Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery klasa 3 gimnazjum

Transkrypt

1 1 Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery klasa 3 gimnazjum Tytuł rozdziału w podręczniku Dział V. Sole 5. Poznajemy sole 5.1. Wzory i nazwy soli 5.2. Dysocjacja jonowa soli Temat lekcji Treści nauczania 73. Budowa i nazwy soli budowa soli ustalanie wzorów sumarycznych soli wzór ogólny soli nazewnictwo soli 74. Ustalanie wzorów soli na podstawie nazwy i odwrotnie wzory i nazwy soli 75. Dysocjacja jonowa soli dysocjacja jonowa soli jony: kationy metalu aniony reszty podstawowe (P) omawia budowę soli wyróżnia metal i resztę kwasową zapisuje wzór ogólny soli podaje nazwy soli pochodzących od podanego kwasu podaje nazwy kwasów, od których pochodzą podane sole ustala rodzaj wiązania między metalem a resztą kwasową wie, że sole występują w postaci kryształów, a nie pojedynczych cząsteczek podaje nazwy soli oraz zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne identyfikuje sole w zbiorze różnych substancji opisuje dysocjację soli dostrzega związek ładunku jonu metalu, reszty Wymagania edukacyjne ponadpodstawowe (PP) wyjaśnia, na czym polega wiązanie jonowe w solach zapisuje wzory i podaje nazwy soli (trudniejsze przykłady) zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji Uwagi

2 2 6. Poznajemy sposoby otrzymywania soli 6.1. Reakcje 76. Reakcja zobojętniania jako zobojętniania jeden ze sposobów otrzymywania soli 6.2. Reakcje metali z kwasami 77. Otrzymywanie soli w reakcji metali z kwasami kwasowej reakcja zobojętniania jeden ze sposobów otrzymywania soli cząsteczkowy, jonowy, jonowy skrócony zapis równania reakcji chemicznej reakcja metalu aktywnego z kwasem jeden ze sposobów otrzymywania soli wodór i sól produkty reakcji metalu aktywnego z kwasem sprawdzanie, czy metale nieaktywne, np. miedź, reagują z kwasami szereg aktywności metali kwasowej z wartościowością zapisuje i odczytuje proste równania reakcji dysocjacji definiuje reakcję zobojętniania wie, że sole można otrzymywać w reakcji zobojętniania wyjaśnia rolę wskaźnika w reakcji zobojętniania podaje zapis ogólny przebiegu reakcji zobojętniania wie, jaki zapis reakcji nazywa się cząsteczkowym, jonowym, skróconym jonowym zapisuje proste równania (3 formy) reakcji zobojętniania podaje zapis ogólny przebiegu reakcji metalu aktywnego z kwasem wie, że można ją stosować do otrzymywania soli zapisuje i odczytuje prostsze równania reakcji metali z kwasami wyjaśnia, co to jest szereg aktywności metali podaje zastosowanie szeregu aktywności metali zapisuje i odczytuje równania reakcji (3 formy) zobojętniania proponuje substraty reakcji zobojętniania potrzebne do otrzymania danej soli (D) przeprowadza zaproponowaną przez siebie reakcję chemiczną (D) wyjaśnia zmianę odczynu roztworu w reakcji zobojętniania zapisuje i odczytuje równania reakcji kwasów z metalami wyjaśnia istotę reakcji kwasów z metalami wie, które metale reagują według omawianego schematu korzysta z szeregu aktywności metali przewiduje, czy dana reakcja chemiczna zachodzi (D) przeprowadza reakcję kwasów z metalami

3 Reakcje tlenków metali z kwasami 6.4. Inne sposoby otrzymywania soli 78. Otrzymywanie soli w reakcji tlenków metali z kwasami 79. Inne sposoby otrzymywania soli reakcja tlenków metali z kwasami jeden ze sposobów otrzymywania soli inne sposoby otrzymywania soli: reakcja metalu z niemetalem reakcja tlenku zasadowego z tlenkiem kwasowym reakcja tlenku kwasowego z zasadą podaje zapis ogólny przebiegu reakcji tlenków metali z kwasami wie, że reakcje tlenków metali z kwasami można zastosować do otrzymywania soli zapisuje i odczytuje proste równania reakcji chemicznych zna jedną z omawianych metod i potrafi ją zastosować w zadaniach odróżnia tlenki kwasowe od tlenków zasadowych definiuje bezwodnik kwasowy identyfikuje gazowy produkt reakcji chemicznej zapisuje i odczytuje równania reakcji tlenków metali z kwasami opisuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji, potrafi je przeprowadzić proponuje i przeprowadza reakcję otrzymywania danej soli tą metodą (D) wymienia poznane sposoby otrzymywania soli wymienia produkty omawianych reakcji chemicznych zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania soli podanymi metodami proponuje sposób otrzymania podanej soli (D) projektuje doświadczenie do podanej propozycji (D) wykonuje zaprojektowane doświadczenie (D)

