Express Tumski_piątek. wydanie piątkowe. To, na co czekacie cały rok... Szanowni Państwo! Drodz y Mieszkańcy i Goście!

Transkrypt

1 Jarmark Tumski Płock 2014 rok VI nr 1/17 piątek, 23 maja 2014 ISSN wydanie piątkowe Szanowni Państwo! Drodz y Mieszkańcy i Goście! Od sześciu lat w jeden z majowych weekendów spotykamy się na Jarmarku Tumskim, by szukać skarbów wśród kramów rozstawionych na płockich placach i ulicach. Poszukiwania kolekcjonerskich perełek są wciągające, dlatego z roku na rok impreza gromadzi coraz więcej wystawców oraz przechodniów, którz y nie mogą oprzeć się jej urokowi. Cieszę się, że każdy dzień tegorocznego Jarmarku Tumskiego dostarcza nam nowych doznań. Zatrz ymajmy się na chwilę, by posłuchać melodii wygrywanych przez katarynki i kataryniarz y, którz y prz yjechali do nas z całego świata. Poznajmy bogactwo literatury kolekcjonerskiej i wydawnictw specjalistycznych, o których nie słysz ymy na co dzień. Uczcijmy razem święto naszego miasta. Życzę Państwu niezapomnianych wrażeń i cennych zdobycz y. Do zobaczenia wśród kramów! Andrzej Nowakowski Prez ydent Miasta Płocka To, na co czekacie cały rok... W Płocku są co roku takie trzy majowe dni, kiedy to cała starówka pulsuje życiem! Życiem wystawców i oglądaczy, kolekcjonerów i zbieraczy, kataryniarzy i melomanów Gromadzi ich wszystkich Jarmark Tumski - największe przedsięwzięcie płockich kolekcjonerów! Ale może pokrótce o tym, na co czekaliście cały rok! Nasze wisienki na jarmarkowym torcie! Dzień pierwszy, piątek, to Dzień Płocki. Jeszcze przed oficjalnym otwarciem VI Jarmarku Tumskiego, o godz. 11³ na scenie przed ratuszem, wystąpią uczniowie ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Nr 1 im. księdza Jana Twardowskiego w Płocku. Koniecznie trzeba tam być, by podziwiać, jak sobie świetnie radzą na dużej scenie! Najstarsi z nich swoje talenty artystyczne prezentują już na piątym z Jarmarków! Dziękujemy! Ponadto, na drugim biegunie, wystąpią studentki i studenci (juwenalia!!!) Uniwersytetu Trzeciego Wieku! Tanecznym krokiem zaprezentują układy choreograficzne w stylach country i latynoamerykańskim! W piątek również, o godz. 18, na Starym Rynku, odbędzie się inscenizacja historyczna walk z przełomu XII i XIII w. z okazji 777. rocznicy lokacji Płocka - pojedynek: kierownik artystyczny Jarmarku Tumskiego Marek Owsik kontra radny Arkadiusz Iwaniak. Podobno okazja 777 lat od czasu lokacji miasta to tylko okrągły pretekst! Dwa oblicza Wisły to album ze zdjęciami Jana Waćkowskiego, który przez 3 dni będzie prezentowany podczas naszej imprezy. Właśnie teraz to drugie, groźne oblicze pokazała nasza rzeka. Z tego powodu odwołane zostały, wszystkie imprezy nad Wisłą w sobotę. Szczegółowych informacji wszystkich ważnych wydarzeniach i imprezach szukajcie Państwo w naszym Expresie. Zapraszamy na godz. 9 na Nowy Rynek. I Płocki Zlot Pojazdów Klasycznych rewelacyjnych, polskiej produkcji, weteranów dróg rzadko przejezdnych, które dotrwały do czasów VI Jarmarku Tumskiego (i auta, i niestety drogi). Związana ze Zlotem będzie gra miejska dla fanów motoryzacji atrakcyjne nagrody! W sobotę o godz. 15, na Starym Rynku, odbędzie się aukcja dzieł sztuki z przeznaczeniem na pomoc dla Sandry Szelągowskiej, podopiecznej Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym i Ich Rodzinom Silni Razem. W tym również celu podczas Jarmarku na stoisku nr 99 na Starym Rynku członkowie stowarzyszenia Silni Razem będą sprzedawać rękodzieła osób niepełnosprawnych z sześciu płockich Warsztatów Terapii Zajęciowej, pieniądze do puszek będą zbierać wolontariusze z Centrum Wolontariatu. Silni Razem pomagają niepełnosprawnym z Płocka już 15 lat, na Jarmarkach są już po raz piąty. Po aukcji, by zwrócić uwagę na niepełnosprawnych, na osoby wykluczone, zbudują ludzki krąg przy pieśni Czesława Niemena Dziwny jest ten świat. Niedziela to Dzień Literatury Kolekcjonerskiej, zapraszamy na wystawę sala POKiS, ul. Tumska 13 Wszystkim życzymy miłych wrażeń i dużo uśmiechu. Oj, będzie się działo! Społeczny Komitet Organizacyjny VI Jarmarku Tumskiego

2 Ex p i_ pi ąte um sk st re s k

3 Obierz kurs na Płock! Obierz kurs na przygodę i przyjedź do Płocka. Bo w Płocku wyzwanie płynie przez miasto. Poczuj radość, jaką niesie brak ograniczeń i kontakt z przyrodą, i daj się porwać wirowi wydarzeń. Od wieków Płock i Wisła są nierozerwalnie związane. Nasi przodkowie na wysokim brzegu rzeki ulokowali swój gród. Stąd władzę nad Polską sprawowali Władysław Herman i Bolesław Krzywousty. Tak jak my dzisiaj spoglądali na zielone równiny Mazowsza ciągnące się aż po horyzont, a u ich stóp skrzyła się srebrzyście Wisła. U podnóża 50-metrowej skarpy znajdziemy prawdziwy płocki skarb oazę spokoju i swobody. Po przegrodzeniu koryta Wisły tamą powstał zalew, szeroki na ponad kilometr i długi na prawie pięćdziesiąt kilometrów, który oferuje fantastyczne warunki do żeglowania i możliwość obcowania z naturą. Pełno tu rzadko występujących gatunków ptaków: rybitw, bączków, bocianów czarnych, bielików i derkaczy. To również prawdziwy raj dla wędkarzy. Na haczyk złapią się sandacze, okonie, płocie, sumy, łososie, a w sierpniu węgorze. Przewodnik po Płocku z lat 30. XX wieku. To skromne wydawnictwo zawierające ledwie kilkanaście stron może dziś stanowić swego rodzaju ciekawostkę. Przewodnik, choć niepozorny, w zachęcający sposób przedstawia nasze miasto Zwłaszcza w słowie wstępnym dostrzegalny jest zachwyt nad tym bezwątpienia jednym z najpiękniejszych polskich miast. Co czyni Płock wedle autora przewodnika miejscem tak atrakcyjnym? Oprócz położenia na wzgórzu nad Wisłą majestatycznie rozlaną u stóp miasta, również wysoce kulturalna atmosfera, na którą składa się istnienie zasłużonego Towarzystwa Naukowego, muzeów z cennymi zbiorami, skarbca katedralnego, bibliotek i archiwów. Atmosfera ta udziela się licznym turystom, przybywającym do miasta artystom, malarzom, badaczom i uczonym nie tylko z kraju, lecz i z zagranicy. Po słowie wstępnym i informatorze zawierającym podstawowe dane do biura informacyjnego dla turystów, muzeów, bibliotek, katedry, skarbca, archiwów, portu na Wiśle i Elektrowni Miejskiej (sic!) następuje krótki rys historyczny i opis poszczególnych zabytków. Nie zaskakuje nas katalog obiektów ujętych w przewodniku z katedrą na czele i innymi płockimi kościołami, ratuszem, Teatrem Miejskim (przy ul. Piekarskiej). Do tego obowiązkowego zestawu jednak autor dodał jeszcze m.in. wielki port przeładunkowy na Wiśle, gdzie buduje się stocznię, która będzie największą w Polsce w stocznią rzeczną, nowocześnie urządzoną elektrownię oraz znakomicie urządzone lotnisko. Na spotkanie z przygodą najlepiej wyruszyć jachtem, wybierając jedną z tras w górę rzeki aż do Warszawy lub w dół do ujścia Skrwy i dalej pod tamę. Naszym oczom ukaże się bezmiar wód oraz przepiękny krajobraz, niezwykle wysokie i urwiste północne brzegi oraz łagodne i zalesione południowe. Żeglarzom sprzyja wiatr. W Polsce przeważają podmuchy z kierunków zachodnich. A wiatry zachodnie są najlepsze do pływania po zalewie, ponieważ dmą wzdłuż tego długiego akwenu. Gdy po trudach wyprawy zmęczeni, ale szczęśliwi, przybijemy do płockiego brzegu, musimy być gotowi na kolejne atrakcje. Przed nami rozpościera się polska Jamajka, piaszczysta nadwiślańska plaża, gdzie gorąca atmosfera letnich nocy miesza się z muzyką serwowaną przez największe gwiazdy. Usłyszymy tu reggae, hip-hop, jak i elektroniczne brzmienia. Reggaeland i Audioriver to wizytówki Płocka, a chrapkę na ten tytuł ma również Polish Hip-Hop Festival. Co roku muzyczne imprezy przyciągają tysiące ludzi spragnionych dobrej zabawy w niezwykłych warunkach przyrody. To właśnie miejsce decyduje o wyjątkowości płockich festiwali. Wystarczą 3 minuty, by ze Starego Rynku dojść nad brzeg Wisły i zostawić za sobą gwar ruchliwego miasta. Z plaży tylko kilka kroków dzieli nas od Zalewu Sobótka, miejskiego kąpieliska i ośrodka sportów wodnych. Jego przejrzysta toń zachęca, by schłodzić się po upalnym dniu. To miejsce bardzo lubią płocczanie, nawet zimą klub morsów rąbie przeręble w lodzie, aby wykąpać się w ożywczo zimnej wodzie. W sezonie letnim można wybrać rower wodny lub kajak i płynąć przed siebie w blasku słońca. Wokół Sobótki zauważymy wielu biegaczy, rowerzystów i spacerowiczów, którzy rozkoszują się bliskim kontaktem z przyrodą. A nad głowami szybują paralotniarze, wykorzystujący do lotów ukształtowanie terenu i prądy termiczne. Nad Wisłą czeka na każdego rzeka możliwości. Zapraszamy do Płocka! Płock z przedwojennego przewodnika Zwróćmy też uwagę, że na samym początku, na stronie zatytułowanej Komunikacja do Płocka dowiadujemy się, że do Płocka dotrzeć można koleją, autobusem, statkiem i samolotem. A to ci ciekawostka! Na osobną uwagę zasługują zamieszczone w przewodniku reklamy hoteli, restauracji, kawiarni, cukierni, instytucji kulturalnych i lokali użyteczności publicznej gruntujące jeszcze bardziej w naszych głowach wyobrażenie miasta przez duże M. a.

