ZARZĄDZENIA KONGREGACJI FORMACJI KATOLICKIEJ WPROWADZAJĄCE W ŻYCIE KONSTYTUCJĘ APOSTOLSKĄ «SAPIENTIA CHRISTIANA» (tekst zmieniony)

Transkrypt

1 Sacra Congregatio pro Institutione Catholica Ordinationes ad Constitutionem Apostolicam Sapientia Christiana rite exsequendam (textus innovatus) Sacra Congregatio pro Institutione Catholica, ad normam art. 10 Constitutionis Apostolicae Sapientia Christiana, Ordinationes, quae sequuntur, Universitatibus et Facultatibus Ecclesiasticis tradit easdemque fideliter servandas praescribit. ZARZĄDZENIA KONGREGACJI FORMACJI KATOLICKIEJ WPROWADZAJĄCE W ŻYCIE KONSTYTUCJĘ APOSTOLSKĄ «SAPIENTIA CHRISTIANA» (tekst zmieniony) Zgodnie z przepisem art. 10 Konstytucji Apostolskiej, "Sapientia Christiana", Kongregacja Edukacji Katolickiej przekazuje Uniwersytetom i Wydziałom Kościelnym zamieszczone poniżej Zarządzenia Wykonawcze i nakazuje, aby wiernie ich przestrzegano. PARS PRIMA NORMAE COMMUNES Titulus I De Universitatum Facultatumve Ecclesiasticarum natura et fine (Const. Apost, art. 1-10) Art. 1. Universitatis vel Facultatis nomine ea quoque intelleguntur Athenaea, Instituta aliaque Centra Academica, quae a Sancta Sede canonice erecta vel approbata sint, cum iure gradus academicos conferendi eiusdem Sanctae Sedis auctoritate. Art. 2. Ad investigationem fovendam valde suadentur specialia inquisitionis scientificae centra, commentaria periodica et collectiones scientificae, necnon scientifici conventus. Art. 3. Munera, quibus obeundis studentes praeparantur, esse possunt vel proprie scientifica, sicut investigatio et magisterium, vel potius pastoralia. Huius diversitatis ratio habenda est in curriculis studiorum ordinandis et in gradibus academicis definiendis, scientifica semper eorum indole servata. Art. 4. Actuosa pars in ministerio evangelizationis actionem Ecclesiae respicit in re pastorali, oecumenica et missionaria; atque ad fidem intellegendam, tuendam et diffundendam imprimis dirigitur; simul vero ad totum ambitum culturae et societatis humanae extenditur. Art. 5. Conferentiae Episcopales, cum Apostolica Sede hac etiam in re coniunctae, sedula cura Universitates Facultatesve prosequentes: 1 una cum Magnis Cancellariis progressum earum foveant et, servata quidem autonomia scientiae ad mentem Concilii Vaticani II, imprimis de earum condicione scientifica et ecclesiali sint sollicitae; 2 quod attinet ad quaestiones communes intra fines propriae regionis occurrentes, Facultatum actiones adiuvent, inspirent, apto nexu componant; 3 ratione habita et necessitatum Ecclesiae et progressus culturalis propriae regionis, ut eae aequo habeantur numero, curent; 4 ad haec perficienda de suo gremio Commissionem constituant, cui Peritorum Coetus sit adiumento. 1 Część pierwsza NORMY OGÓLNE Tytuł 1 Charakter i cel Uniwersytetów lub Wydziałów Kościelnych (Konst. Apost, art. 1-10) Art. 1. Uniwersytet lub Wydział oznacza również uczelnie, Instytuty, czy inne Ośrodki Akademickie, które zostały kanonicznie erygowane lub zatwierdzone przez Stolicę Świętą, z prawem nadawania stopni akademickich powagą tejże Stolicy Świętej. Art. 2. Do postępu badań przyczyniają się w poważnym stopniu specjalne ośrodki naukowych badań, czasopisma i zbiory naukowe, jak również naukowe sympozja (spotkania). Art. 3. Zadania, do podjęcia których przygotowuje się studentów, mogą być bądź ściśle naukowe, jak praca badawcza i pedagogiczna, bądź raczej duszpasterskie. Tę różnorodność celów trzeba mieć na uwadze w układaniu programu studiów oraz w określaniu stopni akademickich, z zachowaniem zawsze ich naukowego charakteru. Art. 4. Doniosła część posługiwania ewangelizacyjnego dotyczy działalności Kościoła w zakresie duszpasterskim, ekumenicznym oraz misyjnym i jest skierowana przede wszystkim do zrozumienia, obrony (strzeżenia) i rozszerzania wiary; obejmuje ono zarazem swym zasięgiem całą kulturę i społeczność ludzką. Art. 5. Konferencje Biskupie, złączone ze Stolicą Apostolską również i w tej sprawie, otaczając pilną troską Uniwersytety lub wydziały: 1 działając wspólnie z Wielkimi Kanclerzami powinny sprzyjać ich rozwojowi oraz respektując wprawdzie autonomię nauki zgodnie z duchem Soboru Watykańskiego II - dbać przede wszystkim o ich sytuację naukową (poziom) i eklezjalną; 2 gdy idzie o sprawy ogólne pojawiające się w granicach własnego regionu (kraju), to niech wspierają, inspirują i koordynują działalność Wydziałów; 3 biorąc pod uwagę zarówno potrzeby Kościoła jak też rozwój kulturalny własnego regionu, mają zatroszczyć się o odpowiednią ich (Wydziałów) liczbę; 4 dla wykonania tego, o czym wyżej była mowa winny ustanowić spośród swego gremium Komisję, którą ma wspomagać Zespół Biegłych.

