Pieczęć nagłówkowa Data: SPRAWOZDANIE

Transkrypt

1 Pieczęć nagłówkowa Data: SPRAWOZDANIE z realizacji umowy nr WFOŚ/D/711/59/2010 z dnia r. (wraz z aneks nr 1 z dnia roku, aneks nr 2 z dnia roku, aneks nr 3 z dnia roku oraz aneksem nr 4 z dnia r.) dotyczącej Projektu Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki dofinansowanego z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Oświadczam, że projekt pn.: Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki został zrealizowany w pełnym zakresie ujętym w harmonogramie rzeczowo-finansowym, który stanowił załącznik nr 1 do wyżej wymienionej umowy i aneks nr 1 z dnia roku, aneks nr 2 z dnia roku, aneks nr 3 z dnia roku oraz aneks nr 4 z dnia r. oraz aneks nr 5 a dnia r. MONTAŻ FINANSOWY ZREALIZOWANEGO ZADANIA: koszt kwalifikowany WFOŚ w Gdańsku: ,72 PLN koszt własny: ,97 PLN Miejsce realizacji zadania: Instytut Maszyn Przepływowych PAN przy ulicy Fiszera 14 (80-231) w Gdańsku 1. Opis przebiegu realizacji zadania. Założeniem Projektu pn. Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki było stworzenie miejsca badań i rozwoju ekologicznych technologii konwersji energii, edukacji i upowszechniania wiedzy na ten temat, demonstracji urządzeń i systemów służących do produkcji biopaliw, energii elektrycznej i cieplnej przy zachowaniu rygorystycznych zasad ochrony środowiska. Tematyka prowadzonych badań w Laboratorium jest ściśle powiązana ze specyfiką środowiskową i potrzebami ekoenergetycznymi Pomorza, oraz szerzej Polski Północnej, wyrażonymi m.in. w uchwale w sprawie realizacji,,regionalnej strategii energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych (Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, październik 2006 r.). Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki jest unikalną platformą spotkań nauki, przemysłu i edukacji. Naukowcy, dzięki nowoczesnej aparaturze badawczej zostali wyposażeni w narzędzia do prowadzenia zaawansowanych badań. Efekty ich pracy wykorzystywane będą przez przedsiębiorców z naszego regionu, a to wszystko będzie popularyzowane wśród społeczności Pomorza. Młodzież szkolna, studenci a także osoby interesujące się problematyką ochrony środowiska i energetyki mają możliwość oglądania z bliska systemów energetycznych, urządzeń pomiarowych oraz będą mogły rozmawiać z fachowcami w tych dziedzinach. Najważniejszym celem utworzenia Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki jest stworzenie warunków do rozwoju i rozpowszechnia małej energetyki, przyjaznej środowisku naturalnemu oraz przyczynienie się do spełnienia przez Polskę zobowiązań wobec Unii Europejskiej, dotyczących wielkości emisji CO 2 do atmosfery. 1

