12 sierpnia Konferencja X HISTORIA PIESZEJ PIELGRZYMKI PODLASKIEJ NA JASNĄ GÓRĘ (1)

Transkrypt

1 12 sierpnia Konferencja X HISTORIA PIESZEJ PIELGRZYMKI PODLASKIEJ NA JASNĄ GÓRĘ (1) Mówiąc o historii pielgrzymowania w naszej Diecezji, warto na początku uświadomić sobie, że Diecezja Siedlecka powstała w 1818 roku. Została erygowana jako Diecezja Janowska, czyli Podlaska, bullą papieża Piusa VII Ex imposita Nobis, z dnia 30 czerwca 1818 roku. Terytorium Diecezji zostało dostosowane do granic ówczesnego województwa podlaskiego. Nazwa Diecezji była zmieniana jeszcze dwukrotnie. Papież Pius XI, bullą Pro recto et utili, z dnia 25 stycznia 1924 roku, przeniósł stolicę biskupią z Janowa Podlaskiego do Siedlec. Natomiast w konstytucji apostolskiej Vixdum Poloniae unitas, z 28 października 1925 roku, która określała granice polskich diecezji, Diecezja Janowska, czyli Podlaska, otrzymała nazwę Siedlecka, czyli Podlaska. W najnowszej organizacji struktur diecezjalnych w Polsce, zaistniałej po wprowadzeniu postanowień papieża Jana Pawła II, zawartych w bulii Totus Tuus Poloniae Populus, z 25 mara 1992 roku, dotychczasowa Diecezja Siedlecka, czyli Podlaska, otrzymała nazwę Diecezja Siedlecka i została włączona do nowopowstałej metropolii lubelskiej. W obecnym terytorium Diecezja położona jest na terenie województw: mazowieckiego i lubelskiego. W zdecydowanej większości są to małe miejscowości, gdzie głównym zajęciem ich mieszkańców jest rolnictwo, z nielicznymi ośrodkami miejskimi, w których rozwinął się drobny przemysł. Podczas swych studziewięćdziesięcioletnich dziejów, Diecezja przechodząc różne koleje losu, była środowiskiem życia i uświęcania się ludności zamieszkującej jej teren. Bardzo znaczącym przejawem życia religijnego chrześcijan tu mieszkających było i jest pielgrzymowanie do sanktuariów Maryjnych i innych miejsc szczególnego spotkania Boga z ludźmi, które dla człowieka wierzącego jest jedną z form przeżywania swojej wiary. 1. Pielgrzymki w dziejach duszpasterstwa w Polsce Kroniki wielu parafii Diecezji Siedleckiej wspominają, że pielgrzymowanie od zawsze było obecne w życiu podlaskiego ludu. Pielgrzymowano najczęściej pieszo, w tak zwanych kompaniach, czyli małych grupach, do pobliskich sanktuariów na terenie diecezji. W świątyniach kilkunastu parafii Diecezji Siedleckiej znajdują się łaskami słynące wizerunki Matki Bożej, które są celem pielgrzymek pobliskiego ludu. Najbardziej znane i licznie odwiedzane przez pielgrzymów sanktuaria Diecezji Siedleckiej to: Kodeń, Leśna Podlaska, Wola Gułowska, Orchówek, których wizerunki Matki Bożej są ukoronowane koronami papieskimi. Oprócz sanktuariów Maryjnych, na terenie Diecezji Siedleckiej celem pielgrzymek w ostatnich latach są miejsca męczeństwa Unitów Podlaskich, z czasów prześladowania Unii Brzeskiej przez carat po Powstaniu Styczniowym. Najbardziej znanym i czczonym miejscem męczeństwa jest Parafia Pratulin koło Janowa Podlaskiego. W tamtejszej świątyni parafialnej znajduje się krzyż procesyjny i urna z prochami Unitów Błogosławionych Wincentego Lewoniuka i dwunastu Towarzyszy, Męczenników, którzy 24 stycznia 1874 roku oddali życie w obronie wiary. Każdego roku w pielgrzymkach pieszych, rowerowych, autokarowych i samochodami osobowymi, przybywa do tego miejsca kilkadziesiąt tysięcy pątników z Diecezji i z wielu innych rejonów Polski. Współczesne środki komunikacji stwarzają wiele możliwości pielgrzymowania do sanktuariów na terenie Diecezji, w Polsce, w Europie i świecie. Jednak Pielgrzymką najbardziej popularną i o największym zasięgu pastoralno duszpasterskim w Diecezji Siedleckiej, od 1981 roku jest Piesza Pielgrzymka Podlaska na Jasną Górę. Pielgrzymka ta zaczerpnęła