ENERGETYKA I EKOLOGIA: Część II

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ENERGETYKA I EKOLOGIA: Część II"

Transkrypt

1 ENERGETYKA I EKOLOGIA: Część II Oddziaływanie energetyki na środowisko Prof. Dr hab. inż. Stanisław Drobniak Instytut Maszyn Cieplnych Politechnika Częstochowska drobniak@imc.pcz.czest.pl

2 ZAWARTOŚĆ CZĘŚCI II Prognoza Klubu Rzymskiego Efekt cieplarniany mechanizm Powstawanie CO 2 dla paliw węglowodorowych Perspektywy technologii wodorowych Technologia CCS - podstawy Analiza technologii CC (wyłapywania CO 2 ) Analiza technologii CS (składowania CO 2 ) Inicjatywa CMI

3 Krótka historia energetyki historyczne oszacowania ilości zużytej przez ludzkość energii: (1.5-2) kwh od początku świata do r kwh w latach kwh w r.1973 historyczna prawidłowość istniejąca od początku świata do r. 1973: roczne zużycie energii w gospodarce świata podwajało się co 10 lat co odpowiadało stopie wzrostu 7% rocznie Magiczne daty w historii energetyki : 1968 prognoza klubu Rzymskiego pierwszy kryzys energetyczny (OPEC) 1979 drugi kryzys energetyczny (OPEC) 1995 ostatni rok epoki restauracji

4 Prognoza klubu Rzymskiego (1968) po raz pierwszy w historii stwierdzenie, że niemożliwe jest utrzymanie dotychczasowej tendencji podwajania zużycia energii w okresach dziesięcioletnich z powodu ograniczonych zasobów surowców energetycznych (paliw kopalnych, materiałów rozszczepialnych) po raz pierwszy w historii stwierdzenie, że niemożliwe jest utrzymanie dotychczasowej tendencji podwajania zużycia energii w okresach dziesięcioletnich z powodu ograniczonej pojemności środowiska KLUB RZYMSKI ZIDENTYFIKOWAŁ POJĘCIE BARIER ROZWOJU

5 Prognoza klubu Rzymskiego (1968) Zidentyfikowane przez Klub Rzymski bariery wzrostu: bariera surowcowa bariera wydobycia bariera transportowa bariera wodna (zanieczyszczenia termiczne) SO O bariera atmosferyczna ( ) 2 ; X lata 2000 nowa bariera efekt cieplarniany

6 EFEKT CIEPLAR IA Y (1) Ilustracja zaczerpnięta z broszury Elektrowni Bełchatów. Pytanie: Czego tu brakuje?

7 EFEKT CIEPLAR IA Y (2) Ilustracja zaczerpnięta z broszury Elektrowni Bełchatów. Pytanie: Czego tu brakuje? Podpowiedź: Spalenie 1 kg węgla daje 3 kg CO 2

8 EFEKT CIEPLAR IA Y (3) Ilustracja zaczerpnięta z broszury Elektrowni Bełchatów. Pytanie: Czego tu brakuje? Podpowiedź: Spalenie 1 kg węgla daje 3 kg CO 2 Co to oznacza? Brakuje strzałki oznaczającej: 2 kg CO 2

9 EFEKT CIEPLAR IA Y (4) Moc MW = 2160 MW e (elektryczna) MW c (cieplna) Sprawność projektowa 40 % (elektryczna)

10 EFEKT CIEPLAR IA Y (5) Zużycie węgla 960 t / h ; Odpady = 165 t / h (popiół) + 60 t / h (gips) A ile CO 2? około 3 tys. t/h

11 EFEKT CIEPLAR IA Y (6) Ile CO 2 emitujemy do atmosfery?, czy jest to związane z produkcją energii? Odpowiedź jest oczywista istnieje wyraźny związek między ilością produkowanej energii i ilością spalanego węgla

12 EFEKT CIEPLAR IA Y (7) Schemat zjawiska: 1. Słońce dociera do powierzchni przez atmosferę, 2. Część promieniowania ( zwłaszcza podczerwonego) jest odbijana od powierzchni i pochłaniana przez CO 2 (gaz cieplarniany) 3. Ciepło pochłaniane przez atmosferę ogrzewa ją i powierzchnię ziemi (efekt cieplarniany)

13 EFEKT CIEPLAR IA Y (8) Uwaga, nie wszyscy zgadzają się z tym modelem zjawiska. Argument 1. Zdolność CO 2 do absorpcji ciepła jest zbyt mała do wywołania ocieplenia klimatu (znacznie więcej promieniowania podczerwonego pochłania para wodna).

14 EFEKT CIEPLAR IA Y (9) Uwaga, nie wszyscy zgadzają się z tym modelem zjawiska. Argument 1. Zdolność CO 2 do absorpcji ciepła jest zbyt mała do wywołania ocieplenia klimatu (znacznie więcej promieniowania podczerwonego pochłania para wodna). Argument 2. Ocieplanie klimatu występowało w przeszłości wielokrotnie i nie było związane z emisją CO 2. Przykłady:

15 EFEKT CIEPLAR IA Y (10) Temperatura oszacowana na podstawie badań geologicznych

16 EFEKT CIEPLAR IA Y (11) Temperatura oszacowana na podstawie badań geologicznych

17 EFEKT CIEPLAR IA Y (12) Uwaga, nie wszyscy zgadzają się z tym modelem zjawiska. Argument 1. Zdolność CO 2 do absorpcji ciepła jest zbyt mała do wywołania ocieplenia klimatu (znacznie więcej promieniowania podczerwonego pochłania para wodna). Argument 2. Ocieplanie klimatu występowało w przeszłości wielokrotnie i nie było związane z emisją CO 2. Argument 3. Ocieplenie klimatu musiałoby wywołać zwiększenie średniej prędkości wiatru,

18 EFEKT CIEPLAR IA Y (13) Średnia prędkość wiatru nad oceanami

19 EFEKT CIEPLAR IA Y (14) Jakie są argumenty zwolenników teorii ocieplenia klimatu? Argument 1. Zdolność CO 2 do absorpcji ciepła jest zbyt mała do wywołania ocieplenia klimatu (znacznie więcej promieniowania podczerwonego pochłania para wodna). Odpowiedź: Być może nasza wiedza i nasze modele procesu pochłaniania energii fal podczerwonych w atmosferze są mało dokładne? para wodna łatwo się wytrąca (deszcze) i nie dociera do górnych warstw atmosfery?

20 EFEKT CIEPLAR IA Y (15) Jakie są argumenty zwolenników teorii ocieplenia klimatu? Argument 2. Ocieplanie klimatu występowało w przeszłości wielokrotnie i nie było związane z emisją CO 2. Odpowiedź 1: Musimy przyjrzeć się temu dokładnie, oszacowania temperatury na podstawie badań geologicznych są mało wiarygodne i obarczone zbyt dużym błędem. Odpowiedź 2 : Jest zbyt wiele niepokojących zjawisk w klimacie Ziemi, które obserwujemy ostatnio

21 EFEKT CIEPLAR IA Y (16) US ational Oceanic and Atmospheric Administration data record drugim najcieplejszym rokiem (+0,63 C) oraz 2003 trzecimi na liście najcieplejszych lat (+0,56 C) temperatura powierzchni ziemi trzecia w historii (+0,83 C) temperatura oceanu druga w historii (+0,44 C) najwyższa w historii temperatura półkuli północnej (+0,64 C) bliska rekordowym temperatura półkuli południowej (+0,45 C) US ational Snow and Ice Data Center: drugi kolejny rok najmniejszego w historii zasięgu pokrywy lodowej - wrzesień 2002 rekordowo niski zasięg pokrywy lodowej od początku obserwacji satelitarnych (1978)

