autoreferat Bartosz Mucha

Transkrypt

1 autoreferat Bartosz Mucha

2

3 POCZĄTEK Studia z projektowania graficznego wybrałem świadomie, zafascynowany głównie plakatem i jego stroną narracyjną, typowymi dla polskich projektów rebusami oraz ukrytymi znaczeniami. W 1999 roku, kiedy rozpocząłem naukę na krakowskiej ASP, komputery nie były jeszcze takim popularnym narzędziem. Pierwsze realizacje wykonywałem ręcznie i to na pierwszym, drugim roku zupełnie mnie pochłaniało. Eksperymentowałem z formą, mieszałem techniki: od minimalistycznych i typograficznych kompozycji po bardziej wyszukane, z wykorzystaniem fotografii. Powoli do projektowania wprowadzałem programy graficzne, rastrowe i wektorowe. Z czasem jednak zaczął następować kryzys związany z wyeksploatowaniem medium. Dwuwymiarowość już mi nie wystarczała. Równolegle do ćwiczeń obowiązkowych związanych z kierunkiem studiów w zaciszu akademika powstawał mój pierwszy trójwymiarowy obiekt wzorniczy: sześcienna lampa o tajemniczej nazwie Sześciopop. Jest to punkt zwrotny w moim projektowym i artystycznym życiorysie. Nie zdawałem sobie wówczas sprawy, że stanie się to początkiem przygody z designem, która trwa nieprzerwanie do dziś i wciąż nabiera rozpędu. W momencie, kiedy powstawał mój pierwszy obiekt, słowo design nie było odmieniane przez wszystkie przypadki, jak ma to miejsce obecnie. Działałem bardziej intuicyjnie. Nie wiedziałem wiele o regułach rządzących tym światem, znając projektowanie jedynie z garstki obowiązkowych przykładów z historii sztuki. Oczywiście z Bauhausem na czele. Lampa Sześciopop była przede wszystkim ćwiczeniem intelektualnym. Zadałem sobie pytanie (trochę przypominające paradoksalne zagadki zen), jak wyglądałaby lampa, gdyby cała była włącznikiem światła. Zredukowałem formę do minimalistycznego czarnego sześcianu, ze środka którego wyłania się stopniowo światło. Zastanawiałem się, jak unieść górną połowę, używając tylko jednej ręki? Podnoszenie bowiem górnej połowy powodowało zaświecenie się ukrytej wewnątrz żarówki. Im bardziej rozsunięte względem siebie były prostopadłościenne części sześcianu, tym więcej światła uwalniało się na zewnątrz. Na tym opierał się koncept. Pierwotnie traktowałem ten projekt bardziej jako artystycz-

4 ny obiekt świetlny, choć z czasem, w trakcie trzyletniej realizacji, powoli dojrzewałem do tego, że jednak w tym wyzwaniu bardziej interesują mnie zagadnienia projektowe, ergonomiczne, związane z właściwościami materiału itd., czyli wszystko to, co konstytuuje projekt wzorniczy, a nie dzieło sztuki. Powstało kilka wersji lampy, a raczej systemu unoszenia górnej części sześcianu. Jako materiał głównej bryły wybrałem drewno. Jest łatwe w obróbce, a dla mnie, początkującego projektanta, był to materiał wykonawczo do opanowania. Pierwszy model, w pełni działający, miał ukryte zapadki, które umieszczone na stałe wewnątrz drewnianego korpusu blokowały się w nawierconych otworach pleksiglasowej, mlecznej rurki. Rurka ta stanowiła rdzeń konstrukcji i filtr dla wydobywającego się zeń światła. Pomysł z zapadkami nie okazał się zły, jednak wielkość sześcianu nie pozwalała na swobodne unoszenie jego górnej części jedną ręką; druga dłoń była potrzebna do trzymania podstawy. Zderzyłem się z problemem ergonomii. To jednak tylko mnie projektowo pobudziło. Pleksiglasowy rdzeń dawał nowe możliwości. Zrezygnowałem z zapadek, ale pomyślałem, że idealnie nadaje się do tego, by stanowić oś obrotu górnej części sześcianu. Obra-

5 cać można nie tyle jedną ręką, co jednym palcem. Należało tylko wymyślić, na jakiej zasadzie ma się ona unosić podczas obracania. W niedługim czasie i po kilku kolejnych eksperymentach z gwintowaniem pleksiglasowej rury doszedłem do finalnego rozwiązania: sześcienna bryła została przecięta niesymetrycznie, pod niewielkim kątem. Zabieg ten pozwolił uniknąć karkołomnych gwintów. Sześcian niejako samoistnie rozsuwał się ku górze. IDEA Projekt ten stanowił początek mojej działalności, ale jeszcze nie był w sposób jednoznaczny typowy dla późniejszych realizacji. Następnym po sześciennym obiekcie świetlnym była tekturowa lampa. Zamysł opierał się na wykorzystaniu trzywarstwowej tektury o formacie A4 oraz kalki technicznej o tych samych wymiarach. Kartonowy moduł służył do zbudowania prostopadłościennej bryły (bez dolnego i górnego boku). Kalka natomiast, po zmięciu, stawała się abażurem. Umieszczona wewnątrz pudełka żarówka rozświetlała się filtrowana przez zmiętą niedbale kalkę umieszczoną w górnej części konstrukcji. Niedługo po tej realizacji powstało krzesło, które użytkownik i właściciel mógł sobie w zasadzie wykonać samodzielnie, otrzymując jedynie dwie płyty OSB o grubości 18 mm i odpowiedni instruktarz wycinania kształtów. Niezbędna do tego była jednak wyrzynarka i 12 wkrętów do drewna. Niejako rzutem na taśmę, równolegle do krzesła, zbudowałem stolik na kawę, którego szklany blat utrzymywany był przez 4 przetykacze do umywalki zachowujące się jak ogromne przyssawki. I to był właściwie moment, w którym skrystalizowała się myśl ujednolicająca moją działalność i dająca podbudowę ideologiczną na przyszłość. Podczas studiów spotkałem się z zagadnieniem znanej z psychologii fiksacji funkcjonalnej, którą tłumaczy się jako nieumiejętność dostrzeżenia nowego użycia obiektu skojarzonego uprzednio z jakimś innym celem. A to usztywnienie wpływa szkodliwie na rozwiązywanie problemów i twórczość. Ta psychologiczna definicja stała się mottem działalności, bowiem świetnie wpisuje się w filozofię codziennego postępowania, a co za tym idzie, filozofię projektowania. Przy