2 Rozwijane w Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki technologie będą upowszechniane w środowisku pomorskich przedsiębiorców. Dostęp do urządzeń i aparatury pomiarowej, kontakt ze środowiskiem naukowym będzie katalizatorem produkcji gotowych systemów. Przedsiębiorcy i inżynierowie produkcji będą mogli konsultować się w dziedzinie rozwiązań technicznych. Tak liczni na Pomorzu producenci rolni, firmy zajmujące się handlem surowcami energetycznymi, przedsiębiorstwa przetwarzające odpady będą mogły uzyskać odpowiedzi dotyczące wartości opałowej substratu oraz najlepszej technologii produkcji wysokokalorycznego paliwa. Istnienie otwartego dla społeczności Pomorza Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki sprzyja upowszechnieniu konkretnej wiedzy dotyczącej energetyki i ochrony środowiska. Miejsce to jest świadectwem jak zaawansowana jest technika konwersji energii, że jest to technologia oparta na sprawdzalnej wiedzy i nowoczesnej aparaturze. Prezentowane i użytkowane tam urządzenia pokazują, że rozwój cywilizacyjny jest możliwy w zgodzie ze środowiskiem. Młodzież, nauczyciele, pasjonaci energetyki i ochrony środowiska mogą uzyskać wiarygodne informacje na interesujące ich tematy. Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki zostało stworzone, aby służyć pracom nad nowymi urządzeniami do produkcji biopaliw oraz opracowywaniu prototypów małych siłowni kogeneracyjnych zasilanych biomasą i różnymi formami biopaliw o mocy do 20kWc. Laboratorium umiejscowione jest w istniejącym budynku Instytutu Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku, przy ul. Fiszera 14. Powierzchnia Laboratorium wynosi około 160 m 2. W wyniku przebudowy powstały dwa laboratoria: laboratorium biopaliw oraz laboratorium mikroenergetyki, wraz z zapleczem socjalno magazynowym. Są one dostępne bezpośrednio z zewnątrz, z niezależnym wejściem, jak również z możliwością korzystania z istniejącej klatki schodowej, obsługującej wszystkie kondygnacje głównego budynku. Przebudowa związana była z pogłębieniem istniejących pomieszczeń, umożliwiając uzyskanie wysokości w świetle pomieszczeń laboratoryjnych w dwóch poziomach. Połączenie między poziomami zapewni ażurowa klatka schodowa. Tabela 1. Zestawienie powierzchni poziomu 1. NUMER NAZWA powierzchnia (m 2 ) 1.01 wiatrołap komunikacja magazynek wc zaplecze socjalne Laboratorium nr SUMA

3 Rysunek 1. Rzut poziomu 1. Tabela 2. Zestawienie powierzchni poziomu 2. NUMER NAZWA powierzchnia (m 2 ) 1.01 magazyn Laboratorium nr SUMA Rysunek 2. Rzut poziomu 2. 3

4 Rysunek 3. Przekrój 1-1. W laboratorium mieszczą się 4 stanowiska badawcze (każde średnio o powierzchni około 26 m 2 ): - stanowisko produkcji biopaliw (SPB), - stanowisko ekologicznego spalania (SES), - stanowisko wymienników ciepła (SWC), - stanowisko mikroenergetyki (SM). Tabela 3. Harmonogram rzeczowy Projektu. Lp. Nazwa aparatury 1. Stanowisko produkcji biopaliw Zgazowarka na biomasę o niskiej wilgotności Reaktor wysokotemperaturowy na wilgotną biomasę Analizator elementarny Suszarka i wagosuszarka Piec do 1000C Chłodnica gazu syntezowego Titrator Karl-Fisher 4

5 Destylarka automatyczna Termopary wysokotemperaturowe z przewodami kompensacyjnymi Układ oczyszczania gazów Pomocnicza aparatura chemiczna i przepływowa Instalacja do kriogenicznego oczyszczania syngazu 2. Stanowisko ekologicznego spalania Laboratoryjny kocioł na biopaliwa chłodzony wodą/olejem termalnym, palniki Instalacja kominowa Chromatograf gazowy FID, TCD, MS phmetr Digestorium Przepływomierze do gazu, powietrza, spalin, pary wodnej i cieczy, przetworniki, rejestratory, ciśnieniomierze Stanowisko kalorymetryczne Pirometry, termopary, instalacja produkcji wody destylowanej Wagi laboratoryjne Odczynniki chemiczne Pomocniczy sprzęt chemiczny Systemy pomiaru temperatur, ciśnień, natężeń przepływu, prędkości obrotowej, wielkości elektrycznych, obciążeń, drgań (czujniki, wzmacniacze, przetworniki, złączki), komputer pomiarowy na potrzeby stanowiska mikroenergetyki. 3. Stanowisko wymienników ciepła Chłodnica wentylatorowa glikol/woda z oprzyrządowaniem (układ zraszania, pompy, zawory) Elektryczny podgrzewacz przepływowy Rury nierdzewne, armatura nierdzewna, regulatory, kształtki, węże teflonowe, izolacja System akwizycji danych (komputery laboratoryjne, układ kondycjonowani sygnału, przetwarzanie AC, wizualizacja i rejestracja, monitor, obudowa, kontroler, karty sygnałów szybkozmiennych, karty wejść analogowych, karty wyjść analogowych, karta binarna, karta liczników, karty portów szeregowych, karta video, akcesoria, wejścia i wyjścia cyfrowe, panel dotykowy, układ kondycjonowania sygnałów). Wykonanie programów pomiarowych na stanowiska badawcze Aparatura kontrolno-pomiarowa (przepływomierze masowe, elektroniczne czujniki ciśnienia do pomiaru par i cieczy czynnika roboczego, czujniki i sygnalizatory temperatury, przetworniki). Termometry, higrometry, barometr elektroniczny laboratoryjny 4. Stanowisko mikroenegetyki Komplet wysoko ciśnieniowych wymienników ciepła: płytowych, rurowo-płaszczowych, rura w rurze, spiralnych, na olej termalny/czynnik roboczy), glikol/woda: podgrzewacz-parownik, przegrzewacz, skraplacz, rekuperator. Układ kogeneracyjny do produkcji ciepła i prądu w oparciu o zewnętrzne źródło energii odnawialnych (silnik cieplny, generator prądu elektrycznego, układ przyłączy i zespół wymienników cieplnych). Kamera termowizyjna. Układ Particle Image Velocity (PIV) 5

