ORGANY W KOŚCIOŁACH DIECEZJI ŚWIDNICKIEJ

Transkrypt

1 Andrzej Prasał Bystrzyca Kłodzka Musica Ecclesiastica 11 (2016), s ORGANY W KOŚCIOŁACH DIECEZJI ŚWIDNICKIEJ BUDOWA NOWYCH INSTRUMENTÓW I DZIAŁANIA KONSERWATORSKIE W LATACH Diecezję świdnicką powołał do istnienia św. Jan Paweł II dekretem z 24 lutego 2004 r. Jest to więc jedna z dwóch najmłodszych diecezji w kraju. Powstała z części archidiecezji wrocławskiej oraz diecezji legnickiej i weszła w skład metropolii wrocławskiej. Obecnie jej powierzchnia wynosi ok. 4 tysięcy km 2. Liczy 24 dekanaty i 190 parafii. Liczba ludności wynosi ok. 680 tysięcy, w tym katolików jest ok. 630 tysięcy. Na terenie diecezji znajduje się 390 kościołów i 195 kaplic 1. Większość z nich wyposażona jest w organy. W 2014 r. diecezja świętowała jubileusz 10 lat istnienia 2. Jest to dobra okazja do pierwszych podsumowań tego, co z pomocą Bożą i ludzką udało się zrobić w zakresie bogatego instrumentarium organowego Kościoła świdnickiego Nowe instumenty Od momentu powstania diecezji na jej terenie wybudowano tylko jeden nowy instrument piszczałkowy. W 2005 r. wrocławska firma organmistrzowska Remigiusza Cynara ukończyła montaż 38-głosowych organów (3M+P) o trakturze elektrycznej w kościele parafialnym pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku 4. Poświęcenia instrumentu dokonał biskup świdnicki Ignacy Dec 23 marca 2005 r. Do budowy organów wykorzystano instrument z ewangelickiego Peterskirche we Frankfurcie n. Menem, który kłodzka parafia otrzymała dzięki pośrednictwu i wsparciu finansowemu Towarzystwa Przyjaciół Powiatu Kłodzkiego w Groß-Gerau 5. Translokacja instrumentu, której podjął się Marian Majcher z Legnicy, odbyła się w ciągu czterech lipcowych dni 2003 r. Części organowe zostały złożone w dawnej 1 Por. Kościoły Diecezji Świdnickiej nasze dziedzictwo, t. I III, Bydgoszcz Por. A. Bałabuch (red.), Dziesięciolecie diecezji świdnickiej , Świdnica 2014; 10 lat Diecezji Świdnickiej. Album Jubileuszowy, Bydgoszcz Por. A. Prasał, Kultura muzyczna w diecezji świdnickiej w latach , Świdnickie Studia Teologiczne 11 (2014), nr 1, s Tamże, s. 171; Por. tenże, Działalność wrocławskiego Zakładu Organmistrzowskiego Cynar (ze szczególnym uwzględnieniem terenu diecezji świdnickiej), Świdnickie Studia Teologiczne 7 (2010), nr 7, s Informacji udzielił Janusz Laska. Por. G. Tomaszewska, B. Burtowska-Procak, J. Laska, Wspólnota Krzyża. Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku w latach , Kłodzko 2004, s