6 czym traktuję ją dość luźno, nie zawsze przekładając na moje projekty w sposób bezpośredni. Czasem może być to literalne przełożenie, jak ma to miejsce w przypadku wspomnianego stolika z przetykaczami, innym razem to znalezienie nowej funkcji przedmiotu może być mniej dosłowne i poetyckie, jak choćby w wypadku czarnego, monolitycznego sześcianu, który jednym ruchem ręki rozświetla się od środka, przeistaczając się w lampę. Kolejne projekty, które powstawały i nadal powstają, pozostają wierne przyjętej maksymie. A działalność projektowa stała się trochę misją mającą na celu odblokowywanie usztywnionego, jednopłaszczyznowego myślenia. Obiekty zatem obok walorów funkcjonalnych mają stanowić przykład nieszablonowego myślenia, które rzuca wyzwanie rutynie z jej negatywnymi skutkami w codziennym rozwiązywaniu problemów. POOR Przytoczone wyżej przykłady to pierwsze projekty. Należały do kolekcji 11 obiektów powstałych na potrzeby magisterskiej pracy dyplomowej. Projektując, często tworzę takimi właśnie seriami, skupiającymi w sobie różnorodne rozwiązania. Różnorodność nie wyklucza jednak podprogowo wyczuwanego, scalającego je wspólnego mianownika. To, co równolegle do wspomnianego ideologicznego tła prac łączy większość moich projektów, to zastosowane materiały. Wyłania się z nich niewątpliwie wrażenie surowości, może też zgrzebności. Zazwyczaj bowiem sięgam po drewno, gumę, filc, drut, beton itp. Wszystko to, co można nazwać biednymi, topornymi nieraz surowcami. Ogromny wpływ wywarł na mnie Bauhaus, rewolucyjna myśl twórców tej szkoły, ale też konstruktywizm, działania artystów zaliczanych do nurtu minimal art, no i dadaiści. Podczas gdy z minimal artu czy Bauhausu czerpię prostą, nienachalną i skromną formę, od dadaistów biorę przewrotne i dowcipne łączenie zupełnie nieprzystających do siebie przedmiotów lub materiałów. Jednak tak jak moderniści nie jestem w stanie zdobyć się na nawet mocno zredukowany ornament. To, jak wyglądają moje obiekty, wynika zawsze z funkcji danego przedmiotu.

7 W 2002 roku uczestniczyłem w dwutygodniowych warsztatach w Weimarze, w murach wspomnianej właśnie szacownej szkoły Bauhaus. Wciąż wyczuwalny był tam przedwojenny duch, wszechobecna pasja projektowania. Pobyt ten był jednym z impulsów do twórczego działania, a także potwierdzeniem rok wcześniej rozpoczętej drogi projektowej. Zgrzebność, czasem lichość, ale jednak, mam nadzieję, wynikający z tego urok projektowanych przeze mnie obiektów skłonił mnie do nadania ilustrującej te właściwości nazwy. W związku z tym, że z pierwszego wykształcenia jestem grafikiem projektowym i zwracam uwagę na wizualny aspekt marki, zdecydowałem się na określenia biedny, lichy, ale przetłumaczone na język angielski. Stąd właśnie wziął się Poor Design. Dodatkowo to podwójne o przywodziło na myśl holenderskie studia projektowe, takie jak Droog czy Mooi, które są również dla mnie inspiracją i dobrym wzorcem. WAŻNE MOMENTY Działalność studia Poor trwa nieprzerwanie już 10 lat. W tym czasie miałem sporo zakrętów, kryzysowych momentów i spektakularnych wolt. Wciąż jednak obrana pierwotnie linia daje się utrzymywać, a w ostatnim czasie nawet ugruntować. Niemniej w czasie kolejnych projektowych doświadczeń znajduję mocniejsze akcenty, które wpływały na dalsze wybory. W 2007 roku rozpocząłem pracę nad kolekcją, której wspólny mianownik nie był trudny do odnalezienia. Na warsztat wziąłem archetypiczny kształt lampki nocnej, który zredukowałem do dwóch form geometrycznych: trapezu i prostokąta. Taki kształt eksploatowałem w przeróżnych sytuacjach i projektach. Za każdym jednak razem chodziło o przewrotne podejście do źródła światła. Starałem się odnaleźć je tam, gdzie ono już jest i służy w innym celu niż rozświetlanie mroku, czasem jako efekt uboczny innej funkcji. Tak było w przypadku wygaszacza ekranu. Zaprojektowany kształt lampki stanowił po prostu białą formę pojawiającą się na zupełnie czarnym tle komputerowego monitora. Monitor bowiem emituje dość blasku, by dawać nastrojowe światło w zatopionym w wieczornym mroku wnętrzu. Zadaniem monitora nie jest rozświetlanie pokoju, niemniej ta

8 praca miała w sposób komentujący zwracać uwagę na tę właściwość codziennego narzędzia pracy. W przypadku tego projektu lampka pojawiała się dopiero wtedy, gdy komputer nie był używany jakiś czas, tak jak to zwyczajowo ma miejsce w wypadku wygaszaczy ekranu. W tym samym czasie powstał bliźniaczy projekt, który był po prostu stroną internetową z tym samym motywem. Po wpisaniu odpowiedniego adresu można było w dowolnym momencie pochwalić się taką gustowną lampką nocną, nie czekając na uruchomienie wygaszacza. Kolejnym obiektem z tej kolekcji była kotara. To czarna, gruba tkanina, pokrywająca szczelnie okno w danym wnętrzu. Wycięty był w niej geometryczny kształt lampy. W ten sposób zwracałem uwagę na światło dzienne, które dane jest zupełnie za darmo, a zabieg ten miał pomóc to dostrzec i docenić. Powstały jeszcze gwiazdki, czyli znane z dziecięcego pokoju fluorescencyjne, gwieździste formy. Ułożone w odpowiednim kształcie po zgaszeniu światła nocą dawały bardzo ciekawy efekt świetlny. To nie koniec projektowych rozważań na temat światła i lampy. Zaprojektowałem jeszcze szereg obiektów czy też sytuacji związanych z tą tematyką, których nie będę tu bliżej przytaczać. Lampa stanowiła pierwszy zaprojektowany przeze mnie obiekt i co pewien czas fascynacja światłem w ujęciu wzorniczym powracała jeszcze w różnych latach i na różnych etapach działania studia. Chyba najważniejszym, z punktu widzenia profesjonalizacji mojej pracy, projektem był Spinacz. To mała niepozorna praca, która polegała na drastycznym zderzeniu ze sobą klasycznego spinacza do bielizny z przenośną pamięcią USB. Sam drewniany element został odpowiednio przeprojektowany. Musiał zostać poszerzony, tak by móc umieścić wewnątrz potrzebną elektronikę. Długość udało się zachować, ważne było, aby zabiegi nie zmieniły zanadto tego pospolitego, znanego z gospodarstwa domowego przedmiotu. W zasadzie pomysł, można powiedzieć, prosty. Może banalny. Niemniej Spinacz osiągnął zaskakujący sukces. Zdobył dla mnie pierwszą nagrodę Make me!, której inicjatorem jest festiwal projektowy w Łodzi. Był produkowany przeze mnie, a także został zakupiony i wdrożony przez Narodowe Centrum Kultury oraz festiwal projektowy Vienna Design Week.