6 Systemy pomiaru temperatur, ciśnień, natężeń przepływu, wielkości elektrycznych, komputer pomiarowy. Układy regulacji i zabezpieczeń, zawory redukcyjne, zawory bezpieczeństwa, zawory kulowe, rury, siłowniki pneumatyczne do zaworów odcinających, przewody elastyczne ciśnieniowe i grzewcze, armatura oraz pompy z osprzętem. Elementy konstrukcyjne stanowisk. Materiały eksploatacyjne: olej termalny, czynnik roboczy, glikol. STANOWISKO PRODUKCJI BIOPALIW (SPB) Rosnące ceny paliw płynnych, gazu i węgla zmuszają do szukania tańszych zamienników, a zmniejszające się zapasy paliw konwencjonalnych tworzą nową perspektywę dla alternatywnych źródeł energii, z których w warunkach Polski, najważniejszym jest biomasa. Wykorzystanie surowej, nie przetworzonej biomasy jest możliwe głównie w kotłach i piecach, bardziej zaawansowane układy energetyczne wymagają paliwa o większej czystości i wyższej wartości opałowej. Dlatego też powstało stanowisko produkcji biopaliw, w którym znajdują się urządzenia do produkcji biogazu w procesie termicznym. Na stanowisku tym prowadzone będą badania nad własnymi technologiami do konwersji biomasy w biogaz. W ramach proponowanego stanowiska opracowywana będzie technologia termicznego przetwarzania biomasy i odpadów oraz udoskonalenie działającego układu do przetwórstwa biomasy na paliwo ciekłe i gazowe. W procesie surowcem będzie np. drewno, odpady plastikowe, makulatura, osady ściekowe, odpady rolnicze i przemysłowe, materiały gumowe a produktem olej napędowy i gaz syntetyczny. Na potrzeby Projektu została zaprojektowana a następnie zbudowana zgazowarka pirolityczna małej mocy. Źródłem energii dla pirolizy biomasy jest proces spalania gazu odgrodzony od objętości reaktywnej stalową przeponą. Reaktor wyposażony jest w rurę umieszoną we wewnętrzu reaktora służącą do katalitycznego rozkładu smół, co pozwoli na redukcję zawartości smół pierwotnych w produkowanym gazie. Instalacja zgazowująca została wyposażona w układ oczyszczania i schładzania gazu. W celu zyskania gazu odpowiedniej czystości jest on przepuszczany przez układ filtrów adsorpcyjnych i absorpcyjnych oraz chłodnicę. Stanowisko to wyposażono również w zakupiony niskotemperaturowy (kriogeniczny) układ do oczyszczania gazów. Gaz syntezowy będzie wykorzystywany do badań w układzie kogeneracji ciepła i prądu opartym na silniku spalinowym z zapłonem iskrowym i generatorze prądu elektrycznego. Oprócz zgazowarki pirolitycznej na biomasę kolejnym składnikiem stanowiska produkcji biopaliw jest reaktor wysokotemperaturowy na biomasę o dużej wilgotności zaprojektowany przez IMP PAN. Reaktor wysokotemperaturowy grzany jest indukcyjnie z mocą do 6.4kW. Taka moc grzania pozwala osiągać dużą szybkość przyrostu temperatury, dochodzącą do 100 o C/min. Reaktor wyposażony jest w system szybkiego załadunku i rozładunku. Zgazowarki i reaktory zostały opomiarowane termoparami i przepływomierzami, a skład substratów i produktów będzie określany za pomocą analizatora elementarnego i chromatografu gazowego z detektorami FID, TCD i MS. Celem prowadzonych prac na tym stanowisku jest opracowanie, upowszechnianie i demonstracja technologii do przetwarzania biomasy w wysokokaloryczne paliwa ciekłe i gazowe. W zależności od typu urządzenia procesy przebiegają w różnych warunkach fizycznych. W celu optymalizacji składu produktów w reaktorze możliwe będzie również domieszkowanie przegrzanej pary wodnej lub innego gazu. Procesy prowadzone w zgazowarce i reaktorze oparte są na dostarczaniu energii do procesu, który ma charakter endotermiczny, a prowadzi do rozpadu wiązań spowodowanych wzrostem energii wsadu. W wysokiej temperaturze następuje spadek spoistości długich łańcuchów wiązań chemicznych i ich rozpad na prostsze 6

