8. Kim jest Bóg? Pan Bóg jest to duch (nie ma ciała, jest niewidzialny i nieśmiertelny), nieskończenie doskonały (tzn. posiada wszystkie możliwe

Transkrypt

1 Materiał Katechizmowy dla kandydatów do BIERZMOWANIA Cześć I Wiara 1. Człowiek pragnie Boga Człowiek z natury swojej jest istotą religijną. Oznacza to, że każdy człowiek niezależnie od kultury i czasów w których żyje ma w sobie pragnienie i potrzebę oddawania czci Istocie Najwyższej (Bóg), od której zależą jego losy. To pragnienie jest wpisane w życie człowieka, który został stworzony przez Boga i dla Boga. 2. Poznanie Boga - Objawienie Objawienie naturalne człowiek w sposób pewny może poznać istnienia Boga za pomocą naturalnego światła rozumu. Człowiek poznając świat, jego wielkość, piękno i harmonię wnioskuje, że musi istnieć Bóg Stwórca, który dał temu początek i jest jego celem. Objawienie nadprzyrodzone Działanie Boga, który pouczył nas: kim jesteśmy, jaki jest senes i cel naszego życia. Uczynił to poprzez wydarzenia, słowa i czyny. Bóg najdoskonalej przemówił do nas i najpełniej objawił siebie posyłając na świat swojego Syna. 3. Źródła objawienia Istnieją dwa źródła objawienia: Pismo święte i Tradycja Kościoła, które stanowią jedne depozyt (skarb) wiary, który przechowywany jest w Kościele i przekazywany dla zbawienia człowieka. 4. Pismo święte Pismo święte jest to zbiór ksiąg napisanych pod natchnieniem Ducha Świętego. To Słowo jakie kieruje Bóg do człowieka. Składa się z 73 ksiąg: Stary Testament 46 ksiąg i Nowy testament 27 ksiąg. Pierwszorzędnym autorem Pisma święty jest Duch Święty, a drugorzędnym człowiek przez Niego natchniony. W Piśmie Świętym najważniejsze są 4 Ewangelie (wg św.: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana). Ewangelia to inaczej Dobra Nowina o Zbawieniu. 5. Tradycja Tradycja czyli Podanie Ustne jest to zbiór Objawionych Prawd Bożych, niespisanych przez Apostołów, które Kościół Katolicki przechowuje i do wierzenia podaje. 6. Wiara Bóg zaprasza człowieka do przyjaźni z sobą. Wiara jest odpowiedzią człowieka na to Boże zaproszenie. Wierzyć to znaczy powierzyć się Bogu, przyjąć Jego prawdę, którą nam objawił i według niej kierować swoim życiem. Wiara jest łaską, czyli Bożym darem darmo danym i niezasłużonym. O tę wiarę trzeba nieustannie modlić się prosząc tak jak Apostołowie: Panie przymnóż nam wiary. Wiara jest konieczna do zbawienia. Bez wiary nie można podobać się Bogu, nie można stać się dzieckiem Boga, ani otrzymać życia wiecznego. Wiara powinna być: - Rozumna tzn. świadomym, a nie ślepym powierzeniem się Bogu. - Pewna tzn. powinna opierać się Słowie Boga, które zawsze jest prawdomówne - Wolna tzn. dobrowolną, pełną miłości odpowiedzią daną Bogu. Przykładem na to jest Chrystus, który wzywał i zapraszał, ale nikogo nie zmuszał do wiary i nawrócenia. 7. Przyczyny niewiary Człowiek jest istotą religijną, jednak może on o tej swojej potrzebie religijności zapomnieć, może jej nie dostrzegać, a nawet wprost ją odrzucać. Można wyliczyć następujące przyczyny niewiary: bunt przeciw obecności zła w świecie, niewiedza lub obojętność religijna, troski doczesne i bogactwa, zły przykład wierzących, prądy umysłowe wrogie religii, oraz skłonność człowieka grzesznego do ukrywania się ze strachu przed Bogiem i do ucieczki przed Jego wezwaniem. 1

2 8. Kim jest Bóg? Pan Bóg jest to duch (nie ma ciała, jest niewidzialny i nieśmiertelny), nieskończenie doskonały (tzn. posiada wszystkie możliwe doskonałości), oraz Stworzyciel nieba i ziemi. 9. Przymioty Boga Pan Bóg jest: - Jeden, Jedyny bo nie ma i nie może być innego - Wieczny bo zawsze był, jest i będzie - Wszechmogący bo nie ma dla Niego nic niemożliwego - Wszystkowiedzący bo nic nie ma przed Nim zakrytego - Niezmienny bo zawsze ten sam i taki sam - Niezmierzony bo wszędzie jest obecny - Nieomylny bo jest samą Prawdą i ani mylić się, ani drugich w błąd wprowadzić nie może - Miłosierny bo przebacza i pragnie zbawienia wszystkich ludzi - Sprawiedliwy bo za dobre wynagradza, a za złe karze 10. Trójca Przenajświętsza Te wielką prawdę i tajemnicę naszej wiary Kościół wyjaśnia mówiąc, że W Bogu jest jedna natura, ale trzy Osoby Boskie: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty. Co mają wspólnego? Każda z nich jest Bogiem, czyli ma tę samą wspólną naturę Boską. Czym się różnią? Chociaż są tym samym Bogiem, to różnią się między sobą pochodzeniem. - Bóg Ojciec nie pochodzi od nikogo, - Syn Boży rodzi się z Boga Ojca, - Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna. Poszczególnym Osobom Trójcy Świętej przypisuje się konkretne działania: - Bóg Ojciec dzieło stworzenia - Syn Boży dzieło zbawienia - Duch Święty dzieło uświęcenia 11. Stworzenie świata Bóg uczynił świat z niczego tzn. stworzył go. Stworzyć może tylko sam Bóg. Dokonał tego Bóg dla swojej chwały i dla dobra i szczęścia stworzeń, (szczególnie człowieka). 12. Opatrzność Boża Jest to opieka Boża nad światem i człowiekiem. Bóg nie tylko świat stworzył, ale tez nieustannie się nim opiekuje (podtrzymuje go w istnieniu), a człowieka pragnie doprowadzić do zbawienia. Gdyby nie było Bożej Opatrzności to świat przestał by istnieć. 13. Aniołowie Są to duchy, które mają rozum i wolną wolę, a nie mają ciała. Pan Bóg stworzył ich aby Mu służyli, oznajmiali Jego wolę ludziom i opiekowali się nimi (anioł stróż). Z Pisma Świętego znamy z imienia 3 archaniołów: Michała, Gabriela i Rafała. 14. Upadek Aniołów szatan Bóg powołał aniołów do przyjaźni z sobą. Przyjaźń ta została jednak poddana próbie, której niektórzy nie wytrzymali. Aniołowie ci dopuścili się ciężkiego grzechu, nieodwołalnie odrzucając Boga. Stali się Jego przeciwnikami. Znajdują się w piekle i nazywamy ich złymi duchami, szatanami. Zazdroszczą oni ludziom ich przyjaźni z Bogiem i usiłują ich kusić do złego by oddalić od Boga i od zbawienia. 15. Człowiek stworzony na obraz Boga Bóg stwarzając człowieka uczynił go koroną wszystkich stworzeń. Powierzył On ludziom cały stworzony świat, oddając im go w posiadanie i polecając czynić sobie z niego ziemie poddaną. O tej niezwykłej wyjątkowości człowieka w całym dziele stworzenia świadczy: stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boże, dusza nieśmiertelna, rozum i wolna wola. 2

