PROGRAM REWITALIZACJI GMINY MIRSK

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do Uchwały nr Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia r. PROGRAM REWITALIZACJI GMINY MIRSK na lata PROJEKT 0 MIRSK 2016

2 ZESPÓŁ REDAKCYJNY Urząd Miasta i Gminy Mirsk plac Wolności Mirsk * * * EN PROJECT Andżelika Choczaj ul. Parkowa Jelcz Laskowice NIP: REGON:

3 Spis treści 1. Wprowadzenie Powiązanie z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Położenie geograficzne i układ funkcjonalny gminy Sfera społeczna Sfera przestrzenno-funkcjonalna Sfera techniczna Sfera środowiskowa Sfera gospodarcza Analiza SWOT Gminy Mirsk Wyznaczenie obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji Obszary zdegradowane Obszary rewitalizacji Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Cele rewitalizacji oraz kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk Projekty rewitalizacyjne Podstawowe projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne ( lista A ) Pozostałe projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne ( lista B ) Plan finansowy Mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi Partycypacja społeczna System wdrażania, monitoringu i ewaluacji

4 1. Wprowadzenie Mirsk przez wieki podlegał licznym przemianom, powodowanym przez zmieniające się uwarunkowania historyczne oraz społeczno-ekonomiczne. Tak jak w prawie każdej polskiej gminie również w Gminie Mirsk zlokalizowane są obszary, które wymagają podjęcia działań uzdrawiających, wprowadzających życie na tereny, które utraciły wartość w wyniku postępujących procesów degradacji. Dewaluacja przestrzeni gminy doprowadziła do sytuacji, w której władze i mieszkańcy oraz inne podmioty musiały podjąć wieloletnie, wspólne działania mające na celu zniwelowanie negatywnych zjawisk zarówno tych w sferze przestrzennej i infrastrukturalnej, jak i w społecznoekonomicznej. W minionych latach zrealizowano wiele przedsięwzięć rewitalizacyjnych we wszystkich sferach, zwłaszcza publicznej. Działania dotyczyły głównie obszaru infrastruktury. Dzięki uzyskanym środkom finansowym z funduszy europejskich wyremontowano prawie wszystkie drogi gminne, obszar stolicy gminy Mirska, został skanalizowany, nowe ekonomiczne oświetlenie uliczne sukcesywnie jest instalowane w kolejnych sołectwach. Zgodnie z planowanymi działaniami wynikającymi z poprzedniego Lokalnego Programu Rewitalizacji Mirska na lata , remonty obiektów publicznych (szkoły, obiekty sportowe i instytucje) zostały w większości zrealizowane. Zgodnie z gminną strategią podwyższono atrakcyjność turystyczną gminy przez spektakularne przedsięwzięcie jakim jest Geopark czy wieża widokowa. W dalszym ciągu na terenie gminy zauważalne są negatywne czynniki i zjawiska kryzysowe, których skala oraz charakter wymaga pilnych potrzeb rewitalizacyjnych. W związku z powyższym władze gminy zdecydowały o opracowaniu niniejszego Programu Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata (PR), który przewiduje szereg działań rewitalizacyjnych a ich wdrożenie umożliwi wyprowadzenie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych. Program rewitalizacji to inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446), ośmioletni program działań w sferze społecznej, ekonomicznej, przestrzennej, infrastrukturalnej, środowiskowej, kulturowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji (podlegający okresowi przejściowemu zgodnie z ustawą o rewitalizacji) 1. 1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , Minister Infrastruktury i Rozwoju 3

5 Program Rewitalizacji został opracowany zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Ministra Infrastruktury i Rozwoju oraz Wytycznymi programowymi IZ RPO WD dotyczącymi zasad przygotowania lokalnych programów rewitalizacji (lub dokumentów równorzędnych) w perspektywie finansowej Jednym z istotnych elementów dokumentu jest partycypacja społeczna. Na każdym etapie Program jest i będzie konsultowany z szerokim gronem potencjalnych beneficjentów i interesariuszy, w szczególności ze społecznością terenów zdegradowanych oraz tych wyznaczonych do rewitalizacji. Partycypacja społeczna będzie również obecna w procesie wdrażania, monitoringu i aktualizacji Programu. 4

6 2. Powiązanie z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Rewitalizacja jest procesem przemian mających na celu wyprowadzenie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych. Realizacja procesu odbywa się poprzez kompleksowe i zintegrowane przedsięwzięcia uwzględniające kluczowe kwestie w sferze społecznej, funkcjonalno-przestrzennej, gospodarczej i środowiskowej. Rewitalizacja jest wieloletnim i skoncentrowanym terytorialnie procesem, który jest inicjowany i sterowany przez jednostki samorządu terytorialnego w ścisłej współpracy ze społecznością lokalną. Różnorodność aspektów i interesów wszystkich uczestników procesu rewitalizacji wymaga stworzenia instrumentu pozwalającego na prowadzenie procesu rewitalizacji w sposób skoordynowany, zintegrowany i przede wszystkim zgodny z celami interesariuszy tego procesu. W tym celu opracowuje się programy rewitalizacyjne. Dokumenty te muszą wykazywać pełną zgodność z dokumentami strategicznymi i planistycznymi na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. Program rewitalizacji powinien być spójny z dokumentami społeczno-gospodarczymi oraz z dokumentami środowiskowymi. Pierwsza część niniejszego rozdziału traktuje o dokumentach dotyczących sfery gospodarczo-społecznej, druga zaś opisuje dokumenty środowiskowe. Najważniejszym dokumentem zakładającym inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu, rozwój krajów wspólnoty europejskiej jest Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Europa Strategia zakłada pracę nad pięcioma aspektami: zatrudnienie, badania i rozwój, zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii, edukacja, walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Najważniejszym celem związanym z kwestią zatrudnienia jest doprowadzenie do stanu, w którym 75% osób w wieku lat ma pracę. Kolejnym celem strategicznym dokumentu jest przeznaczenie na inwestycje w badania i rozwój 3% PKB Unii Europejskiej. Europa 2020 zakłada także ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 roku (lub nawet do 30%, jeśli warunki będą temu sprzyjać). Ponadto 20% energii powinno być pozyskiwane ze źródeł odnawialnych, a efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20%. Celem dotyczącym edukacji jest ograniczenie do poziomu poniżej 10% liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację i dążenie do sytuacji, w której 40% osób w wieku ma wykształcenie wyższe. Zrównoważony i inteligentny rozwój nie jest możliwy bez walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, dlatego celem działań, zarówno programu Europa 2020 jak też niniejszego programu rewitalizacji, jest również zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym. 5

7 Program Rewitalizacji Gminy Mirsk jest zgodny z krajowymi dokumentami strategicznymi, spośród których najważniejsze są: Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia Fala nowoczesności, Strategia Rozwoju Kraju 2020, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Umowa Partnerstwa oraz Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Zgodność zachodzi przede wszystkim na poziomie celów i efektów związanych z wdrożeniem działań ujętych we wszystkich ww. dokumentach oraz przewidzianych do realizacji w ramach przedmiotowego PR. Do obszarów strategicznych dokumentu Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności należą: konkurencyjność i innowacyjność (modernizacji), równoważenie potencjału rozwojowego regionów Polski (dyfuzja) oraz efektywność i sprawność państwa. Strategia ma na celu przede wszystkim poprawę, jakości życia Polaków (wzrost PKB na mieszkańca w relacji do najbogatszego państwa Unii Europejskiej oraz zwiększenie spójności społecznej) poprzez stabilny, wysoki wzrost gospodarczy pozwalający na modernizację kraju. Ponadto celami określonymi w dokumencie są: wspieranie prorozwojowej alokacji zasobów w gospodarce, stworzenie warunków dla wzrostu oszczędności oraz podaży pracy i innowacji, zmniejszenie długu publicznego i kontrola deficytu w cyklu koniunkturalnym, poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie konkurencyjności nauki, wzrost wydajności i konkurencyjności gospodarki, rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia i stworzenie workfare state, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska, wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystywania potencjałów regionalnych, zwiększenie dostępności terytorialnej Polski poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego, stworzenie sprawnego państwa jako modelu działania administracji publicznej, wzrost społecznego kapitału rozwoju. Głównym celem Strategii Rozwoju Kraju 2020 jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Ponadto celami dokumentu są: przejście od administrowania do zarządzania rozwojem, zapewnienie środków na działania rozwojowe, wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela, wzmocnienie stabilności makroekonomicznej, wzrost wydajności gospodarki, zwiększenie innowacyjności gospodarki, rozwój kapitału ludzkiego, zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych, bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, zwiększenie efektywności transportu, integracja społeczna, zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych, wzmocnienie 6

8 mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. Obszarami strategicznymi dokumentu są: sprawne i efektywne państwo, konkurencyjna gospodarka oraz spójność społeczna i terytorialna. Efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym to główny cel strategiczny Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie. Ponadto dokument zakłada działania związane ze wspomaganiem wzrostu konkurencyjności regionów, budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych, a także tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. Istotnymi dokumentami, w które wpisują się cele Programu Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata są również Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 oraz Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Podstawowym celem pierwszego z nich jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjałów osób w sposób umożliwiający im pełne uczestnictwo w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Najważniejszym zadaniem drugiego zaś jest wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski. Na poziomie regionalnym przedmiotowy Program Rewitalizacji jest spójny z dokumentami takimi jak: Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego w perspektywie 2020 to najważniejszy dokument strategiczny regionu, który ujmuje całość kwestii oddziałujących na kształtowanie sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Dolnego Śląska. W dokumencie zostały ujęte następujące cele: rozwój gospodarki opartej na wiedzy, zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej, wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa, zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno-informacyjnych, wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników, włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia, podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne. Zbieżność omawianego dokumentu z Programem Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata zachodzi więc na poziomie celów. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego 2020 jest głównym narzędziem kształtowania przez samorząd wojewódzki regionalnej polityki przestrzennej, która ma za zadanie ochronę i kształtowanie ładu przestrzennego. Celami zawartymi we wspomnianym dokumencie są: umocnienie jego wewnętrznej i zewnętrznej integracji przestrzennej, społeczno-gospodarczej oraz infrastrukturalnej w powiązaniu z sąsiednimi regionami 7

9 Polski, Czech i Niemiec oraz ukształtowanie Dolnego Śląska jako harmonijnie rozwiniętego, europejskiego regionu węzłowego o wysokim stopniu konkurencyjności i gospodarce opartej na wiedzy; zintegrowana ochrona zasobów przyrodniczo-krajobrazowych i racjonalne ich wykorzystanie oraz udostępnienie, a także stworzenie spójnego, regionalnego systemu obszarów chronionych; zintegrowana ochrona i rewitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego oraz utrzymanie tożsamości i odrębności kulturowej regionu; harmonijny, zintegrowany rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy oraz integracja Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego jako głównego węzła sieci osadniczej województwa; harmonizowanie rozwoju przestrzennego i społecznogospodarczego i aktywne przekształcanie pozostałych elementów systemu osadniczego województwa; efektywne wykorzystanie własnych zasobów województwa dla poprawy jakości życia i standardów zaspokajania potrzeb społeczeństwa; ukształtowanie sprawnych, bezpiecznych systemów transportu i komunikacji, powiązanych z systemem krajowym i europejskim oraz sprawnych, sieci infrastruktury technicznej, zapewniających dostawy wody i energii, właściwą gospodarkę odpadami oraz zapobieganie awariom i negatywnym skutkom klęsk żywiołowych. Program Rewitalizacji jest spójny z dokumentami na poziomie lokalnym, do których należą: Strategia Rozwoju Powiatu Lwóweckiego na lata , Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Mirsk na lata , Gminy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy Mirsk na lata W czasie prac nad dokumentem Strategii Rozwoju Powiatu Lwóweckiego na lata wyznaczono szereg celów, które należy zrealizować, by doprowadzić do rozwoju powiatu lwóweckiego. Cele te są zbieżne z celami programu rewitalizacji i zostały określone jako: pobudzanie inicjatyw gospodarczych, rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej, rozwój turystyki, rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej i kolejowej oraz warunków dostępu, poprawa ochrony środowiska, reorientacja terenów wiejskich i gospodarki wolnej, poprawa bezpieczeństwa publicznego, poprawa opieki zdrowotnej, reorientacja i wzbogacenie sfery kultury, systemu edukacji, działalności sportowo-rekreacyjnej, poprawa promocji powiatu. W dokumencie Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Mirsk na lata opracowano cztery najważniejsze cele strategiczne tożsame z celami rewitalizacji, którymi są: wzmocnienie trwałego rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, poprawa jakości życia mieszkańców, rozwój społeczeństwa i integracja wspólnoty lokalnej, ochrona środowiska naturalnego. Rada Miasta i Gminy Mirsk uchwaliła także Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, którego podstawowymi celami są: redukowanie czynników, które mają wpływ na powiększanie się grona osób uzależnionych, zmniejszanie zaburzeń w funkcjonowaniu rodzin 8

10 dotkniętych chorobą alkoholową poprzez budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej, poszerzanie działań profilaktycznych o nowe formy i zwiększanie dostępności do terapii. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy Mirsk na lata to dokument przyjęty 19 grudnia 2008 roku Uchwałą nr XXXI/166/08 przez Radę Miejską Gminy Mirsk. W tej strategii zostały opisane i określone problemy społeczne na terenie gminy. W dokumencie zostały także wyznaczone cele oraz zadania dążące do rozwiązywania problemów społecznych na terenie miasta i gminy Mirsk. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 jest najważniejszym dokumentem strategicznym dotyczącym ładu przestrzennego Polski. Jego głównym celem jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania ogólnych celów rozwojowych konkurencyjności, zwiększenia zatrudnienia, sprawności funkcjonowania państwa oraz spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym w długim okresie. Program Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata uwzględnia założenia KPZK 2030 w szczególności w zakresie dostępności infrastruktury społecznej. Działania te wpisują się w Cel 2 - Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów. Działania rewitalizacyjne znacząco wpłyną na zwiększenie ładu przestrzennego Mirska, a tym samym przyczynią się do wzrostu jakości życia mieszkańców. Poprawa estetyki reprezentacyjnych obszarów miasta doprowadzi do podniesienia jego atrakcyjności oraz przywrócenia korzystnych warunków życia z wykorzystaniem potencjału kulturowego i przyrodniczego, dzięki interwencjom w sferze planowania przestrzennego. Polityka Klimatyczna Polski to dokument zawierający strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020 oraz określa cele i priorytety polityki klimatycznej Polski. Celem strategicznym polityki klimatycznej jest: Włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększania zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych. Program Rewitalizacji Gminy Mirsk przyczyni się do realizacji celów strategii dzięki uwzględnieniu działań polegających na racjonalnym wykorzystaniu energii i termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych. Powyższe działania będą skutkowały poprawą jakości powietrza, poprzez zmniejszenie lokalnej emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych związanej ze spalaniem paliw na terenie Mirska. 9

11 Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata z perspektywą do 2021 r. wyznacza cele, kierunki działań oraz zadania z zakresu ochrony środowiska na terenie województwa dolnośląskiego. Jego główną zasadą jest zrównoważony rozwój, umożliwiający harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną środowiska naturalnego. W związku z powyższym, celem nadrzędnym jest: Nowoczesna gospodarka (efektywne wykorzystanie zasobów), harmonijny, zintegrowany rozwój przestrzenny oraz społeczno-gospodarczy w atrakcyjnym środowisku naturalnym. Program Rewitalizacji Gminy Mirsk jest zatem zbieżny względem celów dotyczących konieczności dbałości o stan środowiska naturalnego. Realizacja działań ujętych w PR przyczyni się do realizacji celów Programu dzięki uwzględnieniu działań rewitalizacyjnych sfery przyrodniczej. Rewitalizacja środowiska naturalnego służyć będzie zarówno zachowaniu najatrakcyjniejszych przyrodniczo obszarów Mirska, jak i wykorzystaniu ich do wypoczynku, rekreacji i regeneracji sił mieszkańców. Program zakłada ponadto wprowadzenie nowych proekologicznych technologii w ramach planowanych prac i inwestycji. Ochrona środowiska prowadzona będzie również przez racjonalne wykorzystywanie jej zasobów oraz popularyzację wiedzy przyrodniczej wśród społeczeństwa. Program ochrony powietrza dla strefy dolnośląskiej, w którym zostały przekroczone poziomy dopuszczalne pyłu zawieszonego PM10, tlenku węgla oraz poziomy docelowe benzo(a)pirenu i ozonu w powietrzu, skoncentrowany jest na głównych powodach występowania przekroczeń poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń i znalezieniu możliwych do przeprowadzenia działań obniżających poziomów tych zanieczyszczeń, co najmniej do poziomów dopuszczalnych/docelowych. Działania wytypowane do wdrożenia w ramach Program Rewitalizacji Gminy Mirsk będą wspomagać dążenie, zarówno Mirska, jak i całej strefy dolnośląskiej, do sukcesywnego ograniczania negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń atmosferycznych. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego wyznacza kierunki działań oraz określa cele ekologiczne, priorytety i działania proekologiczne niezbędne do osiągnięcia postawionych celów. Cele i działania ujęte w programie ochrony środowiska służą głównie do tworzenia warunków dla takich zachowań społeczeństwa, które polegać będą przede wszystkim na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na danym terenie, a następnie na jego poprawie. Realizacja tych celów powinna przyczynić się do zrównoważonego rozwoju gospodarczego, polepszenia warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie powiatu lwóweckiego. Program Rewitalizacji Gminy Mirsk zawiera działania wspomagające dążenie do ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi z uwzględnieniem 10

12 konieczności ochrony środowiska, których wdrożenie pozwoli na realizację celów wskazanych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Lwóweckiego. Celem opracowania i uchwalenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirsk (PGN) jest przede wszystkim realizacja celów zawartych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, do których należą: redukcja emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, redukcja zużycia energii finalnej poprawa efektywności energetycznej. Obszary strategiczne planu obejmują racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych i ochronę powietrza, poprzez zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Program Rewitalizacji Gminy Mirsk przyczyni się do realizacji PGN dzięki podjęciu działań proefektywnościowych i proekologicznych. Ponadto PR wpisuje się w cel szczegółowy 4. Poprawa ładu przestrzennego, rozwój zrównoważonej przestrzeni publicznej poprzez projekty przyczyniające się podniesienia atrakcyjności korzystania ze struktur urbanistycznych oraz rewitalizacji przestrzeni wykorzystywanej publicznie, która będzie zachęcać do przebywania i inwestowania w obrębie Mirska. Celem nadrzędnym Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Mirsk jest Poprawa poszczególnych elementów środowiska warunkiem zrównoważonego rozwoju Gminy Mirsk. W tym kontekście Program Rewitalizacji dla Gminy Mirsk jest spójny z głównym celem polityki środowiskowej gminy w odniesieniu do kierunków zadań takich jak: ograniczenie emisji w sektorze komunalnym, ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, ochrona zasobów przyrodniczych, edukacja ekologiczna. Wdrożenie PR poprzez działania naprawcze będzie zatem jednym z elementów wpływających na poprawę stanu i jakości środowiska naturalnego w gminie. 11

13 3. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Rewitalizacja jest kompleksowym procesem wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji 2. W rozdziale przedstawiono kompleksową diagnozę Gminy Mirsk, która opracowana została według zaleceń wskazanych zarówno w Ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U poz. 1777) oraz Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 lipca 2015 r. Przedmiotowa diagnoza opiera się na mierzalnych wskaźnikach opisujących przede wszystkim zjawiska i problemy społeczne występujące na obszarze Gminy Mirsk. Podstawą wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz terenów przeznaczonych do rewitalizacji były analizy dokonywane w oparciu o wstępny podział gminy na 17 sołectw i miasto Mirsk. Dodatkowo w mieście wydzielono 2 obszary: Śródmieście oraz obrzeża miasta. Taki sposób najbardziej odzwierciedla podział terytorialny gminy wynikający z uwarunkowań społecznych, historycznych a także przestrzennych. Ponadto gminne statystyki od lat opierają się właśnie na takim podziale. Sytuacja w każdej ze sfer, oprócz założonych wskaźników, została uzupełniona dodatkowymi informacjami w celu pełnej identyfikacji zjawisk kryzysowych a także celem ukazania potencjału omawianych obszarów. Podstawowe dane na wstępnie zidentyfikowanych 19 obszarach przedstawiono w tabeli poniżej. 2 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata

14 Mirsk Nazwa obszaru Tabela 1 Ogólna charakterystyka diagnozowanych obszarów. Udział ludności Liczba ludności obszaru w ogólnej Powierzchnia (stan na ) liczbie mieszkańców obszaru (ha) gminy ,4% 1466,2 Udział powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy 8% Śródmieście obrzeża ,1% 18,2% 56, ,43 0,3% 7,6% Brzeziniec 144 1,6% 383,2 2% Gajówka 141 1,6% 247,8 1% Giebułtów ,9% 1204,6 6% Gierczyn 300 3,4% 760,2 4% Grudza 228 2,6% 627 3% Kamień 163 1,9% 367,5 2% Karłowiec 89 1,0% 157,7 1% Kłopotnica 40 0,5% 200 1% Kotlina 32 0,4% 109,4 1% Krobica Obszar zamieszkały: Obszar niezamieszkały część Gór Izerskich % 8900,6 48% Kwieciszowice 130 1,5% 311,9 2% Mlądz 179 2,0% 353,9 2% Mroczkowice 322 3,7% 642 3% Proszowa 136 1,6% 274,1 1% Przecznica 287 3,3% 559,2 3% Rębiszów 681 7,8% 1419,59 8% Orłowice 290 3,3% 310,6 2% Łącznie: 8756 osób ,49 ha Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 3,6% Bardzo mała liczba mieszkańców 3 sołectw: Karłowiec (89 osoby), Kłopotnica (40 osoby) oraz Kotlina (32 osoby), powodują że przeprowadzenie szczegółowej analizy dla tych obszarów byłoby niezasadne. Niezasadne jest także analizowanie niezamieszkałego obszaru w sołectwie Krobica. W związku z powyższym ostatecznej diagnozie poddano 16 obszarów o łącznej powierzchni 9255,79 ha (co stanowi 49% powierzchni gminy), zamieszkałych przez 8595 osób (co stanowi 98% ludności gminy). Dla potrzeb wyznaczenia obszarów zdegradowanych w Gminie Mirsk określono listę 25 kluczowych wskaźników diagnozujących poszczególne sfery funkcjonowania gminy w zakresie sytuacji społecznej, a także gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, środowiskowej oraz technicznej. Za negatywne zjawisko w danej sferze, zgodnie z ww. wytycznymi, uznaje się sytuację, gdy mierniki rozwoju opisujące ww. sfery wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju w odniesieniu do wartości referencyjnej dla całej gminy % 13

15 Kluczowe wskaźniki wykorzystane do wyznaczenia obszarów zdegradowanych to: Tabela 2 Wskaźniki służące wyznaczeniu obszarów zdegradowanych. l.p. Zjawisko kryzysowe Wskaźnik 3 SFERA SPOŁECZNA 1. Gęstość zaludnienia Liczba mieszkańców na 1 km 2 2. Gęstość zaludnienia Średnia liczba mieszkańców w 1 gospodarstwie domowym mieszkań 3. Depopulacja Procentowy spadek liczby mieszkańców 4. Bezrobocie Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na 100 mieszkańców Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych 5. Ubóstwo Liczba gospodarstw domowych objętych pomocą MGOPS w Mirsku w ogólnej liczbie gospodarstw domowych Wskaźnik zagrożenia ubóstwem (stosunek liczby gospodarstw ubogich do liczby wszystkich gospodarstw) Liczba rodzin przyjmujących pomoc w formie dożywiania na 100 gospodarstw domowych Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na długotrwałą lub ciężką chorobę w przeliczeniu na 100 rodzin Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych w przeliczeniu na 100 rodzin Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z wielodzietnością na 100 mieszkańców 6. Bezdomność Liczba osób bezdomnych 7. Potrzeba ochrony macierzyństwa Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z potrzebą ochrony macierzyństwa 8. Alkoholizm Rodziny korzystające z pomocy społecznej ze względu na alkoholizm na 100 gospodarstw 9. Niepełnosprawność Liczba rodzin, w których znajduje się osoba korzystająca z pomocy społecznej ze względu na niepełnosprawność na 100 gospodarstw domowych 10. Niski poziom edukacji Wyniki sprawdzianu szóstoklasisty z 2015 r. 11. Wykluczenie społeczne spowodowane odbyciem kary pozbawienia wolności Osoby mające trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego SFERA TECHNICZNA 12. Stare budownictwo % udział budynków wybudowanych przed 1918 r. w stosunku do wszystkich budynków zlokalizowanych na obszarze 13. Mieszkania komunalne i socjalne Liczba mieszkań komunalnych i socjalnych na 100 mieszkańców obszaru 3 wszystkie wskaźniki odnoszą się do danych występujących na danym obszarze. 14

16 SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA 14. Deficyt lub niska jakość Brak dostępu do punktów bibliotecznych terenów i obiektów publicznych Brak dostępu do boisk sportowych lub sal gimnastycznych 15. Deficyt lub niska jakość infrastruktury turystycznej 16. Zanieczyszczenie środowiska Brak dostępu do placów zabaw STREFA GOSPODARCZA Brak obiektów noclegowych Brak zadowolenia przedsiębiorców z prowadzonej działalności gospodarczej SFERA ŚRODOWISKOWA Stopień zanieczyszczenia powietrza Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj. O wyborze obszaru rewitalizacji zadecydowała silna koncentracja negatywnych zjawisk oraz istotne znaczenie tego obszaru dla rozwoju lokalnego. Ponadto, w marcu i kwietniu 2016 roku przeprowadzono na terenie całej Gminy Mirsk badania ankietowe wśród mieszkańców. Badanie miało na celu poznanie opinii na temat obszarów gminy wymagających podjęcia działań rewitalizacyjnych, wskazania konkretnego obszaru gminy oraz dokonanie oceny kluczowych problemów na jej terenie. Mieszkańcy mieli także możliwość podania własnych propozycji działań, które miałyby być realizowane na obszarze wsparcia. Wyniki badań ankietowych wykorzystano przy planowaniu zadań rewitalizacyjnych. 3.2 Położenie geograficzne i układ funkcjonalny gminy Gmina Mirsk administracyjnie położona jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie lwóweckim. Siedzibą miejsko wiejskiej gminy jest miasto Mirsk. Położenie miasta określają współrzędne geograficzne: 50 58'09 N i 15 22'58 E. Lokalizację Mirska na tle Polski oraz województwa dolnośląskiego przedstawiono na mapach poniżej. 15

17 Rysunek 1 Położenie Gminy Mirsk na tle Polski. Źródło: opracowanie EN RPOJECT Andżelika Choczaj na podstawie Rysunek 2 Położenie Gminy Mirsk na tle województwa dolnośląskiego. Źródło: opracowanie EN RPOJECT Andżelika Choczaj na podstawie 16

18 Gmina Mirsk leży w centralnej części Pogórza Izerskiego, na północ od Gór Izerskich, w ciągu osadnictwa, jakie powstało w górnym biegu Kwisy. Od zachodu Kotlinę Mirską ogranicza Pogórze Izerskie, od północy niewielkie wzgórza nad zmieniającą tu bieg z północnego na zachodni Kwisą, od wschodu Przedgórze Rębiszowskie, od południa Grzbiet Kamieniecki. Powierzchnia dna kotliny jest pofalowana i nachylona ku północy. Kotlinę przecina rzeka Kwisa, płynąca w wyraźnie ukształtowanej dolinie, oddzielonej od zboczy ostrymi krawędziami. W obrębie kotliny, wypełnionej w przeważającej części utworami polodowcowymi oraz osadami miocenu, skały głębiej położonego podłoża krystalicznego wychodzą na powierzchnię jedynie na wzgórzu Wyrwak. Główną rzeką odwadniającą Kotlinę Mirską jest Kwisa, wraz z dopływami, biorąca swój początek na zboczach Izerskiego Garbu na wysokości ok m n.p.m. Na wysokości Mirska wpadają do niej dwa większe dopływy prawostronny Długi Potok oraz lewostronny Czarny Potok. Powierzchnia gminy wynosi ok. 186,2 km 2, co stanowi 0,9% całkowitej powierzchni województwa dolnośląskiego. Gmina graniczy: od północnego-zachodu z Gminą Leśna, od północy z Gminą Gryfów Śląski, od północnego-wschodu z Gminą Lubomierz, od wschodu z Gminą Stara Kamienica, od południowego-wschodu i południa z miastem Szklarska Poręba, od południa z Miastem Świeradów Zdrój, od południowego-zachodu znajduje się granica państwa z Republiką Czeską. Przez teren gminy przebiegają trzy ważne trasy komunikacyjne: droga wojewódzka nr 361 Radoniów Mirsk Orłowice Granica Państwa (przejście Czerniawa Zdrój Nove Mesto), droga wojewódzka nr 360 Gryfów Śląski Świecie Granica Państwa (przejście Świecie Jindrichovice), droga wojewódzka nr 358 Włosień Świecie Świeradów Zdrój. 17

19 Rysunek 3 Drogi wojewódzkie przebiegające przez teren Gminy Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Odległość samego miasta Mirska od wybranych miejscowości przedstawia się następująco: Świeradów Zdrój 9 km, Gryfów Śl. 11km, Lwówek Śl. 28 km, Szklarska Poręba 29 km, Jelenia Góra 32 km, Zgorzelec 49 km, Wrocław 156 km. Strukturę osadniczą gminy tworzy miasto Mirsk oraz 17 sołectw (Brzeziniec, Gajówka, Giebułtów, Gierczyn, Grudza, Kamień, Karłowiec, Kłopotnica, Kotlina, Krobica, Kwieciszowice, Mlądz, Mroczkowice, Proszowa, Przecznica, Rębiszów, Orłowice), liczących łącznie 23 miejscowości. Szczegółowy podział terytorialny gminy przedstawiono poniżej. 18

20 Rysunek 4 Podział Gminy Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie uchwały nr XXXI/164/00 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia z dnia 24 sierpnia 2000 r. w sprawie uchwalenia statutu gminy Mirsk. Głównym ośrodkiem wspólnoty jest miasto Mirsk, z historycznym rynkiem i ukształtowaną tkanką, zlokalizowane w centralnej części gminy. Stanowi największy obszar zurbanizowany gminy. Układ łańcuchowy miasta rozwija się wzdłuż głównego szlaku komunikacyjnego (droga wojewódzka nr 361 Gryfów Śl. Czerniawa Zdrój) i po obu brzegach rzeki Kwisy. Zabudowa 19