4 Urzędnicy A średniowiecznego Płocka k ltarysta w średniowieczu i czasach nowożytnych duchowny, opiekun altarii w kościele, czerpiący z tego tytułu swoje dochody. Altaryści mieszkali zazwyczaj w małych domkach w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła, często przylegających do cmentarnego muru. W przypadku większych kościołów, w których znajdowało się kilka ołtarzy, altarystów bywało także kilku, każdy z nich mieszkał w swoim domu, a budynki te tworzyły często charakterystyczny wianuszek małych kamieniczek obok kościoła. Opiekunem ołtarzyka katedralnego, czyli altarii, był w Płocku Jan Kocięcki z Kocięcina h. Nieczuja w latach Burgrabia przeprowadzał egzekucję sądową, aresztował zakłócających sesje sądowe, chwytał przestępców. Od 1507 na mocy specjalnej konstytucji sejmowej do jego kompetencji należało pilnowanie bezpieczeństwa na drogach. Byli mianowani przez starostów, spośród szlachty zamieszkującej daną ziemię. Stanowisko to m.in. pełnili: Mikołaj Bagieński h. Ślepowron, Wojciech Barcikowski z Barcikowa h. Jasieńczyk , Franciszek Bogurski z Bogurzyna i Bogurzynka h. Ogończyk , Adam Bojanowski z Bojanowa h. Junosza , Wojciech Bońkowski h. Brodzic , Paweł Charzyński h. Szeliga , Kazimierz Chyczewski z Chyczewa h. Chrynicki , Łukasz Cieśliński z Cieślina h. Ostoja , Andrzej Czachowski z Czachowa h. Korab Kantor katedralny był odpowiedzialny za chór, czuwanie nad śpiewem i intonowanie antyfon podczas Mszy św. Znanymi z nazwiska płockimi kantorami byli: Dobrogost Krzyżanowski z Krzyżanowa w latach i Jan Lewicki z Lewiczyna h. Rogala Sekcja Piłki Ręcznej przekazała organizatorom jarmarku cenne upominki, m.in. bilety na mecz finałowy mistrzostw Polski i koszulki z autografami zawodników. Zapraszamy do aktywnego uczestnictwa w Jarmarku Tumskim i odwiedzania naszej strony oraz profilu facebookowego. Ex p re s st um sk Dzięki uprzejmości organizatorów szóstej edycji Jarmarku Tumskiego, po raz pierwszy oficjalnie uczestniczyć będzie w nim Sekcja Piłki Ręcznej Wisła Płock. Tym bardziej jesteśmy wdzięczni, że tegoroczny Jarmark Tumski zbiega się czasowo z wielkimi dniami płockiego szczypiorniaka. W weekend jarmarkowy (23-25 V 2014) SPR Wisła Płock organizuje dwa wielkie wydarzenia. W piątek obchodzić będziemy 50-lecie piłki ręcznej w Płocku. Z tej okazji w Orlen Arenie odbędzie się uroczysta gala. To wydarzenie idealnie komponuje się z jarmarkowym Dniem Płockim. Nie trzeba nikogo przekonywać, że piłka ręczna była i jest istotnym elementem historii naszego miasta. Z kolei w sobotę i, mamy nadzieję, w niedzielę drużyna Orlen Wisły Płock rywalizować będzie o mistrzostwo Polski. SPR Wisła Płock przygotowała dla uczestników jarmarku szereg atrakcji. 23 maja o godzinie 13 w Muzeum Mazowieckim w Płocku otwarta zostanie specjalna wystawa 50 lat historii płockiej piłki ręcznej. Przez trzy dni (23-25 V) wszyscy chętni będą mogli odwiedzić specjalny wiślacki kram (umiejscowiony przy nowym skrzydle muzeum secesji). W naszej Niebieskiej Wyspie będzie m.in. możliwość spotkania legend płockiej piłki ręcznej, zakupu specjalnie zaprojektowanych na tę okazję klubowych gadżetów i wpisania się do wyjątkowej księgi kibiców. Dodatkowo naszą strefę odwiedzać będą wyjątkowi goście. Codziennie na najmłodszych kibiców czekać będą wiślackie maskotki Miśki. Szczególnie jednak chcielibyśmy zaprosić dzieci na niedzielę. Tego dnia przygotowaliśmy dla nich liczne niespodzianki. i_ pi ąte Sekcja Piłki Ręcznej Wisła Płock Pomagamy Sandrze Podczas tegorocznego VI Jarmarku Tumskiego odbędzie się niezwykła akcja pomocowa. Jej inicjatorką jest poseł Elżbieta Gapińska. Płocki Wolontariat zorganizował własne stoisko, na którym będzie można kupić między innymi gadżety przekazane przez organizatorów tegorocznego jarmarku i przedmioty wykonane przez uczestników warsztatów terapii zajęciowej i ofiarowane przez Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym i Ich Rodzinom Silni Razem. Do sprzedaży trafią również wyjątkowe gipsowe maski weneckie wykonane i ozdobione przez wolontariuszy z Płockiego Wolontariatu. Te ostatnie będzie można znaleźć także na stoiskach zaprzyjaźnionych wystawców. Odbędzie się również zbiórka pieniędzy do puszek kwestarskich prowadzona przez wolontariuszy. Cały dochód z akcji zostanie przeznaczony na pomoc dla osiemnastoletniej Sandry Szelągowskiej ciężko chorej dziewczyny, która od czterech lat pozostaje w śpiączce po nieudanym przeszczepie wątroby. Sandrą opiekuje się jej mama, która poświęca jej całe swoje życie. Teraz pojawiła się szansa na wybudzenie Sandry. Nową terapię zaoferowała jedna z warszawskich klinik, pobyt w szpitalu przekracza możliwości finansowe matki. Mamy nadzieję, że nasza akcja pozwoli sfinansować turnus rehabilitacyjny. Nad organizacją akcji czuwa Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym i Ich Rodzinom Silni Razem.

5 Rys. 1. Medal Krajowa Wystawa Filatelistyczna Płock 87. W podzielonym na pola awersie na uwagę zasługuje wizerunek Władysława Hermana, który w roku 1079, po wygnaniu z Polski jego brata, Bolesława Śmiałego, objął władzę nad krajem. Główną siedzibą nowego władcy (a więc de facto stolicą Polski) został Płock. Nota bene lata 70. XI wieku to początek okresu szczególnej świetności grodu nad Wisłą w roku 1075 Płock został stolicą biskupstwa, by zaledwie cztery lata później stać się stolicą kraju. Rys. 2. Medal Sedes Regni Rys. 3. Medal Pasowanie Bolesława Krz ywoustego na rycerza Władysław Herman został uwieczniony również na kolejnym z prezentowanych medali (Rys. 2). Medal Sedes Regni, wydany przez Oddział Płocki Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numiznatycznego (obecnie Polskie Towarzystwo Numizmatyczne), ukazuje na awersie sylwetki dwóch władców z dynastii Piastów najbardziej kojarzonych z Płockiem wspomnianego Władysława Hermana i jego syna Bolesława Krzywoustego. Rewers medalu, prócz napisu Sedes Regni, siedziba władców, przedstawia również widok na płocką katedrę. Na pierwszym planie ukazany jest zaprojektowany przez Zygmunta Vogla sarkofag z kaplicy królewskiej, w której spoczywają obydwaj władcy. Zapewne nie wszyscy zwrócą uwagę na orła wieńczącego sarkofag. W czasie drugiej wojny światowej posłużył on za wzór godła (tzw. kurica), używanego przez Związek Patriotów Polskich i noszonego na rogatywkach przez żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego. Medal wybity w 1990 roku w Mennicy Państwowej ma pięć odmian dwie o średnicy 70 mm (tombak patynowany i srebrzony) i trzy o średnicy 40 mm (tombak patynowany i srebrzony oraz srebro). Projektantem medalu był Andrzej Nowakowski. Obaj Piastowie zostali również uwiecznieni na wcześniejszym medalu wyemitowanym przez płocki oddział PTAiN (Rys. 3). Wybity w 1984 roku w mennicy medal (w dwóch odmianach: tom- Piastowie na płockich medalach W dniu 19 września 1987 roku w Płocku otwarto Krajową Wystawę Fila- ukazuje pasowanie młodego Bolesława na rycerza. walskiego i wybity w Mennicy Państwowej w roku bak srebrzony 300 szt. i patynowany 700 szt.) Kutna. Medal zaprojektowany przez Grzegorza Kotelistyczną. Okazją do zorganizowania wystawy była 750. rocznica władzy książęcej, uderza mieczem ramię syna, który tzw. plocianów właśnie ze względu na postać księ- Siedzący na tronie ojciec młodzieńca, z atrybutami 1986 w liczbie 900 sztuk zaliczony może zostać do lokacji Płocka. Stu wystawców prezentowało swe zbiory, a wystawę uświetnił pamiątkowy medal (Rys. 1). Medal, wybity w Mennicy Państwowej w nakładzie 300 sztuk (średnica 70 mm; dwie odmiany tombak srebrzony i patynowany) zaprojektowała Janina Barcicka. od tej pory staje się rycerzem. Zasługi rycersko-książęce Bolesława przedstawione są na rewersie, gdzie pod sugestywną sceną ataku galopującego rycerstwa z księciem na pierwszym planie widnieją nazwy miejscowości będących świadkami największych triumfów władcy. Medal zaprojektował Edmund cia, bene merentes ziemi płockiej. Majkowski, który jest także autorem następnego prezentowanego krążka (Rys. 4). W 1985 roku Towarzystwo Naukowe Płockie wyemitowało medal upamiętniający 900. rocznicę urodzin Bolesława III Krzywoustego. Wybity Rys. 5. Medal Siemowit IV książę płocki w Mennicy Państwowej w dwóch odmianach (tradycyjnie tombak srebrzony i patynowany) krążek o średnicy 80 mm przedstawia na awersie oblicze władcy. Wygląd księcia odtworzony został na podstawie czaszki wydobytej w trakcie badań archeologicznych przeprowadzonych w 1972 roku w krypcie królewskiej. Rewers, o zdecydowanie propagandowym przesłaniu, przedstawia woja Krzywoustego i żołnierza 1 Armii Wojska Polskiego. Górujący nad nimi wspomniany już wcześniej piastowski orzeł łączy odległe epoki, a przedstawiona w tle mapa z Pomorzem Zachodnim, gdzie triumfy święcił Krzywousty, ma przypominać polskie prawa do tzw. Ziem Odzyskanych. Rys. 4. Medal 900. rocznica urodzin Bolesława Krz ywoustego Sam Bolesław Krzywousty mniej obecnie kojarzony jest ze zbrojnymi podbojami, w pamięci potomnych zapisał się raczej jako autor rozbicia dzielnicowego, w wyniku którego Płock utracił swe znaczenie, stając się stolicą jednej z prowincji. Piastowie mazowieccy nie odegrali znaczniejszej roli w historii Polski, a po zjednoczeniu większości ziem polskich przez Władysława Łokietka Mazowsze na długie lata pozostało samodzielną dzielnicą. Ten stan rzeczy mógł zmienić przedstawiony na kolejnym z medali (Rys. 5) książę mazowiecki Siemowit IV, który był o krok od poślubienia Jadwigi, objęcia polskiego tronu i zjednoczenia Mazowsza z resztą kraju. Ten mało znany Piast, którego starszym bratem był jeden z bohaterów Krz yżaków, książę Janusz, nie doczekał się upamiętnienia ze strony płocczan. Prezentowany medal wyemitowany został przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej z okazji 600-lecia wydania przywileju targowego dla Więcej szczęścia do pamięci potomnych miał praprapradziadek Siemowita IV, a wnuk Bolesława Krzywoustego książę Konrad Mazowiecki. Znany powszechnie jako ten, który sprowadził do Polski Krzyżaków, kojarzony jest również z lokacją Płocka. Upamiętnia to medal wyemitowany przez Komitet Organizacyjny Obchodów 750. Rocznicy Nadania Praw Miejskich (Rys. 6). Wybity w Mennicy Państwowej w trzech odmianach (srebro, tombak patynowany i srebrzony) krążek zaprojektowany został przez Annę Jarnuszkiewicz. Przedstawiony na awersie wizerunek księcia nawiązuje do pocztu Jana Matejki. Rys. 6. Medal 750. rocznica lokacji miasta Płocka Lokację Płocka i postać Konrada, księcia Mazowsza, upamietnia również późniejszy o ćwierć wieku medal nagrodowy IV Jarmarku Tumskiego, wyemitowany przez Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Mazowieckiego w Płocku w 2012 roku. Stylizowane przedstawienie władcy na koniu nawiazuje do wizerunku Konrada na jednej z pieczęci, którą się posługiwał. Rys. 7. Medal nagrodowy IV Jarmarku Tumskiego Na przykładzie księcia Konrada ocenić możemy, jak krętymi ścieżkami biegnie historia. Krzyżaków do Polski jako pierwszy sprowadził bowiem, wbrew powszechnemu mniemaniu, Henryk Brodaty (nadając im wieś na Śląsku), a lokacji miasta dokonał biskup płocki Piotr, choć oczywiście działo się to w czasach panowania tego najbardziej znanego z książąt mazowieckich, których większość leży, wraz z protoplastami Hermanem i Krzywoustym w płockiej katedrze. Dariusz Lemanowicz