teologiczne podstawy, sens pastoralny i charakter organizacyjny z Pieszej Pielgrzymki Warszawskiej, która w latach po Soborze Watykańskim II stała się pielgrzymką ogólnopolską, a nawet międzynarodową. Warszawska Pielgrzymka Piesza na Jasną Górę po raz pierwszy wyruszyła z kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego w 1711 roku. Zorganizowana została przez Bractwo Pana Jezusa Pięciorańskiego, istniejące przy tymże kościele, a pozostające pod opieką Ojców Paulinów. Głównym organizatorem pierwszej Pieszej Pielgrzymki z Warszawy na Jasną Górę był ówczesny przeor klasztoru, o. Innocenty Pokorski, spod pióra którego wyszło świadectwo o tejże pierwszej Pielgrzymce. Zachowało się złożone przy tej okazji wielkie wotum miasta Warszawy z datą 2 lipca 1711 roku, wpisanej do księgi rejestrującej wota na Jasnej Górze pod datą 14 lipca 1711 roku. Wotum w postaci dużych rozmiarów plakiety srebrnej, można oglądać w Muzeum Jubileuszowym na Jasnej Górze. Pielgrzymka Warszawska była wypełnieniem ślubu złożonego Bogu w roku 1709, w którym to Warszawa, nawiedzona epidemią, z powodu której codziennie chowano setki zmarłych, zobowiązała się pieszo pielgrzymować corocznie w duchu ekspiacji, szukając jednocześnie

2 na tej drodze najlepszej formy uczczenia Matki Bożej Królowej Polski, której przypisywano ocalenie Warszawy od całkowitej zagłady przez wspomnianą epidemię miasto straciło wówczas około trzydziestu tysięcy ludzi. Po upadku Powstania Styczniowego i kasacie klasztoru Ojców Paulinów w Warszawie, co miało miejsce w roku 1864, ciężar organizacji Pieszej Pielgrzymki Warszawskiej spoczął wyłącznie na członkach Bractwa Pięciorańskiego. W roku 1945 Piesza Pielgrzymka Warszawska wyruszyła z kościoła Świętego Jakuba, gdyż kościół Ducha Świętego był zburzony. Przewodnikiem Pielgrzymki był orionista, Ks. Stefan Batory. W latach Piesze Pielgrzymki Warszawskie, organizowane przez Bractwo Pięciorańskie, prowadził Ks. Stanisław Dymek ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy, z kościoła Świętego Krzyża. Od momentu sprowadzenia do Warszawy Ojców Paulinów, a więc od roku 1950, Piesza Pielgrzymka Warszawska powróciła do kościoła Ducha Świętego. Przeorem klasztoru był wówczas O. January Stawiarski, a kierownikiem Pieszej Pielgrzymki Warszawskiej był O. Ludwik Nowak. Od roku 1951 organizację Pieszej Pielgrzymki Warszawskiej w całości przejęli Ojcowie Paulini. Przez wiele lat w Pieszej Pielgrzymce Warszawskiej istniała odrębna grupa podlaska, którą tworzyli kapłani, klerycy, siostry zakonne i wierni świeccy z Diecezji Podlaskiej. Pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku Piesza Pielgrzymka Warszawska osiągnęła liczbę ponad uczestników, co stwarzało wielkie trudności organizacyjne, porządkowe, gospodarcze i duszpasterskie w czasie jej trwania. W związku z tym, na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, wiele diecezji zorganizowało wyjścia pielgrzymek z własnego terenu. Również z Diecezji Siedleckiej po raz pierwszy wyruszyła w 1981 roku Podlaska Pielgrzymka Piesza na Jasną Górę. 2. Powołanie Pieszej Pielgrzymki Podlaskie na Jasną Górę i jej rozwój Powołanie pieszej Pielgrzymki Podlaskiej na Jasną Górę i jej rozwój należy rozważać na dwóch płaszczyznach. Pierwsza to płaszczyzna kościelna, do której należy zaangażowanie Biskupa diecezjalnego, referentów Kurii diecezjalnej, konferencji dziekanów, Kierownictwa Pielgrzymki, Księży Przewodników i innych osób, bezpośrednio uczestniczących w Pielgrzymce. Płaszczyznę drugą stanowi współpraca z władzami państwowymi i ich relacje do Kościoła, w związku z organizacją i przeprowadzeniem Pielgrzymki. Po kolejnej, 269. Pieszej Pielgrzymce Warszawskiej na Jasną Górę w