UPŁYNNIANIE I ZGAZOWANIE WĘGLA SPOSOBEM NA JEGO WYKORZYSTANIE W SILNIKACH SPALINOWYCH I W ENERGETYCE
|
|
- Halina Żurek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 UPŁYNNIANIE I ZGAZOWANIE WĘGLA SPOSOBEM NA JEGO WYKORZYSTANIE W SILNIKACH SPALINOWYCH I W ENERGETYCE Autor: Tadeusz Olkuski ( Rynek Energii nr 4/2012) Słowa kluczowe: upłynnianie węgla, zgazowanie węgla Streszczenie. W artykule przedstawiono dwie alternatywne, w stosunku do tradycyjnego spalania węgla, metody wykorzystywania tego surowca. Są to upłynnianie i zgazowanie. Pierwsza z tych metod powstała już w latach dwudziestych ubiegłego wieku, lecz później, ze względu na dostępność taniej ropy naftowej, produkcja benzyny z węgla była nieopłacalna. Obecnie przy wysokich cenach ropy i niestabilnej sytuacji w krajach Bliskiego Wschodu coraz częściej wraca się do zaniechanej przez lata metody upłynniania węgla. Drugim sposobem wykorzystywania węgla jest jego zgazowanie. Celem tego procesu jest przetworzenie paliwa stałego na gaz syntezowy dla chemii lub gaz służący jako paliwo dla energetycznych układów gazowo-parowych. Obecnie w ramach Konsorcjum Naukowo-Przemysłowego Zgazowanie węgla realizowany jest projekt Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii, w którym biorą udział, między innymi, pracownicy Wydziału Energetyki i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. 1. WSTĘP Jedną z metod alternatywnego wykorzystywania węgla jest jego upłynnienie i po przeróbce wykorzystywanie w silnikach spalinowych. Już w latach dwudziestych ubiegłego wieku Niemcy F. Fischer i H. Tropsch opracowali metodę produkcji syntetycznych paliw płynnych z węgla. Benzyna z węgla miała szczególne znaczenie podczas II wojny światowej, gdyż Niemcy nie posiadają złóż ropy naftowej, natomiast posiadają znaczne zasoby węgla. Do 1945 roku instalacje o niewielkich mocach pracowały w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i w Japonii. Także w Polsce, na niewielką skalę, upłynniano węgiel w zakładach chemicznych w Oświęcimiu. Po wojnie zaniechano na pewien czas produkcji paliw płynnych z węgla ze względu na nieekonomiczność tego procesu. Tania ropa naftowa spowodowała całkowite wstrzymanie produkcji paliw płynnych z węgla. Inną metodą nowoczesnego podejścia do wykorzystywania węgla jest jego zgazowanie. Zgazowywać można zarówno węgiel kamienny jak i węgiel brunatny. Dużą zaletą procesu jest możliwość wykorzystywania węgli o dużej zawartości siarki, gdyż nie przeszkadza ona w procesie zgazowania, a można ją usunąć podczas oczyszczania gazu procesowego. Można również stosować zintegrowane układy oksyspalania i zgazowania węgla. Wszystkie nowatorskie metody wykorzystywania węgla mają na celu, przede wszystkim, ograniczenie emisji CO 2 [22]. W chwili obecnej ogromne nadzieje budzi projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych pt. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii realizowany przez Konsorcjum, którego skład zostanie podany w dalszej części artykułu. Węgiel można zgazowywać zarówno na powierzchni jak i pod ziemią. Niemniej jednak, zdaniem autora, w warunkach polskich tylko ta pierwsza metoda może mieć zastosowanie.
2 2. UPŁYNNIANIE WĘGLA W 1955 roku w Republice Południowej Afryki firma Sasol uruchomiła instalację do upłynniania węgla. Produkcja ta trwa do dnia dzisiejszego i wynosi obecnie 6 mln ton produktów ciekłych, z których 60% stanowią paliwa, a pozostała część to chemikalia. Należy jednak pamiętać, że wykorzystywany jest tam tani węgiel, a poza tym, kraj ten przez wiele lat był izolowany przez społeczność międzynarodową z powodu apartheid u, co wymusiło szukanie własnych źródeł zaopatrzenia w paliwa. Produkcja paliw płynnych z węgla jest sensowna jedynie w przypadku utrzymywania się wysokich cen ropy naftowej na rynkach światowych. Kilka lat temu Kompania Węglowa podała informację, że baryłka ropy węglowej będzie kosztować 35 USD. Źródła amerykańskie podają, że produkcja taka opłaca się nawet przy cenie baryłki ropy przekraczającej już 25 USD, co sugeruje, że są w stanie wytworzyć swój produkt taniej. W przypadku skojarzonego przerobu węgla oraz zużytych opon samochodowych produkcja paliw płynnych z węgla może być opłacalna nawet przy cenie 14 USD za baryłkę [6]. Gdy w lipcu 2008 roku cena baryłki ropy zbliżyła się do 150 USD wydawało się, że benzyna z węgla będzie najlepszym rozwiązaniem dla krajów nie posiadających zasobów tego surowca. Jednak w krótkim czasie cena ropy spadła poniżej 40 USD, co postawiło pod znakiem zapytania celowość budowy zakładu przerabiającego węgiel na benzynę. Firma chemiczna Dwory w Oświęcimiu miała wybudować zakład przerabiający 15 mln ton węgla rocznie na paliwa płynne kosztem 4 mld euro [25]. Ceny ropy zmieniają się jednak bardzo często i trudno przewidzieć na jakim poziomie ustali się cena w przyszłości. Trudno inwestować nie wiedząc, czy ta inwestycja przyniesie zysk, a w gospodarce rynkowej jest to czynnik niezbędny do podjęcia decyzji o rozpoczęciu produkcji. Już w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku zakupiono aparaturę do upłynniana węgla w kopalni Janina, lecz nigdy nie została ona zmontowana. Plany rozwoju takiej produkcji mają Chiny oraz USA, ale trudno przewidzieć co z tego wyniknie. Cena ropy naftowej, tak naprawdę, ma niewiele wspólnego z kosztami wydobycia, gdyż te szacowane są na kilka dolarów. Wahania cen spowodowane są głównie spekulacją, zmową cenową państw producentów ropy naftowej, obawami o bezpieczeństwo dostaw, czy też kosztami utrzymania wojsk na Bliskim Wschodzie. Gdyby udało się produkować benzynę z węgla, to producenci ropy naftowej z pewnością obniżyliby cenę ropy do tak niskiego poziomu, aby zmusić producentów paliw syntetycznych do zaniechania swojej działalności. Wydobycie ropy jest zdecydowanie tańsze od wydobycia węgla, więc tego typu produkcję należy traktować jako potencjalną możliwość w bliżej nieokreślonym czasie, zwłaszcza że przeróbka węgla na benzynę też jest procesem kosztochłonnym. Ropa z węgla ma dodatkowo inny skład chemiczny. Posiada między innymi znaczną ilość związków zawierających azot i tlen. Azot utrudnia usuwanie związków siarki, a tlen zmniejsza stabilność frakcji węglowodorowych. Proces ten wymaga też zużycia ogromnych ilości wody [14]. W przypadku Polski, produkcja paliw płynnych z węgla byłaby bardzo korzystna, pod warunkiem wysokich cen ropy, gdyż dałaby nowe miejsca pracy na Śląsku, pozwoliłaby na wykorzystanie rodzimych złóż węgla i uniezależniłaby nasz kraj od dostaw ropy zza granicy. Produkcja paliw płynnych z węgla nazywana CTL (Coal to Liquid) może być prowadzona w sposób bezpośredni (DCL Direct Coal Liquefaction) lub metodą pośrednią (ICL Indirect Coal Liquefaction). Metoda bezpośrednia polega na wprowadzeniu wodoru do struktur węgla dzięki czemu następuje ich częściowe rozbicie. Metoda pośrednia polega na zgazowaniu węgla, a następnie z mieszaniny CO i H 2 syntetyzuje się paliwa płynne. Obecnie w Chinach budowane są dwa zakłady Ningxia i Shenhua produkujące syntetyczne paliwo metodą ICL o zdolności produkcyjnej 160 tys. bpd (baryłek/dobę). Koszty pierwszej fazy budowy szacowane są na 3,3 mld USD, a cena syntetycznej ropy powinna wynieść około 15 USD/baryłkę. Planowana jest również budowa zakładu Maijata, w którym wykorzystywana będzie metoda DCL. Produkcja ma wynosić 50 tys. bpd, a cena tak otrzymanej baryłki 26 USD. W Stanach Zjednoczonych planowane są dwa zakłady z instalacjami ICL, jeden w Arizonie, a drugi w Północnej Dakocie. Ich całkowita zdol-