21 łańcuchowa Mirska łączy się z zabudową wsi Brzeziniec i Karłowiec na północy oraz wsią Mroczkowice na południu, tworząc długi ciąg zabudowy wzdłuż wyżej wymienionej drogi i rzeki Kwisy. Największymi miejscowościami wiejskimi są Giebułtów oraz Rębiszów, które tak samo jak miasto Mirsk, pełnią ważną funkcję społeczno-gospodarczą gminy. 3.3 Sfera społeczna Struktura demograficzna i społeczna W 2015 roku Gminę Mirsk zamieszkiwało osoby, z czego 51% stanowiły kobiety, a 48% mężczyźni. W latach liczba mieszkańców zmalała o 1,77%. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 47 osoby/km 2. W Mirsku zamieszkuje 45,63% społeczności gminy. Poniżej przedstawiono zmianę liczby ludności na przełomie w gminie. Tabela 3 Liczba ludności Gminy Mirsk w latach ROK Liczba ludności Ogółem w gminie Mężczyźni Kobiety Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirsk oraz danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Wykres 1 Ludność Gminy Mirsk w latach Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirsk 20

22 Jak wynika z powyższych danych, liczba ludności na przełomie lat wykazuje tendencję spadkową. Jest to negatywne zjawisko wskazujące na malejący potencjał ludnościowy, który w dłuższym okresie będzie negatywnie oddziaływał na możliwości rozwojowe gminy. Najbardziej zaludnionym terenem gminy jest miasto Mirsk. W przypadku terenów wiejskich, najwięcej mieszkańców, zamieszkuje teren sołectwa- Giebułtów, najmniej bo zaledwie 32 mieszka w Kotlinie. Liczbę ludności w poszczególnych sołectwach gminnych oraz mieście przedstawiono poniżej. Tabela 4 Liczba ludności poszczególnych sołectw na terenie Gminy Mirsk w latach ROK Obszar Ogółem na terenach wiejskich Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Karłowiec Kłopotnica Kotlina Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice miasto Mirsk Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Gęstość zaludnienia w poszczególnych obszarach przedstawia się następująco: Mirsk Nazwa obszaru Liczba ludności (stan na ) 3971 Powierzchnia obszaru (km 2 ) 14,662 Gęstość zaludnienia (os./1 km 2 ) 270,84 Śródmieście Mirska , ,42 obrzeża , ,31 Brzeziniec 144 3,832 37,58 21

23 Gajówka 141 2,478 56,9 Giebułtów , ,5 Gierczyn 300 7,602 39,46 Grudza 228 6,27 36,36 Kamień 163 3,675 44,35 Krobica 316 3,28 96,34 Kwieciszowice 130 3,119 41,68 Mlądz 179 3,539 50,58 Mroczkowice 322 6,42 50,16 Proszowa 136 2,741 49,62 Przecznica 287 5,592 51,32 Rębiszów , ,97 Orłowice 290 3,106 93,37 Łącznie w gminie: 8756 osób 18 6,2349 km 2 Średnia dla gminy: 47,02 os./km 2 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Największa gęstość zaludnienia występuje na terenie Mirska. Wskaźnik ten przekracza 270 osób na 1 km 2 w całym mieście, a w jego centrum wynosi ponad 4 tys. osób na 1 km 2. Duża gęstość zaludnienia często przekłada się na nasilenie problemów społecznych oraz małą powierzchnię terenów zielonych i rekreacyjnych. W związku z powyższym zjawisko to uznawane jest jako negatywne. Najmniejszą gęstość zaludnienia, 36,36 os. na 1 km 2 obserwuje się na terenie Grudzy. 22

24 Tabela 5 Gęstość zaludnienia w poszczególnych obszarach (w osobach na 1 km 2 ). Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Giebułtów, Gajówka, Rębiszów, Mlądz, Przecznica, Proszowa, Mroczkowice, Orłowice, Krobica Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Giebułtów Dodatkowo Śródmieście miasta charakteryzuje się największą liczbą osób w przeliczeniu na gospodarstwo domowe prawie 8 osób w jednym gospodarstwie domowym. Dla całej gminy wskaźnik ten wynosi 3,76 osoby, natomiast dla Polski 2,73 osoby. Nazwa obszaru Mirsk Tabela 6 Średnia liczba mieszkańców w gospodarstwie domowym. Liczba ludności Liczba gospodarstw Średnia liczba mieszkańców (stan na ) domowych w 1 gospodarstwie domowym ,92 Śródmieście ,51 23

25 obrzeża ,29 Brzeziniec ,51 Gajówka ,27 Giebułtów ,02 Gierczyn ,17 Grudza ,3 Kamień ,54 Krobica ,13 Kwieciszowice ,02 Mlądz ,93 Mroczkowice ,74 Proszowa ,49 Przecznica ,42 Rębiszów ,27 Orłowice ,82 Łącznie w gminie: 8756 osób 2330 Średnia dla gminy: 3,76 os./ gosp. dom. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 5 Średnia liczba mieszkańców w 1 gospodarstwie domowym ( osoby na 1 gospodarstwo domowe). Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 24

26 Obszar występowania negatywnych zjawisk: Giebułtów, Gierczyn, Przecznica, Gajówka, Mirsk (Śródmieście) Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Śródmieście Mirska Dostępne dane statystyczne ukazują, iż największym spadkiem liczby mieszkańców, na przełomie , charakteryzuje się sołectwo Krobica (ponad 4% spadek ludności). Dodatni przyrost mieszkańców zaobserwowano aż w 7 sołectwach. Procentową zmianę liczby ludności na przełomie w poszczególnych sołectwach gminy oraz mieście Mirsk przedstawiono poniżej. Tabela 7 Procentowy spadek/wzrost ludności gminy na przełomie Nazwa obszaru % spadek/wzrost ludności Mirsk -3,4% Brzeziniec -2,7% Gajówka 23,7% Giebułtów -3,4% Gierczyn -2,3% Grudza 1,8% Kamień 11,6% Krobica -4,5% Kwieciszowice -1,5% Mlądz 5,9% Mroczkowice 5,6% Proszowa 8,8% Przecznica 3,2% Rębiszów -2,3% Orłowice -0,7% Średnia dla -1,43% gminy: Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie GUS oraz danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 25

27 Rysunek 6 Procentowy spadek/wzrost liczby ludności w poszczególnych obszarach. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk, Giebułtów, Rębiszów, Kwieciszowice, Gierczyn, Krobica Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Krobica, Mirsk, Giebułtów Stopniowa depopulacja ludności gminy ma związek z negatywnymi trendami demograficznymi, takimi jak ujemny przyrost naturalny, oraz ujemne saldo migracji. Zgodnie z prognozami GUS, do 2030 roku znaczny ubytek ludności dotknie przede wszystkim miasta, głównie z powodu mniejszej dzietności w miastach niż na wsi, ale też na skutek nowego zjawiska, jakim jest przemieszczanie się części ludności miejskiej na tereny wiejskie na obrzeżach miast. Problem ten dotyka również miasta Mirsk, a w szczególności Śródmieścia. Przyrost naturalny na terenie gminy kształtuje się na poziomie -56 (dane GUS, 2014 r.). Odpowiada to przyrostowi naturalnemu -6,3 na 1000 mieszkańców (na terenie miasta wskaźnik ten 26

28 wynosi -6,9). W 2014 roku urodziło się 65 dzieci (43% dzieci w mieście), w tym 55,4% dziewczynek i 44,6% chłopców. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów, zarówno dla gminy jak i miasta Mirsk, wynosi 0,74 i jest znacznie mniejszy od średniej dla województwa oraz znacznie mniejszy od współczynnika dynamiki demograficznej dla całej Polski. Pomimo nieznacznego wzrostu przyrostu naturalnego w 2014 roku, jego wartość w Gminie Mirsk wciąż utrzymuje się na ujemnym poziomie, co w dłuższej perspektywie może pogłębić niekorzystne tendencje w sferze demograficznej. Poniżej przedstawiono zmianę przyrostu naturalnego w całej gminie na przełomie roku Wykres 2 Przyrost naturalny w Gminie Mirsk w latach w gminie w mieście Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. Zgodnie z danymi statystycznymi, na 1000 ludności Gminy Mirsk przypada zgonów. W samym mieście wskaźnik ten wynosi 13,89 4. Jest to znacznie więcej od wartości średniej dla województwa dolnośląskiego oraz znacznie więcej od wartości średniej dla kraju, która wynosi odpowiednio 10,28 oraz 9.78 zgonów. Negatywna sytuacja zauważalna jest również w przypadku salda migracji. W 2014 roku zarejestrowano 100 zameldowań w ruchu wewnętrznym (46 w mieście) oraz 104 wymeldowań (46 w mieście), w wyniku, czego saldo migracji wewnętrznych wynosi dla Gminy Mirsk -4. W tym samym roku 4 osób zameldowało się z zagranicy oraz zarejestrowano 18 wymeldowań za granicę, co wskazuje na saldo migracji zagranicznych wynoszące Tamże. 27

29 Rysunek 7 Migracje na pobyt stały w latach w Gminie Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Migracja jest jednym z głównych problemów, z jakimi borykają się gminy miejsko-wiejskie, takie jak Gmina Mirsk. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim osób młodych, które opuszczają rodzinne strony w poszukiwaniu lepszej pracy w dużych ośrodkach miejskich jak Wrocław czy miasta powiatowe. Alternatywą są również wyjazdy do pracy za granicę. W analizowanym okresie liczba osób opuszczających gminę przewyższa liczbę osób osiedlających się na jej terenie. Taki trend może świadczyć o przekonaniu, że gmina nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom mieszkańców. Potencjał gminy oraz wyznaczenie kierunków jej rozwoju nie zależy tylko od liczby mieszkańców w niej przebywających, ale także od struktury demograficznej. W Gminie Mirsk zauważalna jest niekorzystna tendencja związana ze starzeniem się społeczeństwa. W 2014 r. w gminie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 29,2 osoby w wieku poprodukcyjnym. Natomiast na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym przypadało aż 115,3 osoby w wieku poprodukcyjnym (dane GUS). Dla porównania dla powiatu lwóweckiego na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 28,7 osoby w wieku poprodukcyjnym, a na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym przypadało 110,1 osoby w wieku poprodukcyjnym. W ludności ogółem 18,6% stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym, 65,6% to osoby w wieku produkcyjnym, natomiast 15,9% to osoby w wieku poprodukcyjnym. Taka 28

30 sama tendencja utrzymuje się w mieście Mirsk, w którym w 2014 roku, 63,9% mieszkańców miasta było w wieku produkcyjnym, 15,7% w wieku przedprodukcyjnym, a aż 20,4% mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. W całej gminie, w porównaniu do roku 2009, liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym uległa zmniejszeniu w 2014 r. o 135 osoby. W tym samym okresie liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym wzrosła o 251 osób, natomiast w wieku poprodukcyjnym zmalała o 210 osób. Zmiany te obrazuje poniższy wykres: Wykres 3 Struktura demograficzna Gminy Mirsk w latach poprodukcyjny produkcyjny przedprodukcyjny Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. Zgodnie z przedstawionymi danymi, w latach , następuje spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym, wzrost w wieku produkcyjnym oraz wzrost liczby mieszkańców poprodukcyjnych. Wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym oraz spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym to zjawisko negatywne. Związane jest to ze zmniejszającą się liczbą urodzeń. Osoby w wieku przedprodukcyjnym w przyszłości wejdą w wiek produkcyjny, zaś osoby w wieku produkcyjnym będą przechodzić w wiek poprodukcyjny. Takie zjawisko będzie skutkować procesem starzenia się społeczeństwa w gminie, co w konsekwencji będzie powodować niekorzystne zmiany w strukturze demograficznej. Podsumowując, na terenie Gminy Mirsk od kilku lat występują zjawiska negatywne jak: zmniejszająca się liczba mieszkańców, ujemny przyrost naturalny, wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Postępuje zjawisko starzenia się społeczeństwa. Konieczne stają się zatem działania, które w jakimś stopniu podnosiłyby jakość życia mieszkańców Gminy Mirsk po to, aby przywiązać 29

31 obecnych i przyciągnąć nowych mieszkańców. Takim działaniem jest niewątpliwie realizacja działań z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Bezrobocie Mimo że województwo dolnośląskie znajduje się wśród pięciu województw o najniższym wskaźniku bezrobocia, to jednak Gmina Mirsk jest częścią kraju dotkniętą bardzo wysokim poziomem bezrobocia. Stopa bezrobocia dla powiatu lwóweckiego wynosi bowiem, według danych GUS z 2014 roku, 26,4%, czyli zdecydowanie więcej niż w skali województwa i w porównaniu do całego kraju. Szacowane bezrobocie w województwie dolnośląskim wynosi bowiem 10,4%, a w Polsce 11,4%. W Gminie Mirsk na 1000 mieszkańców pracują zaledwie 82 osoby, z czego 49,6% wszystkich pracujących stanowią kobiety, a 50,4% - mężczyźni. W 2014 roku bezrobocie w gminie wynosiło 27,8% i dotyczyło 25,4% kobiet oraz 29,8% mężczyzn. Poniżej zamieszczono wykres, który przedstawia zmiany szacunkowej stopy bezrobocia rejestrowanego w gminie na przestrzeni ostatnich lat. Rysunek 8 Szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego w Gminie Mirsk w latach Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie: Analiza powyższego wykresu pozwala zauważyć, że w ostatnich latach poziom bezrobocia na terenie Gminy Mirsk nieznacznie maleje, co jest odzwierciedleniem tendencji na poziomie wojewódzkim i krajowym. Mimo to należy pamiętać, że stopa bezrobocia rejestrowanego w gminie wciąż pozostaje na bardzo wysokim poziomie i znacznie odbiega od poziomu krajowego i wojewódzkiego. Ten stan jest natomiast odbiciem sytuacji na powiatowym rynku pracy. Poniższy 30

32 wykres prezentuje szacowaną stopę bezrobocia rejestrowanego w powiecie lwóweckim, w granicach, którego leży Gmina Mirsk. Rysunek 9 Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie lwóweckim w latach Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Jak już zostało wspomniane, Gmina Mirsk znajduje się w obszarze wysokiego bezrobocia. Analizując powyższy wykres, można zauważyć, że poziom bezrobocia w powiecie lwóweckim jest znacznie wyższy od poziomu szacowanego bezrobocia rejestrowanego w województwie dolnośląskim i w Polsce. Ponadto dane Głównego Urzędu Statystycznego z końca lutego 2016 wskazują, że powiat lwówecki jest jednym z pięciu (obok złotoryjskiego, kłodzkiego, górowskiego, wałbrzyskiego) powiatów o najwyższym poziomie stopy bezrobocia rejestrowanego w województwie dolnośląskim. Największa część (31,7%) aktywnych zawodowo mieszkańców Gminy Mirsk znajduje zatrudnienie w sektorze rolniczym. Nieco mniejszą grupę stanowią osoby zatrudnione w przemyśle i w budownictwie 29,8%. 10,6% pracujących mieszkańców gminy jest zatrudnionych w sektorze usługowym. Spośród aktywnych zawodowo mieszkańców Gminy Mirsk, 672 osoby pracują poza gminą, a zaledwie 266 osób przyjeżdża do pracy z innych gmin, co daje saldo przyjazdów i wyjazdów do pracy równe Należy nadmienić, że stopa bezrobocia w samym mieście Mirsk ponad dwukrotnie przewyższa poziom stopy bezrobocia w gminie i wynosi aż 61,7%. Tym samym poziom bezrobocia w Mirsku sześciokrotnie przewyższa wartość szacowanego bezrobocia rejestrowanego w województwie dolnośląskim i w całym kraju. W samym Mirsku bez pracy pozostaje aż 56,2% kobiet oraz 50,4% mężczyzn. Na poniższym wykresie zaznaczono relacje stopy bezrobocia na poziomie miasta, województwa i kraju. 31

33 Rysunek 10 Szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego w Mirsku w latach Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie: Wśród mieszkańców Mirska zaledwie 123 osoby na 1000 są aktywne zawodowo, co znacznie odbiega od przeciętnej wartości na poziomie województwa (251 osób na 1000) i kraju (230 na 1000). 49,6% osób aktywnych zawodowo stanowią kobiety, a 50,4% mężczyźni. Warto dodać, że przeciętne wynagrodzenie w Mirsku jest ponad 20% niższe od średnich zarobków w kraju. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Lwówku Śląskim, w roku 2015 w urzędzie zarejestrowały się 2803 osoby, w tym 1327 kobiet. Spośród tych osób 535 poprzednio nie pracowało (229 mężczyzn, 306 kobiet), a aż 1689 to osoby długotrwale bezrobotne. Należy zauważyć, że lwówecki PUP odnotował aż 727 osób w wieku do 30 lat, z czego 370 nie ukończyło jeszcze 25 roku życia. Jest to szczególnie istotna grupa wiekowa na rynku pracy, dlatego wysoki poziom bezrobocia wśród osób młodych jest duży problemem powiatu lwóweckiego, a także Gminy Mirsk. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych oraz zarejestrowanych długotrwale bezrobotnych w 2015 roku, zamieszkujących poszczególne obszary gminy, przedstawiono poniżej. Tabela 8 Liczba bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych w Gminie Mirsk. Nazwa obszaru Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Liczba długotrwale zarejestrowanych bezrobotnych Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na 100 mieszkańców Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych Mirsk ,85 94% 32

34 Śródmieście obrzeża ,33 10,14 97% 91% Brzeziniec ,03 77% Gajówka ,51 67% Giebułtów ,96 89% Gierczyn ,33 76% Grudza ,96 84% Kamień ,36 75% Krobica ,18 76% Kwieciszowice ,96 77% Mlądz ,5 89% Mroczkowice ,32 87% Proszowa ,96 81% Przecznica ,36 89% Rębiszów ,96 87% Orłowice ,69 87% Łącznie w gminie: Średnia dla gminy: 10,12 89% Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Biorąc pod uwagę powyższe dane należy stwierdzić, że z największym problem bezrobocia w gminie, borykają się mieszkańcy Mirska. W centrum miasta na 100 mieszkańców zarejestrowanych jest ponad 11 bezrobotnych, w tym 97% stanowią osoby długotrwale bezrobotne. 33

35 Rysunek 11 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na 100 mieszkańców. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Orłowice Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) 34

36 Rysunek 12 Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Giebułtów, Mroczkowice, Orłowice, Rębiszów, Mlądz, Przecznica Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Dotkliwe społecznie zjawisko bezrobocia, i związany z tym problem regularnego przypływu pieniądza często generuje kolejne problemy społeczne tj. ubóstwo, wykluczenie, nierzadko popychając niektóre osoby do czynów karalnych, jak kradzieże i włamania. Te i inne patologie bardzo często dotyczą mieszkańców obszarów uznanych za zdegradowane. Kumulacja tychże negatywnych zjawisk społecznych w połączeniu z gospodarczym marazmem powoduje problem degradacji społecznej 35

37 obszaru. Wydzielone obszary szczególnej kumulacji skali bezrobocia wymagają pilnej interwencji, która będzie miała na celu ożywienie społeczne i gospodarcze terenu. Edukacja i wychowanie Edukacja rozumiana jako wychowanie, wykształcenie, nauka, zdobywanie wiedzy oraz umiejętności, pełni kluczową rolę w podniesieniu jakości zasobów ludzkich, a tym samym rozwiązywaniu problemów występujących na zdegradowanych obszarach miasta. Niski poziom edukacji i wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji kwalifikuje dany teren do podjęcia działań rewitalizacyjnych. Biorąc pod uwagę powyższe niezbędne jest prowadzenie działań zwiększających szanse danej społeczności na wyrównanie dostępu do wysokiej jakości edukacji przez całe życie. Edukacja szkolna i przedszkolna W roku szkolnym 2014/2015 działalność edukacyjna prowadzona była w następujących placówkach oświatowych: Zespół Szkół Licealno-Gimnazjalnych w Mirsku w skład, którego wchodzą: Gimnazjum Publiczne im. Mikołaja Kopernika, Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego oraz Technikum Hotelarko-Turystyczne; szkoły te są placówkami oświatowymi kształcącymi młodzież z terenu 17 sołectw oraz miasta Mirska; Zespół Szkolno-Przedszkolny w Mirsku w skład którego wchodzą: Przedszkole Publiczne im. Izerskich skrzatów w Mirsku oraz Szkoła Podstawowa im. Osadników Ziemi Mirskiej spacja (do szkoły uczęszczają uczniowie z Mirska oraz z sołectw: Brzeziniec, Kamień, Karłowiec, Mroczkowice) Szkoła Podstawowa w Rębiszowie z oddziałem przedszkolnym (do szkoły uczęszczają uczniowie z sołectw: Rębiszów, Proszowa, Kwieciszowice, Kłopotnica, Grudza, Gajówka); Szkoła Podstawowa w Giebułtowie z oddziałem przedszkolnym (do szkoły uczęszczają uczniowie z sołectwa Giebułtów); Szkoła Podstawowa w Krobicy z oddziałem przedszkolnym (do szkoły uczęszczają uczniowie z sołectw: Orłowice, Przecznica, Mlądz, Krobica, Gierczyn, Kotlina). Obwody szkolne przedstawia poniższa mapa. 36

38 Tabela 9 Podział gminy na obwody szkolne. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Dla wszystkich ww. placówek organem prowadzącym jest Gmina Mirsk. Dotyczy to również szkół ponadgimnazjalnych (Liceum Ogólnokształcącego im. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego oraz Technikum Hotelarsko-Turystycznego, bowiem Gmina Mirsk zawarła stosowne porozumienie z powiatem lwóweckim w tym zakresie. Ważnym wskaźnikiem, pokazującym dostęp do wysokiej jakości usługi publicznej w zakresie wychowania przedszkolnego jest odsetek dzieci w wieku 3 6 lat objętych wychowaniem przedszkolnym na terenie gminy. Zgodnie z dostępnymi danymi statystycznymi GUS, w 2014 roku na terenie gminy na tysiąc dzieci w wieku przedszkolnym 526 uczęszcza do placówek wychowania przedszkolnego. Jest to mniej niż w powiecie lwóweckim (605 dzieci) oraz zdecydowanie mniej niż 37

39 w województwie dolnośląskim (800 dzieci). Na jedno miejsce w placówce wychowania przedszkolnego w gminie przypadało 1,03 dzieci w wieku przedszkolnym. W powiecie i województwie było to odpowiednio: 1,73 i 1,11 6. W latach największy i jedyny wzrost liczby wychowanków w przedszkolach gminnych odnotowano w Przedszkolu Publicznym im. Izerskich skrzatów w Mirsku. Wzrost ten plasował się na poziomie 5%. W pozostałych placówkach odnotowano spadek liczby wychowanków, co przedstawiono poniżej. Tabela 10 Liczba wychowanków w placówkach przedszkolnych w latach placówka rok szkolny Liczba wychowanków 2013/ /2015 razem 6-letnich razem 6-letnich Przedszkole O w SP Mirsk O w SP Giebułtów O w SP Krobica O w SP Rębiszów Łącznie: Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Mirsk w roku szkolnym 2013/2014 oraz 2014/2015. W 2014 roku w grupie wiekowej 7-12 lat kształciło się 22,7% ludności. Na terenach wiejskich na 1 oddział w szkołach podstawowych przypada 10 uczniów, natomiast w mieście jest to 17 uczniów. W wieku gimnazjalnym (13-15 lat) kształci się 12,3% mieszkańców. Na 1 oddział w szkołach gimnazjalnych przypada 25 uczniów. W grupie wiekowej lat kształci się 18,9% ludności, a na 1 oddział w szkołach ogólnokształcących przypada aż 29 uczniów, w technikum jest to 19 uczniów. Poniżej przedstawiono podstawowe dane charakteryzujące szkoły podstawowe, gimnazjum oraz szkoły ponadgimnazjalne na terenie Gminy Mirsk. rok szkolny placówka Tabela 11 Organizacja szkół podstawowych, gimnazjum, liceum i techniku w latach Liczb oddziałów Liczba uczniów Średnia liczba uczniów w oddziale Liczba nauczycieli 13/14 14/15 13/14 14/15 13/14 14/15 13/14 14/15 SP Mirsk ,25 17, SP Giebułtów ,

40 SP Krobica ,16 8, SP Rębiszów ,33 11, ZSL-G w Mirsku, w tym: ,90 24, Gimnazjum ,4 25 Liceum ,83 29 Technikum Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Mirsk w roku szkolnym 2013/2014 oraz 2014/2015. Największą średnią liczbą uczniów w oddziale charakteryzują się szkoły zlokalizowane w Mirsku. Liczba dzieci w klasie ma bardzo duży wpływ na skuteczność kształcenia i wychowania. Problem przepełnionych klas w liceum w Mirsku wynika głównie z faktu, iż placówka ta jest jedyną szkołą na danym szczeblu w całej gminie. Istotną rolę we współczesnej gospodarce i rozwoju społeczeństwa pełnią technologie informatyczne. Dlatego tak ważnym staje się zapewnienie właściwej infrastruktury, która umożliwia pogłębianie dzieciom i młodzieży wiedzy z tego zakresu i doskonalenie umiejętności obsługi tych technik. Wyposażenie placówek edukacyjnych w komputery z dostępem do Internetu przedstawia się lepiej aniżeli dane dla kraju i województwa, bowiem średnio na jeden komputer w szkole podstawowej i gimnazjum w Gminie Mirsk przypada 6,4 uczniów, podczas gdy w kraju wskaźnik ten wynosi 10,6, natomiast w województwie 10,7. Pomimo mniejszej liczby uczniów przypadających na 1 komputer w gminie, dostępny sprzęt komputerowy charakteryzuje się znacznym zużyciem i przestarzałą technologią. Stan wyposażenia w urządzenia specjalistyczne w poszczególnych placówkach oświatowych przedstawiono poniżej. placówka Tabela 12 Stan wyposażenia poszczególnych placówek oświatowych zlokalizowanych na terenie Gminy Mirsk w urządzenia specjalistyczne. komputery projektory multimedialne rok szkolny 2014/2015 tablice interaktywne rzutniki pism kamery wideo Średnia liczba uczniów na 1 komputer SP Mirsk ,1 SP Giebułtów ,6 SP Krobica ,8 SP Rębiszów ZSL-G w Mirsku ,7 ŚREDNIA 6,4 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Mirsk w roku szkolnym 2013/2014 oraz 2014/

41 Najgorszym wskaźnikiem liczby uczniów na jeden komputer charakteryzują się wszystkie placówki oświatowe zlokalizowane w mieście Mirsk, tj. Szkoła Podstawowa w Mirsku oraz Zespół Szkół Licealno-Gimnazjalnych w Mirsku. Kolejnym ważnym wskaźnikiem w obszarze edukacji są wyniki sprawdzianu w szkołach podstawowych, egzaminu w gimnazjum, egzaminu maturalnego w liceum i technikum. Poniżej przedstawiono wyniki poszczególnych sprawdzianów i egzaminów w 2015 roku w mirskich szkołach. Sprawdzian szóstoklasisty 2015 placówka Razem Część I (średni wynik w %) Język polski (średni wynik w %) Część I Matematyka (średni wynik w %) Język angielski (średni wynik w %) Część II Język niemiecki (średni wynik w %) SP Mirsk 58,4 65,4 51,4 71,7 - małe miasta 63,9 63,9 57,7 75,9 - SP Giebułtów 69,7 69,9 69,5 65,1 - SP Krobica 58,1 67,3 48,8-56,9 SP Rębiszów 67, ,3-65 wieś 63,5 70,4 56,3 74,3 68,9 powiat lwówecki 63, ,3 75,6 68,1 Dolny Śląsk 66,1 72,7 59,1 78,1 70,9 Polska Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Mirsk w roku szkolnym 2014/2015 oraz 40

42 Rysunek 13 Wyniki sprawdzianu szóstoklasisty w 2015 roku na terenie szkół zlokalizowanych w Gminie Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk, Brzeziniec, Mroczkowice, Kamień, Krobica, Orłowice, Mlądz, Przecznica Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk, Brzeziniec, Mroczkowice, Kamień, Krobica, Orłowice, Mlądz, Przecznica 41

43 Egzamin gimnazjalny Część humanistyczna Część matematycznoprzyrodnicza Język angielski Język niemiecki placówka Historia i Przedmioty Pp Pr Pp Pr j. polski Matematyka WOS przyrodnicze (średni (średni (średni (średni (średni (średni wynik w (średni wynik (średni wynik w wynik wynik wynik wynik wynik w %) %) w %) %) w %) w %) w %) w %) Gimnazjum Publiczne 58, ,9 42, ,3 59,1 42,09 im. Mikołaja Kopernika w Mirsku małe miasta powiat lwówecki 57,4 59, , ,7 51,3 26,4 Dolny Śląsk 61,2 63,2 46, ,6 49,2 55,4 34,7 Polska Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Mirsk w roku szkolnym 2014/2015 oraz Egzamin maturalny placówka Technikum Hotelarsko- Turystyczne w Mirsku Liceum Ogólnokształcące w Mirsku Liczba zdających W tym przystępujących do wszystkich egzaminów Liczba wydanych świadectw zdawalność ,7% powiat lwówecki 66,7% Dolny Śląsk 61% Polska 64% ,9% powiat lwówecki 88,3% Dolny Śląsk 80% Polska 80% Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Mirsk w roku szkolnym 2014/2015 oraz Przyglądając się wynikom uzyskiwanym w testach i egzaminach zewnętrznych na danym szczeblu edukacji (sprawdzian szóstoklasisty, egzamin gimnazjalny i egzamin maturalny) można dokonać oceny jakości edukacji oferowanej na danym obszarze. Analiza wyników wykazała, że zarówno szkoła podstawowa jak i gimnazjalna zlokalizowane w mieście Mirsk osiągnęły wyniki gorsze od innych gminnych placówek oświatowych jak również wyniki gorsze od średniej dla powiatu, województwa a nawet Polski. Słabe wyniki w nauce osiągają także uczniowie Szkoły Podstawowej w Krobicy. Na miano szkoły sukcesu zasługuje natomiast Liceum Ogólnokształcące w Mirsku oraz szkoły 42

44 podstawowe w Giebułtowie i Rębiszowie. Wszystkie ww. placówki osiągają wyże wyniki w nauce od średniej powiatu, województwa i Polski a także wyższe niż polskie małe miasta i wsie. Wykształcenie Na działania rewitalizacyjne w mieście wpływ ma również struktura wykształcenia mieszkańców. Świadomość konieczności podejmowania działań odnowy wiąże się często z poziomem wykształcenia jednostki, natomiast poziom wykształcenia ma niewątpliwy wpływ na status społeczny i poziom życia mieszkańców. Jakość życia w danym mieście i stan przestrzeni determinuje w znaczący sposób potrzeby mieszkańców odnoszące się do przygotowania stosownych projektów rewitalizacyjnych. Zgodnie z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, 10,5% ludności gminy posiada wykształcenie wyższe, 2,7% wykształcenie policealne, 11,9% średnie ogólnokształcące, a 16,8% średnie zawodowe. Wykształceniem zasadniczym zawodowym legitymuje się 29,5% mieszkańców Gminy Mirsk, gimnazjalnym 5,6%, natomiast 21,0% podstawowym ukończonym. 1,9% mieszkańców zakończyło edukację przed ukończeniem szkoły podstawowej. Wśród kobiet mieszkających w Gminie Mirsk największy odsetek ma wykształcenie podstawowe ukończone (23,1%) oraz zasadnicze zawodowe (22,5%). Mężczyźni najczęściej mają wykształcenie zasadnicze zawodowe (37,1%) oraz podstawowe ukończone (18,9%). Strukturę wykształcenia mieszkańców gminy przedstawiono poniżej. 43