roku 1980, w której uczestniczyło około Pątników z Diecezji Siedleckiej, zrodziła się myśl zorganizowania samodzielnej pielgrzymki pieszej na Jasną Górę z Podlasia. Zwłaszcza, że już w 1980 roku niektóre diecezje, np. Łódź, Kalisz, Przemyśl, Lublin, Radom, Toruń, Kraków, Opole, Wrocław zorganizowały swoje diecezjalne pielgrzymki piesze. Powołanie oddzielnej pielgrzymki z Podlasia sugerowali również Ojcowie Paulini, odpowiedzialni za Pielgrzymkę Warszawską. W czasie spotkania duszpasterskiego po Pielgrzymce Warszawskiej, podlascy Księża Pielgrzymi postanowili zorganizować na wzór innych diecezji samodzielną pielgrzymkę pieszą z Siedlec na Jasną Górę. Wstępna koncepcja Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej, zrodziła się w toku odpowiedzialnej i przewidującej dyskusji, w czasie drugiego spotkania duszpasterskiego, jesienią 1980 roku, w którym uczestniczyło 42. księży. Ponieważ zasadnicze i ostateczne decyzje formalne, dotyczące przygotowania i przeprowadzenia pielgrzymki, leżały w kompetencjach Biskupa diecezjalnego, w dniu 20 grudnia 1980 roku do Kurii wpłynęło pismo, które było przedłożeniem z narad księży w sprawie Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej. Pismo zawierało konkretną propozycję trasy pielgrzymki, podział na grupy z poszczególnych rejonów Diecezji, propozycje obsady personalnej służb ogólnopielgrzymkowych, zasady uczestnictwa, wstępne postanowienia porządkowe oraz propozycję pracy duszpasterskiej w parafiach w ciągu roku, w zakresie przygotowania do I Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej. Księża w powyższym piśmie prosili Biskupa diecezjalnego i Kurię o ocenę poszczególnych propozycji i wydanie stosownych decyzji. Ponieważ decyzja Księdza Biskupa była pozytywna, w dniu 31 stycznia 1981 roku, do Kurii Diecezjalnej w Siedlcach wpłynęło kolejne pismo, podpisane przez Księdza Zbigniewa Chabra, referenta duszpasterstwa pielgrzymkowego, zawierające prośbę o mianowanie kilku księży do podjęcia prac przygotowujących Pieszą Pielgrzymkę Podlaską. Ksiądz Biskup pozytywnie odpowiedział na tę prośbę. Jednocześnie Pasterz Diecezji wystosował formalny komunikat do wszystkich wiernych, w którym zawarta została informacja o rodzącej się inicjatywie. I tak już miało być co roku Biskup Jan Mazur kierował do Diecezji listy, w których oprócz zachęty do pielgrzymowania, określał także intencję i cel kolejnych rekolekcji w drodze. Nie zabrakło także odpowiednich pism do lokalnych władz. W dniu 13 kwietnia 1981 roku, Biskup Jan Mazur skierował do Wojewody Siedleckiego, Mariana Woźniaka, formalne zgłoszenie Pielgrzymki wraz z prośbą o zezwolenie na jej przemarsz wskazaną trasą. Jednocześnie, w piśmie tym zawarte zostało zapew-

3 nienie, że księża, wraz ze świeckimi współpracownikami, zapewnią zdyscyplinowanie i sprawność jej przebiegu. Odpowiedź Wojewody datowana była na dzień 23 czerwca 1981 roku. Była to odpowiedź pozytywna. Oprócz jednak niezbędnych formalności, które należało załatwić na terenie Diecezji, ważną kwestią były uzgodnienia dotyczące przemarszu, wyżywienia, bezpieczeństwa i noclegów na trasie Pielgrzymki. Dlatego diecezjalny referent duszpasterstwa pielgrzymkowego, Ks. Zbigniew Chaber, poprosił Kurię o oddelegowanie kilku księży do dokonania kolejnego objazdu trasy pielgrzymkowej. W dni 25 kwietnia 1981 roku takie polecenie otrzymali z Kurii następujący Księża: Andrzej Dzięga (obecny Arcybiskup Szczecińsko Kamieński), Edmund Szarek, Kazimierz Żelisko. W tym czasie Ks. Zbigniew Chaber, jako diecezjalny referent duszpasterstwa pielgrzymkowego, ale też wielokrotny uczestnik pielgrzymek warszawskich, uczestniczył w konferencjach księży dziekanów, na których na bieżąco informował o stanie przygotowań do Pieszej Pielgrzymce Podlaskiej. Sprawny przebieg organizującej się Pielgrzymki wymagał zaangażowania osób świeckich, szczególnie do pracy w służbach pielgrzymkowych. 