22 EFEKT CIEPLAR IA Y (16) TO DA E DO ROKU 2004? CO Z DA YMI TEGOROCZ YMI? był najcieplejszym rokiem w historii nie był rekordowo ciepły, ale: - góry lodowe w pobliżu Australii atrakcją turystyczną

23 EFEKT CIEPLAR IA Y (17) TO DA E Z OKOŁO 100 LAT? CZY MOŻEMY PRZA ALIZOWAĆ DA E Z DŁUŻSZEGO OKRESU? - Jakimi technikami oszacowania temperatury w latach ubiegłych dysponujemy? - grubość słojów (przyrostów rocznych) drzew - grubość warstw osadów dennych w płytkich wodach

24 EFEKT CIEPLAR IA Y (18) Source: Geophys. Res. Lett., 26, 759 (1999).

25 EFEKT CIEPLAR IA Y (19) Czy ocieplenie klimatu jest związane z koncentracją CO 2 w atmosferze?

26 EFEKT CIEPLAR IA Y (20) Koncentracja CO 2 -zapis z obserwatorium Mauna Loa (Hawaje) (Wyeliminowany efekt wysp ciepła )

27 EFEKT CIEPLAR IA Y (21) TO DA E Z ZALEDWIE 50 LAT JAK WYGLĄDAJĄ DA E Z DŁUŻSZYCH OKRESÓW? Czy dysponujemy techniką wyznaczania koncentracji CO 2 w dłuższych okresach czasu? Tak, to technika analizy składu powietrza w pęcherzykach powietrza uwięzionych w lodzie (program EPICA realizowany przez 10 krajów Europy, koordynowany przez Uniwersytet w Bernie).

28 EFEKT CIEPLAR IA Y (22) Rdzeń lodowy uzyskany z odwiertu (lód wydobyty z głębokości 2874 m, szacowany wiek 491 tys. lat).

29 EFEKT CIEPLAR IA Y (23) Lokalizacja odwiertu (głębokość 3300 m, teoretycznie można przeanalizować dane sprzed miliona lat, do dziś udało się przeanalizować 650 tys. lat)

30 EFEKT CIEPLAR IA Y (24) Wyniki badań składu powietrza z pęcherzy uwięzionych w lodzie

31 EFEKT CIEPLAR IA Y (25) Dalsze wyniki: w okresie ostatnich 650 tys. lat stężenie CO 2 IGDY nie przekroczyło 290 ppm (obecnie 380 ppm),

32 EFEKT CIEPLAR IA Y (26) Uwaga: oprócz zawartości CO 2 istnieje też możliwość wyznaczenia koncentracji metanu (którego koncentracja jest proporcjonalna do temperatury)

33 EFEKT CIEPLAR IA Y (27) AJWAŻ IEJSZE W IOSKI WY IKAJĄCE Z A ALIZY RDZE I LODOWYCH Wniosek najważniejszy: w trakcie ostatnich 650 tys. lat występowało 8 okresów chłodnych, przedzielonych okresami ocieplenia, w trakcie których średnie temperatury były niekiedy wyższe niż dzisiaj. Wniosek szczegółowy 1: średnie stężenie CO 2 nigdy nie przekroczyło 290 ppm (dziś 380 ppm), Wniosek szczegółowy 2: średnie stężenie metanu nigdy nie przekroczyło 600 ppb (dziś 1700 ppb), Uwaga: metan jest także gazem cieplarnianym, uwalnianym w trakcie wydobywania ropy naftowej, węgla, fermentacji (także gnilnej), produkowanym w dużych ilościach przez zwierzęta, w odróżnieniu od CO 2 metan nie jest absorbowany przez rośliny i oceany

34 EFEKT CIEPLAR IA Y (28) AJWAŻ IEJSZE PYTA IE: Czy te wyniki są wiarygodne? Czy wyniki analizy składu powietrza z pęcherzy lodowych są zgodne z danymi z wyników rejestrowanych obecnie, przy użyciu precyzyjnej aparatury? Jak się o tym przekonać?

35 EFEKT CIEPLAR IA Y (29) Złożenie wyników precyzyjnych pomiarów z obserwatorium w Mauna Loa z danymi uzyskanymi z analizy rdzeni lodowych (ice cores), naniesiono tu także wyniki pomiarów temperatury z danych rejestrowanych od 1880 r.

36 EFEKT CIEPLAR IA Y (30) Jaki z tego wniosek: dane te są na tyle wiarygodne (i jednocześnie niepokojące), że powinniśmy poważnie zastanowić się nad obecnym sposobem produkcji i wykorzystania energii?

37 EFEKT CIEPLAR IA Y (33) Czego uczy historia najnowsza: kwaśne deszcze, zlikwidowane przez wprowadzenie na skalę masową norm ochrony powietrza, odsiarczanie spalin z elektrowni, katalityczne dopalanie spalin samochodowych

38 EFEKT CIEPLAR IA Y (34) Czego uczy historia najnowsza: dużym sukcesem poczucia ogólnoświatowej odpowiedzialności było wprowadzenie norm ochrony środowiska, zlikwidowało to jedno z największych zagrożeń dla ludzkiego zdrowia

39 CCS * (1) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Spalanie węgla: C + O 2 = CO 2 + energia (nieunikniona emisja CO 2 ) Jaka jest sprawność tego procesu: energia w paliwie sprawność ( 40%) = energia elektryczna energia wytwarzana sprawność przesyłu ( 90%) = energia dostarczona energia elektryczna sprawność silnika ( 90%) = energia mechaniczna Wniosek: energia produkowana w sposób tradycyjny (scentralizowany), wygodna w użyciu i względnie sprawna termodynamicznie ale brudna (emisja CO 2 ) * - Carbon Capture and Storage (CCS) - wychwytywanie i magazynowanie CO 2

40 CCS (2) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Spalanie węglowodorów (ropa, gaz): C n H m + O 2 = CO 2 + (energia) + H 2 O + (energia) (emisja CO 2 oraz pary wodnej ze spalania wodoru) Jaka jest sprawność tego procesu: energia w paliwie sprawność przesyłu ( 90%) = energia dostarczona energia w paliwie sprawność silnika ( 40%) = energia mechaniczna Wniosek: energia przetwarzana w wygodny, zdecentralizowany sposób, sprawna termodynamicznie, znacznie czyściejsza bo ta część energii, która pochodzi ze spalania wodoru jest mniej szkodliwa dla środowiska, zatem?

41 CCS (3) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Spalanie wodoru: 2 H + O = H 2 O (energetyka wodorowa) Czy to realna perspektywa?

42 CCS (4) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Ogniwo PEM - atrakcyjna technologia, czysta (utlenianie niskotemperaturowe), brak ruchomych części, sprawne termodynamicznie ( 50% elektr.), możliwość wykorzystania odpadowego ciepła (wówczas sprawność do 70%), A więc nareszcie problem rozwiązany?