7 związki. W obu instalacjach piroliza biomasy i odpadów prowadzona jest w warunkach wysokiej temperatury dochodzącej do 900 C, a w reaktorze również przy podwyższonym ciśnieniu. Biomasa o dużej zawartości wilgoci stwarza kłopoty w przechowywaniu i przetwarzaniu, a wyniki prac stwarzają szansę rozwiązania tych problemów. Istotnym elementem prac eksperymentalnych będą badania nad wpływem wody na proces, ze względu na potrzebę przetwarzania mokrej biomasy i odpadów. Wykonywane będą badania eksperymentalne w dziedzinie reakcji chemicznych mieszanek fitomasy, tłuszczów, odpadów i tworzyw sztucznych w warunkach wysokich ciśnień i wysokich temperatur, przy różnej szybkości grzania. Ponieważ procesy zachodzące na tym stanowisku, podobnie jak na stanowisku spalania, wiążą się z powstawaniem tlenku węgla, zostało ono wyposażone w system wentylacyjny. Do oceny uzyskanych produktów gazowych i ciekłych wykorzystana jest aparatura chemiczna, przepływowa i cieplna. Pozwoli to na określenie jakości produktów, ich ilości oraz parametrów termodynamicznych. Aparatura, w którą wyposażone jest stanowisko posłuży także certyfikowaniu różnych paliw. Rysunek 4. Instalacja do destylacji. 7

8 Rysunek 5. Atomowy spektrometr absorpcyjny m.in. do pomiaru zawartości metali ciężkich. Rysunek 6. Reaktor wysokotemperaturowy wraz z konsolą sterowniczą. STANOWISKO EKOLOGICZNEGO SPALANIA (SES) Ze względu na położenie Polski biomasa wydaje się być najlepszym źródłem energii odnawialnej. W odróżnieniu od innych źródeł energii odnawialnych, zaletą biomasy jest to, iż jej wykorzystanie w niewielkim stopniu zależy od warunków pogodowych. Również dzięki dostępności tego paliwa, szczególnie w średnich i dużych gospodarstwach rolnych, istnieje możliwość produkcji energii na własny użytek. Zapewnić to mogą urządzenia małej mocy, produkujące energię z różnych rodzajów biomasy, również tej traktowanej do tej pory 8