27 kwietnia 1981 roku, Kuria wystosowała, przez księży dziekanów, komunikat do wszystkich proboszczów, w którym zawarte zostało zaproszenie do katedry siedleckiej na dzień skupienia dla wszystkich uczestników Pielgrzymki Podlaskiej. Na zakończenie tegoż skupienia miało się odbyć spotkanie tworzących się służb: muzycznej, porządkowej, sanitarnej, oraz kierowców wozów bagażowych. Już po otrzymaniu pozytywnego stanowiska Wojewody Siedleckiego, Kuria skierowała do wszystkich diecezjan informacje dotyczące trasy i zasad uczestnictwa w I Pieszej Pielgrzymce Podlaskiej na Jasną Górę. W pierwszym biuletynie informacyjnym, zatytułowanym: Wybierz się razem z nami, znalazły się takie oto informacje, że uroczyste rozpoczęcie Pielgrzymki odbędzie się 5 sierpnia w Dęblinie, a do Dęblina jej uczestnicy dojadą pociągami i autobusami, a także przyjdą z Siedlec i Garwolina. Podano też tam szczegółowy przebieg trasy pielgrzymkowej, z zaznaczeniem ilości kilometrów, jakie należy przejść w poszczególne dni. Natomiast Zasady uczestnictwa, zamieszczone w dalszej części biuletynu, to pierwszy regulamin pielgrzymkowy. Zaznaczono tam bardzo wyraźnie, że Pielgrzymka ma charakter religijny i rekolekcyjny. Oprócz niezbędnych pozwoleń, jakie uzyskiwano od właściwych organów władz państwowych, należało także zatroszczyć się o właściwe przyjęcie Podlaskich Pielgrzymów przez księży i wiernych na trasie aż do Częstochowy. Chodziło o szczegóły dotyczące przemarszu, wyżywienia i noclegów w poszczególnych rejonach, zwłaszcza na terenie innych diecezji. W związku z powyższym, Biskup Siedlecki skierował list do Biskupów Diecezji Sandomierskiej, Kieleckiej i Częstochowskiej, w którym prosi o okazanie Pielgrzymom Podlaskim życzliwości i pomocy, o udostępnienie kościołów na nawiedzenie i odprawianie Mszy Świętej, o udostępnienie miejsc na pola namiotowe i przygarnięcie starszych Pątników pod dach, o udostępnienie wody i odpłatnie drzewa lub węgla do kuchni polowych. Zostało także w piśmie tym zawarte przeproszenie niejako z góry na wypadek, gdyby ktoś z Pątników wyrządził w trakcie Pielgrzymki komukolwiek jakąkolwiek przykrość. Powyższą prośbę Biskupa Siedleckiego wspomniani Biskupi przekazali swoim Diecezjanom, którzy odpowiedzieli na nie szczerą gościnnością, okazaną Podlaskiej Pielgrzymce. Po zakończeniu pierwszego pielgrzymowania na Jasną Górę, Biskup Jan Mazur przesłał na ręce Biskupów wszystkich trzech Diecezji pisemne serdeczne podziękowanie. W I Pieszej Pielgrzymce Podlaskiej na Jasną Górę uczestniczyło 5571 Pątników, wędrujących w 12. grupach, którym posługiwało 36 księży, 19 kleryków, 1 siostra zakonna. Grono Przewodników stanowili Księża: Henryk Tomasik (obecny Biskup Radomski), Stanisław Zajko, Stanisław Bieńko, Janusz Grodek, Adam Turemka, Jan Jaworski, Marian Pyrka, Franciszek Juchimiuk, Józef Skorodiuk, Ryszard Andryszczak, Jan Grochowski, Marian Daniluk. Następne lata przyniosły bardzo znaczący wzrost liczby uczestników Pielgrzymki. Liczbę największą osiągnęła ona w roku Wtedy na Jasną Górę wędrowało Pątników w 26 grupach, którym posługiwało 64 Księży i 53 Kleryków oraz 30 sióstr Zakonnych. Od 1982 roku Piesza Pielgrzymka Podlaska wędrowała w dwóch kolumnach marszowych. Od 1984 roku odrębne grupy pielgrzymkowe wyruszyły z Włodawy, Białej Podlaskiej, Międzyrzeca Podlaskiego, Komarówki Podlaskiej, Parczewa i Radzynia Podlaskiego. Zwyczajem stało się przewodniczenie przez Biskupa Jana Mazura Mszy Świętej inaugurującej każdego roku Pielgrzymkę zarówno w Siedlcach, jak i w Białej Podlaskiej. Ks. Adam Przywuski Redakcja: Ks. Jacek Jaśkowski