43 CCS (5) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Stacja tankowania wodoru przedsiębiorstwa taksówkowego w Tokio

44 CCS (6) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Spalanie wodoru: 2 H + O = H 2 O (energetyka wodorowa) Czy to realna perspektywa? - jeżeli wodór ma być pozyskiwany przez elektrolizę wody, wówczas: energia w paliwie sprawność elektrowni ( 40 %) = energia elektryczna energia elektryczna sprawność elektrolizy ( 99%) = energia w wodorze energia w wodorze sprawność transportu ( 90%) = wodór dostarczony wodór dostarczony sprawność ogniwa ( 50%) = energia elektryczna energia elektryczna sprawność silnika ( 90%) = energia mechaniczna sprawność sumaryczna = 0.16 [ 16 %]

45 CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Spalanie wodoru: Czy to realna perspektywa? CCS (6) 2 H + O = H 2 O (energetyka wodorowa) - jeżeli wodór ma być pozyskiwany przez elektrolizę wody, wówczas: energia w paliwie sprawność elektrowni ( 40 %) = energia elektryczna energia elektryczna sprawność elektrolizy ( 99%) = energia w wodorze energia w wodorze sprawność transportu ( 90%) = wodór dostarczony wodór dostarczony sprawność ogniwa ( 50%) = energia elektryczna energia elektryczna sprawność silnika ( 90%) = energia mechaniczna Wniosek: to czysta ale kosztowna i mało sprawna technologia, dodatkowo pojawiają się problemy z magazynowaniem i przesyłaniem wodoru, materiałami oraz problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa

46

47 CCS (7) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? ajbardziej prawdopodobna odpowiedź : Prawdopodobnie energetyka wodorowa będzie ograniczona do transportu Kolejne pytanie: A może źródła odnawialne? Odpowiedź:

48 CCS (8) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Prognoza zapotrzebowania na energię opracowana przez Międzynarodową Agencję Energii (IEA International Energy Agency), źródła odnawialne kolor zielony

49 CCS (9) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? Udział odnawialnych źródeł energii ograniczony do kilkunastu procent, udział wodoru marginalny (nie pokazany na wykresie)

50 CCS (10) CZY EMISJA CO 2 JEST IEU IK IO A? ajbardziej prawdopodobna odpowiedź : Prawdopodobnie będziemy jeszcze przez wiele lat skazani na używanie paliw kopalnych (węgiel, ropa, gaz), bo odnawialne zródła energii to jedynie kilkunastoprocentowy margines a energetyka wodorowa jest zbyt mało sprawna. Jaki z tego wniosek: nadal będziemy emitować CO 2 do atmosfery Oczywiste pytanie: Czy to odpowiedzialne wobec przyszłości? Czy mamy inne wyjście?

51 CCS (11) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC * ) Metoda chemiczna obróbki spalin (Post combustion Capture): C + O 2 ( 21%) + 2 (78%) = CO Etap I przepuszczanie spalin przez kolumnę absorpcyjną zawierającą zawiesinę kropel monoetyloaminy (MEA) rozpuszczających CO 2 i przetłaczanie roztworu do oddzielnej kolumny desorpcyjnej, na wyjściu z kolumny sorpcyjnej otrzymujemy spaliny nie zawierające CO 2, - Etap II podgrzewanie MEA w kolumnie desorpcyjnej, uwalniające CO 2 w rezultacie na wyjściu kolumny desorpcyjnej otrzymujemy czysty CO 2, gotowy do dalszego przerobu oraz MEA gotowe do powtórnego użycia w kolumnie sorpcyjnej, Charakterystyka metody: może być użyta do wychwytywania CO 2 w każdym typie elektrowni spalającej paliwa kopalne, jednak jest to metoda kosztowna * - Carbon Capture wychwytywanie węgla

52 CCS (12) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) Metoda chemiczna obróbki spalin (Post- combustion Capture) przykład realizacji instalacji pilotowej w Elsam Esbjerg( orwegia): Wydajność : 1 tona CO 2 / godz. Finansowanie: Projekt EU CASTOR

53 CCS (13) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) Metoda chemiczna obróbki paliwa (Pre combustion Capture): C + O 2 ( 21%) + 2 (78%) + H 2 O (para) = CO 2 + H Etap I katalityczne zgazowanie węgla, prowadzące do uzyskania mieszaniny CO 2, wodoru (czystego paliwa) oraz balastu (azot), - Etap II wychwycenie CO 2 przed podaniem pozostałej mieszaniny do komory spalania, - Etap III spalenie pozostałej mieszaniny (wodór + azot) i wyprodukowanie energii, - Charakterystyka metody: może być użyta do wychwytywania CO 2 w każdym typie elektrowni spalającej paliwa kopalne, dodatkowo instalacja może być użyta do wytwarzania wodoru dla potrzeb środków transportu (ogniwa PEM),

54 CCS (14) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) Przykład instalacji demonstracyjnej Pre Combustion Capture, opracowywanej przez RWE ( iemcy)

55 CCS (13) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) Spalanie tlenowe (Oxy Fuel Combustion): C + O 2 ( 21%) + 2 (78%) = CO 2 + H (spalanie tradycyjne) C + O 2 = CO 2 (spalanie tlenowe węgla) C n H m + O 2 = CO 2 + H 2 O (spalanie tlenowe węglowodorów) - Etap I przeróbka powietrza w celu wyodrębnienia tlenu i pozbycia się balastu (azot), - Etap II spalanie paliwa w czystym tlenie i uzyskanie znacznie mniejszej masy spalin zawierających tylko CO 2 (spalanie węgla) lub mieszaninę CO 2 oraz pary wodnej (spalanie węglowodorów) - Etap III wychwycenie CO 2 - Charakterystyka metody: metoda ekonomiczna w porównaniu z pozostałymi technikami CC

56 CCS (16) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) Przykład instalacji demonstracyjnej Oxy Fuel Combustion opracowywanej przez Vattenfall Europe dla elektrowni Schwarze Pumpe ( iemcy) moc 30 MW

57 CCS (17) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) DOSTĘP E METODY CC - CHEMICZ A METODA ODZYSKIWA IA CO 2 ZE SPALI (Post Combustion Capture), - CHEMICZ A METODA USUWA IA WĘGLA Z PALIWA (Pre Combustion Capture ), - SPALA IE PALIW KOPAL YCH W ATMOSFERZE CZYSTEGO TLE U ( Oxy Fuel Combustion).

58 CCS (18) JAK WYCHWYCIĆ CO 2? (CC) PODSUMOWA IE METOD CC - Koszty metody: koszt fazy CC (Carbon Capture) stanowi % całkowitych kosztów CCS (Carbon Capture and Storage), - Granica opłacalności: koszt / tonę CO 2, - Zakładana sprawność: 90% wychwytywanego CO 2 Wniosek: faza CC jest krytycznym ogniwem procesu CCS, technologia Oxy Fuel Combustion wydaje się być najbardziej obiecującą, szczególnie atrakcyjne rozwiązanie dla krajowego przemysłu (możliwość czystego spalania węgla).

59 CCS (19) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS) Wydobycie ropy naftowej wymaga dziś wspomagania złóż. Dlaczego: długotrwała eksploatacja zmniejszyła ciśnienie w złożach. Jak wspomaga się złoża: pompowanie wody do warstw roponośnych, dziś nawet 95% objętości wydobywanej cieczy może stanowić woda (washing machine effect)

60 CCS (20) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS) Efekt uboczny wspomagania: pompowanie dużej ilości wody do złoża podnosi koszty i jest marnotrawieniem energii. Jak temu zaradzić: podnieść ciśnienie w złożu poprzez wtłoczenie gazu (dlaczego nie miałby to być CO 2?)

61 CCS (21) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS) Dodatkowy efekt uboczny wspomagania: odgazowana ropa ma znacznie większą lepkość, podnosi to koszty pompowania, Jak temu zaradzić: podnieść ciśnienie w złożu poprzez wtłoczenie gazu (dlaczego nie miałby to być CO 2?)

62 CCS (22) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS) Rezultat: już dziś w złoża ropy na Morzu Północnym wtłacza się kilka milionów ton CO 2, to doskonały sposób magazynowania CO 2

63 CCS (23) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS) Inne możliwości magazynowania CO 2 : podwodne złoża węgla nie przewidziane do eksploatacji (unmineable coal seams), głębokie pokłady solanki (deep saline aquifiers), wyczerpane złoża węgla i gazu (depleted oil and gas resorvoirs).

64 CCS (24) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS)

65 CCS (25) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS)

66 CCS (26) JAK MAGAZY OWAĆ CO 2? (CS) Ocena trwałości magazynowania CO 2 : podwodne złoża ropy mogą w sposób trwały przechowywać CO 2.

