydajne, a do tego niezbyt odporne na błędy. Pozostają dwa wyjścia dostarczany przez Microsoft SQL Server CE stworzony specjalnie dla urządzeń mobilnych lub baza danych oparta na bibliotece SQLite, która nie potrzebuje osobnego procesu RDBMS i operując bezpośrednio na plikach z danymi udostępnia rozbudowaną składnię języka SQL. Poniżej znajduje się krótka charakterystyka tych rozwiązań. Ostatecznie wybór padł na bazę SQLite z uwagi na jej wysoką wydajność, szczególnie w porównaniu z rozwiązaniem Microsoftu (w sieci można się spotkać wręcz z opiniami, że jeszcze tylko ich dział marketingu uważa tę bazę za wydajną). Co prawda SQLite nie udostępnia żadnych mechanizmów synchronizacji i replikacji, lecz stworzenie ich jest ciekawym wyzwaniem. 25

20 MS SQL Server CE Microsoft SQL Server Compact Edition to niewielka baza danych która może zostać uruchomiona na komputerach osobistych, urządzeniach przenośnych i tabletach. Wymaga mniej niż 2MB przestrzeni dyskowej i około 5MB pamięci. oraz w przeciwieństwie do pełnej wersji serwera nie wymaga uruchomienia osobnego procesu RDBMS. Ważną cechą tego rozwiązania jest możliwość synchronizacji z innymi wersjami Microsoft SQL Servera. Wsparcie dla tej bazy danych jest w pełni zintegrowane ze środowiskiem Visual Studio 2005 i w pełni obsługuje ADO.NET. SQL Server CE posiada zaimplementowany podzbiór składni języka SQL 92. [5] SQLite SQLite to stworzony przez Richarda Hippa w roku 2000 system zarządzania bazą danych oraz biblioteka C implementująca taki system, obsługująca język SQL. Rozwiązanie dostępne jest na licencji public domain. Biblioteka implementuje silnik SQL, dając możliwość używania bazy danych bez konieczności uruchamiania osobnego procesu RDBMS. W wielu zastosowaniach, a w szczególności w systemach wbudowanych, takie rozwiązanie jest najpraktyczniejsze. SQLite posiada również API do innych niż C języków programowania, w tym również platformy.net. Baza może łączyć się przez ODBC. Zawartość trzymana jest w jednym pliku o rozmiarze do 2 TB. Struktura bazy zbudowana jest przy użyciu drzew binarnych (ang. B-Tree). Osobne drzewo jest używane dla każdej z tabel i każdego z indeksów. SQLite udostępnia transakcje ACID oraz większość standardu SQL 92. Zalety SQLite to m.in.: Obsługa zapytań zagnieżdżonych Obsługa widoków Obsługa transakcji Obsługa triggerów (niepełna) Możliwość definiowania własnych funkcji Opcjonalne trzymanie danych w pamięci RAM, co dodatkowo przyśpiesza działanie Należy zaznaczyć, że niektórych z oferowanych przez SQLite funkcji brakuje nawet w tak rozbudowanych serwerach baz danych jak MySQL, zaś wydajność przy obsłudze jednego użytkownika w porównaniu do innych baz danych jest bardzo wysoka. [10] 26

21 Vieka esql Vieka esql jest rozbudowaną odmianą bazy SQLite która ma wszystkie je zalety i dodaje jeszcze kilka własnych rozwiązań, w tym m.in. graficzne narzędzia do obsługi bazy danych oraz kompresję pliku z danymi. Jako ciekawostkę można podać, że baza ta używana jest na pokładzie niszczycieli US Navy klasy DDG oraz w innych gałęziach US Military. Ważną dla nas zaletą jest to, że dla platformy Windows dla wszystkich zastosowań oraz dla Windows Mobile dla zastosowań prywatnych oraz tworzenia darmowych aplikacji ta baza danych jest bezpłatna. [11] Wadą Vieka esql jest bardzo słaba dokumentacja (większość linków na głównej stronie projektu od ponad roku prowadzi do stron z treścią coming soon ) oraz problemy z uruchomieniem bazy w środowisku.net (tutaj również przeszkodą jest brak dokumentacji) NET Framework.NET Framework to platforma programistyczna opracowana przez firmę Microsoft. Został on zaprojektowany jako zintegrowane środowisko, które w założeniu ma umożliwiać bezproblemowe wytwarzanie i uruchamianie aplikacji internetowych, aplikacji bazujących na Windows Forms oraz aplikacji dla urządzeń mobilnych. Główne cele platformy to: zapewnienie logicznie spójnego, obiektowego środowiska dla rozmaitych aplikacji zapewnienie środowiska które pozwoli zminimalizować konflikty wersji które przez wiele lat były problemem programistów Windows głównie problemy z bibliotekami DLL zapewnienie przenośnego środowiska, które będzie bazowało na certyfikowanych standardach i które będzie dawało możliwość zarządzania przez dowolny system operacyjny już teraz język C# oraz infrastruktura wspólnego języka (ang. Common Language Infrastructure, CLI) są objęte standardami ECMA (ang. European Computer Manufacturers Association) zapewnienie środowiska zarządzanego, w którym weryfikacja kodu pod kątem bezpieczeństwa wykonywania będzie możliwie prosta Realizacja tych założeń wymagała opracowanie odpowiedniej architektury, która dzieli platformę na dwie części: wspólne środowisko uruchomieniowe (ang.: Common Language Runtime, CLR) oraz bibliotekę klas platformy (ang.: Framework Class Library, FCL). 27