6 Turystyka w Płocku na początku XX wieku Początek XX wieku to też rozwój motoryzacji. Auto ma być tanie, prostej budowy, proste w naprawie, proste w prowadzeniu, mieć miękkie zawieszenie i duży prześwit umożliwiający jazdę po bezdrożach. Przed uruchomieniem należało zaciągnąć hamulec pomocniczy, co powodowało wciśnięcie lewego pedału do połowy z jednoczesnym wysprzęgleniem. Wciskając go do oporu załączany był pierwszy bieg, a puszczając pedał zupełnie drugi bieg. Szybkość regulowało się manetką przy kole kierownicy. Podczas jazdy do przodu, wciśnięcie środkowego pedału (jazda do tyłu) powodowało hamowanie pojazdu i dopiero po zatrzymaniu samochód kontynuował jazdę do tyłu. W drugą stronę sytuacja wyglądała analogicznie. System ten sprawdzał się znakomicie, gdy auto się zakopało lub ugrzęzło. Wciskając na przemian pedały lewy i środkowy można było rozbujać auto i łatwo wyjechać z opresji. Wówczas nie istniało pojęcie zamienności części. W razie uszkodzenia należało część wykonać samemu lub zamówić w fabryce za odpowiednio wysoką kwotę i czekać na realizację zamówienia. W modelu T Forda wprowadzono zamienność części i odpowiednio je skatalogowano. Miały one duże tolerancje tak, aby każdy mógł je naprawiać. Jednak większość z nich można było kupić w każdym sklepie żelaznym w Stanach Zjednoczonych, a koszt ich zakupu był niższy niż naprawy. W Płocku też byli fani motoryzacji. 1. Przy ulicy Kościuszki 4A w firmie Halladin Gorski i S-ka można było kupić części zapasowe, opony, akcesoria do samochodów Ford i Szewrolet. 2. Fachowa obsługa na wszystkich stacjach benzynowych oferowana była przez firmę Standard-Nobel w Polsce SA. Droga Kulturowa na Mazowszu Rada Europy przyznaje tytuł Europejskie Drogi Kulturowe trasom i szlakom turystycznym o szczególnym znaczeniu dla europejskiej tożsamości, kultury i wspólnego dziedzictwa i takim, które ukazują różnorodność kulturową i współistnienie różnych kultur. Tytuł ustanowiono w 1987 roku, zajmuje się nim specjalnie w tym celu powołany Europejski Instytut Dróg Kulturowych (ang. European Institute of Cultural Routes). Obecnie funkcjonuje ponad 20 dróg kulturowych w Europie. Kazimiera Orzechowska- Kowalska w swoim opracowaniu z 2009 roku pisze: Potrzeba rozwijania turystyki kulturowej, kultywowania tradycji, staje się dziś jednym z głównych postulatów budowania społeczności opartej na wiedz y, świadomej swojej tożsamości, swoich korzeni. Okazuje się, iż rozwój tego rodzaju turystyki pociąga za sobą wielkie korz yści zarówno materialne, jak i moralne. Stwarza ona szerokie możliwości promowania wartości kulturowych oraz ich kultywowania, będąc jednocześnie ważną podbudową ekonomiczną dla ich zachowania. Koncepcja dziedzictwa kultury, która staje się przedmiotem działań wielu krajów i autonomicznych organizacji, tworzenie instytucji ochrony oraz międz ynarodowa współpraca, stają się szansą ocalenia wspólnego dziedzictwa człowieka. Nieocenioną rolę w budowaniu jedności europejskiej, zwłaszcza w kształtowaniu świadomości europejskiej wspólnoty kulturowej, odegrała na przestrzeni wielu lat i nadal odgrywa Rada Europy. Jednym z podstawowych celów jej działania stała się ochrona dziedzictwa kultury, działanie na rzecz większej jedności europejskiej oraz wcielanie w ż ycie ideałów i zasad wspólnego dziedzictwa europejskiego. W 1987 roku Rada Europy opracowała program odtwarzania w Europie dróg kulturowych. Pierwszym szlakiem, który powstał jest Droga Świętego Jakuba. Przebiega ten szlak również przez Płock. Kościół pw. św. Jakuba znajduje się w Płocku-Imielnicy. Zamieszczona w tekście mapa przedstawia Drogę Świętego Jakuba na Mazowszu, która powstała dzięki wsparciu finansowemu Samorządu Województwa Mazowieckiego. Szlak płocki zaczyna się w Warszawie i przebiega m.in. przez Nowy Dwór Mazowiecki, Czerwińsk, Wyszogród, Płock i dociera do Dobrzynia nad Wisłą. Potem łączy się ze szlakiem w Wielkopolsce. Ten szlak pielgrzymkowy winien być oznakowany muszlą jakubową. KWIS 3. Całodobowo pracowała firma Autoremont przy ulicy Tumskiej Przewóz osób oferowała Płocka Komunikacja Autobusowa mieszcząca się przy ulicy Kościuszki 4; Dworzec Autobusowy Kościuszki Szybko i wygodnie można wsiadać do autobusu na stacji autobusowej przy ulicy Tumskiej 1. Do Warszawy odjeżdżały autobusy o godzinie 6, 15, 17. Dworzec w Warszawie plac Broni. Miasta docelowe oprócz Warszawy to: Ciechanów, Sierpc, Wyszogród, Raciąż, Brudzeń. Zwiedzanie i poznawanie kultury Polski wpisano jako główny cel Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Oddział płocki PTTK mieścił się przy ulicy Piekarskiej 5. Opiekę nad wycieczkami i indywidualnymi turystami przybywającymi do Płocka przejął Związek Popierania Turystyki w Płocku, Stary Rynek 3 pok. 21. Biuro Informacji i Obsługi znajdowało się w kiosku na placu Kanonicznym. 6. W Płocku organizowano też rejsy wycieczkowe Wisłą. Zajmowała się tym Polska Żegluga Rzeczna Vistula, a także Bronisław Wagner, którego zakład mieścił się przy ulicy Grodzkiej 13. W latach 70. i 80. ubiegłego wieku oddziały PTTK, mieszczące się przy płockich zakładach pracy, organizowały jednodniowe (niedzielne) wycieczki do wielu miejscowości Mazowsza i nie tylko, na których poznawano kulturę i historię. Chętnie korzystałem i ja z takich turystycznych wycieczek. Warto do tego pomysłu powrócić. Postarajmy się poznać historię i kulturę miejsc, w których żyjemy nie będziemy chcieli tych miejsc opuszczać na dłużej. Opracował na podstawie archiwalnej prasy płockiej Krzysztof Wiśniewski