3 16. Człowiek w raju Pierwszy człowiek był bardzo szczęśliwy. Żył w przyjaźni z Bogiem (w łasce uświęcającej), przebywał w raju gdzie niczego mu nie brakowało, nie cierpiał, nie umierał, nie musiał ciężko pracować, mógł korzystać z dóbr stworzonego świata. 17. Grzech pierworodny To pierwotne szczęście ludzi utracili poprzez nieposłuszeństwo Panu Bogu (zerwanie zakazanego owocu za namową szatana), które nazywamy grzechem pierworodnym. Wraz ze swymi skutkami grzech ten przechodzi na każdego człowieka (jest to tzw. grzech dziedziczny z którym się rodzimy). 18. Skutki grzechu pierworodnego - zerwanie przyjaźni z Bogiem (utrata łaski uświęcającej), - wygnanie z raju na ziemię, - utrata nieśmiertelności (śmierć), - cierpienie i ból, - trud pracy i życia na ziemi, - skłonność do zła i grzechu. 19. Protoewangelia Protoewangelia tzn. Pierwsza Dobra Nowina. Jest to pierwsza zapowiedz zbawienia grzesznego człowieka ogłoszona przez Boga w raju po grzechu pierworodnym w słowach: Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie, a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje, potomstwo jej. Ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę. 20. Syn Boży stał się człowiekiem dla naszego zbawienia Człowiek przez grzech pierworodny utracił łaskę uświęcającą, a z nią także możliwość zbawienia. Nie mógł więc sam o własnych siłach do Boga powrócić. Uczynił to Syn Boży Jezus Chrystus, który będąc Bogiem stał się człowiekiem, by przeprosić Boga za wszystkie grzechy. Uczynił to zadośćuczynienie poprzez swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie. Dzięki temu człowiek ma otwarty dostęp do łaski uświecającej, a tym samym do zbawienia. 21. Kim jest Duch Święty? Duch Święty jest to trzecia Osoba Boska, która pochodzi od Ojca i Syna. Duch Święty zstąpił na Apostołów w postaci ognistych języków w dniu Pięćdziesiątnicy (50 dni po zmartwychwstaniu). Każdy z nas otrzymuje Ducha Świętego już w czasie chrztu św., a w szczególny sposób w sakramencie bierzmowania. 22. Kościół Kościół założył Chrystus, gromadząc wiernych, wybierając 12 apostołów i ustanawiając Piotra widzialną głową Kościoła. Wspólnotę Kościoła stanowią wszyscy ochrzczeni. Celem Kościoła jest kontynuowanie dzieła zbawienia, które zostało zapoczątkowane przez Chrystusa. Dokonuje się to poprzez głoszenie Słowa Bożego i sprawowanie Sakramentów świętych. W tych czynnościach spotykamy się z Chrystusem zbawiającym, który jest w nich obecny mocą Ducha Świętego. 23. Nazwy Kościoła - Lud Boży wspólnota ludzi ochrzczonych i wierzących, dążących do zbawienia. - Mistyczne Ciało Chrystusa czyli żywy organizm, którego głową jest Chrystus, poszczególnymi członkami wszyscy ludzie ochrzczeni, a duszą Duch Święty. - Powszechny Sakrament Zbawienia znak i miejsce, w którym człowiek dostępuje zbawienia. 24. Przymioty Kościoła - Jeden (jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest, tworzy jedno ciało i jest ożywiany przez jednego Ducha. - Święty (twórcą jest Bóg Najświętszy, Chrystus ofiarował się aby Go uświęcić, jest nieskalany choć złożony z grzesznych ludzi zmierzających do świętości, świętość Jego jaśnieje w Maryi i świętych. - Powszechny (głosi całość depozytu wiary, posiada pełnię środków zbawienia, jest posłany do wszystkich, obejmuje wszystkie czasy i jest misyjny). - Apostolski (zbudowany na fundamencie Apostołów, kierowany przez ich następców (biskupi, kapłani). 3

4 25. Hierarchia w Kościele Papież stoi na czele Kościoła i jest Jego Pasterz. Posiada najwyższą pełnie władzy w Kościele. Biskupi następcy Apostołów, Kapłani (prezbiterzy) pomocnicy i współpracownicy biskupów, Diakoni pomagają biskupom i kapłanom (ustanowieni dla posługi). 26. Wierni świeccy Nazwa świecki przysługuje wszystkim ochrzczonym, którzy nie należą do stanu kapłańskiego i zakonnego. Należą poprzez chrzest do kapłaństwa powszechnego wiernych. Mają do spełnienia potrójną misję: kapłańską, prorocką i królewską. 27. Największe przywileje Maryi - Niepokalane Poczęcie jako Matka Boża była dzięki łasce Bożej, jako jedyna z ludzi zachowana od grzechy pierworodnego i od każdego innego grzechu (nawet lekkiego) przez całe swoje życie. - Wniebowzięcie przywilej ten oznacza, że Maryja po zakończeniu swojego ziemskiego życia została z duszą i ciałem wzięta do nieba. 28. Odpuszczenie grzechów Chrystus Zmartwychwstały powierzył Kościołowi władzę odpuszczani grzechów. Pierwszym i podstawowym sakramentem, jest chrzest święty, który odpuszcza grzech pierworodny i wszystkie grzechy popełnione prze chrztem. Z woli Chrystusa Kościół posiada także władze odpuszczania grzechów pełnionych po chrzcie poprzez sakrament pokuty i pojednania. Nie ma takiego grzechu, którego Kościół nie mógłby odpuścić, jeśli tylko człowiek szczerze żałuje, pragnie przebaczenia i poprawy. W pewnych okolicznościach, gdy nie jest możliwa spowiedź sakramentalna (np. gdy człowiek nie jest w stanie wyznać grzechów ponieważ uległ poważnemu wypadkowi), grzechy odpuszcza także przyjęcie sakramentu namaszczenia chorych. 29. Rzeczy ostateczne człowieka Są trzy rzeczy ostateczne człowieka: śmierć, sąd Boży, niebo albo piekło. - Śmierć kres ziemskiego życia człowieka, odłącznie duszy od ciała. Przez swoje zmartwychwstanie Chrystus osłabił jej tragizm i uczynił przejściem do nowego życia. - Sąd Boży: Szczegółowy następuje po śmierci, człowiek otrzymuje zapłatę za swoje życie (niebo, piekło, czyściec) Ostateczny nastąpi na końcu świata, podczas powtórnego przyjścia Chrystusa na ziemię (paruzja). - Niebo cel dążeń człowieka, stan najwyższego i ostatecznego szczęścia człowieka, to przebywanie z Bogiem na wieki. - Piekło stan wiecznego potępienia. Jest ono udziałem tych, którzy za życia świadomi odrzucili Boga i Jego miłosierdzie i umarli w grzechu śmiertelnym. Kara ta polega na wiecznym odłączeniu od Boga. Bóg nikogo nie przeznacza do piekła. Człowiek sam wybiera piekło przez dobrowolne odwrócenie się od Boga. - Czyściec jest to stan oczyszczenia człowieka przed wejściem do nieba. Po odpokutowaniu swoich grzechów i kar za nie dusza trafia do nieba. Same dusze czyśćcowe nie mogą skrócić sobie tych cierpień jedynie my żyjący na ziemi możemy naszymi modlitwami, Mszą święta i odpustami skrócić ich cierpienia. 4

