Zaczynamy nowe Ŝycie

Transkrypt

1 Stomicy Zaczynamy nowe Ŝycie Luty 2009

2 Praca zbiorowa Kontakt: To juŝ kolejna wersja ksiąŝki, którą tworzymy. Czekamy na opisy Waszych historii i uwagi do tego zbioru. Wszelkie prawa zastrzeŝone. Wykorzystanie materiałów zamieszczonych w ksiąŝce moŝliwe tylko za zgodą autorów. 2

3 Spis treści Wprowadzenie... 4 Kwiryn, 75 lat... 9 Dlaczego właśnie irygacja? (Kwiryn) Adela, 71 lat Michał, 21 lat Majka, 24 lata Irena, 64 lata Helena, 56 lat Andrzej, 67 lat Sylwia, 16 lat Krystyna, 57 lat Ada, 6 miesięcy

4 Wprowadzenie Contra spem sperare (Wierzyć wbrew wszelkim przeciwnościom) Gdy dowiedziałeś się, Ŝe czeka Cię operacja, która zakończy się wyłonieniem stomii, bądź jesteś akurat po takiej operacji, to być moŝe szperasz po róŝnych ksiąŝkach, aby jak najwięcej się dowiedzieć o tym, co to jest i co z tym fantem dalej począć, jak z tym Ŝyć i to jak Ŝyć normalnie. Jak funkcjonować w domu, w małŝeństwie, w rodzinie i w pracy? Czy normalne Ŝycie da się pogodzić ze stomią? Czy uwaŝasz, Ŝe jesteś wielkim przegranym, czy teŝ sądzisz, Ŝe wygrałeś Ŝycie? Tak przecieŝ niewiele brakowało, byś przejechał się na tamten świat, a jednak nadal moŝesz w pełni egzystować jak dawniej. Na temat tego, co to jest stomia i jak ją pielęgnować istnieje stosunkowo duŝo materiałów kaŝda firma produkująca sprzęt stomijny sporo na ten temat pisze, ale poza kwartalnikami, ulotkami i broszurami nie znajdziesz Ŝadnej ksiąŝki o tym, jak z tą stomią Ŝyć, pracować, jak egzystować pełnym Ŝyciem w rodzinie, jak dojść do tego, by samego siebie zaakceptować, jak teŝ i w oczach innych dostrzec akceptację twojej osoby, w twoim mniemaniu okaleczonej. By odzyskać swoją pozycję społeczną, towarzyską, zawodową, jednym słowem na kaŝdej płaszczyźnie naszej egzystencji, potrzebne jest nam zrozumienie, Ŝe mimo operacji i pewnej odtąd inności jesteśmy tymi samymi ludźmi. Trudno jest walczyć o swoją pozycję i to bez jałmuŝny, którą chce nas nasze otoczenie obdarzać. Jeśli my sami nie przestaniemy uŝalać się nad samym sobą i nad naszym nieszczęściem, jakŝeŝ moŝemy oczekiwać od naszego otoczenia, by nas traktowało jako normalnego partnera, przecieŝ aŝ się prosi, by nas traktować tak jak my sami im zaproponujemy? A przecieŝ mogło nas spotkać znacznie gorsze nieszczęście, jak na przykład utrata wzroku. 4

5 Jestem instruktorem orientacji przestrzennej dla niewidomych. Gdy szkoliłem się na nauczyciela orientacji przestrzennej, musiałem sam z opaską na oczach i białą laską w dłoni maszerować po ulicach Bydgoszczy, by przekonać się, jak to trudno orientować się w przestrzeni i poruszać się bezpiecznie bez pomocy wzroku, który zastępuje niewidomym biała długa laska i pozostałe zmysły. Wiem z własnego doświadczenia, jak to nasze otoczenie idzie na łatwiznę litości. Doświadczałem wówczas oznak litości i współczucia ze strony przechodniów, bo uwaŝali, Ŝe skoro mam opaskę na oczach, to jestem świeŝo po usunięciu gałek ocznych. Takiego to współczucia nawet w pełni niewidomy nie chce. Pomoc w postaci informacji, czy przeprowadzenia przez jezdnię, gdy jest duŝy ruch, to i owszem, ale nie litości. Jedynie Ŝyczliwości, takiej jaką okazujemy normalnemu przechodniowi, gdy się w obcym mieście zagubi. KaŜdy chce być w pełni wartościowym, chce być podziwiany za swoje osiągnięcia. Gdy pewnego razu byłem u prezesa koła niewidomych, ten zaprowadził mnie do jednego z członków koła, który miał przechodzić kurs orientacji w swoim terenie, trafił tam bezbłędnie, a droga nie była prosta, przy tym cały czas ze mną rozmawiał, a szczęśliwy i dumny był, gdy go pochwaliłem. Podobnie jest i z naszą sytuacją, a przecieŝ nasza sytuacja jest znacznie lepsza, jeśli nie ma dodatkowych jeszcze chorób, czy jakichś innych komplikacji. Ilu znajdziemy mających trudniejsze sytuacje i dzielnie sobie z nimi radzących, gdy bacznie rozglądniemy się po naszym otoczeniu? Oczywiście najłatwiej jest skrzydła po sobie połoŝyć zamknąć się w sobie i kapitulancko uŝalać się nad swoim losem. Człowiek pragnie szczęścia jak ptak latania, a postawa rezygnacji niestety szczęścia nie daje. ToteŜ większość z nas nie tkwi w marazmie, ale stara się swoje Ŝycie jakoś ułoŝyć. Dlatego teŝ po to, abyś drogi Czytelniku nie błąkał się i nie czuł się zagubionym i bezradnym, oddajemy Ci tę ksiąŝkę ku podniesieniu ducha, Ŝeby upewnić Cię, Ŝe i po operacji będziesz tym samym człowiekiem, o ile tylko tego sam zechcesz. 5

6 Nawet, jeŝeli sytuacja jest dramatyczna, lekarze niewiele dają nadziei na wyjście z tej opresji, to jednak przy mocnej woli trwania i chęci do Ŝycia, jesteśmy w stanie śmierć od nas oddalić i sobie jeszcze długo, długo poŝyć, wszystko leŝy w naszych rękach. Jest taka Ŝydowska anegdota, która mówi jak to Josele Ŝalił się do pana Boga, Ŝe nie daje mu wygrać duŝo pieniędzy w lotka, a na to mu pan Bóg powiada: a dałeś mi chociaŝ szansę, zagrałeś choć raz?. Ci, którzy mają dostęp do internetu są o tyle w szczęśliwej sytuacji, Ŝe sami bądź członkowie ich rodzin szperając po stronach sieci znajdują w nim prywatną stronę pani Eli Lesińskiej, pt. Stomia i j-pouch, gdzie moŝna poczytać jak to przeŝywali inni, którzy tę drogę odbyli nieco wcześniej. MoŜna wejść na strony porad, artykułów na tematy nurtujące brać stomijną i jeszcze wiele innych, pogadać na chatach z innymi stomikami z całej Polski. Jest naprawdę co poczytać, czy teŝ jest moŝność zasięgnięcia rady od innych doświadczonych stomików albo od pielęgniarza stomijnego, fachowca w tej dziedzinie, pana mgra Dariusza Bazalińskiego, który odwiedza nasz czat. To bardzo waŝne, bo pozwala nam unikać błędów przy pielęgnacji stomii. O tym, Ŝe to jest potrzebne świadczą wpisy gości na stronach Stomia i j-pouch, którzy wyraŝają wdzięczność, Ŝe coś takiego istnieje. Chyba nie ma problemów, które nie byłyby tam poruszone. Wśród wielu spraw wyróŝnia się problem znalezienia się w nowej sytuacji i radzenia sobie w niej. Powtarzają się pytania o to, co mi teraz wolno robić, jeść, kochać itd., czy mogę powrócić do tych samych zajęć, co przedtem, na ile straciłem na swej wartości, dlaczego mnie to jeszcze boli, jak odkleić woreczek, gdy trzyma się, jakby go kto przyspawał, albo co robić, gdy się bez przerwy odkleja. Wydaje się, Ŝe z chwilą operacji wyłonienia stomii oberwała nam się poręcz i spadamy w dół. Dość często jest to rozpacz za utraconą integralnością, Ŝe staliśmy się teraz odmieńcami, a co za tym idzie teŝ obawa o pracę. Czy z tego powodu przysługuje nam renta, jakaś grupa inwalidzka? Czy mogę dalej prowa- 6