7 Nie o każdym śpiewają pieśni W otwartych drzwiach wejściowych przy ulicy Kolegialnej, naprzeciwko Szkoły Muzycznej w Płocku, witała gości Kazimiera Pietras. To w swoim mieszkaniu przez kilkadziesiąt lat po zakończeniu działań wojennych prowadziła prywatną stołówkę. Panią Kazię zawsze można było spotkać na Kolegialnej w godzinach rannych, kiedy szła do pobliskiego sklepu po świeże mięso i warzywa. Nigdy nie robiła dużych zapasów, bo nie miała lodówki. Kiedy zapukano do mieszkania, stawała w drzwiach zawsze uśmiechnięta, radosna, szczęśliwa, pełna humoru, chociaż do końca samotna, ale wśród przyjaciół. To było wąskie mieszkanie dwuizbowe. W gorące dni drzwi były zawsze otwarte. Nie było korytarza, tylko od razu wchodziło się po kilku schodkach do kuchni. W kuchni był trzon węglowy, jakaś szafka, stół i dwa taborety, jedno okno wychodzące na niewielki placyk, na którym były małe komórki na węgiel i drzewo. Rodzinę i znajomych przyjmowała przeważnie w kuchni. Nie wypuściła z mieszkania nikogo głodnego, kto przyszedł do niej w odwiedziny. Z kuchni wchodziło się do pokoju, w którym był duży okrągły stół, duża zabytkowa trzydrzwiowa szafa, zawsze starannie pościelone łóżko, na którym leżało kilka roczników tygodnika Przyjaciółka, szafka, na której stało radio pionier. W pokoju były dwa okna wychodzące na Kolegialną. To w tym pokoju przy stole zasiadali znani płocczanie, by zjeść smaczny, obfity obiad. Spotkać można było u niej lekarzy i pracowników płockiej adwokatury: Kazimierz Askanas, Jerzy Kejna, Stefania Kamińska z mężem i inni. Przez krótki czas ze stołówki p. Kazi korzystali zawodnicy pierwszoligowej sekcji podnoszenia ciężarów Wisły Płock. To dzięki wysokokalorycznym obfitym obiadom z prywatnej stołówki i oczywiście trenerowi Michałowi Dobaczewskiemu płoccy ciężarowcy byli znani w całym kraju. Kazimiera Pietras odeszła 22 stycznia 1996 roku w wieku 92 lat. Pochowana została na cmentarzu komunalnym w Płocku przy ulicy Bielskiej w sektorze C. Nie ma już komórek na węgiel i drzewo, pozostały tyko brama wjazdowa, schodki do mieszkania i drzwi, które już nie są otwierane na oścież, nie staje w nich witając swoich gości Kazimiera Pietras. W tym miejscu ustawiono pojemnik na śmieci. Nie o każdym śpiewają pieśni, ale każdy może zostać zapamiętany w spisanych wspomnieniach. Ocalmy wspomnienia o płocczanach, którzy swoim życiem i pracą starali się być pożyteczni dla innych, ocalmy tych, którym nie będą stawiać pomników, ocalmy tych, którzy nie będą patronami ulic, placów, rond i skwerów, ale być może dzięki nim, zapomnianym, których mogiły na cmentarzach mijamy i nie zastanawiamy się, kim byli, staliśmy się rodziną płocką. Krzysztof Wiśniewski Rzadkie dziedziny kolekcjonerstwa Bibliofilstwo (gr. biblos książka, phileo kocham) zamiłowanie do zbierania książek, uwzględniające zarówno dobór tematyczny (np. kolekcjonowanie dzieł z zakresu hippiki), jak też rzadkość dzieła. Książki będące przedmiotem pasji bibliofilskiej często drukowane są na cennych i kosztownych, ręcznie czerpanych papierach, ilustrowane oryginalnymi sztychami (np. drzeworytami lub miedziorytami) i oprawione w piękne, artystyczne oprawy introligatorskie. Miłośnicy ksiąg zwracają dużą uwagę na wysokość nakładu powinien być jak najmniejszy, stąd ideałem bibliofila jest zdobycie książki wydanej tylko w jednym egzemplarzu lub dzieła dawno wyczerpanego i stanowiącego wielką rzadkość na rynku antykwarycznym. Wszystkie egzemplarze edycji powinny być numerowane, dobrze, jeśli opatrzone są pięknymi i rzadkimi ekslibrisami. Terminu bibliofilstwo użył po raz pierwszy Richard de Bury, kanclerz Edwarda III, biskup Durham, jeden z najwybitniejszych bibliofilów angielskich, w dziele Philobiblon (1344, druk 1473). Birofilistyka (lub birofilia) to zbieranie akcesoriów związanych z piwem. Birofiliści kolekcjonują: butelki, kapsle, etykiety piwne, podstawki pod piwo, puszki, szklanki, kufle, pokale, kielichy piwne, otwieracze do butelek, rozetki papierowe, inne akcesoria reklamowe (piny, długopisy, breloki, ręczniki barmańskie itp.). Kolekcjonerzy birofile spotykają się kilkanaście razy do roku na giełdach kolekcjonerskich. Największe z nich odbywają się w Tychach, Żywcu, Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Grodzisku Wielkopolskim, Szczecinie, Radomiu, Białej Podlaskiej, Człuchowie, Elblągu. Giełdy odbywają się raz w roku, jedynie giełda kolekcjonerska w Tychach dwukrotnie. Największą z nich jest mająca konwencję piwnego święta-festiwalu impreza w Żywcu. Odbywa się tradycyjnie w trzeci weekend czerwca na terenie browaru, trwa dwa dni i przyciąga ponad dwa tysiące kolekcjonerów i miłośników piwa. Żywiecka giełda połączona jest z Festiwalem Piwowarów i Ogólnopolskim Konkursem Piw Domowych. Deltiologia lub filokartystyka hobby polegające na zbieraniu pocztówek. Rozpoczęło się wraz z masową produkcją pocztówek pod koniec XIX wieku. W księdze rekordów Guinnessa oficjalnym rekordzistą posiadającym sztuk pocztówek jest Mario Morby z Wielkiej Brytanii. Od 1991 w tej kategorii nie są już przyjmowane zgłoszenia, a liczba kolekcjonerów szczycących się posiadaniem ponad miliona pocztówek ocenia się na więcej niż tysiąc. Filokartystyka to hobby, którym pasjonuje się wielu płocczan. Ocenia się, że począwszy od końca XIX wieku do 1945 roku przedmiotem poszukiwań może być 2500 pocztówek z widokami Płocka. Niektóre z nich na aukcjach osiągają cenę kilku tysięcy złotych. Najrzadsze znane są jako pojedyncze egzemplarze. Wychodząc naprzeciw potrzebom upowszechnienia wiedzy i informacji w zakresie filokartystyki Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Mazowieckiego w Płocku wydało łącznie w ośmiu zestawach około stu pięćdziesięciu reprintów starych płockich pocztówek.

8 Nie ma znaku POCZTÓWKI Wśród różnych obiektów występujących na pocztówkach płockich, od tych najdawniejszych do współczesnych, niewiele jest w Płocku takich, które już nie istnieją. Począwszy od mostów zmieniających się w sposób naturalny, już to przez postęp i wymogi technologiczne, a kiedy indziej przez zniszczenia wojenne, inne budowle były rozbierane wskutek decyzji władz okupacyjnych w czasie wojny albo rodzimych w czasach pokojowych. Budowlą, po której nie ma znaku, jak to odręcznie odnotował na oryginalnej pocztówce nieznany miłośnik historii, a może poszukiwacz nieistniejących zabytków architektury sakralnej, jest cerkiew prawosławna. Po dwóch stłumionych powstaniach listopadowym w 1830 i styczniowym w 1863 roku zaborca wprowadził nowe porządki, mające trwale związać Rosję z niepokornym i wrogim krajem. Władze carskie stale zwiększały liczbę wojsk, żandarmerii, policji i pograniczników. Do Polski kierowano coraz więcej Rosjan pracujących w urzędach, na poczcie, na kolei żelaznej i w komorach celnych. Ludzie ci oddaleni od ojczyzny i rodzin, a będący wyznania prawosławnego, szukali wsparcia głównie w Cerkwi. Nieprzypadkowo więc w latach rosyjskiego panowania wybudowano w Polsce tak wiele prawosławnych świątyń. Cerkiew płocka miała być ponadto podkreśleniem rangi Płocka jako miasta gubernialnego. Decyzję o jej budowie podjęto po upadku Powstania Styczniowe- go, kładąc kamień węgielny w czerwcu 1865 roku w miejscu, gdzie miała stanąć. Na miejsce budowy wybrano plac Floriański naprzeciw Urzędu Gubernialnego. Uroczystego wyświęcenia cerkwi dokonano w sierpniu 1867 roku. Monumentalny murowany sobór o wysokości 26 metrów był świątynią trzynawową, zbudowaną na planie krzyża. Budowla posiadała w osi głównej smukłą wieżę od frontu i zwieńczoną kopułą w części centralnej, a ponadto sześć mniejszych wieżyczek. Kopuły wszystkich wież były niebieskie ze złotymi gwiazdami. Rozbudowywany w późniejszych latach sobór pozostawał w rękach Kościoła prawosławnego do 1927 roku. Po odzyskaniu niepodległości cerkiew płocką podobnie jak większość cerkwi w Polsce spotkał tragiczny los. Świątynię rozebrano w 1929 roku jako niechciany symbol rosyjskiego panowania i nie ma po niej śladu poza fotografiami i pocztówkami. 1 Reprodukowana pocztówka doskonale pokazuje zainteresowanym miejsce, w którym znajdowała się cerkiew. Wydana przez Władysława Apfelbauma około 1905 roku, jest jedną z wielu pocztówek z wizerunkiem świątyni. 1 K. Sokoł, A. Sosna, Kopuły nad Wisłą. Prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach , Moskwa W czasie istnienia świątyni i w okresie pocztówkowym, tzn. od końca XIX wieku do lat 20. XX, kartki z jej wizerunkiem produkowali wszyscy liczący się wydawcy i nakładcy. Przeglądając zbiory i dostępną ikonografię można odnieść wrażenie, że prześcigali się w liczbie ujęć i różnorodności obrazów. Korzystając z różnych źródeł doliczyłem się około trzydziestu zupełnie różnych ujęć fotograficznych cerkwi i jeszcze więcej różnych technicznie i kolorystycznie wydań. Należy jednak ze spokojem przyjąć, że podyktowane to mogło być dużym zapotrzebowaniem, szczególnie ze strony Rosjan zamieszkujących lub przebywających w Płocku. Wielka szkoda, że cerkiew nie przetrwała zawirowań historii. Tragiczny los, jak to już wcześniej określiłem, w Polsce powojennej stał się z kolei udziałem synagogi płockiej. Ta w odróżnieniu do cerkwi miała mniej szczęścia do publikacji na pocztówkach. Było ich tak mało, że prawie nie ma znaku. LB, czerwiec 2010