5 Pytania sprawdzające 1. Co znaczy, że człowiek jest istota religijną? 2. Jaka jest różnica między objawieniem naturalnym i nadprzyrodzonym? 3. Jakie są dwa źródła objawienia? 4. Co to jest Pismo święte? 5. Jak się dzieli i z ilu ksiąg składa się Pismo święte? 6. Kto jest autorem Pisma świętego? 7. Co to jest Ewangelia? 8. Jakich znasz ewangelistów? 9. Co to jest Tradycja Kościoła? 10. Co to jest wiara? 11. Co znaczy, że wiara jest łaska? 12. Do czego jest nam potrzeba wiara? 13. Jaka powinna być nasza wiara? 14. Jakie znasz przyczyny niewiary? 15. Kim jest Bóg? 16. Wymień jakie znasz przymioty Boga? 17. Co to jest Trójca Święta? 18. Co mają wspólnego poszczególne osoby Trójcy? 19. Czym różnią się poszczególne osoby Trójcy? 20. Jakie działania przypisujemy poszczególnym osobom Trójcy? 21. Co znaczy stworzyć? 22. Po co Pan Bóg dokonał działa stworzenia? 23. Co to jest Opatrzność Boża? 24. Kim są aniołowie? 25. Skąd wziął się szatan? 26. Co świadczy o wyjątkowości człowieka w całym dziele stworzenia? 27. Jaka była sytuacja człowieka przed grzechem pierworodnym? 28. Na czym polegał grzech pierworodny? 29. Wymień skutki grzechu pierworodnego. 30. Co to jest Protoewangelia? 31. Co znaczy, że Syn Boży stał się człowiekiem dla naszego zbawienia? 32. Kim jest Duch Święty? 33. Co to jest Kościół? 34. Jakie znasz nazwy Kościoła? 35. Wymień przymioty Kościoła. 36. Jaka jest hierarchia w Kościele? 37. Kim są wierni świeccy? 38. W jakiej potrójnej misji uczestniczą świeccy? 39. Co oznacza przywilej Niepokalanego Poczęcia NMP? 40. Co oznacza przywilej wniebowzięcia NMP? 41. Jakie sakramenty odpuszczają grzechy i w jakich okolicznościach? 42. Wymień rzeczy ostateczne człowieka. 43. Co to jest śmierć? 44. Czym różni się sąd szczegółowy od ostatecznego? 45. Co to jest niebo? 46. Co to jest piekło? 47. Co to jest czyściec? 5

6 Cześć II Sakramenty 1. Liturgia Słowem Liturgia określa się, wszelki kult poprzez który człowieka, oddaje cześć i uwielbienie Bogu. Cel liturgii jest podwójny: uwielbienie Stwórcy (oddanie czci Bogu) i uświęcenie człowieka. Właściwe uczestnictwo w liturgii przyczyniać się ma do naszego uświęcenia. Aby to było możliwe uczestnictwo w świętej liturgii powinno być: - Świadome winno objawiać się znajomością symboliki i znaczenia obrzędów, w których bierze się udział. Świadome uczestnictwo nie jest możliwe bez należytego skupienia. - Czynne ma się ono przejawiać w naszych postawach i gestach. Nie mogą być one ospałe, ani tym bardziej okazujące naszą niechęć czy znudzenie. Wymaga dawania jasnych i wyraźnych odpowiedzi na wezwania kapłana, wypowiadania modlitw, śpiewu liturgicznego. - Owocne Potrzeba nam do tego łaski Bożej, na której przyjęcie będziemy gotowi wtedy, gdy otworzymy swe serca na jej działanie. Niezbędne do tego jest należyte skupienie oraz wysoka świadomość liturgiczna. 2. Rok liturgiczny To wspomnienie zbawczego misterium Jezusa Chrystusa w ciągu jednego roku kalendarzowego, rozpoczyna się w pierwszą niedzielę Adwentu. W trakcie jednego roku przekazywana jest cała historia zbawienia, opisana na kartach Biblii. Kolejno odsłaniane jest całe życie Chrystusa: oczekiwanie, zwiastowanie, nadejście, działalność, śmierć, zmartwychwstanie. 3. Sakramenty Sakrament jest to widzialny znak niewidzialnej łaski Bożej. To najbliższe spotkanie człowieka z Bogiem, który zbawia człowieka. 4. Sakramenty Chrystusa i Kościoła Sakramenty Chrystusa oznacza to, że wszystkie sakramenty zostały ustanowione przez Chrystusa. Sakramenty są sakramentami Kościoła w podwójnym sensie: są sprawowane przez Kościół i są przeznaczone dla Kościoła. 5. Podział sakramentów Podział według Katechizmu Kościoła Katolickiego: 1. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia. 2. Sakramenty uzdrowienia: pokuta, namaszczenie chorych 3. Sakramenty w służbie komunii: kapłaństwo, małżeństwo Inny podział: 1. Sakramenty niepowtarzalne (udzielane raz w życiu, ponieważ wyciskają na duszy niezatarty znak sakramentalny): chrzest, bierzmowanie, kapłaństwo. 2. Sakramenty powtarzalne: Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych, małżeństwo-(po śmierci współmałżonka). 6. Elementy koniczne do zaistnienia sakramentu Osoba przyjmująca ktoś kto jest odpowiednio przygotowany i kierowany wiarą chce przyjąć sakrament. Materia rzecz potrzebna do udzielenia danego sakramentu (np. woda, chleb i wino, oleje święte). Forma jest to inaczej formuła sakramentalna czyli najważniejsze słowa, które są istotą sakramentu. Szafarz osoba, która wg przepisów prawa Kościelnego może ważnie udzielić sakramentu. Sakrament Materia Forma Szafarz Chrzest woda Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. 6 biskup, kapłan, diakon, w sytuacjach nadzwyczajnych każdy człowiek Bierzmowanie olej krzyżma Przyjmij znamię daru Ducha Świętego. biskup, w razie potrzeby każdy kapłan Eucharystia chleb i wino To jest Ciało moje to jest kielich Krwi mojej Biskup, kapłan Pokuta Namaszczenie chorych Wyznane grzechy olej chorych Ja odpuszczam tobie grzechy, w imię Ojca i Syna i Biskup, kapłan Ducha Św. Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim Biskup, kapłan nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Św. Pan który odpuszcza ci grzechy niech cie wybawi i łaskawie podźwignie.