2 Art. 6. Ad Statuta una cum Ratione Studiorum conficienda prae oculis habeantur Normae, quae in Appendice I harum Ordinationum continentur. Art Valor canonicus gradus academici significat illum gradum habilitare ad suscipienda munera ecclesiastica, pro quibus gradus academicus requiratur, imprimis ad docendas scientias sacras in Facultatibus, seminariis maioribus et aequipollentibus scholis. 2. Condiciones implendae ad singulorum graduum agnitionem, de qua in art. 9 Constitutionis Apostolicae, praeter consensum Auctoritatis Ecclesiasticae localis vel regionalis, respicient imprimis Collegium docentium, rationem studiorum atque subsidia scientifica. 3. Gradus ad quosdam tantum effectus canonicos agniti numquam gradibus canonicis simpliciter aequiparentur. Art. 6. Przy sporządzaniu Statutów oraz Programu Studiów należy mieć na uwadze Normy zawarte w załączniku I niniejszych Zarządzeń. Art Walor kanoniczny stopnia akademickiego oznacza, że ten stopień upoważnia (uzdalnia) do otrzymania funkcji kościelnych, odnośnie do których jest wymagany stopień kościelny, a więc na pierwszym miejscu do nauczania przedmiotów kościelnych na Wydziałach, w wyższych seminariach i szkołach równorzędnych. 2. Warunki wymagane do uznania poszczególnych stopni akademickich, o jakich mowa w art. 9 Konstytucji Apostolskiej, oprócz zgody kościelnej władzy lokalnej lub regionalnej, dotyczą na pierwszym miejscu grona nauczającego, programu studiów oraz pomocy naukowych. 3. Stopnie uznane tylko w odniesieniu do pewnych skutków kanonicznych nie powinny być nigdy stawiane na równi ze stopniami kanonicznymi. Titulus II De Communitate Academica eiusque regimine (Const. Apost, art ) Art. 8. Ad Magni Cancellarii munus pertinet: 1 Universitatem vel Facultatem constanter provehere, scientificam navitatem promovere et curare, ut doctrina catholica integra servetur at[w:]e Statuta et praescripta Sanctae Sedis fideliter impleantur; 2 communionem fovere inter omnia communitatis membra; 3 proponere Sacrae Congregationi pro Institutione Catholica nomina sive illius, qui Rector vel Praeses nominandus vel confirmandus sit, sive docentium, pro quibus declaratio Nihil obstat postuletur; 4 professionem fidei Rectoris vel Praesidis accipere; 5 veniam docendi vel missionem canonicam docentibus conferre vel auferre ad normam Constitutionis; 6 Sacram Congregationem pro Institutione Catholica de rebus gravioribus certiorem facere, eique singulis trienniis accuratam relationem de statu academico, morali et oeconomico Universitatis vel Facultatis mittere. Art. 9. Si Universitas vel Facultas ex auctoritate collegiali pendeat (v.g. e Conferentia Episcopali), aliquis ex ea designetur, qui munus Magni Cancellarii exerceat. Art. 10. Ordinarius loci, qui non sit Magnus Cancellarius, eo quod vitae pastoralis in sua dioecesi responsabilitatem habet, cum compererit quaedam in Universitate vel Facultate fieri contra doctrinam vel mores vel ecclesiasticam disciplinam, Magnum Cancellarium certiorem faciat ut provideat; si Magnus Cancella rius non providerit, patet recursus ad Sanctam Sedem, salva obligatione per se providendi in casibus gravioribus et urgentioribus, qui periculum afferant dioecesi ipsius. 2 Tytuł II Wspólnota akademicka i jej zarząd (Konst. Apost., art ) Art. 8. Do obowiązków Wielkiego Kanclerza należy: 1 Wytrwale wspierać rozwój Uniwersytetu lub Wydziału i troszczyć się o nieskazitelność katolickiej doktryny oraz, by wiernie zachowywano Statuty i przepisy wydane przez Stolicę Świętą; 2 potęgować wspólnotę między wszystkimi członkami społeczności (uniwersyteckiej); 3 przedstawianie Kongregacji Edukacji Katolickiej nazwisk osób, które mają być mianowane lub zatwierdzone na stanowisko Rektora lub Przewodniczącego, bądź też na stanowiska wykładowców, dla których wymagane jest oświadczenie, że nie ma przeciw nim zastrzeżeń; 4 przyjmować wyznanie wiary od Rektora lub Przewodniczącego; 5 udzielanie lub odwoływanie zezwolenia na nauczanie lub misję kanoniczną - zgodnie z postanowieniami Konstytucji; 6 informować Kongregację Edukacji Katolickiej o ważniejszych sprawach i przesyłać jej co trzy lata dokładne sprawozdanie o stanie akademickim, moralnym i materialnym Uniwersytetu lub Wydziału. Art. 9. Jeśli Uniwersytet lub Wydział podlega władzy kolegialnej (np. Konferencji Biskupiej), należy wyznaczyć jednego z jej grona, aby pełnił funkcję Wielkiego Kanclerza. Art. 10. Ordynariusz miejsca, który z powodu zajęć duszpasterskich związanych z jego diecezją, nie jest Wielkim Kanclerzem, z chwilą gdy stwierdzi, że na Uniwersytecie lub Wydziale dzieje się coś, co jest sprzeczne z doktryną, obyczajami lub karnością kościelną, ma obowiązek powiadomić o tym Wielkiego Kanclerza, aby ten podjął środki zaradcze. Jeśli Wielki Kanclerz sprawy nie załatwi, pozostaje rekurs do Stolicy Apostolskiej, z tym, że ordynariusz ma obowiązek osobiście interweniować w przypadkach poważniejszych lub naglących, które mogłyby przynieść

3 Art. 11. Quae in art. 19 Constitutionis statuuntur, a singulis Facultatibus in propriis Statutis explicanda sunt, maius momentum pro opportunitate tribuendo vel regimini collegiali vel regimini personali, dummodo utraque forma servetur, ratione habita praxis universitatum regionis, in qua Facultas sit, vel Instituti religiosi, ad quod Facultas pertineat. Art. 12. Praeter Consilium Universitatis (Senatum Academicum) et Consilium Facultatis, quae etsi diverso nomine ubique habentur, opportune Statuta definire possunt specialia Consilia vel Commissiones rebus scientificis, paedagogicis, disciplinaribus, oeconomi-cis, etc. expediendis et provehendis. Art In Constitutione Rector dicitur, qui praeest Universitati; Praeses, qui praeest Instituto vel Facultati sui iuris; Decanus, qui praeest Facultati, quae sit pars Universitatis. 