9 Był to kluczowy moment, albowiem poprzez wdrożenie projektu ukonstytuowała się w jakiejś mierze działalność studia. Wyprodukowanych zostało około 1500 takich pamięci. Towarzyszyły kilku ważnym imprezom kulturalnym w Polsce i za granicą. Ja sam sporo musiałem się nauczyć, przede wszystkim walczyć o zbijanie ceny na poszczególne elementy, tak by finalna wartość była do zaakceptowania przez klienta. Sam projekt został zastrzeżony w urzędzie patentowym na terenie Unii Europejskiej. Nie uniknąłem jednak splagiatowania Spinacza w Chinach. Tam też jest produkowany w tysiącach egzemplarzy, co tak czy inaczej jest dla mnie ciekawym doświadczeniem i jednak powodem do satysfakcji. W 2009 roku rozpocząłem przygotowywanie pracy doktorskiej. Przewód otworzyłem na Wydziale Wzornictwa warszawskiej ASP. Promotorem był prof. Jerzy Porębski, ówczesny dziekan tego wydziału. Walcząc z czasem i własnymi słabościami, podjąłem decyzję, że w ramach doktoratu zaprojektuję i wykonam prototypy 12 obiektów w 12 miesięcy. Ważny był cały proces: od pierwszego przebłysku pomysłu, szkiców, rysunków technicznych, poprzez dopracowywanie szczegółów i zmagania z rozwiązaniami technologicznymi, aż po zbudowanie prototypu. Powód takiego działania stanowiła potrzeba bardziej wydajnego wykorzystania czasu.

10 Wychodziłem bowiem z założenia, że projektant nie jest jedynym dyspozytorem swoich zdolności projektowych i że jest zobowiązany do, możliwie dla jego uwarunkowań, zintensyfikowanej pracy. Badałem wpływ relatywnie krótkiego czasu na powstałe przedmioty. Brałem pod uwagę pozytywne aspekty takiego działania. Nie akceptowałem niedopracowania ani od strony koncepcyjnej, ani wykonawczej. Mając więc do dyspozycji 12 miesięcy na zaprojektowanie i wykonanie 12 obiektów, otrzymałem około cztery tygodnie na jeden przedmiot. Oczywiście dopuszczałem pewną płynność tych granic. Te ograniczenia wiążą się z samodyscypliną projektanta i jego zaangażowaniem w wykonanie pełnego zadania. Interesowało mnie ewentualne znużenie i opadanie emocji lub wręcz przeciwnie, narastający niepokój twórczy i ekscytacja z tworzącej się kolekcji. Drugą płaszczyznę pracy stanowiła forma końcowa. Zamierzeniem było zorganizowanie ekspozycji podsumowującej 12 miesięcy pracy, jak też wydanie odpowiedniego katalogu, w którym znajdą się pierwsze rysunki, projekty, zdjęcia, teksty itd. Kolejne prace umieszczane były na specjalnie powstałej podstronie/blogu poor.pl, gdzie osoby postronne miały wgląd w aktualny stan pracy. Ta świadomość dodatkowo dyscyplinowała i determinowała. W rezultacie powstała kolekcja, w której skład wchodziły kolejno: Foteliki Założeniem podczas pracy nad obiektem było wykonanie kompletu fotelików w sposób jak najmniej uciążliwy czasowo i nieskomplikowany technologicznie. Ponadto same siedziska są lekkie i korzystając z nich, odczuwamy, że proces produkcji nie był ważniejszy od celu ulżenia zmęczonym nogom. Przemieszczania ich z miejsca na miejsce, jeżeli zachodzi taka potrzeba, dokonujemy nogą przez posuwanie lub przetaczając z boku na bok, odkrywając w obiekcie potencjał nowych kształtów i różnego sposobu siedzenia. Foteliki wycięte zostały w materacu gąbkowym o grubości 45 cm i w klasycznych wymiarach 90 cm x 200 cm. W takim materacu możliwe jest wykrojenie trzech obiektów.