67 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (1) Carbon Mitigation Initiative to wspólny projekt : - Princeton University - British Petroleum (BP) -Ford

68 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (2) Ustalenia CMI: - dziś emisja CO 2 wynosi 7 mld ton -bez zmiany obecnej polityki w r będzie to 14 mld ton Jakie konsekwencje dla klimatu?

69 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (3) Jeden klin to: - podwojenie sprawności wszystkich samochodów na świecie,

70 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (4) Jeden klin to: krotny wzrost ilości wszystkich kolektorów słonecznych na świecie,

71 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (5) Jeden klin to: -CCS z 800 wielkich elektrowni konwencjonalnych (2/3 całej mocy światowej),

72 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (6) Jeden klin to: - zainstalowanie najnowszych swietlówek i zaizolowanie wszystkich budynków na świecie (uwaga: to 2 kliny)

73 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (7) Jeden klin to: -50-krotny wzrost mocy elektrowni wiatrowych

74 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (8) Jeden klin to: - potrojenie mocy elektrowni jądrowych (bo energetyka jądrowa nie emituje CO 2 )

75 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (9) Prognoza zapotrzebowania na energię opracowana przez Międzynarodową Agencję Energii (IEA International Energy Agency), Energetyka jądrowa ( uclear power) kolor żóty - udział nie przekraczający w żadnym roku kilku procent całej zainstalowanej mocy

76 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (10) Energetyka jądrowa ( uclear power) kolor żóty Potrojenie mocy zainstalowanych w energetyce jadrowej, potrzebne do zaoszczędzenia jednego klina CO 2, nie powinno być zbyt trudne (patrz niski udział energetyki jądrowej na wykresie powyżej), a przecież to oznaczałoby osiągnięcie 1/7 założonego celu

77 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (11) Jeden klin to: - podwojenie sprawności wszystkich samochodów na świecie (nierealne ze względów technicznych), krotny wzrost ilości wszystkich kolektorów słonecznych zainstalowanych dziś na świecie (prawdopodobnie możliwe, chociaż kosztowne), - CCS z 800 wielkich elektrowni konwencjonalnych, tj. 2/3 całej dzisiejszej mocy zainstalowanej na świecie (prawdopodobnie konieczne i możliwe w części instalacji, to 3500 razy większa skala od wydajności instalacji zainstalowanej w 1974 w złożu Sleipner przez Statoil dla usuwania nadmiaru CO 2 z gazu ziemnego), - zainstalowanie najnowszych swietlówek i zaizolowanie wszystkich budynków na świecie (uwaga: to aż 2 kliny konieczne w możliwie największej skali) - 50-krotny wzrost mocy elektrowni wiatrowych (prawdopodobne), - 3-krotny wzrost mocy zainstalowanych w elektrowniach jądrowych (realne)

78 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (12) Jaki jest najlepszy i najtańszy sposób ograniczania emisji CO 2? Zmniejszenie ilości spalanych paliw węglowodorowych każdy kilogram nie spalonego węgla to unikniecie emisji 3 kilogramów CO 2

79 CMI CARBO MITIGATIO I ITIATIVE (12) Jaki jest najlepszy i najtańszy sposób ograniczania emisji CO 2? Zmniejszenie ilości spalanych paliw węglowodorowych każdy kilogram nie spalonego węgla to unikniecie emisji 3 kilogramów CO 2 Jak zmniejszyć ilość spalanego paliwa: -zwiększyć sprawność technologii przetwarzania paliw węglowodorowych

ENERGIA A ŚRODOWISKO. Stanisław Drobniak Instytut Maszyn Cieplnych.

ENERGIA A ŚRODOWISKO. Stanisław Drobniak Instytut Maszyn Cieplnych. ENERGIA A ŚRODOWISKO Stanisław Drobniak Instytut Maszyn Cieplnych http://imc.pcz.czest.pl e-mail: drobniak@imc.pcz.czest.pl EFEKT CIEPLARNIANY (1) Ilustracja zaczerpnięta z broszury Elektrowni Bełchatów.

Bardziej szczegółowo

Energia i Środowisko Część IV

Energia i Środowisko Część IV Energia i Środowisko Część IV Prof. Dr hab. inż. Stanisław Drobniak Instytut Maszyn Cieplnych Politechnika Częstochowska http://imc.pcz.czest.pl e-mail: drobniak@imc.pcz.czest.pl 1 ZAWARTOŚĆ CZĘŚCI IV

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski

Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów

Bardziej szczegółowo

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na

Bardziej szczegółowo

ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Filip Żwawiak

ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Filip Żwawiak ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Filip Żwawiak WARTO WIEDZIEĆ 1. Co to jest energetyka? 2. Jakie są konwencjonalne (nieodnawialne) źródła energii? 3. Jak dzielimy alternatywne (odnawialne ) źródła

Bardziej szczegółowo

Zielona Energia czyli Rola nauki w rozwiązywaniu zagrożeń cywilizacyjnych

Zielona Energia czyli Rola nauki w rozwiązywaniu zagrożeń cywilizacyjnych Zielona Energia czyli Rola nauki w rozwiązywaniu zagrożeń cywilizacyjnych Największe zagrożenia dla naszej cywilizacji: 1) Deficyt energii (elektrycznej) 2) Brak czystej wody 3) Brak żywności 4) Jakość

Bardziej szczegółowo

Globalne ocieplenie, mechanizm, symptomy w Polsce i na świecie

Globalne ocieplenie, mechanizm, symptomy w Polsce i na świecie Zmiany klimatyczne a rolnictwo w Polsce ocena zagrożeń i sposoby adaptacji Warszawa, 30.09.2009 r. Globalne ocieplenie, mechanizm, symptomy w Polsce i na świecie Jerzy Kozyra Instytut Uprawy Nawożenia

Bardziej szczegółowo

Bezemisyjna energetyka węglowa

Bezemisyjna energetyka węglowa Bezemisyjna energetyka węglowa Szansa dla Polski? Jan A. Kozubowski Wydział Inżynierii Materiałowej PW Człowiek i energia Jak ludzie zużywali energię w ciągu minionych 150 lat? Energetyczne surowce kopalne:

Bardziej szczegółowo

Prezentacja grupy A ZAPRASZAMY

Prezentacja grupy A ZAPRASZAMY Prezentacja grupy A Pojecie kluczowe: Globalne i lokalne problemy środowiska. Temat: Jaki wpływ mają nasze działania na globalne ocieplenie? Problem badawczy: Jaki wpływ ma zużycie wody na globalne ocieplenie?

Bardziej szczegółowo

Proekologiczne odnawialne źródła energii / Witold M. Lewandowski. - Wyd. 4, dodr. Warszawa, Spis treści

Proekologiczne odnawialne źródła energii / Witold M. Lewandowski. - Wyd. 4, dodr. Warszawa, Spis treści Proekologiczne odnawialne źródła energii / Witold M. Lewandowski. - Wyd. 4, dodr. Warszawa, 2010 Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp 19 1. Charakterystyka obecnego

Bardziej szczegółowo

Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek Przedmowa Wstęp 1. Charakterystyka obecnego stanu środowiska1.1. Wprowadzenie 1.2. Energetyka konwencjonalna

Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek Przedmowa Wstęp 1. Charakterystyka obecnego stanu środowiska1.1. Wprowadzenie 1.2. Energetyka konwencjonalna Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek Przedmowa Wstęp 1. Charakterystyka obecnego stanu środowiska1.1. Wprowadzenie 1.2. Energetyka konwencjonalna 1.2. l. Paliwa naturalne, zasoby i prognozy zużycia

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia i zamierzenia Vattenfall w zakresie CCS

Doświadczenia i zamierzenia Vattenfall w zakresie CCS Doświadczenia i zamierzenia Vattenfall w zakresie CCS Jacek Piekacz Krzysztof Sienicki Poznań, POLEKO 27 październik 2008 Zacznijmy od pryncypiów DZISIAJ JUTRO By zapewnić sobie dostawy energii, świat