7 Kapłaństwo włożenie rąk biskupa Modlitwa konsekracyjna Biskup Małżeństwo wyrażona wspólnie zgoda małżonków Przysięga małżeńska Szafarzami są małżonkowie. Biskup, kapłan, diakon ten związek błogosławią 7. Chrzest Sakrament Chrztu ustanowił Pan Jezus po Zmartwychwstaniu, mówiąc do Apostołów:,,Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego". Chrzest jest pierwszym i najpotrzebniejszym Sakramentem, ponieważ bez niego nie można się zbawić, ani przyjąć żadnego innego Sakramentu. Skutki chrztu świętego: - daje po raz pierwszy łaskę uświęcającą, - wprowadza do wspólnoty Kościoła Katolickiego, - wyciska na duszy niezatarty znak dziecka Bożego, - gładzi grzech pierworodny, a jeśli przyjmuje go człowiek dorosły, gładzi także wszystkie grzechy popełnione przed chrztem, Przez Chrzest stajenny się członkami Kościoła katolickiego. Chrztu świętego może udzielić biskup, kapłan i diakon. W razie nagłej potrzeby może ochrzcić każdy człowiek. Sakramentu Chrztu udziela się w następujący sposób: Polewa się wodą głowę i równocześnie wymawia się słowa:,,ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. 8. Bierzmowanie BIERZMOWANIE JEST TO SAKRAMENT W KTÓRYM DUCH ŚWIĘTY UMACNIA CHRZEŚCIJANINA, ABY WIARĘ SWOJĄ MĘŻNIE WYZNAWAŁ, BRONIŁ JEJ I WEDŁUG NIEJ ŻYŁ. Inne nazwy tego sakramentu: sakrament dojrzałości chrześcijańskiej, sakrament Ducha Świętego. Słowo Bierzmowanie pochodzi od staropolskiego słowa bierzmo. Była to główna belka umacniająca strop budynku. Celem bierzmowania jest bowiem umocnienie człowieka w wierze. Skutki sakramentu bierzmowania: - pomnaża łaskę uświecającą, - wyciska na duszy niezatarty znak wyznawcy Chrystusa, - daje 7 darów Ducha Świętego (mądrości, rozumu, rady, męstwa, umiejętności, pobożności, bojaźni Bożej), - daje łaskę uczynkową, abyśmy wiarę mężnie wyznawali, bronili jej i według niej żyli. Najważniejszym momentem tego sakramentu jest włożenie ręki biskupa na głowę, namaszczenie czoła olejem krzyżma świętego wypowiadając równocześnie słowa: Przyjmij znamię daru Ducha Świętego. Krzyżmo jest to mieszanina oliwy i balsamu. Jest to olej poświęcany przez biskupa w wielki czwartek w katedrze i rozsyłany do wszystkich parafii diecezji. Używa się go do chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich i biskupich, oraz do konsekracji (poświęcenia) nowego kościoła i ołtarza. Namaszczenie osób i rzeczy tym świętym olejem oznacza szczególnie wylanie Ducha świętego. 9. Eucharystia Eucharystia (Msza święta) jest sercem i szczytem życia całego Kościoła. To najcenniejszy dar jaki Chrystus zostawił Kościołowi, gdyż zawiera rzeczywistą i realną obecność Chrystusa ukrytą pod postaciami chleba i wina. Jest to ta sama Ofiara, którą Chrystus złożył na krzyżu. Różnica polega na tym, że na krzyżu Chrystus ofiarował się za nas w sposób krwawy, a we Mszy św., czyni to w sposób bezkrwawy. Ten Sakrament ustanowiony został przez Chrystusa w wielki czwartek podczas Ostatniej Wieczerzy. Główne części Mszy świętej: obrzędy wstępne, liturgia słowa, liturgia eucharystyczna, obrzędy zakończenia. Człowiek owocnie i w pełni uczestniczy w Eucharystii gdy w łasce uświęcającej przyjmuje Komunię świętą. Obowiązek uczestnictwa we Mszy świętej w niedzielę i święta nakazane wypływa z III przykazania Dekalogu oraz I przykazania Kościelnego. Niedopełnienie tego obowiązku jest grzechem śmiertelnym. Nie dotyczy to tylko tych, którzy nie uczestniczą we Mszy św. z powodu choroby, lub innej ważnej przyczyny która nie jest od nich zależna. Jednak zaleca się by ci uczestniczyli w niej poprzez transmisję radiową lub telewizyjną, a jeśli 7