11 Wieszaki Białe sterylne wieszaki wykonane są ze spienionego PCV o grubości 1 cm, wycinanego precyzyjnie frezarką według naniesionego rysunku/szablonu. Każdy z kształtów to przemyślane piktogramy, wykorzystujące klasyczne, wieszakowe zagięcie do zabawy z formą. Antymiś Początkowym zamysłem było stworzenie czegoś, co będzie rodzajem antyprzytulanki, odwrotnego misia, który jest zarazem jego brakiem, jak i obiektem podkreślającym właśnie ten brak, pustkę. Pomimo jednak nieobecności misia można się do niego przytulić poprzez fizyczne istnienie jego odwrotności. Z pozostałych po wycięciu elementów został uszyty środek, wypełnienie otworu. Nie było to pierwotnym zamysłem, jednak całość prezentuje się dobrze i podsuwa inne interpretacje i sposoby użycia obiektu. Lampka 1 Tradycyjny kształt lampki nocnej został wykreślony za pomocą grubej czarnej linii. Bukowy outline o przekroju 35 mm mieści w sobie oprawkę na żarówkę i kabel. Lampka może dość stabilnie stać na dwóch nóżkach, jednak optymalna pozycja przewiduje oparcie jej o ścianę. Całość jest lekkim, zgrabnym obiektem, podejmującym grę ze stereotypowym wyobrażeniem mebli i oświetlenia. Brak abażuru to dowcipny komentarz do sytuacji, w której stosuje się go tylko jako ozdobę (nie pełni funkcji złagodzenia światła). Wykorzystałem tu żarówkę energooszczędną, której łagodne światło nie jest tak drażniące dla oczu. Wieszak To przedmiot, którego potencjał właściwie nie został jeszcze odkryty. To połączenie stojaka z wieszakiem, który można dowolnie kształtować. Poszczególne członki połączone są ze sobą za pomocą zakręcanych motylków. Bazę stanowi betonowy but, utrzymujący całość w stabilnej pozycji bez względu na wybrany układ. Jeżeli nawet nie poznamy już funkcji biegnącego wieszaka, obiekt ten z pewnością wygląda na tyle intrygująco, by po prostu stać w pomieszczeniu i codziennie przybierać inną pozę. Kończyny stanowią bukowe listewki, każda o długości 50 cm, tak więc całość w proporcjach przypomina dorosłego człowieka.

12 Głośniki Punktem wyjścia był rysunek profilu megafonu czy też tak zwanej szczekaczki. W tym projekcie jednak forma nie jest okrągła jak w pierwowzorze, lecz jest jego profilem wyciągniętym w przestrzeni. Dzięki temu przedmiot uzyskał oryginalny kształt, pozwalający na stabilne postawienie głośników na biurku lub na podłodze. Lampka 2 Literka L, czy też tetrisowy kształt przedmiotu, z zaokrąglonym rogiem, dają możliwość łatwej zmiany pozycji z boku na bok za pomocą jednego ruchu ręką. Obiekt nie ma jednej podstawy, a to, jak jest położony, zależy od tego, czy emituje światło, czy nie. Odpowiedni włącznik, umiejscowiony w jednej z podstaw, pod ciężarem lampki włącza światło. Gdy ta podstawa staje się bokiem lampki, światło gaśnie. Prototyp został wykonany z drewna bukowego, które nadało projektowi solidny klimat. Jest też na tyle ciężki, by uruchamiać ukryty włącznik światła. Piłka W projekcie został podjęty problem tzw. redizajnu istniejącego już przedmiotu. W tym wypadku na warsztat wziąłem klasyczną piłkę plażową, która przewrotnie została potraktowana jako obiekt nieskończony, czekający dotychczas na interwencję jakiegoś odpowiedzialnego projektanta, który nie godzi się na poniewieranie głową przez bawiących się nią przykładowo na plaży urlopowiczów. Krzesło W działach ogrodowych hipermarketów budowlanych można znaleźć rozwiązania, które stały się standardowe i uniwersalne. Moduły, z których można budować ogrodzenia, bramki, furtki, składają się najczęściej z kilku następujących elementów: bazy (kotwy) do przykręcania i wbijania w ziemię oraz kantówek stanowiących słupki do montowania prowizorycznych ogrodzeń. Zainteresowała mnie możliwość wykorzystania tej infrastruktury do wykonania krzesła. Można też wzbogacić asortyment działu ogrodowego, dodając do niego siedziska, które w połączeniu z kotwami i kantówką utworzą krzesło. Dodatkowym jego atutem jest możliwość wbijania nogi w nierówne podłoża, zbocza gór, płytkie rzeczki, brzegi jezior.

13 Sztabka Zamysł był dość prosty, chodziło o maksymalnie drastyczne zestawienie dwóch klasycznych przedmiotów, przy czym jeden zostaje przez ten zabieg nobilitowany, a drugi zdegradowany. Oba obiekty wydają się dopełniać w funkcji i poprzez ten praktyczny wymiar samo zestawienie już tak nie drażni, bo wydaje się, że wreszcie ten martwy, bezużyteczny przedmiot, jakim jest sztabka, zyskuje sens i funkcję. Schron Biały dmuchany schron, którego odbiorcami są ludzie poszkodowani podczas klęsk żywiołowych, spędzani w jedno miejsce: szkoły, kościoły itp. Dzięki temu obiektowi można mieć odrobinę intymności, układając jeden obok drugiego, pozostawiając jedynie miejsce na wąskie alejki. Wówczas, nawet przy dużym zagęszczeniu, nie ma możliwości podglądania sąsiada z żadnej ze stron. Każdy obiekt ma nadrukowane kratkowane pola do wpisania swojego numeru PESEL, co utrudni kradzież schronienia. Odpowiednio wyprofilowany dach i ścianki pozwalają na przebywanie również na wolnym powietrzu podczas niewielkich deszczów. PARARCH / Projekt ten wskazuję jako przedmiot rozprawy habilitacyjnej. Niedługo po zamknięciu przewodu doktorskiego poczułem potrzebę przeniesienia swoich projektów na wyższy, w moim rozumieniu, poziom działań, do rejonu architektury alternatywnej. Rozpocząłem działalność o nazwie Paraarchitektura, w ramach której tworzone miały być projekty koncepcyjne, wizualizacje 3D, makiety, prototypy, idee, na różne sposoby podejmujące problem domu : schronu, przystani, synonimu bezpieczeństwa i ciepła. Sam projekt miał się składać z 52 koncepcji, które powstawały tak jak praca doktorska, w przeciągu roku. Tym razem na jeden projekt miałem tydzień. Jednakże z racji skali przygotowywanych projektów powstać miały jedynie wizualizacje koncepcji wykonywane w programie 3D Studio Max.