2. In Statutis determinandum est, ad quod tempus ii nominentur (v. g. ad triennium) et quomodo et quoties in munere confirmari possint. Art. 14. Ad Rectoris vel Praesidis munus pertinet: 1 totam communitatis academicae navitatem dirigere, promovere ac coordinare; 2 Universitatem vel Institutum Facultatemve sui iuris repraesentare; 3 convocare Consilia Universitatis vel Instituti Facultatisve sui iuris eisque praesidere ad normam Statutorum; 4 administrationi temporali prospicere; 5 ad Magnum Cancellarium de rebus gravioribus referre; 6 ad Sacram Congregationem pro Institutione Catholica quotannis rationarium seu summarium statisticum, secundum schema eiusdem Sacrae Congregationis, mittere. Art. 15. Ad Decanum Facultatis pertinet: 1 navitatem Facultatis, praesertim circa studia, promovere et coordinare, eiusque necessitatibus tempestive providere; 2 convocare Consilium Facultatis eique praesidere; 3 studentes, nomine Rectoris, admittere vel excludere ad normam Statutorum; 4 referre ad Rectorem, quae a Facultate fiant vel proponantur; 5 exsequenda curare, quae ab Auctoritatibus superioribus statuta sint. szkodę diecezji. Art. 11. To, o czym mowa w art. 19 Konstytucji, winno być sprecyzowane przez poszczególne Wydziały we własnych Statutach, z przyznaniem większej roli - zależnie od warunków - zarządowi kolegialnemu lub indywidualnemu (osobowemu), byleby tylko zachowano obie formy - biorąc pod uwagę praktykę uniwersytecką regionu (kraju), na którym znajduje się Wydział, lub Instytutu zakonnego, do którego Wydział należy. Art. 12. Oprócz Rady Uniwersyteckiej (Senatu Akademickiego) i Rady Wydziału - które chociaż mają różną nazwę, to jednak wszędzie istnieją - Statuty mogą ustanowić również specjalne Rady lub Komisje dla załatwiania i rozwijania spraw naukowych, pedagogicznych, dyscyplinarnych itd. Art W Konstytucji Rektorem nazywa się tego, kto stoi na czele Uniwersytetu; Przewodniczącym tego, kto stoi na czele Instytutu lub Wydziału samodzielnego; Dziekanem tego, kto stoi na czele Wydziału stanowiącego część Uniwersytetu. 2. Statuty powinny określić, na jaki okres czasu są oni mianowani (np. na trzy lata) oraz w jaki sposób i ile razy mogą być (ponownie) zatwierdzani na (tym) stanowisku. Art. 14. Do obowiązków Rektora lub Przewodniczącego należy: 1 kierować, popierać i koordynować działalność wspólnoty akademickiej; 2 reprezentować Uniwersytet lub Instytut, czy Wydział samodzielny; 3 zwoływać Radę Uniwersytetu, Instytutu lub Wydziału samodzielnego oraz przewodniczyć im, zgodnie z przepisami Statutów; 4 nadzorować administrację doczesną; 5 informować Wielkiego Kanclerza o sprawach ważniejszych; 6 przesyłać do Kongregacji Edukacji Katolickiej każdego roku sprawozdanie, czyli relację statystyczną, według wzoru ustalonego przez te Kongregację. Art. 15. Do zadań Dziekana Wydziału należy: 1 popierać i koordynować działalność Wydziału oraz na czas zaspokajać jego potrzeby; 2 zwoływać Radę Wydziału i przewodniczyć jej; 3 w imieniu Rektora przyjmować lub wydalać studentów, zgodnie z przepisami Statutów; 4 informować Rektora o tym, co się dzieje na Wydziale lub co proponuje; 5 starać się o wykonanie zarządzeń władz wyższych. Titulus III De Docentibus (Const. Apost, art ) Art. 16. l. Docentes stabiliter Facultati adscripti sunt ii imprimis, qui pleno ac firmo iure cooptati sunt et vocari solent Ordinarii; proxime accedunt Extraordinarii; alii quoque utiliter haberi possunt, secundum 3 Tytuł III Grono nauczające (Konst. Apost., art ) Art Stałymi (etatowymi) wykładowcami Wydziału są ci przede wszystkim, którzy włączeni są do Wydziału prawem pełnym i trwałym i noszą zwykle nazwę (wykładowców, profesorów) zwyczaj-

4 universitatum praxim. 2. Praeter docentes stabiles alii haberi solent, vario nomine designati, in primis qui ex aliis Facultatibus invitantur. 3. Assistentes denique opportune habentur ad peculiaria munera academica implenda, qui congruenti titulo praediti sint oportet. Art. 17. Doctoratus congruens intellegitur secundum disciplinam, quam quis docere debet. Si de disciplina sacra agatur vel cum ea conexa, oportet ut Doctoratus sit gradus canonicus: si Doctoratus non sit canonicus, ordinarie requiritur saltem Licentia canonica. Art. 18. Docentibus acatholicis, cooptatis secundum normas competentis Auctoritatis Ecclesiasticae( 1 ), datur a Magno Cancellario venia docendi. Art Statuta indicent quando habeatur collatio muneris stabilis, respectu declarationis Nihil obstat obtinendae ad normam art. 27 Constitutionis. 2. Nihil obstat Sanctae Sedis est declaratio nullum officere impedimentum, ad normam Constitutionis atque peculiarium Statutorum, nominationi propositae. Cum vero aliquod impedimentum sit, id cum Magno Cancellario communicetur, qui docentem de eo audiet. 3. Si peculiaria adiuncta temporis vel loci impediant, ne declaratio Nihil obstat Sanctae Sedis petatur, Magnus Cancellarius cum Sacra Congregatione pro Institutione Catholica consilia ineat de opportuna solutione invenienda. 4. In Facultatibus sub peculiari iure concordatario positis serventur normae pro tempore vigentes. Art. 20. Temporis intervallum ad promotionem requisitum, quod saltem triennium esse debet, in Statutis determinandum est. Art Docentes, imprimis stabiles, operam inter se sociare studeant. Suadetur quoque cooperatio cum docentibus aliarum Facultatum, praesertim quoad disciplinas, quae affines vel conexae sint. 2. Nemo potest simul esse docens stabilis in duabus Facultatibus. Art In Statutis accurate definiatur ratio procedendi cum de suspensione vel dimissione docentis agatur, praesertim ob causas doctrinam respicientes. 2. Curandum est ut imprimis res privatim componatur inter Rectorem vel Praesidem vel Decanum et ipsum docentem. Si non componatur, res opportune tractetur a Consilio vel Commissione competenti, ita ut prima facti examinatio in ipso Universitatis vel Facultatis gremio fiat. Si non sufficiat, res deferatur ad Magnum Cancellarium, qui cum viris peritis, sive Uninych; zaraz po nich idą nadzwyczajni. Z pożytkiem mogą być także jeszcze inni wykładowcy, zgodnie (z ogólną) praktyką uniwersytecką. 2. Oprócz wykładowców stałych bywają także inni, różnie nazywani, przede wszystkim zapraszani z innych Wydziałów. 3. Jest wreszcie wskazane, by byli również a- systenci, dla wypełniania szczególnych (różnych) funkcji akademickich, posiadający odpowiedni tytuł. Art, 17. "Odpowiedni doktorat" rozumie się zgodnie z dyscypliną, którą ktoś ma wykładać. W przypadku dyscypliny kościelnej lub z nią związanej konieczne jest, aby doktorat był stopniem kanonicznym. Jeśli doktorat nie jest kanoniczny, z reguły wymaga się przynajmniej kanonicznego Licenjatu. Art. 18. Wykładowcom, którzy są akatolikami, zatrudnionym zgodnie z postanowieniami kompetentnej władzy kościelnej1 1, zezwolenia na prowadzenie wykładów udziela Wielki Kanclerz. Art Statuty winny określić, kiedy następuje nadanie stałej funkcji (etatu), gdy ma się na u- wadze konieczność uzyskania zaświadczenia, że "nie ma zastrzeżeń" co do danej osoby, wymaganego zgodnie z postanowieniem art. 27 Konstytucji. 2. "Brak zastrzeżeń" ze strony Stolicy Apostolskiej jest stwierdzeniem, że nie ma żadnej przeszkody - zgodnie z przepisami Konstytucji oraz Statutów (danej uczelni) - gdy idzie o proponowaną nominację. Gdyby istniała jakaś przeszkoda, winna być przedstawiona Wielkiemu Kanclerzowi, który przesłucha wykładowcę na tę okoliczność. 