45 Rysunek 14 Struktura wykształcenia w Gminie Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie W porównaniu do całego województwa dolnośląskiego oraz kraju mieszkańcy Gminy Mirsk mają niższy poziom wykształcenia. Pod tym względem niezbędne jest przeprowadzenie działań, które umożliwią zwiększenie kwalifikacji oraz wykształcenia wszystkich mieszkańców gminy. 44

46 Sektor pozarządowy Organizacje pozarządowe odgrywają ważną rolę w życiu społecznym, ponieważ dzięki ich aktywności oraz za sprawą ich współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego, działania podejmowane na terenie gminy są skuteczniejsze. Dotyczy to w szczególności aktywności w sferze społecznej. W celu dobrej koordynacji współpracy samorządu z trzecim sektorem co roku przyjmowana jest uchwała dotycząca współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami gospodarczymi prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Do najważniejszych postanowień uchwały należy: wzmacnianie w świadomości społecznej poczucia odpowiedzialności za siebie, swoje otoczenie, wspólnotę lokalną oraz jej tradycje; stworzenie warunków do zwiększenia aktywności społecznej; budowanie społeczeństwa obywatelskiego poprzez aktywizację społeczności lokalnej; prowadzenie nowatorskich i efektywnych działań na rzecz mieszkańców; wspieranie działań gminy w zakresie jej zadań własnych, zwiększenie udziału mieszkańców w rozwiązywaniu lokalnych problemów, realizacji zapisów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Mirsk. Według danych statystycznych na terenie Gminy Mirsk działa 26 stowarzyszeń, 2 stowarzyszenia kultury fizycznej i jedna fundacja. 7 Opieka zdrowotna Dostępność mieszkańców Gminy Mirsk do usług medycznych gwarantuje: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gminy Mirsk, Punkt Lekarski w Rębiszewie, Punkt Lekarski w Giebułtowie oraz prywatne gabinety. Jednostki świadczą usługi z zakresu m.in.: medycyny rodzinnej, pediatrii, stomatologii, ginekologii. Większość usług świadczona jest w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Ze specjalistycznych usług medycznych mieszkańcy mogą skorzystać w Lwówku Śląskim, a także w Jeleniej Górze lub we Wrocławiu. W leki i inne artykuły medyczne ludność zaopatruje się w dwóch aptekach oraz punkcie aptecznym w Rębiszowie

47 Na przełomie liczba udzielonych porad lekarskich w ośrodku zdrowia oraz punktach lekarskich w Gminie Mirsk wzrosła o ponad 78%. Dane te zostały przedstawione poniżej Tabela 13 Porady lekarskie w gminie Mirsk Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. Przychodnia na 10 tys. ludności Ludność na aptekę ogólnodostępną Tabela 14 Przychodnie i apteki w liczbach. ROK Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego zamieszczonych w powyższej tabeli, na 10 tysięcy mieszkańców gminy przypadają dwie przychodnie lekarskie, natomiast na jedną aptekę w roku 2014 przypadało 4410 osób. Jest to zdecydowanie więcej aniżeli w powiecie oraz województwie dolnośląskim, dla których wskaźnik ten wynosił odpowiednio 3616 oraz 2891 osób. Opieka społeczna Opiekę społeczną na terenie Gminy Mirsk świadczy Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirsku. Jest to jednostka budżetowa samorządu gminnego zajmująca się udzielaniem 46

48 pomocy finansowej i materialnej rodzinom i osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. Pomoc jest udzielana w formie pieniężnej i niepieniężnej. Do zadań MGOPS należy przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym, a także udzielanie wsparcia dla osób dotkniętych niepełnosprawnością i znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Poniżej została zamieszczona tabela zawierająca dane z MGOPS dotyczące liczby osób korzystających z pomocy społecznej w Gminie Mirsk: Tabela 15 Świadczeniobiorcy objęci pomocą MGOPS w Mirsku w latach ROK Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba osób rodzin osób rodzin osób rodzin osób rodzin Mirsk Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Karłowiec Kłopotnica Kotlina Krobica Kwieciszo wice Mlądz Mroczkow ice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice Ogółem Źródło: Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirsku. Jak pokazuje powyższa tabela, od 2013 roku notuje się malejącą liczbę osób i rodzin korzystających z gminnej pomocy społecznej, chociaż nadal wiele osób potrzebuje wsparcia MGOPS. Najwięcej osób (1079 osób i 538 rodzin) otrzymało wparcie od MGOPS w roku 2013, w kolejnych latach liczba ta spadła (963 osoby i 480 rodzin w roku 2014 oraz 904 osoby i 449 rodzin w roku 2015). 47

49 Zdecydowanie najliczniejszą grupą objętą pomocą społeczną są mieszkańcy miasta Mirsk (stanowią oni ponad 48% wszystkich świadczeniobiorców MGOPS). Ogólny udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem w Gminie Mirsk jest zdecydowanie wyższy niż w powiecie lwóweckim (7,4%) oraz województwie dolnośląskim (5,8%) i wynosi 10%. Liczbę gospodarstw objętych pomocą MGOPS w Mirsku w ogólnej liczbie gospodarstw domowych w poszczególnych obszarach przedstawiono poniżej. Rysunek 15 Liczba gospodarstw domowych objętych pomocą MGOPS w Mirsku w ogólnej liczbie gospodarstw domowych. Liczba gospodarstw Nazwa obszaru domowych objętych Liczba rodzin objęta Liczba osób objętych pomocą MGOPS w Mirsku pomocą MGOPS pomocą MGOPS w ogólnej liczbie gospodarstw domowych Mirsk % Brzeziniec % Gajówka % Giebułtów % Gierczyn % Grudza % Kamień % Krobica % Kwieciszowice % Mlądz % Mroczkowice % Proszowa % Przecznica % Rębiszów % Orłowice % Łącznie w gminie: Średnia dla 13% gminy: Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk 48

50 Rysunek 16 Liczba gospodarstw domowych objętych pomocą MGOPS w Mirsku w ogólnej liczbie gospodarstw domowych. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Gierczyn, Giebułtów, Mroczkowice, Krobica, Mlądz, Przecznica, Gajówka, obrzeża Mirska, Brzeziniec, Grudza, Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Gierczyn, Giebułtów Według danych Miejskiego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mirsku, w ostatnich latach, rocznie, wydawano prawie złotych. Wydatki budżetu gminy na wsparcie dla mieszkańców wymagających pomocy stale rosną. 49

51 Tabela 16 Wydatki budżetu gminy na pomoc społeczną w latach ROK Wydatki gminy w zł Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych MGOPS Najczęstszymi problemami dotykającymi społeczeństwo gminy jest m.in. ubóstwo, wielodzietność, bezrobocie, alkoholizm, inne uzależnienia oraz choroby przewlekłe. Poniżej odniesiono się do głównych wskaźników (problemów społecznych) warunkujących konieczność pobierania przez mieszkańców zasiłków z podziałem na poszczególne obszary. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem Tabela 17 Wskaźnik zagrożenia ubóstwem (stosunek liczby gospodarstw ubogich do liczby wszystkich gospodarstw) Stosunek liczby Liczba osób w Liczba gospodarstw gospodarstw ubogich do Nazwa obszaru gospodarstwach ubogich liczby wszystkich ubogich gospodarstw Mirsk % Śródmieście obrzeża % 4% Brzeziniec % Gajówka % Giebułtów % Gierczyn % Grudza % Kamień % Krobica % Kwieciszowice % Mlądz % Mroczkowice % Proszowa % Przecznica % Rębiszów % Orłowice % Łącznie w gminie średnia dla gminy: 18% Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 50

52 Rysunek 17 Wskaźnik zagrożenia ubóstwem Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście), Gajówka, Brzeziniec, Proszowa, Kamień, Gierczyn, Kwieciszowice Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) Pomoc w formie dożywiania Tabela 18 Liczba rodzin przyjmujących pomoc w formie dożywiania na 100 gospodarstw domowych. Nazwa obszaru Mirsk Liczba gospodarstw przyjmujących pomoc w formie dożywiania 80 Liczba rodzin przyjmujących pomoc w formie dożywiania na 100 gospodarstw domowych 7,91 Śródmieście obrzeża ,67 3,02 Brzeziniec 5 12,20 Gajówka 6 18,18 Giebułtów 11 3,38 51

53 Gierczyn 5 6,94 Grudza 2 2,90 Kamień 3 6,52 Krobica 3 2,97 Kwieciszowice 3 6,98 Mlądz 3 4,92 Mroczkowice 5 5,81 Proszowa 5 12,82 Przecznica 3 4,62 Rębiszów 7 3,37 Orłowice 3 3,95 Łącznie w gminie: 155 Średnia dla gminy: 6,65 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i GminY Mirsk. Rysunek 18 Liczba rodzin przyjmujących pomoc w formie dożywiania na 100 gospodarstw domowych. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 52

54 Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście), Gajówka, Brzeziniec, Proszowa, Gierczyn, Kwieciszowice Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście), Gajówka, Wielodzietność Tabela 19 Liczba rodzin mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z wielodzietnością na 100 gospodarstw domowych Nazwa obszaru Mirsk Liczba rodzin mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z wielodzietnością 10 Liczba rodzin mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z wielodzietnością na 100 gospodarstw domowych 0,99 Śródmieście obrzeża 7 3 2,22 0,43 Brzezinie 2 4,88 Gajówka 0 0 Giebułtów 1 0,31 Gierczyk 0 0 Grudza 0 0 Kamień 0 0 Krobica 1 0,99 Kwieciszowice 0 0 Mlądz 0 0 Mroczkowice 0 0 Proszowa 1 2,56 Przecznica 0 0 Rębiszów 1 0,48 Orłowice 2 2,63 Łącznie w 20 gminie: Średnia dla gminy: 0,86 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 53

55 Tabela 20 Liczba rodzin mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z wielodzietnością na 100 gospodarstw domowych Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Brzeziniec, Proszowa, Orłowice, Mirsk (Śródmieście), Krobica Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Brzeziniec, Proszowa, Orłowice, Mirsk (Śródmieście) Bezdomność Bezdomność dotyka przede wszystkim osoby zamieszkujące miasto Mirsk, w tym przede wszystkim jego Śródmieście. Ponadto zjawisko zauważalne jest w Gierczynie (1 osoba) oraz w Kotlinie (1 osoba). 54

56 Tabela 21 Liczba osób bezdomnych Nazwa obszaru Mirsk Liczba osób bezdomnych 6 Śródmieście obrzeża 6 0 Brzeziniec 0 Gajówka 0 Giebułtów 0 Gierczyn 1 Grudza 0 Kamień 0 Kotlina 1 Krobica 0 Kwieciszowice 0 Mlądz 0 Mroczkowice 0 Proszowa 0 Przecznica 0 Rębiszów 0 Orłowice 0 Łącznie w gminie 8 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 19 Występowanie osób bezdomnych. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 55

57 Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście Mirska), Gierczyn Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Śródmieście Mirska Potrzeba ochrony macierzyństwa Tabela 22 Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z potrzebą ochrony macierzyństwa na 100 mieszkańców Nazwa obszaru Mirsk Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z potrzebą ochrony macierzyństwa 65 Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z potrzebą ochrony macierzyństwa na 100 mieszkańców 1,64 Śródmieście obrzeża ,77 1,44 Brzeziniec 4 2,78 Gajówka 2 1,42 Giebułtów 8 0,61 Gierczyn 2 0,67 Grudza 4 1,75 Kamień 3 1,84 Krobica 4 1,27 Kwieciszowice 6 4,62 Mlądz 3 1,68 Mroczkowice 6 1,86 Proszowa 1 0,74 Przecznica 2 0,7 Rębiszów 4 0,59 Orłowice 1 0,34 Łącznie w gminie: 124 Średnia dla gminy: 1,42 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 56

58 Rysunek 20 Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z potrzebą ochrony macierzyństwa na 100 mieszkańców Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Brzeziniec, Mroczkowice, Kamień, Mlądz, Grudza Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Kwieciszowice Alkoholizm Tabela 23 Rodziny korzystające z pomocy społecznej ze względu na alkoholizm na 100 gospodarstw domowych Rodziny korzystające z Rodziny korzystające z pomocy społecznej ze Nazwa obszaru pomocy społecznej ze względu na alkoholizm na względu na alkoholizm 100 gospodarstw Mirsk 17 1,68 Śródmieście obrzeża ,80 0,72 Brzeziniec 0 0,00 Gajówka 0 0,00 Giebułtów 2 0,62 57

59 Gierczyn 0 0,00 Grudza 0 0,00 Kamień 1 2,17 Krobica 0 0,00 Kwieciszowice 1 2,33 Mlądz 0 0,00 Mroczkowice 0 0,00 Proszowa 0 0,00 Przecznica 0 0,00 Rębiszów 2 0,96 Orłowice 0 0,00 Łącznie w gminie: 24 Średnia dla gminy: 1,03 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 21 Rodziny korzystające z pomocy społecznej ze względu na alkoholizm na 100 mieszkańców Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście), Kwieciszowice, Kamień Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) 58

60 Długotrwała lub ciężka choroba Tabela 24 Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na długotrwałą lub ciężką chorobę w przeliczeniu na 100 gospodarstw domowych. Nazwa obszaru Mirsk Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na długotrwałą lub ciężką chorobę 19 Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na długotrwałą lub ciężką chorobę w przeliczeniu na 100 gospodarstw domowych 1,88 Śródmieście obrzeża ,11 0,86 Brzeziniec 1 2,44 Gajówka 0 0,00 Giebułtów 6 1,85 Gierczyn 1 1,39 Grudza 0 0,00 Kamień 3 6,52 Krobica 0 0,00 Kwieciszowice 2 4,65 Mlądz 1 1,64 Mroczkowice 0 0,00 Proszowa 0 0,00 Przecznica 1 1,54 Rębiszów 3 1,44 Orłowice 1 1,32 Łącznie w 40 gminie: Średnia dla gminy: 1,72 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 59

61 Rysunek 22 Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na długotrwałą lub ciężką chorobę w przeliczeniu na 100 gospodarstw domowych Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieścia), Kamień, Kwieciszowice, Brzeziniec, Giebułtów Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieścia), Kamień, Kwieciszowice Niepełnosprawność Sytuacja osób niepełnosprawnych jest bardzo zróżnicowana. Powyższe uzależnione jest od różnego stopnia niepełnosprawności, jakości i zakresu usług, z których korzystają osoby niepełnosprawne, jak również ich własnej aktywności, wykształcenia oraz przygotowania 60

62 zawodowego. Nie mniej jednak można wskazać pewne trendy charakterystyczne dla całego kraju. W tym kontekście wymienić należy przede wszystkim niski współczynnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. Ponadto w gospodarstwach domowych osób niepełnosprawnych średnio dwa razy częściej niż w gospodarstwach pracowniczych obserwować można zjawisko ubóstwa. Oba zjawiska są ze sobą powiązane: brak pracy powoduje, że głównym źródłem utrzymania osób niepełnosprawnych są zasiłki i renty. Pod tym względem Gmina Mirsk nie stanowi wyjątku. Tabela 25 Liczba rodzin, w których znajduje się osoba korzystająca z pomocy społecznej ze względu na niepełnosprawność na 100 gospodarstw domowych Nazwa obszaru Mirsk Liczba rodzin, w których znajduje się osoba korzystająca z pomocy społecznej ze względu na niepełnosprawność członka rodziny 80 Liczba rodzin, w których znajduje się osoba korzystająca z pomocy społecznej ze względu na niepełnosprawność członka rodziny na 100 gospodarstw domowych 7,91 Śródmieście obrzeża ,61 8,54 Brzeziniec 3 7,32 Gajówka 5 15,15 Giebułtów 16 4,92 Gierczyn 4 5,56 Grudza 5 7,25 Kamień 3 6,52 Krobica 3 2,97 Kwieciszowice 4 9,30 Mlądz 4 6,56 Mroczkowice 2 2,33 Proszowa 4 10,26 Przecznica 3 4,62 Rębiszów 7 3,37 Orłowice 4 5,26 Łącznie w gminie: 159 Średnia dla gminy: 6,82 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 61

63 Rysunek 23 Liczba rodzin, w których znajduje się osoba korzystająca z pomocy społecznej ze względu na niepełnosprawność na 100 gospodarstw domowych Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Gajówka, Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Kwieciszowice, Proszowa, Brzeziniec, Grudza Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Gajówka Mając na uwadze powyższe zjawiska niezmiernie istotne jest, aby w ramach podejmowanych działań inwestycyjnych uwzględniane były potrzeby osób niepełnosprawnych tak, aby działania rewitalizacyjne nie przyczyniały się do pogłębienia wykluczenia niepełnosprawnych i by mogli oni również korzystać z efektów rewitalizacji. 62

64 Osoby mające trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego Tabela 26 Osoby mające trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego Osoby mające trudności w przystosowaniu do Nazwa obszaru życia po opuszczeniu zakładu karnego Mirsk 9 Śródmieście obrzeża 9 0 Brzeziniec 0 Gajówka 0 Giebułtów 1 Gierczyn 0 Grudza 1 Kamień 0 Krobica 0 Kwieciszowice 0 Mlądz 0 Mroczkowice 0 Proszowa 0 Przecznica 0 Rębiszów 0 Orłowice 0 Łącznie w gminie: 11 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 24 Obszary, gdzie zamieszkują osoby mające trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 63

65 Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście), Giebułtów, Grudza Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) Bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych Tabela 27 Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych w przeliczeniu na 100 rodzin Nazwa obszaru Mirsk Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych 23 Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych w przeliczeniu na 100 gospodarstw domowych 2,17 Śródmieście obrzeża ,11 1,44 Brzeziniec 0 0,00 Gajówka 0 0,00 Giebułtów 4 1,23 Gierczyn 0 0,00 Grudza 1 1,45 Kamień 0 0,00 Krobica 0 0,00 Kwieciszowice 1 2,33 Mlądz 1 1,64 Mroczkowice 2 2,33 Proszowa 1 2,56 Przecznica 0 0,00 Rębiszów 2 0,96 Orłowice 2 2,63 Łącznie w 39 gminie: Średnia dla gminy: 1,67 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 64

66 Rysunek 25 Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych w przeliczeniu na 100 rodzin Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście), Mroczkowice, Orłowice, Kwieciszowice, Proszowa Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) Analiza trudności występujących w mirskich gospodarstwach domowych pokazuje, że bezrobocie, długotrwała choroba i niepełnosprawność oraz bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstwa domowego to najczęstsze powody ubiegania się o wsparcie. Bezrobocie przyczynia się do pogorszenia bytu i stanu psychofizycznego poszczególnych członków rodziny jak i całych rodzin, co często skutkuje wzrostem ubóstwa, a także występowaniem zjawisk patologicznych. 65

67 Piętno bezrobocia wpływa negatywnie również na dzieci osób bezrobotnych, które odczuwając własną sytuację materialną jako gorszą, stopniowo izolują się od lokalnej społeczności. Skutkiem bezrobocia w rodzinie jest także osłabienie więzi emocjonalnych dzieci z rodzicami. Pomoc społeczna odgrywa kluczową rolę zwłaszcza tam, gdzie zauważalne jest dziedziczenie biedy oraz przechodzenie wykluczenia społecznego na kolejne pokolenia. W perspektywie długofalowej jej brak może doprowadzić do wykluczenia mieszkańców obszarów wrażliwych z życia społecznego Mirska, pogłębiając procesy degradacji społecznej. Dom Pomocy Społecznej W Mirsku działa także Dom Pomocy Społecznej, do którego może się zgłosić każda osoba, która z powodu wieku, niepełnosprawności albo choroby nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować w swoim środowisku i wymaga całodobowej opieki. Liczba przebywających w nim pensjonariuszy wynosi 85 osób. Po złożeniu wniosku o przyjęcie do Domu Pomocy Społecznej i jego pozytywnym rozpatrzeniu osoba taka może skorzystać z pomocy oferowanej przez tę jednostkę. Dom Pomocy Społecznej świadczy pomoc z zakresu potrzeb bytowych, usług opiekuńczych oraz w zakresie wspomagania. Świadczone są także usługi rehabilitacyjne. Należy także pamiętać, że wzrastającym problemem, nie tylko w skali kraju, ale również i lokalnie staje się dostosowanie infrastruktury komunalnej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Bezpieczeństwo publiczne Bezpieczeństwo publiczne jest jednym z podstawowych aspektów komfortowego życia społeczeństwa. Nad bezpieczeństwem mieszkańców Gminy Mirsk czuwa Policja, Straż Miejska oraz 11 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej. Mówiąc o bezpieczeństwie publicznym, należy przyjrzeć się także przestępczości w gminie. Z danych GUS wynika, że do najczęstszych przestępstw popełnianych na terenie Gminy Mirsk należą: kradzieże, kradzieże z włamaniem, prowadzenie pojazdów przez osoby w stanie nietrzeźwym oraz przywłaszczenie mienia. Zgodnie z danymi Policji w Mirsku, w 2015 roku, zdecydowanie najwięcej przestępstw i wykroczeń popełnianych było w Mirsku 64% wszystkich przestępstw i wykroczeń w Gminie Mirsk. Szczególna kumulacja tego zjawiska miała miejsce na terenie Śródmieścia miasta. Najmniej czynów 66

68 zabronionych, bo zaledwie po jednym, zarejestrowano na terenie sołectw: Gajówka, Grudza, Kotlina oraz Mlądz. Tabela 28 Liczba przestępstw i wykroczeń w Gminie Mirsk w 2015 roku. Liczba Nazwa obszaru przestępstw i wykroczeń Przestępstwa Wykroczenia ogółem Mirsk Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Karłowiec Kłopotnica Kotlina Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice Łącznie Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Posterunku Policji w Mirsku. 3.4 Sfera przestrzenno-funkcjonalna Gmina Mirsk jest malowniczą gminą miejsko-wiejską położoną w południowo zachodniej części województwa dolnośląskiego. Teren gminy leży w rozległej dolinie u stóp Gór Izerskich, w pobliżu kurortów Świeradów Zdrój i Szklarska Poręba. Od zachodu Kotlinę Mirską ogranicza Pogórze Izerskie, od północy niewielkie wzgórza, od wschodu Przedgórze Rębiszowskie, natomiast od południa Grzbiet Kamieniecki. Powierzchnia kotliny jest pofalowana i nachylona ku północy. Kotlinę przecina rzeka Kwisa wraz z dopływami. Całą południową część gminy zajmują lasy, które stanowią część tak zwanej Sudeckiej Krainy Przyrodniczo- Leśnej. Jak już wcześniej wspomniano, strukturę administracyjną gminy tworzą: miasto Mirsk oraz sołectwa: Brzeziniec, Gajówka, Giebułtów, Gierczyn, Grudza, Kamień, Karłowiec, Kłopotnica, Kotlina, Krobica, Kwieciszowice, Mlądz, Mroczkowice, Proszowa, Przecznica, Rębiszów, Orłowice. Powierzchnia 67

69 gminy wynosi 186,2 km 2, co stanowi 0,9% całkowitej powierzchni województwa dolnośląskiego. Powierzchnia jedynego miasta gminnego wynosi 1466 ha, co stanowi 8% powierzchni gminy. Obszary prawnie chronione Natura 2000 stanowią 18,2% powierzchni gminy. Struktura użytkowa gminy kształtuje się następująco: użytki rolne: 7171 ha, co stanowi 38,4%, lasy i grunty leśne: ha, co stanowi 56,8,%, tereny inne (zurbanizowane): 629 ha, co stanowi 3,37%. Pagórkowate ukształtowanie terenu oraz wysokie zakwaszenie gleb nie sprzyja prowadzeniu działalności rolniczej. W 2010 roku, według Spisu Rolnego funkcjonowały 737 gospodarstw rolnych, z czego większość stanowiły gospodarstwa małe. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego na terenie Gminy Mirsk wynosiła 7,82 ha. Lesistość stanowi 54,3% powierzchni gminy. W południowej części gminy znajdują się największe kompleksy leśne. Jest to najbardziej atrakcyjna część gminy pod względem przyrodniczym. Na terenie gminy istnieją bogate złoża naturalne. Najważniejsze, jakie zostały udokumentowane to: bazalt, łupek łyszczykowy, cyna i torf. Różnorodność krajobrazu oraz położenie gminy daje możliwość uprawiania różnych form turystyki: - krajoznawczej, wypoczynkowej, kwalifikowanej. Mirsk to dobra baza wypadowa do pobliskich miejscowości turystycznych, takich jak Świeradów Zdrój, Szklarska Poręba czy Jelenia Góra, a także zwiedzania najbliższej okolicy i atrakcji (zamki: Czocha, Gryf, Świecie, Rajsko; jeziora zaporowe J. Leśniańskie i J. Złotnickie, malownicze miasta i miasteczka: Leśna, Lubomierz, Lubań Śląski, Lwówek Śląski). Wyznaczone i oznakowane szlaki piesze (74 km) oraz rowerowe (115 km) pozwalają na aktywny wypoczynek oraz organizowanie pieszych i rowerowych wycieczek po najbliższej okolicy. Gmina Mirsk, pomimo bardzo atrakcyjnego położenia, ma zauważalne braki w zakresie zagospodarowanych terenów zieleni oraz terenów rekreacyjnych. Szczególny brak zagospodarowanej przestrzeni publicznej zauważalny jest w centrum Mirska, gdzie gęstość zaludnienia przekracza 4 tys. osób na 1 km 2. Mieszkańcy centrum nie mają praktycznie żadnego miejsca do spędzania wolnego czasu wśród przyrody. Obszar ten charakteryzuje się zniszczoną zielenią miejską, która ogranicza się najczęściej do pojedynczych drzew i krzewów. Dodatkowo większość sołectw oraz miasto Mirsk nie posiadają miejsc zabaw dla najmłodszych mieszkańców, co świadczy o bardzo dużym deficycie miejsc publicznych. Place zabaw znajdują się przy 68

70 szkołach gminnych w Giebułtowie, Krobicy oraz Mirsku, ale z przeznaczeniem tylko dla uczniów szkół. Oznacza to, że na jeden plac zabaw przypada średnio ponad 2918 osób. Lokalizację placów zabaw na tle gminy przedstawiono poniżej. Rysunek 26 Lokalizacja placów zabaw. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gmin Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (obrzeża), Karłowiec, Mroczkowice, Kamień, Orłowice, Kamień, Gierczyn, Przecznica, Mlądz, Rębiszów, Gajówka, Kwieciszowice, Proszowa, Grudza Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (obrzeża), Mroczkowice, Kamień, Orłowice, Kamień, Gierczyn, Przecznica, Mlądz, Rębiszów, Gajówka, Kwieciszowice, Proszowa, Grudza Zarysowany stan wskazuje na potrzebę zagospodarowania dodatkowej przestrzeni publicznej na potrzeby społeczne, szczególnie zaadresowanej do dzieci, młodzieży i osób starszych, jednocześnie niewykluczającej osób niepełnosprawnych. Sposobem na rozwiązanie części problemów jest dostarczenie bezpłatnej i ciekawej propozycji spędzania czasu, co wydatnie zwiększyłoby jakość życia 69

71 uboższych mieszkańców. Rozwiązaniem jest poszerzenie infrastruktury przestrzeni publicznej, w tym dostarczenie nowej infrastruktury rekreacyjno-sportowej w postaci m.in. placów zabaw, strefy seniora oraz zagospodarowanie terenów zielonych, która mogłaby stać się miejscem spotkań, wypoczynku i rekreacji. Kultura i placówki biblioteczne Gmina Mirsk nie posiada bogatego zaplecza kulturalnego. Na terenie gminy znajduje się jedna biblioteka posiadająca 2 filie, jeden Środowiskowy Klub Profilaktyczno-Integracyjny oraz trzynaście świetlice działających w poszczególnych sołectwach. Środowiskowy Klub Profilaktyczno-Integracyjny jest centralną jednostką zajmującą się animacją kulturalną na terenie miasta i gminy Mirsk. W ramach działalności klubu są organizowane zajęcia świetlicowe, zajęcia muzyczne i taneczne, zajęcia sportowe, zajęcia pomocy w nauce, mitingi AA, a także liczne spotkania tematyczne, np. Spotkania Polskiego Związku Pszczelarzy, Spotkanie Polskiego Związku Gołębi Pocztowych, Spotkanie Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Warto dodać, że pracownicy i sympatycy klubu organizują także koncerty i imprezy okolicznościowe. Na terenie gminy działają folklorystyczne zespoły muzyczne: Podgórzanie, Izerskie Bogdanki, Chabry, które mają kilkudziesięcioletnią tradycję i odniosły wiele sukcesów na festiwalach muzyki ludowej oraz Kwisowianie, który powstał w 2015 roku i dopiero się rozwija. Warto nadmienić, że animatorem wydarzeń kulturalnych jest również Urząd Miasta i Gminy Mirsk, który cyklicznie organizuje Izerską Galę oraz dożynki gminne. Izerska Gala jest organizowana co roku, w trzeci weekend lipca, na stadionie miejskim w Mirsku przez dwa dni. W trakcie tego wydarzenia prezentowana jest przede wszystkim polska kultura ludowa: obyczaje, tradycje, rękodzieło, muzyka, taniec oraz tradycyjna kuchnia Pogórza i Gór Izerskich. Ponadto, w ramach gali, są organizowane zabawy sportowo-rekreacyjne, konkursy, występy kabaretowe i koncerty muzyki rozrywkowej. Należy pamiętać, że jest to jedyne wydarzenie kulturalne na dużą skalę w całej gminie. Ponadto raz w roku, we wrześniu, obchodzone są dożynki gminne, w czasie których lokalna społeczność składa rolnikom podziękowania za ich poświęcenie i trudną pracę na roli. Działalność kulturalną prowadzą także biblioteki, placówki oświatowe oraz świetlice wiejskie. Nie należy pomijać działań kulturalnych Ochotniczej Straży Pożarnej, dlatego animacja kulturalna jest lepiej rozwinięta na terenie wiejskim gminy niż w samym mieście Mirsk. Środowiskowy Klub Profilaktyczno-Integracyjny, jako wiodąca placówka powinna być przystosowana do animowania szeroko pojętej działalności kulturalnej. Obecnie placówka 70