2 68 Musica Ecclesiastica nr 11 (2016) kaplicy parafialnej. Koszt całej operacji wyniósł ok. 40 tys. zł. Dla strony niemieckiej odstąpienie organów było bardzo korzystne, gdyż sam demontaż miał ją kosztować ok. 15 tys. euro. Warto przytoczyć fragment wspomnień ówczesnego proboszcza parafii, ks. prałata Ryszarda Dominika ( ): Pewna parafianka dała mi znać, że można bezpłatnie dostać organy z Niemiec. Poprosiłem ją o numer telefonu i zadzwoniłem, a potem pojechałem na miejsce. Organy pochodzą z protestanckiego kościoła pw. św. Piotra we Frankfurcie nad Menem. Centra wielkich miast przekształciły się, dlatego protestanci zrezygnowali z tego kościoła na rzecz samorządu miasta Frankfurt, który dokonuje adaptacji kościoła na młodzieżowe centrum kultury chrześcijańskiej. Organy okazały się zbędne, więc z radością bezpłatnie oddano je naszej parafii, gdzie będą mogły jeszcze wiele lat służyć. Bardzo dużą pomoc okazał nam pan Folkmar Schirmer, który pilotował całą sprawę. Niemcom zależało, byśmy jak najszybciej zabrali instrument. W demontażu i przewozie dwoma tirami do Kłodzka pomógł mi specjalista w tej dziedzinie z Legnicy. ( ) Koszt montażu takich wielkich organów to około 130 tys. zł. Sądzę, że montaż potrwa mniej więcej rok. ( ) Pozostało jeszcze wykonanie nowego prospektu organowego czyli tego, co widzimy na zewnątrz instrumentu który będzie bardzo skromny, dopasowany do charakteru wnętrza kościoła 6. Fot. 1. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku organy 6 Wszystko zaczęło się 22 lata temu. Z księdzem dziekanem Ryszardem Dominikiem rozmawia Janusz Laska, Brama. Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej 10 (2003), nr 35, s. 20.

3 A. Prasał Organy w kościołach diecezji świdnickiej Fot. 2. Kościół św. Piotra we Frankfurcie n. Menem organy (ze zbiorów firmy Walcker) Organy kościoła św. Piotra we Frankfurcie n. Menem posiadały 55 głosów rozdzielonych na trzy manuały i pedał 7. Zostały wybudowane w latach przez firmę Walcker z Ludwigsburga (opus 4513). Instrument posiadał mechaniczną trakturę gry i elektryczną trakturę rejestrów. Wiatrownice były klapowo-zasuwowe. Dyspozycja głosowa przedstawiała się następująco: Hauptwerk Oberwerk Schwellwerk Pedal Gedecktpommer 16 Prinzipal 8 Gemshorn 8 Rohrgedeckt 8 Oktave 4 Nachthorn 4 Quinte 2 2/3 Weitprinzipal 8 Holzgedeckt 8 Prinzipal 4 Koppelflöte 4 Nasard 2 2/3 Schwiegel 2 Waldflöte 2 Rohrflöte 8 Quintade 8 Salizional 8 Ital. Prinzipal 4 Spitzflöte 4 Prinzipal 2 Flageolett 2 Prinzipalbaß 16 Subbaß 16 Quintbaß 10 2/3 Oktavbaß 8 Spitzgedeckt 8 Choralbaß 4 Rohrflöte 4 7 Informacji o instrumencie udzielił Gerhard Walcker-Mayer z firmy EF Walcker Orgelbau w Saarbrücken.

4 70 Musica Ecclesiastica nr 11 (2016) Hauptwerk Oberwerk Schwellwerk Pedal Oktave 2 Blockflöte 2 Sesquialtera 2 fach Mixtur 6-8 fach Oktavzimbel 3 fach Trompete 8 Terz 1 3/5 Quinte 1 1/3 Septime 1 1/7 Sifflöte 1 None 8/9 Scharfzimbel 5 fach Rankett 16 Krummhorn 8 Tremolo Octave 1 Terzian 2 fach Kling. Zimbel 3 fach Oboe 8 Trichterregal 8` Tremolo Flachflöte 2 Mixtur 6 fach Rauschpfeife 3 fach Zimbel 2 fach Posaune 16 Trompete 8 Clarine 4 Sing. Kornett 2 Firma R. Cynara dokonała daleko idącej przebudowy instrumentu z uwzględnieniem możliwości nowej empory organowej. Pierwotna dyspozycja została zmniejszona o 17 głosów. Mechaniczną trakturę gry zastąpiono elektryczną, co pociągnęło za sobą wymianę wszystkich wiatrownic na stożkowe. Wykonano nowy wolno stojący stół gry (organista siedzi bokiem, mając ołtarz po lewej stronie) oraz szafę organową. Dyspozycja instrumentu przedstawia się następująco: I manuał (C g 3 ) II manuał (C g 3 ) III manuał (C g 3 ) Pedał (C d 1 ) Gedakt 16 Pryncypał 8 Gemshorn 8 Rurflet 8 Oktawa 4 Róg nocny 4 Kwinta 2 2/3 Oktawa 2 Mixtura 4x Trompet 8 Pryncypał 8 Fl. drew. 8 Pryncypał 4 Fl. łączony 4 Nasard 2 2/3 Oktawa 2 Fl. leśny 2 Tercja 1 3/5 Oktawa 1 Cymbał 3x Krumhorn 8 Tremolo Rurflet 8 Quintadena 8 Salicet 8 Prync. wł. 4 Szpicflet 4 Pryncypał 2 Tercian 2x Mixtura 3x Obój 8 Tremolo Pryncypał 16 Subbass 16 Oktawbas 8 Gedakt 8 Chorałbas 4 Mixtura 4x Puzon 16 Trompet 8 Połączenia: I-P, II-P, III-P, II-I, III-I, III-I sub., I-super, III-II, II-super, III-super Registry zbiorowe: I, II, III, IV (wolne kombinacje), Pl (Pleno), T (Tutti) Włączniki nożne: I, II, III, IV (wolne kombinacje), R (registry ręczne), I-P, II-P, III-P Urządzenia dodatkowe: AP (automat pedału), R (registry ręczne), Cr. (crescendo)