14 Przed rozpoczęciem pracy przyjąłem następujące założenia: 1. Niektóre z projektowanych obiektów mogą być bliskie działaniom czysto architektonicznym, zarówno poprzez swoje rozmiary, jak i wizualny sposób odbioru. 2. Mogą to być również elementy tzw. małej architektury, wchodzącej w relacje z zastaną przestrzenią miejską. 3. Zakłada się, że powstaną projekty stanowiące indywidualne rozwiązania problemu jednorazowego noclegu w obcym, nieprzyjaznym miejscu. 4. Przewidywane są także przewrotne działania o charakterze koncepcyjnym. 5. I wreszcie, projekty społeczne skierowane zarówno do osób bezdomnych, jak i ludzi pozbawionych dachu nad głową w wyniku klęsk żywiołowych. Plan został wykonany. Udało się również opublikować całość w formie książki dzięki wsparciu galerii Zachęta w Warszawie oraz Instytutu Adama Mickiewicza. Dokładny opis każdej z 52 prac jest do wglądu w książce dołączonej do poniższego autoreferatu. Udało się zrealizować do tej pory już osiem obiektów w skali 1:1, które z racji kosztów nie powstałyby bez wsparcia finansowego instytucji kulturalnych. Pierwszym obiektem, jaki wykonałem (i to dwukrotnie), był Hammock House. Najpierw dumnie stanął w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu w grudniu 2010 roku, by następnie zagościć w tarnowskim BWA. Także jeszcze w trakcie trwania projektu powstał Table House, wykonany przez galerię Zachęta. Dziś stanowi własność kolekcji tejże galerii. Praca była jednym z elementów wystawy pod tytułem Welcome Home wieńczącej w maju 2011 roku całe paraarchitektoniczne przedsięwzięcie. W BWA Zielona Góra w lutym 2011 roku został wybudowany Slide House w ramach wystawy Projekty Wybrane / Selected Projects. Instytut Adama Mickiewicza wsparł Koksownik, patronując wystawie Zwykła Rzecz w Stalowej Woli w lipcu 2011 roku. Największą pracę, Flat House, wykonała holenderska firma, którą wynajęła galeria Moti mieszcząca się w mieście Breda w Holandii. Ekspozycja miała miejsce w grudniu 2011 roku. Grass House zrobiłem osobiście, będąc uczestnikiem streetartowej imprezy Outer Spaces w Poznaniu w maju 2012 roku. I ostatni jak dotąd obiekt, Tetris House, od maja 2013 roku stoi przed galerią Bunkier Sztuki w Krakowie. Na kolejnych stronach przedstawiam bliżej osiem zrealizowanych obiektów.

15 tetris house / 2013 Rozwinięcie formy jednego z moich wcześniejszych projektów stolika o tej samej nazwie. Jest to efekt fascynacji zarazem banalną, jak i absurdalną figurą geometryczną, którą tutaj można stosować na zasadzie modułu tworzącego intrygujące kształty. Duże drewniane obiekty mogą być dowolnie rozrzucane niczym klocki do zabawy, co może prowadzić do powstawania mniej lub bardziej przemyślanych kombinacji. To, czy taki obiekt zostanie zamieszkany, zależy od pomysłowości oraz determinacji ewentualnych lokatorów. klient: Galeria Bunkier Sztuki, Kraków. Meeting Point ulokowany przed wejściem do Galerii.

16 flat house / 2012 Flat House stanowi pionowe odzwierciedlenie planu mieszkania typu M-2 w skali 1:1. Obiekt może być z powodzeniem stawiany między blokami na współczesnych osiedlach. Instalacja ma na celu uatrakcyjnienie przestrzeni zapełnionej klockowatymi budynkami o jakości bardziej efemeryczne, może nawet poetyckie. Przede wszystkim jednak ma komentować i krytycznie nawiązywać do miejsca nazywanego przez nas familiarnie domem, o które nieustannie walczymy z bankiem, spłacając kredyt. Opcjonalnie mogą powstawać wersje M-3 i inne indywidualne wariacje na temat układu mieszkania. klient: MOTI Museum of the Image, Breda, Holandia. Instalacja powstała we współpracy z firmą Van der Hoorn z Holandii.

17 grass house / 2012 Koncepcja Grass House powstała przed projektem Hammock House opierającym się na podobnym pomyśle. Chodziło tu o zrównanie hamaka z poziomem ziemi dzięki wykopaniu pod nim odpowiednio głębokiego dołka. Wskutek tego zabiegu diametralnie zmienia się percepcja osoby odpoczywającej we wgłębieniu, które mogłoby przypominać grób. Również osoba przypadkowo przechodząca obok może być zaskoczona kryjącą się pod stopami niespodzianką. Dziura może być błotną jamą wykopaną w ziemi lub w wersji ekskluzywnej wyściełana w środku trawą, płynnie łączącą się z górną powierzchnią. klient: Outer Spaces, Poznań. Realizacja w ramach festiwalu Street Artowego.

18 slide house / 2011 Slide House to próba stworzenia autonomicznej przestrzeni, czegoś w rodzaju wyspy, na której użytkownik mógłby zapętlić się w podstawowych czynnościach i emocjach. Schody, które stanowią element projektu, są kojarzone zazwyczaj z wysiłkiem i jasno określonym celem. Zjeżdżalnia zaś to coś, co wzbudza emocje nie tylko strach, ale i radość. Wewnątrz rury można całkowicie odizolować się od otoczenia lub po prostu się zdrzemnąć. Całość z estetycznego punktu widzenia jest ascetyczna biała i neutralna. Obiekt został zaprojektowany z myślą o wnętrzach budynków użyteczności publicznej, ale może też funkcjonować w przestrzeni otwartej. klient: BWA Zielona Góra w ramach wystawy Selected Projects. Obiekt pełnił funkcję lady i półek.

19 heat house / 2011 Koksowniki takie mogą być ustawiane na ulicach przez władze miasta, gdy temperatura osiągnie nieznośnie niski poziom. Heat House powiela pewien klasyczny kształt, jednak wyposażenie go w dwa kółka sprawia, że staje się obiektem mobilnym. Można więc poruszać się po mieście razem z własnym źródłem ciepła lub przemieszczać koksownik w poszukiwaniu zmarzniętych osób potrzebujących pomocy. Oprócz kółek obiekt zaopatrzony jest także w inne praktyczne elementy: rączki to wysuwane pręty, które mogą służyć za pogrzebacz do węgla; zainstalowana jest także kratka pełniąca rolę grilla. klient: Muzeum Regionalne Stalowa Wola i Instytut Adama Mickiewicza w ramach wystawy Zwykła Rzecz.