4 4 80. Otrzymywanie soli trudno rozpuszczalnych 5.3. Elektroliza soli 81. Elektroliza wodnych roztworów soli sole trudno rozpuszczalne powstawanie soli trudno rozpuszczalnych jako łączenie się odpowiednich jonów cząsteczkowy, jonowy, jonowy skrócony zapis równania reakcji powstawania soli trudno rozpuszczalnej analiza tabeli rozpuszczalności elektroliza soli: mechanizm elektrolizy reakcje elektrodowe produkty elektrolizy zastosowania elektrolizy podaje podział soli wyjaśnia, co to są sole trudno rozpuszczalne korzysta z tabeli rozpuszczalności definiuje reakcję strąceniową zapisuje i odczytuje proste równania reakcji strąceniowych definiuje elektrolizę, katodę, anodę, kation i anion wyjaśnia, na czym polegają reakcje elektrodowe ustala produkty elektrolizy wodnego roztworu CuCl 2 wymienia najważniejsze zastosowania elektrolizy podaje przykłady występowania i zastosowania najważniejszych soli swobodnie korzysta z tabeli rozpuszczalności przewiduje wynik reakcji chemicznej na podstawie informacji z tabeli rozpuszczalności (D) proponuje reakcję otrzymywania danej soli trudno rozpuszczalnej (D) projektuje doświadczenie do podanej propozycji (D) wykonuje zaprojektowane doświadczenie (D) (zapis cząsteczkowy, jonowy, jonowy skrócony) podaje zastosowania reakcji strąceniowych zapisuje i omawia równania reakcji elektrodowych określa zastosowania elektrolizy 7. Poznajemy zastosowania soli 82. Podsumowanie wiadomości. Sole wokół nas zastosowania wybranych soli sole szkodliwe dla zdrowia i życia człowieka utrwalenie wiadomości o solach wymienia przykłady występowania i zastosowania soli identyfikuje sole na podstawie podanych informacji (D) wymienia sole szkodliwe dla zdrowia człowieka 8. Obliczenia chemiczne tematy

5 Pojęcie mola 8.2. Masa molowa 8.3. Obliczenia stechiometryczne Podsumowanie działu 83. Pojęcie mola i masy molowej Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu Dział VI. Surowce i tworzywa 9. Poznajemy surowce pochodzenia mineralnego 9.1. Skład 86. Skład pierwiastkowy chemiczny skorupy skorupy ziemskiej ziemskiej 9.2. Skały wapienne, ich właściwości i zastosowania mol masa molowa skład pierwiastkowy skorupy ziemskiej porównanie składów pierwiastkowych skorupy ziemskiej, Ziemi i Wszechświata surowce mineralne 87. Skały wapienne skały wapienne: wapień kreda marmur węglan wapnia główny składnik skał wapiennych reakcja charakterystyczna wapieni zastosowania wapieni definiuje mol i masę molową podaje masę molową wykonuje proste obliczenia definiuje skorupę ziemską, minerały, skały i surowce mineralne wymienia nazwy najważniejszych pierwiastków chemicznych występujących w skorupie ziemskiej, Ziemi i we Wszechświecie dokonuje podziału surowców mineralnych podaje przykłady surowców każdego rodzaju wymienia nazwy skał wapiennych podaje nazwę i wzór głównego składnika skał wapiennych zapisuje reakcję charakterystyczną wapieni wyjaśnia, co to są: wapno palone, gaszone, zaprawa korzysta z poznanych pojęć przy obliczeniach porównuje skład pierwiastkowy skorupy ziemskiej, Ziemi i Wszechświata zapisuje i objaśnia równania reakcji od skał wapiennych do zaprawy murarskiej wyjaśnia, na czym polega twardnienie zaprawy murarskiej, zapisuje równanie reakcji projektuje doświadczenie udowadniające, że skały wapienne zawierają węglan nadobowiązko - we tematy nadobowiązko -we