9 W każdej kolekcji znaleźć można perły. Dotyczy to także zbiorów dawnych pocztówek. Perłami wśród pocztówek płockich są litografie Mojżesza Rozenfelda. Po uzyskaniu w 1880 roku zezwolenia od gubernatora płockiego, Mojżesz Rozenfeld wykonywał prace litograficzne z zakładzie mieszczącym się początkowo przy ulicy Nowowięziennej. W 1888 roku przeniósł się na ulicę Warszawską do domu Lewensteina, nabył tłocznię drukarską i do końca działalności nie zmienił charakteru swego zakładu o nastawieniu litograficznym i akcydensowym. Zaczynał od zwykłych prac litograficznych, póź- Litografie niej podejmował się wykonywania najwyszukańszych prac z tej dziedziny oraz innych, które mogły być wykonywane chromolitograficznie lub drukiem. W 1904 roku drukarnię wraz ze składem materiałów piśmiennych odstąpił Izraelowi Koszerkiewiczowi. 1 Wszystko wskazuje na to, że jedynymi drukami, które wyszły spod Rozenfeldowej tłoczni i zachowały się do dnia dzisiejszego, są litograficzne perły w postaci pocztówek. Jest kilka powodów rzadkiego występowania najdawniejszych pocztówek litograficznych. Drukowano je w bardzo małych nakładach z uwagi na specyfikę techniki litograficznej kruchość matrycy. Po wtóre zachowane odbitki pocztówki są rozproszone. Przechowywane w różnych zbiorach, albo nie oglądają światła dziennego i dziesiątkami lat czekają na łaskawość ekspozycji, albo zazdrośnie strzeżone przez właścicieli, skuteczniej znikają niż pokazują się na rynku kolekcjonerskim. W związku z tym każda nowo odkryta pocztówka Mojżesza Rozenfelda jest wielkim wydarzeniem i przedmiotem szczególnego pożądania. PłOCKIe cz 1. Mojżesza Rozenfelda Wymienienie i opisanie wszystkich ocalałych, nawet znanych mi pocztówek, jest przedsięwzięciem o tyle ułomnym, że niemożliwa jest publikacja dowolnie wybranych kopii. Przykładowo przedstawiam litografię z opisem Ogólny widok. Jednobarwna odmiana z identycznym obrazem, jak powyższa, opisana jako Ogólny widok od strony Wisły, znajduje się w zbiorach muzealnych. Tam też można znaleźć litografię bez tytułu, której drukarskim odpowiednikiem jest wydana przez Ludwika Kempnera przed 1905 rokiem pocztówka z opisem Prz ybycie statku do Płocka (fot. 2). Identyczne ujęcie wykorzystywane było później przez innych wydawców. Na dwóch wielobarwnych pocztówkach litograficznych opisanych Płock Katedra i Katedra w Płocku widok katedry został umieszczony w górnym lewym narożniku. W ten sposób wytwórca kartki pozostawił więcej miejsca na awersie do korespondencji. Należy pamiętać, że rewers karty pocztowej, zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, był stroną wyłącznie adresową. Podobnie wykonana, wielobarwna litograficzna pocztówka z opisem Seminarium w Płocku, znajduje się w kolekcji filokartysty z Warszawy. Z pozostałych trzech, jednobarwna i bez opisu, z widokiem Byłego Klasztoru O. O. Reformatów w Płocku jest w moim zbiorze, a dwie Magistrat i Katedra, widok od strony północnej w zbiorach prywatnych w Płocku. 1. U. M. Morawska, Drukarstwo płockie do roku 1918, Płock 1984, s O tym, że litografie Mojżesza Rozenfelda należy uznać za najwcześniejsze kartki pocztowe wyprodukowane i wydane w Płocku, decyduje okres działalności firmy i technika wykonania. Już jako zabytki sztuki drukarskiej warte są największego zainteresowania. LB, grudzień 2010

10 Rzadkie dziedziny kolekcjonerstwa Egzonumia nauka zajmująca się obiektami podobnymi do monet, lecz nie będącymi oficjalnymi środkami płatniczymi, takimi jak wszelkiego rodzaju żetony czy medale. Nazwa pochodzi od dwóch słów greckiego exo znaczącego poza, na zewnątrz oraz łacińskiego nummus, czyli moneta. Jest to dziedzina nauki i jednocześnie dział zbieractwa zajmujący się systematyzowaniem żetonów, medali i innych przedmiotów, które nie są prawnymi środkami płatniczymi. Kolekcjonowanie żetonów jest ostatnio dość popularną dziedziną zbieractwa, mającą swój związek z wydawaniem okazjonalnych monet-żetonów w całej Polsce. Jako przykład możemy tu podać płockie dukaty jarmarkowe. Ekslibris (łac. ex libris z książek) znak własnościowy egzemplarza książki, najczęściej ozdobny, wykonany w technice graficznej, z imieniem i nazwiskiem (lub np. stylizowanymi inicjałami) właściciela księgozbioru albo nazwą instytucji. Typowy ekslibris jest małą, zadrukowaną karteczką przyklejoną do wewnętrznej strony okładki. W prostszej formie może to być np. pieczątka. Kolekcjonowanie exlibrisów to nieczęsto spotykane hobby. Projektowanie ekslibrisów jest jedną z dziedzin grafiki artystycznej. Ich tworzeniem zajmowało się wielu znanych grafików, rytowników i typografów. Najstarsze oznaczenia własnościowe na książkach pojawiły się w Polsce w drugiej połowie XIV wieku, na kartach rękopisów. Początkowo znak określał tylko właściciela rękopisu, ale manuskryptu nie zdobił. Owe proste formy oznaczenia własności książki były dwojakiego rodzaju: krótkie odręczne noty właściciela lub dłuższe zapiski, często uzupełniane wiadomością o miejscu sporządzenia lub nabycia rękopisu. Z chwilą, gdy księgi rękopiśmienne przestały być tylko skarbnicą wiedzy, ale stały się dziełem sztuki, pojawiły się piękne iluminacje, znak własnościowy wzniósł się na wyżyny. Pełnił funkcję ochronną, wskazywał właściciela rękopisu, ale ozdobnie namalowany podnosił również wartość iluminowanych kodeksów. Te najstarsze formy znaku własnościowego to herby i gmerki właścicieli rękopisów. Umieszczane były przeważnie na dolnym marginesie pierwszej karty tekstu. Najstarszymi malowanymi znakami własnościowymi z XIV wieku są herby: Bogoria i Szeliga; z 1. połowy XV wieku: Jastrzębiec, Nałęcz, Ciołek, Dembno. W 2. połowie XV wieku pojawiło się znacznie więcej herbów malowanych. Do najbardziej znanych należą: Prus III, Poraj, Wieniawa, Dembno, Ogończyk. Zwyczaj ozdabiania ksiąg rękopiśmiennym znakiem książkowym w postaci malowanego herbu trwał przez cały wiek XV. Do najbardziej okazałych zabytków należały rękopisy liturgiczne. Najstarszym przykładem ekslibrisu jest motyw heraldyczny. Herby i gmerki właścicieli ekslibrisów, włączane zazwyczaj we floraturę marginalną iluminowanych kodeksów, pojawiły się już pod koniec XIV wieku. Przez cały wiek XV znak własnościowy wskazywał właściciela herbem, był nierozerwalnie związany z tekstem książki zarówno treściowo, jak też estetycznie. Wszystkie ekslibrisy malowane w XV wieku mają jako główny motyw herb. Ekslibris zaaklimatyzował się w postaci herbów malowanych na rękopisach pergaminowych i papierowych na parę wieków przed wynalezieniem druku. Forma ta stała się zalążkiem późniejszego superekslibrisu i ekslibrisu właściwego, w kształcie ozdobnej kartki. Ozdabianie rękopisów malowanymi ekslibrisami należało do iluminatora. Badania naukowe nad malowanymi ekslibrisami prowadził w Polsce ks. Leon Formanowicz, kanonik kapituły przy Katedrze Gnieźnieńskiej oraz archiwariusz i bibliotekarz Biblioteki Kapitulnej, kolekcjoner polskich ekslibrisów. Wszystkie zebrane materiały podczas drugiej wojny światowej uległy zniszczeniu, a ks. Formanowicz zginął w obozie w Dachau. Płock ogrodem Polski W siedemnastym wieku dominikanie na placu Ewangelickim dbali o winnice, a norbertanki uprawiały warzywa i jarzyny, potrafiły szczepić drzewa i uszlachetniać gatunki owoców. Znaną rośliną uprawianą w Europie była kalebasa. Pierwszą wzmiankę o uprawie tej tykwy pospolitej w Europie daje Hortulus poemat szwabskiego mnicha. Tykwy bardzo często służyły jako pojemnik do płynu, naczynia, łyżki. Rzeźbione tykwy pełniły też funkcje dekoracyjne. Najsłynniejsze były kalebasy płockie. Spotkać je można było na stole cesarskim w Petersburgu, na wschodzie i zachodzie Europy jako Grumkower Winterbirne. Daleko poza granicami kraju zajadano się jabłkami z gatunku wenetka i innymi owocami z płockich sadów i ogrodów. W roku 1891 zwiedzał Płock działacz ogrodniczy Edmund Jankowski. Szczerze podziwiał miasto na widok płockich sadów pokrytych obficie owocami. W Płocku powstało Towarzystwo Ogrodniczo-Pszcelnicze. Jego głównym celem było popieranie rozwoju miejscowego ogrodnictwa i pszczelarstwa, rozpowszechnianie w tej dziedzinie poż ytecznych wiadomości i budzenie zainteresowania mieszkańców ogrodnictwem. Edmund Jankowski na łamach Ogrodnika Polskiego pisał: Grunt w Płocku doskonale sprz yja pięknemu wzrostowi drzew owocowych. Jest on bowiem gliniasty, a jednak dość przepuszczalny, wilgotny, a jednak nie mokry, bo woda ulega naturalnym prawom i wsiąka do Wisły. Maria Macieszyna pisała: Każdy, kto pragnie pracować na polu ogrodnictwa, rozwinąć swe gospodarstwo ogrodowe, działać na polu przemysłu ogrodniczo-pszczelniczego, a także kocha rośliny należeć powinien do szeregu członków Towarz ystwa Ogrodniczego. Łączcie się wsz yscy, którz y pragniecie, aby Ziemia Płocka stała się ogrodem Polski! W 2014 roku Płock nie jest już miastem róż i ogrodów. Co zostało z deklaracji Towarzystwa Ogrodniczo-Pszczelniczego? Płock i ziemia płocka może być ponownie ogrodem Polski. Trzeba tylko stosownych decyzji i działań. Słowne deklaracje niczego nie zmienią. Kto dziś pamięta smak wenetki i płockie kalebasy? Krzysztof Wiśniewski Towarzystwo Ogrodniczo-Pszczelnicze Założone zostało w 1886 roku, istniało na przełomie XIX i XX wieku. Jego siedziba była przy ul. Wiejskiej 12 w Warszawie. Wydawało pismo fachowe Pszczelarz i Ogrodnik. Prowadziło kursy zawodowe, które zaczęły się odbywać w 1892 roku, a w roku 1898 towarzystwo rozpoczęło starania u władz cesarskich w kierunku uruchomienia dłuższych kursów o charakterze praktycznym. Wystąpiło z inicjatywą oświaty zawodowej dla chłopów, zakładając pierwszą w zaborze rosyjskim szkołę rolniczą. Sekretarzem towarzystwa był Maksymilian Malinowski. Przywróćmy blask zieleni zabytkowej w Płocku. Przywróćmy blask płockim ogrodom. Ogrody to część naszej historii. Krzysztof Wiśniewski Przywróćmy blask płockim ogrodom W Płocku, jak można przeczytać w archiwalnej prasie płockiej, zamieszkiwało wielu zamiłowanych ogrodników. Holz, Gąsecki, Słupecki, Gotz, Blumberg te nazwiska płocczanom kojarzą się z rozłożonymi na tarasach nadwiślańskich ogrodami, które dodawały im osobliwego uroku. Twórcą płockich ogrodów jest Michał Szubert, ur. w Żąbkowicach nad Wisłą w roku 1787, zm. w Płocku w roku 1860.