20 hammock house / 2010 Hammock House przypomina kształtem inny mój projekt Schodom. Tym razem to nie schody są najważniejsze, lecz ukryty w zagłębieniu dachu hamak. Ponieważ wysokość obiektu wynosi dwa metry, dostrzeżenie odpoczywającego, który znajduje się we wnęce, jest niemożliwe. Pozornie wydaje się, że dach jest płaski i pozbawiony nierówności. Sytuacja osoby leżącej w Hammock House ma swoje niezaprzeczalne walory trwanie w pozycji horyzontalnej sprawia, że nic nie może zakłócić patrzenia w niebo, zaś odizolowanie od zbędnych bodźców pozytywnie wpływa na jakość relaksu. klient: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki. Obiekt powstał w ramach wystawy Welcome Home podsumowującej projekt 52 Lazy Weeks.

21 table house / 2010 Stół, wewnątrz którego można wygodnie odpocząć podczas zbyt długiej biesiady lub z poczuciem bezpieczeństwa wsłuchiwać się w monotonne rozmowy dziadków przy kolacji. Kształt siedziska wyprofilowany jest zgodnie z wymiarami komfortowego leżaka, dzięki czemu dłuższa drzemka także staje się możliwa. klient: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki. Obiekt powstał w ramach wystawy Welcome Home podsumowującej projekt 52 Lazy Weeks.

22 tetris house II / 2010 Kolejne podejście do modułowych form, przywodzących na myśl elementy z gry komputerowej Tetris. Tym razem przyjmują one kształt ażurowych bloków, które można w miarę dowolnie zestawiać oraz tworzyć z nich intrygujące kompozycje. Ich ostateczna funkcja zależy jedynie od pomysłowości użytkownika. Można z nich zbudować na przykład ażurowy mur, który podzieli przestrzeń na strefy prywatności, choć stanie się to raczej na zasadzie pewnej sugestii psychologicznej niż rzeczywistego oddzielenia. Po przewróceniu obiektu na bok odkrywamy, że Tetris House 2 to atrakcyjna donica ogrodowa. klient: BWA Design Wrocław w ramach wystawy Body in the Library jako system półek na książki.

23 POOREX Przez ostatni rok skupiłem się na projekcie The Poor Toys. To powrót do mniejszych przedmiotów i zarazem próba skomercjalizowania (w dobrym tego słowa znaczeniu) działalności. W związku z tym nazwa Poor przeobraziła się w Poorex. To ex w przewrotny sposób nawiązuje do licznych marek powstających w Polsce po zmianie systemu, naśladujących w brzmieniu zagraniczne brandy. Jest to dowcip, ale też sygnał, że zamierzam na większą skalę produkować i dystrybuować swoje projekty. The Poor Toys to zestaw autek wykonanych z drewna bukowego. Wykorzystują pospolite przedmioty z gospodarstwa domowego, a zderzenie z drewnianą zabawką ma bawić i inspirować do zabawy. W skład zestawu wchodzą trzy projekty: Peg Car to autko, które jest połączeniem koparki z klamerką do bielizny. Bawiąc się nim, można przyczepiać do spinacza różne przedmioty i przenosić je z miejsca na miejsce, zamieniając się w kogoś pomiędzy gospodynią domową a Bobem Budowniczym. Sink Car to wersja dźwigu dla wielbicieli armatury łazienkowej. Dzięki niemu można doskonalić swoje umiejętności w układaniu płaskich prostopadłościanów jeden na drugim, a przy okazji rozwijać hydrauliczne zamiłowania. Brush Car to limuzyna, która podczas zabawy przypomina o obowiązkach domowych w utrzymywaniu czystości. Gdy zabawa się znudzi, można wykorzystać szczotki do polerowania niedzielnego obuwia. Tak wygląda oficjalny opis przedmiotów. Ta humorystyczna, narracyjna strona jest równie ważna jak sama forma obiektów. Premiera kolekcji odbyła się nieśmiało podczas festiwalu projektowego Łódź Design Jednak prawdziwe wejście na projektowy rynek miała podczas targów w Berlinie w 2013 roku. W tym momencie przygotowuję się na kolejne targi designu w Berlinie, podczas których zadebiutuje realizowany aktualnie, rozbudowany system drewnianych statywów będących bazą dla różnorakiego sprzętu domowego. Będzie przeistaczał się w stolik, lustro, zegar,

24

25 THE BEGINNING Choosing graphic design as my faculty was a conscious decision. I was mainly fascinated with poster and its narrative characterized by Polish-specific puns and hidden meanings. When in 1999 I started my education at Academy of Fine Arts (ASP) in Kraków, computers were not yet popular as a tool. My first projects were made manually and that is what I was completely immersed in during my first two years at ASP. I experimented with form and mixed techniques: from minimalistic and typographical compositions to more sophisticated designs using photographs. Slowly, I started introducing graphics, raster and vector software into my designing process. After some time, however, I experienced a crisis related with exhausting the medium. Two-dimensionality was not enough anymore. Parallel to obligatory classes, I devoted my time to creating my first three-dimensional design object - hexagonal lamp with a mysterious name: Sixpop. That was a turning point in my designer / artistic career. I did not realize back then that my adventure with design had just begun - adventure which has continued until now and is still gathering momentum. When my first object was created, the term design was not used in all shapes and forms as it is today. My rather acted intuitively. I did not know a lot about the ways of this world and my knowledge of design came merely from a handful of examples from classes on history of art. Obviously, with Bauhaus leading the way. My Sixpop lamp was mainly an intellectual exercise. I asked myself a question (which was a bit similar to paradoxical zen riddles) what a lamp would look like if it consisted the light switch itself. Then I reduced its form until it became a minimalistic black square from inside of which light gradually came out. I wondered how to lift the upper part using one hand only, as doing so led to lighting the hidden bulb. The wider apart both parts of the cube were, the more light was given off and that is what the whole concept was based on. Initially, I treated the project rather as an artistic light object, but later, in the course of three-year-long realization period, I slowly started to understand that I was more interested in the issues related with design, ergonomics, material properties - all aspects which make up design, not a work of art.