4 13 sierpnia Konferencja XI HISTORIA PIESZEJ PIELGRZYMKI PODLASKIEJ NA JASNĄ GÓRĘ (2) Rokiem szczególnym w historii podlaskiego pielgrzymowania był rok termin Pielgrzymki zbiegł się bowiem wówczas z terminem VI Światowego Dnia Młodzieży pod przewodnictwem Ojca Świętego Jana Pawła II, który miał miejsce w Częstochowie w dniach 14 i 15 sierpnia. Z tego to powodu należało w ramach przygotowań spowodować przesunięcie terminu rozpoczęcia Pielgrzymki i jej przemarszu na wszystkich odcinkach o jeden dzień wcześniej, niż zwykle. Jednym bowiem z celów ówczesnego pielgrzymowania było uczestnictwo w VI Światowym Dniu Młodzieży. Dlatego też harmonogram Pielgrzymki, zwłaszcza pobyt w samej Częstochowie, został zaplanowany według programu, przygotowanego przez organizatorów Dnia Młodzieży. A ponieważ w tymże spotkaniu z Ojcem Świętym uczestniczyła duża grupa młodzieży z krajów byłego Związku Radzieckiego, spośród których wielu pragnęło uczestniczyć w pieszych pielgrzymkach na Jasną Górę wraz z polską młodzieżą, toteż organizatorzy pielgrzymek musieli zadbać o to, by od granicy państwa przewieźć gości ze Wschodu do konkretnej pielgrzymki, a ponadto zorganizować im noclegi i wyżywienie. Polscy Pielgrzymi zdali egzamin z przykazania miłości bliźniego. Pobyt katolików ze Wschodu w Pieszej Pielgrzymce Podlaskiej w roku 1991 zapoczątkował ich przyjazdy również w latach następnych. Inicjatorami i organizatorami tychże przyjazdów byli Księża Pielgrzymi z naszej Diecezji, którzy wyjechali do pracy duszpasterskiej w krajach byłego Związku Radzieckiego, głównie do Rosji, na Ukrainę i na Białoruś. Rokiem znaczącym i pamiętnym w historii podlaskiego pielgrzymowania stał się także rok Wtedy to bowiem, w dniu 8 sierpnia, w trakcie wychodzenia grup z miejscowości Wąchock doszło do nieszczęśliwego wypadku. Zjeżdżający z góry przeładowany samochód ciężarowy potrącił grupę Pielgrzymów z Grupy Ryckiej, wynikiem czego śmierć poniosły dwie Pątniczki: Agnieszka Mazurek, lat 15 i Małgorzata Olszówka, lat 21. Kierowca był trzeźwy, grupy wychodziły w szyku poprawnym, służby przemarszu należycie wypełniały swoje zadania, co potwierdziła także obecna na miejscu Policja. Był to po prostu bardzo nieszczęśliwy wypadek. Wydarzenie to wywarło znaczący wpływ na całe podlaskie pielgrzymowanie, do tego wydarzenia do dziś się wraca, a dzień 8 sierpnia jest dniem modlitwy za wszystkich zmarłych Pątników Pielgrzymki Podlaskiej. Na miejscu wypadku został ustawiony i poświęcony pamiątkowy krzyż z napisem: W tym miejscu w piątek, 8 sierpnia 1997 roku, zakończyły swoje pielgrzymowanie przez ziemię Agnieszka Mazurek i Małgorzata Olszówka, pątniczki Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej. Ubogaceni ich ofiarą, Boga prosimy o ich wieczne zbawienie. Pielgrzymi z Podlasia W tym miejscu warto zauważyć, że od samego początku, Pielgrzymka Podlaska stała się wydarzeniem, które przez cały rok w różnym stopniu angażuje kilkutysięczną grupę wiernych zwłaszcza młodych i kilkudziesięciu kapłanów. Znajdowało to konkretny wyraz w comiesięcznych spotkaniach o charakterze formacyjno modlitewnym w grupach pielgrzymkowych, przez korespondencję z mieszkańcami i duszpasterzami parafii, przez które Pielgrzymka przechodzi oraz przez spotkania szkoleniowo rekolekcyjne dla poszczególnych służb pielgrzymkowych. Kierownik Pielgrzymki przesyłał corocznie podziękowania i życzenia świąteczne duszpasterzom i wiernym parafii, które okazywały gościnność Pątnikom z Podlasia. Niekiedy wyrazem tej wdzięczności było przybywanie do wspomnianych parafii Księży Pielgrzymów z posługą duszpasterską w niedzielę przed