7 dzić Ŝycie seksualne, czy mnie mąŝ lub Ŝona takim zaakceptuje? Czy będę mógł nadal spędzać urlop nad wodą, opalać się, pływać, uprawiać sport, wszystko tak jak przedtem, a zarazem by to nie podpadło, Ŝe mam cos przyklejonego na brzuchu? Pojawia się obawa, by nikt się głupio nie wypytywał ani nie oczekiwał rychłej naszej śmierci, gdy nam chce się jeszcze długo Ŝyć i to dobrze Ŝyć. Zresztą sami zadajemy sobie pytanie, czy rzeczywiście mamy szansę jeszcze długo po- Ŝyć, czy to tylko nie jest tylko zwłoka, okupiona operacją i udręką worka, chemii i czym to Bóg jeszcze tam wie, odroczenie wyroku śmierci, by i tak w krótkim czasie się poŝegnać. Jak widzisz, pytań jest wiele. Nie kaŝdy wszystkie stawia i to naraz, wiele z nich budzi się pod presją chwili, jakiegoś prawdziwego czy teŝ domniemanego zagroŝenia, czy teŝ zapotrzebowania, bo znaleźliśmy się w sytuacji, w której nie potrafimy sobie sami poradzić i brak nam na podręczu obeznanego w naszych potrzebach przyjaciela. Rodzinie, przyjacielowi, czy teŝ krewnym nie zawsze wierzymy, posądzamy ich, Ŝe oni chcą nam tylko osłodzić nasze cięŝkie chwile, albo myślimy: co oni tam mogą wiedzieć! Oczywiście jest wiele zagroŝeń i dlatego potrzebna jest naleŝyta świadomość, ale bez panikarstwa. Strach czy teŝ panika wręcz to są najgorsi doradcy. Dlatego przyjrzyjmy się innym, temu, jak rozwiązywali swoje problemy, jak borykali się z samymi sobą, ze słabościami swego ciała, dość często z niezrozumieniem nawet samych lekarzy, którzy nie poznali się na ich chorobie, czym pogorszyli ich sytuację, a mimo to wychodzili zwycięsko. Dramaty ludzkie rozgrywają się przed Wami jak w kalejdoskopie, ale nie tylko dramaty, lecz teŝ zwycięstwa i to wspaniałe, nieraz okupione ogromnym wysiłkiem. Co prawda tę drogę niestety musi kaŝdy z nas odbyć sam, sam jeden i tutaj nikt mu pomóc nie moŝe. Rady i wskazówki sięgają tylko i jedynie do pewnej granicy, której, chociaŝby najbardziej chcieli, przekroczyć nie mogą. Nawet najbardziej kochające osoby nie są w stanie wejść w nas i za nas podjąć tej walki i powziąć 7

8 decyzji. Jak Jezus szedł na Golgotę sam, mimo tłumów i garstki swoich najbliŝszych, umierał sam, mimo Ŝe pod krzyŝem stali mu najbliŝsi. KaŜde cierpienie jest taką właśnie drogą krzyŝową naszą własną, czy to nam się podoba, czy teŝ nie, czy jesteśmy wierzący czy nie, tu niema róŝnic wobec cierpienia, jesteśmy jednakowi. Ten obraz Golgoty najbardziej odpowiada tej naszej rzeczywistości. Mimo wszystko, jednak obecność kogoś bliskiego i jego współczucie są przez nas mile widziane i wielce nam pomocne, bez nich byłoby nam bardzo cięŝko, tak teŝ wielką pomocą są dla nas w tym labiryncie naszych psychicznych problemów, naszego zagubienia, w naszym ciemnym i ciasnym tunelu światełka podobnych nam na tej drodze innych ludzi, takich jak my, zwyczajnych, prostych, nie tych ze świecznika, którym pieniądz i sława otwierały drzwi i pomagały znowu stanąć na nogach, ale tych, którzy jak my się borykali, którzy szukali jakiegoś sensownego wyjścia z tego impasu, w jakim się mimo swej woli znaleźli, którzy są wyłącznie zdani na siebie i tylko to i tyle mają, co sami uzbierają, co wywalczą swoim uporem. Takie przykłady własnych zmagań chcemy Ci pokazać. KaŜdy z nas jest inny, inaczej przechodził to i inaczej przeŝywał, inny miał do tego stosunek, inaczej się pozbierał, ale nikomu nie było łatwo, kaŝdemu z nas grunt uciekał spod nóg i kaŝdy na swój sposób próbował go odnaleźć, by wreszcie mocną stopą stanąć na twardym gruncie rzeczywistości. Więc tak jak we mszy św. ksiądz wzywa w górę serca, tak i my wzywamy, niech Ŝywi nie tracą nadziei, uśmiechnij się, chociaŝby nawet prze łzy, bo po nocy przychodzi dzień, a po cierpieniu przychodzi radość i co więcej, duma rozpiera naszą pierś, Ŝeśmy się nie dali i płyniemy dalej z falą w szeroki świat zdobywać szczęście, radość i ducha hart. 8

9 Kwiryn, 75 lat Mam 75 lat, wykształcenie wyŝsze, emeryt. Chyba nie ma człowieka, który by w swoim Ŝyciu choć raz nie westchnął rozgoryczony, dlaczego właśnie ja, gdy spotyka go nieszczęście, choroba czy niepowodzenie, albo teŝ, dlaczego, dlaczego nie ja, gdy go pominięto, lub nie spełniło się to, na co wyczekiwało się z taką niecierpliwością. Pytań jest na pewno znacznie więcej, ale dylemat oczywiście pozostaje wciąŝ ten sam. Moim zdaniem najlepiej tę sytuację patową tłumaczy Biblia w przypowieści o talentach, albowiem jeden otrzymuje ich pięć, drugi tylko dwa, a trzeci niestety aŝ jeden. Więc juŝ z góry jest nasza droga zadekretowana, a nam pozostało niewielkie pole manewru. Na darmo, więc zadajemy sobie pytanie, dlaczego tamtym się wiedzie i wszystko się udaje, nieszczęścia ich omijają, a my? My wiecznie pod wozem. Co wydaje się nam, Ŝe juŝ na ten wóz wdrapaliśmy się, to akurat coś się takiego wydarzy, coś zniweczy nasz cały wysiłek i nasze tak starannie układane klocki domina za jednym podmuchem losu się rozpadają. Nam wiecznie dmie wiatr w oczy. Nad tym zagadnieniem łamały sobie głowę najtęŝsze umysły, ale nadal wynik jest niestety bardzo mizerny, nie wszystkich zadawalający. Przed swoim losem trudno uciec, przykład na to daje nam znowu Biblia w księdze Jonasza. Ten na próŝno usiłuje uciec przed losem wyznaczonym mu przez Boga, mianowicie nawracaniem śmiertelnych wrogów Izraela, niniwitów. CzyŜby cała układanka została juŝ znacznie wcześniej ułoŝona, zanim nam dane było wykonać 9