3. Jeśli szczególne okoliczności czasu lub miejsca nie pozwalają na staranie się o zaświadczenie Stolicy Apostolskiej, stwierdzające "brak zastrzeżeń". Wielki Kanclerz nawiązuje kontakt z Kongregacją Edukacji Katolickiej, aby znaleźć odpowiednie rozwiązanie. 4. Na Wydziałach, których pozycja jest regulowana prawem konkordatowym należy przestrzegać aktualnie obowiązujących przepisów. Art. 20. Okres czasu wymagany do awansu - który wynosić winien przynajmniej trzy lata - należy określić w Statutach. Art Wykładowcy, przede wszystkim stali (etatowi), mają dążyć do wzajemnej współpracy. Zaleca się również współpracę z wykładowcami innych Wydziałów, zwłaszcza w zakresie dyscyplin pokrewnych lub związanych. 2. Nikt nie może być równocześnie stałym wykładowcą na dwóch Wydziałach. Art Statuty powinny określić dokładnie procedurę zawieszania lub wydalania wykładowcy, zwłaszcza z powodów dotyczących doktryny. 2. Należy zatroszczyć się o to, ażeby sprawa była najpierw załatwiana prywatnie między Rektorem, Przewodniczącym, czy Dziekanem i samym zainteresowanym wykładowcą. Jeśli nie da się sprawy w ten sposób załatwić, ma być ona z kolei właściwie rozważona przez kompetentną Radę lub Komisję, a więc w ten sposób, by pierwsze zbadanie 1 Cfr. Directorium ad ea quae a Conc. Vat. II de re oecumenica promulgata sunt exsequenda, Pars altera: AAS 62 (1972), pp. 705 ss. 4

5 versitatis vel Faculta tis sive externis, rem consideret, ut opportune provideat. Patet vero recursus ad Sanctam Sedem, ut res definitive solvatur, data semper docenti facultate causam suam explicandi et defendendi. 3. Attamen, in casibus gravioribus vel urgentioribus, ut studentium et fidelium bono provideatur, Magnus Cancellarius docentem ad tempus suspendat, donec ordinaria ratio procedendi concludatur. Art. 23. Presbyteri dioecesani et Religiosi iisve in iure aequiparati ut Facultatis docentes fiant et maneant, indigent consensu proprii Ordinarii Dioecesani aut Superioris, servatis normis a competenti Auctoritate Ecclesiastica de hac re editis. sprawy miało miejsce w samym gronie uniwersyteckim lub wydziałowym. Jeśli i to nie wystarczy, sprawa winna być przedstawiona Wielkiemu Kanclerzowi, który ją rozpatrzy wspólnie z ekspertami powołanymi z danego Uniwersytetu lub Wydziału albo z zewnętrz, aby podjąć odpowiednią decyzję. Pozostaje jednak możność odniesienia się do Stolicy Apostolskiej celem ostatecznego załatwienia sprawy - z tym, że wykładowca musi mieć zawsze możność złożenia wyjaśnień i obrony. 3. Jednakże w przypadkach poważniejszych i naglących - mając na uwadze dobro studentów i wiernych - Wielki Kanclerz powinien czasowo zawiesić wykładowcę, dopóki nie zakończy się zwyczajny sposób postępowania. Art. 23. Kapłani diecezjalni i osoby zakonne, jak również te, które w prawie są im przyrównane, tylko wtedy mogą podejmować i zatrzymywać funkcję wykładowcy, gdy posiadają zgodę własnego Ordynariusza diecezjalnego lub Przełożonego - z zachowaniem przepisów wydanych w tej materii przez kompetentną Władzę kościelną. Titulus IV De Studentibus (Const. Apost, art ) Art Legitimum testimonium ad normam art. 31 Constitutionis: 1 de vitae moribus, pro clericis et sacrorum alumnis datur a proprio Ordinario vel ab eius delegato; pro ceteris a persona ecclesiastica; 2 de studiis praeviis est studiorum titulus, qui requiritur ad normam art. 32 Constitutionis. 2. Cum studia ad Universitatem ingrediendam requisita in variis nationibus inter se differant, Facultas ius et officium habet examinandi an omnes disciplinae traditae sint, quae ab ipsa Facultate necessariae habentur. 3. Congrua linguae Latinae cognitio in Facultatibus scientiarum sacrarum requiritur, ut studentes harum scientiarum fontes et Ecclesiae documenta intellegere atque adhibere possint. 4. Quod si qua disciplina nullo modo vel non satis tradita sit, Facultas exigat ut eius studium suppleatur tempore opportuno et examini satisfiat. Art Praeter studentes ordinarios, seu qui ad gradus academicos contendunt, admitti possunt studentes extraordinarii secundum normas in Statutis determinatas. 2. Studens uni tantum Facultati ut ordinarius adscribi potest. Art. 26. Transitus studentis ab una ad aliam Facultatem tantum initio anni academici vel semestris fieri Tytuł IV Studenci (Konst. Apost., art ) Art Prawomocne świadectwo, wymagane zgodnie z postanowieniem art. 31 Konstytucji: 1 gdy dotyczy moralności duchownych i alumnów jest wystawiane przez własnego Ordynariusza lub jego delegata; gdy dotyczy moralności pozostałych osób - przez osobę kościelną; 2 gdy chodzi o wcześniej odbyte studia, to jest nim świadectwo ukończenia studiów, wymagane zgodnie z postanowieniem art. 32 Konstytucji. 2. Ponieważ w poszczególnych krajach stawia się różne wymagania w zakresie ukończenia studiów uprawniających do przyjęcia na Uniwersytet, Wydział ma prawo i obowiązek zbadania, czy zostały wyłożone wszystkie dyscypliny, które Wydział uważa za konieczne. 3. Na Wydziałach nauk kościelnych wymagana jest odpowiednia znajomość języka łacińskiego, ażeby studenci mogli zrozumieć i posługiwać się źródłami tych nauk oraz dokumentami kościelnymi Jeśli jakiś przedmiot nie był w ogóle wykładany, albo w stopniu niewystarczającym, Wydział powinien zażądać jego uzupełnienia w odpowiednim czasie i złożenia egzaminu. Art Oprócz studentów zwyczajnych, tj. takich, którzy zamierzają uzyskać stopnie akademickie, mogą być również studenci nadzwyczajni, zgodnie z normami ustalonymi w Statutach. 2. Tylko na jednym Wydziale można być studentem zwyczajnym. Art. 26. Przejście studenta z jednego Wydziału na drugi może mieć miejsce tylko na początku roku 2 Cfr. Conc. Oecum. Vat. II, Decr. de Institutione sacerdotali "Opt-tam totius". n. l3: AAS 58 (1966), p. 721, et Pauli VI Chirographus "Romani Sermonis": AAS 68 (1976), pp. 481 s. 5