przybyciem Pielgrzymki lub po jej wyjściu. W niektórych parafiach Księża Pielgrzymi prowadzili w dowód wdzięczności rekolekcje wielkopostne. Wielką pracę w przygotowaniu i przeprowadzeniu Pielgrzymki każdego roku wykonywali klerycy głównie z siedleckiego Seminarium. Zazwyczaj uczestniczyło ich w Pielgrzymce więcej, niż księży. Zaangażowani byli w pracę niektórych służb pielgrzymkowych, ale przede wszystkim pomagali Księżom Przewodnikom poszczególnych grup. Ich obecność i praca w Pielgrzymce była rodzajem praktyki duszpasterskiej, przez którą nabywali prawdziwych umiejętności posługiwania kapłańskiego. 3. Relacje pomiędzy Kościołem a władzami państwowymi w związku z pielgrzymkami Relacje pomiędzy Kościołem, reprezentowanym przez Biskupa Diecezjalnego, Kurię i Księży odpowiedzialnych za Pielgrzymkę, a władzami państwowymi były w każdym roku inspirowane w dużym zakresie przez sytuację gospodarczą i społeczno polityczną, panującą w kraju. Oprócz wstępnych przygotowań dusz-

5 pasterskich i uzyskania pozwolenia władz państwowych, należało przygotować w szczegółach stronę organizacyjną i techniczną Pielgrzymki. A organizacja Pielgrzymki to również troska o zapewnienie Pątnikom niezbędnych artykułów spożywczych w koniecznych ilościach, także zapewnienie bezpieczeństwa i opieki medycznej. Początek lat osiemdziesiątych w Polsce to czas kryzysu gospodarczego i reglamentacji wielu artykułów spożywczych oraz artykułów codziennego użytku. Dlatego referent duszpasterstwa pielgrzymkowego, w porozumieniu z Kurią Diecezjalną, zwrócił się do Wydziału Handlu i Usług Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach, z prośbą o przydzielenie 10 ton mąki na chleb dla Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej. Po otrzymaniu wymaganego zezwolenia na zakup mąki, Kierownik Pielgrzymki zwrócił się, za pośrednictwem Kurii, do Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców Społem w Siedlcach z prośbą o wypiek chleba dla uczestników Pielgrzymki. W oparciu o to zezwolenie Wojewody Siedleckiego, podobne starania podjęto w innych województwach na trasie Pielgrzymki. W tych działaniach od samego początku uczestniczył także bardzo aktywnie Biskup Jan Mazur, który zwrócił się z prośbą do Wojewody Lubelskiego, Radomskiego, Kieleckiego i Częstochowskiego o umożliwienie organizatorom Pielgrzymki zakupu chleba w ilościach koniecznych do wyżywienia wszystkich uczestników. Nowe trudności organizatorzy Pielgrzymki napotykali od roku 1982, a to z powodu obowiązującego w Polsce stanu wojennego. W najdrobniejszych nawet sprawach, związanych z organizacją pielgrzymowania, wymagano rozlicznych zezwoleń. W ramach działań organizacyjnych, w roku 1982 i 1983 Kuria Diecezjalna wraz z Kierownictwem Pielgrzymki wystosowała pismo do Spółdzielni Pracy Introdruk w Siedlcach, w którym to prosiła o wydrukowanie kart z rozkładem trasy Pielgrzymki zaznaczając, że wymieniony druk jest wolny od cenzury, na mocy ustawy z dnia 31 lipca 1981 roku. Sprawny przebieg Pielgrzymki wymagał zaangażowania wielu samochodów służbowych. Reglamentacja paliwa do samochodów skłoniła Biskupa i Kurię do wystosowania kolejnej prośby do Wojewody Siedleckiego i Bialskopodlaskiego o przydział paliwa dla samochodów towarzyszących Pielgrzymce. Odpowiedź władz była najczęściej pozytywna, chociaż ilość przydzielonego paliwa dla samochodów stanowiła tylko połowę zgłaszanych potrzeb. Ponadto, stan wojenny i umocnienie się dzięki niemu twz. władzy ludowej w Polsce, dały możliwość otwartego ataku ówczesnych władz na pielgrzymki piesze. Temat pielgrzymek podjęto na obradach Komisji Wspólnej Rządu PRL i Episkopatu. Swoje uwagi i odpowiedź na zarzuty władz, jako podstawę do dyskusji, przesłał