3 ność produkcyjna powinna wynieść 50 tys. bpd. [3]. Wszystkie inwestycje prowadzone są przy współpracy z firmą SASOL, mającą największe doświadczenie w tej dziedzinie. Jak podają, na podstawie raportów tej firmy, Cetnar i Kopeć [3], na jedną tonę produktu finalnego należy zużyć 5 ton węgla, a produktem ubocznym jest 10 ton CO 2. Jest to poważny problem w dobie coraz ostrzejszych limitów emisji gazów cieplarnianych. Problem dotyczy zwłaszcza terenu Unii Europejskiej. 3. ZGAZOWANIE Zgazowanie jest trzecim, po spalaniu i odgazowywaniu, kierunkiem wykorzystywania węgla. Jego celem jest przetworzenie paliwa stałego na gaz syntezowy dla chemii lub gaz służący jako paliwo dla energetycznych układów gazowo-parowych. Czynnikami zgazowującymi węgiel może być tlen lub powietrze i para wodna, natomiast w przypadku konwersji węgla do metanu wodór [2, 12]. Zgazowanie należy do procesów energotechnicznych, pozwalających na wykorzystanie efektów reakcji i przemian chemicznych zachodzących podczas reakcji niepełnego utleniania paliw i dalszych przemian chemicznych produktów niepełnego i pełnego spalania paliw. Z danych statystycznych wynika, że w latach powstało w świecie 21 doświadczalnych i komercyjnych instalacji IGCC (ang. Integrated Gasification Combined Cycle) do zgazowania węgla, pozostałości z przeróbki ropy naftowej, koksu naftowego, asfaltu, biomasy i odpadów. Bloki energetyczne oparte na tych instalacjach miały moc elektryczną MW, a sumaryczna moc wynosiła 4050 MW. Większość zbudowanych bloków wykorzystywana jest do produkcji energii elektrycznej (układy gazowo-parowe 14 bloków), do produkcji pary (4 bloki), do produkcji wodoru (2 bloki) i metanolu (2 bloki) [10]. Gaz powstały obecnie w procesach zgazowania w 49% pochodzi z węgla, w 37% z produktów przemysłu petrochemicznego, a pozostałe 14% wytwarzane jest z gazu, koksu naftowego i biomasy [5, 24]. Ogółem na świecie działają obecnie 144 instalacje zgazowania wyposażone w 427 reaktorów. Gaz procesowy ze zgazowania węgla stosowany jest głównie w syntezie Fischera-Tropscha, wykorzystywanej do produkcji paliw ciekłych oraz syntetycznego gazu ziemnego (SNG). Instalacje takie pracują w Republice Południowej Afryki (Sasol Lurgi) oraz w zakładzie SNG w Great Plane w USA. W przypadku wdrażanych nowych instalacji gaz będzie służyć głównie do produkcji substancji chemicznych w 75% i energii elektrycznej 24% [24]. Technologię zgazowania wybiera się pod kątem surowca, który ma być poddany zgazowaniu. Często zdarza się, że instalacje do zgazowywania budowane są po to, aby zagospodarować niskojakościowe produkty i odpady, na przykład z przemysłu petrochemicznego, posiadające substancje o dużej zawartości siarki oraz ciężkie odpady przeróbcze. Jeśli jednak celem zgazowania jest produkcja energii elektrycznej i ciepła lub surowca do syntezy chemicznej, należy dokładnie dobrać surowiec kierując się względami ekonomicznymi i ekologicznymi. Dlatego też wiele funkcjonujących lub budowanych instalacji wykorzystuje specjalnie dobrany węgiel, mieszanki węglowe, biomasę, łupki bitumiczne, czy nawet asfalt [11]. Największym zainteresowaniem, jako surowcem do zgazowania, cieszy się obecnie węgiel kamienny i węgiel brunatny. Do procesu zgazowania nadaje się każdy rodzaj węgla zarówno kamiennego jak i brunatnego, jednak ze względu na uzyskanie odpowiednich parametrów technologii zgazowania pożądany jest węgiel o stosunkowo niskiej zawartości popiołu, do 15%, a najlepiej około 10% oraz o wartości opałowej powyżej 22 MJ/kg. Zawartość siarki w tym procesie nie ma znaczenia, gdyż nie wpływa ona na jakość zgazowania i usuwana jest w trakcie oczyszczania gazu procesowego [2]. Ze względu na brak podaży węgla o odpowiednio dobrych parametrach jakościowych zakłada się, że zgazowaniu będą poddawane gorsze węgle o zawartości popiołu około 20% i wartości opałowej MJ/kg [23]. Po
4 wstępnych analizach, ze względu na właściwości jakościowe jak też wielkość zasobów, do zgazowania wytypowano węgle z kopalń: Janina 1463 mln ton zasobów bilansowych i 379 mln ton zasobów przemysłowych, Bogdanka 828 mln ton zasobów bilansowych i 342 mln ton zasobów przemysłowych, Piast 916 mln ton zasobów bilansowych i 275 mln ton zasobów przemysłowych i Ziemowit 947,5 mln ton zasobów bilansowych i 130 mln ton zasobów przemysłowych [2]. W tabeli 1 przedstawiono właściwości węgli kamiennych do zgazowania [24]. Pokłady węgla kamiennego przeznaczone do eksploatacji techniką zgazowania podziemnego powinny cechować się określonymi parametrami fizykochemicznymi węgla oraz grubością i warunkami geologicznymi występowania złoża, takimi jak położenie geologiczne, stratygrafia, tektonika itp. Kryteria kwalifikacji technologii podziemnego zgazowania węgla w Polsce przedstawiono w tabeli 2 [9]. Tabela 1 Właściwości węgli kamiennych do zgazowania [24] Kopalnia Oznaczenie Janina Bogdanka Piast Ziemowit Q [MJ/kg] 18,16 21,28 18,0 20,0 19,83 r i r A [%] 17,53 19,73 20,0 25,0 18,52 r S t[%] 1,82 1,00 0,91 1,40 1,30 r W [%] 19,06 11,32 13,0 16,0 14,77 Tabela 2 Kryteria kwalifikacji technologii podziemnego zgazowania węgla w Polsce [9] Kryterium kwalifikacji Typ węgla Właściwości fizykochemiczne Głębokość zalegania Grubość pokładu Kąt nachylenia pokładu Rodzaj i szczelność górotworu Warunki hydrogeologiczne Tektonika złoża Wielkość zasobów Obecność metanu w złożu Warunki infrastruktury Charakterystyka od płomiennego do antracytu duża zawartość części lotnych, słaba zdolność do spiekania lub jej brak wzrost kosztów wytworzonego gazu wraz ze wzrostem głębokości powyżej 1 metra dowolny zwięzłość i szczelność górotworu, grubość i litologia górotworu nadkład warstw słabo przepuszczalnych (gliny, iły, łupki) brak szczelin, warstw wodonośnych, zbiorników wodnych powodujących dopływ wód jednorodność złoża (brak szczelin, uskoków) kryterium opłacalności zagrożenie gazowe brak zabudowy Procesy zgazowania węgla na powierzchni są dobrze znane i stosowane na skalę przemysłową w kilku krajach. Gorzej wygląda sytuacja z podziemnym zgazowaniem węgla. W celu wyjaśnienia wszystkich niewiadomych należy tworzyć instalacje pilotażowe i demonstracyjne. Dwie takie instalacje są przygotowywane na Dolnym Śląsku i w okolicach Rybnika. Rozważa się również możliwość zgazowania węgla brunatnego z części złoża legnickiego. Wytworzony w ten sposób gaz mógłby zasilać małą lokalną elektrownię lub elektrociepłownię [13].