5 A. Prasał Organy w kościołach diecezji świdnickiej Fot. 3. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku stół gry W innych nowo powstałych świątyniach, głównie z powodów finansowych, instalowane były elektroniczne instrumenty organopodobne. Przykładem może być kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Wałbrzychu (Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego Diecezji Świdnickiej). Świątynię konsekrowano w 2000 r. Początkowo do liturgii używano instrumentu analogowego. 14 września 2014 r. bp Ignacy Dec pobłogosławił 57-głosowy instrument cyfrowy Ahlborn Organum III wraz z okazałym niemym prospektem organowym 8. Instalacji dokonała firma Maier z Rybnika. 2. Remonty organów Teren diecezji świdnickiej obfituje w wiele cennych organów o szczególnej wartości historycznej i brzmieniowej. W ciągu 10 lat istnienia diecezji poważniejsze prace remontowe prowadzone były przy 25 instrumentach. Oddawanie do użytku odnowionych organów połączone było z pobłogosławieniem instrumentu, którego z reguły dokonywał bp Ignacy Dec. Znany ze swej umiejętności gry ordynariusz świdnicki osobiście przeprowadzał próbę organów. Dokładniejsze dane przedstawia poniższe zestawienie 9 : Boguszów-Gorce, kościół parafialny pw. Trójcy Świętej (2014 r., firma Szydłowski z Mędłowa), 17-głosowe mechaniczne organy (2M+P), wybudowane w 1889 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 317); 8 M. Jarosz, Z organami i kaplicą, Gość Świdnicki (2014), nr 37, s. VIII. 9 Por. A. Prasał, Kultura muzyczna w diecezji świdnickiej, s