11 STaRa POCZTa Przy ulicy Kościuszki 13 w Płocku znajduje się dom, w którym kiedyś był urząd pocztowy. Trudno ustalić dokładnie bez szczegółowych badań, kiedy został zbudowany, ale było to najprawdopodobniej za czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po trzecim rozbiorze Polski Prusacy urządzili tu Postamt nadrzędną jednostkę pocztową, pod którą podlegały stacje departamentu płockiego. W czasach Księstwa Warszawskiego również budynek ten był siedzibą Pocztamtu Płockiego. Z tego okresu istnieje dość bogata dokumentacja, która zachowała się w zbiorach Archiwum Państwowego w Płocku. Z listów postdyrektora Pocztamtu Płockiego do Dyrekcji Generalnej Poczty Księstwa Warszawskiego możemy dowiedzieć się, że już w tym czasie budynek był w niezbyt dobrym stanie. Sygnalizowano zniszczenie nie tylko elementów drewnianych, np. schodów, ale także wypadające z gz ymsów cegły i pęknięcia murów. Świadczy to niewątpliwie o tym, że w omawianym czasie budynek ten liczył sobie kilkadziesiąt lat. Dokumenty zachowane w Archiwum Państwowym w Płocku z lat późniejszych, tj. z czasów Królestwa Polskiego, w przewarzającej części również dotyczą konieczności wykonania remontu, wyposażenia i ogólnie złego stanu technicznego całej posesji. Dodajmy, że w czasach Królestwa Polskiego mieścił się tu Pocztamt Centralny, a od 1827 roku Główny Urząd Pocztowy. W wymienionych dokumentach znajdujemy również ciekawe historie związane z funkcjonowaniem poczty dotyczące np. zainstalowania latarni, pożaru domu Kobylińskiego leżącego naprzeciwko, konieczności pomalowania ścian budynku i murów od ulicy z okazji przyjazdu Najjaśniejszego Pana w 1825 roku itp. Z lat dużą grupę dokumentów stanowiły pisma w sprawie konieczności budowy nowego budynku z obszerniejszym zapleczem na stajnie i pomieszczenia dla wozów, dyliżansów, sprzętu, składu furażowego i obroku. Drugim źródłem informacji są dokumenty będące w zasobach Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Płocku. Dowiadujemy się z nich, że w 1822 roku została zawarta umowa pomiędzy Komisją Spraw Wewnętrznych i Administracji (pod którą podlegała poczta) a Cyprianem Słupeckim (ówczesnym naczelnikiem więzienia) na wydzierżawienie placu należącego do władz miasta na rogu ulicy Więziennej i Dominikańskiej (dziś: Sienkiewicza i 1 Maja). Cyprian Słupecki zobowiązał się w ciągu trzech lat wybudować na nim nowy duży dom pocztowy. Wywiązał się z zadania i po dwóch latach pertraktacji z Dyrekcją Generalną Poczt 8 lipca 1829 poczta przeprowadziła się do nowego budynku. Starą Pocztę (w ramach rozliczenia) za kwotę złotych polskich objął w posiadanie Cyprian Słupecki. Kilka lat wcześniej (w 1821 r.) założono księgę wieczystą nr dla tej posesji, a dokumentem uwierzytelniającym posiadanie budynku od zawsze jest dokument potwierdzony w pałacu biskupa przez sekretarza jeneralnego Poczty. Warto zauważyć, że w tym czasie obecna ulica Kościuszki nosiła nazwę Warszawskiej, a posesja miała numer administracyjny 274. Z płockich pasjonatów historii poczty jako pierwszy do dokumentów w Archiwum Państwowych w Płocku dotarł zmarły w 2010 roku filatelista Wojciech Marciszewski. Idąc jego śladem, po ustaleniach Edwarda Romanowskiego (kierownika Wydziały Ksiąg Wieczystych) udało mi się ustalić i odnaleźć księgę wieczystą i zlokalizować działkę nr 274. Zachowana księga nr przedstawia pełne losy budynku od 1821 roku. Dom ten przechodził z rąk do rąk, był sprzedawany i zastawiany pod hipotekę aż do 1873 roku, kiedy to ówczesny właściciel, pisarz aktowy województwa płockiego Antoni Wołowski, sprzedał pocztę rządowi cesarstwa rosyjskiego za... szacunek rubli 6 tys. 500 albo złotych polskich i grosz y 9 [...] na potrzeby służby cywilnej Kościoła prawosławnego. Warto dodać, że od 1867 roku (a więc w okresie rozpoczęcia budowy cerkwi na pl. Floriańskim) w budynku sąsiadującym mieściła się plebania proboszcza cerkwi prawosławnej. Po drugiej wojnie w budynku tym swoją siedzibę miał m.in. harcerski zespół Dzieci Płocka Wacława Milke. Obydwie posesje przeszły na własność państwa po odzyskaniu niepodległości na mocy dekretu z 1919 roku o prze- jęciu mienia zaborczego. Po drugiej wojnie światowej budynek Starej Poczty stał się blokiem kwaterunko- wym. Obecnie mieszka tam 6 rodzin (4 w budynku głównym i 2 w dawnych stajniach). W 2005 roku po otrzymaniu in- formacji o przeznaczeniu tego budyn- ku do rozbiórki rozpocząłem akcję uratowania Starej Poczty. Najpierw w Gazecie Wyborczej ukazał się ar- tykuł Królewski Dom Pocztowy, w którym podzieliłem się zebranymi informacja- mi o pięknej historii zabytku. Następ- nie, wspólnie z kilkoma organizacjami kolekcjonerskimi, wystąpiliśmy do Urzędu Miasta z prośbą o ujęciu tego obiektu Lokalnym Programem Rewita- lizacji Miasta. Nasz wybór argumento- waliśmy m.in. tym, że jest to najstarszy istniejący budynek poczty na Mazowszu. 20 października 2010 zostaliśmy poinformowani, że w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji został przewidziany projekt remontu i adaptacji budynku dla potrzeb wnioskujących organizacji uchwała Rady Miasta nr 729/XLIII/05 z 28 czerwca Minęło 9 lat... i... I nic! Remont i adaptacja z roku na rok była przesuwana na lata następne. 11 lutego 2014 roku jako beneficjenci określeni w uchwale Rady Miasta zwróciliśmy się do prezydenta Płocka o wyjaśnienie, skąd wzięło się to aż 9-letnie opóźnienie w realizacji. Przecież w tym czasie wyremontowano wiele zabytkowych obiektów, które w tym okresie były na bieżąco dodawane do Lokalnego Programu Rewitalizacji. 10 kwietnia nadeszła odpowiedź od zastępcy prezydenta Miasta Płocka ds. komunalnych, że zgodnie z informacją uz yskaną w Wydziału Strategii Rozwoju Miasta, Urbanistyki i Architektur w ubiegłym roku prz ystąpiono do aktualizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Płocka na lata i lata następne. Obecnie trwają prace nad diagnozą z jawisk społeczno-gospodarcz ych i przestrzennych w mieście, która będzie podstawą do wyznaczenia obszarów rewitalizacji. W trakcie uspołecznionego procesu naboru wniosków do Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie można składać propoz ycje planowanych do realizacji działań i zadań. Projekt rewitalizacyjny, obejmujący budynek prz y ul. Kościuszki 13, ma szansę na ujęcie go w Lokalnym Programie Rewitalizacji. Podpisano: Z poważaniem (ręczny dopisek) Zastępca Prezydenta Miasta Płocka Po dziewięciu latach oczekiwań w roli beneficjenta, zostaliśmy poinformowani, że możemy wszystko zacząć od początku. Z beneficjenta do roli petenta po raz drugi??? koordynator akcji ratowania Starej Poczty Paweł Mieszkowicz

12 Płocka piłka ręczna skończyła 5 lat Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku wśród dyscyplin sportowych uprawianych w Płocku nie było piłki ręcznej. W jej rozpowszechnieniu duży udział mieli uczniowie legioniści uczniowie Gimnazjum Polskiego w Płocku, internowani w obozie w Szczypiornie. Był wśród nich Władysław Broniewski. Prawdopodobnie to oni byli inicjatorami pierwszej prezentacji tej gry dla płockiej publiczności w 1923 roku. Pokaz ten w niewielkim wówczas stopniu wpłynął na popularyzację gry, która przyjęła nazwę szczypiorniaka. Również przez wiele lat po drugiej wojnie światowej szczypiorniak uprawiany był w Płocku jedynie amatorsko w szkołach. Należały do nich głównie szkoły podstawowe SP 1, 2, 3, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 16, 21, 23, Liceum Pedagogiczne, Jagiellonka, słynna z osiągnięć sportowych Siedemdziesiątka i Studium Nauczycielskie. Największe zasługi w tworzeniu tej dyscypliny sportu od powołania w 1936 roku Polskiego Związku Piłki Ręcznej na początku lat 60. ubiegłego wieku położyli: Stefan Skulimowski, były zawodnik Spójni Gdańsk, i Jerzy Krajewski, obaj nauczyciele SP 1 w Płocku. To właśnie oni w 1962 roku założyli męską drużynę piłki ręcznej w Wiśle Płock. Grali w niej: Stanisław Parzuchowski, Stefan Skulimowski, Wojciech Majchrzak, Czesław Sawicki, Andrzej Łabęcki, Włodzimierz Chrościcki, Jan Kępczyński, Bernard Deleszkiewicz, Lubomir Rusowicz. Trenerem zespołu był Jerzy Krajewski. W szczypiorniaka w Płocku grało się na boiskach ziemnych, tzw. klepiskach. Dwa z nich dla płocczan są miejscami kultowymi: Ogródek Jordanowski przy rogatkach warszawskich tu grały wszystkie zespoły płockie i szkoły, Park Międzyszkolny przy liceum Jagiełły, Małpiak po oddaniu w 1966 roku boisk asfaltowych staje się na długie lata podstawową bazą płockiej piłki ręcznej. Pierwszym oficjalnym ligowym spotkaniem rozegranym przez drużynę płocką był mecz z zespołem WKS Narew Zegrze. Odbył się 27 IV 1962 i zakończył się zwycięstwem Wisły 17:13. W Płocku przez wiele lat istniały trzy ośrodki, gdzie grano i odnoszono sukcesy w piłce ręcznej: ZKS Wisła, KS Masovia i MKS Jutrzenka. Jednak prawdziwa piłka ręczna powstała, gdy siły tych zespołów zostały połączone, a Starzyński, Styczeń, Zych, Cackowski, Franczak z Masovii, Lewandowski, Fronczak z Jutrzenki zaczęli grać wspólnie z Czuczełą, Lichockim, Maliszewskim, Tomaszewskim, Królikowskim z Wisły. Grającym trenerem tego uzdolnionego i spragnionego sukcesów zespołu został Stanisław Suliński ikona płockiego szczypiorniaka, współtwórca systemu szkolenia piłkarzy ręcznych, zwanego w Polsce płocką szkołą piłki ręcznej. W 1963 roku w historii nie tylko płockiego szczypiorniaka miało miejsce ważne wydarzenie. Patronat nad klubem PKS Wisła Płock obejmują Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne. Klub przyjmuje nazwę Zakładowy Klub Sportowy Wisła z niebiesko-białymi barwami klubowymi.

