Realizacja zadań określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych i ustawie o pomocy osobom uprawnionych do alimentów

Transkrypt

1 i ustawie o pomocy osobom uprawnionych do alimentów System świadczeń rodzinnych realizowanych przez Dział Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej wprowadzony został 1 maja 2004 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz z późn. zm.). Realizowane świadczenia mają charakter obligatoryjny, gdzie głównym elementem systemu jest zasiłek rodzinny wraz z przysługującymi do niego dodatkami, jak również świadczenia opiekuńcze i świadczenia przyznawane z tytułu urodzenia dziecka. Od czasu wypłaty świadczeń rodzinnych kilkakrotnie zmianie ulegały kryteria przyznawania poszczególnych świadczeń, ale również wysokości niektórych z nich. I. Świadczenia rodzinne W ramach świadczeń rodzinnych wyodrębnić można następujące rodzaje świadczeń: Zasiłek rodzinny Świadczenie uzależnione od sytuacji materialnej rodziny przysługuje rodzinom, których dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 504zł netto, lub w przypadku rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym 583zł. Kryterium dochodowe uprawniające do pobierania zasiłku nie uległo zmianie od roku 2004r. Zasiłek przysługuje na dziecko do ukończenia 18 roku życia, lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole do 21 roku życia (w przypadku dziecka niepełnosprawnego do 24 roku życia). Wysokość zasiłku rodzinnego na przestrzeni lat ulegała zmianom, w chwili obecnej uzależniona jest od wieku dziecka i wynosi odpowiednio: - 68 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia - 91 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia - 98 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia (jeśli jest uprawnione do zasiłku rodzinnego powyżej 18 roku życia) Do zasiłku rodzinnego przysługują poszczególne dodatki, których przyznanie uwarunkowane jest posiadaniem prawa do zasiłku rodzinnego, dodatków do zasiłku rodzinnego oraz świadczeń opiekuńczych. Ponadto, do każdego z dodatków wymagane jest

2 spełnienie dodatkowych kryteriów związanych z tytułem przyznania dodatku. Jednocześnie można pobierać kilka rodzajów dodatków. Dodatki do zasiłku rodzinnego to: 1. Dodatek z tytułu urodzenia dziecka jednorazowo w wysokości 1000 zł na każde urodzone dziecko 2. Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego 400 zł miesięcznie 3. Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej przysługuje w wysokości 80 zł miesięcznie na trzecie i kolejne dzieci w rodzinie uprawnione do zasiłku rodzinnego 4. Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego w wysokości 60 zł miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia, 80 zł miesięcznie na dziecko starsze. Dodatek przysługuje, jeżeli dziecko legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia), lub orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności (powyżej 16 roku życia) 5. Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego jednorazowo w wysokości 100 zł na dziecko, dodatek przysługuje również na dziecko rozpoczynające roczne przygotowanie przedszkolne. Dodatek przysługuje raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego albo rocznego przygotowania przedszkolnego. Wniosek o wypłatę dodatku składa się do dnia zakończenia okresu zasiłkowego, w którym rozpoczęto rok szkolny albo roczne przygotowanie przedszkolne. 6. Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania: - na zamieszkanie w internacie, bursie, stancji przez dziecko uczące się w szkole ponadgimnazjalnej lub szkole artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także szkole podstawowej lub gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności w wysokości 90 zł miesięcznie na dziecko - na dojazd do szkoły dziecku dojeżdżającemu do szkoły znajdującej się w innym mieście, jeżeli uczy się w szkole ponadgimnazjalnej, a także szkole artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki 2

3 w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej - w wysokości 50 zł miesięcznie na dziecko 7. Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka - przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ: drugi z rodziców dziecka nie żyje; ojciec dziecka jest nieznany. powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone Dodatek przysługuje również osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją. Dodatek przysługuje w wysokości 170,00 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340,00 zł na wszystkie dzieci. W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności kwotę dodatku zwiększa się o 80,00 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160,00 zł na wszystkie dzieci. Zasiłek rodzinny i dodatki do niego (poza jednorazowym dodatkiem z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, urodzenia dziecka i dodatkami na dojazd do szkoły i na zamieszkanie w związku z uczęszczaniem do szkoły w innej miejscowości) przyznawane są na tzw. okresy zasiłkowe trwające aktualnie od listopada do końca października następnego roku. Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka świadczenie przyznawane w wysokości 1000 zł na każde urodzone dziecko, niezależnie od wysokości dochodów rodziny i faktu opieki nad dzieckiem. Świadczenie wpłacane od 2006 roku. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, osobie, która ukończyła 75 lat, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem 3