72 ta dysponuje tylko dwoma pomieszczeniami tj. salą widowiskową ze sceną i widownią na ok. 200 miejsc oraz kameralną salą klubową na ok. 60 miejsc. Oba pomieszczenia wyposażone są w podstawowe sprzęty i urządzenia. Niestety placówka nie posiada żadnych pracowni specjalistycznych niezbędnych do prowadzenia zajęć w zakresie np. plastyki, fotografii, modelarstwa czy teatru. W budynku, w którym zlokalizowany jest klub istnieją pomieszczenia, które można przystosować poprzez adaptacje do działalności wyżej wymienionych i wzbogacenia oferty kulturotwórczej kierowanej do społeczności o małym dostępie do kultury i zagrożonej patologiami, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. Na terenie gminy działa jedna biblioteka: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Mirsk, zlokalizowana w centrum Mirska oraz jej dwie filie w Giebułtowie i Rębiszowie. W związku z powyższym mieszkańcy sołectw: Karłowiec, Brzeziniec, Mroczkowice, Kamień, Orłowiec, Krobica, Kotlina, Gierczyn, Mlądz, Przecznica, Proszowa, Kwieciszowice, Kłopotnica, Grudza i Gajówka oraz mieszkańcy obrzeży miasta Mirsk mają utrudniony dostęp do zbiorów bibliotecznych. Rysunek 27 Obszary, na których mieszkańcy nie mają dostępu do bazy bibliotecznej. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 71

73 Obszar występowania negatywnych zjawisk: obrzeża Mirska, Brzeziniec, Mroczkowice, Kamień, Orłowiec, Krobica, Gierczyn, Mlądz, Przecznica, Proszowa, Kwieciszowice, Grudza, Gajówka Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: obrzeża Mirska, Brzeziniec, Mroczkowice, Kamień, Orłowiec, Krobica, Gierczyn, Mlądz, Przecznica, Proszowa, Kwieciszowice, Grudza, Gajówka Na księgozbiór liczący ponad czterdzieści trzy tysiące woluminów (GUS, 2014), składa się literatura piękna i popularno-naukowa. W strukturach bibliotek są wyodrębnione działy: wypożyczalnia dla dorosłych, dział dziecięco-młodzieżowy oraz czytelnia. Warto dodać, że w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Mirsk został utworzony dział regionalny, w którym gromadzone i udostępnione są publikacje dotyczące regionu. Należy dodać, że Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Mirsk organizuje wiele wydarzeń kulturalnych dla osób w różnych wieku i o różnych zainteresowaniach. Należą do nich: wieczory poetyckie, warsztaty plastyczne, Światowy Dzień Poezji, konkursy literackie i plastyczne, Tydzień Głośnego Czytania, spotkania autorskie, wystawy, Światowy Dzień Książki, spotkania przedświąteczne dla czytelników. Poniższe tabele przedstawiają stan księgozbioru Biblioteki Miasta i Gminy Mirsk oraz dane dotyczące czytelników. Tabela 29 Czytelnicy i pracownicy bibliotek w Gminie Mirsk (w osobach) ROK Ludność na 1 placówkę Brak danych Brak danych biblioteczną Czytelnicy bibliotek publicznych Brak danych Brak danych na 1000 osób Czytelnicy w ciągu roku Pracownicy bibliotek Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. 72

74 Tabela 30 Księgozbiór (w osobach) ROK księgozbiór Księgozbiór na 1000 ludności 5800,7 5845,2 5679,7 Brak danych Brak danych Wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz Wypożyczenia na jednego czytelnika ,2 18,7 19,9 Brak danych Brak danych Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. Analiza powyższych tabel pozwala stwierdzić, że zainteresowanie czytelnictwem w Gminie Mirsk maleje i coraz mniej osób odwiedza biblioteki. Spada także ilość wypożyczanych woluminów i kurczy się księgozbiór, spowodowany m.in. likwidacją jednej z filii biblioteki. Spadek zainteresowania czytelnictwem w Gminie Mirsk może być spowodowany ogólnokrajową tendencją coraz rzadszego sięgania po książki, a także niewystarczającą bazą biblioteczną (niedostępną dla wszystkich mieszkańców). Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (dane z 2014 roku) w bibliotekach Gminy Mirsk zatrudnienie znalazło siedem osób. W ciągu roku biblioteki odwiedza 1214 czytelników i wypożyczyło woluminów. Na jedną placówkę biblioteczną przypada 2940 mieszkańców, a jeden czytelnik wypożycza średnio 24 woluminy i jest to zdecydowanie więcej niż średnia wojewódzka i krajowa. Infrastruktura sportowa Rozwój sportu na terenie gminy Mirsk gwarantuje działalność klubów sportowych. W Gminie Mirsk istnieje bowiem Miejski Klub Sportowy Pri-Bazalt Włókniarz Mirsk prowadzący sekcję piłki nożnej seniorów, trampkarzy, młodzików i żaków oraz sekcję strzelecką i sekcję piłki ręcznej dziewcząt. Działa tu także Gminne Zrzeszenie LZS, na które składają się następujące jednostki: LKS Skalnik Rębiszów, LKS Sudety Giebułtów, LKS Kwisa Mroczkowice, LKS Proszowa. LZS Skalnik Rębiszów, LZS Sudety Giebułtów oraz LZS Kwisa Mroczkowice prowadzą sekcję piłki nożnej seniorów, natomiast LZS Proszowa zajmuje się prowadzeniem dwóch sekcji tenisa stołowego (IV i VI liga). Na mirską infrastrukturę sportową składają się: stadion miejski, boiska trawiaste, sala sportowa, sale gimnastyczne i orliki, a także strzelnica pneumatyczna. Centrum życia sportowego w gminie jest Stadion Miejski w Mirsku wyposażony w dwa boiska trawiaste do piłki nożnej oraz w trybunę krytą i widownię otwartą. Pojemność stadionu to 500 miejsc, w tym 300 miejsc siedzących (200 siedzisk plastikowych oraz 100 miejsc na ławkach drewnianych) i 200 stojących. Obiekt 73

75 posiada też pełne zaplecze socjalno-sanitarne. Stadion jest ogrodzony i znajduje się pod opieką dozorcy. Ważnymi obiektami sportowymi na terenie gminy są również boiska trawiaste, którymi dysponują cztery sołectwa (Giebułtów, Rębiszów, Mroczkowice i Karłowiec). Na terenie gminy znajdują się też dwa boiska z nawierzchnią sztuczną przy szkole podstawowej w Mirsku (Orlik) oraz przy Zespole szkół Licealno-Gimnazjalnym do piłki ręcznej. Przy tym zespole działają także siłownia, boisko i kort tenisowy. Ponadto miejscem rozwijania aktywności sportowej mieszkańców gminy są sale gimnastyczne przy Liceum Ogólnokształcącym w Mirsku i przy Szkołach Podstawowych w Giebułtowie, Krobicy i Rębiszowie oraz pełnowymiarowa sala sportowa wyposażona w widownię i zaplecze sanitarne mieszcząca się przy Szkole Podstawowej w Mirsku. Mieszkańcy sołectw: Brzeziniec, Gajówka, Grudza, Kwieciszowice, Proszowa, Przecznica, Mlądz, Gierczyn, Kamień, Orłowice, Kłopotnica i Kotlina nie mają łatwego dostępu do infrastruktury sportowej (występuje brak boisk sportowych i innej infrastruktury sportowej). Rysunek 28 Obszary, na których mieszkańcy nie mają dostępu do infrastruktury sportowej. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 74

76 Obszar występowania negatywnych zjawisk: Brzeziniec, Gajówka, Grudza, Kwieciszowice, Proszowa, Przecznica, Mlądz, Gierczyn, Kamień, Orłowice Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Brzeziniec, Gajówka, Grudza, Kwieciszowice, Proszowa, Przecznica, Mlądz, Gierczyn, Kamień, Orłowice, Kłopotnica, Kotlina Poniżej zestawiono podstawowe dane na temat sportu i kultury fizycznej w gminie Mirsk. Tabela 31 Sport i kultura fizyczna w gminie Mirsk (w osobach) ROK Kluby Członkowie Ćwiczący ogółem Ćwiczący mężczyźni Ćwiczące kobiety Brak danych Brak danych Ćwiczący do lat 18 ogółem Ćwiczący do lat 18 - chłopcy Ćwiczący do lat 18 dziewczęta Brak danych Brak danych Sekcje sportowe Trenerzy Brak danych Brak danych Instruktorzy sportowi Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe Brak danych Brak danych 2 1 Brak danych Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych GUS. Analiza powyższej tabeli nasuwa wnioski, że dotychczas sport nie cieszył się dużą popularnością wśród mieszkańców Gminy Mirsk. Do 2014 roku w całej gminie istniały tylko trzy kluby sportowe, zrzeszające zaledwie dwieście osób. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców gminy, wynik jest bardzo niezadowalający. Bez wątpienia na tę sytuację miała wpływ słabo rozwinięta infrastruktura społeczna, uboga oferta zajęć sportowych oraz brak osób przeszkolonych i przygotowanych do prowadzenia zajęć i treningów sportowych. Oddane w ostatnich latach nowe obiekty sportowe takie jak pełnowymiarowa hala sportowa i boisko Orlik znacznie poprawiły stan bazy i przyczyniły się do wzrostu ilości dzieci i młodzieży uczestniczących w zajęciach sportowych. Na tym tle koniecznym jest dokonanie rewitalizacji budynku gospodarczego na stadionie miejskim, który wybudowano na przełomie lat 50 i 60-tych XX wieku. Budynek o przestarzałej konstrukcji wymaga termomodernizacji w szerokim zakresie. W budynku 75

77 są zlokalizowane szatnie, toalety i łazienki dla zawodników i ćwiczących na stadionie, a także magazynek z odzieżą, obuwiem i sprzętem sportowym. Wykonana rewitalizacja zapewni odpowiednie warunki i higieny młodzieży korzystającej ze stadionu. Transport i komunikacja Przez gminę tak jak zostało to już przedstawione wcześniej przebiegają szlaki komunikacyjne, na które składają się drogi wojewódzkie, powiatowe jak i gminne. Drogi gminne mają długość 58,26 km, z czego na terenie miasta Mirska mają długość 12,27 km. Powierzchnia dróg wynosi 71495m 2 w tym powierzchnia pasa drogowego 10,656m 2. Przy drogach gminnych zlokalizowane są pasy zieleni, które zajmują 3961 m 2. Większość dróg na terenie Gminy Mirsk stanowią drogi powiatowe i wojewódzkie. W samym Mirsku brak jest sieci kolejowej. Linia kolejowa wraz z budynkiem dworca kolejowego są nieczynne od 1996 r. Taka sytuacja skutkuje tym, że głównym rodzajem transportu na terenie miasta jak i gminy pozostaje ten drogowy. Zadania zbiorowego przewozu osób realizują PKS jak i prywatni przewoźnicy. Pętla autobusowa zlokalizowana jest w północnej części miasta przy budynku dworca kolejowego. Nawierzchnia dróg manewrowych na pętli autobusowej przedstawia bardzo zły stan i wymaga modernizacji. Działań odnowy wymaga również mała architektura wokół oraz miejsca oczekiwania dla podróżnych. Autobusy obsługują połączenia z Lwówkiem Śląskim, Jelenią Górą, Lubomierzem, Rębiszowem, Gryfowem Śląskim, Lubaniem, Świeradowem, Szklarską Porębą, Wrocławiem, Bolesławcem, Zgorzelcem. Alternatywna do Jeleniej Góry linia kolejowa obsługująca ruch pasażerski zlokalizowana jest w Rębiszowie, dokąd można dostać się za pomocą komunikacji autobusowej. 3.5 Sfera techniczna Infrastruktura techniczna Sieć wodociągowa na terenie miasta Mirska ma długość 14,9 km co stanowi ok. 70% długości czynnej sieci w gminie. Sieć wodociągowa na obszarach wiejskich wynosi 6,3 km. W porównaniu do roku 1995 jej długość na terenie miasta wzrosła o ok. 16%. Zdecydowanie większa część sieci (95%) administrowana jest przez gminę lub pozostaje w jej zarządzie. Sieć wodociągowa prowadzi do ok. 432 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie miasta Mirsk oraz 94 budynków 76

78 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenach wiejskich. 85% mieszkańców Mirska korzysta z sieci wodociągowej. Na terenach wiejskich z sieci wodociągowej korzysta około 22% mieszkańców. Woda doprowadzona jest do sieci wodociągowej z: ujęcia wód podziemnych z 3 studni kopanych zlokalizowanych w Krobicy, ujęcia wód podziemnych za pomocą studni wierconej nr 1 w Krobicy. Woda z powyższych ujęć przekazywana jest do stacji Uzdatniania Wody w Krobicy. Ważnym elementem infrastruktury miasta Mirska jest stan sieci kanalizacji sanitarnej i urządzenia jej towarzyszące. Sieć ta charakteryzuje się długością 32,2 km co stanowi 60% długości sieci gminnej. Cała sieć kanalizacji sanitarnej administrowana jest przez gminę lub pozostaje w jej zarządzie. Sieć kanalizacyjna na obszarach wiejskich wynosi 21,0 km. W porównaniu do stanu z 1995 r. długość sieci kanalizacji sanitarnej w mieście wzrosła o 80% a na terenach wiejskich o 100%, co stanowi o znaczącym wzroście, jakości życia mieszkańców Gminy Mirsk. Ścieki z terenu gminy zbierane są z kanalizacji sanitarnej i doprowadzane do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Mirsku, charakteryzującej się średnią dobową przepustowością 1050m 3 /dobę. Oczyszczalnia ścieków działa od 2001 r. Na terenie Gminy Mirsk zlokalizowane są urządzenia do przesyłu gazu ziemnego, które zaopatrują Czerniawę i Świeradów - Zdrój, jednakże mieszkańcy Gminy Mirsk nie mają dostępu do gazu sieciowego, głównie z powodu niedostosowania istniejących obiektów do takich rozwiązań. Szerokie wykorzystywanie gazu do celów bytowo - gospodarczych i grzewczych związane jest z potrzeba przebudowy budynków, aby spełniały wymagania techniczne, technologiczne i były w pełni bezpieczne z punktu widzenia użytkowników gazu. Ludność gminy korzysta głównie z gazu z butli. Na infrastrukturę elektroenergetyczną Gminy Mirsk składają się rozdzielnie, stacje transformatorowe oraz linie niskiego, średniego i wysokiego napięcia. Większość mieszkańców korzysta ze zbiorowego systemu centralnego ogrzewania. Jedną z największych kotłowni jest ta należąca do Spółdzielni Mieszkaniowej Gryf, która zaopatruje w ciepło budynki mieszkalne wielorodzinne pozostające w jej zarządzie. Mieszkalnictwo Charakterystyczną formą mieszkalnictwa w Gminie Mirsk jest ta jednorodzinna jak i wielorodzinna. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 3205 mieszkań (stan na 2013 r.), w samym mieście znajduje się 1498 o łącznej powierzchni m 2. Natomiast powierzchnia użytkowa 1 mieszkania na m 2 wynosi średnio 75,3. Zasób mieszkaniowy Gminy Mirsk stanowi ok. 10% mieszkań powiatu lwóweckiego. 77

79 Na terenie gminy zauważalny jest wysoki wskaźnik gęstości zaludnienia mieszkań, czyli znaczna liczba mieszkańców przypadająca na 1 mieszkanie. Zjawisko to dotyka różnych grup wiekowych i społecznych oraz wpływa negatywnie na inne problemy społeczne, w tym niski przyrost demograficzny, migrację oraz mobilność zawodową. Największy problem z tym mają ludzie młodzi, którzy potrzebują wyzbyć się uzależnienia od rodziców poprzez posiadanie własnych czterech kątów i satysfakcjonującej pracy. Wskaźnik ubóstwa mieszkaniowego z podziałem na tereny miejskie i wiejskie przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 32 Wskaźnik ubóstwa mieszkaniowego (2013 rok). Nazwa obszaru Liczba mieszkańców w 2013 r. Liczba mieszkań w 2013 r. Gęstość zaludnienia mieszkań (liczba osób na 1 izbę) za 2013 r. Tereny miejskie ,7 Tereny wiejskie ,7 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Przeciętnie, w jednym mieszkaniu w Gminie Mirsk zamieszkiwało 2,7 osoby. Średnia dla województwa dolnośląskiego wynosi natomiast 0,67. Większość budynków w Gminie Mirsk została wybudowana przed 1918 r. Mieszkania z tego okresu stanowią 51% obecnego zasobu mieszkaniowego. Przed 1918 r. było 765 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 44137m 2. Najwięcej z nich zlokalizowanych jest w centrum Mirska. Poniżej przedstawiono udział mieszkań wybudowanych przed 1918 r. w stosunku do ogółu nieruchomości na danym terenie. Tabela 33 udział budynków wybudowanych przed 1918 r. w stosunku do wszystkich budynków zlokalizowanych na obszarze % udział budynków wybudowanych przed 1918 r. w stosunku do Nazwa obszaru wszystkich budynków zlokalizowanych na obszarze Mirsk 63% Śródmieście obrzeża 73% 53% Brzeziniec 53% Gajówka 45% Giebułtów 71% Gierczyn 45% Grudza 46% Kamień 46% 78

80 Krobica 49% Kwieciszowice 55% Mlądz 45% Mroczkowice 46% Proszowa 54% Przecznica 55% Rębiszów 48% Orłowice 54% Średnia dla gminy: 51% Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 29 udział budynków wybudowanych przed 1918 r. w stosunku do wszystkich budynków zlokalizowanych na obszarze. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Giebułtów, Brzeziniec, Orłowice, Przecznica, Proszowa, Kwieciszowice Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) 79

81 W Gminie Mirsk w roku 2015 było 387 mieszkań komunalnych oraz 55 mieszkań socjalnych. Zdecydowana większość mieszkań komunalnych i socjalnych znajduje się w Mirsku, z czego 298 zlokalizowanych jest w centrum. Wszystkie mieszkania charakteryzują się znacznym zdewastowaniem. Liczbę mieszkań komunalnych i socjalnych w poszczególnych obszarach przedstawia poniższa tabela. Nazwa obszaru Mirsk Tabela 34 Liczba mieszkań komunalnych i socjalnych na 100 mieszkańców obszaru Liczba mieszkań komunalnych 358 Liczba mieszkań socjalnych 38 Liczba mieszkań komunalnych i socjalnych na 100 mieszkańców obszaru 10 Śródmieście obrzeża ,6 4,5 Brzeziniec Gajówka 0 2 1,4 Giebułtów 2 4 0,5 Gierczyn ,0 Grudza Kamień 2 2 2,5 Krobica 0 2 0,6 Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa 0 2 1,5 Przecznica 6 0 2,1 Rębiszów 7 3 1,5 Orłowice Łącznie w gminie: Średnia dla gminy: 5,0 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 80

82 Rysunek 30 Liczba mieszkań komunalnych i socjalnych na 100 mieszkańców obszaru Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście) Zabytki W Gminie Mirsk znajduje się wiele zabytków wpisanych na listę Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Najwięcej obiektów znajduje się w Mirsku w mieście, które do dziś zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny, a historyczne centrum miasta (z budynkami z XIV-XVIII wieku) jest jednym z najstarszych punktów gminy. Mirsk został założony w XII wieku na bazie folwarku 81

83 należącego do właścicieli zamku i majątku Czocha. Prawa miejskie otrzymał w XIV wieku i z tego okresu pochodzą pierwsze zachowane zabytki. Na terenie miasta mieści się wiele zabytków architektury świeckiej (domy przy ulicy Betleja i przy placu Wolności, młyn przy ulicy Zdrojowej), jednak najwięcej pamiątek historii to zabytki architektury sakralnej. Kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania NMP został wzniesiony w latach w stylu późnogotycko-renesansowym. Rysunek 31 Kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania NMP. Źródło: Budynek ma formę halową i jest wyposażony w barokową wieżą, którą dobudowano w XVII wieku. We wnętrzu kościoła znajduje się pochodząca z I połowy XV wieku rzeźba gotycka Madonny z Dzieciątkiem, drewniana skrzynia renesansowa na jałmużnę z 1580 roku, klasycystyczna chrzcielnica datowana na XVIII wiek, a w ścianach zostały wbudowane nagrobki i epitafia. Na uwagę zasługują również organy wybudowane w 1801 roku przez Krzysztofa Ferdynanda Neumanna. Warto nadmienić, że na przykościelnym cmentarzu mieści się kaplica grobowa rodziny Kittelmann pochodząca z 1755 roku. Kolejnym zabytkiem architektury sakralnej znajdującym się w Mirsku jest dawny kościół ewangelicki wybudowany w drugiej połowie XVIII wieku. Nawa główna jest pozbawiona dachu, a wieża pochodząca z 1881 roku jest pozbawiona hełmu. Ważnym zabytkiem Mirska jest również kaplica cmentarna pod wezwaniem św. Barbary. Budynek został wzniesiony na początku XVII wieku i jest wyposażony w organy pochodzące z 1898 roku. Instrument jest jednak zdewastowany i nie może być wykorzystywany w liturgii. Cmentarz w Mirsku także znajduje się na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Pierwsze pochówki są datowane na XIV wiek (czas budowy pierwotnej świątyni). Pochówek zmarłych na cmentarzu trwało do XIX wieku, do momentu wybudowania nowego cmentarza. Na uwagę zasługują epitafia znajdujące się na murach 82

84 kościelnych i ogrodzeniu nekropolii. Inskrypcje upamiętniają dawane rodziny zamieszkujące Mirsk oraz prezentują kunszt ówczesnych kamieniarzy. Plac Wolności w Mirsku to dawny rynek, który od wieków jest reprezentacyjnym miejscem miasta. Najważniejszym zabytkiem mieszczącym się przy tym placu jest ratusz wzniesiony w latach z zachowaniem wieży z poprzedniego, renesansowego, ratusza. Rozbudowa budynku miała miejsce w XIX wieku. Ratusz został wybudowany na planie czworoboku i posiada dwie kondygnacje z wysokimi piwnicami. Starszą część budynku pokrywa czterospadowy dach mansardowy z lukarnami, a nowszą część, wzniesioną w XIX wieku, zaś dwuspadowy dach z przyczółkami. Najstarszą częścią ratusza jest, czworoboczna u dołu i przechodząca ku górze w ośmioboczną, wieża z tarczami zegarowymi. Budowla jest wyposażona w taras z kamienną balustradą i wieńczy ją barokowy hełm z prześwitem. Obecnie ratusz jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Na uwagę zasługuje również zabudowa śródrynkowa, w skład której wchodzą m.in.: budynek dawnego sądu pochodzący z lat , dobudówka ratusza datowana na rok 1898, narożna kamienica stojąca u wybiegu ulicy Betleja z rynku i wiele zabytkowych kamieniczek. Warto przyjrzeć się też wieży widokowej znajdującej się przy ulicy Wodnej w Mirsku. Pierwotnie była to wieża ciśnień, która do końca lat 70-tych XX wieku gwarantowała odpowiednie ciśnienie w sieci wodociągowej. Budynek został wzniesiony w latach na planie ośmioboku. Wybudowano go z kamienia bazaltowego, cegły licówki i zwieńczono drewnianą więźbą dachową. Wieża liczy sobie 37,5 m wysokości i ma siedem pięter połączonych klatką schodową. Z tarasu widokowego na najwyższym piętrze budynku można podziwiać panoramę miasta, Pogórze Izerskie i Góry Izerskie. Centralnym zabytkiem Giebułtowa jest zespół pałacowy pochodzący z XVII wieku. Pierwsze prace nad budową pałacu zostały podjęte w latach , ale ostateczny wygląd pałac zawdzięcza przebudowie z lat Jest to budowla w stylu barokowym, o masywnej bryle wyposażona w dwie kondygnacje. Obiekt został pokryty dachem mansardowym z lukarnami, a elewacje ozdobiono gzymsem międzykondygnacyjnym i pilastrami. Budynek obecnie jest zrujnowany, jest własnością prywatną i nie można go zwiedzać. Pałac jest otoczony parkiem, w którym znajdują się pochodzące z cennego starodrzewu okazy: dęby, buki, jesiony, jawory, kasztanowce, lipy, żywotniki (tuje), świerki oraz wierzbę płaczącą. Wśród zabytków Giebułtowa znajdują się również: kościół filialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła datowany na XVI-XVII wiek, nieczynny cmentarz ewangelicki z XVIII wieku oraz zabytkowe domy mieszkalne. W Gierczynie znajduje się zabytkowy park oraz kościół filialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny wybudowany w XVI wieku. Pierwotnie była to świątynia ewangelicka, ale w 1654 roku, na mocy redukcji kontrreformacyjnej Ferdynanda III, został przekazany katolikom. W kościele do dziś 83

85 zachowały się: późnorenesansowy kasetonowy strop z malowidłami datowanymi na rok 1602, kamienna chrzcielnica pochodząca z roku 1557, barokowy (a częściowo późnogotycki) ołtarz oraz pochodząca z XVIII wieku, rokokowa ambona. Na przykościelnym cmentarzu na uwagę zasługują cztery epitafia oraz dwa kamienne barokowy sarkofagi. Kościół parafialny pod wezwaniem Imienia Najświętszej Marii Panny w Grudzy został wybudowany w latach w stylu późnogotyckim, a następnie gruntownie przebudowany przez ewangelików lub wzniesiony ponownie w latach i Kościół ma prostokątną, trzyprzęsłową nawę, węższe prostokątne prezbiterium i wieżę na osi, która u dołu jest wzniesiona na planie kwadratu, a następnie przechodzi, ku górze, w ośmiobok. Jest zwieńczona hełmem z prześwitem. Wiek XVI to początki górnictwa cyny na terenie Krobicy, Gierczyna i Przecznicy. Na terenie Krobicy znajduje się nieczynna kopalnia rud cyny (Kopalnia św. Jana), a od 2013 roku działa w niej (w ramach istniejącego tu Geoparku) podziemna trasa turystyczna. W Proszowej natomiast znajduje się kościół filialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela datowany na XV wiek. Budynek został przebudowany w XVIII wieku i otrzymał wyposażenie barokowe i tym zatracił swoje pierwotne cechy gotyckie. Pierwotnie ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, kościół parafialny pod wezwaniem św. Barbary to główny zbytek Rębiszowa. Budynek został wzniesiony w latach na miejscu drewnianej świątyni. Jest to budowla stalowa wzniesiona na planie prostokąta. W roku 1803 dobudowano wieżę. Rysunek 32 Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Barbary w Rębiszowie. Źródło: 84

86 W Rębiszowie znajduje się także kościół cmentarny ewangelicki (obecnie rzymskokatolicki), pomocniczy pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Kościół został zbudowany w stylu późnogotycko-renesansowym, a następnie przebudowany w XVIII wieku w stylu barokowym. Przy kościele znajduje się zabytkowy cmentarz. Ponadto w większości miejscowości znajdują się zabytkowe domy, które od pokoleń służą wielu rodzinom. Budynki te pochodzą przede wszystkim z wieku XIX i początków wieku XX i są zabytkami lokalnej architektury. Lokalizację zabytków w poszczególnych obszarach obrazuje poniższa mapa. Rysunek 33 Liczba zabytków w poszczególnych obszarach. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania dużej liczby zabytków: Mirsk (Śródmieście), Giebułtów, Proszowa, Gierczyn 85

87 Niektóre z zabytków, znajdujących się na terenie Gminy Mirsk wymagają pilnych prac remontowych i renowacyjnych. Gmina od lat stara się na bieżąco przeprowadzać najpilniejsze remonty, celem zachowania dziedzictwa kulturowego regionu. Wśród przyczyn występowania zjawisk kryzysowych (degradacji budynków mieszkalnych, komunalnych, zabytków) wymienić można brak wystarczających środków finansowych na ich bieżącą konserwację oraz remonty. Główną potrzebą w odniesieniu do sfery technicznej jest rewitalizacja zdegradowanych budynków oraz zagospodarowanie zabytkowej miejskiej przestrzeni. 3.6 Sfera środowiskowa Sfera środowiskowa jest człowiekowi potrzebna zarówno do życia, jak i do tworzenia cywilizacji. Warunki przyrodnicze i zasoby środowiska naturalnego odgrywają znaczącą rolę w procesie rozwoju społeczno-gospodarczego. Dogodne warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu, stosunki wodne, czy też dostępność surowców mineralnych i żyznych gleb prowadzą do przyspieszenia procesów gospodarczych. Społeczeństwo, stopniowo podporządkowując sobie przyrodę, zaczęło przekształcać krajobraz naturalny w krajobraz kulturowy, tj. rolniczy, przemysłowy i miejski. Intensywny rozwój gospodarczy doprowadził do naruszenia równowagi biologicznej środowiska naturalnego. Największe zmiany w środowisku zostały spowodowane przede wszystkim przez osadnictwo, przemysł i komunikację, które równocześnie wpłynęły na wszystkie jego składniki. W związku z powyższym należy dążyć do kształtowania optymalnych, przyjaznych ekologicznie relacji człowiek a środowisko, wymagających uwzględnienia istniejących uwarunkowań ogólnych i lokalnych. Uwarunkowania ochrony środowiska Gmina Mirsk leży w obrębie Gór Izerskich (południowa część gminy) oraz Pogórza Izerskiego (część północna). W krajobrazie Gór Izerskich wyróżniają się dwie większe doliny rzeczne: dolina Izery, znajdująca się przy południowej granicy gminy oraz Kwisy, oddzielająca od siebie grzbiety Gór Izerskich. Pogórze Izerskie oddzielone jest od Gór Izerskich wyraźną granicą, gdzie wydziela się od zachodu Przedgórze Izerskie, w części centralnej Kotlinę Mirska i w części wschodniej Przedgórze Rębiszowskie. Walorem rzeźby dna kotliny jest falistość terenu oraz północna na ogół ekspozycja. Główną rzeką odwadniającą Kotlinę Mirska jest Kwisa wraz z dopływami: prawostronnym Długi Potok oraz 86