10 pierwszy ruch? Bo czym wytłumaczyć, Ŝe jednych prześladuje szczęście, a drugich pech? W latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia donosiły gazety, Ŝe pewna babcia kaŝdemu ze swoich wnuczek i wnuków wygrywała samochód malucha na swoją ksiąŝeczkę samochodową. Albo teŝ włoskie małŝeństwo, które kilkakrotnie wygrywało milion w totka, a gdy pojechali do Genewy na wystawę samochodową, by tam kupić sobie drogi samochód, okazało się, Ŝe wygrali na bilet wstępu ten, który chcieli kupić. Z innej beczki, jest bodaj takie Ŝydowskie opowiadanie: do marszałka króla Salomona przychodzi śmierć i zapowiada, Ŝe dzisiaj o godz ma go zabrać i daje mu czas na przygotowanie się. Marszałek natychmiast pobiegł do króla i prosi go o dobrego konia, otrzymawszy go dosiada i natychmiast pędzi przed siebie przez pustynię, byle jak najdalej od Jerozolimy. Około godz widzi z dala oazę, kieruje tam konia, by wraz z koniem się napić, a tu patrzy pod palmą siedzi zdziwiona śmierć, która mówi do niego, dziwne są te wyroki boskie, bo otrzymałam polecenie zabrania ciebie wyłącznie spod tej palmy, pomyślałam sobie, gdzieŝby on sobie zadał tyle trudu, by tu przybyć, a ty jednak zrobiłeś wszystko, by się nie spóźnić na spotkanie ze mną. W czasach stalinowskiego terroru pewien ksiądz poprosił straŝaków, by z wieŝy kościelnej usunęli z gzymsów brzózki. W trakcie pracy przerwała się linka i jeden ze straŝaków runął na ziemię z wysokości około 20 metrów. Gdy przeraŝeni straŝacy popędzili na dół, by zobaczyć, co się stało z ich kolegą, ujrzeli go stojącego i śmiejącego się. Po chwili zwrócił się do nich: wiecie co, takie szczęście to trzeba opić i wszyscy razem powędrowali do gospody. Tam w czasie libacji cudem ocalony straŝak potknął się o ławę, przewrócił się i zginął na miejscu. Widać z tego, Ŝe miejscem jego śmierci miała być karczma, a nie plac przykościelny. 10

11 W latach chyba siedemdziesiątych XX wieku idąc ulicą w Bydgoszczy widzę nad wejściem do sali napis zapraszający do odwiedzenia wystawy milicyjnej pt. Wypadki drogowe w protokołach i zdjęciach milicyjnych. Wystawa pusta, widać nikogo to nie interesowało, a szkoda. Gdy tak chodzę koło zdjęć, podchodzi w pewnej chwili milicjant i zagaduje mnie: zgadnij pan, co stało się z pasaŝerami tego auta, ja spojrzawszy na wrak mówię: chyba w kawałkach wyciągali szczątki tych pasaŝerów, a on na to: nie zgadł pan, poza potłuczeniami ogólnymi nic im się nie stało. Nie mogłem w to uwierzyć, a jednak, jak zapewnił mnie milicjant, nie tylko przeŝyli wypadek, ale nawet wyszli bez większego szwanku. MoŜna by mnoŝyć tych przykładów bez liku, ale o czym one świadczą? Chyba o jednym Ŝe los nasz jest nam z góry pisany i jak mówi Biblia nie ma co wierzgać wołowi przeciw ościeniowi. Niestety w bólu porodziła nas matka, ból jest naszym nieodłącznym towarzyszem, czasami bardziej widoczny i odczuwalny, a czasami jakby gdzieś przyczajony i ukryty, ale na pewno jest gdzieś w pobliŝu nas i czeka na swoją chwilę, no i oczywiście w bólu teŝ zejdziemy z tego świata. Nieraz nam tak dokuczy, Ŝe byśmy najchętniej uciekli tam, gdzie pieprz rośnie, czyli po prostu zrejterowali. Teraz tylko problem, czy z tym cierpieniem, udręką się pogodzę i rzucę mu nawet wyzwanie, czy jak wół poddam z rezygnacją i załamaniem moje plecy? Czy odpowiada mi postawa pana, pełna godności osobistej, czy teŝ niewolnika? Czy moje cierpienia poniosę z godnością, czy wręcz w niewolniczej podstawie rezygnacji i załamania dodam do cierpień fizycznych jeszcze udręki duchowej klęski? Moim zdaniem lepiej na nowo układać klocki naszego Ŝycia, które moja choroba mi rozproszyła, a jeśli mi powtórnie rozproszy, będę starał się je znów na nowo i uparcie układać. śycie mnie nie rozpieszczało, nie powiem, Ŝe dręczyło, ale nie było łatwe, wojna Ŝycia nie umila, głód, pod ostrzałem frontowym, lata pogardy, poniŝenia, ale i lata złudnej nadziei. Okres powojennego terroru stalinowskiego i jego 11

12 oszukańczych obietnic, właściwie do dziś nieziszczonych. Co prawda mimo wszystko ani ja, ani moje rodzeństwo nie chorowaliśmy, ale za to w Ŝyciu zawodowym nikt z nas sukcesów nie odnosił. Jakby nas nie dostrzegano. To, co innym przychodziło łatwo, my musieliśmy zdobywać dodatkowym nakładem sił i czasu. Takie jest Ŝycie i takie są jego barwy. Dzień narodzin to dzień otrzymania polecenia, płyń Ŝeglarzu po oceanach i morzach Ŝycia do twojego portu przeznaczenia. Jest tu wszystko nieznane, jedno jest tylko pewne, Ŝe jego rejs zakończy się gdzieś w jakimś porcie naszego przeznaczenia. Trasa i jej długość, czas trwania i wszelkiego rodzaju niespodzianki są nam z góry narzucone. Niewielkie jest tu pole naszego manewru, a liczy się wierność naszemu prawdziwemu Ja! Przychodząc na ten świat przywlekliśmy jak ogromny garb nasz genotyp z wszystkimi jego zapisami, determinacjami i uwarunkowaniami, więc gdzie ta nasza wolność? Co tu moŝe nam pomóc nasz ewentualny bunt? Nic i to naprawdę nic a nic. Jak mówi Biblia, weź krzyŝ swój na kaŝdy dzień skoro więc bunt nic nie daje, pozostaje nam wziąć swój los w swe ręce i w tych ograniczonych warunkach, na tym maleńkim skrawku naszych moŝliwości, budować swe szczęście. Ja na moją drogę Ŝycia wziąłem sobie jako hasło słowa szlagieru z lat 50. XX wieku o kapitanie dzielnym chwacie, który gdy było mu trudno, taką nucił sobie pieśń Panem mórz tylko ten z nas zostanie, kto odwaŝną i wesołą ma twarz, pokaŝ, więc Ŝeś ty zuch kapitanie, jak banderę wciągnij uśmiech na swój maszt. Nie raz przychodziło mi nucić tę pieśń, nieraz nuciłem uparcie w kółko, aŝ wszystkie Ŝale, bóle i udręki przeminęły. Nie jestem człowiekiem z Ŝelaza, ani z granitu, nieraz serce skowycze z bólu, a nieraz chce się wyć do księŝyca jak pies. Nieraz wydaje się, Ŝe Bóg skrył się, jak księŝyc, gdzieś za chmury, a ja zostałem sam, samiuteńki jak ten palec, wydany na pastwę losu i nic Go mój los nie obchodzi. W takich chwilach, gdy trzeba było samemu wyjść naprzeciw losowi, pomocą była mi pieśń Panem 12

13 mórz tylko ten z nas zostanie. Gdy poddałem się losowi z góry mi wyznaczonemu, starałem się sobie ulŝyć, wypracować modus vivendi, czyli sposób Ŝycia jak najbardziej korzystny dla mojego ja, dla mojego szczęścia osobistego tu i teraz. Przy takim moim nastawieniu do Ŝycia i moich w nim moŝliwościach, cały swój wysiłek skupiłem na tym, by to, czego nie mogłem osiągnąć wprost, osiągnąć innym sposobem, niezaleŝnie od koniecznego na to nakładu sił. Przyświecało mi zawsze wydarzenie z mojej młodości, mianowicie latem jako uczeń, a później student jeździłem do rodziny matki na wieś i pomagałem im przy Ŝniwach. Pewnego razu wypadło mi z wujkiem ładować na furę mieszankę. On z jednej strony wozu, a ja z drugiej, a Ŝe on silniejszy fizycznie, brał całą kupkę naraz, a ja musiałem kilkakrotnie nabierać, a on po swoim podaniu konie zaraz poganiał i miał z tego ubaw, Ŝe ja muszę gonić i czekał na to, kiedy poproszę o zwolnienie tempa. Ale się pomylił, zacząłem kombinować, jak to moŝna zrobić sposobem i wymyśliłem, Ŝe pomagając sobie kolanem, nie tylko nadąŝałem odtąd, ale nawet uprzedzałem. Teraz ja zacząłem dyktować tempo. Podobnie jak róŝnica sił i doświadczenia w pracach polowych między mną a wujkiem, występuje róŝnica między wyzwaniami, jakie mi narzuca Ŝycie i zasobami, którymi dysponuję, które jak garb przyniosłem na ten świat i jako spadek po moich antenatach muszę go dźwigać, czy mi się to podoba, czy teŝ nie, a więc to jest to moje przeznaczenie i czy ja je akceptuję, czy teŝ nie, w niczym faktu nie zmienię. Więc skoro poza moim uporem w dąŝeniu do szczęścia, niczego innego tym przeciwnościom przeciwstawić nie jestem w stanie, cóŝ mogę więc rozsądnego uczynić? Nie jestem masochistą i nie mam najmniejszego zamiaru zanurzać się w zadręczaniu moimi nieszczęściami i biadolić nad tym, jaki ja to nieszczęśliwy, toteŝ, gdy dowiedziałem się, co mi zagraŝa, nie lamentowałem, bo i po co, co bym tym mógł zmienić, to teŝ powziąłem sobie mocne postanowienie, Ŝe nawet jeśli przyjdzie mi umierać, nie 13