6 Skały gipsowe, ich właściwości i zastosowania 9.4. Tlenek krzemu(iv), jego odmiany i zastosowania 9.5. Szkło 88. Skały gipsowe skały gipsowe siarczan(vi) wapnia główny składnik skał gipsowych hydraty sole uwodnione gips krystaliczny i gips palony zastosowania gipsu palonego 89.Tlenek krzemu(iv), zastosowanie w produkcji szkła tlenek krzemu(iv) jako składnik minerałów właściwości i zastosowania krzemionki budowa wewnętrzna szkła murarska (wapienna) zapisuje wzory wapna palonego i gaszonego wymienia najważniejsze właściwości wapna palonego i gaszonego zapisuje równanie reakcji otrzymywania wapna palonego i wapna gaszonego wyjaśnia, na czym polega twardnienie zaprawy murarskiej wymienia najważniejsze zastosowania wapieni wymienia nazwy skał gipsowych podaje nazwę i wzór głównego składnika skał gipsowych definiuje hydraty podaje różnice między gipsem krystalicznym a gipsem palonym opisuje sposób otrzymania gipsu palonego z gipsu krystalicznego wyjaśnia, na czym polega twardnienie gipsu palonego podaje najważniejsze zastosowania gipsu zapisuje wzory tlenku krzemu(iv) wymienia minerały, w których występuje tlenek wapnia (D) projektuje doświadczenie, udowadniające, że mamy do czynienia ze starym tynkiem (zawiera CaCO 3 ) (D) wymienia zastosowania omawianych substancji otrzymywania gipsu palonego zapisuje i omawia równanie reakcji twardnienia zaprawy gipsowej omawia zastosowania gipsu omawia dokładnie produkcję szkła porównuje substancje krystaliczne i bezpostaciowe 9.6. Gleba i jej właściwości w przypadku 5 godzin w cyklu

7 7 rodzaje i zastosowania szkła 9.7. Metale 90. Metale wspólne i różniące właściwości metali metody otrzymywania metali korozja metali stopy metali 10. Poznajemy surowce energetyczne Węgle kopalne 91. Surowce energetyczne Ropa naftowa węgle kopalne, gaz ziemny, i gaz ziemny ropa naftowa powstawanie złóż węgla podział węgli kopalnych zastosowania węgli kopalnych powstawanie ropy naftowej i gazu ziemnego produkty destylacji frakcjonowanej ropy krzemu(iv) wymienia właściwości i zastosowania krzemionki podaje cechy substancji bezpostaciowej zna podstawowe surowce do produkcji szkła opisuje przebieg produkcji szkła wymienia właściwości i zastosowania szkła wymienia postaci metali występujące w przyrodzie definiuje rudy i stopy metali podaje przykłady rud i stopów metali wyjaśnia, na czym polega korozja metali wymienia właściwości metali podaje sposób otrzymywania metali z ich rud zapisuje proste równania reakcji chemicznych określa, jak powstają złoża węgli kopalnych, gazu ziemnego i ropy naftowej podaje właściwości ropy naftowej wyjaśnia podział węgli wymienia rodzaje szkła i podaje ich zastosowania określa istotę otrzymywania metali z ich rud znaczenie reakcji redukcji porównuje właściwości różnych metali objaśnia proces wielkopiecowy otrzymywania metali z ich związków chemicznych analizuje problem dlaczego częściej zamiast czystych metali używane są ich stopy (D) bada właściwości fizyczne ropy naftowej i jej palność omawia proces destylacji ropy naftowej porównuje frakcje ropy naftowej określa zastosowania nauczania

8 Węgle kopalne Ropa naftowa i gaz ziemny Alternatywne źródła energii Podsumowanie działu 92. Węgiel kamienny. Alternatywne źródła energii Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu. Dział VII. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy odmiany węgla pierwiastkowego naftowej zastosowania ropy naftowej i gazu ziemnego węgiel kamienny jako paliwo produkty suchej destylacji węgla kamiennego wyczerpywanie się zasobów surowców energetycznych i ochrona środowiska przyrodniczego przykłady alternatywnych źródeł energii 95. Węgiel pierwiastkowy właściwości węgla jako pierwiastka chemicznego występowanie węgla kopalnych wyjaśnia pojęcie destylacji frakcjonowanej definiuje węglowodory wymienia produkty destylacji ropy naftowej wymienia zastosowania omawianych surowców wyjaśnia, na czym polega sucha destylacja węgla kamiennego wymienia produkty suchej destylacji węgla kamiennego i niektóre ich zastosowania podaje przykłady wpływu na środowisko przyrodnicze działalności człowieka związanej z wykorzystywaniem surowców energetycznych podaje przykłady rozwiązań mających na celu ochronę środowiska przyrodniczego przed wpływem działalności człowieka wymienia alternatywne źródła energii wyjaśnia, czym się zajmuje chemia organiczna produktów destylacji frakcjonowanej ropy naftowej wymienia produkty suchej destylacji węgla kamiennego i ich niektóre zastosowania omawia zasoby surowców energetycznych analizuje skutki wykorzystywania ich przez człowieka (D) wyjaśnia przyczyny poszukiwania nowych źródeł energii przedyskutowuje problemy ekologiczne związane z wydobywaniem i wykorzystywaniem surowców energetycznych (D) omawia alternatywne źródła energii analizuje budowę diamentu i grafitu i wyjaśnia jej