88 lewostronnym Czarny Potok. Znaczna część terenu gminy jest porośnięta lasami, co stwarza dobre warunki dla rozwoju fauny i flory. Gminę Mirsk charakteryzuje występowanie dużego bogactwa surowców naturalnych. Do najważniejszych z nich należą złoża kamieni drogowych i budowlanych, łupka łyszczykowego, torfu i cyny. Jednak największe znaczenie mają eksploatowane obecnie złoża bazaltu Rębiszów, Góra Kamienista i Kłopotno. Według regionalizacji rolniczo-klimatycznej Gumińskiego obszar Gminy Mirsk znajduje się w dwóch dzielnicach: Podsudeckiej, obejmującej Pogórze Sudeckie i wyraźnie cieplejszej od sąsiedniej Sudeckiej. Natomiast wg regionalizacji A. Schmucka teren gminy należy do regionu jeleniogórskiego i obejmuje wszystkie jego piętra. Rejon Pogórza Izerskiego obejmuje piętra A i B, natomiast rejon Gór Izerskich piętra C, D i E, których charakterystyka przedstawiona jest w tabeli poniżej. Tabela 35 Charakterystyka poszczególnych pięter. Piętro Wysokość Temperatura Okres wegetacyjny Okres gospodarczy zaczyna się A Średnia temperatura roczna ok. 7 C, pod koniec drugiej dekady Sięga do wysokości 450 a okresu wegetacyjnego marca, m n.p.m C a wegetacyjny w pierwszej dekadzie kwietnia. B C D E Obejmuje tereny położone na wysokości m n.p.m. Obejmuje tereny od 600 do 800 m n.p.m. Obejmuje tereny od 800 do 1000 m n.p.m. Powyżej 1000 m n.p.m. Średnia temperatura roczna wynosi 6,1-6,6 C, a okresu wegetacyjnego 11,5 12,5 C Średnia temperatura roczna wynosi 5,5 C. Brak jest termicznego lata, a wiosna przechodzi bezpośrednio w jesień. Średnia temperatura roczna ok. 4,5 C, a okresu wegetacyjnego poniżej 10 C Średnia temperatura roczna rzadko przekracza 1 C, a okresu wegetacyjnego 4-6 C Okres wegetacyjny rozpoczyna się około połowy kwietnia i trwa tylko 200 dni. Początek okresu wegetacyjnego przesuwa się na koniec drugiej dekady kwietnia. Okres wegetacyjny zaczyna się pod koniec kwietnia Okres wegetacyjny zaczyna się pod koniec maja. Źródło: Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy Mirsk Rejon Gór Izerskich i Pogórza charakteryzuje się dużą zmiennością i niestałością pogody, co spowodowane jest oddziaływaniem wielu różnych mas atmosferycznych. Na terenie Gór Izerskich przeważają wiatry z kierunku północno-zachodniego i południowo-zachodniego. Rozkład kierunków wiatru w roku wiąże się z warunkami ogólnocyrkulacyjnymi i lokalnymi (rzeźbą terenu). Występują tu bardzo często wiatry fenowe, które powodują duże zniszczenia w drzewostanach. Natomiast w okresie zimowym są one przyczyną gwałtownego topnienia szaty śnieżnej. Ponadto doliny rzek często bywają zastoiskami chłodnych mas powietrza, które spływają w sposób grawitacyjny ze stoków. Powoduje to w konsekwencji większą częstość występowania przymrozków oraz mgieł i zamgleń, które 87

89 niekorzystnie wpływają na warunki klimatyczne, tj. skracają czas promieniowania słonecznego, utrudniają promieniowanie oraz rozpraszają zanieczyszczenia. Rodzaj gleb, ich właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne wynikają z budowy geologicznej podłoża, tj. skały macierzystej, ukształtowania terenu oraz warunków klimatycznych, które wpływają na intensywność procesów wietrzenia skalnego. Gleby Gminy Mirsk powstały w wyniku procesów wietrzenia skały macierzystej, głównie granitowej. Są one ubogie w alkalia, posiadają natomiast dużo krzemionki i wykazują kwaśny odczyn. Gleby te ze względu na położenie i sposób powstawania dzielą się na gleby górskie, gleby terenów podgórskich oraz gleby dolinne. Oprócz naturalnych czynników przyrodniczych na jakość gleb wpływ ma również sposób ich zagospodarowania oraz użytkowania przez człowieka. Główne procesy niszczące gleby to w gminie to zakwaszenie i chemiczne zanieczyszczenie spowodowane głównie przez stosowanie nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, mechaniczne niszczenie gleb, związane głównie z funkcjonowaniem przemysłu wydobywczego, działalnością budowlaną i składowaniem odpadów oraz zniekształcenia związane z erozją. W XX w. pogranicze polsko-czesko-niemieckie było regionem o najbardziej zanieczyszczonym i zdegradowanym środowisku w Europie. Emitowane przez znajdujące się tam obiekty energetyczne toksyczne spaliny spowodowały, że obszar dotknięty ich skutkami (obejmujący po stronie polskiej również byłe województwa wałbrzyskie i jeleniogórskie) uzyskał miano Czarnego Trójkąta. Najbardziej widocznym skutkiem tego zanieczyszczenia było umieranie lasów w Górach Izerskich, gdzie zlokalizowane są również lasy gminy Mirsk. Lasy gminy Mirsk położone są w Sudeckiej Krainie Przyrodniczo-Leśnej, administracyjnie należą do Nadleśnictwa Świeradów. Lesistość stanowi ok. 54,3% powierzchni gminy, tworząc największe kompleksy leśne w południowej jej części. Należy zaznaczyć, że wszystkie lasy położone w obszarze Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe należą do lasów ochronnych. Są to lasy pełniące funkcje wodochronne (m.in. regulują spływy powierzchniowe i sprzyjają retencji wód), glebochronne w górnej granicy lasów, ostoi zwierząt chronionych. Ponadto lasy zlokalizowane w okolicach Świeradowa Zdroju należą do strefy ochrony uzdrowiskowej A, B i C. Ich zadaniem jest kształtowanie korzystnych warunków środowiska przyrodniczego dla celów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz ochronę podziemnych zasobów wód leczniczych i mineralnych. Teren miasta położony jest poza obszarami chronionym. Natomiast południowa część gminy zlokalizowana jest w obrębie prawnie chronionym, tj. w obszarze chronionego Krajobrazu Karkonoszy i Gór Izerskich, który został utworzony uchwałą WRN w Jeleniej Górze w 1986 r. Jednym z głównych celów tworzenia obszarów chronionego krajobrazu jest zabezpieczenie przyrodniczokrajobrazowej bazy do rozwoju różnych form rekreacji. Z tego względu turystyka i wypoczynek są podstawową funkcją ww. obszaru, a ich forma musi być dostosowana do walorów przyrodniczych, 88

90 by nie prowadziła do niszczenia walorów rekreacyjnych. Dodatkowo na Hali Izerskiej znajduje się rezerwat przyrody ze złożami torfu oraz unikatowymi gatunkami fauny i flory, a na terenie Gminy Mirsk wyznaczone zostały następujące obszary Natura 2000: Torfowisko Gór Izerskich (PLH020047, pow ,1 ha), Łąki Gór i Pogórza Izerskiego (PLH020102, pow ,2 ha) i Góry Izerskie (PLB020009, pow ,638 ha). Dogodne warunki do rozwoju wypoczynku i turystyki panujące w gminie pozwalają na zaliczenie tego obszaru do jednego z najbardziej atrakcyjnych w powiecie lwóweckim. Rewitalizacja i stała ochrona środowiska naturalnego, zwłaszcza na obszarach o potencjale turystycznym, jest więc logiczną koniecznością. Stan i jakość środowiska naturalnego Powietrze atmosferyczne Na podstawie art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, t. j. ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914), w województwie dolnośląskim wyznaczone zostały 4 strefy, dla których przeprowadzana jest coroczna ocena jakości powietrza. Gmina i Miasto Mirsk została zaliczona do strefy dolnośląskiej. Zgodnie z Wytycznymi do rocznej oceny jakości powietrza Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu dokonał oceny poziomu substancji w powietrzu w strefie dolnośląskiej, a następnie sporządził klasyfikację dla dwóch grup kryteriów: 1. Ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi, 2. Ustanowionych w celu ochrony roślin. Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych bądź poziomów docelowych, klasa B - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji. 89

91 Poniżej przedstawiono wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w roku 2014 z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia i roślin. Tabela 36 Wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia za 2014r. Nazwa strefy Strefa dolnośląska Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy PM PM SO 2 NO 2 Pb C 6H 6 CO O 3 As Cd Ni BaP 10 2,5 PL0204 A A C A A A C C A A C A Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Tabela 37 Wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin za 2014r. Nazwa strefy Strefa dolnośląska Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy SO 2 NO X O 3 PL1404 A A C Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 O skali problemu, jakim jest zanieczyszczenie powietrza, świadczą badania wykonane przez WIOŚ we Wrocławiu. Wynika z nich, że na obszarze strefy dolnośląskiej, do której należy Gmina i Miasto Mirsk od lat występują przekroczenia dopuszczalnego ze względu na ochronę zdrowia ludzi poziomu pyłu zawieszonego PM10, arsenu, benzo(a)pirenu i ozonu. Główną przyczyną występowania przekroczeń w okresie zimowym jest emisja z systemów indywidualnego ogrzewania budynków i utrudnione warunki rozprzestrzeniania zanieczyszczeń, głównie ze względu na położenie gminy w rozległej kotlinie, u stóp Gór Izerskich. Inne przyczyny występowania przekroczeń to m.in. emisja zanieczyszczeń z transportu drogowego oraz niezorganizowana emisja pyłu z dróg i terenów przemysłowych. Pył zawieszony PM10 Głównym źródłem emisji pyłów jest spalanie węgla w starych i często źle wyregulowanych kotłach i piecach domowych oraz ruch samochodowy. Przekroczenia średniodobowej wartości normatywnej pyłu zawieszonego PM10 występują zatem głównie w sezonie grzewczym. Ponadto niekorzystne warunki meteorologiczne, takie jak niska temperatura powietrza, prędkości wiatru poniżej 1,5 m/s oraz wystąpienie inwersji temperatury są przyczyną kumulowania się tych zanieczyszczeń w przyziemnej warstwie atmosfery. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 przeprowadzone przez WIOŚ Wrocław wykazały, iż największą częstością przekroczeń normatywnego poziomu średniodobowego charakteryzują się przede wszystkim kotliny górskie (gmina Mirsk położona 90

92 jest w rozległej kotlinie, u stóp Gór Izerskich) oraz duże miasta. W tabeli poniżej zaprezentowano wyniki pomiarów na stanowisku Jelenia Góra Sokoliki, które oddalone jest od miasta Mirska o ok. 25km. Tabela 38 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na stanowisku pomiarowym Jelenia Góra Sokoliki w 2014 r. Stanowisko pomiarowe Jelenia Góra Sokoliki Średnia roczna % normy (1) % normy (1) Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Stężenia 24-godzinowe pyłu zawieszonego PM10 Stężenie maksymalne (1- sze) Stężenie maksymalne (36- te) Liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego (2) Liczba przypadków powyżej poziomu informowania (3) Liczba przypadków powyżej poziomu alarmowego (4) µg/m 3 % µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m % (1) dopuszczalny poziom średnioroczny pyłu zawieszonego PM10: 40 µg/m 3 (2) dopuszczalny poziom 24-godz. pyłu zawieszonego PM10: 50 µg/m 3, dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 35 razy (3) poziom informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu PM10: 200 µg/m 3 (stężenie 24-godzinne) (4) poziom alarmowy pyłu zawieszonego PM10: 300 µg/m 3 (stężenie 24-godzinne) Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Benzo(a)piren Również poziom stężenia benzo(a)pirenu jest ściśle związany ze stopniem intensyfikacji procesów grzewczych. W sezonie grzewczym występują kilkunastokrotnie wyższe stężenia tego zanieczyszczenia, który traktowany jest jako znacznik rakotwórczego ryzyka związanego z obecnością WWA w otaczającym powietrzu. W 2014 r. przekroczenie poziomu docelowego B(a)P stwierdzono w większości stanowisk pomiarowych w strefie dolnośląskiej. O wysokim, średniorocznym poziomie benzo(a)pirenu zadecydowały bardzo wysokie stężenia rejestrowane w sezonie grzewczym. W tabeli poniżej zaprezentowano wyniki pomiarów benzo(a)pirenu na stanowisku Jelenia Góra Sokoliki, które oddalone jest od miasta Mirsk o ok. 25km. Tabela 39 Wyniki pomiarów benzo(a)pirenu oznaczanego w pyle PM10 na stanowisku pomiarowym Jelenia Góra Sokoliki w 2014 r. Stanowisko pomiarowe Jelenia Góra Sokoliki % wartości Średnia w sez. Średnia w sez. Średnia roczna docelowej (1) grzewczym pozagrzewczym ng/m 3 % ng/m 3 ng/m % 9 0,8 91

93 (1) wartość docelowa benzo(a)pirenu: 1 ng/m 3 Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Ozon Przekroczenia wartości docelowej ozonu są związane głównie z warunkami meteorologicznymi, tj. wysokie temperatury, bardzo duże nasłonecznienie, brak opadów. Dni z przekroczeniami wartości docelowej ozonu występowały w większości punktów pomiarowych w strefie dolnośląskiej, jednak przekroczenie dopuszczalnej częstości przekroczeń normy 8-godzinnej w latach stwierdzono jedynie w Czerniawie stacji położonej w Górach Izerskich, oddalonej o ok. 10 km od miasta Mirsk. Tabela 40 Wyniki pomiarów ozonu na stanowisku pomiarowym Czerniawa w latach Stężenia 8-godzinne kroczące Rok Średnia roczna Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Stężenie maksymalne Liczba dni z przekr. poz. docelowego w danym roku (1) Percentyl 93,2 (1) Średnia liczba dni z przekr. poz. docelowego w latach (1) (2) µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 - µg/m (1) średnia liczba dni z przekroczeniami obliczona na podstawie rocznych serii pomiarowych spełniających wymogi kompletności (2) poziom docelowy ozonu: średnia 8-godz.: 120 µg/m 3, dopuszczalna liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego uśredniona w ciągu ostatnich 3 lat: 25 dni Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Z uwagi na rolniczo-leśny charakter, Gmina Mirsk nie jest w dużym stopniu zagrożona zanieczyszczeniami powietrza pochodzenia przemysłowego. Obiektem przemysłowym lokalnie uciążliwym dla środowiska może być jedynie kopalnia kruszywa. Jednak zanieczyszczenia związane z działaniem zakładów produkcyjnych, np. kopalni kruszywa, są relatywnie niewielkie. Substancje antropogeniczne zanieczyszczające powietrze atmosferyczne pochodzą głównie z palenisk indywidualnych oraz środków transportu. Największa koncentracja zanieczyszczeń występuje liniowo wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Wysokie wartości emisji gazów i pyłów w powietrzu, to skutek przecięcia gminy przez 3 drogi wojewódzkie charakteryzujące się wysokim natężeniem ruchu (średnio 92

94 300 pojazdów/h). Wysokie stężenie pyłu zawieszonego jest ponadto efektem opalania indywidualnych palenisk piecowych i lokalnych kotłownie węglem kamiennym, który odznacza się wysoką zawartością siarki. Ich stopniowa likwidacja, poprzez rozbudowę sieci ciepłowniczej lub zmianę nośnika energetycznego (np. węgla słabej jakości na węgiel o lepszych parametrach jakościowych albo gaz), powinna przyczynić się do poprawy jakości powietrza. Na terenie Gminy Mirsk nie ma stałej stacji pomiaru powietrza, w związku z czym dane o stężeniach średniorocznych substancji zawartych w powietrzu pochodzą z matematycznego modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Wyniki pomiaru przedstawiono poniżej. Tabela 41 Średnioroczne stężenia zanieczyszczeń dla Gminy i Miasta Mirsk (2014 r.). Stężenie średnioroczne l.p. Nazwa zanieczyszczenia Miasto Mirsk Gmina Mirsk (okolice placu Wolności) (bez miasta) 1. Pył zawieszony PM10 13 µg/m µg/m 3 2. Pył zawieszony PM2,5 10 µg/m µg/m 3 3. Dwutlenek siarki SO2 3 µg/m 3 3 µg/m 3 4. Dwutlenek azotu NO2 7 µg/m 3 8 µg/m 3 5. Tlenek węgla CO 195 µg/m µg/m 3 6. Bezno(a)piren BaP 1 µg/m 3 poniżej 1 µg/m 3 7. Benzen C6H6 0,1 µg/m 3 0,1 0,02 µg/m 3 8. Ołów 0,01 µg/m 3 0,01 µg/m 3 Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Delegatura w Jeleniej Górze. Wyniki średniorocznych stężeń zanieczyszczeń w gminie i mieście Mirsk dla podanych wyżej substancji nie przekraczają dopuszczalnych norm zanieczyszczeń. Wody powierzchniowe Na południe od Wysokiego Grzbietu teren gminy należy do zlewni Izery - dopływu Łaby, która stanowi południową granicę gminy oraz granicę państwową. Natomiast na północ od Wysokiego Grzbietu cały pozostały teren należy do zlewni Kwisy. Miasto Mirsk jest zlokalizowane w obrębie Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP): Kwisa od źródła do Długiego Potoku. To potok wyżynny krzemianowy z substratem gruboziarnistym. Stanowi naturalną część wód, dla której stan wód oceniono, jako dobry. Jest to część wód niezagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych. Celem środowiskowym dla tej części wód jest ochrona, poprawa oraz przywracanie stanu jednolitych części wód powierzchniowych, tak aby osiągnąć dobry stan tych wód, a także zapobieganie 93

95 pogorszeniu ich stanu. Na wysokości miasta Mirsk wpadają do niej dwa większe dopływy, prawostronny Długi Potok oraz lewostronny Czarny Potok. W 2014 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu przeprowadził ocenę stanu wód powierzchniowych na terenie województwa dolnośląskiego. Stan wód rzeki Kwisy przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 42 Ocena stanu JCWP Kwisa od źródła do Długiego Potoku za 2014 r. Nazwa JCWP Nazwa punktu pomiarowego Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Stan/ potencjał ekologiczny Czy JCWP występuje na obszarze chronionym? Kwisa od źródła do Długiego Potoku Kwisa m. Mirsk II I I dobry tak Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Rzeka Kwisa oraz Czarny i Długi Potok powodują największe zagrożenie powodziowe. Kwisa w miejscu łączenia się z zalewem Długiego Potoku oraz poniżej Czarnego Potoku, tworzy rozlewiska poniżej Mirska. Skutkiem powyższego są podtopienia drogi łączącej Mirsk z Gryfowem Śląskim. Ponadto rozlewiska Czarnego Potoku mogą zalać i podtopić drogę Mirsk - Giebułtów. Zabezpieczenie przed zalewami stwarza zbiornik retencyjny, zlokalizowany na Długim Potoku. Chroni on przed wodami powodziowymi miasto Mirsk oraz wsie Brzeziniec i Karłowiec. Wody podziemne Względem podziału na Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) gmina znajduje się w granicach regionu wodnego Izery (obszar chroniony), o dobrym stanie ilościowym i dobrym stanie chemicznym. Jest to część wód niezagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych. Celem środowiskowym dla tej części wód jest zapobieganie lub ograniczanie wprowadzania do nich zanieczyszczeń, zapobieganie pogorszeniu oraz poprawa ich stanu, ochrona i podejmowanie działań naprawczych, a także zapewnianie równowagi między poborem a zasilaniem tych wód, tak aby osiągnąć ich dobry stan. Monitoring diagnostyczny wód podziemnych przeprowadzony przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu realizowany był na terenie Gminy Mirsk w Krobicy. Ostatnie dostępne dane dot. badania jakości wody wykazały w 2013 roku I klasę. 94

96 Gleby Gleby występujące na terenie Gminy Mirsk są ubogie w alkalia, posiadają dużo krzemionki i wykazują kwaśny odczyn. Dominują tu gleby IV klasy bonitacyjnej. Główne procesy odpowiadające za niszczenie gleb to zakwaszenie i chemiczne zanieczyszczenie, mechaniczne niszczenie gleb, związane głównie z funkcjonowaniem przemysłu wydobywczego oraz zniekształcenia związane z erozją. Wyniki badań krajowego monitoringu chemizmu gleb wykazały, że na terenie Dolnego Śląska stan zakwaszenia jest nadal niekorzystny, dominują gleby zakwaszone. Najbardziej zakwaszone są gleby w południowo-zachodniej części województwa, szczególnie na obszarze powiatów: kamiennogórskiego (77%), lwóweckiego (64%) oraz zgorzeleckiego (63%). Natomiast w Gminie Mirsk ponad 70% powierzchni użytków rolnych stanowią gleby kwaśne i bardzo kwaśne. Jest to cecha związana częściowo z charakterem skał macierzystych i przebiegiem procesu glebotwórczego, ale przede wszystkim ze związkami siarki i azotu z atmosfery, kwaśnymi nawozami sztucznymi oraz naturalnymi. Odzwierciedleniem znacznego zakwaszenia gleb użytków rolnych są ich znaczne potrzeby wapnowania, które zmieniają właściwości fizykochemiczne i biologiczne gleb. W skali powiatu lwóweckiego, aż 61-80% gleb posiada stosunkowo wysokie potrzeby wapnowania. 95

97 Rysunek 34 Odczyn gleb użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim w latach (OSChR we Wrocławiu) Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Postępująca degradacja gleb na terenie gminy wpływa na zmniejszenie i pogorszenie jakości uzyskiwanych plonów. Kwaśny odczyn obniża przyswajalność mikroelementów takich jak Cu, Mn, Zn, oraz Fe. Wyniki badań krajowego monitoringu chemizmu gleb wykazały, że najwyższy odsetek gleb z bardzo niską i niską zawartością fosforu występuje w południowej i południowo -zachodniej części województwa w powiatach: kamiennogórskim (83%), zgorzeleckim (78%), lwóweckim (74%), kłodzkim (73%) i lubańskim (71%). 96

98 Rysunek 35 Zawartość fosforu w glebach użytkowanych rolniczo w województwie dolnośląskim Źródło: WIOŚ Wrocław 2014 Zawartość metali ciężkich w glebach na terenie Mirska jest przeważnie w normie. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu wykazuje miedź, której podstawowym źródłem w glebach jest hutnictwo miedzi, nieumiejętne stosowanie mikronawozów i odpadów organicznych. Według badań Okręgowej Stacji Chemiczno - Rolniczej we Wrocławiu wysoka zawartość miedzi w glebach na terenie powiatu lwóweckiego osiąga 40%. Rysunek 36 Zawartość miedzi w glebach użytkowanych rolniczo na Dolnym Śląsku w latach Źródło: WIOŚ Wrocław

99 Ponadto, w 2014 roku WIOŚ we Wrocławiu przeprowadził badania gleb na terenach bezpośrednio zagrożonych zanieczyszczeniami. Badaniami objęto obszary chronione, w tym obszar Natura 2000 Góry Izerskie (PLB020009). Przekroczenia dopuszczalnych stężeń na badanym obszarze Natura 2000 dotyczyły arsenu i benzo(a)pirenu. Przekroczenia dopuszczalnych norm benzo(a)pirenu wystąpiły w 3 punktach pomiarowych. Związane są one głównie z emisją ze źródeł grzewczych na terenach zabudowanych, tzw. niska emisja. Natomiast przekroczenie zawartości dopuszczalnych stężeń arsenu, które wynikają najprawdopodobniej z historycznego przetwórstwa rud metali na tym obszarze, wystąpiły w 2 punktach pomiarowych. Rysunek 37 Przekroczenia dopuszczalnych stężeń wskaźników badanych w glebach województwa dolnośląskiego w 2014 r. Źródło: WIOŚ Wrocław

100 Metale ciężkie występują w każdej glebie, a ich naturalny poziom nie stanowi zagrożenia. Jednak w przypadku przekroczenia dopuszczalnych norm stanowić mogą potencjalne źródło zagrożenia dla roślin, a w konsekwencji dla ludzi i zwierząt. Należy zatem podjąć działania zapobiegające skażeniom gleby metalami ciężkimi. Zanieczyszczeniom powodowanym przez związki organiczne w wyniku zabiegów agrotechnicznych stosunkowo łatwo zapobiec przez ograniczenie ich stosowania. Natomiast zmniejszenie emisji związków metali ciężkich, związanych z lokalnymi paleniskami i kotłowniami oraz transportem, jest trudniejsze do osiągnięcia i możliwe jedynie poprzez podjęcie działań długofalowych. Możliwości rozwoju Gminy Mirsk ze względu na wartości tkwiące w sferze przyrodniczej są bardzo duże, szczególnie uwzględniając jej korzystne położenie w pobliżu Jeleniej Góry, znanych miejscowości turystycznych, Pogórza Izerskiego, doliny Kwisy oraz granicy państwa. Rozwój ten uwarunkowany jest jednak ograniczeniami pochodzenia naturalnego, jak i antropogenicznego. Powyższe zatem determinuje potrzebę rewitalizacji sfery środowiskowej. Do czynników naturalnych należy zaliczyć położenie gminy na terenie charakteryzującym się urozmaiconą rzeźbą. Położenie geograficzne z jednej strony jest atutem i wizytówką gminy, z drugiej zaś niesie ze sobą różnego rodzaju niebezpieczeństwa. Występowanie na terenie gminy stoków o dużym nachyleniu (powyżej 5%) i/lub z północną ekspozycją powoduje zwiększone zagrożenie erozją oraz ogranicza rozwój społeczno-gospodarczy. Tereny takie powinny być zalesiane w celu ograniczenia tego zjawiska. Kolejnym ograniczeniem naturalnym jest zagrożenie powodziowe, które niosą ze sobą rzeki Czarny i Długi Potok. Rzeka Kwisa tworzy rozlewiska dopiero poniżej Mirska, w miejscu gdzie jej zalew łączy się z zalewem Długiego Potoku oraz poniżej Czarnego Potoku. Teren zalewowy może osiągnąć szerokość nawet do 500 m i długość 3,5 km. Zbiornik przeciwpowodziowy zlokalizowany na Długim Potoku chroni przed wodami powodziowymi miasto Mirsk oraz wsie takie jak Brzeziniec, Karłowiec oraz Wieża. W związku z powyższym ważne jest utrzymanie dobrego stanu istniejących obiektów hydrotechnicznych poprzez ich modernizację i konserwację. Ponadto należy zachować i odbudować mokradła i starorzecza, będące naturalnymi zbiornikami retencyjnymi ograniczającymi skutki susz i powodzi. Do jednego z głównych czynników antropogenicznych zaliczyć należy natomiast urządzenia związane z infrastrukturą komunalną, a przede wszystkim paleniska indywidualne i osiedlowe kotłownie. Są one przyczyną występowania tzw. niskiej emisji będącej głównym źródłem wysokiego stężenia pyłu zawieszonego. Niska emisja to także transport samochodowy emitujący szkodliwe 99

101 substancje w trakcie pracy silników. Wspólną cechą wszystkich źródeł określanych jako niska emisja jest negatywne oddziaływanie na jakość powietrza w bezpośredniej okolicy miejsca emisji. Mimo relatywnie niewielkich ładunków zanieczyszczeń, ze względu na nieznaczną wysokość i dużą liczbę punktów emisji, jest ona przyczyną wysokich stężeń substancji w powietrzu. Zanieczyszczenie powietrza wpływa na środowisko naturalne powodując, m.in. zakwaszenie gleby, czy poważne pogorszenie stanu lasów. W podjętych działaniach rewitalizacyjnych należy zatem uwzględnić stopniową likwidację ww. źródeł poprzez rozbudowę sieci ciepłowniczej lub zmianę nośnika energetycznego, która powinna przyczynić się do poprawy jakości powietrza. Oprócz niskiej emisji (więc pośrednio i kwaśnych deszczy) częściowo wpływ na degradację gleb mają także niezlikwidowane stare dzikie wysypiska odpadów, które zlokalizowane są najczęściej w nieckach powstałych przy okazji wydobycia np. kruszywa. Należy zatem miejsca te przywrócić w sposób właściwy do stanu naturalnego. Powyższe ograniczenia pochodzenia naturalnego, jak i antropogenicznego będące przyczyną degradacji środowiska na terenie Gminy Mirsk, są źródłem stanów kryzysowych wskazujących na potrzebę poddania analizowanego terenu procesowi rewitalizacji. Poprawa stanu i jakości środowiska jest istotnym celem procesu rewitalizacji bezpośrednio związanym z porządkowaniem i modernizacją przestrzeni miejskiej i poprawą jej stanu zdrowotnego. Określając kierunki rewitalizacji gminy należy ponadto zwrócić uwagę na obszary szczególnej ochrony środowiska. Osiągnięcie zakładanych efektów rewitalizacji jest możliwe jedynie wtedy, gdy opiera się na projektach nakierowanych na przyczyny degradacji. 3.7 Sfera gospodarcza Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowanej w rejestrze REGON na rok 2014 wynoszą ogółem 728 (dane GUS). W tym w sektorze publicznym zarejestrowanych jest 31 podmiotów, a w sektorze prywatnym 696. Najwięcej podmiotów działa w sektorze: pozostała działalność 482 podmioty, następnie w sektorze: przemysł i budownictwo 227, najmniej bo zaledwie 19 podmiotów zarejestrowanych jest w sektorze: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Liczba podmiotów gospodarczych w 2014 roku wzrosła o 17% w stosunku do roku Wskaźnik przedsiębiorczości w 2014 r. w Gminie Mirsk jest niższy niż średnia przyjęta w powiecie lwóweckim oraz w województwie dolnośląskim. W 2014 roku na 10 tys. mieszkańców gminy w wieku produkcyjnym przypadało bowiem 831 podmioty gospodarcze, wpisane do rejestru 100

102 REGON, z kolei w powiecie lwóweckim wskaźnik ten wynosił 1333, natomiast dla województwa dolnośląskiego 1901 podmioty. Gminne przedsiębiorstwa charakteryzują się słabą kondycją ekonomiczną, co potwierdzają przeprowadzone wywiady z lokalnymi przedsiębiorcami (badania Urzędu Miasta i Gminy Mirsk, marzec 2016 r., próba: 30 podmiotów). Poniższa mapa obrazuje średni poziom zadowolenia poszczególnych przedsiębiorców z prowadzonej na danym terenie działalności gospodarczej. Przy czym poziom zadowolenia odzwierciedla kondycję ekonomiczną danego przedsiębiorstwa. Rysunek 38 Zadowolenie przedsiębiorców z prowadzonej działalności gospodarczej. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Giebułtów, Kwieciszowice, Mroczkowice, Orłowice, Brzeziniec, Mlądz, Przecznica, Rębiszów, Grudza, Proszowa Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (obrzeża), Giebułtów, Kwieciszowice 101