6 potest, accurate quidem perpenso eiusdem statu academico et disciplinari; ita vero ut nemo ad gradum academicum admittatur nisi omnia absolverit, quae ad illum gradum consequendum secundum Facultatis Statuta requirantur. Art. 27. In normis determinandis ad suspensionem vel exclusionem studentis a Facultate in tuto ponatur ius studentis sese defendendi. Art. 34. In Universitatibus vel Facultatibus Ecclesiasticis canonice erectis vel approbatis gradus acadeakademickiego lub semestru, przy czym należy dokładnie rozważyć jego sytuację akademicką oraz dotyczącą zachowania. Nigdy jednak nikt nie może być dopuszczony do uzyskania stopnia akademickiego, jeśli nie ukończy wszystkiego, co jest wymagane przez Statuty Wydziału do uzyskania tego stopnia. Art. 27. Przy ustalaniu norm regulujących sprawę zawieszania lub wydalania studenta z Wydziału, należy zawsze zagwarantować prawo studenta do obrony. Titulus V De Officialibus et Administris (Const. Apost, art ) Art. 28. In Statutis vel alio congruo Universitatis vel Facultatis documento tum Officialium tum Administrorum iura et officia determinentur, eorumque participatio in vita communitatis universitariae. Tytuł V Urzędnicy i pracownicy administracji (Konst. Apost., art ) Art. 28. W Statutach, ewentualnie w innym odpowiednim dokumencie Uniwersytetu lub Wydziału, należy określić prawa i obowiązki zarówno urzędników jak pracowników administracji oraz ich udział we wspólnocie uniwersyteckiej. Titulus VI De Ratione Studiorum (Const. Apost., art ) Art. 29. Statuta singularum Facultatum definiant, quae disciplinae (principales et auxiliares) obligatoriae sint et ab omnibus frequentandae, quae vero liberae seu optionales. Art. 30. Pariter definiant Statuta exercitationes et seminaria, quibus studentes non tantum interesse debeant, sed etiam communi cum sodalibus labore et propriis commentationibus operam dare. Art. 31. Lectionum et exercitationum distributio apte ordinetur, ita ut studium privatum et labor personalis sub docentium ductu serio foveatur. Art Determinent quoque Statuta, qua ratione examinatores iudicium de candidatis significare debeant. 2. In iudicio ultimo de candidatis ad singulos gradus academicos, ratio habeatur omnium suffragiorum, quae in variis experimentis eiusdem cycli, sive scripto sive ore factis, tulerint. 3. In examinibus ad gradus, praesertim ad Doctoratum, etiam docentes externi utiliter invitari possunt. Art. 33. Statuta ea quoque indicent studiorum curricula, quae in Facultate ad peculiares fines stabiliter instituta sint, et diplomata, quae conferantur. Tytuł VI Program studiów (Konst. Apost., art ) Art. 29. Statuty poszczególnych Wydziałów mają określić, które dyscypliny (główne i pomocnicze) są obowiązkowe i należy na nie uczęszczać, a które dowolne, czyli według uznania. Art. 30. Niech Statuty również określą ćwiczenia i seminaria, w których studenci mają nie tylko obowiązek uczestniczyć, ale brać żywy udział przez wspólną z kolegami pracę i przygotowywanie własnych opracowań (referatów). Art. 31. Wykłady i ćwiczenia winny być odpowiednio rozłożone, ażeby to sprzyjało studium prywatnemu i osobistej pracy pod kierunkiem wykładowców. Art Statuty mają też określić kryteria oceny kandydatów podczas egzaminów. 2. W ostatniej ocenie kandydatów, przed uzyskiwaniem poszczególnych stopni akademickich, należy wziąć pod uwagę wyniki uzyskane przy składaniu wszystkich egzaminów danego cyklu, zarówno pisemnych jak ustnych. 3. Na egzaminy przewidziane przy uzyskiwaniu poszczególnych stopni, zwłaszcza Doktoratu, mogą być z pożytkiem zapraszani wykładowcy innych u- czelni (z zewnętrz). Art. 33. Statuty winny sprecyzować również program studiów, wprowadzanych na Wydziale dla uzyskania specjalnych celów oraz uzyskiwane po ich zakończeniu dyplomy. Titulus VII De Gradibus Academicis (Const. Apost, art ) 6 Tytuł VII Stopnie akademickie (Konst. Apost., art ) Art. 34. Uniwersytety lub Wydziały Kościelne, kanonicznie erygowane lub zatwierdzone, nadają

7 mici conferuntur nomine Summi Pontificis. Art. 35. Statuta determinent peculiaria requisita ad dissertationem doctoralem conficiendam, et normas de eiusdem publica defensione atque editione. Art. 36. Exemplar dissertationum, quae publici iuris factae sint, mittatur ad Sacram Congregationem pro Institutione Catholica. Suadetur ut mittatur etiam ad Facultates Ecclesiasticas de iisdem scientiis agentes, saltem propriae regionis. Art. 37. Documentis authenticis de collatis gradibus academicis subscribatur ab Auctoritatibus Academicis secundum Statuta necnon a Secretario Universitatis vel Facultatis, cuius etiam sigillum iisdem apponatur. Art. 38. Doctoratus ad honorem ne conferatur nisi Magnus Cancellarius, habita declaratione Nihil obstat Sanctae Sedis atque audito Universitatis vel Facultatis Consilio, consenserit. stopnie akademickie w imieniu Papieża. Art. 35. Statuty winny sprecyzować szczególne (szczegółowe) wymogi dotyczące przedstawienia rozprawy doktorskiej, jak również normy określające sposób jej publicznej obrony i wydania (publikacji). Art. 36. Egzemplarz rozpraw wydanych drukiem (opublikowanych) należy przesłać do Kongregacji Edukacji Katolickiej. Jest wskazane, aby taki egzemplarz przesłać również do pokrewnych Wydziałów Kościelnych, przynajmniej własnego regionu (kraju). Art. 37. Autentyczne dokumenty stwierdzające nadanie stopni akademickich mają być podpisane przez Władze akademickie zgodnie z przepisami Statutów oraz przez Sekretarza Uniwersytetu lub Wydziału i opatrzone także pieczęcią. Art. 38. Nie należy nadawać doktoratu honorowego ("honoris causa"), chyba że wyrazi na to zgodę Wielki Kanclerz, uzyskawszy zaświadczanie Stolicy Apostolskiej, że nie zgłasza sprzeciwu i wysłuchawszy zdania (opinii) Rady Uniwersytetu lub Wydziału. Titulus VIII De rebus didacticis (Const. Apost, art ) Art. 39. Universitas vel Facultas auditoria habeat vere apta et decora, quae disciplinis tradendis et studentium numero accommodata sint. Art. 40. Bibliotheca consultationis praesto sit, in qua inveniantur opera praecipua ad opus scientificum tum docentium tum studentium necessaria. Art. 41. Bibliothecae normae ita statuantur ut eius accessus et usus imprimis docentibus et studentibus facile pateant. Art. 42. Foveantur quoque cooperatio et coordinatio inter bibliothecas eiusdem urbis et regionis. Tytuł VIII Sprawy dydaktyczne (Konst. Apost., art ) Art. 39. Uniwersytet lub Wydział powinien posiadać właściwie urządzone i wyposażone (ozdobione) sale wykładowe, odpowiadające ilości wykładanych przedmiotów i liczbie studentów. Art. 40. Powinna być do dyspozycji biblioteka, posiadająca podstawowe dzieła, konieczne do pracy naukowej wykładowców i studentów. Art. 41. Regulamin biblioteki ma być ułożony w ten sposób, by dostęp do biblioteki i korzystanie z niej ułatwione były w pierwszym rzędzie wykładowcom i studentom. Art. 42. Należy także popierać współpracę i koordynację między bibliotekami tego samego miasta i regionu. Titulus IX De rebus oeconomicis (Const. Apost, art ) Art. 43. Ad administrationem in bono statu servandam, curent Auctoritates ut statis temporibus certiores reddantur de re oeconomica, et haec periodicae recognitioni accurate subiciatur. Art Opportunis modis provideatur ne tributorum normae aditum ad gradus academicos illis studentibus praecludant, qui, claro ingenio praediti, spem faciant se Ecclesiae valde utiles esse futuros. 2. Quare curandum est ut particularia constituantur beneficia scholastica, vario nomine appellata (bursae, pensiones, stipendia, etc), in studentes adiuvandos eroganda. Tytuł IX Sprawy ekonomiczna (Konst. Apost., art ) Art. 43. Mając na uwadze właściwą administrację, Władze (uczelni) winny zatroszczyć się o to, ażeby w określonych terminach były informowane na temat spraw ekonomicznych, a także, by poddawane były one okresowo dokładnej kontroli. Art W odpowiedni sposób należy zadbać o to, by przepisy dotyczące opłat nie zamykały drogi do uzyskania stopni akademickich tym studentom, którzy - odznaczając się jasnym umysłem - stwarzają nadzieję, że w przyszłości będą bardzo pożyteczni dla Kościoła. 2. Z tej racji należy zatroszczyć się o utworzenie specjalnych pomocy szkolnych, różnie nazywanych (bursy, pensje, stypendia itd.) przewidzianych dla wspomagania studentów. 7