14 będę biadolił i skomlał, ale z honorem będę uśmiechnięty do końca, jak ten cyrkowy błazen, któremu rwało się serce z bólu, ale do końca bawił i rozśmieszał publiczność. Wierny na swym posterunku do końca. Muszę szczerze wyznać, Ŝe do roku 2004 Ŝadnych powaŝniejszych chorób, poza tymi okresu dziecięcego, nie przechodziłem, ale to wcale nie znaczy, Ŝe byłem idealnie zdrowy. Zwyrodnienie kręgosłupa dawało się coraz bardziej we znaki, podobnie zwyrodnienie stawów kolanowych, jako wynik jeŝdŝenia zimą i latem motorem przez wiele lat, poza tym dokuczały mi hemoroidy. Z tym, Ŝe po otrzymaniu adresu ks. Rymuszki, dostałem od niego lek, który usunął je na jakiś czas. Gdy się odnowiły, powtórna dawka tego leku definitywnie wyleczyła mnie z hemoroidów. Gdy po latach znów pokazała się krew w stolcu, sądziłem naiwnie, Ŝe to tym razem hemoroidy przeniosły się do wnętrza jelita grubego. Kupiłem lek przeciw hemoroidom i smarowałem do wewnątrz, ale efektu oczekiwanego nie było, poszedłem więc do mojego lekarza rodzinnego prosząc go o skuteczny lek na wewnętrzne hemoroidy. Ten na to, Ŝe trzeba najpierw zajrzeć do środka, czy to rzeczywiście są hemoroidy, czy teŝ nie coś groźniejszego i skierował mnie do Ars Medicalu do chirurga na kolonoskopię. Gdy jechałem do Ars Medicalu, nawet mi przez myśl nie przeszło, Ŝe mo- Ŝe być coś groźniejszego. Przynajmniej aŝ do chwili śmierci szwagra, a pół roku później Ŝony, które wstrząsnęły mną i uświadomiły mi, Ŝe znalazłem się w strefie spadkowej, w strefie zagroŝenia, Ŝe nadchodzi nieubłaganie czas rozstania się z Ŝyciem. Jeszcze mimo to w roku 2000, obchodząc siedemdziesięciolecie moich urodzin wspólnie z rodzeństwem, liczyliśmy, ile nam pozostało lat do tego, by osiągnąć lata rodziców i dziadków. Nie zdawaliśmy sobie sprawy, Ŝe to nasze ostatnie w takim gronie spotkanie. Na pół roku przed następnymi 70 urodzinami kolejnego brata zmarł najmłodszy brat. W 2004 r. w styczniu 14

15 na raka umiera następny brat. Jego pech, bo lekarze, którzy go leczyli, nie wyznali się na jego chorobie. Teraz w dwa miesiące później coś u mnie szwankuje. W Ars Medicalu chirurg, do którego miałem pójść, miał długą kolejkę, namówiły mnie rejestratorki do innego chirurga, ale tu okazało się, Ŝe kolonoskopię robi on odpłatnie, Ŝe moŝe mi na ubezpieczalnię zrobić tylko rektoskopię. Zgodziłem się, a ten po chwili stwierdza, Ŝe mam raka złośliwego i skierował mnie do szpitala. No cóŝ, pomyślałem taki nasz los, doczekanie się lat rodziców i dziadków nie jest nam pisane. Pozostało z czwórki rodzeństwa tylko nas dwoje, ja najstarszy i najmłodsza z nas siostra. Podzieliłem się tą niemiłą wiadomością z moimi dziećmi, Ŝe cóŝ, ach taki los wypadł mi, Ŝeby rozstawać się z tym światem. Najmłodszy Jurek zaczął i tak idzie po kolei do góry do mnie najstarszego. Moje dzieci na to, Ŝe jak to? Chcesz kapitulować? A gdzie twój kapitan dzielny chwat? Trzeba pozytywnie myśleć. Ja im na to, Ŝe muszę być na wszystko gotowym, na razie nie ma się czym przejmować, idę do szpitala, tam zrobią mi kolonoskopię i wszystkie badania i wtedy będzie wiadomym. Gdy zjawiłem się w szpitalu, trochę pomarudzili, Ŝe w Ars Medicalu nie zrobili mi najpierw kompleksowych badań i przyjęli mnie na oddział. Natychmiast przystąpili do badań i oczywiście kolonoskopię na Ŝywca zrobili. Anestezjolog był obecny na wszelki wypadek. Najgorsze w tym wszystkim było to wypompowywane powietrze, myślałem, Ŝe pęknę jak balon, pobrano równieŝ próbki. PoniewaŜ tomograf był zepsuty, musiałem prawie dwa tygodnie się urlopować. Po naprawie tomografu były święta, znów urlop, a potem wyjazd do Poznania na lampy, a stamtąd znów do swojego szpitala do Piły. W trakcie badań syn ze swoją teściowa poszli do ordynatora, a wyszli z nietęgimi minami, wywnioskowałem, Ŝe za wesoło to ze mną nie jest. Wyglądało na to, Ŝe mam przerzuty raka na wątrobie i na płucach. W trakcie jednak późniejszych badań okazało się, Ŝe są to jakieś nieszkodliwe narośla. To mnie podbudowało, a więc 15

16 nie miałem pecha mojego brata, który chodził po lekarzach, a ci nie potrafili się wyznać na jego chorobie, a gdy rak był juŝ taki duŝy, Ŝe ślepy by i kijem namacał, to było juŝ na ratunek za późno. Ja poszedłem wcześnie, trafiłem na lekarzy, którzy się wyznali na moim raczysku, więc nie ma jeszcze przerzutów. Pozostał mi tylko problem, czy będzie na brzuchu worek, czy teŝ uda się tak zoperować, bym mógł się obyć bez tego brzusznego bagaŝu. W poniedziałek rano udałem się do szpitala. Gdy szedłem na wyznaczoną mi salę, tam juŝ oczekiwał na łóŝku gotowy do odjazdu na salę operacyjną poznany przeze mnie w Poznaniu na onkologii Bogdan W. z Jastrowia, z podobną dolegliwością co ja. Teraz uprzedzał mnie o jeden dzień, więc miałem moŝność przyjrzenia się temu, co mnie czeka. W czasie mego pobytu w szpitalu brakowało mi moich codziennych spacerów, odrabiałem je maszerując po szpitalnym korytarzu w tę i z powrotem. Tak było teŝ w dzień przed operacją, jak i w dniu operacji, dopóki mnie pielęgniarki nie połoŝyły na łóŝku przygotowując do operacji. Przygadywały mi, czy po operacji teŝ będę tak maszerował, jak do tej pory. Odparłem im, Ŝe będę się starał jak najprędzej znów tak maszerować. Na salę operacyjną jechałem zupełnie spokojny, bez lęku i niepokoju, jak na jakiś błahy zabieg. Pierwszą wiadomością, jaką spamiętałem po przebudzeniu się, a wydaje mi się, Ŝe wszystko pamiętam, były słowa o tym, Ŝe niestety nie udało się uniknąć wyłonienia stomii, bo za duŝy kawałek jelita usiany był jak mak drobnymi raczkami, oprócz tego rasowego olbrzyma, co mi tarasował drogę w jelicie. Pamiętam teŝ nawoływanie pielęgniarki, Ŝebym nie spał. Nie miałem siły, choć usiłowałem coś powiedzieć, senność była mocniejsza ode mnie, wreszcie usłyszałem: teraz to juŝ moŝe pan spokojnie pospać. Gdy się przebudziłem i wyczułem na brzuchu opatrunek, pomyślałem z rezygnacją ot pech, tak niewiele brakowało do pełnego szczęścia. 16