103 Turystyka Gmina Mirsk charakteryzowana jest jako obszar nastawiony na produkcję przemysłową, w której ten dział gospodarki stanowił i stanowi główne źródło zatrudnienia dla mieszkańców. Z powodu kryzysu dotychczasowych dziedzin działalności przemysłowej gmina poszukuje alternatywnych form aktywizacji gospodarczej i kieruje swoje wysiłki w stronę rozwoju turystyki ze względu na znakomite zaplecze przyrodniczo-krajobrazowe. Różnorodność krajobrazu oraz położenie gminy daje możliwość uprawiania różnych form turystyki: - krajoznawczej, wypoczynkowej, kwalifikowanej. Mirsk to dobra baza wypadowa do pobliskich miejscowości turystycznych, takich jak Świeradów Zdrój, Szklarska Poręba czy Jelenia Góra, a także zwiedzania najbliższej okolicy i atrakcji (zamki: Czocha, Gryf, Świecie, Rajsko; jeziora zaporowe J. Leśniańskie i J. Złotnickie, malownicze miasta i miasteczka: Leśna, Lubomierz, Lubań Śląski, Lwówek Śląski). Wyznaczone i oznakowane szlaki piesze (74 km) oraz rowerowe (115 km) pozwalają na aktywny wypoczynek oraz organizowanie pieszych i rowerowych wycieczek po najbliższej okolicy. Biorąc pod uwagę bogate walory krajobrazowe gminy, długość ścieżek rowerowych jest w dalszym ciągu niewystarczająca. Północne stoki Grzbietu Wysokiego posiadają znakomite warunki do uprawiania narciarstwa (zlokalizowane są tu wyciągi narciarskie i wytyczone trasy zjazdowe, do Hali Izerskiej wiedzie trasa biegowa z Jakuszyc). Południowa część gminy położona jest w obrębie prawnie chronionym tj. w obszarze chronionego krajobrazu Karkonoszy i Gór Izerskich. Na Hali Izerskiej znajduje się rezerwat przyrody ze złożami torfu oraz unikatowymi gatunkami fauny i flory (m.in. ostoja cietrzewia). Graniczna rzeka Izera spływająca na czeską stronę wpadając do Łaby dociera do Morza Północnego jako jedyna z rzek izerskich. We wschodniej części Grzbietu Wysokiego czynna jest najwyżej położona w Europie (1084m n.p.m.) kopalnia kwarcu Stanisław. Na terenie gminy Mirsk znajduje się 28 obiektów noclegowych wg poniższej specyfikacji 8 : 22 gospodarstwa agroturystyczne, 3 schroniska, 1 dom wczasowy, 8 Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Mirsk 102

104 1 pole campingowe, 1 obiekt oferujący domki do wynajęcia. Najwięcej obiektów noclegowych jest zlokalizowanych w Przecznicy (6) i Gierczynie (4), a więc w obrębie Grzbietu Kamienickiego Gór Izerskich oraz w Kamieniu (5), czyli na Pogórzu Izerskim. Dalej po dwa obiekty w Giebułtowie i na terenie samych Gór Izerskich (schroniska), po jednym w Krobicy, Orłowicach, Mlądzu, Karłowcu, Kotlinie, Kłopotnicy, Proszowej, Grudzy i Gajówce. Łącznie w Gminie Mirsk znajdują się ponad 522 miejsca noclegowe. Najwięcej miejsc noclegowych jest w Kamieniu (92), Krobicy (90), w Górach Izerskich (87), Przecznicy (83), Giebułtowie (57) oraz Gierczynie (42). Niewystarczająca baza turystyczna, a raczej jej brak, występuje w mieście Mirsk oraz w sołectwach: Brzeziniec, Mroczkowice, Rębiszów oraz Kwieciszowice. Powyższe wpływa na ograniczone możliwości rozwoju turystyki w całej gminie. O braku lokalizacji baz noclegowych w 5 ww. obszarach świadczy przede wszystkim znaczna degradacja tkanki urbanistycznej oraz zaniedbana przestrzeń publiczna. Liczba obiektów noclegowych w poszczególnych obszarach przedstawia poniższa mapa. Rysunek 39 Lokalizacja obiektów noclegowych na obszarze gminy. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 103

105 Obszar występowania negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Brzeziniec, Mroczkowice, Rębiszów, Kwieciszowice Obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk: Mirsk (Śródmieście, obrzeża), Brzeziniec, Mroczkowice, Rębiszów, Kwieciszowice Tereny pod inwestycję Gmina Mirsk, od 2014 roku, jest udziałowcem Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości w Kamiennej Górze. Tereny znajdujące się w strefie wynoszą 5,7927 ha. Rysunek 40 Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości. Źródło: Oferta inwestorska poza ulgami podatkowymi, oferuje stabilność podatków oraz wszelką pomoc w zakresie uruchomienia i prowadzenia inwestycji. Powstawanie stref gospodarczych to duże szanse dla gminy na rozwój przedsiębiorczości oraz walkę z bezrobociem, które jest kluczowym problemem 104

106 społecznym dotykającym mieszkańców gminy. Jest to także szansa na zwiększenie zainteresowania terenem całej gminy ze strony inwestorów zewnętrznych. Tereny poprzemysłowe Mirsk słynął z rzemiosła lniarskiego i tekstylnego (wyrabiane tu pończochy znane były w Ameryce), które w okresie powojennym kontynuowały zakłady lniarskie i bawełniane. Zakłady przemysłu lniarskiego Skarbków w Mirsku przeszły jednak do historii. Dawniej był to największy producent lnianego płótna na Dolnym Śląsku. Zakład wpływał znacząco na rozwój miasta. Było tak zarówno w XIX wieku, jak również w XX i przez cały okres PRL. Można odnieść wrażenie, że rozkwit miasta szedł w parze z rozwojem produkcji zarówno w Skarbkowie, jak i w pozostałych większych mirskich zakładach. Mirsk był nazywany przez całe wieki miastem tkaczy. Na całym Pogórzu Izerskim włókiennictwo było ważną gałęzią produkcji, zarówno przed rewolucją przemysłową, jak też później 9. Firma upadła 20 lat temu, a ponad 1000 osób straciło zatrudnienie. Aktualnie na terenie tym znajdują się zrujnowane budynki zakładu, które stały się miejscem dla zbieraczy złomu. Ponadto na obszarze tym kumulują się negatywne zachowania społeczne zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Jednym z powodów takiego stanu jest brak miejsc, sprzyjających aktywnemu spędzaniu wolnego czasu w mieście. Rysunek 41 Ruiny Zakładu Przemysłu Lniarskiego "Skarbków" Źródło: mirsk.fotopolska.eu Działki ewidencyjne wchodzące w skład terenu przedstawia poniższa mapa

107 Rysunek 42 Teren poprzemysłowy Skarbków. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Niezagospodarowana przestrzeń publiczna po terenach poprzemysłowych znacznie obniża komfort życia mieszkańców tychże terenów i wpływa negatywnie na ogólny wizerunek miasta i całej gminy. Istniejąca przestrzeń poprzemysłowa wymaga kompleksowego zagospodarowania. Niniejszy teren nadaje się w pełni do wprowadzenia do ponownego obiegu gospodarczego, umożliwiając tym samym rozwój społeczno-gospodarczy całej gminy. Zwiększona atrakcyjność przestrzenna wspartego obszaru wrażliwego, zwiększy atrakcyjność nie tylko gospodarczą ale również społeczną. Możliwe będzie generowanie nowych miejsc pracy, a zatem likwidowanie dotkliwego zjawiska społecznego występującego na terenie gminy, którym jest bezrobocie. Ponadto zaniedbania w zakresie zagospodarowania przestrzeni publicznej w obrębie byłych terenów poprzemysłowych z pewnością rzutują negatywnie na wizerunek Gminy Mirsk. Powyższe ma relatywnie duże znaczenie w odbiorze zintegrowanej oferty turystycznej gminy. 106

108 3.8 Analiza SWOT Gminy Mirsk Poniższa analiza SWOT przedstawia mocne i słabe stron Gminy Mirsk jak i zidentyfikowane szanse i zagrożenia wynikające z wpływu otoczenia na sferę społeczną, gospodarczą, środowiskową, przestrzenno-funkcjonalną i techniczną gminy. Analizy dokonano w oparciu o dokonaną analizę społeczno-gospodarczą gminy, konsultacje społeczne Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Mirsk na lata oraz wyniki konsultacji społecznych przeprowadzonych przed sporządzeniem niniejszego programu rewitalizacyjnego. Mocne Strony położenie Gminy w bliskim sąsiedztwie Czech, Niemiec, położenie Gminy w bliskim sąsiedztwie miejscowości Świeradów Zdrój, walory krajobrazowo przyrodniczo historyczne, atrakcje turystyczne, w szczególności: ratusz, Geopark, wieża widokowa, zabytkowe obiekty sakralne, zabytkowe obiekty mieszkalne (zabudowa zabytkowa), tereny inwestycyjne z przeznaczeniem pod działalność gospodarczą, dostępność do jednostek służby zdrowia, aktywność organizacji pozarządowych, w szczególności w dziedzinach; sportu, edukacji, pomocy społecznej, kultury i turystyki, dobrze rozwinięta sieć szkół, szczególnie w zakresie szkolnictwa: podstawowego, gimnazjalnego, średniego oraz średniego zawodowego, wysoki poziom kształcenia dzieci i młodzieży na terenach wiejskich, dobrze funkcjonujący Dom Pomocy Społecznej, duża ilość stowarzyszeń i organizacji pozarządowych, dobrze funkcjonująca administracja samorządowa, funkcjonowanie kopalni na terenie gminy, duży obszar gminy, możliwość poszerzenia infrastruktury turystycznej, duży procent mieszkańców korzystających z sieci infrastruktury umiejętność pozyskiwania Funduszy Europejskich, proinwestycyjne zachowanie władz udokumentowane złoża surowców mineralnych, Tabela 43 Analiza SWOT. Słabe Strony niewystarczająca ilość infrastruktury turystycznej; w szczególności ścieżek rowerowych, dekapitalizacja zabudowy mieszkaniowej w zabytkowym centrum miasta brak środków finansowych na odnowę zabytkowych obiektów niska wydajność energetyczna budynków niewłaściwie zagospodarowana przestrzeń sąsiedzka niewystarczająca infrastruktura sportowa na terenach wiejskich, niewystarczająca baza noclegowa, brak chodników na terenie sołectw, niewystarczająca ilość przestrzeni publicznych, w tym terenów zielonych przeznaczonych do sportu i rekreacji, w szczególności: kąpieliska, lodowiska, basenu, boisk wielofunkcyjnych, placów zabaw, siłowni terenowych, brak punktu opieki nad dziećmi w wieku 0-3 lat, niewystarczający poziom opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi, starzejące się społeczeństwo, degradacja substancji mieszkaniowej brak sieci gazowej na terenie gminy ograniczony dostęp mieszkańców do specjalistycznych usług medycznych niski poziom bezpieczeństwa mieszkańców brak środków na prawidłowe wykorzystanie potencjału świetlic wiejskich, na obszarach wiejskich niewystarczająca ilość, zaś na terenie miasta zły stan techniczny infrastruktury wodno- kanalizacyjnej, brak planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru całej gminy, niewystarczająca ilość miejsc pracy, niewystarczająca infrastruktura mieszkaniowa, 107

109 duża lesistość gminy, atrakcyjne środowisko naturalne Szanse niski poziom partycypacji społecznej w życiu gminy, niska jakość istniejącej infrastruktury mieszkaniowej i użyteczności publicznej, infrastruktura niedostosowana dla osób starszych i niepełnosprawnych, niezrekultywowane składowiska odpadów, niski poziom infrastruktury gastronomicznorozrywkowej, niewystarczający zasięg sieci komórkowych, słaby stan techniczny zabytkowej zabudowy w Gminie Mirsk, obniżające się wpływy do budżetu, niewystarczający poziom więzi społecznych, brak wyposażonych w infrastrukturę techniczną terenów inwestycyjnych, brak środków na modernizację oświaty, Zagrożenia położenie gminy ze względu na walory turystyczne, rozwój turystyki w szczególności niewystarczające warunki rozwoju dla młodzieży, rozwój infrastruktury turystycznej (szlaki, niski poziom aktywności społecznej, ścieżki rowerowe, ścieżki tematyczne, kolej izerska, trasy narciarstwa biegowego, zjazdowego itp.), emigracja ludności z terenu Gminy Mirsk, w szczególności osób w wieku produkcyjnym o konkretnym poziomie wykształcenia, wykorzystanie środków unijnych na cele powodzie, związane z rewitalizacją możliwość emigracji małych i średnich stwarzanie warunków do osiedlania się na przedsiębiorstw, terenie Gminy Mirsk, starzenie się społeczeństwa, NATURA 2000, mniejsze wpływy finansowe do budżetu Gminy aktywizacja społeczeństwa; w szczególności Mirsk, osób starszych i młodzieży, ogólne zubożenie społeczeństwa, rozwój działalności agroturystycznej; rękodzieła, produktów żywności lokalnej, brak środków na poprawę infrastruktury wodno- kanalizacyjnej, drogowej i włączenie terenów inwestycyjnych do strefy infrastruktury przeciwpowodziowej, ekonomicznej, brak środków na poprawę infrastruktury inwestycje w odnawialne źródła energii, mieszkaniowej i użyteczności publicznej, rozwój turystyki i rekreacji, brak środków na poprawę infrastruktury idea partnerstwa lokalnego, sportowo- rekreacyjnej, utworzenie terenów rekreacyjnych na obszarach pokopalnianych, brak wystarczającej ilości środków finansowych na podjęcie działań rewitalizacyjnych możliwość poszerzenia oferty edukacyjnej, nakładanie dodatkowych obowiązków na gminę bez pokrycia finansowego, występowanie patologii społecznych, w szczególności: narkomanii, alkoholizmu, eurosieroctwa, przemocy, przestępczości. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Mirsk na lata oraz konsultacje społeczne. 108

110 Powyższa analiza SWOT umożliwia sformułowanie następujących głównych wniosków: 1. Mimo atrakcyjnego położenia geograficznego oraz występujących walorów turystycznych, Gmina Mirsk nie uchodzi za teren atrakcyjny. Jest to spowodowane głównie poprzez niską estetykę gminy, niski rozwój infrastruktury turystycznej oraz infrastruktury towarzyszącej. Gmina niewątpliwie nie wykorzystuje swojego potencjału turystycznego. 2. Baza gastronomiczna i turystyczna jest słabiej rozwinięta niż w pobliskich gminach. 3. Gminę charakteryzuje stosunkowo czyste środowisko naturalne. 4. Jednym z głównych problemów społecznych na terenie gminy jest bezrobocie, które od lat utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie w porównaniu do całego województwa dolnośląskiego. W ślad za bezrobociem postępuje ubożenie społeczeństwa. 5. Cały teren gminy charakteryzuje się niskim wskaźnikiem przedsiębiorczości. Gmina powinna wspierać przede wszystkim przedsiębiorstwa działające w obszarze turystyki i działalności okołoturystycznych (np. gastronomia). 6. Na terenie gminy, a przede wszystkim w centrum Mirska, następuje degradacja substancji mieszkaniowej. Budynki mieszkalne oraz budynki użyteczności publicznej charakteryzują się niską estetyką oraz niską efektywnością energetyczną. 7. Infrastruktura publiczna nie spełnia oczekiwań mieszkańców. Należy zatem stworzyć miejsca integracji społecznej. 109

111 4 Wyznaczenie obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji Obszary zdegradowane Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata definiują obszar zdegradowany jako taki, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Z kolei stan kryzysowy to stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych współwystępujących z negatywnymi zjawiskami, w co najmniej jednej ze stref: gospodarczej, środowiskowej, przestrzennofunkcjonalnej lub technicznej. Wyznaczenie obszarów zdegradowanych dokonano w oparciu o diagnozę przeprowadzoną w Rozdziale 3 niniejszego dokumentu. W przypadku strefy społecznej uznano, że aby zaliczyć dany obszar jako zdegradowany w tej strefie, obszar ten musi opisywać min. 3 zjawiska o szczególnej kumulacji lub na danym obszarze musi występować ponad połowa wszystkich negatywnych zjawisk. W przypadku pozostałych stref musi występować ponad połowa wszystkich negatywnych zjawisk, w tym jedno zjawisko musi być o szczególnej kumulacji. W tym celu opracowano zbiorcze zestawienie występowania negatywnych zjawisk na poszczególnych obszarach z podziałem na ww. strefy. Wyniki przedstawiono poniżej w formie tabelarycznej oraz graficznej. LEGENDA obszar występowania negatywnych zjawisk w danej sferze obszar szczególnej kumulacji negatywnych zjawisk w danej sferze obszar wyznaczony jako zdegradowany w danej sferze 110

112 Liczba mieszkańców na 1 km2 Średnia liczba mieszkańców w 1 gospodarstwie domowym Śródmieście Mirska obrzeża Mirska Program Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata SFERA SPOŁECZNA Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice Gęstość zaludnienia Średnia liczba mieszkańców w 1 gospodarstwie domowym Procentowy spadek liczby mieszkańców Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na 100 mieszkańców Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych Liczba gospodarstw domowych objętych pomocą MGOPS w Mirsku w ogólnej liczbie gospodarstw domowych Wskaźnik zagrożenia ubóstwem (stosunek liczby gospodarstw ubogich do liczby wszystkich gospodarstw) Liczba rodzin przyjmujących pomoc w formie dożywiania na 100 gospodarstw domowych Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na długotrwałą lub ciężką chorobę w przeliczeniu na 100 rodzin. Liczba rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych w przeliczeniu na 100 rodzin Liczba rodzin mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z wielodzietnością na 100 gospodarstw domowych Depopulacja Bezrobocie Ubóstwo 111

113 Bezdomność Liczba osób bezdomnych Liczba osób mających prawo do świadczeń pieniężnych w związku z potrzebą ochrony macierzyństwa na 100 mieszkańców Rodziny korzystające z pomocy społecznej ze względu na alkoholizm na 100 gospodarstw Liczba rodzin, w których znajduje się osoba korzystająca z pomocy społecznej ze względu na niepełnosprawność na 100 gospodarstw domowych Potrzeba ochrony macierzyństwa Alkoholizm Niepełnosprawność Niski poziom edukacji Wyniki sprawdzianu szóstoklasisty Osoby mające trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego Wykluczenie społeczne spowodowane odbyciem kary pozbawienia wollności WYNIK WYZNACZONE OBSZARY 112

114 Obszary, które uznano za obszary znajdujące się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych to: miasto Mirsk (Śródmieście i obrzeża) oraz Giebułtów. Rysunek 43 Obszary znajdujące się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 113

115 % udział budynków wybudowanych przed 1918 r. w stosunku do wszystkich budynków zlokalizowanych na obszarze Śródmieście Mirska obrzeża Mirska SFERA TECHNICZNA Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice Stare budownictwo Mieszkania komunalne i socjalne Liczba mieszkań komunalnych i socjalnych na 100 mieszkańców obszaru Zabytki Duża liczba zabytków WYZNACZONE OBSZARY 114

116 Obszary, które uznano za obszary znajdujące się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w strefie technicznej to: Śródmieście Mirska, Giebułtów, Proszowa. Rysunek 44 Obszary, które znajdują się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w strefie technicznej. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 115

117 Śródmieście Mirska obrzeża Mirska SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice Deficyt lub niska jakosć terenów i obiektów publicznych Brak dostępu do boisk sportowych i sal gimnastycznych Brak dostępu do punktów bibliotecznych Brak dostępu do placów zabaw WYNIK WYZNACZONE OBSZARY 116

118 Obszary, które uznano za obszary znajdujące się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w strefie przestrzenno-funkcjonalnej to: obrzeża Mirska, Brzeziniec, Gajówka, Gierczyn, Kamień, Kwieciszowice, Mlądz, Mroczkowice, Proszowa, Grudza, Przecznica, Orłowice. Rysunek 45 Obszary, które znajdują się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w sferze przestrzenno-funkcjonalnej. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 117

119 Zanieczyszczenie powietrza WYZNACZONE OBSZARY Śródmieście Mirska obrzeża Mirska SFERA ŚRODOWISKOWA Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice WYNIK W strefie środowiskowej, nie wyznaczono żadnego obszaru, bowiem na terenie całej gminy nie występuje zanieczyszczenie środowiska. Gmina Mirsk nie jest w posiadaniu innych danych środowiskowych, które mógłby posłużyć do wyznaczenia obszarów zdegradowanych w omawianej strefie. Brak obiektów noclegowych Brak zadowolenia przedsiębiorców z prowadzonej działalności gospodarczej Śródmieście Mirska obrzeża Mirska SFERA GOSPODARCZA Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice Deficyt lub niska jakość infrastruktury turystycznej Słaba kondycja ekonomiczna podmiotów gospodarczych WYNIK WYZNACZONE OBSZARY 118

120 Obszary, które uznano za obszary znajdujące się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w strefie gospodarczej to: miasto Mirsk (Śródmieście i obrzeża), Brzeziniec, Mroczkowice, Rębiszów oraz Kwieciszowice. Rysunek 46 Obszary, które znajdują się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 119

121 Jednym z głównych warunków uznania danego obszaru jako obszar zdegradowany jest występowanie na danym terenie negatywnych zjawisk w sferze społecznej. Zgodnie z powyższą delimitacją kryzys w sferze społecznej zdiagnozowano na obszarach: miasto Mirsk (Śródmieścia i obrzeża) oraz Giebułtów. W związku z powyższym obszary zdegradowane nie mogą wykraczać poza granice ww. obszarów. Dodatkowym warunkiem, zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , przy wyznaczenia granic obszaru zdegradowanego jest występowanie, obok negatywnych zjawisk społecznych, negatywnych zjawisk, co najmniej w jednej ze sfer: gospodarczej, środowiskowej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej. Zestawienie zjawisk kryzysowych w poszczególnych sferach przedstawiono poniżej. WYZNACZENIE OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH SFERA SPOŁECZNA SFERA TECHNICZNA SFERA PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNA STREFA ŚRODOWISKOWA SFERA GOSPODARCZA OBSZARY ZDEGRADOWANE Śródmieście Mirska obrzeża Mirska Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Proszowa Przecznica Rębiszów Orłowice WYNIK 120

122 Analiza pokazała, że obszarami zdegradowanymi na terenie gminy są: Giebułtów oraz dwa obszary w mieście Mirsk Śródmieście i obrzeża. Rysunek 47 Obszary zdegradowane w Gminie Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 121

123 Obszary rewitalizacji Zgodnie z definicją Ministra Infrastruktury i Rozwoju, obszar rewitalizacyjny jest to teren obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji. W Programie Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata do rewitalizacji wyznaczono obszar o nazwie Śródmieście Mirska oraz obszar poprzemysłowy zlokalizowany na terenie byłych Zakładów Przemysłu lniarskiego Skarbków w Mirsku, w diagnozie należący do obszaru obrzeża Mirska (dalej obszar poprzemysłowy Skarbków ). Oba obszary wybrane zostały zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Obszar Śródmieście Mirska wybrany został ze względu na zidentyfikowanie stanu kryzysowego w sferze społecznej (największa w gminie skala problemów społecznych), który współwystępuje ze stanem kryzysowym w strefie technicznej oraz gospodarczej (podobszar Śródmieście Mirska ) a także ze względu na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego. Śródmieście miasta stanowi bowiem główny punkt koncentracji zarówno sfery gospodarczej jak i społecznej gminy, jest miejscem spotkań wszystkich mieszkańców gminy. Drugi podobszar teren poprzemysłowy Skarbków to obszar, który wymaga ponownego ożywienia, a jego rewitalizacja jest powiązana z celami rewitalizacji gminy. Łączna powierzchnia obszaru rewitalizacji nie przekracza 20% powierzchni całej gminy oraz nie jest zamieszkała przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. Tabela 44 Podobszary wyznaczone do rewitalizacji. Podobszar Śródmieście Mirska Powierzchnia obszaru Udział powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy Mirsk Liczba mieszkańców Udział liczby mieszkańców obszaru w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców gminy Mirsk 56,77 ha 0,30% 2459 os. 28,08% 122

124 Podobszar poprzemysłowy Skarbków Powierzchnia obszaru Udział powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy Mirsk Liczba mieszkańców Udział liczby mieszkańców obszaru w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców gminy Mirsk 11,44 ha 0,06% 0 os. 0% OBSZAR REWITALIZACJI Powierzchnia obszaru Udział powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy Mirsk Liczba mieszkańców Udział liczby mieszkańców obszaru w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców gminy Mirsk 68,21 ha 0,37% 2459 os. 28,08% Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 48 Obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji w Gminie Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 123

125 Rysunek 49 Obszary rewitalizacji w Gminie Mirsk. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. Rysunek 50 Podobszar rewitalizacji "Śródmieście Mirska". Podobszar Śródmieście Mirska Powierzchnia obszaru Udział powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy Mirsk Liczba mieszkańców Udział liczby mieszkańców obszaru w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców gminy Mirsk 56,77 ha 0,30% 2459 os. (w tym 85 os. zamieszkujących Dom Pomocy Społecznej) charakterystyka podobszaru 28,08% Lokalizacja obszaru Podobszar Śródmieście Mirska obejmuje najstarszą część zarówno miasta jak i całej gminy, granicami obszaru są: od wschodu: rzeka Kwisa od zachodu: tory kolejowe od północy: osiedle Lniarskie od południa: granica obszaru Natura 2000 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego kod PLH

126 W skład obszaru wchodzą następujące ulice: Ulice wchodzące w skład obszaru Krótka charakterystyka Plac Wolności ul. A. Mickiewicza ul. Głowackiego (bez bloków) ul. Betleja ul. Kościuszki (bez bloków) ul. Kościelna ul. Zdrojowa ul. Prosta ul. Podkolejowa ul. Plac Dworcowy ul. Podchorążych ul. Sikorskiego ul. Słowackiego Plac Targowy ul. Ogrodowa ul. Kilińskiego ul. Zielona (w tym Dom Pomocy Społecznej) ul. Wodna Aleja Wojska Polskiego do nr 21 Podobszar Śródmieście Mirska stanowi centrum koncentracji strefy gospodarczej oraz społecznej. Są tu świadczone usługi handlowe, rzemieślnicze, produkcyjne jak również społeczne (m.in. Dom Pomocy Społecznej, Środowiskowy Klub Profilaktyczno - Integracyjny). Obszar ten pełni zatem istotną funkcję w życiu społecznym, kulturalnym, administracyjnym oraz gospodarczym wszystkich mieszkańców gminy. Centralną częścią obszaru jest rynek (zlokalizowany na Placu Wolności), główny plac handlowy, którego najważniejszą budowlą jest ratusz. Zabudowa rynku uległa zmianom w XVIII i XIX w. i w większości przetrwała w tej formie do dnia dzisiejszego. Rynek stanowi przestrzeń publiczną, z której mogą korzystać wszyscy mieszkańcy, a także turyści. Stanowi on potencjał rozwojowy miasta. W rynku mieści się siedziba Urzędu Miasta i Gminy. Rysunek 51 Zabudowa śródmiejska w Mirsku. Źródło: Lokalny Program Rewitalizacji Mirska na lata

127 Uroku przestrzeni publicznej obszaru dodaje charakterystyczna zabudowa mieszkaniowa (kamienice). Składają się one na historyczny układ urbanistyczny Placu Wolności. Rysunek 52 Kamienice na Placu Wolności w Mirsku. Źródło: Lokalny Program Rewitalizacji Mirska na lata Większość budynków powstała przed 1945 r. Mając na uwadze funkcję jaką pełni rynek oraz jego otoczenie, kamienice stanowiące jego pierzeje wymagają podjęcia działań rewitalizacyjnych polegających na poprawie estetyki elewacji, jak i remoncie instalacji technicznych budynku. Ludność zamieszkująca omawianą zabudowę nie posiada wystarczających środków finansowych na rewitalizację budynków. Ponadto część kamienic stanowi zasób mieszkaniowy gminy. Wśród zabytkowych obiektów mirskiej starówki znajduje się również budynek dawnego sądu grodzkiego, w którym aktualnie mieści się Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Istotną rolę obszaru pełnią zlokalizowane na nim obiekty zabytkowe, takie jak wcześniej wspomniany Ratusz, Kościół p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, Kościół Cmentarny Św. Barbary oraz Ruiny Kościoła Poewangelickiego. Rysunek 53 Lokalizacja największych zabytków w Mirsku. Źródło: Lokalny Program Rewitalizacji Mirska na lata Na obszarze zlokalizowane są następujące budynki użyteczności publicznej: 126

128 Zespół Szkolno-Przedszkolny przy ulicy Betleja 27 i 28 (szkoła podstawowa i przedszkole), Zespół Szkół Licealno-Gimnazjalnych w Mirsku przy ulicy Wodnej 2, posterunek policji przy ulicy Sikorskiego 3, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mirsku przy ulicy Mickiewicza 38, Stadion Miejski w Mirsku przy ulicy A. Mickiewicza 27, Urząd Miasta i Gminy Mirsk przy Placu Wolności 39. Większość z ww. budynków charakteryzuje się obniżoną estetyką oraz niską efektywnością energetyczną, a także niskim komfortem cieplnym ich użytkowników. Obszar ten cechuje bardzo duża gęstość zaludnienia, aż 4 tys. osób na 1 km2. Dodatkowo średnia liczba mieszkańców w 1 gospodarstwie domowym wynosi 7,51 osób. Jest to znacznie więcej niż dla całej gminy (3,76 os.) oraz całej Polski (2,73 os.). Duża gęstość zaludnienia często przekłada się na nasilenie problemów społecznych oraz małą powierzchnię terenów zielonych i rekreacyjnych. Śródmieście Mirska to także teren, gdzie od paru lat zauważalny jest znaczny spadek liczby mieszkańców. Taki trend może świadczyć o przekonaniu, że gmina nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom mieszkańców. Konieczne stają się zatem działania, które w jakimś stopniu podnosiłyby jakość życia mieszkańców obszaru po to, aby przywiązać obecnych i przyciągnąć nowych mieszkańców. Takim działaniem jest niewątpliwie realizacja działań z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych oraz zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych. Historyczna, stara zabudowa, małe ciemne podwórka oraz punktu usług handlowych sprzyjają kumulowaniu się problemów społecznych na tym obszarze (element marginalizacji społecznej). Jednym z głównych problemów obszaru, a także całej gminy, jest bezrobocie długotrwałe, dotyczące szczególnie osób w wieku przedemerytalnym, o niskim poziomie wykształcenia oraz niewielkich kwalifikacjach zawodowych. W centrum miasta na 100 mieszkańców zarejestrowanych jest ponad 11 bezrobotnych, w tym 97% stanowią osoby długotrwale bezrobotne. W ślad za bezrobociem postępuje ubożenie społeczeństwa. Zdecydowanie najliczniejszą grupą objętą pomocą społeczną są właśnie mieszkańcy miasta, a w tym przede wszystkim mieszkańcy Śródmieścia Mirska (stanowią oni ponad 48% wszystkich świadczeniobiorców MGOPS). Sytuacja taka prowadzi do powstawania patologii, a wieloletni bezrobotni, przyzwyczajeni do braku pracy, nie wykazują chęci podjęcia aktywności zawodowej na mirskim rynku pracy. Co gorsza, przekazują oni wzorce negatywnych zachowań swoim dzieciom, co generuje kolejne pokolenie bezrobotnych, charakteryzujących się wyuczoną bezradnością, brakiem inicjatywy i marazmem życiowym. W centrum brak jest terenów zieleni, publicznych placów zabaw oraz terenów rekreacyjnych. Natomiast zarówno zieleń jak i tereny rekreacyjne (place zabaw, boiska sportowe) odgrywają jedną z najistotniejszych ról w przestrzeni miasta, stanowi bowiem przykład przestrzeni publicznej, która powinna sprzyjać nawiązywaniu kontaktów (bezpośrednich lub też pośrednich) między jej użytkownikami. Zarysowany stan wskazuje na potrzebę zagospodarowania dodatkowej przestrzeni publicznej na potrzeby społeczne, szczególnie zaadresowanej do dzieci, młodzieży i osób 127