8 Titulus X De Facultatum praestituta distributione et cooperatione (Const. Apost, art ) Art Cum de nova Universitate vel Facultate erigenda agatur, oportet ut: a) ostendatur necessitatem vel veram utilitatem adesse, cui satisfieri nequeat per affiliationem vel aggregationem vel incorporationem; b) praesto sint necessaria requisita, quorum praecipua sunt: 1 docentium stabiliter addictorum numerus et qualitas secundum naturam et postulata Facultatis; 2 studentium congruus numerus; 3 bibliotheca aliaque subsidia scientifica et auditoria; 4 subsidia oeconomica Universitati vel Facultati vere sufficientia; c) exhibeantur Statuta, cum Ratione Studiorum, praesenti Constitutioni et Ordinationibus accommodata. 2. Sacra Congregatio pro Institutione Catholica, audita sententia tum Conferentiae Episcopalis, praesertim sub aspectu pastorali, tum virorum peritorum, praecipue ex vicinioribus Facultatibus, sub aspectu potius scientifico, decernet de opportunitate novae erectionis; quae communiter ad experimentum fiet per congruum tempus, antequam definitive confirmetur. Art. 46. Cum autem de Universitate vel Facultate approbanda agatur, opus est: a) tum Conferentiae Episcopalis tum Auctoritatis dioeceseos consensus adsint; b) condiciones in superiore art sub b) et c) statutae impleantur. Art. 47. Condiciones affiliationis respiciunt praesertim docentium numerum et qualitatem, rationem studiorum, bibliothecam atque officium Facultatis affiliantis adsistendi Instituto affiliato; ideoque communiter Facultas affilians et Institutum affiliatum in eadem natione vel regione culturali sint oportet. Art Aggregatio est coniunctio cum Facultate alicuius Instituti, quod primum et secundum cyclum complectatur, ad respondentes gradus academicos per Facultatem consequendos. 2. Incorporatio est insertio in Facultatem alicuius Instituti, quod secundum vel tertium vel utrumque cyclum complectatur, ad respondentes gradus academicos per Facultatem conse[w:]endos. 3. Aggregatio et Incorporatio decerni nequeunt nisi agatur de Instituto peculiariter instructo ad illos gradus conse[w:]endos, ita ut certa spes sit fore ut ex eius conexione cum Facultate optatus finis vere obtineatur. Art Fovenda est cooperatio inter ipsas Facultates Ecclesiasticas, tum per mutuam docentium invitationem, tum per communicationem proprii operis 8 Tytuł X Planowe rozmieszczenie wydziałów i ich współpraca (Konst. Apost., art ) Art W związku z erekcją nowego Uniwersytetu lub Wydziału trzeba: a) wykazać, że istnieje konieczność lub prawdziwa korzyść, czemu nie można zaradzić przez afiliację, agregację lub inkorporację; b) wykazać, że istnieją również konieczne do tego warunki, z których najważniejsze są: 1 odpowiednia liczba stałych wykładowców, posiadających kwalifikacje, zgodnie z charakterem i wymaganiami Wydziału; 2 odpowiednia liczba studentów; 3 biblioteka oraz inne pomoce naukowe i sale wykładowe; 4 baza materialna rzeczywiście wystarczająca dla utrzymania Uniwersytetu lub Wydziału. c) przedłożyć Statuty i Program Studiów, dostosowane do niniejszej Konstytucji oraz Zarządzeń wykonawczych. 2. O potrzebie nowej erekcji zadecyduje Kongregacja Edukacji Katolickiej, po wysłuchaniu w tej sprawie zdania zarówno Konferencji Biskupiej, zwłaszcza co do potrzeb duszpasterskich, jak również opinii ekspertów, powołanych głównie z sąsiednich Wydziałów, w zakresie raczej spraw naukowych. E- rekcja bywa dokonana zwykle tytułem próby na odpowiedni czas, przed ostatecznym zatwierdzeniem. Art, 46. Gdy zaś chodzi o zatwierdzenie Uniwersytetu lub Wydziału, to potrzebna jest: a) zgoda zarówno Konferencji Biskupiej Jak i Władzy danej diecezji; b) wypełnienie warunków wyliczonych wyżej w art. 45 2, pod literami b) i c). Art. 47. Warunki wymagane do afiliacji dotyczą przede wszystkim liczby i kwalifikacji wykładowców, programu studiów, biblioteki oraz obejmują obowiązek niesienia pomocy Instytutowi afiliowanemu przez Wydział afiliujący, z tej racji zwykle Wydział afiliujący i Instytut afiliowany winny się znajdować w tym samym kraju lub regionie kulturowym. Art Agregacja oznacza połączenie z Wydziałem jakiegoś Instytutu, realizującego pierwszy i drugi cykl - celem uzyskiwania na Wydziale odnośnych stopni akademickich. 2. Inkorporacja jest włączeniem do Wydziału jakiegoś Instytutu, który realizuje drugi lub trzeci, e- wentualnie oba te cykle - celem uzyskiwania przez Wydział odnośnych stopni akademickich. 3. Agregacja oraz inkorporacja mogą być dokonane tylko wtedy, gdy chodzi o Instytut specjalnie przygotowany do uzyskiwania tych stopni, tak ze istnieje uzasadniona nadzieja faktycznego osiągnięcia celu, jaki się zamierza łącząc go z Wydziałem. Art Należy popierać współpracę pomiędzy Wydziałami Kościelnymi, zarówno przez wzajemne zapraszanie wykładowców, jak i przez informowanie o własnej działalności naukowej, a także

9 scientifici, tum per communes investigationes provehendas in populi Dei utilitatem. 