9 9 2. Poznajemy węglowodory nasycone 2.2. Metan 96. Metan główny składnik gazu ziemnego 2.1. Szereg homologiczny alkanów 2.3. Właściwości 97. Szereg homologiczny węglowodorów nasyconych (alkanów) w przyrodzie w stanie wolnym, w związkach nieorganicznych i organicznych metan jako składnik gazu ziemnego właściwości metanu zależność przebiegu spalania metanu od ilości tlenu węglowodory nasycone szereg homologiczny alkany: nazewnictwo podaje informacje o węglu na podstawie jego położenia w układzie okresowym definiuje zjawisko alotropii wymienia odmiany alotropowe węgla podaje właściwości odmian alotropowych węgla wykrywa węgiel w substancjach organicznych wyjaśnia, jakie związki chemiczne nazywa się węglowodorami zna skład i zastosowania gazu ziemnego rozumie zasady obchodzenia się z gazem ziemnym zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny metanu buduje model cząsteczki metanu wymienia właściwości i zastosowania metanu wie, na czym polega spalanie całkowite i niecałkowite zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania dla metanu wyjaśni pojęcia: węglowodory nasycone, alkany i szereg konsekwencje (D) podaje informacje na temat fulerenów wykrywa węgiel i wodór w związkach organicznych bada doświadczalnie rodzaje produktów spalania metanu spalania dowolnego alkanu analizuje zmiany właściwości

10 10 alkanów 3. Poznajemy węglowodory nienasycone 3.1. Szeregi 98. Węglowodory nienasycone homologiczne (alkeny i alkiny) alkenów i alkinów 3.2. Eten 99. Eten (etylen) przedstawiciel alkenów wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne wzór ogólny zastosowania alkanów szereg homologiczny węglowodorów nasyconych: zmiany właściwości fizycznych w szeregu homologicznym węglowodory nienasycone alkeny: wzór ogólny wzory nazewnictwo alkiny: wzór ogólny wzory nazewnictwo eten: budowa cząsteczki otrzymywanie właściwości fizyczne i chemiczne zastosowania homologiczny zapisuje wzór ogólny alkanów rozróżnia wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne podaje nazwy, wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne alkanów buduje model cząsteczki podanego alkanu wyjaśnia, co to są węglowodory nienasycone definiuje alkeny, alkiny podaje wzory ogólne alkenów i alkinów zapisuje wzory alkenów i alkinów stosuje zasady nazewnictwa oblicza masy cząsteczkowe węglowodorów zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny etenu buduje model cząsteczki etenu wie, jak otrzymać eten wymienia właściwości etenu wyjaśni pojęcia monomer, polimer, reakcje polimeryzacji i reakcja przyłączania w szeregu homologicznym (D) buduje model cząsteczki dowolnego alkenu i alkinu otrzymuje eten i bada jego właściwości otrzymywania etenu, reakcji przyłączania i polimeryzacji analizuje właściwości i budowę cząsteczki etenu (D)

11 Etyn 100. Etyn (acetylen) przedstawiciel alkinów 3.2. Eten 3.5. Tworzywa sztuczne 2.3. Właściwości alkanów 3.4. Właściwości alkenów i alkinów 101. Polietylen jako przedstawiciel tworzyw sztucznych 102. Porównanie budowy cząsteczek i właściwości alkanów, alkenów i alkinów etyn (acetylen): budowa cząsteczki otrzymywanie właściwości fizyczne i chemiczne zastosowania tworzywa sztuczne: przykłady otrzymywanie w procesie polimeryzacji porównanie budowy cząsteczek alkanów, alkenów, alkinów porównanie aktywności chemicznej węglowodorów najważniejsze zastosowania węglowodorów spalania etenu wie, jak doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych podaje zastosowania etenu zapisuje wzory etynu wie, jak otrzymać etyn wymienia właściwości etynu spalania etynu podaje zastosowania etynu wymienia przykłady tworzyw sztucznych podaje, w jakiej reakcji chemicznej można niektóre z nich otrzymać wyjaśni pojęcia monomer, polimer podaje przykłady zastosowania tworzyw sztucznych zapisuje wzory ogólne węglowodorów zapisuje wzory prostszych węglowodorów (sumaryczne, strukturalne, półstrukturalne) i podaje ich nazwy wymienia różnice w budowie alkanów, otrzymuje etyn i bada jego właściwości otrzymywania etynu przyłączania i polimeryzacji etynu (D) analizuje budowę cząsteczki etynu i jej konsekwencje (D) określa, jakie substancje mogą ulegać polimeryzacji omawia budowę polimeru analizuje zalety i wady tworzyw sztucznych (D) wyjaśnia od czego zależy rodzaj produktów spalania węglowodorów zapisuje wzory dowolnego węglowodoru zapisuje dla dowolnego węglowodoru równania reakcji: spalania