9 jako nieużyteczne odpady. Nie muszą one jednak dostarczać jedynie energii cieplnej. W tym kontekście interesującym rozwiązaniem jest kogeneracja, której dodatkowym produktem jest prąd elektryczny. Stanowisko Ekologicznego Spalania zostało zaprojektowane w taki sposób by umożliwić badania procesu spalania różnych rodzajów biomasy oraz różne rodzaje palników. Podstawowym elementem tego stanowiska jest laboratoryjny kocioł na biopaliwa. Jego konstrukcja umożliwia łatwą wymianę palników, a zaprojektowana przez IMP PAN tensometryczna waga umożliwia ciągły pomiar wydatku paliwa. Stanowisko daje możliwość testowania rozwiązań układów spalania emitujących małą ilość CO, dzięki zapewnieniu lepszego mieszania paliwa z powietrzem. W przypadku spalania biomasy i współspalania jej z węglem możliwe jest zmniejszenie emisji szkodliwych substancji, takich jak na przykład tlenki azotu. Mniejsza, w porównaniu do spalania czystego węgla, jest również emisja pyłów, co w oczywisty sposób zmniejsza negatywne oddziaływanie urządzenia na otoczenie. Kocioł powstał jako urządzenie wielopaliwowe, zarówno na biomasę jak i na biogaz, jak również ich mieszanki. Do oceny sprawności wymiany ciepła i efektywności spalania stanowisko to zostało wyposażone w bogaty zestaw pomiarowy. Oprócz charakterystyk cieplnych ten sprzęt służy także do wyznaczania charakterystyk chemicznych i przepływowych urządzeń oraz do badania procesów chemiczno-fizycznych. W skład aparatury wchodzą różnego rodzaju termopary, przepływomierze oraz chromatograf gazowy. Pomiary termiczne są niezwykle istotne przy określaniu charakterystyk sprawnościowych poszczególnych urządzeń i całego obiegu. Te z kolei są podstawą do wyznaczania efektów finansowych pracy urządzenia. Pomiary cieplne będą wykonywane dla powietrza, spalin i oleju, co wymaga różnych typów termopar i termorezystorów. Dokładna analiza termiczna procesu spalania, zgazowania i wymiany ciepła wymusza zastosowanie dużej liczby punktów pomiarowych. Ponieważ proces spalania może przebiegać w bardzo wysokiej temperaturze, zastosowane są odpowiednie termopary wysokotemperaturowe. Skład chemicznych spalin w kotle i gazów w reaktorze zgazowującym określa chromatograf gazowy, który umożliwia oznaczenie związków chemicznych występujących w fazie gazowej. Chromatograf jest urządzeniem stosowanym powszechnie w tego typu zagadnieniach. Charakteryzuje się on dużą dokładnością i szybką analizą próbek. Do wyznaczania wartości opałowej paliw stworzono niezależne stanowisko kalorymetryczne. Spalaniu i wymianie ciepła towarzyszą procesy konwekcji, co zmusza do obserwacji i pomiarów zjawisk przepływowych. Pracownia wyposażona jest w przepływomierze, które dadzą możliwość integralnych pomiarów masowych w kanałach powietrznych, olejowych i odprowadzania spalin. Ze względu na własności płynów oraz ich parametry termodynamiczne do każdego medium stosowane muszą być odpowiednie przepływomierze. Do pomiaru wydatku powietrza zastosowane są przepływomierze termiczne. Strumień spalin jest mierzony przy pomocy elementów spiętrzających albo przepływomierzy termicznych. W celu umożliwienia analizy pracy całego urządzenia pomiary są zintegrowane; ich zbieraniem, gromadzeniem i przetwarzaniem zajmuje się wysokiej klasy system akwizycji danych. Zakupione zostały również przetworniki A/C i komputer wyposażony w odpowiednie oprogramowanie. Stanowisko ekologicznego spalania może prowadzić certyfikowanie małych kotłów, po ich zamontowaniu. Na zlecenie można także wyznaczać wartość opałową biomasy. 9

10 Rysunek 7. Zestaw aparatury do kalibracji termopar. Rysunek 8. Stanowisko wielozadaniowego kotła laboratoryjnego: 1 - komora badawcza, 2 - zrzutowy wymiennik ciepła spaliny-woda, 3 - czopuch wraz z króćcami poboru spalin i pomiaru przepływu, 4 - podzielnik oraz kolektor strumienia wody, 5 - komora spalania. STANOWISKO WYMIENNIKÓW CIEPŁA (SWC) Pomiędzy pierwszym i ostatnim etapem konwersji energii, czyli pomiędzy produkcją paliwa oraz energii cieplnej i elektrycznej parokrotnie pojawiają się urządzenia, bez których niemożliwy byłby cały ten proces. Tymi urządzeniami są wymienniki ciepła i odgrywają one kluczową rolę w sprawności i szybkości transportu różnych form energii. Z tego powodu jedno stanowisko Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki dotyczy badania zjawisk wymiany ciepła i samych wymienników ciepła. Badania na stanowiskach eksperymentalnych wchodzących w skład stanowiska wymienników ciepła pozwalają na prześledzenie pracy wymienników ciepła, sprawdzenie ich funkcjonalności, wykrycie ewentualnych niedociągnięć konstrukcyjnych oraz zwrócenie uwagi na inne nowe zagadnienia, które zawsze kryją w sobie nieprzebadane eksperymentalnie elementy. Właściwa funkcjonalność wymienników ciepła, zgodność działania i parametrów zmierzonych z przewidywanymi na podstawie obliczeń, stanowi podstawowy 10