6 72 Musica Ecclesiastica nr 11 (2016) Bolków, kościół parafialny pw. św. Jadwigi Śląskiej (2012 r., firma Kamerton z Olszynki), 21-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1895 r. przez firmę Schlag & Söhne (opus 419); Bożków, kościół parafialny pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła (2009 r., firma Wolański z Lubania), 16-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1892 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy 10 ; Byczeń, kościół filialny pw. św. Marcina (2004 r., firma Kamerton z Olszynki), 12-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane przez firmę Berschdorf z Nysy; Bystrzyca Kłodzka, kościół parafialny pw św. Michała Archanioła (2011 r., firma Wolański z Lubania), 34-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1908 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 758) 11 ; Czerwieńczyce, kościół filialny pw. św. Bartłomieja (2009 r., firma Wolański z Lubania), 12-głosowe mechaniczne organy (2M+P), wybudowane w 1868 r. przez Roberta Niβlera z Kłodzka; Jugów, kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej (2010 r., firma Cynar z Wrocławia), 12-głosowe mechaniczne organy (2M+P), wybudowane w 1873 r. przez firmę Gebrüder Walter z Góry; Kaczorów, kościół parafialny pw. św. Mikołaja (2011 r., Ekkehart Groß z Waditz), 21-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1904 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy 12 ; Kudowa-Zdrój, kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej (2011 r., firma Poukar-Eliáš z Czech), 10-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1908 r. przez firmę Lux z Lądka-Zdroju; Lasówka, kościół filialny pw. św. Antoniego (2009 r., Petr Strakoš z Fryčovic), 10-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1914 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 1006) 13 ; Lądek-Zdrój, kościół parafialny pw. Narodzenia NMP (2010 r., Andrzej Błaszak z Sopotu), 25-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1905 r. przez firmę Lux z Lądka-Zdroju; Lutynia, kościół filialny pw. św. Jana Nepomucena (2005 r., Katedra Organów i Klawesynu Akademii Muzycznej w Katowicach), 5-głosowe mechaniczne organy (1M+P), wybudowane w 1901 r. przez Eduarda Wilhelma z Wrocławia 14 ; 10 Por. tenże, Działalność Zakładu Organmistrzowskiego Adama i Andrzeja Wolańskich z Lubania, w: M. Szymanowicz (red.), Studia Organologica, t. IV, Lublin 2012, s Por. tenże, Organy w kościołach dekanatu Bystrzyca Kłodzka, Lublin 2013, s ; tenże, Działalność Zakładu Organmistrzowskiego Adama i Andrzeja Wolańskich, s Prace prowadzono w ramach projektu niemieckiego Stowarzyszenia na Rzecz Badań i Utrzymania Śląskich Organów (VEESO). 13 Por. A. Prasał, Organy w kościele pw. św. Antoniego w Lasówce, Ziemia Kłodzka (2012), nr 220, s Por. M. Kogut, Renowacja organów w kościele św. Jana Nepomucena w Lutyni k. Lądka Zdroju, w:

7 A. Prasał Organy w kościołach diecezji świdnickiej Mieroszów, kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła (2008 r., firma Szydłowski z Mędłowa), 22-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1914 r. przez firmę Eule z Budziszyna; Niemcza, kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP (2012 r., Marek Mikonowicz z Wrocławia), 22-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1925 r. przez firmę Sauer z Frankfurtu n. Odrą 15 ; Nowa Ruda, kościół parafialny pw. św. Mikołaja (2006 r., firma Cynar z Wrocławia), 50-głosowe mechaniczne organy (3M+P), wybudowane w 1890 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 310); Nowa Ruda-Drogosław, kościół parafialny pw. św. Barbary (2009 r., firma Szydłowski z Mędłowa), 30-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1912 r. przez firmę Lux z Lądka-Zdroju 16 ; Nowa Ruda-Słupiec, kościół parafialny pw. św. Katarzyny (2011 r., firma Cynar z Wrocławia), 27-głosowe mechaniczne organy (2M+P), wybudowane w 1888 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy; Pisary, kościół filialny pw. św. Wacława (2009 r., firma Cynar z Wrocławia), 16-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1913 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 989); Radzików, kościół parafialny pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła (2004 r., firma Cynar z Wrocławia), 10-głosowe mechaniczne organy (2M+P), wybudowane w 1884 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 244); Wałbrzych, kościół parafialny pw. Świętych Aniołów Stróżów (2004 r., firma Broszko z Częstochowy), 46-głosowe pneumatyczne organy (3M+P), wybudowane w 1904 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy (opus 652); Wałbrzych, kościół parafialny pw. Zmartwychwstania Pańskiego (2009 r., firma Wolański z Lubania), 14-głosowe mechaniczne organy (2M+P), wybudowane w 1870 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy; Wałbrzych, kościół pomocniczy pw. Matki Bożej Bolesnej (2009 r., firma Wolański z Lubania), 5-głosowy, XVII-wieczny pozytyw 17 ; Wilkanów, kościół parafialny pw. św. Jerzego (2005 r., firma Broszko z Częstochowy), 23-głosowe pneumatyczne organy (2M+P), wybudowane w 1915 r. przez firmę Lux z Lądka-Zdroju i przebudowane w 1938 r. przez firmę Berschdorf z Nysy 18. Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem w zakresie budownictwa organowego było ukończenie remontu kapitalnego organów w bazylice Nawiedzenia NMP w Bar- G. Poźniak, P. Tarlinski (red.), Śląskie organy, Opole 2007, s Instrument wymaga jeszcze remontu kapitalnego. 16 Por. K. Szydłowska-Piekarska, Romantyczna dusza kościoła św. Barbary, Ziemia Kłodzka (2009), nr 183, s Por. A. Prasał, Działalność Zakładu Organmistrzowskiego Adama i Andrzeja Wolańskich, s Por. tenże, Organy w kościołach dekanatu Bystrzyca Kłodzka, s