12 12 Podsumowanie działu Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu Dział VIII. Pochodne węglowodorów 4. Poznajemy alkohole 4.1. Szereg 105. Szereg homologiczny homologiczny alkoholi jako pochodnych alkoholi węglowodorów pochodne węglowodorów grupa węglowodorowa i grupa hydroksylowa alkohole: szereg homologiczny nazewnictwo wzór ogólny alkenów, alkinów doświadczalnie wykrywa węgiel w węglowodorach opisuje doświadczalny sposób odróżnienia węglowodorów nienasyconych od nasyconych spalania całkowitego i niecałkowitego węglowodorów (proste przykłady) porównuje aktywność chemiczną węglowodorów z obecnością w ich cząsteczce wiązań wielokrotnych wie, dla jakich węglowodorów zachodzi reakcja polimeryzacji i przyłączania wymienia zastosowania węglowodorów rozumie pojęcie pochodnych węglowodorów wyjaśnia budowę pochodnych (rodnik grupa węglowodorowa, grupa przyłączania, polimeryzacji doświadczalnie odróżnia węglowodory nasycone od nienasyconych analizuje zależność właściwości chemicznych węglowodorów od ich budowy (D) wyjaśnia, dlaczego alkohole nazywa się pochodnymi węglowodorów zna nazwy alkili zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi

13 Metanol 4.3. Etanol 14. Substancje silnie działające na organizm człowieka 4.4. Glicerol 4.5. Właściwości alkoholi 106. Metanol i etanol metanol i etanol właściwości i zastosowania fermentacja alkoholowa alkoholizm choroba społeczna 107. Glicerol (propanotriol). alkohole monoi polihydroksylowe glicerol: wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne właściwości funkcyjna) opisuje budowę alkoholi zna zasady tworzenia nazw systematycznych alkoholi zapisuje wzór ogólny alkoholi zapisuje wzory (sumaryczne, strukturalne, półstrukturalne) czterech pierwszych alkoholi w szeregu homologicznym i podaje ich nazwy zapisuje wzory metanolu i etanolu wskazuje rodnik i grupę hydroksylową opisuje fermentację alkoholową wymienia podstawowe właściwości etanolu i metanolu wie, że metanol jest trucizną zna najważniejsze zastosowania etanolu spalania etanolu i metanolu dzieli alkohole na monoi polihydroksylowe zna kryteria podziału alkoholi podaje przykłady alkoholi mono- i dowodzi, że alkohole tworzą szereg homologiczny (D) określa właściwości fizyczne i chemiczne metanolu i etanolu wyjaśnia, dlaczego, mimo obecności grupy OH, roztwór etanolu ma odczyn obojętny zapisuje równanie reakcji fermentacji alkoholowej i spalania zanalizuje zastosowania etanolu, powiąże je z jego właściwościami (D) opisuje i samodzielnie wykonuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji wykrywa obecność etanolu (D) zna nazwy systematyczne glicerolu i glikolu etylenowego, wyjaśnia ich pochodzenie dostrzega związek właściwości glicerolu z jego

14 14 5. Poznajemy kwasy karboksylowe 5.1. Szereg 108. Szereg homologiczny homologiczny kwasów karboksylowych. kwasów karboksylowych 5.2. Kwas metanowy 5.3. Kwas etanowy Kwas mrówkowy i octowy i zastosowania kwasy karboksylowe: grupa węglowodorowa i grupa karboksylowa reszta kwasowa szereg homologiczny nazewnictwo wzór ogólny kwas mrówkowy i kwas octowy: wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne fermentacja octowa właściwości i zastosowania polihydroksylowych zapisuje wzory glicerolu i glikolu etylenowego wymienia właściwości i zastosowania glicerolu rozumie, że kwasy karboksylowe są pochodnymi węglowodorów zna budowę kwasów karboksylowych opisuje zasady nazewnictwa systematycznego zna nazwy zwyczajowe najważniejszych kwasów karboksylowych zapisuje wzór ogólny kwasów karboksylowych zapisuje wzory czterech pierwszych kwasów karboksylowych w szeregu homologicznym wskazuje we wzorze rodnik, grupę karboksylową i resztę kwasową zapisuje wzory omawianych kwasów karboksylowych opisuje fermentację octową wymienia najważniejsze właściwości kwasów mrówkowego i octowego zastosowaniami spalania glicerolu zna nazwy zwyczajowe kwasów karboksylowych udowadnia, że kwasy karboksylowe tworzą szereg homologiczny (D) zapisuje wzór dowolnego kwasu karboksylowego i jego nazwę systematyczną porównuje budowę kwasów organicznych i nieorganicznych określa właściwości omawianych kwasów karboksylowych wyjaśnia, odczyn roztworu kwasów mrówkowego i octowego powiąże zastosowania kwasu octowego z jego właściwościami

