PRZEWODNIK UNIA EUROPEJSKA DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH

Transkrypt

1 PRZEWODNIK UNIA EUROPEJSKA DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Wrocław 2013

2

3 Publikacja wydana przez Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct - Wrocław Wrocław 2013 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct w latach Podana informacja nie odzwierciedla opinii Unii Europejskiej. Opinie wyrażone w niniejszej publikacji są jedynie opiniami autora (autorów) i w żadnym wypadku nie stanowią oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

4 2

5 Słowo wstępu Szanowni Państwo, społeczeństwo obywatelskie jako temat w agendzie europejskiej pojawiło się po roku 1976, jednak dopiero 20 lat później w traktacie Nicejskim organizacje pozarządowe i inni społeczni aktorzy zostali uznani przez instytucje Unii Europejskiej. Dziś oddajemy w Państwa dłonie publikacje, która jest przewodnikiem dla każdego pracownika organizacji pozarządowej, który chce zrozumieć i uzyskać wiedzę o tym jak wspierane jest społeczeństwo obywatelskie. Publikacja została podzielona na 3 części, a każda z nich zawiera wyselekcjonowane informacje dotyczące możliwości zaangażowania się w inicjatywy, nawiązania kontaktu z instytucjami Unii Europejskiej lub przyłączenia się do interesujących Państwa platform i sieci organizacji pozarządowych Liczymy, że publikacja stanie się ważnym i cennym źródłem informacji dla Państwa organizacji, a także przyczyni się do lepszego korzystania z przysługujących Państwu praw na terenie zjednoczonej Europy. Życzymy przyjemnej lektury. Zespół Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct-Wrocław 3

6 DZIAŁ I INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 4

7 Europejski Komitet Ekonomiczno Społeczny (The European Economic and Social Comittee, EESC) Organizacje pozarządowe i ich interesy są różnie reprezentowane w poszczególnych instytucjach Unii Europejskiej. Komitet jest jedynym ciałem, którego członkami są przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego. Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny jest instytucją, która powstała na bazie Traktatu Rzymskiego, ma ona za zadanie podkreślić rolę jaką odgrywają obywatele w Unii Europejskiej. Został on utworzony w roku 1957 jako forum dyskusyjne w sprawach jednolitego rynku. Obecnie zaś jego celem jest zapewnienie organizacjom, instytucjom, mediom i obywatelom informacji i możliwości wpływu na prace legislacyjne w Unii Europejskiej. W jego skład wchodzą grupy interesu czyli reprezentanci związków zawodowych, pracodawców, pracowników, konsumentów, rolników oraz organizacji pozarządowych. Komitet liczy 353 członków, którzy nominowani są przez rządy krajów unijnych. Ich kandydaturę rozpatruję Rada Unii Europejskiej i to ona podejmuje ostateczną decyzję. W przeciwieństwie do innych instytucji członkowie EKES nie pobierają wynagrodzenia, lecz diety na pokrycie kosztów uczestnictwa w posiedzeniach. Kraje unijne posiadają różną liczbę reprezentantów, Polska obecnie ma 21 członków. Grupa III Komitet podzielony jest na 3 grupy: pracodawcy, pracownicy oraz różne grupy interesu i tu właśnie znajdują się przedstawiciele organizacji pozarządowych. Członkowie grupy trzeciej to przedstawiciele: organizacji farmerskich, małego biznesu, fundacji, organizacji non profit, obrońców praw konsumenckich, organizacji ochrony środowiska, gender i równości płci, organizacji młodzieżowych, organizacji skupiających mniejszości narodowe, osób niepełnosprawnych, czy przedstawicieli ośrodków akademickich. 5

8 Grupa trzecia liczy obecnie 111 członków, Polscy reprezentanci to: Balon Krzysztof - Sekretarz Rady Programowej, Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS). Kamieniecki Krzysztof Wiceprezes Instytutu na rzecz Ekorozwoju (InE). Pater Krzysztof były Wiceprzewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP). Plakwicz Jolanta Konsultant ds. płci społeczno-kulturowej i różnorodności, doradca ds. międzynarodowych. Polskie Lobby Kobiet (PLK). Serafin Władysław Prezes Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (KZRKiOP), wiceprezes Komitetu Zawodowych Organizacji Rolniczych przy UE (COPA). Tiszbierek Teresa Wiceprezes Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej (ZOSPRP). Jak się zaangażować? Komitet otwarty jest na wszystkie grupy społeczne, nie każdy jednak wie jak się zaangażować w jego działania dlatego przedstawiamy Państwu poniżej kilka propozycji: Lista mailingowa: Istnieje możliwość dodania adresu mailowego w celu: dostępu do opiniowanych aktów, otrzymywania wniosków z posiedzeń, powiadomień o publikacjach, organizowanych eventach, spotkaniach, seminariach podczas których możemy wypowiedzieć się na temat działań Unii Europejskiej. Informacje na stronie: 6