129 starszych, jednocześnie niewykluczającej osób niepełnosprawnych. Sposobem na rozwiązanie części problemów jest dostarczenie bezpłatnej i ciekawej propozycji spędzania czasu, co wydatnie zwiększyłoby jakość życia uboższych mieszkańców obszaru. Rozwiązaniem jest poszerzenie infrastruktury przestrzeni publicznej. Występujące tu zjawiska problemowe powodują proces słabnięcia potencjałów centrum Miasta. Konieczne są intensywne działania w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej skierowane do osób wykluczonych społecznie i zagrożonych wykluczeniem, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży oraz osób bezrobotnych, w tym szczególnie długotrwale bezrobotnych. Powinny temu towarzyszyć kompleksowe przedsięwzięcia infrastrukturalne ukierunkowane na rozwiązywanie problemów społecznych, polegające m.in. na poprawie jakości i dostępności usług świadczonych przez odpowiednie instytucje i organizacje czy też usuwaniu deficytów przestrzeni publicznych i substancji budowlanej oraz polegające na pobudzeniu lokalnej przedsiębiorczości. Analiza negatywnych zjawisk Na obszarze występują następujące negatywne zjawiska: w sferze społecznej: duża gęstość zaludnienia (ponad 4 tys. na 1 km 2 ) oraz duża liczba mieszkańców w 1 gospodarstwie domowym (ponad 7 os.), bardzo duży stopień bezrobocia (bezrobotni z obszaru stanowią 33% wszystkich bezrobotnych w gminie), duży odsetek liczby osób długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych (97%), niska dochodowość gospodarstw domowych powodująca ubóstwo (48% gospodarstw domowych objętych pomocą MGOPS stanowią gospodarstwa z obszaru Śródmieścia; 51% wszystkich gospodarstw z obszaru stanowią gospodarstwa ubogie), niski stopień edukacji (wyniki sprawdzianu szóstoklasisty w 2015 roku na poziomie 58,4% - zdecydowanie poniżej średniej dla powiatu (63,3%), Dolnego Śląska (66,1%) oraz Polski (67%)), starzenie się społeczeństwa (najstarszy obszar miasta zamieszkują głównie osoby w wieku poprodukcyjnym), niski stopień aktywności społecznej mieszkańców obszaru (brak inicjatyw społecznych), odpływ ludności do innych miast zlokalizowanych na terenie powiatu oraz województwa dolnośląskiego (spadek ludności o 3,4% w 2015 roku w porównaniu do 2012 roku), duża liczba osób należących do grup wymagających wsparcia (bezdomność, alkoholizm, niepełnosprawność, trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego), duży stopień bezradności i roszczeniowości wśród grup wymagających wsparcia (brak chęci do pozytywnych zmian życiowych, dziedziczenie ubóstwa; 36% rodzin, które korzystają z pomocy społecznej ze względu na bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstw domowych to rodziny z obszaru Śródmieścia Mirska), duży stopień przestępczości (68% przestępstw w mieście ma miejsce w Śródmieściu, przestępstwa te stanowią 40% wszystkich przestępstw w gminie), brak identyfikacji mieszkańców z miastem, niski stopień partycypacji społecznej, zdegradowane więzi społeczne, 128

130 występujące zjawiska patologiczne (alkoholizm, uzależnienia, przemoc w rodzinie) brak perspektyw pracy dla młodzieży, niedostosowanie infrastruktury społecznej i technicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych, niedostosowanie infrastruktury społecznej do negatywnych trendów demograficznych. w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: brak zagospodarowanych przestrzeni publicznych na potrzeby społeczne, szczególnie zaadresowanej do dzieci, młodzieży i osób starszych, jednocześnie niewykluczającej osób niepełnosprawnych (brak placów zabaw, miejsc spotkań mieszkańców), niewystarczająca jakość i ilość obiektów publicznych (m.in. brak punktów bibliotecznych, brak miejsc integracji mieszkańców przede wszystkim młodzieży). w sferze gospodarczej: mała aktywność ekonomiczna ludności, brak atrakcyjnych terenów przygotowanych pod inwestycję, niska jakość infrastruktury otoczenia małej przedsiębiorczości, małe zainteresowanie terenem ze strony inwestorów zewnętrznych, niewystarczająca liczba podmiotów gospodarczych, brak zadowolenia z prowadzonej działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa, gospodarka nieprzygotowana dla potrzeb osób młodych, brak strategicznych zakładów przemysłowych i słabo rozwinięta mała przedsiębiorczość, brak liderów lokalnej przedsiębiorczości, brak obiektów noclegowych. w sferze technicznej: zdegradowana tkanka mieszkaniowa (73% budynków w Śródmieściu to nieremontowane budynki wybudowane przed 1918 rokiem), duża liczba mieszkań komunalnych zlokalizowanych w budynkach wymagających pilnej odnowy i remontu niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego, niska efektywność energetyczna budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, niewykorzystany potencjał zabytków obszaru zabytki i przestrzeń wymagająca remontów i odnowy, duże natężenie ruchu samochodowego, zły stan części dróg, brak ścieżek rowerowych i edukacyjnych. Lokalne potencjały występujące na obszarze Lokalne potencjały występujące na obszarze to: dobrze funkcjonujący Dom Pomocy Społecznej, duża ilość stowarzyszeń i organizacji pozarządowych, 129

131 koncentracja podmiotów gospodarczych w zakresie handlu i usług, wysoka aktywność władz gminnych oraz poszczególnych instytucji w zakresie aktywizacji i integracji społecznej, wolne tereny, które mogą być zagospodarowane na przestrzeń publiczną, bardzo dobre skomunikowanie z pozostałą częścią gminy i miasta, stałe działania władz gminnych związane z odnową i modernizacją budynków użyteczności publicznej oraz zabytków, lokalizacja większości instytucji publicznych (Zespół Szkolno-Przedszkolny przy ulicy Betleja 27 i 28, Zespół Szkół Licealno-Gimnazjalnych w Mirsku przy ulicy Wodnej 2, Świetlica dziecięca przy ulicy Betleja 28, Posterunek Policji przy ulicy Sikorskiego 3, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mirsku przy ulicy Mickiewicza 38, Stadion Miejski w Mirsku przy ulicy A. Mickiewicza 27, Urząd Miasta i Gminy Mirsk przy Placu Wolności 39), atrakcje turystyczne, w szczególności: ratusz, wieża widokowa, zabytkowe obiekty sakralne, zabytkowe obiekty mieszkalne (zabudowa zabytkowa, możliwość poszerzenia infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej, atrakcyjne środowisko naturalne czyste powietrze. Planowany efekt rewitalizacji Planowane efekty rewitalizacji to: wzrost liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, zmniejszenie liczby osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych, stworzenie otwartych i bezpłatnych przestrzeni publicznych, stworzenie przyjaznej mieszkańcom infrastruktury publicznej zmniejszeni liczby osób korzystających z pomocy MGOPS, poprawa bezpieczeństwa (m.in. poprzez budowę oświetlenia ulicznego), poprawa warunków mieszkaniowych, aktywizacja społeczno-zawodowa mieszkańców obszaru, w tym przede wszystkim dzieci i młodzieży, wzrost jakości edukacji, stworzenie unikatowych produktów turystycznych, poprawa estetyki centrum miasta, wzrost prestiżu Śródmieścia Mirska, zmniejszenie zjawiska patologii społecznych, ochrona i wykorzystanie walorów kulturowo-historycznych, w tym obiektów zabytkowych, rozwój instytucji kultury, ochrona środowiska naturalnego wykorzystanie walorów turystycznych (budowa ścieżek rowerowych). Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 130

132 Rysunek 54 Podobszar rewitalizacji - obszar poprzemysłowy "Skarbków". Obszar poprzemysłowy Skarbków Powierzchnia obszaru Udział powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy Mirsk Liczba mieszkańców Udział liczby mieszkańców obszaru w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców gminy Mirsk 11,44 ha 0,06% 0 os. 0% charakterystyka podobszaru Lokalizacja obszaru Obszar zlokalizowany jest w centralnej części Mirska, w pobliżu obszaru Śródmieście. Obszar znajduje się w północnej części miasta przy drodze wojewódzkiej 361, która łączy się z droga krajową 30, biegnącą do Zgorzelca i granicy państwa. Od północy teren ograniczony jest rzeką Kwisą, od zachodu torowiskiem nieużywanej kolei PKP. Od południa obszar ogranicza osiedle Lniarskie, a od wschodu droga wojewódzka 361. Ulice wchodzące w skład obszaru Aleja Wojska Polskiego Obszar ten jest terenem niezamieszkałym. Aktualnie na terenie znajdują się zrujnowane budynki zakładu, które stały się miejscem dla zbieraczy złomu. Ponadto na obszarze tym kumulują się negatywne zachowania społeczne zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Rysunek 55 Dawne Zakłady lniarskie "Skarbków" Krótka charakterystyka Źródło: Niezagospodarowana przestrzeń publiczna po terenach poprzemysłowych znacznie obniża komfort życia mieszkańców pobliskich terenów i wpływa negatywnie na ogólny wizerunek miasta i całej gminy. Istniejąca przestrzeń poprzemysłowa wymaga kompleksowego zagospodarowania. Niniejszy teren nadaje się w pełni do wprowadzenia do ponownego obiegu gospodarczego, umożliwiając tym samym rozwój społeczno-gospodarczy całej gminy. Zwiększona atrakcyjność przestrzenna wspartego obszaru wrażliwego, zwiększy atrakcyjność nie tylko gospodarczą ale 131

133 również społeczną. Możliwe będzie generowanie nowych miejsc pracy, a zatem likwidowanie dotkliwego zjawiska społecznego, występującego na terenie obszaru Śródmieście przeznaczonego do rewitalizacji oraz całego terenu gminy, którym jest bezrobocie. Ponadto zaniedbania w zakresie zagospodarowania przestrzeni publicznej w obrębie byłych terenów poprzemysłowych z pewnością rzutuje negatywnie na wizerunek Gminy Mirsk. Powyższe ma relatywnie duże znaczenie w odbiorze zintegrowanej oferty turystycznej gminy. Niezbędne jest więc podjęcie działań inwestycyjnych w celu ponownego zagospodarowanie tego terenu i jego rewitalizacji. Analiza negatywnych zjawisk kumulowanie się negatywnych zjawisk społecznych, głównie wśród młodzieży, degradacja przestrzeni publicznej. Lokalne potencjały występujące na obszarze Część obszaru jest w rękach prywatnych podmiotów, które prowadzą na terenie byłych Zakładów Lniarskich prywatną działalność gospodarczą w zakresie produkcji części do urządzeń górniczych wydobywczych, produkcji nici z tworzyw sztucznych, hurtowni materiałów budowlanych oraz komisu samochodowego. Planowane efekty rewitalizacji to: Planowany efekt rewitalizacji wzrost liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, zmniejszenie liczby osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych, poprawa estetyki miasta, wzrost prestiżu miasta Mirsk, stworzenie nowej przestrzeni dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenia usług społeczno-gospodarczych (inkubator przedsiębiorczości), zniwelowanie zjawisk patologicznych występujących na obszarze. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 132

134 5 Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Wizja, zgodnie z definicją jest wyrazem aspiracji społecznych i wyobrażeń przyszłości określających: rangę, atrakcyjność, efekty wykorzystania atutów i szans rozwojowych oraz eliminację problemów i zagrożeń. Wizja powinna określić ton przyszłych celów. Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji) to: Centrum Mirska, jako wizytówka gminy, to obszar atrakcyjny i przyjazny dla mieszkańca, obszar który charakteryzuje się intensywnym i zrównoważonym rozwojem pod względem społeczno-gospodarczym oraz przestrzennym. 133

135 6 Cele rewitalizacji oraz kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk Głównym celem rewitalizacji Gminy Mirsk jest intensywny i zrównoważony rozwój społecznogospodarczy. Zadaniem realizacji procesu wyprowadzania obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej jest również stworzenie przyjaznej i atrakcyjnej przestrzeni do życia dla mieszkańców gminy, a także wzrost poziomu ich życia. W procesie analizy obszarów zdegradowanych oraz w czasie opracowywania dokumentu wyznaczono szereg działań umożliwiających zrealizowanie celu nadrzędnego i tym samym sformułowano następujące cele szczegółowe rewitalizacji wymienione poniżej. CEL GŁÓWNY Intensywny i zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy oraz stworzenie przyjaznej i atrakcyjnej przestrzeni do życia dla mieszkańców obszarów zdegradowanych, a także poprawa jakości ich życia. CEL SZCZEGÓŁOWY 1 CEL SZCZEGÓŁOWY 2 CEL SZCZEGÓŁOWY 3 CEL SZCZEGÓŁOWY 4 Zwiększenie zatrudnienia i rozwój przedsiębiorczości. Ograniczenie zjawisk patologicznych, zniwelowanie wykluczenia społecznego oraz podniesienie poziomu partycypacji społecznej i aktywności obywatelskiej mieszkańców. Poprawa społecznej i gospodarczej atrakcyjności przestrzeni publicznych oraz poprawa stanu technicznego i energetycznego budynków mieszkalnych i publicznych. Wzrost potencjału turystycznego, sportoworekreacyjnego i kulturowego. CEL SZCZEGÓŁOWY 1 - Zwiększenie zatrudnienia i rozwój przedsiębiorczości Bezrobocie, słabo rozwinięta przedsiębiorczość oraz ubóstwo to największe problemy zdiagnozowane w Gminie Mirsk i na obszarach wyznaczonych do rewitalizacji. Przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom oraz rozwój aktywności gospodarczej mieszkańców są zatem niezbędne dla zrównoważonego rozwoju lokalnego oraz konieczne dla poprawy jakości życia osób mieszkających na terenie gminy. Aktywizacja zawodowa zapewni nie tylko podniesienie stopy życiowej mieszkańców gminy, ale wpłynie również na rozwój gospodarki lokalnej. Należy więc włączyć do rynku pracy jak największą liczbę osób oraz zadbać o utrzymanie ich w aktywności zawodowej. W tym celu konieczne 134

136 jest przeprowadzenie szeregu warsztatów i spotkań informacyjnych, które pomogą osobom długotrwale bezrobotnym znaleźć zatrudnienie. Ponadto ważne jest przygotowanie specjalnych szkoleń umożliwiających podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz zdobycie dodatkowych umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy na nowym stanowisku. Z punktu widzenia tworzenia nowych miejsc pracy istotne wydaje się zrozumienie potrzeb lokalnych i ukierunkowanie działań edukacyjnych na konkretne grupy zawodowe. W celu rozwijania przedsiębiorczości na terenie rewitalizacji Gminy Mirsk niezbędne jest przygotowanie i przeprowadzenie szkoleń oraz warsztatów, które umożliwiają zwiększenie kwalifikacji zawodowych osób pozostających bez zatrudnienia. Niezbędne jest również prowadzenie zajęć z zakresu zakładania oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Zakładane i prowadzenie małych przedsiębiorstw jest bowiem ogromną szansą dla lokalnego rynku pracy i redukcji poziomu bezrobocia. Ważne jest jednak odpowiednie przygotowanie przyszłych przedsiębiorców do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, co pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy i poprawę sytuacji materialnej wielu mieszkańców gminy. Prowadząc działania na rzecz redukcji bezrobocia należy zastosować zadania mające na celu zmniejszenie postawy roszczeniowej osób bezrobotnych wobec pomocy społecznej. Często bowiem osoby korzystające ze wsparcia jednostek pomocy społecznej przyjmują bierną postawę i nie podejmują starań o poprawę swojej sytuacji życiowej. Kierunki działań: stworzenie przestrzeni do prowadzenia działalności gospodarczej (w tym uzbrojenie terenów aktywności gospodarczej), podnoszenie kwalifikacji osób pozostających bez zatrudnienia, w tym osób długotrwale bezrobotnych, wsparcie samozatrudnienia, rozwój MSP, stworzenie inkubatora przedsiębiorczości, stworzenie nowych miejsc reintegracji społecznej i zawodowej, współpraca władz Gminy Mirsk z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami (w tym IOB), celem realizacji wspólnych działań na rzecz wzrostu przedsiębiorczości. 135

137 CEL SZCZEGÓŁOWY 2 - Ograniczenie zjawisk patologicznych, zniwelowanie wykluczenia społecznego oraz podniesienie poziomu partycypacji społecznej i aktywności obywatelskiej mieszkańców Śródmieście Mirska jest terenem, gdzie występuje kumulacja negatywnych zjawisk społecznych (bardzo duże bezrobocie, przestępczość, ubóstwo, inne patologie społeczne). Dodatkowo obszar ten charakteryzują problemy osób niepełnosprawnych a także osób starszych, które zagrożone są wykluczeniem społecznym. Istnieje zatem potrzeba realizacji działań mających na celu nie tylko aktywizację zawodową, ale również działań w zakresie aktywnej integracji społecznej. Działania należy ukierunkować na redukcję patologii społecznych i wykluczenia społecznego oraz na podniesienie poziomu partycypacji społecznej i aktywności obywatelskiej mieszkańców obszaru wrażliwego. Należy zatem podjąć działania zarówno wspierające aktywną integrację społeczną, jak również działania edukacyjne zmierzające do uświadomienia mieszkańcom ich roli w społeczeństwie, istoty partycypacji społecznej oraz znaczenia udziału w życiu społeczności lokalnej. Budowanie świadomości i aktywności obywatelskiej również ma znaczenie dla zrównoważonego rozwoju, ponieważ obywatele utożsamiający się ze społecznością, w której żyją oraz świadomi swoich praw i obowiązków, chętnie angażują się w działania lokalne mające na celu szeroko rozumianą poprawę życia mieszkańców określonego terytorium. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia przeciwdziałaniu problemom społecznym na terenie rewitalizacji. W celu podniesienia poziomu partycypacji społecznej oraz zwiększania aktywności obywatelskiej warto przeprowadzić warsztaty i szkolenia edukacyjne dotyczące istoty tych zjawisk oraz włączające mieszkańców w życie gminy. Należy też zachęcać mieszkańców do podejmowania inicjatyw społecznych mających na celu rozwój lokalny i poprawę jakości życia w gminie, a także wyznaczyć odpowiednie środki na realizację takich zamierzeń. Warto również korzystać z pomocy organizacji pozarządowych, które mogą przeprowadzić działania edukacyjne oraz wspierać inicjatywę społeczności lokalnej. Niezbędne jest też wspieranie organizacji non-profit. Warto zauważyć, że na prawidłowy przebieg działań na rzecz redukcji negatywnych zjawisk ma również wpływ odpowiednia infrastruktura, dlatego w najbliższych latach planowana jest przebudowa Środowiskowego Klubu Profilaktyczno-Integracyjnego. 136

138 Kierunki działań: stworzenie odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia działań mających na celu zniwelowanie wykluczenia społecznego oraz podniesienie poziomu partycypacji społecznej i aktywności obywatelskiej mieszkańców, aktywizacja i integracja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz osób wykluczonych, przeciwdziałanie patologiom społecznym, zwiększenie dostępu do wysokiej jakości usług społecznych, edukacja osób starszych, wzrost jakość edukacji, rozwój aktywności organizacji pozarządowych, rozwój partycypacji społecznej. CEL SZCZEGÓŁOWY 3 - Poprawa społecznej i gospodarczej atrakcyjności przestrzeni publicznych oraz poprawa stanu technicznego i efektywności energetycznej budynków mieszkalnych i publicznych Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej to jeden z najistotniejszych aspektów mających znaczenie dla komfortu i jakości życia mieszkańców każdej gminy, a tym głównie obszarów zdegradowanych. Dbanie o odpowiedni stan infrastruktury technicznej powinno być zatem priorytetowym działaniem w procesie rewitalizacji Gminy Mirsk. Z uwagi na fakt, że na terenie miasta i gminy Mirsk znajduje się wiele zabytkowych budynków, niezbędna jest również rewitalizacja historycznych części gminy. Aby zwiększyć atrakcyjność przestrzeni publicznych oraz poprawić stan techniczny i efektywność energetyczną budynków niezbędne jest, m.in. przeprowadzenie remontów i odnowa części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, zagospodarowanie przestrzeni miejskiej w celu nadania nowych funkcji społecznych i rekreacyjnych, przeprowadzenie termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej i wielorodzinnych domów mieszkalnych, a także modernizacja oświetlenia ulicznego. Na terenie Gminy Mirsk, jak już zostało wspomniane, znajduje się wiele obiektów zabytkowych wymagających renowacji i rewitalizacji, dlatego należy przeprowadzić rewitalizację zabytkowego 137

139 Śródmieścia Mirska, w szczególności budynków mieszczących się przy mirskim rynku oraz budynku ratusza. Niezbędne jest także stworzenie bezpłatnych przestrzeni celem nadania im nowych funkcji społecznych i rekreacyjnych. Mieszkańcy obszaru wrażliwego muszą mieć dostęp do wysokiej jakości infrastruktury publicznej (w tym również infrastruktury teleinformatycznej). Kierunki działań: zagospodarowanie przestrzeni publicznej na cele społeczno-rekreacyjne, budowa oraz remont dróg, odnowa i remont budynków wielorodzinnych, rozwój społeczeństwa informacyjnego, odnowa i remont budynków użyteczności publicznej, termomodernizacja obiektów mieszkalnych i użyteczności publicznej, odnowa zdegradowanych przestrzeni i obiektów zabytkowych. CEL SZCZEGÓŁOWY 4 - Wzrost potencjału turystycznego, sportowo-rekreacyjnego i kulturowego Gmina Mirsk jest położona w Górach Izerskich i na Pogórzu Izerskich, na pograniczu polskoczeskim, co wpływa na jej duże walory turystyczne, szczególnie w zakresie turystyki aktywnej i rekreacji. Nie bez znaczenia dla rozwoju turystyki na tym obszarze jest również historyczna zabudowa Mirska i jej planowana rewitalizacja, która bez wątpienia pozytywnie wpłynie na atrakcyjność miasta. Z uwagi na położenie gminy możliwy jest rozwój turystyki aktywnej i rekreacji. Ponadto pobliskie kurorty (np. Świeradów Zdrój) mogą sprzyjać rozwojowi bazy noclegowej w centrum miasta. Mirsk może bowiem stanowić bazę wypadową do położonych niedaleko miejscowości turystycznych. Z punktu widzenia rozwoju turystyki aktywnej istotna jest budowa ścieżek edukacyjnych i ścieżek rowerowych, które umożliwią aktywne spędzanie czasu wolnego turystom oraz mieszkańcom Śródmieścia. Niezbędne jest też stworzenie odpowiedniej bazy gastronomicznej, które będzie towarzyszyć bazie noclegowej i umożliwi skuteczniejszy rozwój turystyki na terenie Gminy Mirsk. Ważne jest również stworzenie systemu promocji oferty turystycznej gminy, co zwiększy 138

140 zainteresowane potencjalnych turystów tym regionem i wpłynie na rozwój turystyki, która jest bardzo kluczowa dla całego rozwoju gminy. Kierunki działań: ochrona, zachowanie i zabezpieczenie obiektów i przestrzeni zabytkowych, promocja produktów turystycznych, rozwój turystyki poprzez wsparcie usług okołoturystycznych. 139

141 7 Projekty rewitalizacyjne Podstawowe projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne ( lista A ) Tabela 45 Podstawowe projekty rewitalizacyjne ("lista A"). l.p. Nazwa projektu Nazwa Wnioskodawcy Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu Cel (cele) projektu Zakres realizowanych zadań Miejsce realizacji projektu Szacowana wartość projektu Prognozowane produkty rezultaty oraz sposób oceny i zmierzenia produktów i rezultatów w odniesieniu do celów rewitalizacji Produkty: -otwarta przestrzeń utworzona lub rekultywowana na obszarach miejskich: m 2 -powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją: 0,89 ha 1. Rewitalizacja zabytkowego centrum miasta Mirsk w obrębie rynku Gmina Mirsk Realizacja projektu rozwiąże problem związany ze zdegradowaną przestrzenią Śródmieścia Mirska oraz występującymi na obszarze problemami w sferze społecznej Rewitalizacja zdegradowanego obszaru w Mirsku w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym poprzez odnowę zabytkowego Śródmieścia Mirska Zakres projektu obejmuje przede wszystkim: wymianę sieci wodnokanalizacyjnej, renowację zabytkowych fontann i przebudowę infrastruktury drogowej centrum miasta Mirsk, w obrębie placu Wolności ,00 PLN Rezultaty i oddziaływanie: Przedsięwzięcie w swoich założeniach ma poprawę jakości życia na obszarach najbardziej zaniedbanych, szczególnie narażonych na występowanie zjawisk patologicznych, niezadowolenie społeczne. Zagospodarowanie zdegradowanej infrastruktury przestrzeni publicznej miasta na rewitalizowanych terenach Śródmieścia, przyczyni się do jego rozwoju. Wykorzystanie istniejącego potencjału z pewnością korzystnie wpłynie na zmniejszenie marginalizacji tej części gminy. Dodatkowo realizacja projektu będzie miała pośredni wpływ na lokalny rynek pracy. Zwiększona atrakcyjność przestrzenna wspartego obszaru wrażliwego, związana z wymianą sieci wodnokanalizacyjnej, renowacją zabytkowych fontann oraz przebudowę infrastruktury drogowej, zwiększy atrakcyjność społeczną i gospodarczą terenu, co będzie sprzyjało otwieraniu nowych przedsiębiorstw. To z kolei będzie generowało nowe miejsca pracy, a zatem będzie likwidowało dotkliwe społecznie zjawisko bezrobocia. 140

142 Powstanie atrakcyjna przestrzeń publiczna, która stanie się miejscem wypoczynku i rekreacji mieszkańców obszaru wrażliwego. Realizacja projektu umożliwi ochronę cennych dla gminy zabytków i wykorzystanie walorów kulturowohistorycznych. Sposób oceny i zmierzenia produktów i rezultatów w odniesieniu do celów rewitalizacji : Pisemne sprawozdania, faktury, protokoły odbioru robót Produkty: - Rozwój obszarów miejskich: wyremontowane budynki mieszkalne na obszarach miejskich: 20 szt. 2. Remont, odnowa części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych w Mirsku Lider: Gmina Mirsk (budynki komunalne), Partnerzy: Wspólnoty mieszkaniowe (13 wspólnot) Realizacja projektu rozwiąże problem związany ze zdegradowaną przestrzenią Śródmieścia Mirska oraz występującymi na obszarze problemami w sferze społecznej Rewitalizacja zdegradowanego obszaru w Mirsku w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym poprzez remont i odnowę części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych w Śródmieściu. Zakres projektu obejmuje przede wszystkim: remonty dachów, elewacji i klatek schodowych, strychów, piwnic, kotłowni ul. Mickiewicza 3 i 4; ul. Zdrojowa 1-3; ul. Kościuszki 10; ul. Podchorążych 17,21,25; ul. Plac Wolności 13,14,21,30,31, 32; ul. Betleja 2,6,10,13; ul. Głowackiego 8; ul. Kościelna 2; ul. Mickiewicza , 00 PLN Rezultaty i oddziaływanie: Inwestycja umożliwi odnowę i utrzymani istniejących zasobów mieszkaniowych na wyższym niż dotąd poziomie technicznym i podniesienie ich komfortu dla mieszkańców obszaru Śródmieścia. Poprzez wdrożenie działań projektowych uzyskane zostaną walory przestrzenne i kulturowe, które będą dynamizować rozwój społeczny i gospodarczy na obszarach zdegradowanych. Pośrednim efektem działań będzie zwiększenie atrakcyjności budynków, czy wzrost wartości lokali mieszkalnych, nieruchomości i gruntów. Rewitalizacja budynków mieszkalnych poprawi estetykę centrum miasta oraz zwiększy jego prestiż. Projekt przyczyni się do ożywienia społecznego i gospodarczego. Sposób oceny i zmierzenia produktów i rezultatów w odniesieniu do celów rewitalizacji : Pisemne sprawozdania, faktury, protokoły odbioru robót Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 141

143 Pozostałe projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne ( lista B ) Tabela 46 Pozostałe projekty rewitalizacyjne ("lista B") l.p. Nazwa projektu 10 (wstępna nazwa projektu) Nazwa Wnioskodawcy Lokalizacja Planowany zakres projektu wraz z oddziaływaniem i oczekiwanymi efektami rewitalizacji Szacowana wartość projektu Uzasadnienie realizacji projektu spoza obszaru rewitalizacji 1. Uzbrojenie terenów aktywności gospodarczej przy alei Wojska Polskiego w Mirsku Gmina Mirsk Obszar poprzemysłowy Skarbków w Mirsku Projekt dotyczy przygotowania zdegradowanej infrastruktury po byłych zakładach przemysłu lniarskiego w Mirsku, pod działalność podmiotów gospodarczych w ramach Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Projekt realizowany będzie na obszarze poprzemysłowym Skarbków wyznaczonym do rewitalizacji. Efektem wdrożenia działań projektowych będzie stworzenie nowej przestrzeni dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenia usług społeczno-gospodarczych co przełoży się na wzrost liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą i tym samym wzrost zatrudnienia (zmniejszenie liczby osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych). Ponadto zagospodarowanie zdegradowanego obszaru to także poprawa estetyki Mirska oraz wzrost prestiżu centrum miasta. Nowa przestrzeń przeznaczona na cele społecznogospodarcze to możliwość zniwelowania zjawisk patologicznych występujących na danym obszarze ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Skarbków ). 10 Ostateczna nazwa projektu może ulec zmianie, na etapie tworzenia Programu podano wstępną ( roboczą ) nazwę projektu. 142