15 Wyższe kwasy karboksylowe 111. Wyższe kwasy karboksylowe (stearynowy, oleinowy) niższe i wyższe kwasy karboksylowe wzory kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego właściwości kwasów stearynowego i oleinowego mydła mechanizm mycia i prania wie, że kwas mrówkowy jest trucizną kwasów mrówkowego i octowego, np. z: Mg, CuO, NaOH podaje nazwy soli tych kwasów zapisuje równania dysocjacji kwasów mrówkowego i octowego (podaje nazwy anionów) wymienia zastosowania wybranych kwasów karboksylowych dokonuje podziału kwasów karboksylowych na niższe i wyższe, nasycone i nienasycone podaje przykłady odpowiednich kwasów karboksylowych zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego stearynowego oleinowego wskazuje rodnik, grupę karboksylową i resztę kwasową w cząsteczce kwasu karboksylowego wymienia najważniejsze właściwości kwasów stearynowego i oleinowego opisuje doświadczalny sposób odróżnienia kwasu : fermentacji octowej spalania z innymi substancjami analizuje właściwości omawianych kwasów i kwasów nieorganicznych (D) opisuje i samodzielnie wykonuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji proponuje sposób otrzymania podanej soli (D) wyjaśnia, dlaczego wyższe kwasy karboksylowe nazywane są kwasami tłuszczowymi wie, gdzie znajduje się wiązanie podwójne w cząsteczce kwasu oleinowego wyjaśnia, na czym polega utwardzanie tłuszczu ciekłego : kwasu oleinowego z bromem otrzymywania stearynianu sodu dla kwasu stearynowego określa, jaką wodę nazywa się wodą twardą wyjaśnia mechanizm mycia i prania (D)

16 Właściwości kwasów karboksylowych 112. Porównywanie właściwości kwasów karboksylowych porównywanie: budowy cząsteczek poznanych kwasów karboksylowych właściwości 6. Poznajemy estry 113. Estry estry: produkty reakcji cząsteczek kwasów karboksylowych z cząsteczkami alkoholi mechanizm i warunki, w jakich zachodzi reakcja estryfikacji budowa cząsteczek właściwości i zastosowania nasyconego od nienasyconego definiuje mydła zna sposób otrzymywania mydeł opisuje zachowanie się mydła w wodzie twardej wie, że właściwości kwasów karboksylowych zależą od długości łańcucha węglowego podaje zmiany niektórych właściwości w szeregu homologicznym wie, że na właściwości kwasów karboksylowych ma wpływ stan nasycenia porównuje właściwości kwasów oleinowego i stearynowego definiuje reakcję hydrolizy, estry wyjaśnia pojęcie reakcji estryfikacji zapisuje wzór ogólny estrów (wskazuje grupę funkcyjną i podaje jej nazwę) podaje przykłady występowania estrów w przyrodzie oraz ich zastosowania wie, jak otrzymać np. octan etylu zapisuje równanie reakcji otrzymywania octanu etylu analizuje zachowanie mydła (stearynian sodu) w wodzie twardej (D) opisuje i samodzielnie wykonuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji porównuje właściwości kwasów karboksylowych w szeregu homologicznym, projektuje doświadczenia dotyczące właściwości chemicznych kwasów karboksylowych (D) wyjaśnia mechanizm reakcji estryfikacji podaje warunki, w jakich zachodzi estryfikacja otrzymywania estrów, hydrolizy estrów nazywa estry zapisuje wzory estrów udowadnia różnicę między reakcją zobojętniania a estryfikacją (D) przeprowadza reakcję estryfikacji