Bardziej szczegółowo

PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ

PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz W1 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska Układ prezentacji wykładów W1,W2,W3 1. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Energia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe

Energia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe Dr inż. Mariusz Szewczyk Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Katedra Termodynamiki 35-959 Rzeszów, ul. W. Pola 2 Energia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe

Bardziej szczegółowo

Odnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy

Odnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy Konwent Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Odnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy Prof. Jerzy Buzek, Parlament Europejski Członek Komisji Przemysłu,

Bardziej szczegółowo

DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU. Prof. dr hab. Maciej Nowicki

DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU. Prof. dr hab. Maciej Nowicki DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU Prof. dr hab. Maciej Nowicki 1 POLSKI SYSTEM ENERGETYCZNY NA ROZDROŻU 40% mocy w elektrowniach ma więcej niż 40 lat - konieczność ich wyłączenia z eksploatacji

Bardziej szczegółowo

Komfort Int. Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020

Komfort Int. Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020 Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020 Konferencja FORUM WYKONAWCY Janusz Starościk - KOMFORT INTERNATIONAL/SPIUG, Wrocław, 21 kwiecień 2015 13/04/2015 Internal Komfort

Bardziej szczegółowo

PLAN DZIAŁANIA KT 137. ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce

PLAN DZIAŁANIA KT 137. ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 137 ds. Urządzeń Cieplno-Mechanicznych w Energetyce STRESZCZENIE KT 137 obejmuje swoim zakresem urządzenia cieplno-mechaniczne stosowane w elektrowniach, elektrociepłowniach

Bardziej szczegółowo

10 dobrych uczynków dla Ziemi. czyli jak na co dzień możemy dbać o przyrodę

10 dobrych uczynków dla Ziemi. czyli jak na co dzień możemy dbać o przyrodę 10 dobrych uczynków dla Ziemi czyli jak na co dzień możemy dbać o przyrodę Zmniejszenie ilości odpadów Jak to możemy osiągnąć? Korzyści i zalety Korzystanie z tworzyw biodegradowalnych Nie marnujemy miejsca

Bardziej szczegółowo

OZE - ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

OZE - ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII OZE - ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Kwidzyn 2012 Przyczyny zainteresowania odnawialnymi źródłami energii: powszechny dostęp, oraz bezgraniczne zasoby; znacznie

Bardziej szczegółowo

Przyszłość energetyki słonecznej na tle wyzwań energetycznych Polski. Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki

Przyszłość energetyki słonecznej na tle wyzwań energetycznych Polski. Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki Przyszłość energetyki słonecznej na tle wyzwań energetycznych Polski Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki Polski system energetyczny na rozdrożu 40% mocy w elektrowniach ma więcej niż 40 lat - konieczność

Bardziej szczegółowo

Symulacja ING: wpływ technologii na ograniczenie emisji CO 2. Rafał Benecki, Główny ekonomista, ING Bank Śląski Grudzień 2018

Symulacja ING: wpływ technologii na ograniczenie emisji CO 2. Rafał Benecki, Główny ekonomista, ING Bank Śląski Grudzień 2018 Symulacja ING: wpływ technologii na ograniczenie emisji CO 2 Rafał Benecki, Główny ekonomista, ING Bank Śląski Grudzień 2018 Źródła emisji CO2 Odejście od energetyki opartej na węglu kluczowe dla ograniczenia

Bardziej szczegółowo

Zmiany w środowisku naturalnym

Zmiany w środowisku naturalnym Zmiany w środowisku naturalnym Plan gospodarki niskoemisyjnej jedną z form dążenia do czystszego środowiska naturalnego Opracował: Romuald Meyer PGK SA Czym jest efekt cieplarniany? Ziemia posiada atmosferę

Bardziej szczegółowo

Metan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników spalinowych.

Metan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników spalinowych. XXXII Konferencja - Zagadnienia surowców energetycznych i energii w energetyce krajowej Sektor paliw i energii wobec nowych wyzwań Metan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp Odnawialne źródła energii 72

Spis treści. Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp Odnawialne źródła energii 72 Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp 19 1_ Charakterystyka obecnego stanu środowiska 21.1. Wprowadzenie 21.2. Energetyka konwencjonalna 23.2.1. Paliwa naturalne, zasoby

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH

WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Andrzej Patrycy* WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH 1. Węgiel

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA

Krzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA Krzysztof Stańczyk CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2008 Spis treści Wykaz skrótów...7 1. Wprowadzenie...11 1.1. Wytwarzanie i uŝytkowanie energii na świecie...11

Bardziej szczegółowo

ENERGETYKA JĄDROWA. Stanisław Drobniak INSTYTUT MASZYN CIEPLNYCH. 2. Podstawy fizyczne energetyki jądrowej.

ENERGETYKA JĄDROWA. Stanisław Drobniak INSTYTUT MASZYN CIEPLNYCH. 2. Podstawy fizyczne energetyki jądrowej. EKOLOGA ENERGETYKA ( stan obecny i perspektywy rozwoju ) Stanisław Drobniak NSTYTUT MASZYN CEPLNYCH 1. Analiza trendów zużycia. 2. Podstawy fizyczne energetyki jądrowej. 3. Przegląd konstrukcji reaktorów

Bardziej szczegółowo

ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA I OSZCZĘDZANIE ENERGII

ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA I OSZCZĘDZANIE ENERGII ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA I OSZCZĘDZANIE ENERGII Główne źródła energii w Polsce W Polsce głównym źródłem energii są paliwa kopalne: - węgiel kamienny, - węgiel brunatny - ropa naftowa, - gaz ziemny. Należą one

Bardziej szczegółowo

Jak powstają decyzje klimatyczne. Karol Teliga Polskie Towarzystwo Biomasy

Jak powstają decyzje klimatyczne. Karol Teliga Polskie Towarzystwo Biomasy Jak powstają decyzje klimatyczne Karol Teliga Polskie Towarzystwo Biomasy 1 SCENARIUSZE GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA 2 Scenariusz 1 Powstanie i wdrożenie wspólnej globalnej polityki klimatycznej (respektowanie

Bardziej szczegółowo

Aby pozbyć się nadmiaru CO2 z atmosfery należy go... Czerwiec Skompresować Wychwycić W jaki sposób przebiega technologia CCS? Dwutlenek węgla przeznaczony do geologicznego składowania pochodzi z obiektów

Bardziej szczegółowo

Innowacyjne technologie a energetyka rozproszona.

Innowacyjne technologie a energetyka rozproszona. Innowacyjne technologie a energetyka rozproszona. - omówienie wpływu nowych technologii energetycznych na środowisko i na bezpieczeństwo energetyczne gminy. Mgr inż. Artur Pawelec Seminarium w Suchej Beskidzkiej

Bardziej szczegółowo

Prawne aspekty przygotowania i realizacji w Polsce projektów demonstracyjnych typu CCS (car bon capture and storage) w kontekście składowania CO2.