26 A few versions of the lamp have been created, or rather versions of the upper part lifting system. I chose wood as the material the main form was made of. It is easy to process and for me, as a beginner designer, it was not too challenging to master. The first fully functional model had hidden ratchets which were fixed in a wooden body and locked in drilled holes in a Plexiglass pipe. The pipe constituted the core of the construction and, at the same time, acted as a light filter. The ratchets turned out to work quite well, but the size of the cube did not allow for one-handed operation: when one hand lifted the upper part, the other had to support the base. Thus, I was confronted with ergonomics issues which only inspired my thinking of the design. Plexiglass core gave me new possibilities. I resigned from the ratchets but considered them perfect for becoming an axis for upper part s rotation. Rotating could be done with not only one hand, but even one finger. The only thing left to think out was how to make it lift while rotating. Soon, after further experiments with threading the Plexiglass pipe I came up with the final solution: the cube was cut diagonally, at a small angle. This helped avoid risky threads and the movement of my cube became somewhat intrinsically. IDEA That project marked the beginning of my activity but I cannot say it turned out to be typical for my further realizations. Next lighting object to follow was a cardboard lamp. The idea was based on using three-layer A4-sized cardboard and matching sheet of tracing paper. The cardboard module became the basis for cuboid form (without top or bottom). The tracing paper, in turn, became the lampshade. The bulb inside shone and was filtered through crumpled tracing paper which was placed in the top part of the structure. Soon after this realization I prepared a chair which the user / owner could in fact build themselves. They received only two 18mm-thick OSB boards and a manual showing how to cut the shapes. What was necessary, however, was the use of saw and 12 drive-in screws. Parallel to the chair concept, somewhat chaotically, I created a coffee table whose glass top was supported by 4 drain plungers which acted as giant suckers. In that moment it

27 dawned on me I needed to reinvent my activity under one ideology for the future. During my study, I came across the psychological term functional fixation, which is defined as inability to perveive new use for an object already associated with another use. This fixation has adverse effect on problem solving and creativity. This psychological definition has become my motto, as it perfectly corresponds to everyday conduct philosophy and, in turn, design philosophy. I also treat it with reservation so my projects not always stem from it directly. Sometimes the relationship is literal, like in case of the plunger table, other times finding new function for an object ma be less straightforward and poetic, such as may be observed in case of black, monolithic cube which with one move of hand lights up and becomes a lamp. Further projects I have realized remain faithful to the maxim and my designing activity may be compared to a mission to liberate that fixated, one-dimensional thinking. Thus, the objects, apart from having functional values, should also be examples of non-standard approach, opposing routine and its adverse effects in everyday life problem solving. POOR The examples mentioned above were my first projects which were created as part of 11-object collection to complete my diploma project. When I design, I often create such series which address various issues. Dissimilarity, however, does not exclude the common denominator they possess, which can be subconsciously felt. What, parallel to the ideological background I mentioned, links most of my project is the materials I use. They may definitely strike as austere, or even coarse. I often resort to wood, rubber, felt, wires, concrete etc. which all can be described as poor, primitive materials. I was profoundly influenced by Bauhaus and the revolutionary idea of that school s founding founders, but also by constructivism, activities of artists numbered among minimal art genre, as well as the dadaists. While Bauhaus or minimal art inspires me with simple, non-agressive and modest form, what I draw from dadaism is the subversive and

28 witty combinations of non-matching items or materials. However, just like modernists, I cannot afford even the scarcest ornamentation. What my objects look like is always the result of their function. In 2002 I participated in two-week workshops in Weimar, within the premises of he abovementioned respectable Bauhaus school. I could still sense there the pre-war spirit and ubiquitous passion for designing. That visit was one of impulses for my creative activity, and also confirmed the road I set off onto a year before had been correct. The coarseness, weakness and, hopefully, some resulting charm of objects I design made me decide to come up with an appropriate name to reflect these properties. Hence my primary faculty and profession is graphic design, I pay attention to the visual aspect of brand and I decided the w English word POOR describes it best. That is how Poor design was created. Additionally, the double O in the name could be associated with Dutch design studios such as Droog or Mooi, which also are my inspiration and model to look up to. KEY MOMENTS Poor Design studio has been active for as much as 10 years. During this period, I have had many twists, critical moments and spectacular about-turns. Still, the line I originally chose allows itself to be maintained, and recently it has even been solidified. However, while working on further designs, I do come up with stronger accents which influence my next choices. In 2007 I started working on a collection with a common denominator which is easy to find. I took an archetypal bedside lamp shape and reduced it to two geometric forms: trapeze and rectangle. I used those shapes in various situations and designs. Each time, my purpose was to show playful approach to light source. I tried to find it where it already exists and serves another purpose than lighting up the darkness and sometimes is a side effect of other functions.

29 So it was in case of screensaver. The designed lamp shape was just a white form which appeared on completely black computer screen. Monitors emit enough light to produce romantic light in dim-lit interior. Monitor s purpose is not to light a room, however, my work commented and emphasized that property of that everyday-use piece of equipment. In this case, the lamp only appeared when the computer was had not been used for some time, as it normally happens with screensavers. At the same time, a parallel project appeared - Internet website with exactly the same motif. Having typed particular address, one could proudly look at such a sophisticated lamp without having to resort to screensaver. Another object from the collection was my curtain. It was made of thick, black cloth which tightly covered windows in any room. It had a geometric shape of the lamp cut out. That was my way of pointing one s attention to daylight, which we get for free. My aim was to help people realize and appreciate that fact. I also created stars, i.e. shiny, fluorescent starry shapes typical of child s room. When put together into particular shape they created a very peculiar light effect. That was not the end of my considerations of light and lamps. I also design a series of objects or situations related with that matter that I do not intend to mention here. The lamp was my first fully designed object and my fascination with light in design perspective has returned several times at various stages of my activity.

30 I consider the Peg to be my greatest project from the point of view of professionalization of my studio. It was an inconspicuous work in which a classic clothes peg was drastically matched with USB flash drive. The wooden element itself was specially redesigned. It needed to be widened so that it could hold the electronic part inside. The original length was kept. It was essential that my interventions did not change the common, widely use object too much. The concept may be viewed as relatively simple, but it achieved surprisingly big success. It got me first prize in Make me! competition initiated by design festival in Łódź. The Peg was produced by myself, and later was bought and implemented by Narodowe Centrum Kultury (National Culture Center), as well as design festival Vienna Design Week. That was the key moment as the implementation of the project largely led to constituting my studio s activity such flash drives have been manufactured and they have accompanied several important cultural events in Poland and abroad. I myself needed to learn much, primarily when it came to struggling to keeping the cost of all parts low, so that the final price was acceptable to the clients. The project itself has been patented within European Union. However, I could not avoid my design being plagiarized in China. There it is produced in thousands and, this way, or another, I also find it an interesting experience and a reason for satisfaction. In 2009 I started preparing my doctoral thesis which I opened at Design Department of ASP in Warsaw. My thesis supervisor was Professor Jerzy Porębski, the dean of the department. Fighting against time and my own weaknesses, I decided that as part of my project I would design and produce prototypes of 12 objects in 12 months. What mattered was the whole process: from the very flash of the idea, sketches, technical drawings, through brushing up details and striving to get all technical aspects done, until building the prototypes. I worked in that way as I wanted to use my time more efficiently. I started with the assumption that the designer is not the only dispatcher of his or her designing skills and is