5 Do zgazowania węgla wykorzystuje się różnego rodzaju reaktory. Na rys. 1 przedstawiono rodzaje reaktorów stosowanych do zgazowania [7]: ze złożem stałym, ze złożem fluidalnym, reaktory dyspersyjne. Rys. 1. Procesowe rozwiązania reaktorów zgazowania [7] Reaktory ze złożem stałym stosowane są w starszych systemach zgazowania. Ich wadą jest wolny przepływ gazu w górę przez złoże kawałkowego wsadu węglowego. W reaktorach ze złożem fluidalnym cząstki węgla są zawieszone w strumieniu gazu, a temperatura procesu jest niższa od temperatury mięknienia popiołu. Rozwiązanie takie jest korzystne dla hydrozgazowania lub procesu tlenkowej pętli chemicznej (chemical looping). W reaktorach dyspersyjnych cząstki pyłu węglowego płyną współprądowo z dużą prędkością. Reaktory te stosowane są najczęściej we współczesnych rozwiązaniach tlenowych reaktorów zgazowania [5]. Produktem końcowym podziemnego zgazowania węgla (ang. Underground Coal Gasification UCG) jest mieszanina gazów składająca się głównie z H 2, CO, CO 2 oraz CH 4. Przykładowy skład gazu syntezowego otrzymanego metodą UCG przedstawiono na rys. 2. Wartość kaloryczna wynosi 13,6 MJ/Nm 3 [18]. Tabela 3 Wybrane technologie zgazowania [4] Wyszczególnienie Technologia Wielkość, parametr Czynnik zgazowujący Postać paliwa na zasilaniu Wielkość ziarna węgla, [mm] Rodzaj generatora ze złożem fluidalnym Lurgi/BG HTW KRW U-Gaz O 2 + H 2 O powietrze (O 2 + H 2 O) pow. + H 2 O (O 2 + H 2 O) węgiel suchy suchy suchy ze złożem stałym pow. + H 2 O (O 2 + H 2 O) pasta węglowowodna
6 Odprowadzenie popiołu żużel popiół (suchy) popiół (zlepiony) popiół (zlepiony) Sposób chłodzenia generatora pary) wodne (gener. proces adiabat. proces adiabat. proces adiabat. Temperatura, [ o C] strefy reakcji gazu surowego Ciśnienie, [MPa] 2, ,7 2 2,5 Stopień konwersji węgla, 99, (pow.) 96,5 (pow.) 97 (pow.) [%] Sprawność konwersji, [%] (*) (W d ) (pow.) (W d ) 69,7 (pow.) (W d ) 69,6 (pow.) (Q s ) Rys. 2. Przykładowy skład gazu syntezowego otrzymanego metodą UCG [18] Skład generowanego gazu zależy od właściwości procesu zgazowania oraz rodzaju paliwa, w tym głównie od zawartości części lotnych, popiołu, wilgoci oraz od reakcyjności węgla, jego zdolności do spiekania i rozdrabniania. Efektywność konwersji węgla jest oceniana przez podanie stopnia konwersji oraz sprawności zimnej i pełnej uwzględniającej efekty chłodzenia generatora i gazu syntezowego. Dla zgazowania tlenowego stopień konwersji przekracza 99% [4]. W tabelach 3 i 4 przedstawiono wybrane technologie zgazowania. Wyszczególnienie Technologia Wielkość, parametr Czynnik zgazowujący Postać paliwa na zasilaniu Wielkość ziarna węgla, [mm] Odprowadzenie popiołu Sposób chłodzenia generatora TEXACO Tabela 4 Wybrane technologie zgazowania [4] SHELL Rodzaj generatora strumieniowy DESTEC PRENFLO 4EW GSP (DOW) O 2 + H 2 O O 2 + H 2 O O 2 + H 2 O O 2 + H 2 O powietrze O 2 + H 2 O zawiesina wodnowęglowa suchy suchy suchy suchy suchy 0,5 0,1 0,1 0,1 0,2 żużel proces. adiabat. żużel żużel żużel żużel żużel wodne (gener. pary) proces adiabat. wodne (gener. pary) proces adiabat. wodne (gener. pary) Temperatura, [ o C] strefy reakcji do do do gazu surowego ) )
7 Ciśnienie, [MPa] , ,5 do 5 Stopień konwersji węgla, [%] > 99 99,7 99,3 99,7 ok ,5 Sprawność konwersji, 76 81, ,5 brak da- 77 [%] (*) (W d ) (Q s ) (Q s ) (Q s ) nych (W d ) (*) energetyczna sprawność konwersji (zimna) odniesiona do ciepła spalania (Qs) lub wartości opałowej (Wd), 1) po suchym gaszeniu; 2) projekt dwustopniowy Do zgazowania węgla wykorzystywana jest endotermiczna reakcja otrzymywania gazu wodnego i reakcji Boudouarda [16] C+CO 2CO- H o =+159,7kJ/mol oraz egzotermiczna konwersja tlenku węgla z parą wodną. Jest to proces znany, stosowany od lat w RPA w celu uzyskania gazu syntezowego do procesów Fischera-Tropscha. Zgazowanie węgla nie było do tej pory procesem opłacalnym i stosowano je jedynie w warunkach wojennych w Niemczech, podczas II wojny światowej, oraz w RPA, ze względu na międzynarodowe embargo. Zgazowanie węgla było do tej pory procesem drogim i nieopłacalnym, gdyż należało uwzględnić koszty wydobycia węgla, rozdrabniania, oczyszczania gazu syntezowego, czy też zagospodarowanie popiołu [16]. Przy utrzymujących się od kilku lat wysokich cenach ropy naftowej i gazu proces zgazowania węgla staje się technologią coraz bardziej perspektywiczną. Obecnie w ramach Konsorcjum Naukowo-Przemysłowego Zgazowanie węgla realizowany jest projekt Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii. Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych pt. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii. W skład Konsorcjum wchodzą: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (Lider Projektu), Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu i Politechnika Śląska w Gliwicach, jako partnerzy naukowi. Ze strony przemysłu w Konsorcjum uczestniczą: Katowicki Holding Węglowy S.A., KGHM Polska Miedź S.A., Tauron Polska Energia S.A., Południowy Koncern Energetyczny S.A., Południowy Koncern Węglowy S.A., ZAK S.A. Celem projektu jest opracowanie dwóch instalacji pilotażowych. Jedną z nich jest ciśnieniowy reaktor z cyrkulującym złożem fluidalnym do zgazowania węgla z wykorzystaniem CO 2 jako czynnika zgazowującego. Zaletą tej technologii jest fakt, że zgazowanie przebiega w temperaturze o C i przy obecności węgla pierwiastkowego. Takie warunki mogą być osiągnięte jedynie w reaktorze ze złożem fluidalnym, w którym złoże w układzie jest odpowiednio zagęszczone, a nieprzereagowany karbonizat tworzy powierzchnię aktywną chemicznie do reakcji z wprowadzonym z zewnątrz CO 2. Przewiduje się, że ta technologia znajdzie zastosowanie w instalacjach przemysłowych średniej mocy w przemyśle chemicznym (produkcja wodoru), a także w energetyce do wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w kogeneracyjnych układach IGCC. Druga instalacja pilotowa służyć będzie podziemnemu zgazowaniu węgla kamiennego powietrzem wzbogaconym w tlen, a wykorzystywana ma być w przyszłości w zakładach energetycznych o mocy do 50 MW, pracujących na potrzeby lokalnego rynku energii elektrycznej i ciepła. Opracowywana technologia podziemnego zgazowania węgla będzie wykorzystywana do eksploatacji złóż węgla kamiennego, w których zakończono eksploatację, lub w tych partiach pokładów, gdzie nie można zastosować innych technologii ze względów technicznych lub ekonomicznych [20]. Całość problematyki badawczej podzielono na osiem tematów badawczych, nad którymi nadzór merytoryczny pełnią poszczególni Partnerzy Naukowi.