2. Promovenda item est cooperatio cum aliis Facultatibus, etiam non catholicis, propria tamen identitate sedulo servata. PARS ALTERA NORMAE SPECIALES Titulus I De Facultate Sacrae Theologiae (Const. Apost., art ) Art. 50. Disciplinae theologicae ita tradantur ut earum organicus nexus clare appareat et in luce ponantur variae rationes seu dimensiones, quae ad doctrinae sacrae indolem intrinsecus pertinent, sicuti imprimis sunt biblica, patristica, historica, liturgica et pastoralis. Studentes vero ducantur ad profundam materiae acquisitionem simulque ad personalem synthesim formandam, ad methodum inquisitionis scientificae comparandam atque idonei fiant ad sacram doctrinam apte exponendam. *Art. 51. Disciplinae obligatoriae sunt: 1 in primo cyclo: a) Disciplinae philosophicae ad theologiam requisitae, quales sunt in primis Philosophia systematica et historia philosophiae (antiqua, mediaevalis, moderna, hodierna). Methodus systematice docendi, praeter introductionem generalem, partes principales philosophiae complecti debet: 1) metaphysicam (i.e. philosophiam entis et theologiam naturalem), 2) philosophiam naturae, 3) philosophiam hominis, 4) philosophiam moralem et politicam, 5) logicam et philosophiam cognitionis. Humanis scientiis exclusis, disciplinae stricte philosophicae (cfr. Ord., Art. 60, 1 a) sexaginta centesimas saltem partes constituant oportet creditorum ex primis duobus annis. Pro singulis annis requirendus est numerus creditorum quae respondeant spatio unius anni studiorum universitariorum pleno tempore. Valde praeoptandum est ut cursus philosophici primis annis institutionis philosophicae-theologicae persolvantur. Haec philosophica studia, intuitu studiorum theologiae peracta, cum cursibus introductionis theologiae per hoc biennium coniungentur. b) Disciplinae theologicae, nempe: - Sacra Scriptura: introductio et exegesis; - Theologia fundamentalis, ratione habita quaestionum de oecumenismo, de religionibus non christianis atque de atheismo; - Theologia dogmatica; - Theologia moralis et spiritualis; - Theologia pastoralis; 9 przez podejmowanie wspólnych badań dla pożytku Ludu Bożego. 2. Należy również popierać współpracę z innymi Wydziałami, nawet niekatolickimi, zachowując jednak pilnie własną identyczność. CZĘŚĆ DRUGA NORMY SZCZEGÓŁOWE Tytuł I Wydział Teologiczny (Konst. Apost., art ) Art. 50. Dyscypliny teologiczne powinny być wykładane w ten sposób, by jasno uwidaczniał się ich związek organiczny i ukazywane były różne aspekty, czyli wymiary, związane wewnętrznie z charakterem świętej doktryny, a więc przede wszystkim ich aspekt biblijny, patrystyczny, historyczny, liturgiczny i duszpasterski. Studentów zaś należy wprowadzać do głębokiego badania (ujmowania) przedmiotu i równocześnie do tworzenia osobistej syntezy, do przyswajania sobie metody badań naukowych, jak również do właściwego wykładania doktryny. *Art. 51. Dyscyplinami obowiązkowymi są: 1 w pierwszym cyklu: a) Dyscypliny filozoficzne wymagane do teologii, jakimi są przede wszystkim filozofia systematyczna i historia filozofii (starożytna, średniowieczna, nowożytna i współczesna). Nauczanie systematyczne, oprócz ogólnego wprowadzenia, powinno zawierać główne części filozofii: 1) metafizykę (rozumianą jako filozofia bytu i teologia naturalna), 2) filozofię przyrody, 3) filozofię człowieka, 4) filozofię moralną i filozofię polityki, 5) logikę i filozofię poznania. Nie licząc zajęć z nauk humanistycznych i społecznych, na podstawie studium dyscyplin ściśle filozoficznych (zob. Ord., art. 60, 1 a) należy uzyskać co najmniej 60% ogólnej liczby punktów zaliczeniowych przewidzianych na pierwszych dwóch latach studiów. Na każdym roku należy uzyskać określoną liczbę punktów zaliczeniowych przewidzianych dla konkretnego roku studiów, uwzględniając cały cykl kształcenia. Jest wysoce pożądane, aby dwa pierwsze lata formacji filozoficzno-teologicznej były przeznaczone na studium filozofii. W ciągu tych dwóch lat studia filozoficzne, urzeczywistniane w perspektywie właściwych studiów teologicznych, powinny być połączone z zajęciami wprowadzającymi do teologii. b) Dyscypliny teologiczne, a mianowicie: - Pismo święte: introdukcja i egzegeza; - Teologia fundamentalna, z uwzględnieniem zagadnień dotyczących ekumenizmu, religii nie chrześcijańskich i ateizmu; - Teologia dogmatyczna; - Teologia moralna i teologia duchowości; - Teologia pasterska; - Liturgia;

10 - Liturgia; - Historia ecclesiastica, Patrologia et Archaeologia; - Ius Canonicum. c) Disciplinae auxiliares, nempe quaedam scientiae hominis et, praeter linguam Latinam, linguae biblicae quatenus ad sequentes cyclos requirantur. 2 in secundo cyclo: Disciplinae speciales, quae opportune in variis sectionibus instituantur secundum diversas specializationes, cum propriis exercitationibus et seminariis, quadam quoque commentatione conscripta. 3 in tertio cyclo: Determinent Facultatis Statuta an et quaenam disciplinae speciales tradendae sint, cum exercitationibus et seminariis. Art. 52. In quinquennio institutionali primi cycli sedulo curandum est ut omnes disciplinae eo ordine, amplitudine ac propria methodo tractentur ut harmonice et efficaciter ad finem conspirent tradendi studentibus solidam, organicam et completam institutionem in re theologica, qua apti fiant tum ad superiora studia in secundo cyclo prosequenda tum ad certa ecclesiastica munera rite exercenda. *Art. 52 bis. Numerus professorum philosophiam docentium tres saltem attingat insignitos requisitis titulis philosophicis (cfr. Ord., Art. 17 et 61, b). Opus est ut isti sint stabiles, id est, pleno tempore dediti ad philosophiam docendam et ad investigationem in hoc ambitu exsequendam. Art. 53. Praeter examina vel aequipollentia experimenta de singulis disciplinis, in fine primi et secundi cycli habeatur vel examen comprehensivum vel aequipollens experimentum, quo studens comprobet se scientificam plenamque formationem acquisivisse, respectivo cyclo intentam. Art. 54. Facultatis est determinare, quibus condicionibus studentes, qui sexenne curriculum philosophicum-theologicum in seminario vel alio instituto superiore approbato rite perfecerint, ad secundum cyclum admitti possint, ratione accurate habita studiorum iam peractorum et, prout res ferat, etiam peculiaribus cursibus et examinibus impositis. - Historia Kościoła, Patrologia i Archeologia; - Prawo Kanoniczne. c) Dyscypliny pomocnicze, a mianowicie niektóre nauki humanistyczne oraz - obok języka łacińskiego - języki biblijne, w zakresie wymaganym do następnych cykli. 2 W drugim cyklu: Dyscypliny specjalne, wykładane w różnych Sekcjach zgodnie z ich specjalnością, łącznie z ćwiczeniami i seminariami, a także z napisaniem jakiejś rozprawy. 