17 Przyjmując swój nowy los, patrzyłem na mego sąsiada Bogdana, jak on sobie radzi i podziwiałem go, stwierdziłem, Ŝe mnie teŝ trzeba się wziąć w garść, a nie maślić się, pomyślałem pokaŝ, Ŝeś ty zuch i spokojnie znosiłem moje dolegliwości. Na domiar złego zaczęły się problemy z cewnikiem, nie mogłem oddać moczu. Nie pomogło wyjęcie cewnika, bo do kaczki teŝ nie mogłem. Niestety nie potrafię na leŝąco. Kazano mi wstać z łóŝka, z trudem, mimo bólu, wstałem, bo silniejszym od bólu pooperacyjnego był ból parcia na pęcherz. Podtrzymywany wyszedłem z łóŝka i udałem się do będącej w pobliŝu ubikacji, tak, ale ubikacja nie była wyposaŝona w rączki, uchwyty, czy teŝ coś podobnego. Za słaby byłem by ustać o własnych siłach i oddać mocz. Więc wsadzono mnie na łóŝko i hajda na urologię, a tu komuś zachciało się robić psikusa i zgłosić, Ŝe podłoŝono bombę i to w tym rejonie, gdzie była urologia. Jazda odbywała się biegiem i na szybcika zakładano mi cewnik, który mi zdjęto dopiero w kilka dni po wyjściu ze szpitala. Patrzyłem na pierwsze kroki Bogdana, samodzielne mycie się, golenie i podziwiałem, bo doskonale zdawałem sobie sprawę, ile to kosztuje wysiłku i wyrzeczenia. Gdy maszerowałem do ubikacji, to wówczas cały bagaŝ za mną niosły pielęgniarki, a teraz wszystko trzeba samemu nosić. W pewnej chwili pielęgniarki do mnie: panie, nie wylegiwać się, siadać i wstawać, chodzić tak jak wówczas do ubikacji. Pomyślałem sobie, Ŝe wówczas silniejszy od bólu pooperacyjnego był ból parcia moczu i dlatego, mimo Ŝe byłem taki słaby, maszerowałem na uginających się nogach, a teraz czekałem na moment, aŝ ból nieco zelŝeje. Mój sąsiad czynił to samo, ale nie wiedziałem wówczas, Ŝe on musiał pokonywać jeszcze ból wielkiego palca, który mu zamierał. Postanowiłem wreszcie upomniany, Ŝe na zmniejszenie bólu tak szybkie nie mam co oczekiwać, Ŝe muszę chodzić, by się dobrze goiło. Trzeciego dnia wziąłem się w garść, poprosiłem o wózek, zaciskając zęby wygrzebałem się z łóŝka i przemaszerowałem dumny ze swego wyniku przez całą salę, po połu- 17

18 dniu jeszcze raz. Umyłem się i ogoliłem. Następnego dnia po porannej toalecie jeszcze przed śniadaniem wyjechałem na korytarz i zaliczyłem jedną stronę korytarza, a popołudniu zaliczyłem korytarz cały w tę i nazad. Od następnego dnia zaczęły się systematyczne rajdy po korytarzu. Skoro wyłoniono mi stomię, zaczął się problem zaopatrzenia w sprzęt stomijny. Pielęgniarka stomijna poprosiła syna, by zjawił się w szpitalu w godzinach jej pracy i w mojej obecności poinformowała go jak to wszystko się formalnie załatwia, gdzie są firmy zaopatrujące w sprzęt stomijny i jakie radzi brać worki. Ja temu wszystkiemu przysłuchiwałem się z zupełną obojętnością, jakby to nie o mnie chodziło. Dopiero po powrocie do domu zacząłem okazywać większe zainteresowanie. Ćwiczenia z zakładaniem woreczków takŝe wykonywałem bez większego entuzjazmu, nie wyobraŝałem sobie, jak ja będę mógł temu podołać, jak będę mógł samemu utrafić otworem woreczka, tak by stomia znalazła się w samym środku. Dzisiaj myślę, Ŝe było za mało czasu na przeszkolenie, a to nie tylko problem zakładania woreczków, ale takŝe sprawa zachowania higieny wokół stomii, co wcale nie jest sprawą łatwą i błahą. Popełniałem błędy przy odklejaniu woreczków woreczki raptownie zrywałem, a potem okazało się, Ŝe wokoło mam stan zapalny skóry, część wierzchnia skóry zerwana. Środki, które miałem nie wystarczały, a szczypały niemiłosiernie. Pielęgniarka stomijna na odchodnym ze szpitala dała nam swój numer telefonu, skorzystałem z niego i umówiłem się z siostrą Dorotą. Spotkaliśmy się na oddziale chirurgii w szpitalu, obejrzała stomię i pouczyła mnie, jak zdejmować woreczki, jak zachować czystość oraz poleciła mi maść ochronną Coloplastu Bariera. Przy pomocy tej maści szybko wygoiły się zaognienia wokół stomii. Moim zdaniem coś tu nie gra, pielęgniarka stomijna powinna być dostępna poza szpitalem, moŝe być ta sama pielęgniarka, ale tam, gdzie kaŝdy z nas wie, Ŝe przyjmuje pacjentów, prowadzi szkolenia, czyli jest w tym czasie dys- 18

19 pozycyjną. To, co dzieje się w tej dziedzinie w szpitalach w terenie, poza wielkimi miastami i poza szpitalami, to stanowczo za mało. Gdyby była opieka stomijna poza szpitalem, to ostatecznie szpitalne pouczenia wystarczyłyby w zupełności. Jaką radochę przeŝyłem, gdy ordynator spojrzawszy na worek od drenu stwierdził, Ŝe moŝna mi go wyjąć. Sądziłem, o naiwności, Ŝe problem z siedzeniem się skończy, a tu rozczarowanie. Bólu nic nie ubyło, gdy poŝaliłem się chirurgowi, Ŝe mnie siedzenie boli, ten mi na to: oj, to pana jeszcze długo będzie bolało, przecieŝ panu tam tyle wycięliśmy, to potrwa, aŝ to wszystko zarośnie. Dumny, Ŝe ósmego dnia dostałem zgodę na opuszczenie szpitala, natychmiast zadzwoniłem do syna i umówiliśmy się na godz Najpierw poszedłem na urologię, aby mi zdjęli cewnik, ale był to dzień operacji i wszyscy byli zajęci. Przyszło mi z cewnikiem za pasem pójść do domu. Następnie byłem u onkologa, który skierował mnie na badanie krwi i wyznaczył mi wizytę za cztery dni. W drzwiach domu powitała mnie córka, a bokiem przepychał się rozradowany pies, chciał na mnie skoczyć, ale na czas syn mnie zastawił. Odtąd stawałem do psa zawsze bokiem, Ŝeby mi na brzuch nie wskoczył z radości. Po czterech dniach byłem u onkologa, po analizie krwi i wypisu ze szpitala oraz USG onkolog stwierdził, Ŝe na razie chemii nie muszę brać i za trzy miesiące do kontroli. Jak dotąd powtarza się to niezmiennie. Ostatnie badania markerów wykazały bardzo dobry stan i badania kontrolne wyznaczono aŝ za pół roku. Córka wyszukała mi w internecie wszystko, co jest na temat stomii, ale nie kwapiłem się do internetu, a to z powodu problemów z siedzeniem. Gdy córce skończył się urlop i powróciła do swojego domu, zadzwoniłem do szkoły, Ŝe jestem juŝ w domu i kiedy mogę przyjść do pracy. Powiedziano mi, Ŝe do końca maja mam wydobrzeć, a od czerwca do pracy. Pracuję w soboty i niedziele w szkole dla pracujących. W pierwszą sobotę i niedzielę czerwca za- 19