Prawne aspekty przygotowania i realizacji w Polsce projektów demonstracyjnych typu CCS (car bon capture and storage) w kontekście składowania CO2. prof. nadzw. dr hab. Maciej Rudnicki kierownik katedry Prawa Zarządzania Środowiskiem Wydział Prawa KUL w Lublinie Prawne aspekty przygotowania i realizacji w Polsce projektów demonstracyjnych typu CCS

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia ENEGRA Elektrownie Ostrołęka SA w produkcji energii ze źródeł odnawialnych

Doświadczenia ENEGRA Elektrownie Ostrołęka SA w produkcji energii ze źródeł odnawialnych Doświadczenia ENEGRA Elektrownie Ostrołęka SA w produkcji energii ze źródeł odnawialnych Dzień dzisiejszy Elektrownia Ostrołę łęka B Źródło o energii elektrycznej o znaczeniu strategicznym dla zasilania

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność

Bardziej szczegółowo

LIDER WYKONAWCY. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/

LIDER WYKONAWCY. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/ LIDER WYKONAWCY PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów http://www.elturow.pgegiek.pl/ Foster Wheeler Energia Polska Sp. z o.o. Technologia spalania węgla w tlenie zintegrowana

Bardziej szczegółowo

Pakiet Klimatyczno- Energetyczny i 7. Program Badań i Technologii UE

Pakiet Klimatyczno- Energetyczny i 7. Program Badań i Technologii UE Dywersyfikacja dostaw ciepła dla Miasta Rybnik Pakiet Klimatyczno- Energetyczny i 7. Program Badań i Technologii UE Prof. Jerzy Buzek Poseł do Parlamentu Europejskiego Członek Komisji Przemysłu, Badań

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie ciepła odpadowego dla redukcji zużycia energii i emisji 6.07.09 1

Wykorzystanie ciepła odpadowego dla redukcji zużycia energii i emisji 6.07.09 1 Wykorzystanie ciepła odpadowego dla redukcji zużycia energii i emisji 6.07.09 1 Teza ciepło niskotemperaturowe można skutecznie przetwarzać na energię elektryczną; można w tym celu wykorzystywać ciepło

Bardziej szczegółowo

Odnawialne Źródła Energii (OZE)

Odnawialne Źródła Energii (OZE) Odnawialne Źródła Energii (OZE) Kamil Łapioski Specjalista energetyczny Powiślaoskiej Regionalnej Agencji Zarządzania Energią Kwidzyn 2011 1 Według prognoz światowe zasoby energii wystarczą na: lat 2 Energie

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej. Grzegorz Rudnik, KrZZGi2211

Wykorzystanie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej. Grzegorz Rudnik, KrZZGi2211 Wykorzystanie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej Grzegorz Rudnik, KrZZGi2211 Gaz ziemny- najważniejsze Gaz ziemny jest to rodzaj paliwa kopalnianego zwany potocznie błękitnym paliwem, jest

Bardziej szczegółowo

Specjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA. Nowe i odnawialne źródła energii

Specjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA. Nowe i odnawialne źródła energii Specjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA Nowe i odnawialne źródła energii Co wykładamy?? Prowadzimy również wykłady w języku angielskim! Konwersja energii, Nowoczesne źródła energetyki odnawialnej, Energetyka

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Odnawialne źródła Renewable energy sources Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Rodzaj przedmiotu: kierunkowy Poziom studiów: studia I stopnia forma studiów: studia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

NOWOCZESNE KOMORY SPALANIA BIOMASY - DREWNA DREWNO POLSKIE OZE 2016

NOWOCZESNE KOMORY SPALANIA BIOMASY - DREWNA DREWNO POLSKIE OZE 2016 NOWOCZESNE KOMORY SPALANIA BIOMASY - DREWNA 2016 OPAŁ STAŁY 2 08-09.12.2017 OPAŁ STAŁY 3 08-09.12.2017 Palenisko to przestrzeń, w której spalane jest paliwo. Jego kształt, konstrukcja i sposób przeprowadzania

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: ENERGETYKA Rodzaj przedmiot: specjalności obieralny Rodzaj zajęć: Wykład, laboratorium NEUTRALIZACJA I OCZYSZCZANIE SPALIN Neutralization and emission control Forma studiów:

Bardziej szczegółowo

Przemysł cementowy w Polsce

Przemysł cementowy w Polsce Przemysł cementowy w Polsce Przemysł cementowy w Polsce, pod względem wielkości produkcji znajduje się na siódmym miejscu wśród europejskich producentów cementu. Głęboka modernizacja techniczna, jaka miała

Bardziej szczegółowo

Człowiek a środowisko

Człowiek a środowisko 90-242 ŁÓDŹ ul. Kopcińskiego 5/11 tel: 0-42 678-19-20; 0-42 678-57-22 http://zsp15.ldi.pl ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH NR 15 Człowiek a środowisko 90-242 ŁÓDŹ ul. Kopcińskiego 5/11 tel: 0-42 678-19-20;

Bardziej szczegółowo

EFEKT CIEPLARNIANY. Efekt cieplarniany występuje, gdy atmosfera zawiera gazy pochłaniające promieniowanie termiczne (podczerwone).

EFEKT CIEPLARNIANY. Efekt cieplarniany występuje, gdy atmosfera zawiera gazy pochłaniające promieniowanie termiczne (podczerwone). Efekt cieplarniany występuje, gdy atmosfera zawiera gazy pochłaniające promieniowanie termiczne (podczerwone). Promieniowanie termiczne emitowane z powierzchni planety nie może wydostać się bezpośrednio

Bardziej szczegółowo

Stan obecny i perspektywy wykorzystania energii odnawialnej

Stan obecny i perspektywy wykorzystania energii odnawialnej Stan obecny i perspektywy wykorzystania energii odnawialnej Informacje ogólne Zdzisław Kusto Politechnika Gdańska UŻYTKOWANIE SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH Opracowane Opracowane według według IIASA IIASA ENERGETYKA

Bardziej szczegółowo

Technik urządzeo i systemów energetyki odnawialnej

Technik urządzeo i systemów energetyki odnawialnej Technik urządzeo i systemów Nauka trwa 4 lata, absolwent uzyskuje tytuł zawodowy: Technik urządzeń i systemów, wyposażony jest w wiedzę i umiejętności niezbędne do organizowania i wykonywania prac związanych

Bardziej szczegółowo

gospodarki energetycznej...114 5.4. Cele polityki energetycznej Polski...120 5.5. Działania wspierające rozwój energetyki odnawialnej w Polsce...

gospodarki energetycznej...114 5.4. Cele polityki energetycznej Polski...120 5.5. Działania wspierające rozwój energetyki odnawialnej w Polsce... SPIS TREŚCI Wstęp... 11 1. Polityka energetyczna Polski w dziedzinie odnawialnych źródeł energii... 15 2. Sytuacja energetyczna świata i Polski u progu XXI wieku... 27 2.1. Wstęp...27 2.2. Energia konwencjonalna

Bardziej szczegółowo

KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA

KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki

Bardziej szczegółowo

Dwutlenek węgla a zmiany klimatyczne

Dwutlenek węgla a zmiany klimatyczne Ryszard Wilk Sławomir Sładek Politechnika Śląska Dwutlenek węgla a zmiany klimatyczne Streszczenie W referacie przedstawiono w skrócie główne kierunki polityki energetycznej Unii Europejskiej. Ukierunkowanie

Bardziej szczegółowo

AUTOBUSY ELEKTRYCZNO-WODOROWE URSUS BUS S.A.

AUTOBUSY ELEKTRYCZNO-WODOROWE URSUS BUS S.A. AUTOBUSY ELEKTRYCZNO-WODOROWE URSUS BUS S.A. 1 Autobus jest środkiem komunikacji stanowiącym centralny element systemów transportu publicznego i będący skutecznym środkiem transportu ludzi. Podczas, gdy

Bardziej szczegółowo

wodór, magneto hydro dynamikę i ogniowo paliwowe.

wodór, magneto hydro dynamikę i ogniowo paliwowe. Obecnieprodukcjaenergiielektrycznejodbywasię główniewoparciuosurowcekonwencjonalne : węgiel, ropę naftową i gaz ziemny. Energianiekonwencjonalnaniezawszejest energią odnawialną.doniekonwencjonalnychźródełenergii,

Bardziej szczegółowo

Inwestycje proekologiczne w sektorze energetyki: doświadczenia krajowe i międzynarodowe firmy Vattenfall

Inwestycje proekologiczne w sektorze energetyki: doświadczenia krajowe i międzynarodowe firmy Vattenfall Inwestycje proekologiczne w sektorze energetyki: doświadczenia krajowe i międzynarodowe firmy Vattenfall Andrzej Rubczyński - Vattenfall Heat Poland S.A. Open Days 2008 Warszawa 27.10.2008 Vattenfall AB

Bardziej szczegółowo

STRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii. Warszawa, 1 grudnia 2011 r.

STRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii. Warszawa, 1 grudnia 2011 r. STRATEGICZNY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH Zaawansowane technologie pozyskiwania energii Warszawa, 1 grudnia 2011 r. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania

Bardziej szczegółowo

MODERNIZACJA SYSTEMU WENTYLACJI I KLIMATYZACJI W BUDYNKU ISTNIEJĄCYM Z WYKORZYSTANIEM GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA

MODERNIZACJA SYSTEMU WENTYLACJI I KLIMATYZACJI W BUDYNKU ISTNIEJĄCYM Z WYKORZYSTANIEM GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA MODERNIZACJA SYSTEMU WENTYLACJI I KLIMATYZACJI W BUDYNKU ISTNIEJĄCYM Z WYKORZYSTANIEM GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA WSTĘP Rośnie nasza świadomość ekologiczna, coraz bardziej jesteśmy przekonani, że zrównoważony

Bardziej szczegółowo

Kondensacja - teoria. Jak ogrzewać oszczędzając energię? Odpowiedź... KONDENSACJA. ... dowody? Podstawy kondensacji

Kondensacja - teoria. Jak ogrzewać oszczędzając energię? Odpowiedź... KONDENSACJA. ... dowody? Podstawy kondensacji Teoria KONDENSACJI Jak ogrzewać oszczędzając energię? Odpowiedź... KONDENSACJA... dowody? CZYM JEST KONDENSACJA? Ciepło uzyskane w wyniku reakcji spalania gazu ziemnego nazywamy ciepłem jawnym. Istnieje

Bardziej szczegółowo

Nowoczesna produkcja ciepła w kogeneracji. Opracował: Józef Cieśla PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa

Nowoczesna produkcja ciepła w kogeneracji. Opracował: Józef Cieśla PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa Nowoczesna produkcja ciepła w kogeneracji Opracował: Józef Cieśla PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa Wprowadzenie Wytwarzanie podstawowych nośników energii takich jak ciepło i energia elektryczna może

Bardziej szczegółowo

1. W źródłach ciepła:

1. W źródłach ciepła: Wytwarzamy ciepło, spalając w naszych instalacjach paliwa kopalne (miał węglowy, gaz ziemny) oraz biomasę co wiąże się z emisją zanieczyszczeń do atmosfery i wytwarzaniem odpadów. Przedsiębiorstwo ogranicza

Bardziej szczegółowo

Wykorzystajmy nasze odpady!

Wykorzystajmy nasze odpady! Wykorzystajmy nasze odpady! Chrońmy środowisko spalając, a nie składując odpady. Instalacje termicznego przetwarzania odpadów i ich zalety w ochronie środowiska 23.11.2010 Targi POLEKO, Poznań Mariusz

Bardziej szczegółowo

Odnawialne Źródła Energii (OZE) PREZENTACJA DLA MIESZKAŃCÓW GMINY ZIELONKI

Odnawialne Źródła Energii (OZE) PREZENTACJA DLA MIESZKAŃCÓW GMINY ZIELONKI Odnawialne Źródła Energii () PREZENTACJA DLA MIESZKAŃCÓW GMINY ZIELONKI CO TO JEST? Energia odnawialna to taka, której źródła są niewyczerpalne i których eksploatacja powoduje możliwie najmniej szkód w

Bardziej szczegółowo

EKOLOGIA GLOBALNA KLIMAT CO 2 ENERGIA

EKOLOGIA GLOBALNA KLIMAT CO 2 ENERGIA EKOLOGIA GLOBALNA KLIMAT CO 2 ENERGIA FAKTY BEZSPORNE Ludzi jest coraz więcej Aspiracje (potrzeby) kaŝdego człowieka rosną Zapotrzebowanie na energię rośnie Zapasy surowców energetycznych się

Bardziej szczegółowo

Opracował: Marcin Bąk

Opracował: Marcin Bąk PROEKOLOGICZNE TECHNIKI SPALANIA PALIW W ASPEKCIE OCHRONY POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Opracował: Marcin Bąk Spalanie paliw... Przy produkcji energii elektrycznej oraz wtransporcie do atmosfery uwalnia się

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013

Wykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013 Wykorzystanie węgla kamiennego Warszawa, 18 grudnia 2013 2 Zasoby kopalin energetycznych na świecie (stan na koniec 2012 r.) Ameryka Płn. 245/34/382 b. ZSRR 190/16/1895 Europa 90/3/150 Bliski Wschód 1/109/2842

Bardziej szczegółowo

Energia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie

Energia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie Energia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie ultrafioletowe, Promieniowanie widzialne, Promieniowanie

Bardziej szczegółowo

WYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY. INSTYTUT BADAWCZO-WDROŻENIOWY MASZYN Sp. z o.o.

WYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY. INSTYTUT BADAWCZO-WDROŻENIOWY MASZYN Sp. z o.o. WYSOKOTEMPERATUROWE ZGAZOWANIE BIOMASY ZASOBY BIOMASY Rys.2. Zalesienie w państwach Unii Europejskiej Potencjał techniczny biopaliw stałych w Polsce oszacowano na ok. 407,5 PJ w skali roku. Składają się

Bardziej szczegółowo

EKOLOGIA GLOBALNA KLIMAT CO 2 ENERGIA

EKOLOGIA GLOBALNA KLIMAT CO 2 ENERGIA EKOLOGIA GLOBALNA KLIMAT CO 2 ENERGIA 1 FAKTY BEZSPORNE Ludzi jest coraz więcej Aspiracje (potrzeby) kaŝdego człowieka rosną Zapotrzebowanie na energię rośnie Zapasy surowców energetycznych się wyczerpują

Bardziej szczegółowo

EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK

EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII mgr Małgorzata GÓRALCZYK Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Pracownia Badań Strategicznych, ul. Wybickiego

Bardziej szczegółowo

Niska emisja sprawa wysokiej wagi

Niska emisja sprawa wysokiej wagi M I S EMISJA A Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Suwałkach Sp. z o.o. Niska emisja sprawa wysokiej wagi Niska emisja emisja zanieczyszczeń do powietrza kominami o wysokości do 40 m, co prowadzi do

Bardziej szczegółowo

Kongres Innowacji Polskich KRAKÓW 10.03.2015

Kongres Innowacji Polskich KRAKÓW 10.03.2015 KRAKÓW 10.03.2015 Zrównoważona energetyka i gospodarka odpadami ZAGOSPODAROWANIE ODPADOWYCH GAZÓW POSTPROCESOWYCH Z PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO DO CELÓW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Marek Brzeżański

Bardziej szczegółowo

Plany do 2020, czyli myśl globalnie działaj lokalnie Marek Ściążko Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. >1.5 t węgla/osobę 1

Plany do 2020, czyli myśl globalnie działaj lokalnie Marek Ściążko Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. >1.5 t węgla/osobę 1 Plany do 2020, czyli myśl globalnie działaj lokalnie Marek Ściążko Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla >1.5 t węgla/osobę 1 Stan aktualny Węgiel, jako surowiec energetyczny poddawany jest krytyce z uwagi

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,

Bardziej szczegółowo

Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej

Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej OTRZYMYWANIE PALIWA GAZOWEGO NA DRODZE ZGAZOWANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej Dlaczego termiczne przekształcanie

Bardziej szczegółowo

Rekomendacja uczestników konferencji obywatelskiej na temat technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS)

Rekomendacja uczestników konferencji obywatelskiej na temat technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS) Rekomendacja uczestników konferencji obywatelskiej na temat technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS) Spis treści 1. Generalne informacje o CCS... 3 2. CCS w wymiarze krajowym....4 3. CCS w wymiarze