3 W trzecim cyklu: Statuty Wydziału powinny określić, czy i jakie dyscypliny specjalne mają być wykładane, wraz z ćwiczeniami i seminariami. Art. 52. W czasie podstawowego pięciolecia pierwszego cyklu należy pilnie troszczyć się o to, by wszystkie dyscypliny były wykładane w takim porządku (kolejności) i zakresie i z zastosowaniem własnej metody, ażeby w sposób harmonijny i skuteczny przyczyniały się do przekazania studentom solidnego, organicznego i pełnego wykształcenia teologicznego i uzdalniały ich zarówno do kontynuowania wyższych studiów w drugim cyklu jak i do właściwego wykonywania określonych funkcji kościelnych. *Art. 52 bis. Powinno być przynajmniej trzech wykładowców filozofii, którzy legitymują się wymaganymi stopniami w zakresie filozofii (zob. Ord., art. 17 i 61, b). Winni być oni zatrudnieni na stałe, tj. w pełnym wymiarze czasu, nauczać filozofii i prowadzić badania w tym zakresie. Art. 53. Oprócz egzaminów lub innych równorzędnych sprawdzianów przyswojenia sobie poszczególnych dyscyplin, na zakończenie pierwszego i drugiego cyklu ma się odbyć egzamin z całości wykładanego materiału (rygorozum) albo ma być zastosowany inny równorzędny sprawdzian, w którym student wykaże, iż uzyskał naukową i pełną formację zamierzoną w danym cyklu. Art. 54. Jest obowiązkiem Wydziału określić, na jakich warunkach mogą być dopuszczeni do drugiego cyklu studenci, którzy właściwie ukończyli sześcioletnie studia filozoficzno-teologiczne w seminarium lub w innym zatwierdzonym Instytucie wyższym. Należy przy tym dokładnie wziąć pod uwagę odbyte studia i w razie potrzeby zobowiązać do zaliczania specjalnych wykładów i złożenia egzaminów. Titulus II De Facultate luris Canonici (Const. Apost, art ) Art. 55. In Facultate Iuris Canonici, Latini vel O- rientalis, curandum est ut tum historia et textus legum ecclesiasticarum tum earundem ratio et nexus modo scientifico exponantur. *Art. 56. Disciplinae obligatoriae sunt: 1 in primo cyclo: 10 Tytuł II Wydział Prawa Kanonicznego (Konst. Apost., art ) Art. 55. Na Wydziale Prawa Kanonicznego, Łacińskiego lub Wschodniego, należy wykładać historię (instytucji) i tekst (obowiązujących) przepisów kościelnych, a także ukazywać w sposób naukowy ich znaczenie (uzasadnienia) i powiązanie (wzajemne). *Art. 56. Przedmioty obowiązkowe są następujące: 1 w pierwszym cyklu: a) Podstawy Filozofii, Antropologia Filozoficz-

11 a) elementa philosophiae: anthropologia philosophica; metaphysica; ethica; b) elementa theologiae: introductio in S. Scripturam; theologia fundamentalis: divina revelatio, eiusdemque transmissio et credibilitas; theologia trinitaria; christologia; tractatus de gratia; peculiari autem modo ecclesiologia, theologia sacramentalis generalis et specialis, theologia moralis fundamentalis et specialis; c) institutiones generales iuris canonici; d) lingua latina. 2 in secundo cyclo: a) Codex Iuris Canonici vel Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium secundum omnes eorundem partes aliaeque leges canonicae; b) disciplinae conexae: theologia iuris canonici; philosophia iuris; institutiones iuris romani; elementa iuris civilis; historia institutionum canonicarum; historia fontium iuris canonici; relationes Ecclesiam inter et societatem civilem; praxis canonica administrativa et iudicialis; c) introductio in Codicem Canonum Ecclesiarum Orientalium pro studentibus Facultatis Iuris Canonici latini; introductio in Codicem Iuris Canonici pro studentibus Facultatis Iuris Canonici orientalis; d) lingua latina; e) disciplinae speciales et exercitationes atque seminaria ab unaquaque Facultate praescripta. 3 in tertio cyclo: a) latinitas canonica; b) cursus speciales vel exercitationes ab unaquaque Facultate praescripta. *Art Qui curriculum philosophico-theologicum in Seminario vel in Facultate theologica absolverit, directe ad secundum cyclum admitti potest, nisi necessarium aut opportunum appareat aliquem cursum praevium linguae latinae vel institutionum generalium iuris canonici exigere. Qui aliquibus disciplinis primi cycli in apta Facultate vel Instituto universitario se iam rite studuisse comprobaverit, ab iisdem dispensari potest. 2. Qui gradum academicum in iure civili iam consecutus est, ab aliquibus cursibus secundi cycli (ut iure romano et iure civili) dispensari potest quin a triennio ad Licentiam eximatur. 3. Ad finem secundi cycli studentes linguam latinam ita cognoscant ut Codicem Iuris Canonici et Codicem Canonum Ecclesiarum Orientalium et alia documenta canonica bene intellegant; in tertio autem cyclo fontes iuris canonici rite interpretari possint. Art. 58. Praeter examina vel aequipollentia experimenta de singulis disciplinis, in fine secundi cycli habeatur vel examen comprehensivum vel aequipollens experimentum, quo studens comprobet se scientificam plenamque formationem acquisivisse, hoc cyclo intentam. 11 na, Metafizyka, Etyka; b) Podstawy Teologii: wprowadzenie do Pisma Świętego, Teologia Fundamentalna (objawienie Boże, jego przekaz i wiarygodność), teologia trynitarna, chrystologia, traktat o łasce, w sposób szczególny Eklezjologia, Sakramentologia ogólna i szczegółowa, Teologia Moralna ogólna i szczegółowa; c) Ogólne zasady (instytucje) Prawa Kanonicznego; d) język łaciński. 2 w drugim cyklu: a) Kodeks Prawa Kanonicznego albo Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich z uwzględnieniem wszystkich jego części oraz inne przepisy kanoniczne; b) Dyscypliny pokrewne (związane): Teologia Prawa kanonicznego, Filozofia Prawa, zasady (instytucje) Prawa Rzymskiego, podstawy (elementy) prawa świeckiego, Historia Prawa Kanonicznego, historia zasad (instytucji) kanonicznych, relacje między Kościołem i społecznością świecką, praktyka kanoniczna administracyjna i sądownicza; c) wprowadzenie do Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich dla studentów Wydziału Prawa Kanonicznego łacińskiego; wprowadzenie do Kodeksu Prawa Kanonicznego dla studentów Wydziału Prawa Kanonicznego wschodniego; d) język łaciński; e) dyscypliny specjalne oraz ćwiczenia i seminaria przepisane przez dany Wydział. 3 w trzecim cyklu: a) kanonistyczna literatura łacińska; b) wykłady specjalne albo ćwiczenia przepisane przez dany Wydział. *Art Kto ukończył studia filozoficznoteologiczne w seminarium lub na Wydziale Teologicznym, może być bezwarunkowo dopuszczony do rozpoczęcia drugiego cyklu, jeśli nie okaże się koniecznym albo wskazanym uprzednie odbycie jakiegoś wykładu z języka łacińskiego albo z ogólnych zasad prawa kanonicznego Kto wykaże, że ukończył w sposób właściwy studium jakichś dyscyplin pierwszego cyklu na właściwym Wydziale lub Instytucie uniwersyteckim, może być z nich zwolniony. 2. Kto zdobył już stopień akademicki z prawa świeckiego, może być zwolniony z niektórych wykładów drugiego cyklu (np. z prawa rzymskiego lub prawa świeckiego), jednak nie może być zwolniony trzech lat studiów do Licencjatu. Po ukończeniu drugiego cyklu studenci powinni tak znać język łaciński, aby dobrze rozumieli Kodeks Prawa Kanonicznego i Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich i inne dokumenty kanoniczne, natomiast podczas trzeciego cyklu powinni być w stanie poprawnie interpretować źródła prawa. Art. 58. Oprócz egzaminów lub innych równorzędnych sprawdzianów, wykazujących przyswojenie sobie poszczególnych dyscyplin, na zakończenie pierwszego i drugiego cyklu ma się odbyć egzamin z całości wykładanego materiału (rygorozum) albo ma być zastosowany inny równorzędny sprawdzian, w którym student wykaże, iż uzyskał naukową i pełną