8 Tematami tymi są [20,21]: opracowanie szczegółowej bazy danych węgli krajowych dla procesu zgazowania (AGH Kraków), opracowanie i weryfikacja w skali pilotowej technologii ciśnieniowego zgazowania węgla w reaktorze z cyrkulującym złożem fluidalnym przy wykorzystaniu CO 2 jako czynnika zgazowującego (IChPW Zabrze), opracowanie i weryfikacja w skali pilotowej technologii podziemnego zgazowania węgla (GIG Katowice), opracowanie modeli symulacyjnych dla projektowania i optymalizacji układów kogeneracji i produkcji energii elektrycznej na bazie podziemnego zgazowania węgla (GIG Katowice), opracowanie modeli symulacyjnych dla projektowania i optymalizacji układów produkcji paliw gazowych i ciekłych na bazie ciśnieniowego zgazowania węgla (IChPW Zabrze), opracowanie dla warunków krajowych mapy rozwiązań technologicznych (AGH Kraków), opracowanie projektów technologicznych układów stanowiących podstawę do budowy krajowych instalacji demonstracyjnych (GIG Katowice), kompleksowa ocena i wybór strategicznych kierunków zgazowania węgla (AGH Kraków). Podziemne zgazowanie węgla polega na doprowadzeniu z powierzchni czynnika zgazowującego i jego reakcji z węglem znajdującym się w pokładzie, czyli w miejscu zalegania (in situ). Metoda została opracowana na początku XX wieku, a do chwili obecnej przeprowadzono na świecie ponad 50 eksperymentów, w tym ponad 30 w USA [18,19]. Badania prowadzone były również w innych krajach, takich jak: Australia, Belgia, Chiny, Hiszpania, RPA i były ZSRR. Aby udostępnić złoże do przeprowadzenia procesu stosuje się dwie metody dostępu, metodę otworową i metodę szybową [1, 19]. Metoda otworowa polega na wierceniu z powierzchni otworów, które łączy się w pokładzie poprzez przepalanie z zastosowaniem sprężonego powietrza lub wody. Coraz częściej stosuje się jednak technikę wiercenia otworów kierunkowych znaną w przemyśle wydobycia ropy i gazu. Metoda otworowa stosowana jest przede wszystkim do pokładów zalegających na dużych głębokościach i nie eksploatowanych do tej pory. Metoda szybowa polega na udostępnianiu pokładu węgla szybem, a czynnik zgazowujący, jak i produkt zgazowania, transportowane są wyrobiskiem górniczym. Tę metodę stosuje się do pokładów zalegających na mniejszych głębokościach, a także do pokładów pozostałych po uprzednio prowadzonej eksploatacji tradycyjnymi metodami górniczymi. Ocenia się, że metoda bezszynowa jest metodą lepszą i bardziej perspektywiczną, o czym świadczą kierunki badań prowadzonych w świecie [17, 20]. Podziemne zgazowanie węgla ma niewątpliwie zalety z ekonomicznego punktu widzenia. Nie wymaga budowy i wyposażenia sieci korytarzowych wyrobisk udostępniających złoże, wyrobisk przygotowawczych i eksploatacyjnych, mechanicznego urabiania i transportu urobku, materiałów i załogi, przewietrzania, odwadniania, zaopatrzenia w energię i zapewnienia szeregu wymagań związanych z bezpiecznym prowadzeniem procesu wydobywczego [15]. Niewiele jest opracowań dotyczących oceny ekonomicznej projektów podziemnego zgazowania węgla. Na podstawie przeglądu dostępnych źródeł można wywnioskować, że koszty produkcji energii elektrycznej z gazu otrzymanego z podziemnego zgazowania węgla są o około 50% niższe niż koszty produkcji energii w wyniku spalania węgla [15].
9 4. PODSUMOWANIE Zarówno upłynnianie jak i zgazowanie węgla są interesującymi alternatywami dla tradycyjnego wykorzystywania tego surowca. Konwencjonalne spalanie węgla jest mało efektywne i dodatkowo budzi zastrzeżenia ekologów. Bez względu na stosowaną metodę upłynniania, źródłem ciepła w procesie jest węgiel, czyli nasz podstawowy surowiec energetyczny. Jego wykorzystanie obniża wydajność procesu do 10 30%. Inną, ciekawą metodą upłynniania węgla, jest wykorzystywanie wysokotemperaturowego reaktora jądrowego. Pozwoli ona na wykorzystanie ciepła reaktora zamiast węgla, co w konsekwencji podniesie sprawność paliwową prawie do 100%. Węgiel będzie spełniał wyłącznie rolę surowca do przeróbki, a nie źródła ciepła [3]. Naziemne zgazowanie węgla nie budzi kontrowersji. Proces można łatwo kontrolować, dzięki czemu nie stwarza to zagrożenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Natomiast podziemne zgazowanie węgla, oprócz niewątpliwych korzyści, niesie ze sobą liczne niebezpieczeństwa takie jak, na przykład, skażenia wód podziemnych oraz osiadania powierzchni terenu. Czym jednak głębiej prowadzona jest eksploatacja tym skutki osiadania terenu są mniejsze. Trudniej rozwiązać problem potencjalnego zanieczyszczenia wód podziemnych, chociaż można to zrobić, stosując przykładowo w reaktorze ciśnienie niższe od ciśnienia wywieranego przez otaczające warstwy, co spowoduje przedostawanie się wody do reaktora, a nie do warstw wodonośnych. Takie doświadczenia przeprowadzano z pozytywnym skutkiem w Australii [8]. Każdorazowo należy jednak zwracać szczególną uwagę na ochronę środowiska, gdyż raz poczynione szkody mogą być już nie do naprawienia. LITERATURA [1] Białecka B.: Podziemne zgazowanie węgla. Podstawy procesu decyzyjnego. Główny Instytut Górnictwa. Katowice [2] Blaschke W., Lorenz U., Ozga-Blaschke U.: Krajowa baza surowcowa dla przemysłu energochemicznego przetwórstwa węgla. Karbo nr 4, 2009, s [3] Cetnar J., Kopeć M.: Otrzymywanie paliw płynnych z węgla w synergii z energią jądrową. Karbo nr 3, 2006, s [4] Chmielniak T.: Układy gazowo-parowe zintegrowane ze zgazowaniem węgla. [W:] Termochemiczne przetwórstwo węgla i biomasy. Wyd. IChPW i IGSMiE PAN. Zabrze Kraków 2003, s [5] Chmielniak T., Ściążko M.: Technologie zgazowania węgla. Karbo nr 2, 2007, s [6] Chopey N.P., Chowthury J., Grab Bch., Ondrey G., Chem. Eng. 1998, t.9, s.35, za K. Stańczyk, Przemysł Chemiczny, 2000, t. 79, s. 39. [7] Coka M.T. Elcogas: Integrated gasification combined cycle technology: IGCC. Its actual application in Spain: ELCOGAS. Puertollano, Elcogas SA, Club Espanol de la Energia [W:] Chmielniak T., Ściążko M., 2007 Technologie zgazowania węgla. Karbo, nr 2. s [8] Friedmann J.: Underground Coal Gasification In the USA and Abroad, Congressional hearing on cli mate change. November 14 in the Senate Foreign Relations Committee [W:] Stańczyk K., Kapusta K., 2007 Podziemne zgazowanie węgla. Karbo, nr 2, s
10 [9] Hankus A., Białecka B.: Bilans zasobów do procesu podziemnego zgazowania węgla w Polsce. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko, 2005, nr 4. [10] Hycnar J.: Aspekty ekologiczne procesu zgazowania paliw. Polityka energetyczna, t. 10, z.2 specjalny, 2007, s [11] Hycnar J.: Kierunki rozwoju procesów zgazowania paliw. Karbo, nr 1, 2008, s [12] Karcz A., Ściążko M.:Energochemiczne przetwórstwo węgla do paliw ciekłych. Wiadomości górnicze, nr 2, [13] Kasztelewicz Z., Polak K., Zajączkowski M.: Szanse i zagrożenia podziemnego zgazowania węgla w złożu. Przegląd Górniczy, nr 1 2, [14] Kozłowski E., Czachowska-Kozłowska D., Dworak A., Krop E.: Czekając na benzynę z węgla. Karbo, nr 1, s. 2 6, [15] Magda R.:Ekonomiczne aspekty podziemnego zgazowania węgla na przykładzie Carbon Energy. Polityka Energetyczna, t. 14, z. 2, 2011, s [16] Srogi K.: Wodór paliwo przyszłości. Kierunki badań nad wykorzystaniem źródeł surowcowych do otrzymywania wodoru. Karbo, nr 2, 2006, s [17] Stańczyk K., Dubiński J., Cybulski K., Wiatowski M., Świadrowski J., Kapusta K., Rogut J., Smolińska A., Krause E., Grabowski J.: Podziemne zgazowanie węgla doświadczenia światowe i eksperymenty prowadzone w KD Barbara. Polityka Energetyczna, t. 13, z. 2, 2010, s [18] Stańczyk K., Kapusta K.: Podziemne zgazowanie węgla. Karbo, nr 2, 2007, s [19] Stańczyk K., Świądrowski J., Kapusta K.: Zgazowanie węgla jako sposób ochrony powietrza. Ochrona powietrza w teorii i praktyce, t. 1. Zabrze [20] Strugała A., Czaplicka-Kolarz K., Ściążko M.: Projekty nowych technologii zgazowania węgla powstające w ramach Programu Strategicznego NCBiR. Polityka Energetyczna, t. 14, z. 2, 2011, s [21] Strugała A., Czerski G.: Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii informacja o Projekcie. Karbo, nr 4, 2010, s [22] Szlęk A., Wilk R.K., Werle S., Schaffel N.: Czyste technologie pozyskiwania energii z węgla oraz perspektywy bezpłomieniowego spalania. Rynek Energii. Nr 4/2009. [23] Ściążko M., Dreszer K.: Uwarunkowania techniczne i ekonomiczne nowych technologii wykorzystania węgla. Szkoła Eksploatacji Podziemnej. Sympozja i Konferencje. Nr 74. Wyd. Instytut GSMiE PAN. Kraków [24] Ściążko M., Dreszer K.: Ocena możliwości wdrożenia nowych technologii przetwórstwa węgla w Polsce. Karbo, nr 4, 2009, s [25] Tramer A.: Ropa z węgla prawda i mity. ( "Praca finansowana z badań statutowych AGH nr "