8 tego nie można uczynić w jakiś inny sposób łączyć się z Chrystusem w tym świętym dniu np. poprzez modlitwę osobistą lub ofiarowanie Chrystusowi swojego cierpienia. 10. Pokuta Sakrament ten został ustanowiony przez Chrystusa po Jego zmartwychwstaniu, gdy powiedział do uczniów: Weźmijcie Ducha Świętego, którym grzechy odpuścicie są im odpuszczone, a którym zatrzymacie są im zatrzymane. Jest to więc sakrament w którym kapłan w zastępstwie Chrystusa odpuszcza człowiekowi grzechy popełnione po chrzcie. Ponieważ nie spowiadamy się kapłanowi tylko samemu Bogu każdy kapłan słuchając spowiedzi jest objęty świętą tajemnicą spowiedzi. Oznacza to, że kapłan nie może w żadnym wypadku zdradzić tajemnicy spowiedzi, lub w jakikolwiek sposób wykorzystać to co usłyszał przy spowiedzi. Od tej zasady nie ma żadnych wyjątków, a kapłan który złamałby tę tajemnicę podlega największym karom Kościelnym, które może odpuścić tylko papież. To co dzieje się w konfesjonale dotyczy tylko penitenta i Boga, który odpuszcza grzechy. Kapłan jest tym, który pośredniczy w tym wydarzeniu, aby udzielić nauki, pokuty, a przede wszystkim by oznajmić człowiekowi, że jest wolny od grzechów. Jak już było wspomniane to wyżej osoba, która przystępuje do spowiedzi to: PENITENT. Przykazanie Kościelne nakazuje przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty. Jest to obowiązkowe minimum, ale Kościół zaleca częstą (systematyczną) spowiedź. Głównym celem tego sakramentu jest przywrócenie łaski uświęcającej, którą człowiek traci w chwili popełnienia grzechu śmiertelnego. Dlatego zbawienną zasadą jest aby w przypadku popełnienia grzechu śmiertelnego możliwie jak najszybciej skorzystać z sakramentu pokuty. Przystępując do tego sakramentu jest obowiązek wyznać wszystkie grzechy śmiertelne (podając ich przybliżoną liczbę, lub częstotliwość, okoliczności). Zaleca się wyznawać także grzechy powszednie, aby w ten sposób wypowiedzieć im walkę, gdyż takie grzechy mogą z czasem pociągać człowieka do coraz większych. Najlepszą praktyka dla ludzi, którzy chcą prowadzić życie prawdziwie chrześcijańskie i pragną walczyć ze swoimi słabościami jest comiesięczna spowiedź. Skutki sakramentu pokuty: - pojednanie z Bogiem - pojednanie z Kościołem - odzyskanie łaski uświęcającej (jeśli wcześniej przez grzech śmiertelny utraciliśmy ją, a jeśli przystępujemy w stanie łaski uświęcającej tylko z grzechami powszednimi to ta łaska jest w nas pomnażana) - darowanie kary wiecznej spowodowanej grzechem śmiertelnym - darowanie przynajmniej częściowe kar doczesnych za grzechy - pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa - wzrost sił duchowych do walki z grzechem i złem. Aby sakrament pokuty był ważny dla penitenta, trzeba by przystępował on do niego z intencją nawrócenia i z żalem za popełnione grzechy. Grzechy wyznane w sakramencie bez żalu sprawiają, że spowiedź jest nieważna (świętokradzka). Aby nasza spowiedź była ważna i owocna dla nas trzeba spełnić 5 warunków dobrej spowiedzi świętej: - rachunek sumienia (przypomnienie sobie grzechów popełnionych od ostatniej dobrej spowiedzi), - żal za grzechy (najważniejszy warunek bez którego nie ma odpuszczenia grzechów, to jakby smutek duszy z powody zła i krzywdy wyrządzonej Bogu oraz człowiekowi). Rozróżniamy żal z miłości do Boga (doskonały), oraz żal z bojaźni przed wiecznym potępieniem (mniej doskonały). Do ważności sakramentu pokuty wystarczy żal mniej doskonały. W niebezpieczeństwie śmierci, gdy nie można się wyspowiadać powinno wzbudzić się żal doskonały, który w takim przypadku gładzi wszystkie grzechy. - mocne postanowienie poprawy (skoro prawdziwie żałujemy, to postanawiamy uczynić wszystko, by tego grzechu już więcej nie popełniać) - szczera spowiedź (wyznanie wszystkich grzechów przed kapłanem, w celu otrzymania rozgrzeszenia) 8

9 - zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu (Jest to wyraz prawdziwego nawrócenia, które domaga się naprawienia wyrządzonej krzywdy. Jedną z form zadośćuczynienia Panu Bogu jest odprawienie pokuty (nie wypełnienie jej jest grzechem). Należy także pamiętać o naprawieniu krzywd wyrządzonych bliźnim). 11. Namaszczenie chorych Sakrament ten ma na celu udzielić specjalnej łaski dla chrześcijanina, którego życie z powodu choroby lub podeszłego wieku jest zagrożone. Sakramentu tego udziela się przez namaszczenie czoła i dłoni olejem chorych, czemu towarzyszy specjalna modlitwa o łaski dla chorego. Przyjmuje się ten sakrament w stanie łaski uświęcającej, jednak gdy chory z powodu ciężkiego stanu nie może się wyspowiadać, to sakrament ten gładzi także wszystkie grzechy. Namaszczenia chorych można udzielić osobom które: - są zagrożone poważną chorobą lub w podeszłym wieku, - są przed operacją, jeśli jej przyczyna jest niebezpieczna choroba, - są nieprzytomne lub utraciły używanie rozumu, a można przypuszczać, że poprosiłyby o jego udzielenie. Skutki sakramentu: - jednoczy chorego z męką Chrystusa, - daje pokój i odwagę by po chrześcijańsku przyjmować cierpienie i starość, - umacnia przeciw pokusom szatana, - gładzi grzechy jeśli chory nie mógł przystąpić do sakramentu pokuty, - przynosi ulgę w cierpieniu, a nawet może przywrócić zdrowie, - pomnaża łaskę uświęcającą i gładzi cześć kar doczesnych, - przygotowuje na ostateczne spotkanie z Bogiem w życiu wiecznym. Wiatyk (od via droga) pokarm na drogę. Komunia święta, którą przyjmuje człowiek w obliczu śmierci. 12. Kapłaństwo Cały Kościół jest ludem kapłańskim. Rozróżniamy: Kapłaństwo hierarchiczne zwane służebnym, do którego należą ci którzy przyjęli sakrament święceń. Otrzymują oni władzę i moc pełnienia posługi przez nauczanie i sprawowanie sakramentów. To kapłaństwo hierarchiczne realizuje się w trzech stopniach: biskup, kapłan, diakon. Sakrament święceń wyciska na duszy niezatarty znak sakramentalny, który czyni człowieka kapłanem do końca życia. Kapłaństwo wiernych zwane powszechnym, stanowią wszyscy ludzi ochrzczeni. Jako uczestnicy tego kapłaństwa: wspólnie pod przewodnictwem kapłana składają Bogu ofiarę, troszczą się o swoją osobistą świętość, często i godnie korzystają z sakramentów, wynagradzają za grzechy świata, modlą się prywatnie i wspólnotowo, głoszą naukę Chrystusa i wspomagają swoich duszpasterzy. 13. Małżeństwo Małżeństwo zostało ustanowione przez Boga. Małżonkowie mają służyć sobie wzajemną miłością, pomocą oraz z postanowienia Bożego uczestniczą w przekazywaniu życia. Istotne przymioty małżeństwa: - jedno (jeden mężczyzna i jedna kobieta) - nierozerwalne (do końca życia jednego z małżonków) Małżeństwo zobowiązuje do: miłości, wierności i uczciwości aż do śmierci. Do sakramentu małżeństwa przystępują: mężczyzna i kobieta, którzy: - są stanu wolnego, - są ochrzczeni, - dobrowolnie godzą się zawrzeć małżeństwo, przyjmując wynikające z niego zadania, - nie mają przeszkód ze strony prawa naturalnego, ani kościelnego - są odpowiednio przygotowani. Małżeństwo jako sakrament to związek na całe życie. W Kościele katolickim nie ma rozwodów. Małżeństwo ważnie zawarte nie może zostać rozwiązane. Zdarza się nieraz, że Kościół orzeka nieważność małżeństwa, jednak nie jest to rozwiązanie ale stwierdzenie, że z powodu jakiejś przeszkody (która wcześniej nie była wyjawiona), małżeństwo to od początku nie było ważnie zawarte. 9

10 14. Sakramentalia Są to święte znaki ustanowione przez Kościół, których celem jest przygotowanie ludzi do owocnego przyjmowania sakramentów oraz uświęcania różnych okoliczności życiowych. Do grupy sakramentaliów należą m. in.: poświęcenia, błogosławieństwa, procesje, egzorcyzmy, pogrzeb. Pytania sprawdzające 1. Co to jest liturgia? 2. Wymień cele liturgii 3. Jakie przymioty powinno posiadać nasze uczestnictwo w liturgii by było owocne? 4. Co to jest rok liturgiczny? 5. Co to jest sakrament? 6. Co znaczy, sakramenty są Chrystusa i Kościoła? 7. Dwa podziały sakramentów 8. Elementy konieczne do zaistnienia sakramentu wymień i wyjaśnij 9. Co znaczy że chrzest jest pierwszym sakramentem? 10. Skutki sakramentu chrztu 11. Kto może udzielić chrztu? 12. Co trzeba zrobić aby w nagłym wypadku człowiek dzielił chrztu? 13. Co to jest bierzmowanie? 14. Inne nazwy sakramentu bierzmowania 15. Od czego pochodzi nazwa bierzmowanie i dlaczego? 16. Skutki sakramentu bierzmowania 17. Najważniejszy moment sakramentu bierzmowania 18. Co to jest Krzyżmo? 19. Wymień 7 darów Ducha Świętego 20. Co to jest Eucharystia? 21. Główne części Mszy świętej 22. Co powiesz na temat obowiązku uczestnictwa w Eucharystii? 23. Czym jest i kiedy został ustanowiony sakrament pokuty? 24. Co oznacza święta tajemnica spowiedzi 25. Kiedy jest nakazana, a kiedy zalecana spowiedź święta? 26. Skutki sakramentu pokuty 27. Jaki jest najistotniejszy warunek sakramentu pokuty od którego zależy ważność tego sakramentu? 28. Wymień 5 warunków sakramentu pokuty i krótko omów je 29. Czym się różni żal doskonały od żalu mniej doskonałego? 30. Namaszczenie chorych: co to jest i jak się go udziela? 31. Komu można udzielić sakramentu chorych? 32. Skutki sakramentu namaszczenia chorych 33. Co to jest wiatyk? 34. Czym różni się kapłaństwo hierarchiczne od kapłaństwa powszechnego wiernych? 35. Wymień 3 stopnie kapłaństwa hierarchicznego 36. Jakie są istotne przymioty małżeństwa? 37. Do czego zobowiązuje przysięga małżeńska? 38. Kto może przystąpić do sakramentu małżeństwa 39. Wypowiedz się na temat rozwodów w Kościele katolickim? 40. Co to są sakramentalia (wymień)? 10

11 Cześć III Życie chrześcijańskie - Dekalog 1. Prawo naturalne Jest to prawo pisane w naturę każdego człowieka. Każdy człowiek je posiada i każdego ono obowiązuje (wierzących i niewierzących). Naczelną ideą prawa naturalnego jest idea dobra i nakaz: Należy czynić dobro, a unikać zła. 2. Prawo objawione Jest to prawo dane przez Boga człowiekowi, jako pomoc w osiągnięciu zbawienia. Zawiera się ono w Piśmie Świętym i w Tradycji Kościoła. Przykładem prawa objawionego jest : dekalog, 8 błogosławieństw. 3. Sumienie Jest to wewnętrzny głos w życiu człowieka który nakazuje czynić dobro i unikać zła. Aby sumienie dobrze funkcjonowało potrzeba odpowiedniej formy (spowiedź, rachunek sumienia) 4. Cnoty kardynalne - Roztropność - Sprawiedliwość - Umiarkowanie - Męstwo 5. Cnoty teologalne - Wiara - Nadzieja - Miłość 6. Łaska uświęcająca Jest to łaska potrzebna człowiekowi do zbawienia (to nić łącząca człowieka z Bogiem). Pierwszy raz otrzymujemy ją w sakramencie chrztu świętego. Tracimy ją gdy popełniamy grzech śmiertelny (ciężki), Odzyskujemy przez sakrament pokuty, Pomnażamy gdy przyjmujemy inne sakramenty (w stanie łaski uświęcającej) i przez dobre czyny. 7. Łaska uczynkowa Łaska uczynkowa jest to pomoc Boża do spełniania dobrych uczynków, potrzebnych do zbawienia. Łaska uczynkowa pomaga nam w spełnianiu dobrych uczynków w ten sposób, że: - oświeca nasz rozum, abyśmy poznali, co dobre, a co złe, - wzmacnia naszą wolę, abyśmy czynili, co dobre, a unikali tego, co złe. 8. Grzech Grzech jest to: - Obraza Boga - Rana zadana kościołowi - Rana zadana samemu sobie - krzywda wyrządzona drugiemu człowiekowi Grzeszyć może człowiek: myślą, słowem, uczynkiem i zaniedbaniem 9. Grzech śmiertelny (ciężki) Grzech ten odbiera łaskę uświęcającą powodując śmierć duchową (potępienie). Zły czyn człowieka jest grzechem śmiertelnym, gdy spełnione są trzy warunki: - przekroczenie przykazania w rzeczy ważnej, - świadome, - dobrowolne 10. Grzech powszedni (lekki) Nie odbiera łaski uświęcającej, ale rani nasze relacje z Bogiem. Czyn jest grzechem powszednim (lekkim), jeśli nie jest spełniony, któryś z warunków do grzechu śmiertelnego (np. w rzeczy mniej ważnej, lub ważnej, lecz nie świadomie lub nie całkowicie dobrowolnie) 11

12 11. Przykazanie I Nie będziesz miał Bogów cudzych przede Mną Przykazanie pierwsze wzywa nas do całkowitej wiary w Boga, pokładania w Nim nadziei i adorowania Boga w swoim życiu. Grzechy przeciwko temu przykazaniu: - kierowanie się zabobonami - wiary w horoskopy - wróżbiarstwa, magii - bałwochwalstwo (ubóstwianie czegoś co nie jest Bogiem) - świętokradztwo (niegodne traktowanie sakramentów, osób, rzeczy i miejsc poświeconych Bogu 12. Przykazanie II Nie będziesz brał imienia Pana Boga swego nadaremnie Imię Boga jest święte. Wzywać Go powinniśmy tylko po to by je czcić, uwielbiać i błogosławić. Przykazanie drugie zabrania nadużywania lub niegodnego wypowiadania imienia Boga, Jezusa Chrystusa, Maryi i świętych. Grzechy przeciwko temu przykazaniu: - Bluźnierstwo (wypowiadanie przeciw Bogu słów, nienawiści, wyrzutów, mównie nieźle o Bogu, brak szacunku do niego w słowach) - Krzywoprzysięstwo (złożenie pod przysięgą fałszywego zeznania, wzywanie Boga by był świadkiem kłamstwa) - Wiarołomstwo (niedotrzymanie danego słowa, przyrzeczeń, obietnic, przysięgi, zdrada) 13. Przykazanie III Pamiętaj abyś dzień święty święcił Dzień Święty (niedziela i święta nakazane). Mówi się, że niedziela to mała Wielkanoc przypominająca o najważniejszym wydarzeniu naszej wiary tzn. zmartwychwstaniu. Ze względu na to wymaga się od chrześcijan by ten dzień był przeżyty inaczej niż inne dni tygodnia. Uświecić dzień święty oznacza: uczestniczyć w niedziele i święta nakazane w Eucharystii, powstrzymać się od wykonywania prac niekoniecznych, korzystać z należnego wypoczynku duchowego i fizycznego (nie może być to dzień spędzony na lenistwie). Zaleca się by był to dzień poświęcony we wspólnocie rodzinnej, pogłębieniu relacji z Bogiem i ludźmi. Święta nakazane: - Uroczystość Narodzenia Pańskiego 25 grudzień - Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki 1 styczeń - Uroczystość Objawienia Pańskiego (trzech króli) 6 styczeń - Uroczystość Najświętszego Ciało i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) święto ruchome zależy od daty Wielkanocy - Uroczystość Wniebowzięcia NMP 15 sierpień - Uroczystość Wszystkich Świętych 1 listopad (Nie uczestnictwo we Mszy świętej w niedzielę i święta nakazane z lenistwa jest grzechem śmiertelnym) 14. Przykazanie IV czcij ojca swego i matkę swoją Czwarte przekazanie mówiące o czci ojca i matki, ma szersze znaczenie. Dotyczy następujących relacji: - dzieci rodzice - uczniowie nauczyciele - pracownicy pracodawcy - podwładni przełożeni - ochrzczeni Kościół - obywatele Ojczyzna Czwarte przykazanie uczy: - właściwej postawy wobec Boga - właściwej postawy wobec ziemskich rodziców - umiejętności współżycia międzypokoleniowego (szacunek do starszych) - poszanowanie innych ludzi, szczególnie tych, którzy sprawują nad nami jakąś władzę - szacunek i miłość do narodu i Kościoła 12

13 15. Przykazanie V Nie zabijaj Życie człowieka jest zawsze darem Boga. On daje życie człowiekowi i tylko On może to życie zakończyć. Granice ludzkiego życia: (rozpoczyna się w chwili poczęcia i trwa do naturalnej śmierci) wszelka ingerencja ludzka w te granice ustalone przez Stwórcę są zawsze sprzeczne z naturą człowieka i są wielkim złem, który woła o pomstę do nieba. Grzechy przeciwko życiu: - zabójstwo zamierzone (zaplanowane i przeprowadzone świadomie) - aborcja (zabijanie dziecka przed narodzeniem, w łonie matki dodatkowo czyn ten objęty jest najwyższą karą ekskomuniki -wyłączenia z Kościoła, którą zaciąga każdy kto dokuje ten czyn jak i ten któro ma bezpośredni wpływ na dokonanie go: matka, ojciec, lekarz, osoba asystująca, zezwalający na to lub doradzający) - eutanazja (zabijanie osób starszych, chorych niepełnosprawnych) - samobójstwo - zgorszenie (nasze zachowanie może powodować u innych śmierć duchową utratę wiary) - Brak szacunku dla życia i zdrowia swojego i innych: (nadużywanie alkoholu i papierosów, używanie i rozpowszechnianie narkotyków, lekceważenie chorób, nieodpowiednie ubieranie się mające wpływ na nasze zdrowie i życie, nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa: BHP, drogowych, jazda pod wpływem alkoholu, inne) 16. Przykazanie VI i IX Nie cudzołóż i Nie pożądaj żony bliźniego swego Te przykazani dekalogu stoją na straży czystości seksualnej i właściwego korzystania z daru płciowości według zamierzenia Boga Stwórcy. Czystość to wstrzymywanie się od pożycia seksualnego poza małżeństwem, oraz korzystanie z niego zgodnie z moralnością katolicką. Grzechy przeciwko czystości: - cudzołóstwo (współżycie seksualne poza małżeństwem) - pornografia (oglądanie i rozpowszechnianie materiałów o treści pornograficznej) - prostytucja (cudzołóstwo, którego celem jest korzyść materialna) - gwałt (współżycie z użyciem przemocy fizycznej i wbrew czyjejś woli) - masturbacja (samogwałt pobudzanie narządów płciowych w celu uzyskania przyjemności seksualnej) - antykoncepcja (używanie środków które mają na celu uchronić przed poczęciem dziecka) - wolny związek (życie bez ślubu kościelnego, wspólne zamieszkanie i współżycie seksualne dopóki człowiek trwa w tym grzechu nie może uzyskać rozgrzeszenia w sakramencie pokuty) 17. Przykazanie VII i X Nie kradnij i Ani żadnej rzeczy która jego jest Bóg w tych przykazaniach domaga się od nas szacunku dla wszelkiej własności (prywatnej i społecznej). Dobra stworzone przez Niego mają służyć wszystkim ludziom i przyszłym pokoleniom. Grzechy przeciwko tym przykazaniom: - kradzież - zatrzymywanie rzeczy pożyczonych i znalezionych, gdy znany jest właściciel - pozbawianie człowieka czci i szacunku poprzez niegodne traktowanie - bogacenie się przez oszustwo (np. nieuzasadnione podwyższanie cen) - narażanie na straty przez niedotrzymanie umów - niedbałe wykonywanie swojej pracy - niszczenie własności cudzej lub wspólnej (np. dewastowanie przyrody) - egoistyczne korzystanie ze swojej własności - niszczenie zbywających dóbr (np. marnowanie pokarmu) - hazard 18. Przykazanie VIII Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu To przykazanie stoi na straży prawdy i prawdomówności. Ten nakaz wypływa z powołania człowieka by był świadkiem Boga, który jest Prawdą i chce prawdy. Wykroczenia przeciw prawdzie są poważną niewiernością Bogu. Wszelkie grzechy w tej dziedzinie pochodzą od diabła, którego Pismo święte naszywa ojcem kłamstwa. 13

14 Wykroczenia przeciwko prawdzie: - kłamstwo (niezgodność wypowiadanych słów z rzeczywistością, wprowadzanie w błąd) - fałszywe świadectwo i krzywoprzysięstwo - pochopne osądy - ironia (poniżanie i ośmieszanie innych) - obmowa (ujawnianie wad i błędów innym osobom, które o tym nie widzą i nie muszą wiedzieć) - oszczerstwo (rozgłaszanie wypowiedzi sprzecznych z prawdą (wymyślonych) w celu zaszkodzenia innym) Pytania sprawdzające 1- Co to jest prawo naturalne? 2- Co to jest prawo objawione? 3- Co to jest sumienie? 4- Wymień cnoty kardynalne 5- Wymień cnoty teologalne (Boskie) 6- Co to jest łaska uświęcająca i do czego jest nam potrzebna? 7- Co to jest łaska uczynkowa? 8- Co to jest grzech? 9- Jakie są rodzaje grzechów? 10- Co to jest grzech śmiertelny? Dlaczego tak się nazywa? 11- Kiedy człowiek popełnia grzech śmiertelny? (warunki) 12- Co to jest grzech powszedni? 13- Wymień grzechy przeciwko I przykazaniu 14- Dlaczego należy czcić i szanować imię Boże? 15- Wymień grzechy przeciwko II przykazaniu 16- Jak chrześcijanin powinien czcić dzień święty? 17- Co to są święta nakazane? wyjaśnij i wymień je 18- Dlaczego niedziela jest dniem świętym? 19- Jakich relacji dotyczy przykazanie IV i czego nas uczy? 20- Wymień grzechy przeciwko życiu 21- Dlaczego życie człowieka należy chronić i jakie są granice ludzkiego życia? 22- Co oznacza pojęcie czystość seksualna? 23- Wymień grzechy przeciwko czystości 24- Wymień grzechy przeciwko przykazaniu VII i X 25- Wymień grzechy przeciwko przykazaniu VIII 26- Jaka jest różnica między obmową i oszczerstwem? 14

15 Cześć IV Modlitwa 1. Modlitwa darem Boga Modlitwa to rozmowa i przebywanie człowieka z Bogiem. To kierowanie myśli i serca do Boga powinno być dla nas wielkim przywilejem i łaską. 2. Jezus modli się i uczy modlitwy Całe życie Jezusa było modlitwą, gdyż nieustannie Jego życie było z Nim złączone. Ewangelie opisują wyraźnie że przed ważnymi wydarzeniami w życiu Chrystus udawał się na modlitwę i długie godziny spędzał na rozmownie ze swoim Ojcem (np. przed wyborem uczniów, przed dokonaniem jakiegoś cudu, przed przemienieniem, przed swoją męką itd ) Oprócz tego, że Jezus sam się modlił na prośbę swoich uczniów uczy ich i nas także modlitwy Ojcze nasz, polecając byśmy takimi słowami zwracali się do Boga. Jest to tzw. modlitwa Pańska. 3. Dlaczego należy się modlić? Modlić powinniśmy się dlatego, ze zostaliśmy przez Boga Stworzeni, należymy do Niego i w Jego rękach są nasze losy. Jesteśmy przez Niego szczególnie umiłowani. Modlitwa jest potrzebna nam,a nie Panu Bogu. 4. Jak i kiedy się modlić? Słowo Boże wzywa nas nieustannie się módlcie. Tzn. mamy na wzór Jezusa całe nasze życie uczynić modlitwą, czyli miejscem przebywania z Bogiem. Jednak szczególnie wzywa nas Kościół do modlitwy w ważnych chwilach naszego życia. - rano i wieczorem - przed nauką i po noce (lub pracy) - przed jedzeniem i po jedzeniu - przed podróżą i po podróży - w chwilach trudności, cierpienia, itd 5. Do kogo możemy się modlić? Modlimy się zawsze do Boga (bezpośrednio: do Boga Ojca, Jezusa Chrystusa lub Ducha Świętego), lub zwracamy się w modlitwie do Boga przez pośrednictwo tych, którzy osiągnęli świętość i będąc blisko Boga są dani nam jako pomoc by wstawiali się za nami do Niego. Możemy więc modlić się przez pośrednictwo: Maryi, aniołów, święty i błogosławionych. 6. Formy modlitwy - ustna - myślna - dobry czyn 7. Rodzaje modlitwy - prośby - dziękczynna - indywidualna (prywatna) - wspólnotowa (np. liturgiczna) - postawą ciała: (np. klęcząca, stojąca) - przeproszenia - uwielbienia 8. Maryja uczy nas modlitwy Maryja daje nam wzór modlitwy chrześcijańskiej. Ona zawsze w modlitwie zdaje się całkowicie woli Boga. W modlitwie Zdrowaś Maryjo (pozdrowienie anielskie), powierzamy Maryi zarówno nasze teraz jak i godzinę naszej śmierci. Chrześcijanin pamięta, że modli się z Maryja i przez Maryję do Pana Boga. 9. Warunki dobrej modlitwy - wytrwała i pełna zaufania - płynąca z wiary i miłości wobec Boga - poprzedzona pojednaniem z bliźnim oraz przeproszeniem i przebaczeniem - czujna wobec pojawiających się pokus i przeciwności - znoszona do Boga w imię Jezusa - pod wpływem Ducha Świętego 15

16 Cz. I (wiadomości o modlitwie) Pytania sprawdzające 1- Co to jest modlitwa? 2- Kiedy Pan Jezus się modlił? 3- Co to jest Modlitwa Pańska 4- Co to jest Pozdrowienie Anielskie 5- Dlaczego należy się modlić? 6- Kiedy mamy się modlić? 7- Do kogo możemy się modlić? 8- Formy modlitwy 9- Rodzaje modlitw 10- Warunki dobrej modlitwy 11- W jaki sposób Maryja uczy nas modlitwy? Cz. II (znajomość treści modlitw) 12- Modlitwa przed posiłkiem 13- Modlitwa po posiłku 14- Modlitwa przed nauką 15- Modlitwa po nauce 16- Anioł Pański 17- Tajemnice różańca 18- Stacje drogi krzyżowej 19- Pod Twoją obronę 20- Akt wiary, nadziei, miłości i żalu Cz. III (dodatkowo na ocenę celującą) Hymn do Ducha Świętego O Stworzycielu, Duchu, przyjdź, Nawiedź dusz wiernych Tobie krąg. Niebieską łaskę zesłać racz Sercom, co dziełem są Twych rąk. Pocieszycielem jesteś zwan I najwyższego Boga dar. Tyś namaszczeniem naszych dusz, Zdrój żywy, miłość, ognia żar. Ty darzysz łaską siedemkroć, Bo moc z prawicy Ojca masz, Przez Boga obiecany nam, Mową wzbogacasz język nasz. Światłem rozjaśnij naszą myśl, W serca nam miłość świętą wlej I wątłą słabość naszych ciał Pokrzep stałością mocy Twej. Nieprzyjaciela odpędź w dal I Twym pokojem obdarz wraz. Niech w drodze za przewodem Twym Miniemy zło, co kusi nas. Daj nam przez Ciebie Ojca znać, Daj, by i Syn poznany był. I Ciebie, jedno tchnienie Dwóch, Niech wyznajemy z wszystkich sił. 16