144 Projekt dotyczy wdrożenia e-usług m.in. w postaci systemu finansowo-księgowego, systemu podatków i opłat lokalnych, systemu dodatków mieszkaniowych, systemu koncesji alkoholowych, systemu pomocy materialnej dla uczniów, systemu elektronicznego zarządzania dokumentami oraz systemu informacji o terenie w zakresie wypisu i wyrysu. 2. Rozwój e-usług w Gminie Mirsk Projekt partnerski Gminy Mirsk z gminami: Lubomierz, Piechowice i Wleń Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Realizacja projektu umożliwi osiągnięcie założonych celów rewitalizacji, w tym przede wszystkim wpłynie na intensywny i zrównoważony rozwój społecznogospodarczy oraz poprawę jakości życia mieszkańców obszarów wrażliwych a także pozostałych terenów gminy. Rozwój elektronicznych usług publicznych to szansa na stworzenie przyjaznej mieszkańcom infrastruktury publicznej, głównie dla osób starych i niepełnosprawnych, dla których wizyta w urzędzie to sprawa trudna, a często wręcz niemożliwa. Tym samym zagwarantowane zostanie korzystanie przez osoby zagrożone wykluczeniem z usług urzędu w takim samym stopniu, co osobom w pełni sprawnym. Na projekcie skorzystają także przedsiębiorcy. Dzięki wdrożeniu nowoczesnych systemów informatycznych, przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na obszarze wrażliwym, będą mieli możliwość załatwienia wielu ważnych spraw urzędowych za pomocą platformy internetowej. Powyższe wpłynie na znaczna oszczędność czasu potrzebnego do załatwienia spraw urzędowych, co z kolei przełoży się na wzrost zadowolenia przedsiębiorców i tym samym przyczyni się do rozwoju przedsiębiorczości. Rozwój przedsiębiorczości umożliwi natomiast sprawne niwelowanie największego problemu gminy jakim jest bezrobocie, w tym bezrobocie długotrwałe ,00 zł (cała wartość projektu: , 67 zł) Realizacja projektu wykracza poza obszar rewitalizacji, co wynika ze specyfiki projektu. Prace projektowe prowadzone będą na terenie Urzędu Gminy i Miasta w Mirsku, który zlokalizowany jest na obszarze przeznaczonym do rewitalizacji (Śródmieście Mirska), natomiast samo oddziaływanie projektu będzie obejmować cały teren gminy. Rozwój e-usług publicznych nie może być zawężony do danej grupy odbiorców. Wdrożenie działań projektowych umożliwi stworzenie przyjaznej dla mieszkańców infrastruktury publicznej i tym samym wpisuje się w cele rewitalizacji. 143

145 3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej Gminy Mirsk Gmina Mirsk Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji: Zespół Szkolno-Przedszkolny Przedszkole Publiczne im. "Izerskich skrzatów" przy ulicy Betleja 27, Świetlica dziecięca przy ulicy Betleja 28, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mirsku przy ulicy Mickiewicza 38, posterunek policji przy ulicy Sikorskiego 3, budynek socjalny przy Stadionie Miejskim w Mirsku przy ulicy A. Mickiewicza 27, Projekt dotyczy kompleksowej termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej. Prace projektowe prowadzone będą w obiektach publicznych zlokalizowanych na obszarze przeznaczonym do rewitalizacji Śródmieście Mirska i będą miały na celu zniwelowanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery oraz zwiększenie efektywności energetycznej. Powyższe przełoży się także na zwiększenie komfortu cieplnego użytkowników obiektów i tym samym na poprawę jakości życia mieszkańców obszaru wrażliwego. Działania termomodernizacyjne przyczynią się do poprawy estetyki miasta, ochrony środowiska naturalnego oraz będą miały wpływ na wzrost prestiżu miasta Mirsk. Kompleksowym uzupełnieniem projektu będzie termomodernizacja pozostałych obiektów użyteczności publicznej zlokalizowanych na terenie gminy, tj.: budynki szkół podstawowych w Giebułtowie, Rębiszowie i Krobicy oraz świetlicy wiejskiej w Rębiszowie. Budynki te wymagają pilnych prac termomodernizacyjnych. Ochrona środowiska naturalnego w gminie nie będzie bowiem możliwa bez zwiększenia efektywności energetycznej wszystkich budynków publicznych zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). 4. Termomodernizacja budynku Domu Pomocy Społecznej w Mirsku Powiat Lwówecki Dom Pomocy Społecznej w Mirsku przy ul. Zielonej 12 Projekt dotyczy kompleksowej termomodernizacji budynku publicznego - Domu Pomocy Społecznej w Mirsku, który jest zlokalizowany na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji Śródmieście Mirska. Wdrożenie działań projektowych będzie miało na celu zniwelowanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery oraz zwiększenie efektywności energetycznej obiektu. Powyższe przełoży się także na zwiększenie komfortu cieplnego użytkowników obiektów i tym samym na poprawę jakości życia mieszkańców obszaru wrażliwego. Działania termomodernizacyjne przyczynią się do poprawy estetyki miasta, ochrony środowiska naturalnego ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). 144

146 5. Termomodernizacja wielorodzinnych budynków mieszkalnych w Gminie Mirsk projekt partnerski, Lider: Gmina Mirsk oraz Partnerzy: Wspólnoty mieszkaniowe: pl. Wolności 4-7, 25-29, Zdrojowa 6-6A, Kościuszki 4, Wojska Polskiego 34 i 36 Budynki komunalne: ul. Prosta 19, Plac Wolności 16-17, ul. Betleja 15 w Mirsku Budynki wspólnot mieszkaniowych: Plac Wolności 4-7, 25-29, Zdrojowa 6-6A, Kościuszki 4, Wojska Polskiego 34 i 36 w Mirsku oraz będą miały wpływ na wzrost prestiżu miasta Mirsk. Głównymi użytkownikami budynku są osoby starsze, schorowane i niepełnosprawne, a budynek DPS traktują jako miejsce zamieszkania. Realizacja projektu będzie miała zatem również wpływ na poprawę warunków mieszkaniowych grupy osób, które są zagrożone wykluczeniem społecznym. Projekt dotyczy kompleksowej termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych (budynki komunalne oraz będące pod zarządem wspólnot mieszkaniowych) zlokalizowanych w centrum Mirska (podobszar Śródmieście Mirska). Prace projektowe będą miały na celu zniwelowanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery oraz zwiększenie efektywności energetycznej. Powyższe przełoży się także na zwiększenie komfortu cieplnego użytkowników obiektów, poprawę warunków mieszkaniowych i tym samym na poprawę jakości życia mieszkańców obszaru wrażliwego. Działania termomodernizacyjne przyczynią się do poprawy estetyki miasta, ochrony środowiska naturalnego oraz będą miały wpływ na wzrost prestiżu miasta Mirsk ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). 6. Przebudowa Środowiskowego Klubu Profilaktyczno- Integracyjnego w Mirsku wraz z zagospodarowaniem terenu. Gmina Mirsk Środowiskowy Klub Profilaktyczno-Integracyjny w Mirsku przy Placu Wolności 15 Przedmiotem projektu jest przebudowa Środowiskowego Klubu Profilaktyczno- Integracyjnego z zagospodarowaniem otaczającego terenu w Mirsku. Realizacja projektu umożliwi stworzenie odpowiedniej infrastruktury dla prowadzenia działań, o charakterze społecznym (działania integracyjno-aktywizacyjne), skierowanych do mieszkańców obszaru Śródmieście ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). 145

147 7. Rozbudowa infrastruktury istniejącej wieży widokowej w Mirsku Gmina Mirsk Teren Śródmieścia Mirska Projekt dotyczy rozbudowy infrastruktury istniejącej wieży widokowej w Mirsku. Celem uatrakcyjnienia projektu przewidziana jest budowa parkingu przy wieży widokowej, wykonanie ekspozycji dotyczącej historii górnictwa kruszców na terenie gminy Mirsk na dwóch kondygnacjach Na poziomie platformy widokowej zostanie usytuowany informator przyrodniczo-geograficzny na temat miejsc widocznych z wieży (wizualizacja panoramy z opisem charakterystycznych miejsc) z zaznaczeniem ścieżki turystyczno-edukacyjnej dotyczącej dawnego górnictwa kruszców ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). Realizacja projektu umożliwi ochronę i wykorzystanie walorów kulturowo-historycznych, w tym obiektów zabytkowych na terenie Śródmieścia Mirska oraz pozwoli na stworzenie unikatowych produktów turystycznych. Z kolei rozwój turystki wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarczy obszaru rewitalizacji. 8. Modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie miasta Mirsk Gmina Mirsk Teren Śródmieścia Mirska rynek. Projekt przewiduje przebudowę istniejących obwodów oświetlenia ulicznego: wymiana słupów, wymiana źródeł światła na lampy LED, wprowadzenie systemu zarządzania oraz inteligentnego sterowania oświetleniem ulicznym. Realizacja projektu umożliwi poprawę bezpieczeństwa mieszkańców obszarów wrażliwych, przeznaczonych do rewitalizacji. Efektem modernizacji oświetlenia ulicznego będzie także zniwelowanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery oraz zwiększenie efektywności energetycznej. Powyższe wpłynie pozytywnie na jakość życia mieszkańców ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ) Wzrost bezpieczeństwa mieszkańców jest jednym z efektów planowanej rewitalizacji wyznaczonych obszarów wrażliwych. 146

148 9. Budowa ścieżki historycznoedukacyjnej w Mirsku Gmina Mirsk Obszar miasta Mirsk ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji: teren Śródmieścia. Przedmiotem projektu jest budowa trasy turystycznej na terenie miasta Mirsk łączącej Wieżę Widokową i atrakcje turystyczne oraz historyczne znajdujące się na terenie Śródmieścia miasta Mirsk. Realizacja projektu umożliwi wykorzystanie walorów kulturowo-historycznych, w tym obiektów zabytkowych na terenie Śródmieścia Mirska oraz pozwoli na stworzenie unikatowych produktów turystycznych. Z kolei rozwój turystki wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarczy obszaru rewitalizacji ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). Przedmiotem projektu jest stworzenie ogólnodostępnej przestrzeni publicznej dla mieszkańców Śródmieścia Mirska. Prace projektowe obejmują m.in. budowę placu zabaw i strefy fitness. 10. Plac rekreacji i spotkań mieszkańców Mirska Gmina Mirsk ul. Bohaterów znad Nysy w Mirsku Dostarczenie bezpłatnej i ciekawej propozycji spędzania czasu zwiększy przede wszystkim jakość życia uboższych mieszkańców. Efektem realizacji projektu będzie zatem zniwelowanie patologii społecznych oraz wykluczenia społecznego. Planowana do utworzenia przestrzeń stanie się miejscem spotkań, wypoczynku i rekreacji wszystkich mieszkańców obszaru objętego rewitalizacją (dzieci, młodzież, osoby starsze i niepełnosprawne) ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). Zakres projektu obejmuje: remont i odnowę poddasza budynku zabytkowego Ratusza. 11. Rewitalizacja poddasza w budynku Ratusza Gmina Mirsk Plac Wolności 39 w Mirsku Realizacja projektu umożliwi ochronę i wykorzystanie walorów kulturowo-historycznych, w tym obiektów zabytkowych na terenie Śródmieścia Mirska oraz pozwoli na stworzenie unikatowych produktów turystycznych. Z kolei rozwój turystki wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarczy obszaru rewitalizacji ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). 147

149 Zakres projektu obejmuje: remont i odnowę zabytkowej Sali posiedzeń Rady Miejskiej w Ratuszu. 12. Rewitalizacja zabytkowej Sali Powiedzeń Rady Miejskiej w Ratuszu Miejskim Gmina Mirsk Plac Wolności 39 w Mirsku Realizacja projektu umożliwi ochronę i wykorzystanie walorów kulturowo-historycznych, w tym obiektów zabytkowych na terenie Śródmieścia Mirska oraz pozwoli na stworzenie unikatowych produktów turystycznych. Z kolei rozwój turystki wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarczy obszaru rewitalizacji. Zakres projektu obejmuje: remont i odnowę siedziby MOPS w budynku zabytkowego Ratusza ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ) Rewitalizacja budynku dawnego Sądu Grodzkiego w Mirsku Rozwój przedsiębiorczości w Gminie Mirsk Aktywna integracja mieszkańców Mirska poprzez realizację działań na rzecz integracji społecznozawodowej z elementami usług Gmina Mirsk Gmina Mirsk/IOB/ Stowarzyszenie Lokalnej Grupy Działania - Partnerstwo Izerskie/inne upoważnione podmioty Gmina Mirsk/Klub Integracji Społecznej/ Stowarzyszenie Lokalnej Grupy Działania - Partnerstwo Plac Wolności 39 w Mirsku Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Realizacja projektu umożliwi ochronę i wykorzystanie walorów kulturowo-historycznych, w tym obiektów zabytkowych na terenie Śródmieścia Mirska oraz pozwoli na stworzenie unikatowych produktów turystycznych. Z kolei rozwój turystki wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarczy obszaru rewitalizacji. Projekt zakłada wsparcie infrastruktury przeznaczonej dla przedsiębiorców z terenów rewitalizacji (inkubatory przedsiębiorczości) oraz doradztwo dla MSP (m.in. usługi doradcze, które wspierać będą rozwój przedsiębiorstw w zakresie inteligentnych specjalizacji regionu). Efektem realizacji projektu będzie m.in. zwiększenie przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie na terenie gminy i tym samym rozwój przedsiębiorczości, co pośrednio doprowadzi do zmniejszenia zjawiska bezrobocia i ubóstwa na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji a także na obszarze całej gminy. Projekty zakłada działania na rzecz integracji społeczno- zawodowej z elementami usług specjalistycznego poradnictwa (prawnego, rodzinnego, psychologicznego) dla osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym z terenów rewitalizacji, ich rodzin oraz osób z ich otoczenia w celu poprawy ich sytuacji społeczno-zawodowej ,00 zł ,00 zł ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ). Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). 148

150 specjalistycznego poradnictwa. Izerskie/Powiatowy Urząd Pracy/NGO/inne upoważnione podmioty Efektem realizacji projektu będzie nabycie nowych kwalifikacji zawodowych i społecznych przez osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, z terenu Gminy Mirsk, w tym przede wszystkim z obszaru rewitalizacji, które poprawią sytuację społeczno-zawodową tych osób Aktywna integracja mieszkańców Mirska poprzez wsparcie służące poprawie dostępu do usług reintegracji zawodowej i społecznej (w tym cyfrowej) Wsparcie osób poszukujących pracy na terenie Gminy Mirsk Gmina Mirsk/Klub Integracji Społecznej/ Stowarzyszenie Lokalnej Grupy Działania - Partnerstwo Izerskie/Powiatowy Urząd Pracy/NGO/inne upoważnione podmioty Gmina Mirsk/NGO/inne upoważnione podmioty Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. W ramach projektu udzielane będzie wsparcie służące poprawie dostępu do usług reintegracji zawodowej i społecznej realizowanych przez podmioty, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym (tj. Centra Integracji Społecznej (CIS), Kluby Integracji Społecznej (KIS)) poprzez stworzenie nowych miejsc reintegracji społecznej i zawodowej. Projekt skierowany będzie przede wszystkim do mieszkańców obszarów wyznaczonych do rewitalizacji. Efektem realizacji projektu będzie stworzenie nowych miejsc reintegracji społecznej i zawodowej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z terenu Gminy Mirsk, w tym przede wszystkim z obszaru rewitalizacji. W ramach projektu przewiduje się wsparcie osób z obszaru rewitalizacji od 30 roku życia pozostające bez zatrudnienia znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, tj. osoby starsze po 50 roku życia, kobiety, osoby z niepełnosprawnościami, osoby długotrwale bezrobotne oraz osoby o niskich kwalifikacjach. Projekt zakłada także naukę języków obcych. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie kwalifikacji zawodowych osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, co doprowadzi do podjęcia zatrudnienia przez te osoby i tym samym przyczyni się do zmniejszenia stopy bezrobocia na terenie gminy ,00 zł ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). 149

151 Zwiększenie samozatrudnienia, rozwój przedsiębiorczości oraz tworzenie nowych miejsc pracy w Mirsku Zwiększenie dostępu do wysokiej jakości usług społecznych w Mirsku. Edukacja osób starszych z terenu Mirska Gmina Mirsk/NGO/inne upoważnione podmioty Gmina Mirsk/NGO/inne upoważnione podmioty Gmina Mirsk/NGO/inne upoważnione podmioty Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Projekt obejmuje m.in. doradztwo oraz szkolenia umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej dla osób powyżej 30 roku życia pozostające bez zatrudnienia znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy z obszaru rewitalizacji. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie samozatrudnienia, rozwój przedsiębiorczości oraz stworzenie nowych miejsc pracy, co przyczyni się do rozwoju gospodarczego oraz zniwelowania stopy bezrobocia, która jest głównym problemem dotykającym mieszkańców obszaru przeznaczonego do rewitalizacji. Projekt ma na celu zwiększenie środowiskowych usług społecznych, w tym opiekuńczych i wsparcie rodzin zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym oraz wsparcie pieczy zastępczej na obszarze rewitalizacji. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie dostępu do wysokiej jakości usług społecznych dla mieszkańców obszaru rewitalizacji. Przede wszystkim projekt pozytywnie wpłynie na jakość życia rodzin zagrożonych ubóstwem oraz wykluczeniem społecznym. W ramach projektu przewiduje się realizację zajęć edukacyjnych z zakresu różnych dziedzin (m.in. prawo, gospodarka, zdrowie, w tym profilaktyka zdrowotna, sport, turystyka, nowe technologie, języki obce) dla osób starszych z obszaru rewitalizacji. Efektem realizacji projektu będzie wsparcie osób starszych z obszaru rewitalizacji i tym samym zwiększenie jakości ich życia ,00 zł ,00 zł ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście, Podobszar Skarbków ). 150

152 21. Projekty dla szkół podstawowych i gimnazjum w Mirsku Gmina Mirsk/NGO Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji (Zespół Szkół Licealno-Gimnazjalnych w Mirsku, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Mirsku). W ramach projektu przewiduje się realizację projektów szkolnych. Działania obejmą m.in. dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, warsztaty oraz zakup nowoczesnego wyposażenia i materiałów dydaktycznych. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie jakości edukacji na obszarach rewitalizacji ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ) Zapewnienie równego dostępu do wysokiej jakości edukacji przedszkolnej - Z językiem angielskim i multimediami Za Pan Brat Projekty dla Technikum Hotelarsko- Turystycznego w Mirsku Projekt partnerski Gminy Mirsk z Gminą Gryfów Śląski Gmina Mirsk/NGO Teren Śródmieścia Mirska (Zespół Szkolno-Przedszkolny w Mirsku) Obszar gminy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji (Technikum Hotelarsko-Turystyczne w Mirsku.) W ramach projektu przewiduje się realizację działań edukacyjnych dla uczniów przedszkola i szkoły podstawowej w Mirsku. Działania obejmą m.in. dodatkowe zajęcia z języka angielskiego oraz zakup nowoczesnego wyposażenia i materiałów dydaktycznych. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie jakości edukacji na obszarach rewitalizacji. W ramach projektu przewiduje się realizację projektów edukacyjnych w Technikum Hotelarsko- Turystycznym w Mirsku. Działania obejmą m.in. dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, warsztaty oraz zakup nowoczesnego wyposażenia i materiałów dydaktycznych. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie jakości edukacji na obszarach rewitalizacji. Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk ,00 zł (łączna wartość projektu: ,00 zł) ,00 zł Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ) Projekt będzie realizowany na obszarze rewitalizacji (Podobszar Śródmieście ) W ramach rewitalizacji przewiduje się realizację innych działań uzupełniających, m.in. organizację festynów, spotkań i wydarzeń kulturalnych, organizację wydarzeń mających na celu promocję Gminy Mirsk a także wydarzeń skierowanych do różnych grup odbiorców (dzieci, młodzieży, osób starszych i niepełnosprawnych). Działania te będą miały na celu zintegrować całą społeczność zamieszkującą teren gminy. 151

153 8 Plan finansowy Tabela 47 Plan finansowy. l.p. Tytuł projektu Szacunkowa Wkład własny Dofinansowanie Lata wartość w UE realizacji PLN publiczny prywatny 1. Rewitalizacja zabytkowego centrum , , , miasta Mirsk w obrębie rynku 2. Remont, odnowa części wspólnych , , , , wielorodzinnych budynków mieszkalnych w Mirsku 3. Uzbrojenie terenów aktywności , , , gospodarczej przy alei Wojska Polskiego w Mirsku 4. Rozwój e-usług w Gminie Mirsk , , , Termomodernizacja obiektów , , ,00 użyteczności publicznej Gminy Mirsk 6. Termomodernizacja budynku Domu , , , Pomocy Społecznej w Mirsku 7. Termomodernizacja wielorodzinnych , , , , budynków mieszkalnych w Gminie Mirsk 8. Przebudowa Środowiskowego Klubu , , , Profilaktyczno-Integracyjnego celem utworzenia Klubu Integracji Społecznej w Mirsku wraz z zagospodarowaniem terenu 9. Rozbudowa infrastruktury istniejącej , , , wieży widokowej w Mirsku 10. Modernizacja oświetlenia ulicznego , , , na terenie miasta Mirsk 11. Budowa ścieżki historycznoedukacyjnej , , , w Mirsku 12. Plac rekreacji i spotkań mieszkańców , , , Mirska 13. Rewitalizacja poddasza w budynku , , , Ratusza 14. Rewitalizacja zabytkowej Sali , , , Powiedzeń Rady Miejskiej w Ratuszu Miejskim 15. Rewitalizacja budynku dawnego Sądu Grodzkiego w Mirsku , , , Rozwój przedsiębiorczości w Gminie , , ,00 Mirsk 17. Aktywna integracja mieszkańców Mirska poprzez realizację działań na rzecz integracji społecznozawodowej z elementami usług specjalistycznego poradnictwa , , , Aktywna integracja mieszkańców Mirska poprzez wsparcie służące poprawie dostępu do usług reintegracji zawodowej i społecznej (w tym cyfrowej) , , , Wsparcie osób poszukujących pracy ,00 na terenie Gminy Mirsk , , Zwiększenie samozatrudnienia, ,00 rozwój przedsiębiorczości oraz ,00 152

154 tworzenie nowych miejsc pracy w Mirsku 21. Zwiększenie dostępu do wysokiej jakości usług społecznych w Mirsku. 22. Edukacja osób starszych z terenu Mirska 23. Projekty dla szkół podstawowych i gimnazjum w Mirsku 24. Zapewnienie równego dostępu do wysokiej jakości edukacji przedszkolnej - Z językiem angielskim i multimediami Za Pan Brat 25. Projekty dla Technikum Hotelarsko- Turystycznego w Mirsku , , , , , , , , , , , , , , , SUMA , , ,00 Źródło: opracowanie EN PROJECT Andżelika Choczaj na podstawie danych Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. 153

155 9 Mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi Program Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata łączy zadania społeczne, przestrzenne, techniczne, środowiskowe, ekonomiczne oraz kulturowe związane z danym obszarem i jego otoczeniem. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne są wzajemnie powiązane, a ich wspólna realizacja warunkuje osiągnięcie kompleksowości interwencji. Głównym źródłem finansowania projektów rewitalizacyjnych będą fundusze unijne, w tym przede wszystkim Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego na lata Dodatkowo Gmina Mirsk będzie realizowała samodzielnie projekty rewitalizacyjne na terenach wiejskich (poza obszarem rewitalizacji), które finansowane będą ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Projekty przypisane konkretnie do obszaru rewitalizacji będą uzupełnione projektami odnoszącymi się do obszaru całej gminy. Będą one dotyczyły integracji społecznej i aktywizacji mieszkańców oraz efektywności energetycznej. W ramach działań rewitalizacyjnych zapewniono komplementarność: przestrzenną, problemową, proceduralno-instytucjonalną, międzyokresową oraz zapewniono komplementarność źródeł finansowania. Poniżej przedstawiono mechanizmy zapewniania komplementarności w każdym z ww. obszarów. Komplementarność przestrzenna wszystkie działania uzupełniają się w przestrzeni gminy oraz zapewniają zapobieganie przenoszeniu problemów na inne tereny. Efekty planowanych do realizacji działań będą także oddziaływać pośrednio na inne obszary gminy, w tym przede wszystkim na obszary zdegradowane. W procesie opracowywania programu wzięto pod uwagę wzajemne powiązania zgłoszonych projektów ze wszystkich pięciu sfer. Dodatkowo prowadzona będzie ciągła analiza następstw podejmowanych decyzji dla polityki przestrzennej gminy. Komplementarność problemowa realizacja projektów podstawowych ( lista A ) oraz uzupełniających ( lista B ) przyczyni się do rozwiązania faktycznie występujących problemów na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji w czterech sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej a także będzie miała pozytywny wpływ na środowisko naturalne tworząc tym samym spójną i komplementarną całość. Plan rewitalizacji obszarów zdegradowany (i ujęte w nim działania), został zaplanowany tak, aby 154

156 koncentrował uwagę na całościowym spojrzeniu na przyczyny kryzysu danego obszaru oraz uwzględniał zarówno działania infrastrukturalne (termomodernizacja, remonty, odnowa zabytków, rewitalizacja centrum, stworzenie przestrzeni społecznych, itd.) jak również działania miękkie, czyli szeroko pojęte działania prospołeczne (warsztaty, szkolenia, itp.). Wyznaczone działania rewitalizacyjne powiązane są z innymi strategicznymi kierunkami rozwoju gminy ujętymi m.in. w Strategii Rozwoju Gminy Mirsk, Planie Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Mirsk czy Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy Mirsk na lata Powyższe będzie skutkować lepszą koordynacją tematyczną i organizacyjną działań administracji. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna system zarządzania programem pozwoli na efektywne współdziałanie na jego rzecz różnych instytucji zarówno publicznych jak i prywatnych. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna została zapewniona poprzez zaplanowanie systemu zarządzania programem rewitalizacji. Za zarządzanie odpowiadać będzie Koordynator ds. realizacji, który będzie współdziałał ze wszystkimi interesariuszami (wspólnoty mieszkaniowe, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe) zarówno na etapie tworzenia programu, jak i jego wdrożenia. Koordynator będzie odpowiadać także za przygotowanie wniosków o dofinansowani projektów, planowanych do aplikowania w ramach konkursów unijnych, w których Beneficjentem będzie Gmina Mirsk. Komplementarność międzyokresowa działania rewitalizacyjne zostały dobrane tak, aby zapewniać kontynuację lub rozwinięcie projektów, które były realizowane w ramach poprzedniego dokumentu rewitalizacyjnego gminy oraz tych, które pozyskały wsparcie finansowe z funduszy unijnych w latach Ponadto dokonano rozeznania, analizy i krytycznej oceny oraz sformułowania wniosków na temat dotychczasowego (w kontekście zaangażowania środków wspólnotowych, szczególnie w ramach polityki spójności ) sposobu wspierania procesów rewitalizacji, jego skuteczności, osiągnięć i problemów wdrażania projektów i programów rewitalizacji w województwie. Na tej podstawie dokonano zaplanowania sposobu wspierania procesów rewitalizacji w ramach polityki spójności W związku z powyższym zachowana zostanie ciągłość programowa przy wykorzystaniu doświadczenia z poprzedniej perspektywy finansowej funduszy UE. 155

157 Komplementarność źródeł finansowania planuje się, iż wszystkie działania rewitalizacyjne będą współfinansowane z różnych źródeł unijnych (EFRR, EFS, FS z wykluczeniem ryzyka podwójnego finansowania). Uzupełnieniem środków unijnych będzie wkład własny podmiotów odpowiedzialnych za realizację poszczególnych działań (publiczny i prywatny). Pomiędzy działaniami rewitalizacyjnymi zachodzi silna koordynacja i synergia, szczególnie w ramach EFS i EFRR. Wykorzystanie tych zdywersyfikowanych źródeł finansowania pozwala zakładać efektywną implementację planowanych projektów rewitalizacyjnych. 156

158 10 Partycypacja społeczna Partycypacja społeczna, rozumiana jako aktywny udział mieszkańców gminy w istotnych dla niej, jej mieszkańców lub określonych grup społecznych sprawach, to włączanie w proces powstawania dokumentów planistycznych, podejmowania kluczowych decyzji i rozwiązywania problemów lokalnych, jest ważnym aspektem tworzenia każdego Programu Rewitalizacji, ponieważ pozwala na zrozumienie i zauważenie potrzeb społeczności lokalnej. Zgodnie z zapisami zawartymi, m.in. w Umowie Partnerstwa oraz stosownie do wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju, realna partycypacja społeczna jest niezbędnym elementem rewitalizacji. Istotnym elementem w procesie opracowywania dokumentu Programu Rewitalizacji Gminy Mirsk na lata było przeprowadzenie, w ramach konsultacji społecznych, badań ankietowych. Na stronie internetowej Gminy Mirsk zamieszczono interaktywna ankietę dostępną dla wszystkich mieszkańców. W ankiecie umieszczono te same pytania, które ujęto w formie papierowej na spotkania z mieszkańcami. Konsultacje społeczne przeprowadzono w marcu i kwietniu 2016 roku na terenie całej Gminy Mirsk. Przeprowadzono spotkania z mieszkańcami 15 sołectw oraz podmiotami gospodarczymi w Mirsku. W lokalnej gazecie w wydaniu kwietniowym 2016 roku umieszczono druk ankiety, ulotkę edukacyjną dotyczącą procesu rewitalizacji oraz artykuł na temat ankiety i celów rewitalizacji. Wypełnione ankiety po wypełnieniu były przyjmowane w punktach bibliotecznych i w sekretariacie Urzędu Miasta i Gminy Mirsk. W badaniu wzięło udział prawie 250 osób z czego 46% stanowiły kobiety, a 54% mężczyźni. 157

159 Rysunek 56 Osoby biorące udział w badaniu Kobiety Mężczyźni 54% 46% Opracowanie: EN Project Andżelika Choczaj Najliczniejszą grupę respondentów, bo aż 76,1%, stanowiły osoby w wieku lata. 38,6% osób biorących udział w badaniu to mieszkańcy gminy w wieku lat, a 18,8% ankietowanych ma 63 lata lub więcej. Najmniejszą grupą osób odpowiadających na pytania ankietowe (zaledwie 12,5%) byli mieszkańcy gminy w wieku lata. Wśród osób biorących udział w badaniu ankietowym największą grupą były osoby z wykształceniem średnim. Stanowiły bowiem 61,4% wszystkich respondentów. Mniej liczne grupy tworzyli mieszkańcy gminy, którzy ukończyli studia wyższe (41%) oraz osoby posiadające wykształcenie zawodowe (35,2%). Najmniejszym odsetkiem respondentów byli mieszkańcy, którzy edukację zakończyli na poziomie szkoły podstawowej. Stanowili zaledwie 4,5% wszystkich osób biorących udział w badaniu. Najliczniejszą grupą ankietowanych byli mieszkańcy Mirska oraz Mroczkowic. Na pytania ankietowe licznie odpowiadały też osoby mieszkające w Krobicy i Rębiszowie. Stosunkowo dużą grupę respondentów stanowili też mieszkańcy Giebułtowa i Kamienia. Ankieta będąca podstawą przeprowadzonych konsultacji społecznych składała się z sześciu pytań dotyczących kondycji Gminy Mirsk i potrzeby stworzenia programu ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzenno-środowiskowego. Osoby biorące udział w badaniu wskazały problemy, z jakimi boryka się gmina i uznały, że największe z nich to bezrobocie, niski poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu publicznym i kulturalnym oraz niewystarczający dostęp do infrastruktury technicznej lub jej zły stan. Określiły także najważniejsze rodzaje przedsięwzięć, które należy podjąć 158