11 USE OF COAL LIQUEFACTION AND GASIFICATION IN COMBUSTION ENGINES AND POWER INDUSTRY Key words: coal liquefaction, coal gasification Summary. Two alternate methods of the coal use, i.e. coal liquefaction and gasification, considered as alternative of traditional coal combustion, are presented in this study. The first method (coal liquefaction) was implemented in the twenties of the last century, but because of competitive accessibility of cheap oil, production of coal-based petroleum has been stopped. At present, because of high oil prices and instable economic situation in Middle East countries, coal liquefaction method is more and more often re-used. Coal gasification is the second method of this raw material use. This process comprises processing of the solid fuel into synthesized gas for needs of chemical industry, or gas used as a fuel for gas-steam driven installations used in power industry. Actually, a project named Coal gasification technology for needs of highly effective production of fuels and energy is developed in the Research-Industrial Consortium Zgazowanie węgla. Research workers of the Faculty of Energy and fuels of the AGH University of Science and Technology in Krakow-Poland participate in the project development. Tadeusz Olkuski, dr inż. AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie; olkuski@agh.edu.pl
OPRACOWANIE TECHNOLOGII ZGAZOWANIA WĘGLA DLA WYSOKOEFEKTYWNEJ PRODUKCJI PALIW I ENERGII ELEKTRYCZNEJ
OPRACOWANIE TECHNOLOGII ZGAZOWANIA WĘGLA DLA WYSOKOEFEKTYWNEJ PRODUKCJI PALIW I ENERGII ELEKTRYCZNEJ Zadanie badawcze nr 3 realizowane w ramach strategicznego programu badan naukowych i prac rozwojowych
Bardziej szczegółowoKrzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA
Krzysztof Stańczyk CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2008 Spis treści Wykaz skrótów...7 1. Wprowadzenie...11 1.1. Wytwarzanie i uŝytkowanie energii na świecie...11
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ
PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ SEMINARIUM STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZEMYSŁU U CHEMICZNEGO W POLSCE Marek Ściążko WARSZAWA 15 MAJA 2012 1/23 STRATEGIA działalno alności
Bardziej szczegółowoSTRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii. Warszawa, 1 grudnia 2011 r.
STRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH Zaawansowane technologie pozyskiwania energii Warszawa, 1 grudnia 2011 r. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania
Bardziej szczegółowoOtrzymywanie paliw płynnych z węgla
Główny Instytut Górnictwa Central Mining Institute Katowice, POLAND Otrzymywanie paliw płynnych z węgla J. Dubiński, K. Czaplicka, K. Stańczyk, J. Świądrowski 1 Prezentowane zagadnienia Metody upłynniania
Bardziej szczegółowoEkonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce
Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska Podstawy generowania gazu z węgla Janusz Kotowicz W14 Wydział
Bardziej szczegółowoPilotowa instalacja zgazowania węgla w reaktorze CFB z wykorzystaniem CO 2 jako czynnika zgazowującego
Pilotowa instalacja zgazowania węgla w reaktorze CFB z wykorzystaniem CO 2 jako czynnika zgazowującego A. Sobolewski, A. Czaplicki, T. Chmielniak 1/20 Podstawy procesu zgazowania węgla z wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoNazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn )
Nazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn. 2008.01.25) 1. Co jest pozostałością stałą z węgla po procesie: a) odgazowania:... b) zgazowania... 2. Który w wymienionych rodzajów
Bardziej szczegółowoWsparcie dla badań i rozwoju na rzecz innowacyjnej energetyki. Gerard Lipiński
Wsparcie dla badań i rozwoju na rzecz innowacyjnej energetyki Gerard Lipiński WCZEŚNIEJ 2010-2015 realizacja strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych Zaawansowane technologie pozyskiwania
Bardziej szczegółowoKLASTER CZYSTEJ ENERGII
AGH MAŁOPOLSKO-PODKARPACKI KLASTER CZYSTEJ ENERGII Sektor energetyki węglowo-jądrowej dr inż. Jerzy Cetnar Akademii Górniczo Hutniczej im. St. Staszica AGH MAŁOPOLSKO-PODKARPACKI KLASTER CZYSTEJ ENERGII
Bardziej szczegółowoZałącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki)
Załącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki) CEL GŁÓWNY: Wypracowanie rozwiązań 1 wspierających osiągnięcie celów pakietu energetycznoklimatycznego (3x20). Oddziaływanie i jego
Bardziej szczegółowoLIDER WYKONAWCY. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/
LIDER WYKONAWCY PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/ Foster Wheeler Energia Polska Sp. z o.o. Technologia spalania węgla w tlenie zintegrowana
Bardziej szczegółowoRtęć w przemyśle. Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci do atmosfery
Rtęć w przemyśle Konwencja, ograniczanie emisji, technologia 26 listopada 2014, Warszawa Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci
Bardziej szczegółowoProjekty badawcze realizowane w Centrum Czystych Technologii Węglowych. Dr Krzysztof Kapusta Centrum Czystych Technologii Węglowych GIG
Projekty badawcze realizowane w Centrum Czystych Technologii Węglowych Dr Krzysztof Kapusta Centrum Czystych Technologii Węglowych GIG Kraków, 10 marca 2015 Czyste Technologie Węglowe (CTW) Definicja Czyste
Bardziej szczegółowoMetan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników spalinowych.
XXXII Konferencja - Zagadnienia surowców energetycznych i energii w energetyce krajowej Sektor paliw i energii wobec nowych wyzwań Metan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników
Bardziej szczegółowoKierownik: Prof. dr hab. inż. Andrzej Mianowski
POLITECHNIKA ŚLĄSKA Etap 23 Model reaktora CFB, symulacja układu kogeneracyjnego IGCC, kinetyka zgazowania za pomocą CO2, palnik do spalania gazu niskokalorycznego Wykonawcy Wydział Chemiczny Prof. Andrzej
Bardziej szczegółowoReaktory małej mocy: szanse i wyzwania
Reaktory małej mocy: szanse i wyzwania Rozproszona Energetyka Jądrowa Szansa dla Polski? Warszawa 25 października 2013 Ludwik PIEŃKOWSKI AGH Akademia Górniczo Hutnicza im Stanisława Staszica w Krakowie
Bardziej szczegółowoNiekonwencjonalne technologie wykorzystania węgla. Stanisław Prusek Główny Instytut Górnictwa
Niekonwencjonalne technologie wykorzystania węgla Stanisław Prusek Główny Instytut Górnictwa Podstawowe procesy i produkty wykorzystania węgla Spalanie - energia cieplna, energia elektryczna Uwodornienie
Bardziej szczegółowoEnergetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
Bardziej szczegółowoCzysty wodór w każdej gminie
Czysty wodór w każdej gminie Poprzez nowoczesne technologie budujemy lepszy świat. Adam Zadorożny Prezes firmy WT&T Polska Sp. z o.o Misja ROZWIĄZUJEMY PROBLEMY KLIENTÓW BUDUJĄC WARTOŚĆ FIRMY GŁÓWNY CEL
Bardziej szczegółowoUkład zgazowania RDF
Układ zgazowania RDF Referencje Od 2017, wraz z firmą Modern Technologies and Filtration Sp. z o.o, wykonaliśmy 6 instalacji zgazowania, takich jak: System zgazowania odpadów drzewnych dla Klose Czerska
Bardziej szczegółowoEnergetyczne zagospodarowanie osadów ściekowych w powiązaniu z produkcją energii elektrycznej. Maria Bałazińska, Sławomir Stelmach
Energetyczne zagospodarowanie osadów ściekowych w powiązaniu z produkcją energii elektrycznej Maria Bałazińska, Sławomir Stelmach Problem zagospodarowania osadów ściekowych * wg GUS 2/24 Ogólna charakterystyka
Bardziej szczegółowoWYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY. INSTYTUT BADAWCZO-WDROŻENIOWY MASZYN Sp. z o.o.
WYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY ZASOBY BIOMASY Rys.2. Zalesienie w państwach Unii Europejskiej Potencjał techniczny biopaliw stałych w Polsce oszacowano na ok. 407,5 PJ w skali roku. Składają się
Bardziej szczegółowoROZPROSZONE SYSTEMY KOGENERACJI
ROZPROSZONE SYSTEMY KOGENERACJI Waldemar Kamrat Politechnika Gdańska XI Konferencja Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec Sulechów, 1o października 2014 r. Wprowadzenie Konieczność modernizacji Kotły
Bardziej szczegółowoJak poprawić jakość powietrza w województwie śląskim?
Jak poprawić jakość powietrza w województwie śląskim? Stan faktyczny i propozycje rozwiązań Maciej Thorz - Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Ostrawa, 3-4 grudzień
Bardziej szczegółowoDaniel BORSUCKI DYREKTOR Zespołu Zarządzania Mediami KHW S.A. Katowice
NFOŚiGW Forum XLII Energia - Efekt Środowisko Nowe technologie pozyskania oraz zagospodarowania węgla kamiennego i metanu gwarantem bezpieczeństwa energetycznego UE i sporego efektu ekologicznego Daniel
Bardziej szczegółowoSEMINARIUM. Produkcja energii z odpadów w technologii zgazowania Uwarunkowania prawne i technologiczne
SEMINARIUM Produkcja energii z odpadów w technologii zgazowania Uwarunkowania prawne i technologiczne Prelegent Arkadiusz Primus Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 24.11.2017 Katowice Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoPlany do 2020, czyli myśl globalnie działaj lokalnie Marek Ściążko Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. >1.5 t węgla/osobę 1
Plany do 2020, czyli myśl globalnie działaj lokalnie Marek Ściążko Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla >1.5 t węgla/osobę 1 Stan aktualny Węgiel, jako surowiec energetyczny poddawany jest krytyce z uwagi
Bardziej szczegółowoKształcenie w zakresie koksownictwa na Akademii Górniczo-Hutniczej Piotr Burmistrz, Tadeusz Dziok, Andrzej Strugała
Kształcenie w zakresie koksownictwa na Akademii Górniczo-Hutniczej Piotr Burmistrz, Tadeusz Dziok, Andrzej Strugała Wisła, 3 5 października 2019 Agenda 1. Oferta AGH w zakresie kształcenia 2. Kształcenie
Bardziej szczegółowoDr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej
OTRZYMYWANIE PALIWA GAZOWEGO NA DRODZE ZGAZOWANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej Dlaczego termiczne przekształcanie
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 137. ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 137 ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce STRESZCZENIE KT 137 obejmuje swoim zakresem urządzenia cieplno-mechaniczne stosowane w elektrowniach, elektrociepłowniach
Bardziej szczegółowoRozwiązania dla klientów przemysłowych Mała kogeneracja
Rozwiązania dla klientów przemysłowych Mała kogeneracja Energia elektryczna i ciepło to media przemysłowe, które odgrywają istotną rolę w procesie produkcyjnym. Gwarancja ich dostaw, przy zapewnieniu odpowiednich
Bardziej szczegółowoInnowacyjne układy wytwarzania i przesyłania energii
Innowacyjne układy wytwarzania i przesyłania energii Zagadnienia wybrane Prof. dr hab. inż. Waldemar Kamrat, prof. zw. PG Politechnika Gdańska XV Konferencja Energetyka przygranicza Polski i Niemiec -
Bardziej szczegółowoEnergia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe
Dr inż. Mariusz Szewczyk Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Katedra Termodynamiki 35-959 Rzeszów, ul. W. Pola 2 Energia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe
Bardziej szczegółowoXVI MIĘDZYNARODOWY KONGRES LEXINGTON 2010. prof. dr hab. inż.. Wiesław. Blaschke Szafarczyk. KRAKÓW, 21 czerwca 2010 r.
INSTYTUT MECHANIZACJI BUDOWNICTWA I GÓRNICTWA G SKALNEGO W WARSZAWIE XVI MIĘDZYNARODOWY KONGRES PRZERÓBKI WĘGLA W prof. dr hab. inż.. Wiesław Blaschke mgr inż.. Józef J Szafarczyk KRAKÓW, 21 czerwca 2010
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 25 lipca 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 154 9130 Poz. 914 914 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 25 lipca 2011 r. w sprawie informacji wymaganych do opracowania krajowego planu rozdziału uprawnień do emisji Na podstawie
Bardziej szczegółowoPrzyszłość górnictwa węgla brunatnego w Polsce
Przyszłość górnictwa węgla brunatnego w Polsce Autor: prof. dr hab. inż. Zbigniew Kasztelewicz, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie ("Nowa Energia" - 4/2017) Polska gospodarka otrzymała szansę zagospodarowania
Bardziej szczegółowoInnowacje dla wytwarzania energii
Innowacje dla wytwarzania energii 2010-2015 realizacja strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych Zaawansowane technologie pozyskiwania energii udzielone dofinansowanie blisko 300 mln.
Bardziej szczegółowoPIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW
PIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW Utylizacja odpadów komunalnych, gumowych oraz przerób biomasy w procesie pirolizy nisko i wysokotemperaturowej. Przygotował: Leszek Borkowski Marzec 2012 Piroliza
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA UKŁADU PRODUKCJI METANOLU ZINTEGROWANEGO ZE ZGAZOWANIEM WĘGLA BRUNATNEGO***
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 2 2009 Tomasz Chmielniak*, Józef Popowicz*, Włodzimierz Sarnecki** KONCEPCJA UKŁADU PRODUKCJI METANOLU ZINTEGROWANEGO ZE ZGAZOWANIEM WĘGLA BRUNATNEGO*** 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015. Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY.
Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015 Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY Wprowadzenie Janusz Olszowski Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa Produkcja
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU
PODSTAWY TECHNOLOGII OGÓŁNEJ wykład 1 TECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU Technologia chemiczna - definicja Technologia chemiczna
Bardziej szczegółowoNiezależność energetyczna JSW KOKS S.A. w oparciu o posiadany gaz koksowniczy
Niezależność energetyczna JSW KOKS S.A. w oparciu o posiadany gaz koksowniczy Mateusz Klejnowski www.jsw.pl JSW KOKS S.A. podstawowe informacje JSW KOKS S.A. powstała na początku 2014 roku poprzez połączenie
Bardziej szczegółowoWykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013
Wykorzystanie węgla kamiennego Warszawa, 18 grudnia 2013 2 Zasoby kopalin energetycznych na świecie (stan na koniec 2012 r.) Ameryka Płn. 245/34/382 b. ZSRR 190/16/1895 Europa 90/3/150 Bliski Wschód 1/109/2842
Bardziej szczegółowoODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Filip Żwawiak
ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Filip Żwawiak WARTO WIEDZIEĆ 1. Co to jest energetyka? 2. Jakie są konwencjonalne (nieodnawialne) źródła energii? 3. Jak dzielimy alternatywne (odnawialne ) źródła
Bardziej szczegółowoBezemisyjna energetyka węglowa
Bezemisyjna energetyka węglowa Szansa dla Polski? Jan A. Kozubowski Wydział Inżynierii Materiałowej PW Człowiek i energia Jak ludzie zużywali energię w ciągu minionych 150 lat? Energetyczne surowce kopalne:
Bardziej szczegółowoPIROLIZA. GENERALNY DYSTRYBUTOR REDUXCO www.dagas.pl :: email: info@dagas.pl :: www.reduxco.com
PIROLIZA Instalacja do pirolizy odpadów gumowych przeznaczona do przetwarzania zużytych opon i odpadów tworzyw sztucznych (polietylen, polipropylen, polistyrol), w której produktem końcowym może być energia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli... XIII VII
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli................... XIII 1. Wprowadzenie............................... 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw....................... 1 1.2. Definicja biomasy............................