11 cel badań prowadzonych na stanowisku wymiany ciepła. Zdobyty materiał doświadczalny będzie stanowić podstawę informacyjną przy projektowaniu wymienników ciepła dla energetycznych systemów kogeneracyjnych. Stanowisko Wymienników Ciepła zintegrowane jest z układem chłodzenia w którego skład wchodzi chłodnica wentylatorowa. Obsługuje ona zarówno kocioł laboratoryjny jak i wymienniki ciepła.montaż układu chłodzenia otwiera możliwości badania procesów wymiany ciepła. Na przestrzeni ostatnich lat stale rośnie liczba publikacji poświęconych badaniu zjawisk występujących podczas wymiany ciepła w wymiennikach przewidzianych do wykorzystania w małych instalacjach kogeneracyjnych. Odnosi się to przede wszystkim do wymienników z mikrokanałami, pozwalającymi wydatnie zmniejszyć objętość tych wymienników, a więc zwiększyć objętościową gęstość przenoszonej mocy, poprzez wzrost intensywności wymiany ciepła. W związku z powyższym zachodzi potrzeba przeprowadzenia badań wymienników w celu pozyskania ich charakterystyk eksploatacyjnych, przy wykorzystaniu różnych czynników roboczych. Wiąże się to ze specyficznymi dla każdego czynnika roboczego parametrami (temperatura, ciśnienie) wynikającymi z jego fizycznych własności cieplno-przepływowych. Bardzo ważna jest także wiedza dotycząca zachowania się wymiennika w zmiennych warunkach eksploatacji. Stanowisko do badań wymienników ciepła pozwala na prowadzenie szerokiego spektrum badań w odniesieniu do rodzaju badanych czynników oraz parametrów cieplno-przepływowych. Podobnie jak stanowisko kotłowe może ono wykorzystywać sprzęt pomiarowy w rodzaju termopary i przepływomierza. Stanowisko to daje możliwość prowadzenia badań w połączeniu z innymi stanowiskami w Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki a przede wszystkim ze stanowiskiem ekologicznego spalania i stanowiskiem mikroenergetyki. Na stanowisku wymienników ciepła i obiegów termodynamicznych mogą być badane elementy popularnych i rozwijanych obecnie mikrosiłowni: przegrzewacz pary, układ podgrzewacz - parownik, separator, regeneracyjny podgrzewacz i skraplacz. Stanowisko wymienników ciepła może służyć do zleconych badań wymienników ciepła, które w dużych ilościach są produkowane przez lokalne pomorskie firmy. STANOWISKO MIKROENERGETYKI (SM) W niedługiej przyszłości gospodarstwa rolne, małe i średnie przedsiębiorstwa, budynki użyteczności publicznej będą produkowały ciepło i prąd elektryczny jednocześnie, a nadwyżka energii elektrycznej będzie sprzedawana do sieci elektroenergetycznej. Kotłownie węglowe i kotły na drewno zamienią się w mikroelektrownie. Wyposażenie niniejszego stanowiska badawczego wchodzącego w skład Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki stanowi zaplecze do eksperymentalnej weryfikacji układów- kogeneracyjnych opartych na odnawialnych źródłach energii. Powstało nowoczesne stanowisko mikroenergetyki, którego głównym celem jest prowadzenie badań nad stosowaniem gazu generatorowego wytworzonego w zgazowarce z różnych rodzajów paliw odnawialnych. Jest to układ produkujący jednocześnie ciepło i prąd elektryczny w oparciu o istniejące lokalne źródła energii. Optymalizacja konstrukcji i efektywności wymaga znajomości fizyki i chemii procesów, dlatego też zakupiono specjalistyczną aparaturę pomiarową. Kamera termowizyjna służyć będzie ocenie pola temperatur, natomiast system Particle Image Velocimetry (PIV) wykorzystywany będzie do pomiaru pola prędkości przepływu. Zakupy do układu wizualizacji przepływów obejmowały także generator cząstek stałych i kompresor. Ponadto zakupiono czujniki ciśnienia i temperatury, precyzyjne przepływomierze masowe, wzmacniacze i przetworniki sygnałów pomiarowych, zasilacze układów pomiarowych, układy do pomiaru 11