17 17 7. Poznajemy inne pochodne węglowodorów 7.1. Aminy 114. Inne pochodne 7.2. Aminokwasy węglowodorów aminy, aminokwasy Podsumowanie działu Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu Dział IX. Związki chemiczne w życiu codziennym aminy i aminokwasy: budowa, wzory właściwości występowanie podaje właściwości octanu etylu podaje nazwy prostych estrów wie, co to są aminy, aminokwasy zapisuje wzory ogólne amin i aminokwasów wskazuje i nazywa grupy funkcyjne podaje występowanie amin i aminokwasów wymienia właściwości amin i aminokwasów zapisuje wzór najprostszej aminy 8. Poznajemy składniki chemiczne żywności 117. Podstawowe składniki żywności i ich rola w organizmie skład chemiczny organizmu człowieka składniki pokarmowe: budulcowe, energetyczne, regulujące ich źródła i rola w organizmie człowieka zasady prawidłowego żywienia wymienia główne składniki organizmów wymienia podstawowe składniki żywności i ich źródła określa rolę składników żywności w organizmie wie, co to są makroi mikroelementy określa zasady prawidłowego żywienia 9. Poznajemy 118. Tłuszcze podział tłuszczów ze dowodzi, że aminy można traktować jako pochodne węglowodorów, a także amoniaku (D) zapisuje wzory poznanych amin i aminokwasów analizuje konsekwencje obecności dwóch grup funkcyjnych w aminokwasach (D) zapisuje równanie reakcji chemicznej i wyjaśnia tworzenie się dipeptydu (D)

18 18 tłuszcze 9.1. Rodzaje tłuszczów i ich otrzymywanie 9.2. Właściwości tłuszczów 10. Poznajemy białka Występowanie, skład i budowa białek Właściwości białek względu na pochodzenie i stan skupienia właściwości fizyczne tłuszczów tłuszcze estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych reakcja zmydlania tłuszczu 119. Białka białka: skład pierwiastkowy podział na proste i złożone reakcje charakterystyczne biuretowa i ksantoproteinowa wpływ różnych czynników na białka wymienia skład pierwiastkowy tłuszczów wykrywa węgiel w tłuszczach dzieli tłuszcze i podaje ich przykłady wymienia właściwości fizyczne tłuszczów definiuje hydrolizę określa, czym są tłuszcze zapisuje słownie przebieg reakcji: otrzymywania tłuszczu hydrolizy tłuszczu zmydlania tłuszczu opisuje zachowanie oleju roślinnego wobec wody bromowej wymienia skład pierwiastkowy białek dzieli białka wie, z czego powstają białka wykrywa węgiel w białkach podaje przykłady występowania białek zalicza białka do związków wielkocząsteczkowych bada wpływ niektórych czynników na białka definiuje denaturację zapisuje wzór ogólny tłuszczu i wzór jednego tłuszczu wykonuje doświadczenie badanie składu pierwiastkowego tłuszczów udowadnia, że tłuszcze są estrami (D) zapisuje poznane równania reakcji: hydrolizy tłuszczu otrzymywania tłuszczu przeprowadza reakcję zmydlania tłuszczu zapisuje równanie przeprowadzonej reakcji zmydlania tłuszczu analizuje różnice w budowie tłuszczów stałych i olejów roślinnych (D) odróżnia doświadczalnie tłuszcze nasycone od nienasyconych wie, w jaki sposób zbadać skład pierwiastkowy białek określa wiązanie peptydowe wyjaśnia, na czym polega denaturacja i peptyzacja białek wyjaśnia pojęcia zolu i żelu opisuje doświadczenia wykonane na lekcji wykrywa obecność białka w próbce bada wpływ różnych

19 Poznajemy sacharydy Skład 120. Glukoza jako przykład pierwiastkowy monosacharydu (cukru i podział prostego) sacharydów Monosacharydy Disacharydy 121. Sacharoza przykład disacharydu (dwucukru) sacharydy: skład pierwiastkowy podział właściwości fizyczne glukoza przykład monosacharydu: właściwości reakcje charakterystyczne spalanie glukozy w organizmie człowieka sacharoza: przykład disacharydu właściwości i koagulację białek wymienia reakcje charakterystyczne dla białek potrafi wykryć białko w próbce zapisuje słownie przebieg hydrolizy białek wie, co to są węglowodany podaje skład pierwiastkowy sacharydów identyfikuje doświadczalnie pierwiastki chemiczne wchodzące w skład sacharydów dzieli sacharydy i podaje ich przykłady podaje występowanie glukozy zapisuje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy wymienia właściwości fizyczne glukozy określa reakcje charakterystyczne dla glukozy przypisuje glukozie właściwości redukujące zapisuje wzór sumaryczny sacharozy podaje właściwości sacharozy zapisuje równanie reakcji hydrolizy sacharozy czynników na białko wyjaśnia, dlaczego sacharydy nazywane są węglowodanami opisuje doświadczenia na wykrywanie glukozy przeprowadza reakcje charakterystyczne glukozy udowadnia, że glukoza ma właściwości redukujące (D) : spalania glukozy dotyczące właściwości redukujących fermentacji alkoholowej wyjaśnia, dlaczego sacharozę nazywa się disacharydem (dwucukrem) udowadnia, że sacharoza jest polisacharydem (cukrem złożonym) (D)