13 Od 1965 roku notuje się pierwsze sukcesy szczypiornistów Wisły, początkowo w województwie warszawskim, następnie w rozgrywkach międzywojewódzkich i krajowych. Pod koniec lat 60. (1965, 1967, 1968, 1969) pukają do bram pierwszoligowych, ale bez powodzenia. W 1972 roku po połączeniu sekcji piłki ręcznej MKS Jutrzenka i ZKS Wisła juniorzy pod wodzą Zdzisława Garbackiego i Edwarda Kozińskiego zdobywają pierwszy w historii płockiej piłki ręcznej brązowy medal mistrzostw Polski. W tym też roku w Płocku na boiskach KS Masovia przy ul. Kochanowskiego odbył się IV Turniej Przyjaźni drużyn młodzieżowych do lat 19. W reprezentacji Polski wystąpili dwaj płocczanie: Bogdan Lewandowski i Ryszard Jedliński. Z tym sukcesem związane jest drugie historyczne wydarzenie dla płockiej piłki ręcznej. W dniu 17 X 1975 po trzech miesiącach budowy została oddana do użytku słynna później w całej Polsce hala sportowa Blaszak Arena. Jej ojcami byli dwaj działacze sportowi: Stanisław Gontarek i Jerzy Obszyński. Na jej inaugurację zespół Wisły rozegrał dwa spotkania z utytułowanym rywalem, wielokrotnym mistrzem Polski Śląskiem Wrocław. Niestety, ówczesny pobyt w I lidze zakończył się po roku spadkiem do II ligi, by po roku ponownie awansować i w 1978 roku powtórnie wrócić na długie lata do II ligi. W 1979 roku z pracy z pierwszym zespołem rezygnuje Stanisław Suliński. Jego następcą zostaje Edward Koziński, który w sezonie 1986/1987 wprowadził drużynę już na stałe do I ligi. Ówczesny awans wywalczyli: Grzegorz Żmijewski, Grzegorz Koryciński, Andrzej Marszałek, Sławomir Borkowski, Maciej Budek, Grzegorz Domiński, Jacek Dworek, Piotr Frydrysiak, Dariusz Jedwabny, Krzysztof Kisiel, Piotr Klucznik, Bogdan Lewandowski, Krzysztof Maliszewski, Andrzej Miszczyński, Andrzej Mokrzki, Zbigniew Sobczak, Krzysztof i Waldemar Sobolewscy. Drużyna Wisły grała coraz lepiej, a w Płocku gościły coraz lepsze zespoły. W 1973 roku nafciarze awansują do II ligi państwowej i z uwagi na brak w naszym mieście hali sportowej swoje mecze ligowe rozgrywali we Włocławku. Po dwóch sezonach gry w tej klasie rozgrywkowej w 1975 roku wiślacy zdobywają upragniony awans do I ligi. Awans ten uznano za największy sportowy sukces reprezentantów Płocka w XXX-leciu PRL. W skład drużyny, której trenerem był Stanisław Suliński wchodzili: Krzysztof Starzyński, Waldemar Budnicki, Stanisław Czuczeło, Zbigniew Tomaszewski, Grzegorz Lichocki, Józef Cackowski, Włodzimierz Gronczewski, Jan Królikowski, Andrzej Zych, Tadeusz Snochowski, Witold Jagodziński i Stanisław Ambroziak. Jednak prawdziwy przełom nastąpił dopiero pod koniec lat 80. W sezonie 1989/1990 trenerem Wisły zostaje Marek Motoczyński. Pod jego wodzą zespół zdobył pierwszy w historii klubu brązowy medal mistrzostw Polski seniorów. Od tej pory popularni w Polsce nafciarze nie schodzili już w krajowych rozgrywkach klubowych z podium. Autorami pierwszego sukcesu seniorów byli: Grzegorz Żmijewski, Andrzej Marszałek, Artur Góral, Andrzej Miszczyński, Jacek Dworek, Waldemar i Krzysztof Sobolewscy, Zbigniew Sobczak, Andrzej Gulbicki, Michał Wodziński, Robert Jankowski, Sławomir Borkowski, Wiesław Michalski, Piotr Klucznik, Krzysztof Kisiel. To również sezon historycznego pierwszego udziału płocczan w rozgrywkach EHF. W następnym sezonie wiślacy powtarzają wynik zdobywają brązowy medal. Sezon 1991/1992 to awans zespołu Wisły w hierarchii polskiej piłki ręcznej. Srebrny medal mistrzostw Polski, pierwszy w historii puchar Polski i awans zespołu do ćwierćfinałów pucharu federacji pod nowa nazwą klubu ZKS Petrochemia Płock. To również sezon, w którym współpracę z zespołem kończy Marek Motoczyński. Jego następcą zostaje Bogdan Zajączkowski. Pod jego wodzą płocczanie w następnych dwóch sezonach zdobywają tytuły wicemistrzów Polski, by w sezonie 1994/1995 osiągnąć największy sukces krajowy zdobycie Złotej Korony mistrzostwo Polski i puchar Polski oraz uznanie przez Związek Piłki Ręcznej w Polsce sekcji piłki ręcznej ZKS Petrochemia za najlepszą w Polsce. Autorzy sukcesu: Artur Góral, Andrzej Marszałek, Jarosław Krzemiński, Wiesław Michalski, Piotr Piórkowski, Damian Jakubik, Krzysztof Wróblewski, Artur Niedzielski, Michał Dębski, Krzysztof Kisiel, Marek Witkowski, Tomasz Marciniak, Sebastian Mańkowski, Marek Krysiak.

14 Nieco gorzej wiodło się piłkarzom ręcznym Płocka na arenie międzynarodowej. Odnosili wprawdzie pojedyncze zwycięstwa, ale w europejskich rozgrywkach pucharowych nie zdołali zanotować większych sukcesów. Chociaż należy pamiętać o remisie 21:21 w roku 1996 z mistrzem Hiszpanii Elgorriga Bidasoa Irun, zwycięstwie w 2000 roku nad zespołami z Chorwacji Medvescak Os 28:24 i RK Metković Jambo 25:23 oraz bezsprzecznie największym sukcesie w tych rozgrywkach, jakim było zwycięstwo w 2005 roku nad 11-krotnym mistrzem Niemiec THW Kiel 32:31. W 1999 roku następuje kolejna zmiana nazwy klubu Petro SSA Płock, a rok później Orlen Płock SSA. Nie udało się aż do 2002 roku odzyskać prymatu w Polsce. Wówczas drużyna płocka pod wodzą trenera Edwarda Kozińskiego zdobyła drugi czempionat krajowy. sezon ten zakończył się ogromnym sukcesem ponownym zdobyciem podwójnej korony mistrzostwa Polski i pucharu Polski. W następnym sezonie władze klubu zatrudniły trenera z zagranicy. Został nim Duńczyk Oliver Jansen, co nie przełożyło się na sukces sportowy. Kolejny sezon 2009/2010 to prawdziwa karuzela zmian w zespole. Pozyskano reprezentanta Norwegii Begarda Samdahla, Joakima Backstrema ze Szwecji, reprezentantów Rosji Aleksego Peskova i Dimitrija Kuzeleva oraz reprezentanta Danii Larsena Madsena. Po rezygnacji trenera Jansena drużynę objął Szwed Thomas Sivertsson. Nie był to dobry czas dla klubu. Bałagan organizacyjny przełożył się na wyniki sportowe. 29 czerwca 2010 roku powołana została do życia spółka pod nazwą Sekcja Piłki Ręcznej Wisła Płock z prezesem Andrzejem Miszczyńskim na czele. Piłkarze ręczni w rozgrywkach mieli występować pod nazwą Orlen Wisła Płock. Zmienił się również sztab szkoleniowy. Pierwszym trenerem został Duńczyk Lars Walther. Dream Team albo męski Montex tak zespół nafciarzy zaczęto nazywać po ściągnięciu do Płocka nowych zawodników. Do klubu przyszli reprezentanci Polski: Mariusz Jurasik, Marcin Lijewski, Damian Drobik, Damian Wleklak. Aż 5 zawodników Orlenu reprezentowało Polskę na mistrzostwach Europy w Szwecji. W czerwcu 2002 roku klub wraca do historycznej nazwy Wisła Płock. Do drużyny dołączył wtedy legendarny dziś bramkarz reprezentacji Polski Sławomir Szmal. Sukces z 2002 roku zespół powtórzył pod wodzą trenera Bogdana Kowalczyka w 2004 roku po raz trzeci wywalczył tytuł mistrza Polski. W trakcie rozgrywek miało miejsce historyczne dla płockiego szczypiorniaka dwa wydarzenia: ostatni mecz rozegrany w Blaszak Arenie w sobotę 23 X 2010 po raz ostatni gościła drużynę nafciarzy; drugie to rozegranie 17 XI 2010 spotkania w długo oczekiwanej hali sportowo-widowiskowej Orlen Arenie. W sezonie 2004/2005 drużynę powierzono duetowi płockich trenerów, do niedawna znakomitym zawodnikom Krzysztofowi Kisielowi i Arturowi Góralowi. Po 10 latach powtórzyli oni sukces z 1995 roku zdobyli podwójną koronę mistrzostwo Polski i puchar Polski. Złote medale zdobyli: Artur Góral, Andrzej Marszałek, Marcin Wichary, Rafał Kuptel, Zbigniew Kwiatkowski, Michał Matysik, Sebastian Rumiak, Łukasz Szczucki, Witalij Titov, Adam Twardo, Marek Witkowski, Damian Wleklak, Michał Zołoteńko, Władimir Ilin, Robert Jankowski, Bartosz Wuszter, Artur Niedzielski, Tomasz Paluch, Alosza Szyczkow, Adam Wiśniewski. Połowicznie sukces udało się powtórzyć w 2006 roku zespół zdobył mistrzostwo Polski, a w finale pucharu Polski przegrał z KS Vive Kielce. W sezonie 2007/2008 doszło do zmian organizacyjnych. Miasto Płock stało się właścicielem klubu, głównym sponsorem zaś pozostał PKN Orlen. Sportowo Sportowo sezon zakończył się połowicznym sukcesem. Po wielkim laniu w finale pucharu Polski i wstydliwej porażce w Pucharze Zdobywców Pucharów z rumuńskim zespołem UCM Sport Resita, w wielkim stylu po czterech pojedynkach KS Vive Kielce płocczanie zdobyli siódmy w historii tytuł mistrza Polski. Złoty medal wywalczyli: Morten Seier, Marcin Wichary, Bartosz Dudek, Arkadiusz Miszka, Piotr Chrapkowski, Bostjan Kavas, Begard Samdahl, Dmitij Kazulev, Adam Wiśniewski, Jaki Bacstrom, Luka Dobelsek, Adam Twardo, Tomasz Paluch, Kamil Syprzak, Michał Zołoteńko, Zbigniew Kwiatkowski, Paweł Paczkowski, Vukasin Rajković, Kamil Mokrzki, Rafał Kuptel, Tomasz Klinger. Jubileuszowy 50. sezon po znacznych zmianach w składzie zespołu w finale rozgrywek nasza drużyna ponownie przegrała rywalizacje z Kielcami, tak