20 aplikowano mi po osiem godzin, by odrobić zaległości. Bałem się, czy wydołam tyle godzin, czy nie nastąpi awaria, ale tak ja jak i woreczki wytrzymaliśmy do końca. W czerwcu siadłem po raz pierwszy do komputera, na krzesło ponakładałem poduszek, by mi moje siedzenie tak nie dokuczało. Przejrzałem stronę Stomia i j-pouch, ale najpierw bez większego zainteresowania, nie czułem potrzeby kontaktu z podobnymi. Z wolna kłopoty z workami, ze skórą wokół stomii zmusiły mnie do głębszego przejrzenia stron o stomii. Byłem w tej wygodnej sytuacji, Ŝe coś takiego było juŝ w internecie i były tam równieŝ róŝne problemy stomików poruszane. Wreszcie wysłałem swój krótki portret, potem zwróciłem się o poradę i szybko dostałem odpowiedź. Regularne przeglądanie tej strony przekonały mnie o jej walorach. Zaraz potem zapisałem się do klubu stomików w Pile i to po głębokim namyśle. Moją łazienkę syn wyposaŝył w dodatkowe oświetlenia odpowiednio umieszczone i oświetlone lustro. Mogłem teraz samodzielnie zakładać woreczki, ręce mi się trzęsły, gdy do stomii zbliŝałem otwór woreczka. Nie zawsze mi się to udawało, czasami pół stomii było zakryte workiem. Całe szczęście w tym, Ŝe moja stomia jest poniŝej poziomu brzucha. 20

21 Po operacji przestałem palić i zaczął się problem tycia, brzuszek urósł, a stomia pozostała teraz w dołku. Wszystko skrzętnie zapisuję w komputerze, jak zakładanie worków, godzinę i czas, jaki są na moim brzuchu, ile czasu wytrzymały oraz jaki sprzęt stosuję. W ten sposób wiem, który sprzęt jest najlepszy. Okazało się, Ŝe na początku worki trzymały się dłuŝej, potem zaczęły mnie nękać awarie, a powodem tego jak mi się wydaje było szukanie innych lepszych rozwiązań, które miały mi zaoszczędzić odklejania worków, a więc płytki i to róŝnego rodzaju, a efekt mizerny. Powód skrócenia się czasu trzymania worków leŝał równieŝ w przybywaniu masy ciała, wskutek operacji schudłem, więc stomia wystawała, a teraz się wszystko zmieniło i to, co miało iść do worka maszerowało pod worek i awarie gotowe oraz fiołkowe zapaszki. Wydaje mi się, Ŝe przyczyną awarii worków był równieŝ pies, który gdy go coś interesowało, nagle szarpał. No i oczywiście długie spacery, dźwiganie cięŝarów zakupów, dalekie spacery do supermarketów na peryferie miasta, na cmentarz na grób Ŝony. Codzienne w sumie ponad trzygodzinne spacery w słotę, gorąco, śnieg czy mróz. Nie narzekam, bo po to go wziąłem, aby nie było wykrętów i unikania spacerów, a zarazem do towarzystwa. Dzień mam wypełniony od rana do wieczora, rano wstaję o godz. 6.30, poranna toaleta, gimnastyka, śniadanie, potem od śmierci Ŝony poranna msza św. w niedzielę. Wszystko to samo, z tym, Ŝe wstanie następuje o godzinę wcześniej. Po mszy godzinny spacer z psem, następnie zakupy. Po powrocie godzinka pracy przy komputerze oraz gotowanie obiadu. Po obiedzie znów godzinny spacer z psem. Wypijam po powrocie kawę i znowu siadam do komputera, to przygotowanie lekcji, to układanie testów, zawsze jest co robić. Godzinkę czasu poświęcam na lekturę i nadchodzi czas na kolację. Zanim zjem kolację, zaliczam godzinny spacer z psem, teraz oglądam telewizor i załatwiam drobne sprawy domowe. Czyli moje Ŝycie po operacji w niczym się nie zmieniło. Zmiana była bezpośrednio po powrocie ze szpitala. Na długie spacery byłem za 21

22 słaby, przed komputerem nie mogłem siedzieć, za bardzo mnie to bolało, ale w miarę nabierania sił wracało moje Ŝycie do normy. Przed trzydziestu paru laty ojciec mój dostał ataku kamicy Ŝółciowej i wylądował w szpitalu. W czasie operacji okazało się, Ŝe ma raka trzustki. Kiedy wypisywano ojca do domu, ordynator do mnie powiedział, Ŝe jeŝeli ojciec doŝyje miesiąca, to będzie to cud, do ojca zaś powiedział, Ŝeby za miesiąc się zgłosił do kontroli. Następnego dnia spotkałem znajomego, powiedziałem mu o moim zmartwieniu, on dał mi TP1 i TP2 doktora Podbielskiego, powiedział, jak to uŝyć i Ŝe po więcej trzeba jechać do Międzyrzecza. Zaaplikowałem ojcu te leki wmawiając mu, Ŝe przepisał je ordynator, nic nie mówiąc mu, Ŝe ma raka. Po miesiącu ojciec czuł się znakomicie, ale pilnował, Ŝebym go zawiózł do szpitala. Jakie było zdumienie ordynatora, gdy mu go przywiozłem. Po dziesięciu dniach, gdy go wypisywał, stwierdził, Ŝe to nie do wiary, jakie zaszły zmiany, krew jak u młodzika. Ojciec poŝył po tym jeszcze dwadzieścia lat, resztę tego leku dałem znajomemu, który przywiózł teściową ze szpitala z wyrokiem śmierci zaawansowany rak. Dał to teściowej i pojechał na poligon. Po powrocie z poligonu bezpośrednio pojechał po drodze do teściowej na wieś i zastał ją jak dźwigała kocioł sparowanych ziemniaków. Gdy mnie dopadł teraz rak, tak sobie pomyślałem, Ŝe innym pomogłem tym TP, a sobie nie mogę, bo ten pan juŝ nie Ŝyje. Córka szperała po internecie i znalazła firmę dr Podbielski i dowiedziała się, Ŝe moŝna to TP u niego kupić, Ŝe zmarły przed śmiercią przekazał mu całą swoją wiedzę. Córka sprowadziła to TP2 i zacząłem je stosować. Czuję się mimo mego wieku znakomicie, chód stał się znów spręŝysty. Jednym słowem czuję się wyśmienicie. Czego mi brak, czego nie dostaje, to kontaktów z ludźmi. ToteŜ, gdy kogoś spotkam, lub mnie ktoś odwiedzi, to ich wykorzystuję, by się trochę nagadać. O Ŝeniaczce juŝ nie myślę, zmieniać obyczaje, kuchnię to nie dla mnie, uwaŝam, Ŝe za bardzo przywykłem do mojej kuchni, do kuchni córki czy teŝ 22