12 parametrów prądu elektrycznego, elementy układu odbioru mocy elektrycznej, przewody i ekrany torów pomiarowych, komputerowy system rejestracji i obróbki danych. Ponadto do prowadzenia prac badawczych zakupiono pomocnicze elementy montażowe. Rysunek 9. Stanowisko do badań przepływu metodą PIV: 1 - Podwójny laser Nd:Yag, 2 - jednostka sterująca, 3 - kamera CCD 1, 4 - kamera CCD 2, 5 - generator posiewu (cząstki stałe), 6 - kompresor bezolejowy do pracy ciągłej, 7 - system akwizycji. Wykorzystując dane pomiarowe można budować i analizować charakterystyki sprawnościowe, elektryczne (moc oddawana do sieci, jakość prądu, sprzęganie-wejście do sieci, dynamika prądu itp.) układu kogeneracyjnego do produkcji ciepła i prądu w funkcji zmiennych parametrów czynnika: masowego natężenia przepływu na wlocie do silnika, ciśnienia oraz temperatury czynnika. Rysunek 10. Generator prądu elektrycznego z silnikiem spalinowym na gaz LPG. 12

13 2. Sposób (forma) poinformowania uczestników zadania o dofinansowaniu przez WFOŚ w Gdańsku. Opis zadania był i jest wciąż dostępny na stronie internetowej Gdańskiego Parku Naukowo- Technologicznego ( oraz Instytutu Maszyn Przepływowych PAN ( ). Na wszystkich materiałach informacyjnych (strona internetowa, karty czasu pracy, zapytania ofertowe, umowy z wykonawcami, protokoły odbioru) dotyczących projektu Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki znajduje się logotyp Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z informacją o dofinansowaniu realizacji projektu. Sprzęt i aparatura zakupiona w ramach Projektu, wejście na teren Instytutu Maszyn Przepływowych PAN, dojście oraz wejście do Laboratorium zostało oznakowane naklejkami z logotypem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z informacją o dofinansowaniu realizacji Projektu. Ponadto Projekt (cele, założeni, planowane rezultaty) prezentowane były przy okazji wszelkich spotkań, konferencji, w których brał udział Gdański Park Naukowo-Technologiczny, Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o. oraz Instytut Maszyn Przepływowych PAN. Była to między innymi: Prezentacja Laboratorium podczas wizyty w IMP PAN Dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju prof. dr hab. inż. Krzysztofa Kurzydłowskiego, Prezentacja zasobów Laboratorium podczas wizyty w IMP PAN inżynierów z WSK Rzeszów produkującej silniki lotnicze, Prezentacja Laboratorium i jego zasobów podczas wizyty w IMP PAN prof. Janusza Gołaszewskiego z Centrum Energii Odnawialnych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Propozycja zajęć laboratoryjnych dla uczniów Zespołu Szkół Ekologicznych z Gdyni, Informacje na temat możliwości badawczych Laboratorium przekazane do EDF Wybrzeże 13

14 Rysunek 11. Wejście do Instytutu maszyn Przepływowych PAN od ulicy Fiszera. Rysunek 12. Poziom II Laboratorium. 14

15 Rysunek 13. Oznakowanie Laboratorium od strony Politechniki Gdańskiej. Rysunek 14. Zewnętrzne wejście do Laboratorium. 15

16 Rysunek 15. Wejście od klatki schodowej. Osoba przygotowująca SPRAWOZDANIE: Sylwia Rogoża.. (imię i nazwisko) (nr telefonu kontaktowego) (podpis i pieczęć imienna) Osoba reprezentująca Dotowanego: Marcin Żukowski..... (imię i nazwisko) (pieczęć dotowanego) (podpis i pieczęć imienna) 16