20 Polisacharydy 122. Polisacharydy (wielocukry) skrobia i celuloza 12. Poznajemy włókna 123. Włókna naturalne i syntetyczne Podsumownie działu Sprawdzian skrobia: występowanie właściwości znaczenie celuloza (błonnik): występowanie właściwości znaczenie włókna naturalne, sztuczne i syntetyczne: właściwości identyfikacja podaje nazwy produktów hydrolizy sacharozy wymienia zastosowania sacharozy zalicza skrobię i celulozę do polisacharydów zapisuje wzory sumaryczne skrobi i celulozy podaje występowanie skrobi i celulozy wymienia właściwości skrobi i celulozy wymienia produkty hydrolizy skrobi i celulozy wykrywa skrobię w badanej próbce określa znaczenie oraz zastosowania skrobi i celulozy dokonuje podziału włókien podaje przykłady i niektóre zastosowania włókien wymienia właściwości najważniejszych włókien doświadczalnie odróżnia włókno wełniane od bawełnianego przeprowadza hydrolizę sacharozy ustala, czy sacharoza ma właściwości redukujące czy też nie wykonuje doświadczenie potwierdzające tezę o właściwościach redukujących sacharozy (D) wyjaśnia, dlaczego skrobię i celulozę zalicza się do polisacharydów (wielocukrów) porównuje budowę skrobi i celulozy wykrywa obecność skrobi w badanej próbce hydrolizy skrobi i celulozy omawia kryterium podziału włókien podaje właściwości i zastosowania różnych włókien określa sposoby identyfikacji włókien identyfikuje doświadczalnie niektóre włókna

21 Zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego 14. Substancje silnie działające na organizm człowieka wiadomości. Omówienie sprawdzianu Zanieczyszczenie środowiska 128. Negatywne skutki działania niektórych substancji na organizm człowieka rodzaje zagrożeń środowiska przyrodniczego zanieczyszczenia: atmosfery hydrosfery litosfery alkoholizm narkomania lekomania wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia definiuje zanieczyszczenia dzieli zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego wymienia najważniejsze zagrożenia dla środowiska przyrodniczego podaje źródła zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i litosfery opisuje wpływ niektórych zanieczyszczeń na środowisko przyrodnicze charakteryzuje najpoważniejsze zagrożenia definiuje eutrofizację dzieli odpady na rodzaje i podaje ich źródła opisuje negatywny wpływ odpadów na stan środowiska przyrodniczego omawia niektóre sposoby zmniejszenia zagrożeń dla środowiska przyrodniczego lub ich całkowitej likwidacji wyjaśnia pojęcia nałogu, uzależnienia charakteryzuje dokładnie poszczególne zagrożenia charakteryzuje zachowanie tlenków węgla, azotu, siarki w atmosferze analizuje przyczyny powstawania efektu cieplarnianego i jego konsekwencje (D) analizuje wpływ działalności człowieka na glebę oraz podaje wybrane sposoby usuwania zanieczyszczeń gleby (D) charakteryzuje problemy, jakie stwarzają odpady 1 godzina lekcyjna lub 2

22 22 nikotynizm inne nałogi opisuje szkodliwość omawianych substancji opisuje zasady używania niektórych substancji, np. leków wie, że alkoholizm jest chorobą społeczną opisuje wpływ omawianych środków na organizm człowieka, jego zachowanie Propozycje norm ocen dla testu dwustopniowego (P + PP) 1 Ocena Poziom wymagań Opis wymagań Normy ocen*/** niedostateczny uczeń nie opanował nawet połowy wymagań podstawowych 0% 49% P** dopuszczający podstawowe (P) (najbardziej elementarnych) uczeń opanował większą część wymagań podstawowych 50% 74% P** dostateczny uczeń opanował wymagania podstawowe 75% 100% P* dobry ponadpodstawowe uczeń opanował wymagania podstawowe i większą część 75% P + (50% 74%) PP** (PP) wymagań ponadpodstawowych bardzo dobry uczeń opanował pełne wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 75% P + (75% 100%) PP* 1 Ochenduszko Julian: Pomiar dydaktyczny w mierzeniu jakości pracy szkoły. Materiały edukacyjne Niepublicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli EKO-TUR, Warszawa *Ocenianie wg norm wymagań oceny reprezentują odpowiednie wymagania. ** Ocenianie mieszane wg norm wymagań i pseudonorm %. Taksonomia celów nauczania: A zapamiętanie wiadomości B zrozumienie wiadomości C stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych