Maria Chykota. Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Streszczenie. Wstęp

Transkrypt

1 TURCJA WROTA DO AZJI Maria Chykota Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Streszczenie Turcja jako miejsce wypoczynku, przeciętnemu człowiekowi kojarzy się z luksusowymi kurortami, ciepłym morzem, słońcem i plażą. Koncepcja tego artykułu powstała w związku z tym, że obecnie Turcja stanowi jedno z najważniejszych wakacyjnych miejsc na świecie. Głównym jego celem jest zapoznanie z kulturą i tradycjami kraju, przedstawienie miejscowości turystycznych znajdujących się na terenie Turcji oraz analiza procesu wstąpienia państwa do UE. Artykuł ma profil merytoryczny. Materiały źródłowe to dostępna literatura, strony internetowe poświęcone Turcji oraz własne doświadczenie zdobyte podczas pobytu w tym kraju. Temat artykułu odnosi się do kluczowego znaczenia Turcji w kontekście hierarchii turystycznych krajów świata. Gdybym musiała opisać Turcję jednym słowem, to wybrałabym słowo różnorodność. Wstęp Turcja prawdziwy raj dla turystów to przede wszystkim niezwykła orientalna kultura z całym bogactwem zabytków, to słoneczne plaże, egzotyczna roślinność oraz ciepłe błękitne morze. Niewątpliwie, znajdą tutaj coś dla siebie nie tylko zwolennicy biernego wypoczynku, ale również turyści zainteresowani reliktami przeszłości czy też kulturą islamu. Turcja znajduje się na półwyspie Azja Mniejsza w Azji oraz częściowo (3% powierzchni kraju) w Europie. Część europejską od azjatyckiej oddzielają dwie cieśniny Dardanele i Bosfor oraz Morze Marmara. Co ciekawe Stambuł jest jedynym miastem na świecie, które znajduje się na dwóch kontynen- ISSN , Nr 4 (12) 2012, s. 1-13

2 tach jednocześnie. Turcja jest państwem czterech mórz: od północy otoczona przez Morze Czarne, od zachodu Morze Egejskie, a od południa Morze Śródziemne oraz Morze Marmara, między azjatycką a europejską częścią kraju. Główne miasta Turcji to Stambuł, Ankara, Izmir, Bursa oraz Adana. Co roku odwiedza ją około 30 milionów turystów. Dziś jest to jeden z najważniejszych krajów wypoczynkowych 1. Zdj. 1. Stambuł zachód słońca. Źródło: Patryk Jachimowski 1. Kultura Turcji 1.1 Mentalność miejscowej ludności Każda narodowość ma swoje stereotypy. O Turkach mówi się, że są zbyt religijni, w tym nawet okrutni, niewychowani, nie szanują kobiet, kłamią, zachowują się głośno i wulgarnie. Należy jednak pamiętać, że nie możemy osądzać całego narodu patrząc na sposób bycia tylko określonych mieszkańców. Z reguły Turcy są życzliwi, gościnni i bardzo otwarci. Dość często za ich nadmierną uprzejmością kryje się chęć sprzedania jakiegoś towaru, jednak z natury są oni bardzo dobrzy oraz chętni do pomocy. Wszędzie tam, gdzie na towarze nie widnieje cena, wskazane jest targowanie się ze sprzedającym. Turcy traktują to jako rytuał i przyjemność samą w sobie, dlatego kupujący nie powinni się przy tym spieszyć, można nawet w tym czasie skorzystać z zaproszenia na herbatę. W miejscowościach turystycznych ludność miejscowa zwykle zna język angielski. Zdj.1. Zakupy na tureckim targu. 1 z dnia Źródło: Patryk Jachimowski 2

3 Turcy są narodem bardzo komunikatywnym, więc nawet bez znajomości języka i tak dogadują się z turystami w podstawowych kwestiach na migi. Na powitanie całują się w policzki. Kultura kolektywistyczna, rodzina i tradycja są bardzo ważne, w szczególności w południowo-wschodniej części kraju, gdzie panuje patriarchat. Turcy są bardzo gościnni: zapraszają nawet przypadkowo poznane osoby na kawę, herbatę lub posiłek. Jeżeli jesteśmy zaproszeni, ale chcemy odmówić, to trzeba to zrobić uprzejmie, ale stanowczo. Ulubionym zajęciem Turków jest gra w karty lub tavlę, ze szklaneczką tradycyjnej tureckiej herbaty, a dla kobiet oglądanie seriali. Turcy są bardzo patriotyczni, myślą pozytywnie o własnym kraju. Są dumni z tego, że żyją w państwie byłego Imperium Osmańskiego. Narodowy bohater Atatürk darzony jest wielkim szacunkiem. 1.2 Mowa ciała Turcy są bardzo emocjonalni i ich słowom często towarzyszy dość wyraźna mimika. Dla podkreślenia tak Turcy pochylają głowę w przód i ku dołowi. Mówiąc nie podnoszą głowę ku górze i dodają do tego osobliwe cmokanie (język uderza o podniebienie). Kiedy kiwają głową od prawej do lewej strony oznacza to nie rozumiem. Mówiąc dziękuję Turcy pochylają głowę do przodu i kładą rękę na sercu. 1.3 Tradycyjna kuchnia Tradycyjna kuchnia turecka jest uznawana za jedną z najsmaczniejszych kuchni świata. Jest ona znana daleko poza granicami państwa, bo któż nie słyszał o tureckim kebabie czy o słodkiej chałwie? Dania tureckie nie są bardzo skomplikowane. Bazuje się zwykle na prostych połączeniach smaków i składnikach o dobrej jakości. Najczęściej używane składniki to: mięso jagnięcina, kurczak lub baranina (ze względu na to, iż jest to kraj muzułmański, w Turcji nie znajdzie się praktycznie mięsa wieprzowego), warzywa i owoce, aromatyczne przyprawy: papryka, chilli, świeże zioła, takie jak mięta czy pietruszka, a także przyprawy korzenne, np.: cynamon. Do najbardziej znanych dań tradycyjnej kuchni tureckiej zaliczamy: 1. Pide ser zapiekany z warzywami czy tureckie placki z rozmaitymi farszami duże i podłużne. Zdj. 2.Tradycyjnie podana turecka herbata. Źródło: Irene Ferrer Panicot 2. Zupy çorba przyrządza się zwykle z samych warzyw lub warzyw z mięsem. Najpopularniejsze zupy to domates (zupa pomidorowa), balık (zupa rybna), bezelye (zupa z zielonego groszku). 3. Pilawy z dodatkiem ryżu lub na bazie ryżu, popularne to, np.: ryż z pomidorami domatesli pilav, ryż z mięsem jagnięcym, duszony w rosole z dodatkiem cynamonu i pistacji acem pilavı. 4. Kebab bazą potrawy jest jagnięcina lub baranina pieczona tradycyjnie na pionowym ruszcie döner kebab. 3

4 5. Köfte pulpeciki z mięsa, serwowane jak większość mięs, z dodatkiem chleba lub ryżu. 6. Kumpir ugotowany ziemniak z różnymi dodatkami w środku (ser, kukurydza, sos, grzyby, oliwki). 7. Dolma liście winogron, w które zawija się ryż z mięsem. 8. Börek rodzaj pierogów z ciasta z farszem mięsnym, serowym lub warzywnym. 9. Mantı pierogi przygotowane w małej formie z mięsem w środku. Często do posiłków podaje się ayran rzadki i słony jogurt do picia. Tradycyjnym napojem jest bardzo mocna i bardzo słodka czarna herbata, którą serwuje się w małych szklaneczkach w kształcie tulipana. Narodowym napojem alkoholowym Turków jest rakı, anyżowa wódka o lekkim smaku lukrecji. Nazywana jest mlekiem lwa, ponieważ jest podawana zmieszana pół na pół z wodą, dzięki czemu staje się koloru mlecznego. Turecka kuchnia słynie również swoimi deserami i słodyczami. A na czele wspaniałych łakoci stoi, oczywiście, chałwa o przeróżnych smakach Muzyka oraz tańce Kiedy mówimy o muzyce tureckiej, najczęściej pierwsze co przychodzi do głowy, to imię wybitnego tureckiego piosenkarza Tarkana. Na temat muzyki możemy jednak powiedzieć o wiele więcej. Płyty Mustafy Sandala czy Serdara Ortaça sprzedają się bardzo szybko. Turecka muzyka rozrywkowa to wielki przemysł. W końcu to tureckiej piosenkarce Sertab Erener w 2003 roku udało się wygrać konkurs Eurowizji. Jeśli chodzi o muzykę ludową to rozróżnia się tutaj rozmaite trendy. Muzyka wojskowa wywodzi się z Azji Środkowej i grana jest po dzień dzisiejszy przez wojskowe orkiestry. Muzyka mistyczno religijna grana jest na fletach w czasie tańców wykonywanych przez derwiszów. Ludowe pieśni, przypominające swoim brzmieniem ballady trubadurów, wciąż jeszcze śpiewane są na targach w mniejszych wioskach przez wędrownych grajków. Muzyka orientalna łączy w sobie wiele modeli melodycznych i zawsze wykonywana jest wraz z tańcem. W muzyce orientalnej pojawiają się często takie instrumenty jak akordeon, darabuka, lutnia czy saksofon oraz skrzypce. W tańcu orientalnym partnerka w ruchu musi jak najlepiej pokazać atuty danej muzyki. Chyba najbardziej znanym tańcem Turcji jest taniec łyżek. Nazwa pochodzi od tego, Zdj.3. Taniec mistyczno-religijny wykonywany przez derwiszów. Festiwal w Konyi. Źródło: Patryk Jachminowski 2 z dnia

5 że muzyka wygrywana jest na drewnianych łyżkach. Innym tańcem ludowym jest taniec tarcz i mieczy (kilic kalkan), który symbolizuje podbój Bursy przez Ottomanów Hamam Hamam, czyli łaźnia turecka jest to bardzo popularna rozrywka krajowa. W łaźniach można skorzystać z kąpieli i masażu, zrelaksować się w saunie, jak również wypić herbatę i porozmawiać. Mężczyźni i kobiety są oddzieleni od siebie, istnieją dla nich osobne wejścia i pomieszczenia lub wyznaczane są inne dni korzystania z łaźni Obyczaje 2.1 Religia Islam (w tłumaczeniu z arabskiego oznacza poddanie się Bogu/Allachowi ) najbardziej rozpowszechniona religia w Turcji. Założyciel islamu Mahomet uznawany jest za ostatniego i najważniejszego proroka. Urodzony około 570 roku naszej ery, zaczął doznawać objawień w wieku czterdziestu lat. Treść tych objawień przekazywał mieszkańcom Mekki. Nie znajdując zrozumienia ze strony ludności lokalnej opuścił Mekkę, skąd udał się do Medyny. Jego wędrówka z Mekki do Medyny (hijra) w 622 roku naszej ery uznana jest za oficjalną datę powstania nowej religii. W islamie istnieje pięć podstawowych dogmatów wiary: 1. Wiara w jednego Boga. Muzułmańskie wyznanie wiary szahada brzmi: Nie ma bóstwa oprócz Boga, a Muhammad jest wysłannikiem Boga. 2. Wiara w anioły (i dżiny). Aniołowie (posłańcy Boga) przeciwdziałają złym duchom, dżinom, demonom i szatanowi. 3. Wiara w święte księgi. Zalicza się do nich, oprócz Koranu głównej księgi muzułmańskiej, Torę, Psalmy Dawida i Ewangelie. Koran uznawany jest jednak za ostateczne Boże Objawienie, poprawiające błędy i zniekształcenia poprzednich ksiąg. Uważa się, że Koran był podyktowany Mahometowi przez posłańca Boga, archanioła Gabriela. Księga składa się z 114 sur. Muzułmanie wierzą, że Koran przedstawia dokładnie, słowo w słowo przesłanie Boga, dlatego niechętnie patrzą na tłumaczenia Koranu z języka arabskiego. Istnieją jednak tzw. interpretacje księgi, w tym na język turecki oraz angielski. 4. Wiara w bożych proroków. W islamie istnieje 28 proroków, z których 21 występuje również w Biblii. Są to ludzie o wysokiej moralności, rzecznicy bożego przesłania i piewcy monoteizmu. 5. Wiara w Dzień Sądu Ostatecznego. Sąd Ostateczny w islamie jest bardzo podobny do Sądu Ostatecznego w chrześcijaństwie. Na Ziemię spadną wszelkiego rodzaju katastrofy, po czym nastąpi 3 z dnia z dnia

6 koniec świata i dzień sądu. Wszyscy zmarli zmartwychwstaną, by stanąć przed Bogiem na Sądzie Ostatecznym. Ci, którzy uwierzyli w przesłanie Proroka i prowadzili życie zgodne z zasadami islamu, będą nagrodzeni i wejdą do raju po legendarnym moście sirat rozpostartym nad piekłem. Ten most będzie cieńszy od włosa i ostrzejszy od miecza. Grzesznicy nie przejdą tej próby i wpadną w ogień piekielny. W islamie każdy wierzący ma pięć obowiązków, zwanych pięcioma filarami islamu: 1. Wyznanie wiary szahada: Nie ma bóstwa oprócz Boga, a Muhammad jest wysłannikiem Boga. Trzykrotne publiczne wypowiedzenie tego zdania decyduje o przyjęciu islamu przez daną osobę. Również te słowa znajdują się w każdej modlitwie muzułmańskiej. 2. Modlitwa (salat). Muzułmanie modlą się pięć razy dziennie. Modlitwa wygląda w ten sposób: człowiek modlący się klęczy twarzą do Mekki, wznosi ręce, kłania się i pada czołem do ziemi. Odmawiający salat powinien być w stanie rytualnej czystości (można ją uzyskać przez obmycie wodą wudu). Muzułmanie zbierają się razem w meczetach, aby wspólnie (dżamat) modlić się. 3. Jałmużna. Każdego roku muzułmanie, którzy osiągnęli pewien próg zamożności, składają określoną część swego majątku (najczęściej 2,5%) na potrzeby biednych. 4. Post. Ma on miejsce w ciągu dziewiątego miesiąca roku muzułmańskiego Ramadanu. W tym czasie muzułmanie muszą powstrzymywać się od jedzenia i picia, a także palenia tytoniu i uprawiania seksu w ciągu dnia od wschodu do zachodu słońca. 5. Pielgrzymka do Mekki. Ten obowiązek każdy muzułmanin powinien wypełnić choćby raz w życiu. Pielgrzymkę odbywa się w określonym czasie w ciągu ostatnich dziesięciu dni miesiąca zu alhidżdża. Jeśli dana osoba nie jest w stanie osobiście odbyć pielgrzymki, może wysłać kogoś w swoim zastępstwie 5. Zdj.4. Błękitny Meczet. Stambuł Źródło: Patryk Jachimowski 5 A. G. Edmonds, Turkey s religious sites, Damko, Istanbul 1997, s

7 2.2 Główne święta W Turcji są dwa najważniejsze święta związane z religią: święto ofiarowania (Kurban Bayramı) oraz zakończenie Ramadanu (Ramazan Bayramı). Święto ofiarowania (Kurban Bayramı) jest obchodzone na początku listopada na cześć ofiarowania przez Abrahama swojego syna Izaaka dla Boga. To święto polega na zabiciu barana w sposób rytualny: robi to mężczyzna (głowa rodziny), zabija się barana poprzez podcięcie gardła, głowa zwierzęcia ma być zwrócona w stronę Mekki. Jedną trzecią mięsa rodzina zostawia sobie do zjedzenia, resztę rozdaje ubogim. Święto zakończenia Ramadanu (Ramazan Bayramı) zaczyna się 30 sierpnia i trwa trzy dni. Potocznie nazywane jest Şeker Bayramı, czyli Święto Słodyczy. Jest to przede wszystkim czas zakupów. Placówki handlowe stają się niesamowicie tłoczne, hałaśliwe, a właściciele sklepów zbijają fortunę. Święto Słodyczy zawdzięcza swą nazwę zwyczajowi rozdawania cukierków dzieciom. Grupy dzieci chodzą z jednego domu do drugiego prosząc o łakocie. 2.3 Wesele, obrzezanie, wudu Uroczystość weselna trwa kilka dni. W pierwszy wieczór mężczyźni oraz kobiety świętują oddzielnie. Nazywa się to wieczorem henny, ponieważ jedną dłoń panny młodej maluje się henną. Następnego dnia wieczorem kobiety i mężczyźni wraz z narzeczoną udają się do domu pana młodego. Ceremonię zaślubin prowadzi kadi (sędzia). Po modlitwach młodzi są trzykrotnie pytani o zgodę na małżeństwo. Po wyrażaniu przez nich zgody i podpisaniu aktu ślubnego, kadi ogłasza ich mężem i żoną. Jednakże w wielu krajach, szczególnie w miastach, wesela organizowane są obecnie na wzór europejski 6. Zdj.5. Ceremonia weselna. Źródło: Patryk Jachimowski 6 z dnia

8 Masowa ceremonia obrzezania chłopców wypływa z religijnej i kulturalnej tradycji. W Turcji z okazji obrzezania urządza się przyjęcia z muzyką, tańcem i zabawami. Chłopcy zakładają specjalny strój, symbolizujący ich inicjację: białe szaty, berło i koronę. Wudu jest to symboliczne, rytualne obmycie ciała przez muzułmanów przed modlitwą. W każdym meczecie znajdują się urządzenia, umożliwiające obmycie. Odmawia się przy tym różne formuły modlitewne. Czynności dokonywane podczas wudu: 1. Przywołanie w myślach intencji. 2. Wypowiedzenie basmali (formuła modlitewna, która w tłumaczeniu z języka arabskiego brzmi w imię Boga (Allacha) miłosiernego, litościwego ). Prawowierny muzułmanin musi rozpoczynać tym zdaniem każdą ważniejszą czynność. 3. Obmycie ciała (dokonywane w podanej kolejności): umycie dłoni do nadgarstków, przepłukanie ust, przepłukanie nosa (wciąganie wody z prawej ręki i wydmuchiwanie do lewej), mycie całej twarzy, mycie rąk do łokci (najpierw obmycie prawej ręki, następnie lewej), zwilżenie włosów (natarcie wodą głowy od czoła w kierunku czubka głowy), mycie uszu, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz (najpierw prawe ucho, następnie lewe), mycie nóg do kostek włącznie (najpierw prawa, później lewa noga). Każdą czynność wykonuję się trzy razy Miejscowości turystyczne 3.1 Region Śródziemnomorski lub Riwiera Turecka Riwiera Turecka to kurorty wypoczynkowe: Alanya (ze słynną Plażą Kleopatry, nadmorskimi grotami i jaskiniami wzdłuż wybrzeża), Antalya stolica Riwiery Tureckiej ze słynnym Yivli Minaretem symbolem miasta, Belek znany głównie z pięciogwiazdkowych hoteli o najwyższym standardzie i doskonałych pól golfowych, Kemer z ruinami starożytnych miast Phaeselis i Olympos w pobliżu. Wieczorami miejscowości te kuszą turystów licznymi dyskotekami, pubami, barami i klubami nocnymi, w których zabawa trwa do białego rana. 3.2 Region Morza Czarnego Region Morza Czarnego ze skalistymi górami, chłodnym morzem, plantacjami orzechów, herbaty, tytoniu i kukurydzy, stanowi unikalną część Turcji oraz wielką atrakcję turystyczną. Tutejsza kultura, kuchnia, a nawet dialekt znacznie różnią się od reszty kraju. Główne miasta regionu to: Synopa, największy w regionie Morza Czarnego port, Künye i Fatsa, z naturalnymi pięknymi plażami, Giresun z zamkiem na stromym skalistym zboczu oraz Trabzon znany z Muzeum Ayasofya i Atatürk Köşkü (Rezydencji Atatürka). 7 z dnia

9 3.3 Wybrzeże Egejskie W południowej części morza Egejskiego położone są dwa największe kurorty tego regionu: Marmaris oraz Bodrum, wielkie centrum rozrywkowe Turcji z licznymi dyskotekami, pubami, barami i klubami nocnymi, w których można spędzić miło czas na zabawie. Kurorty te są znane ze swojego życia nocnego oraz promów przepływających na greckie wyspy: Kios czy Rodos. Następny ośrodek wypoczynkowy półwysep Çeşme ze swymi wspaniałymi wodami, cudownymi plażami oraz gorącymi źródłami. Wybrzeże Egejskie to nie tylko wspaniałe kurorty morskie, ale również miejscowości bogate w pamiątki z czasów starożytnych, z których najbardziej znane są Efez, Hierapolis oraz Aphrodisias (Geyre). 3.4 Rejon Stambułu i Morza Marmara Stambuł, będący niegdyś stolicą Turcji, jest jedynym miastem na świecie, znajdującym się jednocześnie w Europie i w Azji. Z tego też powodu miasto jest znane jako brama między tymi kontynentami. Jest to wielka aglomeracja miejska z bogatą historią i dużą ilością zabytków. Turystów przyciąga olbrzymią różnorodnością kulturową. Nad miastem dominują minarety i krągłe kopuły meczetów, ale również można natknąć się tutaj na ślady innych kultur i religii. Wizytówka miasta to Hagia Sophia niegdyś największy kościół chrześcijański na świecie oraz Meczet Sułtana Ahmeta, również znany jako Błękitny Meczet. Zdj.6. Widok na Stambuł. Źródło: Tomasz Czarnecki Największym ośrodkiem turystycznym regionu morza Marmara, oprócz Stambułu, jest Bursa czwarte co do wielkości miasto Turcji; ze słynnym Zielonym Meczetem. Nad okolicą wznosi się Uludag centrum turystyki zimowej z licznymi wyciągami narciarskimi. Obok miejscowości Bandirmy na wybrzeżu jeziora Manyas znajduje się park narodowy Ptasi Raj. 9

10 3.5 Wschodnia i południowo-wschodnia Anatolia Najważniejsze ośrodki turystyczne tego regionu są to Erzurum z dużą ilością grobowców oraz meczetów z okresu seldżuckiego i osmańskiego, Kars, znany z przykładów architektury rosyjskiej, Edremit z pięknymi plażami, polami kempingowymi i restauracjami oraz Mardinö unikalny dzięki swojemu niezwykłemu położeniu na szczycie wzniesienia. Główne przyrodnicze atrakcje regionu to Słone Jezioro Wan oraz Góra Ararat (Ağrı Dağı), zajmująca szczególne miejsce w religii chrześcijańskiej (według przekazów biblijnych po Potopie arka Noego osiadła na Górze Ararat). 3.6 Centralna Anatolia Miasta położone w regionie Centralnej Anatolii to: Kayseri, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Sivas, Yozgat, Aksaray, Karaman. Najbardziej znanymi ośrodkami turystycznymi wśród nich są Ankara oraz Konya. Ankara, usytuowana w samym środku regionu jest stolicą państwa. Posiada ona słynne mauzoleum Anıtkabir wybudowane dla bohatera narodowego Atatürka. Konya znana jest z festiwalu Tydzień Mevlany, odbywającego się co roku w grudniu. Wielki teolog islamski Mevlana założył w Konyi znany na całym świecie Zakon Wirujących Derwiszy. W centralnej Turcji znajduje się region znany od pradawnych czasów jako Kapadocja. Leżą w nim prowincje Aksaray, Nevşehir, Niğde, Kayseri i Kirşehir. Region jest przede wszystkim znany z charakterystycznych form tufowych tworzących księżycowy krajobraz oraz wykutych w tufowych skałach domów i kościołów. Największe atrakcje turystyczne stanowią skalne miasto, skalne kościoły oraz podziemne miasta 8. Zdj.7.Historyczna kraina Kapadocja. Źródło: Mariia Bulbakh 8 J. Dubner, Let s Go: Europe,St. Martin s Press, New York 2003, st

11 4. Starania Turcji o członkostwo w Unii Europejskiej 4.1. Turcja na drodze wstąpienia do UE Turcja stara się o wejście do Unii Europejskiej od 1987 roku, najdłużej wśród wszystkich państw kandydujących. 14 kwietnia 1987 roku Turcja złożyła oficjalny wniosek o członkostwo. Jednakże już wcześniej, w 1963 roku uzyskała status członka stowarzyszonego, co wskazuje na długie kontakty ekonomiczne tego kraju z Europą. Na szczycie luksemburskim, który odbył się 1997 roku, całkowicie odrzucono kandydaturę Turcji, aczkolwiek dwa lata później, w 1999 roku helsiński szczyt Rady Europejskiej uznał państwo tureckie za oficjalnego kandydata do przyjęcia. Negocjacje akcesyjne rozpoczęły się w 2005 roku, jednakże proces integracji Turcji z UE jest dość skomplikowany i nie gwarantuje sukcesu Skutki przyjęcia Turcji do UE dla jej członków Przyjęcie Turcji do UE będzie najlepszym dowodem tego, że Europa jest otwarta i tolerancyjna. Co więcej, przejmując zachodnie wartości, Turcja może stać się ich promotorem w regionie Bliskiego Wschodu. Państwo tureckie mogłoby odgrywać rolę pośrednika pomiędzy cywilizacją Wschodu i Zachodu, co wzmocniłoby międzynarodową pozycję Europy (głównie chodzi o politykę zagraniczną na Bliskim Wschodzie, w rejonie Morza Śródziemnego, Azji Centralnej czy Południowego Kaukazu). Akceptacja Turcji niesie za sobą również korzyści ekonomiczne, ponieważ jest to państwo duże z licznymi zasobami naturalnymi i ludzkimi. Z drugiej strony nieprzyjęcie Turcji do UE może doprowadzić do wzmocnienia działalności terrorystycznej, jak i do silnego nacjonalizmu w Turcji. Wbrew wszystkim pozytywnym skutkom płynącym z przyjęcia Turcji do UE, istnieje dużo argumentów przeciw. Pierwszy z nich Turcja nie jest państwem europejskim (tylko 3% jej powierzchni jest zlokalizowane w granicach kontynentalnej Europy), a więc nie spełnia podstawowego warunku członkostwa. W strukturze społecznej Turcji duży udział ma ludność muzułmańska o odmiennych od europejskich tradycjach kulturowych, a więc członkostwo tego państwa w UE może powodować dyskomfort wśród Europejczyków. Turcja jest dużym i ludnym krajem. Jej akcesja może doprowadzić do destabilizacji Unii Europejskiej, ponieważ wówczas Turcja miałaby istotny wpływ na proces decyzyjny. Gospodarka Turcji jest niedostatecznie rozwinięta, głównie chodzi tu o znaczny dług publiczny, który w 2010 roku wynosił 40% PKB. Wstąpienie państwa do UE może spowodować również wzrost emigracji. Kolejny problem to położenie geograficzne Turcji w pobliżu jednego z najbardziej konfliktogennych regionów na świecie Bliskiego Wschodu. Akceptacja może spowodować zaangażowanie się Unii w konflikty tego obszaru. Ponadto, wciąż aktualny jest problem mniejszości kurdyjskiej. 11

12 4.3. Skutki przyjęcia Turcji do UE dla Turcji Na drodze wstąpienia Turcji do UE zrobiono już wiele. Nastąpiło reformowanie państwa, dotyczące praw człowieka: zniesienie kary śmierci oraz stosowania tortur, reformowanie systemu więziennictwa, zwiększenie swobody wypowiedzi, zwiększenie praw i wolności religijnych obywateli. Ważnym jest fakt, iż w kwestii praw człowieka Ankara uznała wyższość prawa międzynarodowego nad prawem krajowym, a także zwierzchność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka nad sądem tureckim. Wzmocniono również rolę parlamentu. Ma on pewną kontrolę nad wydatkami na wojsko, co jeszcze bardziej ograniczy wpływ armii na politykę państwa. Zniesiono zakaz używania innych języków niż turecki w szkołach i w mediach. Kurdowie stali się największymi zwolennikami członkostwa Ankary w UE, ponieważ to oni stali się głównymi beneficjentami przeprowadzonych reform. Dodatkowo członkostwo Turcji w UE polepszy relacje z Grecją i Cyprem. Ze względu na wpływ Unii na politykę Turcji, oba te państwa stały się gorącymi zwolennikami członkostwa Ankary w UE. Interesującym faktem jest to, iż od momentu rozpoczęcia negocjacji z UE, Turcja przeprowadziła więcej reform niż podczas całej ostatniej dekady. Tureckie społeczeństwo sceptycznie odnosi się do członkostwa ich kraju w Unii Europejskiej. Wynika to z obawy, iż przystąpienie do UE doprowadzi do utraty narodowej i religijnej tożsamości Turków, do zniszczenia tradycyjnych wartości w państwie. Dodatkowo członkostwo w Unii może przyczynić się do osłabienia niezależności i niepodległości Turcji, ponieważ stając się członkiem UE państwo będzie musiało prowadzić politykę zgodną z wytycznymi Unii. Formacje wojskowe uważają również, że liberalizacja przepisów w konstytucji i Kodeksie Karnym, głównie dotyczących Kurdów, zagrozi bezpieczeństwu państwa tureckiego Podsumowanie Turcja już od wielu lat stara się o przyjęcie do Unii Europejskiej. Na tej drodze zrobiono sporo: wystarczy porównać to, jak wyglądało państwo dziesięć lat temu, do tego, co mamy dzisiaj. Członkostwo państwa w UE może przynieść zyski również dla Europy. Oczywiście, oprócz pozytywnych, istnieją również negatywne skutki przystąpienia do UE, tak dla krajów unijnych, jak i dla samej Turcji. Co przeważy plusy czy minusy pokaże czas. 9 Zakończenie Na skrzyżowaniu dwóch kontynentów Europy i Azji leży istny skarbiec kulturowy Turcja, kraj zarazem współczesny i starożytny, ale także zurbanizowany i dziki. Jej kultura to połączenie tradycji islamskiej, azjatyckiej, chrześcijańskiej i europejskiej. Turcja na każdym kroku zaskakuje i fascynuje turystów niesamowitymi krajobrazami, obyczajami oraz wspaniałymi ludźmi. Nawet bez znajomości języka porozumienie się z Turkiem nie stworzy większych kłopotów, a tradycyjne targowanie się na bazarze podczas zakupów to sama przyjemność. Turcja jest krajem muzułmańskim. Z dużym szacun- 9 D. Jung, Religion, politics and Turkey s EU accession, Palgrave Macmillan, New York 2008, st

13 kiem obchodzi się tutaj główne święta religijne: święta ofiarowania (Kurban Bayramı) oraz zakończenia Ramadanu (RamazanBayramı). W specyficzny sposób urządzane są wszelkie ceremonie, np. wesela. Turcja jest często nazywana rajem dla turystów. Niezależnie od tego czy pragniemy spokojnie odpocząć na plaży, czy mamy zamiar zobaczyć wspaniałe zabytki i poznać bogatą kulturę, czy też chcemy przeżyć szaloną noc pełną rozrywki i atrakcji, Turcja dla każdego turysty ma mnóstwo do zaoferowania. Od 1987 roku państwo stara się o wejście do Unii Europejskiej. Proces ten ma swoje plusy i minusy tak z punktu widzenia Unii, jak i z punktu widzenia Turcji. Tylko 3% powierzchni Turcji jest zlokalizowane w granicach Europy, ale każdego roku nawiązuje się między państwem tureckim, a kontynentem europejskim coraz więcej kontaktów. Nie bez przyczyny nazywamy Turcję wrotami do Azji. Decyduje o tym położenie geograficzne, połączenie kultur i styl życia. Bibliografia 1. J. Dubner, Let s Go: Europe, St. Martin s Press, New York 2003, s D. Jung, Religion, politics and Turkey s EU accession, Palgrave Macmillan, New York 2008, s z dnia z dnia z dnia z dnia A. G. Edmonds, Turkey s religious sites, Damko, Istanbul 1997, s z dnia z dnia