Bardziej szczegółowo

OZE - Odnawialne Źródła Energii

OZE - Odnawialne Źródła Energii OZE - Odnawialne Źródła Energii Aleksandra Tuptyoska, Wiesław Zienkiewicz Powiślaoska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Kwidzyn 2011 1 Energie odnawialne to takie, których źródła są niewyczerpalne

Bardziej szczegółowo

Komfort Consulting. Stan obecny i perspektywy dla inwestycji w OZE i Energetyki w Polsce. Sosnowiec, 20 Października 2010

Komfort Consulting. Stan obecny i perspektywy dla inwestycji w OZE i Energetyki w Polsce. Sosnowiec, 20 Października 2010 Stan obecny i perspektywy dla inwestycji w OZE i Energetyki w Polsce Sosnowiec, 20 Października 2010 Janusz Starościk - KOMFORT CONSULTING 20/10/2010 Internal reserves all rigs even in the event of industrial

Bardziej szczegółowo

Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność

Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska

Bardziej szczegółowo

Rtęć w przemyśle. Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci do atmosfery

Rtęć w przemyśle. Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci do atmosfery Rtęć w przemyśle Konwencja, ograniczanie emisji, technologia 26 listopada 2014, Warszawa Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci

Bardziej szczegółowo

PROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS. ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE

PROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS. ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE PROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE Joanna Schmid Wiceprezes Zarządu Tauron PE Warszawa, 16.06.2011r. 1 13,9 % udział w krajowym rynku energii elektrycznej

Bardziej szczegółowo

Załącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki)

Załącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki) Załącznik 1. Propozycja struktury logicznej Programu (cele i wskaźniki) CEL GŁÓWNY: Wypracowanie rozwiązań 1 wspierających osiągnięcie celów pakietu energetycznoklimatycznego (3x20). Oddziaływanie i jego

Bardziej szczegółowo

M.o~. l/i. Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego w Olecku ul. Kościuszki 29, 19-400 Olecko

M.o~. l/i. Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego w Olecku ul. Kościuszki 29, 19-400 Olecko l/i M.o~. Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego w Olecku ul. Kościuszki 29, 19-400 Olecko Adres e-mail szkoły:dyrektor@lo.olecko.pl Telefon: +875234183 Nauczyciel chemii: mgr Teresa Świerszcz

Bardziej szczegółowo

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Podstawowe określenia, jednostki i wskaźniki w obliczeniach i analizach energetycznych

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Podstawowe określenia, jednostki i wskaźniki w obliczeniach i analizach energetycznych Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Podstawowe określenia, jednostki i wskaźniki w obliczeniach i analizach energetycznych Pierwotne nośniki energii Do pierwotnych nośników energii

Bardziej szczegółowo

Kierunki i dobre praktyki wykorzystania biogazu

Kierunki i dobre praktyki wykorzystania biogazu Kierunki i dobre praktyki wykorzystania biogazu Paulina Łyko Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisław Staszica w Krakowie Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców

Bardziej szczegółowo

Konsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej.

Konsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej. Marcin Panowski Politechnika Częstochowska Konsekwencje termodynamiczne podsuszania paliwa w siłowni cieplnej. Wstęp W pracy przedstawiono analizę termodynamicznych konsekwencji wpływu wstępnego podsuszania

Bardziej szczegółowo

Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach Toruń, 22 kwietnia 2008 Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. Zrównoważona polityka energetyczna Długotrwały rozwój przy utrzymaniu

Bardziej szczegółowo

Konkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego. Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010

Konkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego. Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010 Konkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010 1 Wymiary optymalizacji w układzie trójkąta energetycznego perspektywa makro Minimalizacja kosztów dostarczanej

Bardziej szczegółowo

Jest jedną z podstawowych w termodynamice wielkości fizycznych będąca miarą stopnia nagrzania ciał, jest wielkością reprezentującą wspólną własność

Jest jedną z podstawowych w termodynamice wielkości fizycznych będąca miarą stopnia nagrzania ciał, jest wielkością reprezentującą wspólną własność TEMPERATURA Jest jedną z podstawowych w termodynamice wielkości fizycznych będąca miarą stopnia nagrzania ciał, jest wielkością reprezentującą wspólną własność dwóch układów pozostających w równowadze

Bardziej szczegółowo

grupa a Człowiek i środowisko

grupa a Człowiek i środowisko grupa a Człowiek i środowisko................................................. Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 18 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową

Bardziej szczegółowo

Praca kontrolna semestr IV Przyroda... imię i nazwisko słuchacza

Praca kontrolna semestr IV Przyroda... imię i nazwisko słuchacza Praca kontrolna semestr IV Przyroda.... imię i nazwisko słuchacza semestr 1. Ilustracja przedstawia oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór roku. Uzupełnij zdania brakującymi informacjami,

Bardziej szczegółowo

Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza

Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl Biomasa Stałe i ciekłe substancje

Bardziej szczegółowo

PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ

PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ SEMINARIUM STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZEMYSŁU U CHEMICZNEGO W POLSCE Marek Ściążko WARSZAWA 15 MAJA 2012 1/23 STRATEGIA działalno alności

Bardziej szczegółowo

Wpływ motoryzacji na jakość powietrza

Wpływ motoryzacji na jakość powietrza Instytut Pojazdów Samochodowych i Silników Spalinowych Marek Brzeżański Wpływ motoryzacji na jakość powietrza Spotkanie Grupy Roboczej ds. Ochrony Powietrza i Energetyki Urząd Marszałkowski Województwa

Bardziej szczegółowo

Proekologiczne odnawialne źródła energii : kompendium / Witold M. Lewandowski, Ewa Klugmann-Radziemska. Wyd. 1 (WN PWN). Warszawa, cop.

Proekologiczne odnawialne źródła energii : kompendium / Witold M. Lewandowski, Ewa Klugmann-Radziemska. Wyd. 1 (WN PWN). Warszawa, cop. Proekologiczne odnawialne źródła energii : kompendium / Witold M. Lewandowski, Ewa Klugmann-Radziemska. Wyd. 1 (WN PWN). Warszawa, cop. 2017 Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRYCZNYCH w Gorzowie Wlkp. Technik energetyk Technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRYCZNYCH w Gorzowie Wlkp. Technik energetyk Technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRYCZNYCH w Gorzowie Wlkp. Technik energetyk Technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej Patrząc na szybko rozwijającą się gospodarkę, ciągle rosnące zapotrzebowanie na energię

Bardziej szczegółowo

Polski węgiel dla potrzeb gospodarki w Polsce

Polski węgiel dla potrzeb gospodarki w Polsce Polski węgiel dla potrzeb gospodarki w Polsce Zmiany w miksie energetycznym Unii Europejskiej Unia Europejska 1990 stałe paliwa 2017 paliwo jądrowe 26% 20% paliwo jądrowe 31% stałe paliwa 39% Unia Europejska

Bardziej szczegółowo

http://www.checiny.pl/asp/pliki/foto/mapa_polski.jpg 29.04.2016r.

http://www.checiny.pl/asp/pliki/foto/mapa_polski.jpg 29.04.2016r. Eko-Chęciny Ochrona klimatu w naszej okolicy (Gminie Chęciny) w ostatnich latach bardzo się rozwija. Coraz większa liczba osób wykazuje zainteresowanie ochroną środowiska zakładając ekologiczne kolektory

Bardziej szczegółowo

Pompy ciepła 25.3.2014

Pompy ciepła 25.3.2014 Katedra Klimatyzacji i Transportu Chłodniczego prof. dr hab. inż. Bogusław Zakrzewski Wykład 6: Pompy ciepła 25.3.2014 1 Pompy ciepła / chłodziarki Obieg termodynamiczny lewobieżny Pompa ciepła odwracalnie

Bardziej szczegółowo