23 synowej do ich nowoczesnych dań. JuŜ tak jest od lat i do tego się przyzwyczaiłem, musi mi wystarczyć to, co mam. Dzieci w grudniu zafundowały mi sanatorium w Kołobrzegu. Tam się dowiedziałem, Ŝe z części zabiegów na mój kręgosłup, nie mogę korzystać, bo mają promieniowanie magnetyczne, za to mnie wymasował masaŝysta za wszystkie czasy. Dowoli pływałem w basenie, ale miałem po tym kłopoty ze zdejmowaniem woreczków, jakby je kto przyspawał. Po powrocie czułem się jak nowonarodzony. DuŜo tam chodziłem, toteŝ duŝo jodu się nawdychałem. Z dziećmi mam kontakt przez komórkę, trzy razy dziennie po kaŝdym spacerze muszę dzieciom puścić strzałkę, znak, Ŝe ze mną wszystko jest w porządku. Aby sobie ułatwić Ŝycie stomika, kombinuję róŝne rozwiązania, co prawda nie zawsze trafne, czasami natomiast bardzo udane. Na przykład flanelowy woreczek przypinany na zatrzaski na pasku z gumowej taśmy, w który wkładam stomijny worek, co odciąŝa skórę w dźwiganiu cięŝaru w czasie spacerów czy zakupów, a gdy kilkakrotnie w drodze o kilkanaście minut drogi od domu nastąpiła awaria, uchronił mnie przed ucieczką ich treści. TenŜe flanelowy worek bywał dodatkowym ociepleniem mojej stomii w czasie chłodów. Wreszcie teŝ wykombinowałem sobie, jak mogę siedzieć przy komputerze i Ŝeby przy tym tak nie bolało. Doszedłem teŝ chyba do przyczyny awarii, którą była pozycja, jaką zajmowałem, która wpływała na pofałdowanie worka na brzuchu. Mieszkam sam, więc sam wykonuję prace domowe, gotowanie, sprzątanie, pranie, czy teŝ szycie, którego na szybcika uczyłem się u córki. To wszystko moŝe przy moim brzuszku wpływać na Ŝywotność woreczków. We wrześniu byłem u progu bankructwa, co prawda w szafie leŝało około 40 woreczków, ale do płytek Esteem. Poratował mnie mój towarzysz niedoli Bogdan W., któremu wystarcza worek na około osiem dni. Gdy ostatnio pewnej starszej pani brakowało woreczków, bo była w szpitalu, wraz z moim kolegą Bogdanem wysłaliśmy jej 60 woreczków. On teŝ miał płytki Esteem, a ja do nich woreczki i to 23

24 wszystko równieŝ jej wysłaliśmy. Wygląda na to, Ŝe w tamtym małomiasteczkowym szpitalu pielęgniarki, a nie było tam, jak na to wygląda, ani jednej stomijnej, po kaŝdej kupce zmieniały worek i w ciągu miesiąca zuŝyły trzymiesięczny zapas. Wracając do mojej osoby, chyba po lekturze mojego kredo moŝna się zorientować, Ŝe jestem niespokojny duch i nie potrafię wytrwać w stagnacji. Staram się wszystko wokoło siebie zmieniać udoskonalać. Taka moja natura, jestem typowym dzieckiem pierwszej dekady wiosny. Nie na darmo ma on znak barana wiecznie aktywny. ToteŜ nie mogłem się pogodzić z wiecznie pełnymi workami. Pilska pani prezes koła stomików iryguje się i zachwala, jakie to dobre dla samopoczucia. Zaintrygowało mnie to, ba, ale spotkałem się teŝ z zupełnie odmiennymi zdaniami, ze straszeniem. Zacząłem szukać informacji z ust miarodajnych i w internecie, ale za duŝo to znaleźć nie było moŝna. Gdy miałem kłopoty ze skórą wokół stomii była wiecznie odparzona i uczulona na dotyk dzięki pośrednictwu p. Eli Lesińskiej, właścicielki strony Stomia i j-pouch, poznałem pielęgniarza stomijnego, mgra Dariusza Bazalińskiego, który mi wiele dręczących mnie spraw wyjaśnił. Zresztą nie tylko mnie, albowiem jako woluntariusz słuŝy swoją radą i wiedzą na naszym Polchacie stomików w kaŝdą środę o godzinie 20,00, a potrzebujących jest coraz więcej. Do niego teŝ zwracałem się po informacje w sprawie irygacji, by rozwiać wszelkie trapiące mnie wątpliwości i to mnie przekonało. Zwróciłem się na łamach strony pani Eli Lesinskiej z zapytaniem tych kolostomików, którzy się irygują, o radę. Na moje zapytanie o irygację na łamach tejŝe strony Stomia i j-pouch odpowiedziała jedynie pani Ania Grygorowicz, zachęcając do tego, bym jak Juliusz Cezar przekroczył mój Rubikon. No i oczywiście mogę dziś powiedzieć, jak przed wiekami Cezar, kości zostały rzucone. Hm, jestem jeszcze raczkującym w tej materii, ale kroku swego nie Ŝałuję, a cieszę się ze swobody jaką mi dała irygacja. Najpierw urządziłem sobie tak łazienkę, by wszystko mieć na miejscu, ale samą irygację po raz pierwszy muszę zrobić sam, kaŝda kolejna irygacja idzie mi lepiej. Jedno 24

25 jest pewne. Prawie 24 godziny moja stomia jest czyściutka, nie nękana, nie zafajdana, czuję się tak, jakbym prawie nie miał stomii. Zobaczymy jak to będzie dalej. Spróbowałem odstęp 48 godzinny i pusto w worku. Ale potem irygacja nie idzie, woda nie chce wpłynąć. Znów problem zastanawianie się nad swoim stolcem. Co jest, Ŝe jest on taki nieprzepuszczalny? Po troszeczku, wkładanie i wyjmowanie, bo woda nie idzie tam, gdzie powinna. Półtorej godziny mordęgi, a efekt mizerny. Wracam na system 12 godzinny. By pomału wyczyścić jelita. Dostałem przesyłkę z Warszawy od Convatecu z kwartalnikiem Nasza Troska, sięgam i czytam o Ŝywieniu, no i wyczytałem, Ŝe moje problemy mogą się brać stąd, Ŝe za mało zjadam błonnika. Ja stosowałem i to nieregularnie otręby w ilości jedna łyŝka stołowa, a tu norma cztery łyŝki otrąb pszennych lub inne zamienniki w odpowiednich proporcjach i to codziennie. Chodzi tu oto, by opróŝnianie było łatwe, bez skłonności do zaparć. U mnie to było jeszcze coś innego, jakaś lepka gęsta maź. Zaczęło się bieganie po sklepach za otrębami, w końcu dostałem otręby i to nie pszenne, Ŝytnie, ale teŝ otrębuski chrupki na pszennych otrębach. Zacząłem ścierać sobie maszynką owoce i warzywa, ale na efekt trzeba chyba będzie trochę poczekać. Co prawda stolec jest luźniejszy, ale jeszcze trudno rozpuszczalny, jakiś taki tłusty. Chyba taka to moja dola, Ŝe bezproblemowo nie mogę nic mieć. Zawsze gdzieś strzelę gafę, niedoczytany, niedoinformowany. Taka to juŝ moja natura, typowe dziecko wiosny i końca marca szybki i nieopatrzny baran, wiecznie w biegu i pogoni. Dzisiaj wydaje mi się rozgryzłem irygację, a tym samym i moje problemy. Doszedłem do wniosku, Ŝe trzeba umieć czytać między szpaltami, a wszystko zaczęło się od telefonu do p. Prezes, by złoŝyć jej Ŝyczenia świąteczne i zarazem wykorzystałem to, by spytać się jej, która od wielu lat stosuje irygację, gdzie popełniam błąd i wyłuszczam jej swoje kłopoty, a na to otrzymuję odpowiedz, Ŝe na początku tak jest, Ŝe trzeba nawet czasami i później przerywać wlew, poczekać aŝ się rozejdzie po jelicie. No i teraz byłem juŝ 25

26 w domu, przecieŝ pisał autor, Ŝe jak nie chce lecieć to poobracać sączkiem, Ŝe naleŝy wziąć głęboki oddech, a jak to nie pomaga, to, co? Tego juŝ nie było, oczywiście chwilę poczekać, a jak nie pomoŝe, sprawdzić naleŝy, czy sączek nie jest zapchany, więc kaŝdy według własnych pomysłów, byle nie przemęczać i uraŝać stomii. Trzeba samemu poznać własne ciało i jego potrzeby. Grunt to nie łamać się i nie przejmować, ale moja natura niestety lubi się zaraz buntować, Ŝe to nie wychodzi tak ksiąŝkowo-podręcznikowo. Gdyby nie ten telefon, moŝe by jeszcze trochę potrwało, zanim bym doszedł do tego wniosku. Teraz mogę spokojnie przymierzyć się do ustalenia najdogodniejszego harmonogramu irygacji. Będę czekał na to, ile wytrzymuje mój organizm bez stolca i to nie od przypadku do przypadku, ale stale, regularnie. Po to stosuję na razie woreczki otwarte, by jakby co, moŝna było z treści opróŝnić, zanim będę mógł dokonać następnej irygacji. Zastosowałem metodę niemiecką krok po kroku a moja stomia wyznacza etapy irygacji, jak nie ma nic, to czekam, aŝ się ruszy. I tak codziennie i w ten sposób czasokresy się wydłuŝają. Czekam na osiągnięcie 48 godzin, by móc załoŝyć stoma cap, wyściełane w środku, by moja stomia miała się wygodnie, jednym słowem znakomicie. 26