4 o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje w wysokości 153 zł miesięcznie. Prawo do zasiłku pielęgnacyjnego nie jest uzależnione od wysokości dochodu, okres na jaki jest przyznawany uzależniony jest od posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie przebywającej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, a także jeżeli osoba uprawniona jest do dodatku pielęgnacyjnego przyznanego do emerytury lub renty z ZUS. Świadczenie pielęgnacyjne świadczenie z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Katalog osób uprawnionych do pobierania świadczenia poszerzono w roku 2009, poprzednio było to świadczenie, do którego uprawnieni byli wyłącznie rodzice dziecka niepełnosprawnego. Ponadto od 1 stycznia 2010 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustalane jest niezależnie od dochodów rodziny. Zmianie ulęgał również okres na który przyznaje się świadczenie. Obecnie okres ten uzależniony jest od posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności. Wysokość świadczenia to 520 zł. miesięcznie. II. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego Świadczenie z funduszu alimentacyjnego jest odrębnym świadczeniem, realizowanym przez Dział Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej na mocy ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jednolity z 2009r. Dz.U. nr 1, poz. 7 z późn. zmianami), która weszła w życie (poza wyszczególnionymi artykułami) z dniem 1 października 2008 roku. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy utraciły moc przepisy dotychczas obowiązujące, tj. ustawa z dnia 22 4

5 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz.U. Nr 86, poz.732 z póź. zm.), zaś świadczenie z funduszu alimentacyjnego zastąpiło wypłacaną w okresie od września 2005r. do września 2008r. zaliczkę alimentacyjną. Obowiązująca ustawa składa się zasadniczo z dwóch głównych części, jakimi są: szczegółowe zasady ustalania prawa i wypłaty świadczeń funduszu alimentacyjnego. działania dyscyplinujące podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych, Świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje osobom uprawnionym do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, w przypadku kiedy egzekucja alimentów jest bezskuteczna. Świadczenie przysługuje do ukończenia 18 roku życia, w przypadku kontynuowania nauki w szkole do 25 roku życia, a przy znacznym stopniu niepełnosprawności bezterminowo, gdy dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł netto. Świadczenie przyznawane jest na tzw. okres świadczeniowy trwający od października do końca września następnego roku. Zamieszczone w dalszej części sprawozdania dane przedstawiają analizę realizowanych zadań przez Dział Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sosnowcu. 5

6 Tabela 1. Ilość rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych. ŚWIADCZENIA RODZINNE Liczba rodzin Liczba osób w tych rodzinach Liczba uprawnionych Tabela 2. Ilość rodzin korzystających ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego. ŚWIADCZENIA Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO Liczba rodzin Liczba osób w tych rodzinach Liczba uprawnionych Tabela 3. Liczba świadczeń realizowanych przez Dział Świadczeń Rodzinnych Zasiłki rodzinne Dodatki do zasiłków rodzinnych Zasiłki rodzinne wraz z dodatkami zasiłki pielęgnacyjne świadczenia pielęgnacyjne świadczenia opiekuńcze (zasiłki pielęgnacyjne + świadczenia pielęgnacyjne) razem (zasiłki rodzinne + świadczenia opiekuńcze) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka Razem Świadczenia Rodzinne Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego

7 Razem Świadczenia Rodzinne + Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego Tabela 4. Wydatki na realizację świadczeń wypłacanych przez Dział Świadczeń Rodzinnych (w PLN) Zasiłki rodzinne Dodatki do zasiłków rodzinnych zasiłki rodzinne wraz z dodatkami zasiłki pielęgnacyjne świadczenia pielęgnacyjne świadczenia opiekuńcze (zasiłki pielęgnacyjne + świadczenia pielęgnacyjne) razem (zasiłki rodzinne + świadczenia opiekuńcze) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka Razem Świadczenia Rodzinne Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego Razem Świadczenia Rodzinne + Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego Tabela 5. Ilość decyzji wydanych w sprawie świadczeń rodzinnych i świadczeń z funduszu alimentacyjnego w poszczególnych okresach zasiłkowych/świadczeniowych. rodzaj decyzji 2009/ / /2012 przyznające odmowne zmieniające uchylające o nienależnie pobranych świadczeniach RAZEM

8 III. Postępowanie wobec dłużników alimentacyjnych Nadrzędnym założeniem realizowanego zadania w zakresie wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego poza pomocą osobom do tego uprawnionym jest konieczność zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego świadczeń wypłacanych z racji nie wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego. Dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi wypłacającemu świadczenia należności w wysokości wypłaconych świadczeń, łącznie z ustawowymi odsetkami, przy czym 20% tej kwoty stanowi dochód własny gminy wierzyciela, kolejne 20% stanowi dochód własny gminy dłużnika, pozostałe 60% wraz z odsetkami to dochód budżetu państwa. Elementy obowiązujących przepisów, mające na celu zwiększenie egzekucji należności alimentacyjnych to: 1. Możliwość wnioskowania przez osobę uprawnioną do gminy wierzyciela o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego w przypadku, kiedy egzekucja zasądzonych alimentów pozostaje bezskuteczna. 2. Ścisła współpraca gminy wierzyciela z gminą dłużnika - organ właściwy wierzyciela obligatoryjnie występuje do organu właściwego dłużnika z wnioskiem o podjęcie działań wobec dłużnika każdorazowo w przypadku przyznania świadczeń. Organy zobowiązane są do wymiany informacji w zakresie podejmowanych działań i ich efektach. 3. Konieczność ustalania sytuacji rodzinnej, dochodowej, zawodowej, zdrowotnej dłużnika alimentacyjnego oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej poprzez przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego albo uzyskanie takich informacji z rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz odebranie oświadczenia majątkowego. 4. Ścisła współpraca gmin z komornikami - w przypadku bezskutecznej egzekucji świadczenia alimentacyjnego, komornik sądowy prowadzący postępowanie jest obowiązany do informowania gminy dłużnika i gminy wierzyciela o stanie egzekucji i przyczynach jej bezskuteczności, organy właściwe wierzyciela i dłużnika są również zobowiązane do informowania komornika o sprawach istotnych dla skuteczności egzekucji. 8