Bardziej szczegółowoPROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS. ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE
PROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE Joanna Schmid Wiceprezes Zarządu Tauron PE Warszawa, 16.06.2011r. 1 13,9 % udział w krajowym rynku energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoRM R O Z P O R Z Ą D Z E N I E RADY MINISTRÓW z dnia 8 lipca 2011 r.
RM 110-64-11 R O Z P O R Z Ą D Z E N I E RADY MINISTRÓW z dnia 8 lipca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie objęcia przepisami Prawa geologicznego i górniczego prowadzenia określonych robót podziemnych
Bardziej szczegółowoKatowicki Węgiel Sp. z o.o. CHARAKTERYSTYKA PALIW KWALIFIKOWANYCH PRODUKOWANYCH PRZEZ KATOWICKI WĘGIEL SP. Z O.O.
CHARAKTERYSTYKA PALIW KWALIFIKOWANYCH PRODUKOWANYCH PRZEZ KATOWICKI WĘGIEL SP. Z O.O. W 2000r. Katowicki Holding Węglowy i Katowicki Węgiel Sp. z o.o. rozpoczęli akcję informacyjną na temat nowoczesnych
Bardziej szczegółowoEtapy badawcze związane z technologiami biogazowymi realizowane przez ENERGA SA
Strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE POZYSKIWANIA ENERGII Zadanie badawcze nr 4 Opracowanie zintegrowanych technologii wytwarzania paliw i energii z biomasy,
Bardziej szczegółowoKONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki
Bardziej szczegółowoUrządzenie do rozkładu termicznego odpadów organicznych WGW-8 EU
GREEN ENERGY POLAND Sp. z o.o. Urządzenie do rozkładu termicznego odpadów organicznych WGW-8 EU dr hab. inż. Andrzej Wojciechowski e-mail: andrzej.wojciechowski@imp.edu.pl www.imp.edu.pl Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoProjekt: Grey2Green Innowacyjne produkty dla gospodarki
Projekt: Grey2Green Innowacyjne produkty dla gospodarki Główne założenia do realizacji projektu Działalność podstawowa Grupy TAURON to: Wydobycie węgla Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła Dystrybucja
Bardziej szczegółowoNISKOEMISYJNE PALIWO WĘGLOWE
NISKOEMISYJNE PALIWO WĘGLOWE możliwości technologiczne i oferta rynkowa OPRACOWAŁ: Zespół twórców wynalazku zgłoszonego do opatentowania za nr P.400894 Za zespól twórców Krystian Penkała Katowice 15 październik
Bardziej szczegółowoIV. PREFEROWANE TECHNOLOGIE GENERACJI ROZPROSZONEJ
IV. PREFEROWANE TECHNOLOGIE GENERACJI ROZPROSZONEJ Dwie grupy technologii: układy kogeneracyjne do jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła wykorzystujące silniki tłokowe, turbiny gazowe,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli XIII 1. Wprowadzenie 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw 1 1.2. Definicja biomasy 3 1.3. Metody konwersji biomasy w biopaliwa 3 1.4. Biopaliwa 1. i 2. generacji
Bardziej szczegółowoEkonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce
Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz W1 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska Układ prezentacji wykładów W1,W2,W3 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPaliwa alternatywne w polskiej energetyce doświadczenia technologiczne i szanse rozwojowe Projekt budowy bloku na paliwo alternatywne RDF
Paliwa alternatywne w polskiej energetyce doświadczenia technologiczne i szanse rozwojowe Projekt budowy bloku na paliwo alternatywne RDF Marek Ryński Wiceprezes ds. technicznych Enei Połaniec Agenda Paliwa
Bardziej szczegółowoPROJEKT INDYWIDUALNY MAGISTERSKI rok akad. 2018/2019. kierunek studiów energetyka
PROJEKT INDYWIDUALNY MAGISTERSKI rok akad. 2018/2019 kierunek studiów energetyka Lp. Temat projektu Tytuł/stopień, inicjał imienia i nazwisko prowadzącego Imię i nazwisko studenta* Katedra Termodynamiki,
Bardziej szczegółowoPEC S.A. w Wałbrzychu
PEC S.A. w Wałbrzychu Warszawa - 31 lipca 2014 Potencjalne możliwości wykorzystania paliw alternatywnych z odpadów komunalnych RDF koncepcja budowy bloku kogeneracyjnego w PEC S.A. w Wałbrzychu Źródła
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Paweł Bućko Konferencja Rynek Gazu 2015, Nałęczów, 22-24 czerwca 2015 r. Plan prezentacji KATEDRA ELEKTROENERGETYKI Stan
Bardziej szczegółowoPGNiG TERMIKA nasza energia rozwija miasta
PGNiG TERMIKA nasza energia rozwija miasta Kim jesteśmy PGNiG TERMIKA jest największym w Polsce wytwórcą ciepła i energii elektrycznej wytwarzanych efektywną metodą kogeneracji, czyli skojarzonej produkcji
Bardziej szczegółowoKONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO WĘGLA NA RYNKU SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH
KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO WĘGLA NA RYNKU SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH Dr inż. LEON KURCZABINSKI Katowice, czerwiec, 2013 POZYCJA WĘGLA NA KRAJOWYM RYNKU ENERGII WĘGIEL = NIEZALEŻNO NOŚC ENERGETYCZNA ZALEŻNO
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o.
Perspektywy rozwoju Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o. POLSKA GRUPA GÓRNICZA ROZPOCZĘCIE DZIAŁALNOŚCI Polska Grupa Górnicza sp. z o.o. 30 KWIETNIA 2016 r. 11 4 kopalń węgla kamiennego specjalistyczne
Bardziej szczegółowoOferta Kompanii Węglowej S.A. dla sektora ciepłownictwa
Biuro Marketingu i Analiz Kompania Węglowa S.A. Oferta Kompanii Węglowej S.A. dla sektora ciepłownictwa Rynek Ciepła Systemowego IV Puławy, 10-12 luty 2015 r. 1 Schemat przedstawiający zmiany restrukturyzacyjne
Bardziej szczegółowoZużycie Biomasy w Energetyce. Stan obecny i perspektywy
Zużycie Biomasy w Energetyce Stan obecny i perspektywy Plan prezentacji Produkcja odnawialnej energii elektrycznej w Polsce. Produkcja odnawialnej energii elektrycznej w energetyce zawodowej i przemysłowej.
Bardziej szczegółowoJednostki Wytwórcze opalane gazem Alternatywa dla węgla
VIII Konferencja Naukowo-Techniczna Ochrona Środowiska w Energetyce Jednostki Wytwórcze opalane gazem Alternatywa dla węgla Główny Inżynier ds. Przygotowania i Efektywności Inwestycji 1 Rynek gazu Realia
Bardziej szczegółowoNISKA EMISJA. -uwarunkowania techniczne, technologiczne i społeczne- rozwiązania problemu w realiach Polski
IX Konferencja Naukowo-Techniczna Kotły małej mocy zasilane paliwem stałym -OGRANICZENIE NISKIEJ EMISJI Z OGRZEWNICTWA INDYWIDUALNEGO- Sosnowiec 21.02.2014r. NISKA EMISJA -uwarunkowania techniczne, technologiczne
Bardziej szczegółowoGeneralnie należy stwierdzić, że pojęcie to można użyć do wszelkich działań zmniejszających uciążliwość ekologiczną produkcji i wykorzystanie węgla.