27 Dlaczego właśnie irygacja? (Kwiryn) Czym róŝni się człowiek od innych naczelnych, co uczyniło go panem tej ziemi? Moim skromnym zdaniem, ciekawość i niezadowolenie. Człowiekowi nigdy nie wystarczało to, co miał, zawsze szukał czegoś innego, lepszego czegoś nowego. W Biblii juŝ jej pierwsze wersety pokazują pierwszych ludzi, którzy z ciekawości spoŝywają owoc zakazany. Na dalszych stronach Biblii mamy opowiadanie o Ŝonie Lota, zamienionej w słup soli. Przyczyną tych wydarzeń była oczywiście ciekawość. Za ciekawość niejeden drogo zapłacił. W bajce o rybaku i złotej rybce mamy panią rybakową, która Ŝąda coraz więcej to typowy przykład człowieka, którego pragnienia nic zaspokoić nie jest w stanie jak posiądzie jedno, zaraz budzi się w nim pragnienie czegoś innego lepszego, przynajmniej w jego to mniemaniu. Gdy idzie pieszo, z zazdrością spogląda na tych, co jadą rowerem, obym miał i ja taki rower, a gdy go posiadł, patrzy z zazdrością na tych co na motocyklu, a gdy się przesiadł juŝ na motocykl, chciałby teraz mocniejszy, szybszy, a potem pragnie samochodu, tak samo coraz lepszego, szybszego, droŝszego i tak dalej. Nigdy nie jest spokojne serce ludzkie, wiecznie czegoś poŝąda i poszukuje. I to wcale nie jest godne potępienia, lecz wręcz godne aprobaty, bo tędy właśnie wiedzie droga do wielkości człowieka. Gdyby nie właśnie takie nastawienie ludzkości, dreptalibyśmy nadal w epoce kamienia łupanego, albo nawet jeszcze gorzej. Wydaje mi się, Ŝe motorem napędowym naszej ciekawości i niezadowolenia jest nieokiełzany pęd do szczęścia, do tego by Ŝycie sobie ułatwić i umilić, by móc rozkoszować się swoją egzystencją, wszystkim tym, czym jesteśmy, co robimy i co osiągamy. Nie moŝna pochwalać biernej postawy, postawy niewolnika, postawy, która nie buntuje się przeciw swojej dotychczasowej sytuacji i nie próbuje jej odmienić, odwrócić czy teŝ przekształcić. Nie moŝna przyjąć czy tez pochwalać 27

28 postawy jakim mnie Panie BoŜe stworzyłeś takim mnie masz, daj mi jeść, bo ci umrę z głodu. Bóg aktywnym i pracowitym pomaga, albowiem jak pisze Biblia, Bóg działał i do tej pory działa i takim powinien być teŝ człowiek. Wyjątkiem tutaj nie moŝe być sytuacja powstała po chorobie, czy teŝ po operacji. Nie moŝna siedzieć i lamentować, zrobili mi dziurę na brzuchu i co ja teraz biedny pocznę. Wspaniałe są przykłady stomików, którzy wspinają się po górach, Ŝeglują po morzach, uprawiają nawet nadal sport wyczynowy. Jednak by rzucić wyzwanie Ŝyciu ze stomią, trzeba poszukiwać takiego rodzaju zabezpieczenia stomii, by dawało to rękojmię, Ŝe w czasie, gdy będę intensywnie zajęty, moja stomia nie zrobi mi psikusa i woreczek pełen treści nie odklei się, a jego zawartość nie popłynie sobie w siną dal w najmniej odpowiednim czasie i najmniej odpowiedni sposób. Jednak, by móc, choć w znikomej części cieszyć się swobodą, by po operacji prowadzić nadal taki sam niezmieniony tryb Ŝycia trzeba było coś zrobić, by nadal być pełnowartościowym człowiekiem. Choroba, ułomność, czy teŝ niepełnosprawność to jedne z najbardziej stresogennych czynników, które mogą zniszczyć człowieka i zepchnąć go na margines, unieszczęśliwić jego samego i jego najbliŝszych. Zgorzknienie, rozdraŝnienie, czy teŝ apatia i zamknięcie się w sobie prowadzą do zamkniętego kręgu, z którego potem trudno się wydobyć. Do tego anormalnego stanu nie moŝna się doprowadzić, nie jesteśmy przecieŝ mniej wartościowi przez to, Ŝe nam wycięto kawałek jelita, pozostaliśmy tymi samymi ludźmi, mamy swoich najbliŝszych, którzy nas kochają i są o nas zatroskani oni martwią się nie ubytkiem kawałka jelita, ale naszym stanem psychicznym. JeŜeli poddajemy się rezygnacji, dla nich to właśnie warto podjąć się trudu, by tak jak nam z nimi i im było z nami dobrze, tak jak bywało przed operacją. Trzeba sobie uczciwie powiedzieć, kaŝdy człowiek jest inny, a więc kaŝdy ma inne potrzeby, inaczej się odŝywia, a co za tym idzie inaczej na jego brzuchu sprawują się woreczki. Jedni jak mój nieboszczyk partner z sali szpital- 28

29 nej i niedoli stomijnej temu woreczek grzecznie na brzuchu trzymał z osiem, a nawet dziesięć dni i więcej. W trakcie spotkania stomików rozmawiałem z pewnym starszym panem, a on mi powiada, Ŝe jemu zamknięty woreczek wystarcza na trzy dni. No cóŝ, moŝna takim tylko pozazdrościć. Ani mu się nie odkleja, ani nie czuć od niego, ba, ale nie kaŝdy moŝe mieć taki komfort bez najmniejszego wysiłku ze swojej strony. Jest jednak spora grupa takich, którzy mają problemy. Grupa ludzi pracujących zawodowo, którzy naraŝeni są bądź na awarie w postaci odklejania się woreczka, bądź w trakcie niekontrolowanego opróŝniania się na fiołkowe zapaszki. Rzecz niebywale przykra i w tym układzie nie do uniknięcia. Jest teŝ grupa ludzi o nietypowej stomii, a mianowicie wklęsłej, która boryka się z wiecznie odklejającymi się woreczkami, system dwuczęściowy teŝ nie u kaŝdego w pełni spełnia oczekiwania, wiecznie cierpią na brak sprzętu, limit im nie wystarcza. Wszelkie poszukiwania rozwiązań spełzały najwyŝej na połowicznych sukcesach, dalekich od potrzeb. Pozostał więc jedyny sposób do rozwiązania tych problemów, oczywiście nie jest on w 100% idealny, ale z wszystkich moŝliwych dla kolostomika z problemami lub z większymi aspiracjami najlepszy, a jest nim irygacja. Na razie innego lepszego nie wymyślono. MoŜna go stosować jako metodę na pozbycie się swoich problemów, bądź teŝ jako sposób na uregulowanie sobie czasu oddawania stolca, by nie jak dotychczas po wyłonieniu stomii, kiedykolwiek się tylko naszej stomii spodobało to się opróŝniała, więc w kaŝdej chwili moŝna było mieć pełny woreczek fiołkowych zapaszków. Ci teŝ po osiągnięciu stałego czasu opróŝnień kończą irygacje. Wystarcza im, Ŝe jak przed operacją rano się opróŝnią, zmienią worek i mają do następnego opróŝniania spokój. Dla innych celem jest opróŝnianie się co drugi, a nawet, co trzeci dzień. Trzeba sobie jasno powiedzieć irygacja nie jest cudownym pana- 29