również ówczesny Kierownik Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej. 6 lipca 1984 roku, Kierownictwo otrzymało Tymczasowy ramowy regulamin pielgrzymek, opracowany na spotkaniach wspomnianej Komisji Wspólnej. Ponadto, w myśl podjętych tam uzgodnień, Wydział do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach zorganizował, w dniu 17 lipca 1984 roku, konferencję z udziałem przedstawicieli instytucji państwowych i kościelnych. Jej tematem były sprawy organizacyjne związane z IV Pieszą Pielgrzymką Podlaską na Jasną Górę oraz podpisanie Protokołu uzgodnień. Podpisany wówczas Protokół uzgodnień, zawierający 13 punktów, wraz z załącznikami, sporządzonymi przez Kierownika Pielgrzymki, zawierającymi informacje o sposobie zabezpieczenia tras i plan ochrony porządku publicznego, został przesłany do Ministerstwa Komunikacji, celem uzyskania odnośnej decyzji. Ostateczna zgoda na przeprowadzenie IV Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej na Jasną Górę została wydana przez Departament Komunikacji Drogowej Ministerstwa Komunikacji dopiero 25 lipca 1984 roku, a potwierdzona została przez Urzędy Wojewódzkie w Siedlcach i Białej Podlaskiej w dniu 30 lipca 1984 roku. Jednak, pomimo wspomnianych uzgodnień, konieczną okazała się obrona Pielgrzymki przed szykanami i oskarżeniami ze strony ówczesnych władz administracyjnych i Resortu Bezpieczeństwa Publicznego. Oto bowiem w dniu 9 sierpnia 1984 roku, a więc w trakcie IV Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej, Biskup Jan Mazur otrzymał od Wojewody Siedleckiego pismo pełne zarzutów i pogróżek. Zarzucano w nim, że przy przechodzeniu Pielgrzymów przez większe miejscowości eksponowane są transparenty i hasła o aluzyjnych treściach politycznych, jak i manifestowane symbole V, mające jednoznaczną wymowę. Pismo kończyło się prośbą Wojewody do Księdza Biskupa, aby ten wydał stosowne zalecenia, mające ograniczyć tego typu praktyki. W odpowiedzi na te zarzuty, Biskup Jan Mazur stwierdził, że po zbadaniu sprawy i po rozmowie z Kierownictwem Pielgrzymki stwierdza, iż w Pielgrzymce niesione były dwa transparenty, zawierające treść religijną i narodową. Nie było na transparentach żadnych treści przeciw ustrojowi czy przeciw porządkowi. Ponadto, stwierdzenia Wojewody są tak ogólnikowe, iż trudno wywnioskować, o jakie aluzje polityczne chodzi. Nie można bowiem zgodzić się z zarzutem, jaki postawił w trakcie Pielgrzymki jeden z funkcjonariuszy SB, że cytat z poezji Adama Mickiewicza: Tylko pod krzyżem, tylko pod tym znakiem, Polska jest Polską, a Polak Polakiem jest hasłem typu politycznego. Co zaś dotyczy pokazywania na palcach znaku V, to w żadnym wypadku nie było to ani powszechne, ani częste. W grupie liczącej ponad osób trudno zauważyć pojedyn-

6 cze osoby, które rzeczywiście mogły to czynić. Poza tym, kilkakrotnie gesty te zostały sprowokowane przez funkcjonariuszy SB, którzy z samochodu, lub stojąc na poboczu, pokazywali takie znaki, na co Pielgrzymi odpowiadali. Ksiądz Biskup odrzucił przy tym stwierdzenia Wojewody, że Pielgrzymka Podlaska może przyczynić się do negatywnej oceny ruchu pielgrzymkowego w Polsce. W roku 1985 podobna korespondencja dotyczyła postoju Pielgrzymów w miejscowości Włoszczowa, słynącej z obrony Krzyża. Wojewoda w piśmie do Księdza Biskupa zarzucał Pielgrzymom tendencyjnie wydłużony odpoczynek, w trakcie którego miała się odbyć manifestacja o charakterze politycznym. Wszystkie te zastrzeżenia i zarzuty sukcesywnie były odrzucane przez Biskupa Jana Mazura. Podobne komplikacje towarzyszyły tak zwanemu uzgadnianiu trasy Pielgrzymki. Najpierw trzeba było uzyskać dowód uzgodnienia trasy, wydawany każdorazowo przez Komendę Główną