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 2 2009 Zbigniew Kasztelewicz*, Krzysztof Polak*, Maciej Zajączkowski* MOŻLIWOŚCI WDRAŻANIA CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH W BRANŻY WĘGLA BRUNATNEGO W POLSCE 1. Czyste
Bardziej szczegółowoPROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,
Bardziej szczegółowoklasyfikacja kotłów wg kryterium technologia spalania: - rusztowe, - pyłowe, - fluidalne, - paleniska specjalne cyklonowe
Dr inż. Ryszard Głąbik, Zakład Kotłów i Turbin Pojęcia, określenia, definicje Klasyfikacja kotłów, kryteria klasyfikacji Współspalanie w kotłach różnych typów Przegląd konstrukcji Współczesna budowa bloków
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo użytkowania samochodów zasilanych wodorem
Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Bezpieczeństwo użytkowania samochodów zasilanych wodorem prof. dr hab. inż. Andrzej Rusin dr inż. Katarzyna Stolecka bezbarwny,
Bardziej szczegółowoPolskie technologie stosowane w instalacjach 1-50 MW
Polskie technologie stosowane w instalacjach 1-50 MW Polish technology of heating installations ranging 1-50 MW Michał Chabiński, Andrzej Ksiądz, Andrzej Szlęk michal.chabinski@polsl.pl 1 Instytut Techniki
Bardziej szczegółowoKomitet Górnictwa Polskiej Akademii Nauk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie 11 czerwca 2012 r. otwarta debata pt.:
Komitet Górnictwa Polskiej Akademii Nauk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie 11 czerwca 2012 r. otwarta debata pt.: Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Wpływ polityki Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowo- Poprawa efektywności
Energetyka przemysłowa: - Poprawa efektywności energetycznej - uwarunkowania dla inwestycji we własne źródła energii elektrycznej Daniel Borsucki 24.05.2011 r. MEDIA ENERGETYCZNE 615 GWh energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoMożliwości wykorzystania recyklingu energetycznego odpadowych tworzyw sztucznych do sprężania gazu ziemnego dla potrzeb zasilania
Andrzej Kulczycki, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych Możliwości wykorzystania recyklingu energetycznego odpadowych tworzyw sztucznych do sprężania gazu ziemnego dla potrzeb zasilania pojazdów w CNG
Bardziej szczegółowoEnergetyczne wykorzystanie odpadów z biogazowni
Energetyczne wykorzystanie odpadów z biogazowni Odpady z biogazowni - poferment Poferment obecnie nie spełnia kryterium nawozu organicznego. Spełnia natomiast definicję środka polepszającego właściwości
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów
Bardziej szczegółowoPolska energetyka scenariusze
27.12.217 Polska energetyka 25 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Cel analizy Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe skutki realizacji 4 różnych scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Wpływ na bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoNowa CHP Zabrze. czyste ciepło dla Zabrze i Bytomia. Adam Kampa, CHP Plant Development Manager
Nowa CHP Zabrze czyste ciepło dla Zabrze i Bytomia Adam Kampa, CHP Plant Development Manager Fortum Lider w obszarze czystej energii MISJA Naszym klientom dostarczamy rozwiązania energetyczne poprawiające
Bardziej szczegółowoSTAN AKTUALNY I PERSPEKTYWY PRODUKCJI KWALIFIKOWANYCH PALIW WEGLOWYCH W POLSCE W ŚWIETLE STRATEGII ENERGETYCZNEJ I ŚRODOWISKOWEJ
STAN AKTUALNY I PERSPEKTYWY PRODUKCJI KWALIFIKOWANYCH PALIW WEGLOWYCH W POLSCE W ŚWIETLE STRATEGII ENERGETYCZNEJ I ŚRODOWISKOWEJ Dr Inż. Leon Kurczabiński KATOWICKI HOLDING WĘGLOWY SA SEKTOR DROBNYCH ODBIORCÓW
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Andrzej Patrycy* WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH 1. Węgiel
Bardziej szczegółowoCo można nazwać paliwem alternatywnym?
Co można nazwać paliwem alternatywnym? Grzegorz WIELGOSIŃSKI Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Alternatywa Alternatywą dla spalarni odpadów komunalnych może być nowoczesny
Bardziej szczegółowoNOVAGO - informacje ogólne:
NOVAGO - informacje ogólne: NOVAGO Sp. z o. o. specjalizuje się w nowoczesnym gospodarowaniu odpadami komunalnymi. Zaawansowane technologicznie, innowacyjne instalacje w 6 zakładach spółki, pozwalają na
Bardziej szczegółowoKOGENERACJA ENERGII CIEPLNEJ I ELEKTRYCZNEJ W INSTALACJACH ŚREDNIEJ WIELKOŚCI
KOGENERACJA ENERGII CIEPLNEJ I ELEKTRYCZNEJ W INSTALACJACH ŚREDNIEJ WIELKOŚCI Autor: Opiekun referatu: Hankus Marcin dr inŝ. T. Pająk Kogeneracja czyli wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu
Bardziej szczegółowoDYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU. Prof. dr hab. Maciej Nowicki
DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU Prof. dr hab. Maciej Nowicki 1 POLSKI SYSTEM ENERGETYCZNY NA ROZDROŻU 40% mocy w elektrowniach ma więcej niż 40 lat - konieczność ich wyłączenia z eksploatacji
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE WĘGLA W UKŁADACH POLIGENERACYJNYCH W ZGAZOWANIU
WYKORZYSTANIE WĘGLA W UKŁADACH POLIGENERACYJNYCH W ZGAZOWANIU dr inż. Lucyna Więcław-Solny dr inż. Tomasz Chmielniak Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu 1/38 Stan rozwoju komercyjnych technologii
Bardziej szczegółowoBadania nad technologiami zgazowania węgla w Polsce
Andrzej Strugała, Grzegorz Czerski * Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Badania nad technologiami zowania węgla w Polsce Studies on coal gasification in Poland Przedstawiono informację na temat przebiegu
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2013/2014 Kod: STC s Punkty ECTS: 5. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Surowce energetyczne stałe i ich przetwarzanie Rok akademicki: 2013/2014 Kod: STC-1-603-s Punkty ECTS: 5 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: - Poziom
Bardziej szczegółowoInnowacje w TAURON. tauron.pl
Innowacje w TAURON Działania Dostarczanie nowych produktów i usług, a także inicjowanie innowacyjnych przedsięwzięć biznesowych odpowiadających na obecne i przyszłe potrzeby klientów Grupy Opracowywanie
Bardziej szczegółowoInstytut Maszyn Przepływowych im. R. Szewalskiego Polskiej Akademii Nauk Wysokotemperaturowe zgazowanie biomasy odpadowej
Instytut Maszyn Przepływowych im. R. Szewalskiego Polskiej Akademii Nauk Wysokotemperaturowe zgazowanie biomasy odpadowej I. Wardach-Święcicka, A. Cenian, S. Polesek-Karczewska, D. Kardaś Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoBILANS ZASOBÓW DO PROCESU PODZIEMNEGO ZGAZOWANIA WĘGLA W POLSCE
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 4/2005 Aleksandra Hankus, Barbara Białecka BILANS ZASOBÓW DO PROCESU PODZIEMNEGO ZGAZOWANIA WĘGLA W
Bardziej szczegółowoCHP z ogniwem paliwowym Przegląd rynku
Piotr Stawski IASE CHP z ogniwem paliwowym Przegląd rynku ENERGYREGION - Efektywny rozwój rozproszonej energetyki odnawialnej w połączeniu z konwencjonalną w regionach. Zalety gospodarki skojarzonej K.Sroka,
Bardziej szczegółowoLaboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM
Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,
Bardziej szczegółowoCzęść I. Obliczenie emisji sezonowego ogrzewania pomieszczeń (E S ) :
Potwierdzenie wartości emisji zgodnych z rozporządzeniem UE 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących
Bardziej szczegółowoDyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku
Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku Warszawa, wrzesień 2009 Nowelizacja IPPC Zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola Zmiany formalne : - rozszerzenie o instalacje
Bardziej szczegółowoWartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku 2006 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok
Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku 2006 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2009 Prezentowane tabele zawierają dane na temat wartości
Bardziej szczegółowoKongres Innowacji Polskich KRAKÓW 10.03.2015
KRAKÓW 10.03.2015 Zrównoważona energetyka i gospodarka odpadami ZAGOSPODAROWANIE ODPADOWYCH GAZÓW POSTPROCESOWYCH Z PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO DO CELÓW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Marek Brzeżański
Bardziej szczegółowo