15 w superlidze, jak i w Pucharze Polski. Bez sukcesu zakończył się również start w rozgrywkach Ligi Mistrzów. Po tych porażkach zrezygnowali z funkcji trener Lars Walther i prezes Andrzej Miszczyński. W sezon 2013/2014 Orlen Wisła Płock wchodzi z nowymi nadziejami pod wodzą nowego prezesa Roberta Raczkowskiego i znakomitego trenera reprezentacji Hiszpanii Manuela Cadenasa. Na wyniki pierwszego zespołu ogromny wpływ miała doskonała praca z młodzieżą. Początkowo: Zdzisława Garbackiego, Edwarda Kozińskiego, Stanisława Sulińskiego, Waldemara i Tadeusza Wiśniewskich, a obecnie Bogdana Janiszewskiego, Roberta Jankowskiego, Michała Królikowskiego, Michała Skórskiego. Jej pokłosiem jest ponad 30 medali mistrzostw Polski we wszystkich kategoriach wiekowych.w ZKS Wisła Płock istniała również drużyna żeńska. Założona w 1964 roku przez Jerzego Krajewskiego, nie osiągnęła takich sukcesów jak drużyna męska. Najwyższą klasą rozgrywkową, w której występowała, była liga międzywojewódzka. Najlepszą jej zawodniczką była Barbara Skibińska. W 1979 roku została przekazana do MKS MDK Płock. Dorobek 50-lecia płockiego szczypiorniaka to nie tylko ogromne osiągnięcia Wisły. Zapracowały na niego również: Budmat Auto zaprasza na Weekend Peugeot Polska wraz z Budmat Auto Peugeot Używany Gwarantowany powraca do organizowanych przed kilku laty i cieszących się dużym zainteresowaniem klientów spotkań weekendowych poświęconych samochodom używanym. W ramach tegorocznej edycji, pod hasłem Weekend Peugeot Używany Gwarantowany, impreza odbywa się we współpracy z Jarmarkiem Tumskim w dniach maja. Podczas Weekendu Peugeot Używany Gwarantowany proponowane będą samochody używane różnych marek, z gwarancją do 2 lat oraz opieką Peugeot Assistance i Certyfikatem Jakości firmy DEKRA. Dodatkowo do każdego zakupionego samochodu dołączona zostanie przenośna nawigacja w cenie. Będzie można wybierać auta z szerokiej oferty kilkudziesięciu samochodów. Organizatorzy przewidzieli również wiele aktywności dla całej rodziny. I tak nie zabraknie atrakcji dla najmłodszych w postaci zabaw z animatorką, dla nieco starszych XBOX 360 z Kinect oraz wyjątkowy symulator 4DOF MOTION SIM D, który dostarczy niezapomnianych wrażeń kierowcy rajdowego motion&emotion Dla Pań przygotowano strefę piękna z usługami profesjonalnej wizażystki. MKS Jutrzenka. Sekcję PR chłopców założył w 1962 roku Stefan Skulimowski, a dziewcząt w 1964 Zdzisław Witkowski. Chłopcy największe sukcesy święcili pod wodzą Zdzisława Garbackiego. Sekcja w 1974 roku została przekazana do Wisły. W 1992 roku sekcja dziewcząt została reaktywowana jako MMKS Jutrzenka, istnieje po dziś dzień. Dziewczęta występują w I lidze. W Jutrzence grały ikony płockiego szczypiorniaka: Barbara Skibińska i Bogdan Lewandowski. KS Masovia/Stal. Sekcję męską w 1964 roku założyli Stefan Skulimowski i Tadeusz Dynaburski. Najwyższą klasą rozgrywkową, w jakiej uczestniczyła, była liga międzywojewódzka. W 1976 roku została rozwiązana. W Masovii grali m.in. Krzysztof Starzyński, Andrzej Zych, Grzegorz Franczak, Józef Cackowski. MKS MDK Płock. Sekcja piłki ręcznej dziewcząt została powołana w roku szkolnym 1975/1976 przez ówczesnego dyrektora Mirosława Stafirskiego, funkcjonowała do 1991 roku. Największe osiągnięcia dziewcząt to dwukrotne w latach 1989 i 1990 zdobycie tytułu Mistrza Polski Szkolnego Związku Sportowego. Trenerem zespołu był Marek Bębenista. Wychowankami zespołu są dwie reprezentantki Polski najbardziej utytułowana płocka szczypiornistka Anna Garwacka i Marzena Sokołowska. KU AZS Płock sekcja piłki ręcznej mężczyzn została powołana na początku lat 70., związana jest z grupą byłych zawodników Jutrzenki na czele z Wojciechem Hetkowskim. Uczestniczyła w rozgrywkach WOZPR. Największe sukcesy święciła pod kierownictwem Stanisława Sulińskiego w 1980 roku zdobyła wicemistrzostwo Polski szkół wyższych. LZS TMR Płock. Sekcja powstała na początku lat 60. Grali w niej uczniowie Technikum Mechanizacji Rolnictwa w B klasie. MUKS 21 Płock. Sekcja powołana w 1999 roku przy SP 21 przez ówczesnego dyrektora Andrzeja Bartosiaka. Prowadzi działalność z grupami młodzieżowymi. Największe osiągnięcie to tytuł wicemistrza Polski w kategorii dzieci zdobyty w 2010 roku. Wychowankiem sekcji jest obecny reprezentant Polski Kamil Syprzak. Stowarzyszenie HAND MED, powołane w 1999 roku. Przez dwa sezony zespół złożony z byłych zawodników Wisły i Jutrzenki uczestniczył w rozgrywkach II ligi. Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Wisła Płock. Powołane w 2004 roku na czele z prezesem Markiem Wolińskim. Najmłodsze, ale już z ogromnymi osiągnięciami. Największy sukces to klubowe mistrzostwo Europy w kategorii juniora młodszego, zdobyte w 2005 roku w Szwecji. Oprócz tego 6 medali w mistrzostwach Polski. PEUGEOT UŻYWANY GWARANTOWANY - specjalne oferty samochodów używanych oraz wiele atrakcji Kontynuując ideę Jarmarku Tumskiego, we współpracy z I PŁOCKIM ZLOTEM POJAZDÓW KLASYCZNYCH STREFA KLASYKÓW, Budmat Auto zaprasza wszystkich odwiedzających Jarmark do udziału w emocjonującej Grze Miejskiej szczegóły znajdziecie Państwo w sobotnim wydaniu Ekspressu Tumskiego. To jednak nie wszystko - w konkursie do wygrania będzie rower Peugeot, a co godzinę nawet 20 litrów paliwa! Wszyscy uczestnicy otrzymają nagrody gwarantowane. Na zmotoryzowanych gości czekają bezpłatne kontrole samochodu oraz możliwość skorzystania z naprawy z wyjątkowym rabatem na części i usługi serwisowe (do 25%). Zapraszamy wszystkich na spotkanie już w sobotę i niedzielę 24 i 25 maja, w Płocku, przy ul. Bielskiej 55, w sobotę od godz do 18.00, a w niedzielę od do

16 Dzień Wisły w Płocku i_ pi ąte już jutro konkursy i zabawy k Miało być tak pięknie. Wielkie święto wszystkich kochających rzekę i realizujących wszelkie formy aktywności z nią związane. Dzień Wisły w Płocku miał być okazją, żeby spojrzeć na płockie Nadwiśle w innej perspektywie i dostrzec jego walory. To miało być spotkanie ludzi o zainteresowaniach związanych z wodą i rodzinnych nadwiślańskich korzeniach. Wiele godzin dobrej zabawy i integracji środowisk wodniackich. Niestety Królowa Wisła za lata zaniedbań i zapomnienia jeszcze się na nas gniewa. Wezbrane wody naszej Pani uniemożliwiły przeprowadzenie imprezy na płockich bulwarach. A szkoda. Winą za taką sytuację możemy obarczyć tylko naturę ale czy na pewno. Przez ostatnie dziesięciolecia rzeka nie jest regulowana, prowadzi to do jej wypłycenia i wtedy wzrasta znacznie poziom zagrożenia powodziowego. Niestety tak też się stało teraz. Trud wielu tygodni przygotowań poszedł na marne. Chociaż mamy cały czas nadzieję, że może uda się zorganizować Święto Rzeki w innym terminie chociażby razem z Wiankami. Ale Dzień Wisły na VI Jarmarku Tumskim się odbędzie. Będzie wystawa Ludzie i Statki Historia Płocka Wisłą Pisana. Będą wspaniałe publikacje i ich promocje: Album Wiślane Bocznokołowce, Książka Ludzie i Statki II Wydanie z Suplementem, Album Płockie Oblicza Wisły. Wydane będą również zestawy pocztówek promujące te wydawnictwa. Szukajcie na VI Jarmarku Tumskim promujemy Płoc k st um sk ch Zdów klasyczny a j o P t lo Z I k c I Pło re s y M a Z apras Ex p Z współorganizatorzy organizatorzy PŁOCKI OŚRODEK KULTURY I SZTUKI sponsor strategiczny sponsorzy partnerzy Siedemdziesiątka patronat medialny