8 74 Musica Ecclesiastica nr 11 (2016) dzie 19, bowiem instrument ten należy do największych i najcenniejszych na terenie Dolnego Śląska 20. Wybudowany został w 1759 r. przez wrocławskiego organmistrza Franza Josepha Eberhardta. Rokokowy prospekt jest dziełem bardzkiego snycerza Heinricha Hartmanna i jego syna, Johanna Nepomuka. W 1875 r. przebudowy instrumentu dokonała świdnicka firma Gebrüder Schlag. Organy o mechanicznej trakturze rejestrów i gry posiadają 50 głosów rozdzielonych na trzy manuały i pedał. Fot. 4. Bazylika Nawiedzenia NMP w Bardzie organy (fot. P. Dębski) Remont instrumentu przeprowadzony został w latach Jego inicjatorami byli: kustosz sanktuarium o. Mirosław Grakowicz CSsR oraz burmistrz Barda Krzysztof Żegański. Restaurację prospektu wykonała krakowska firma Ars Fortis. Z kolei prace przy mechanizmie prowadził zakład organmistrzowski Jehmlich z Drezna. Nadzór konserwatorski sprawował ks. Piotr Dębski z Referatu Muzycznego legnickiej Kurii Biskupiej. Poświęcenia organów dokonał 17 sierpnia 2013 r. kard. Joachim Meisner z Kolonii. Po Mszy św. koncert inauguracyjny wykonał Maciej Bator. Od tego momentu sanktuarium bardzkie stało się miejscem ważnych wydarzeń muzycznych. Już w dniach września 2013 r. odbyła się tam Międzynarodowa Sesja Organowa połączona z koncertami, kursem mistrzowskim oraz konkursem dla młodych organistów. Z kolei od 2014 r. organizowane jest Międzynarodowe Forum Muzyczne Bardzkie Lato Organowe pod dyrekcją artystyczną prof. Andrzeja Chorosińskiego. 19 Por. tenże, Kultura muzyczna w diecezji świdnickiej, s Por. J. Stępowski, Późnobarokowe organy Franza Josepha Eberharda w kościele Nawiedzenia NMP w Bardzie Śląskim, Zeszyty Naukowe Ludowego Instytutu Muzycznego 1 (1989), s ; P. Dębski, D. Galewski, Organy w bazylice pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bardzie, w: A. Kozieł (red.), Bardo skarby sztuki, Legnica 2011, s