31 obliged to intensify his or her work aptly to their capabilities. I also studied how relatively short time for realization influenced the objects. I focused on positive aspects of such an approach and rejected any imperfections, both conceptual or performance-related. Having 12 months for designing and producing 12 objects, meant I had to devote around four weeks to one. Obviously, I accepted the fact that these limits would be somewhat flexible. Limitations are related to designer s self-discipline and their involvement in fulfilling the task. I was interested if I would experience boredom and emotionlessness or, quite the contrary, growing creative unrest and excitement. Another aspect of my work was the final form. I intended to organize an exhibition summarizing 12 months of my labour, as well as publishing a catalogue including first drawings, designs, photos, texts, etc. Consecutive works were published on a special sub-page / blog of my website called www. poor.pl, where visitors could see current advancement of works. The awareness of that fact acted as additional motivation and discipline for me. As a result, a collection was created which encompassed as follows: Settees The assumption was to create a set of settees, possibly fastest and simplest technology-wise. Furthermore, the settees are light and when we use them we feel that their construction process was not more important than the aim of easing tired legs. They can be moved from place to place, if necessary using ones foot by pushing or toppling, thus showing the potential for new shapes and different sitting positions. The settees where cut out in a 45 centimeter-thick sponge mattress and typical dimensions of 90 x 200 cm. One mattress was enough to cut out three objects. Hangers White immaculate hangers are made of 1cm-thick foamed PCV, precisely cut out using a

32 milling machine according to a given drawing / template. Each shape constituted a thoughout pictogram and the typical hanger-like bend served the purpose of playing with form. Anti-teddy My initial aim was to create something resembling contestation of teddy-bear, a reverse bear which, at the same time, is the lack of it, and an object which emphasizes the lack and emptiness. Despite the bear s absence, one can hug it, as its reverse form does exist. Having cut out the inside, it was used to fill the empty space. This was not the original intention, however the whole looks good and it offers new interpretations of how the object may be used. Lamp 1 Traditional shape of bedside lamp was marked with thick black line. Beech wood outline of 35mm in diameter contains a bulb frame and cord. The lamp may stand quite firmly on two legs, but its optimum position is leaned against the wall. Overall, it constitutes a light, slender object which aimed at playing with the stereotypical image of furniture and lighting. The lack of lampshade is a witty comment to the situation that it only serves decorative purpose (and does not soften the light). I have used a power-saving bulb whose light does not irritate eyes that much. Hanger This is an object whose potential has not actually been discovered yet. It is a combination of a hanger and stand which can be freely shaped. Individual parts are connected using butterfly nuts. Their base is a concrete shoe which holds the structure together in a stable position no matter the layout. Even if you do not get to know the function of running hanger, we may be still intrigued by the object enough to just put it in a room and change its pose every day. The limbs are made of beech wood planks, 50cm long each, so that the structure may resemble in its proportions an adult person. Loudspeakers I started off with a primitive megaphone profile. In this design, however, the form is not

33 as rounded as in the model, but rather resembles the profile as taken out of space. Thanks to that, the object gained original shape allowing for the speakers to be placed on a desk or floor. Lamp2 The letter L, or Tetris-like shape with a rounded edge make it possible to easily reposition the lamp with one move of your hand. The object does not have one base but it is its position which determines if it gives light or not. A switch, located in one of the bases, turns on the light when pressed by the lamp itself. The prototype was made of beech wood which made it look really massive. The lamp is heavy enough to trigger the hidden light switch. Ball This project deals with redesigning an already existing object. Here, I took a typical beach ball which I subversively treated as unfinished, still looking for some responsible designer s intervention, one that will not allow to manhandle the head by holidaymakers who play with it on the beach. Chair In garden department of DIY stores one can find solutions which have become standard and universal. Modules making up fences and gates mostly constitute of following elements: base (armature) for screwing and ramming into the ground, as well as square timbers which become poles for mounting makeshift fences. This infrastructure got my attention and I tried to see if it was possible to build a chair with it. One can draw more from garden equipment by adding settees which, combined with armature and square timbers, will make a chair. Its additional advantage is the fact that the legs may be rammed in uneven ground, hill slopes, shallow rivers or lake shores. Bar The concept is quite simple. I wanted to match as drastically as possible two commonplace objects so that the matching resulted in ennobling one and degrading the other. Both object seem to complement each other in their function and it is the practicality that

34 makes the whole look less annoying. The bar of gold - inanimate, useless object finally gains some sense and functionality. Shelter White, inflatable shelter addressed at victims of natural disasters who have been driven in one place, such as school, church etc. Thanks to this object, one can get a tad of intimacy. People may be arranged one next to another with only narrow aisles separating them. Then, even if there are many of them and lying close to each other, one cannot see their neighbor from any direction. On each shelter there is a checked field printed to be filled with one s PESEL number so as to prevent theft. Special profile of the roof and walls enable using the object outside, even during light rains. PARARCH The last object is a kind of prelude to the next stage in my studio s activity. Soon after defending my doctoral thesis, I felt the need to move my designs on higher level and, in my opinion, such was alternative architecture. I then commenced an offshoot of my activity named Paraarchitektura (Paraarchitecture), as part of which conceptual designs, 3D visualizations, models, prototypes were to be attempted, as well as all ideas related with the concept of home as shelter, haven, synonym for safety and warmth. The project itself was supposed to consist of 52 concepts to be introduced just like my doctoral project - within a year. This time, however, I only had one week per project, but owing to the scale of the designs, I only intended to visualize them in the program 3D Studio Max. Before I set off, I assumed what follows: 1. Some of the objects designed may resemble purely architectural tasks, both because of their size, as visual reception. 2. They may also be elements of so called small architecture which interrelates with existing public space. 3. It is assumed that there will be designs addressing an issue of one-time stay in a strange, unwelcoming place.