MO i dopiero ten dowód był podstawą do dalszych starań o wydanie pozwolenia na korzystanie z dróg przez Wojewódzkie Wydziały Komunikacji i Naczelników Gmin, przez teren których Pielgrzymka miała przechodzić. I w ogóle przez następne lata zorganizowanie i przeprowadzenie Pielgrzymki możliwe było dopiero po otrzymaniu wielu szczegółowych zezwoleń i dokonaniu uzgodnień w różnych urzędach. Prośby o wydanie wymaganych zezwoleń, składane przez Kurię Diecezjalną, zawierać musiały bardzo wiele drobiazgowych informacji, dotyczących liczby uczestników, godzin przejścia, wykaz samochodów towarzyszących Pielgrzymce. A przecież to wszystko było bardzo trudne do przewidzenia na miesiąc przed wyjściem Pielgrzymki. Udostępniane w poprzednich latach przez Wojewódzki Wydział Zdrowia w Siedlcach i w Białej Podlaskiej karetki pogotowia, dla zabezpieczenia opieki zdrowotnej uczestnikom Pielgrzymki, od 1985 roku wymagały dodatkowych starań ze strony Kurii Diecezjalnej i Kierownictwa. Podobnie o paliwo do samochodów wówczas reglamentowane należało ubiegać się aż w Głównym Inspektoracie Gospodarki Energetycznej w Warszawie. Druk jakichkolwiek materiałów związanych z Pielgrzymką, takich jak karty uczestnictwa i informatory, wymagał szczególnych pism i próśb ze strony Kurii. Takie i inne rozliczne trudności napotykane w urzędach państwowych, związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem Pieszej Pielgrzymki Podlaskiej na Jasną Górę, ustąpiły niemal natychmiast w 1989 roku. Weszła bowiem w życie Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z dnia 17 maja 1989 roku. Odtąd wszystkie sprawy w urzędach państwowych załatwiano w oparciu o tę ustawę. Pisma składane przez Kurię Diecezjalną, na przykład w sprawie uzgodnienia trasy Pielgrzymki, miała bardziej charakter informacji, niż prośby. Wystarczyło skierować je do Wojewody Siedleckiego, a nie do Ministerstwa Komunikacji. Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach, na prośbę Kurii, bez robienia zbędnych problemów, przydzielał karetki pogotowia do obsługi Pielgrzymów. Od tego czasu relacje wzajemne Kierownictwa Pielgrzymki i odpowiednich agend władzy, szczególnie zaś Policji stały się bardzo życzliwe i przyjazne, i takie pozostały w kolejnych latach. Wszystkie te działania, zarówno organizacyjne, jak i duszpasterskie, zaowocowały tym, że Piesza Pielgrzymka Podlaska, pomimo pojawiania się nowych form pielgrzymowania, bardziej może nowoczesnych, zachowała rekolekcyjny, pokutny, czyli tradycyjny charakter pielgrzymowania. Możliwe to było dzięki zaangażowaniu i jednej linii działania, realizowanej zgodnie przez kolejnych Kierowników Pielgrzymki, rzetelnie i owocnie współpracujących z Przewodnikami Grup i Służbami Pielgrzymkowymi. Niebagatelną rolę odgrywało tu i odgrywa nadal nastawienie samych Pątników, którzy odpowiednio pojmowali Pielgrzymkę i także tworzyli właściwą jej atmosferę. Dzisiaj w należytym przygotowaniu do kolejnych Pielgrzymek wydatną pomocą służy Katolickie Radio Podlasie, Echo Katolickie, na falach i łamach których już na kilka miesięcy przed Pielgrzymką pojawia się wiele informacji jej dotyczących, a w trakcie jej trwania relacje z trasy. W chwili obecnej Piesza Pielgrzymka Podlaska na Jasną Górę sukcesywnie się rozwija. Według danych z zakończenia Pielgrzymki w roku 2009, liczyła ona ok Pątników, idących w 25. grupach, zespolonych w dwóch kolumnach marszowych. W Pielgrzymce posługiwało 70 kapłanów, 40 alumnów, 5 sióstr i braci zakonnych. O zdrowie Pątników dbało 6 lekarzy, 102 pielęgniarki, nad bezpieczeństwem Pielgrzymów czuwało 212 osób ze Służby Porządkowej, zaś oprawę muzyczną organizowało 328 osób. Ks. Adam Przywuski Redakcja: Ks. Jacek Jaśkowski