9 A. Prasał Organy w kościołach diecezji świdnickiej Na wzmiankę zasługują także organy katedry świdnickiej 21. Instrument pochodzi z 1705 r. i jest dziełem Jana Dawida Siebera z Brna 22. W latach został gruntownie przebudowany przez świdnicką firmę Schlag & Söhne. Posiada 42 głosy (3M+P) i trakturę pneumatyczną. Przy organach prowadzone były dotychczas doraźne prace remontowe. Instrument wymaga jednak gruntownej i kosztownej renowacji. W marcu 2004 r. usunięto poważniejsze usterki. W sierpniu tegoż roku zainstalowano nową turbinę elektryczną. Z kolei w marcu 2009 r. przeprowadzono remont po uszkodzeniach powstałych w wyniku działań konserwatorskich w katedrze. Wszystkie prace wykonał Antoni Szydłowski. Od listopada 2012 r., z inicjatywy Zuzanny i Macieja Batorów z Fundacji Wspierania Kultury Muzycznej Chorda auxit, w katedrze świdnickiej organizowane były koncerty (m.in. w ramach Międzynarodowego Festiwalu Organowego Chorda auxit), podczas których zbierano fundusze na renowację katedralnego instrumentu. Pozwoliły one na wykonanie drobnych prac, m.in. gruntownego czyszczenia organów oraz wyremontowania miecha wyrównawczego I manuału. Prace w 2013 r. wykonali: Maciej Bator oraz organmistrz Marek Mikonowicz. Dopełniając treść powyższego artykułu, warto zaprezentować nieco szerszy punkt widzenia, ukazujący na przykładzie lokalnego Kościoła świdnickiego pewne charakterystyczne tendencje występujące w zakresie szeroko pojętego budownictwa organowego 23. Do najważniejszych z nich należy sprowadzanie organów z zagranicy. Jedyny wybudowany w diecezji instrument został przywieziony z Niemiec. W ostatnich latach, głównie z przyczyn ekonomicznych, zjawisko translokacji wyraźnie się nasiliło. Rodzi to szereg zagadnień związanych z adaptacją pozyskiwanych organów do konkretnych wnętrz 24. Zauważalne jest również instalowanie w kościołach organów elektronicznych 25. Zjawisko to bynajmniej nie ma charakteru tymczasowego. Dotyczy zarówno nowych świątyń, jak i tych, w których znajdują się organy piszczałkowe, wymagające jednak remontu. Zwiększa się natomiast troska duszpasterzy i władz państwowych o przywrócenie świetności licznym zabytkowym instrumentom. Pozytywnie ocenić trzeba powierzanie (nawet drobnych) prac remontowych, prowadzonych pod nadzorem konserwatorskim, wyspecjalizowanym firmom organmistrzowskim. 21 Por. A. Prasał, Kultura muzyczna w diecezji świdnickiej, s Por. W. Brylla, O świdnickich organach, Rocznik Świdnicki (1983), s , 70; tenże, R. Len, Organy w świdnickim kościele farnym p.w. śś. Stanisława i Wacława, Informator Krajoznawczy 46 (1987), s Por. A. Reginek, Tendencje w budownictwie organowym na terenie archidiecezji katowickiej w latach , w: G. Poźniak, P. Tarlinski (red.), Śląskie organy II, Opole 2011, s ; A. Szadejko, Nowo budowane i montowane organy w Polsce w pierwszej dekadzie dwudziestego pierwszego wieku. Podstawowe zagadnienia, w: J. Bramorski (red.), Muzyka sakralna wobec współczesnych wyzwań kulturowych, Gdańsk 2014, s Por. W. Szymański, Problem translokacji organów na przykładzie instrumentarium Archidiecezji Katowickiej, w: J. Gembalski (red.), Organy na Śląsku V, Katowice 2014, s Por. P. Tarlinski, Organy elektroniczne w liturgii tak czy nie?, Liturgia Sacra 2 (1996), nr 3 4, s

10 76 Musica Ecclesiastica nr 11 (2016) Nadal zdarzają się jednak niefachowe i niekontrolowane remonty. Godnym odnotowania zjawiskiem jest ponadto organizowanie na odnowionych instrumentach nie tylko okazjonalnych koncertów organowych, ale i cyklicznych imprez muzycznych. SUMMARY ORGANS IN THE CHURCHES OF THE DIOCESE OF ŚWIDNICA THE CONSTRUCTION OF NEW INSTRUMENTS AND CONSERVATION MEASURES IN THE YEARS The Diocese of Świdnica has existed since So far, only one pipe organ has been built in its territory. In 2005 the Wrocław-based Cynar company performed the installation of a 38-voice instrument with an electronic action for the Church of the Elevation of the Holy Cross in Kłodzko. For its construction the company used the organ of a deconsecrated church in Germany, i.e. St. Peter s Church in Frankfurt am Main. In other newly-built churches electronic instruments have been installed, mainly for financial reasons. Since the diocese was founded 10 years ago, 25 instruments have undergone thorough renovation. An important event was the general renovation of the 50-voice organ in the basilica of the Visitation of Our Lady in Bardo which was carried out by the Jehmlich company from Dresden. Słowa klucze: diecezja świdnicka, organy, budownictwo organowe, remonty organów. Key words: diocese of Świdnica, organs, organs construction, organs renovation.