9 5. Konieczność podejmowania prób aktywizacji zawodowej dłużników alimentacyjnych - w przypadku, gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swych zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, gmina, na terenie której zamieszkuje dłużnik, zobowiązuje go do zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy, jednocześnie informując PUP o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika. 6. Obligatoryjne złożenie przez gminę dłużnika do prokuratury wniosku o ściganie za przestępstwo uporczywego uchylania się od alimentacji oraz do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu w przypadku, kiedy dłużnik nie zgłasza się na wywiad alimentacyjny, odmawia złożenia oświadczenia majątkowego lub zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, a także odmowy, bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym. 7. Możliwość występowania przez organ z wnioskiem o zasądzenie alimentów od osób zobowiązanych do alimentacji w dalszej kolejności. 8. Konieczność zgłaszania sądom wszelkich przejawów opieszałości komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu. 9. Obowiązek zgłaszania danych dłużnika w przypadku powstania zaległości alimentacyjnych za okres dłuższy niż 6 miesięcy do biura informacji gospodarczej. Niewątpliwie duże znaczenie dla efektywności prowadzonych działań ma fakt przekazywania danych dłużników alimentacyjnych do biur informacji gospodarczej, do czego obliguje gminę obowiązującą ustawa. Należy nadmienić, iż do roku 2011 gmina Sosnowiec współpracowała ze wszystkimi trzema biurami informacji gospodarczej działającymi na terenie kraju, tj. Krajowy Rejestr Długów, InfoMonitor Biuro Informacji Gospodarczej S.A. i Europejski Rejestr Informacji Finansowej Biuro Informacji Gospodarczej S.A. Aktualnie, z uwagi na ponoszone koszty, jak również częste problemy techniczne dane dłużników alimentacyjnych przekazywane są do jednego z biur, tj. Krajowego Rejestru Długów. 9

10 Umieszczanie danych dłużników alimentacyjnych w biurze informacji gospodarczej pozwala przypuszczać, iż w dłuższej perspektywie czasowej wzrośnie kwota odzyskiwanych świadczeń, poprawie ulegnie również egzekucja alimentów. Działania prowadzone wobec dłużników alimentacyjnych związane są z koniecznością stałej współpracy z innymi instytucjami, jak np. Wydział Ewidencji Mieszkańców UM, Powiatowy Urząd Pracy w Sosnowcu, Kancelarie Komornicze, są to działania trudne do ujęcia w aspekcie ilościowym, niemniej jednak czasochłonne i często przynoszące rezultaty w późniejszym okresie. Wykaz działań wobec dłużników alimentacyjnych w ujęciu ilościowym podejmowanych w latach przedstawiają poniższe tabele. Tabela 6. Działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych i ich rezultaty (skutek na koniec danego okresu kalendarzowego). Rodzaj działania Liczba osób Liczba osób Rezultaty przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego i odebranie oświadczenia majątkowego Wezwanie dłużnika do przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego i odebrania oświadczenia majątkowego brak możliwości przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego i odebrania oświadczenia majątkowego uchylanie się od przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego i odebrania oświadczenia majątkowego

11 Dłużnik odmówił rejestracji w PUP Zobowiązanie dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się w PUP jako bezrobotny lub poszukujący pracy Dłużnik zarejestrował się w PUP Dłużnik został wyrejestrowany z PUP liczba osób zatrudnionych Informacja do PUP o konieczności aktywizacji zawodowej dłużnika liczba osób, które nie zgłosiły się do Powiatowego Urzędu Pracy liczba osób, które nie zgłosiły się do pracodawcy(brak możliwości aktywizacji) Wniosek do prokuratury o ściganie za przestępstwo określone w art Kodeksu karnego Podjęcie postępowania Umorzenie Postępowania Wniosek o zatrzymanie prawa jazdy Przekazanie komornikowi informacji mających wpływ na egzekucję Z wywiadu alimentacyjnego i oświadczenia majątkowego Z rodzinnego wywiadu środowiskowego Decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy Bez rezultatu Bez rezultatu

12 Przygotował: Marek Knap - Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych Sprawdził: Magdalena Olszar - Referent ds. informacji Magdalena Olszar Zaakceptował: Beata Wałęsiak Z- ca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sosnowcu 12