22 Środowisko uruchomieniowe CLR to opracowana przez firmę Microsoft implementacja standardu CLI, która obsługuje wykonywanie kodu i wszystkie związane z tym zadania, czyli kompilację, zarządzanie pamięcią i wątkami, zapewnianie bezpieczeństwa oraz wymuszanie bezpieczeństwa typów. Kod wykonywany w środowisku CLR nazywa się kodem zarządzanym w przeciwieństwie do np. obiektów COM lub komponentów bazujących na Windows API. Biblioteka klas platformy FCL jest biblioteką kodu wielokrotnego użytku definiującą typy (klasy, struktury, itp.) które są udostępniane aplikacjom pracującym pod kontrolą CLR. Standard infrastruktury wspólnego języka CLI definiuje niezależne od platformy środowisko wykonywania wirtualnego kodu. Nie preferuje on żadnego systemu operacyjnego, więc można go stosować zarówno w środowisku Linux jak i w Windows. Głównym elementem tego standardu jest definicja wspólnego kodu pośredniego (ang.: Common Intermediate Language, CIL) który musi być generowany przez kompilatory zgodne ze standardem CLI, oraz system typów, który definiuje typy danych obsługiwane przez wszystkie zgodne języki programowania. Język pośredni jest kompilowany do języka właściwego dla docelowego systemu operacyjnego. Platforma.NET jest implementacją standardów CLI zaproponowaną przez firmę Microsoft, oferującą daleko bardziej rozbudowany zestaw rozwiązań i funkcji niż ten zdefiniowany w standardowej implementacji. Obecnie istnieje ponad 40 języków programowania zgodnych z.net, z których wiele musiało przejść istotne zmiany by dostosować się do nowego środowiska. Dlatego zwykle oznacza się takie języki przyrostkiem.net (np. Delphi.NET, VB.NET, itp.). [3] Obecnie najbardziej znane platformy.net to: Microsoft.NET Frawework Mono projekt Novella na licencji Open Source DotGNU Portable NET implementacja powstająca w ramach projektu GNU Warto na koniec wspomnieć o języku Nemerle który również jest oparty na platformie.net. Powstał on we Wrocławiu i zawiera elementy programowania funkcyjnego i obiektowego. Składnia języka wzorowana jest na C# i posiada zaawansowany system makrodefinicji. Rozwijany jest nie tylko przez kadrę naukową, lecz również przez studentów w ramach prac dyplomowych. 28

23 .NET compact framework.net Compact Framework (.NET CF) jest wersją.net Framework przeznaczoną do uruchamiania na urządzeniach przenośnych takich jak PDA, telefony komórkowe lub przystawki telewizyjne. Wykorzystuje on podzbiór klas pełnego.net Framework oraz kilka własnych klas projektowanych specjalnie dla urządzeń mobilnych. Aby móc uruchomić aplikację.net CF potrzebna jest biblioteka.net Compact Framework Runtime. Dostępna jest dla systemów Windows CE począwszy od wersji Pocket PC Aplikacji stworzonych dla.net CF nie można uruchomić na komputerze PC. Wśród elementów wspólnych z pełnym.net Framework na pierwszym miejscu znajduje się ten sam mechanizm CLR wraz z JIT, garbage-collectorem i CLS. Dostępne jest wsparcie dla wielu języków, wspólny zbiór typów, model wątków i zgodność ze standardem ECMA. [5] Z różnic wymienić można m.in.: całkowity brak wsparcia dla ASP.NET z uwagi na zupełnie inny obszar zastosowań. wiele klas i komponentów jest ograniczonych w stosunku do swoich odpowiedników z.net Framework z reguły z powodów technicznych jak np. ograniczeń pamięci. brak jest wsparcia dla obiektów COM, ActiveX oraz Windows Scripting Host, jednak można korzystać z wywołań P/Invoke do bibliotek DLL, a te z kolei mogą obsługiwać COM nie istnieje tu pojęcie katalogu bieżącego wywołanie Directory.GetCurrentDirectory() zwróci błąd (jest jednak sposób na obejście tego ograniczenia opisany w rozdziale 4) ADO.NET jest pozbawiony wsparcia dla mechanizmu OLEDB, zamiast tego do dyspozycji jest SQL Server CE.NET (patrz rozdział 3.4) obliczenia zmiennoprzecinkowe dla bardzo małych wartości zwracają zero (wynika to m.in. z ograniczeń architektury MIPS, zaś z powodów wydajnościowych nie stosuje się emulacji) trochę inne podejście do operacji wejścia/wyjścia wynikające z innego systemu operacyjnego, np. brak informacji o zmianie pliku lub brak dostępu do atrybutów plików i katalogów brak jest walidacji XML oraz zapytań XPath 29