9 Wizyta studyjna: Komitet chętnie przyjmuje wizyty studyjne, szczególnie członków społeczeństwa obywatelskiego, a także studentów, którzy specjalizują się w studiach europejskich. Grupy mają możliwość zapoznania się z działaniem komitetu i jego rolą. Wnioski dostępne są na stronie: en.visit-the-eesc Civil Society Prize: Jest to nagroda stworzona w roku 2006 i przyznawana za inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich poziomach: europejskim, narodowym, regionalnym i lokalnym. Aby otrzymać nagrodę za konkretne działanie musi być ono kreatywne, innowacyjne i dające długoterminowe efekty, a także mieć pozytywny wpływ na wizerunek Unii Europejskiej i procesu integracyjnego. Więcej informacji na stronie: Inne możliwości zaangażowania się w działania Komitetu na stronie: Komisja Europejska Komisja Europejska to tzw. organ wykonawczy Unii Europejskiej, który reprezentuje jej interesy. Składa się ona z 28 komisarzy, którzy nie reprezentują interesu swojego kraju, lecz całej Unii Europejskiej. Komisja czuwa nad politykami, budżetem, egzekwuje stosowanie prawa europejskiego wraz z Trybunałem i zajmuje się ustalaniem celów i priorytetów działań. Ta funkcja jest niezwykle ważna dla organizacji pozarządowych, bowiem Komisja Europejska ma obowiązek konsultować propozycje aktów legislacyjnych. Robi to dyskutując z Komitetem Ekonomiczno - Społecznym, ale także pozwala wypowiedzieć się obywatelom i organizacjom pozarządowym. Ważny jest również fakt, że każda z Dyrekcji Generalnych (DG) Komisji ma możliwość konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim i słuchania opinii w kwestiach proponowanych rozwiązań. 7

10 Jak się zaangażować? Debatuj nad przyszłością UE: Jeżeli masz zdanie na temat działań Unii Europejskiej i chcesz by zostało wysłuchane lub masz mnóstwo pytań dotyczących Europy to możesz wziąć udział w dialogu europejskim. Rok 2013 został nazwany rokiem obywateli, aby pokazać jak ważna jest opinia europejczyków. Wśród wielu inicjatyw zachęcających do wypowiadania się w wybranych krajach odbywały się spotkania z przedstawicielami instytucji Unii Europejskiej. Rozmawiano nie tylko na temat przyszłości Europy, ale także o teraźniejszości. Poruszano trudne pytania, jak kryzys i bezrobocie, mówiono również o strefie euro i społeczeństwie obywatelskim. Komisja Europejska w roku 2014 nadal będzie organizować debaty i spotkania, na które każdy może się zarejestrować, a podczas spotkania zadać pytanie przedstawicielom Unii Europejskiej. Więcej informacji i terminów: Konsultacje: Komisja Europejska jako instytucja proponująca akty prawne pyta obywateli o zdanie. Jako przedstawiciel swojej organizacji pozarządowej możesz brać udział w konsultacjach on-line, które dotyczą wszystkich sfer działalności Unii Europejskiej. Możesz wypowiedzieć się co sądzisz o proponowanych aktach. Głos Twój i Twojej organizacji dotyczyć może zagadnień ogólnych jak np. ocena konkretnej polityki lub wprowadzanych zmian i ulepszeń, ale także sytuacji czy problemu który został zaobserwowany w Twoim regionie jak np. nowe źródła energii w tym gaz łupkowy. Głosy z konsultacji są opracowywane i przedstawiane w raportach by obywatele mogli widzieć jak oceniają dane zagadnienie inni europejczycy. Dostęp do konsultacji on-line na stronie: 8

11 Spotkania w przedstawicielstwie: Jeżeli chcesz by głos twojej organizacji pozarządowej został usłyszany w Komisji możesz skontaktować się z jej Przedstawicielstwem w Polsce w Warszawie przy ulicy Jasnej 14/16a lub we Wrocławiu przy ulicy Widok 10. Przedstawicielstwa często organizują spotkania podczas których masz możliwość dyskusji, debaty, zabrania głosu na tematy ważne dla Ciebie i Twojej organizacji. Dodatkowo zapraszani są nie tylko eksperci, ale eurodeputowani i osoby decyzyjne w Unii Europejskiej. Postulaty i opinie z takich spotkań są przekazywane do Komisji Europejskiej. Więcej informacji na stronie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce: index_pl.htm Współpraca z Dyrekcjami Generalnymi: Europejska dzieli się na służby i wydziały, które określa się mianem Dyrekcji Generalnych, niektóre z nich w swoich działaniach korzystają z pomocy i wsparcia organizacji pozarządowych. Obszary działań Komisji często bowiem poruszają problematykę społeczną jak np. pomoc humanitarna, środowisko, czy zdrowie publiczne. Każda z Dyrekcji w sposób indywidualny podchodzi do współpracy z organizacjami i proponuje różne jej formy, oczywiście w zgodzie z wytycznymi Komisji Europejskiej i ogólnymi przepisami dotyczącymi tej kooperacji. Organizacje pozarządowe pełnią najczęściej rolę informatora, który wyposaża w niezbędna wiedzę osoby odpowiedzialne za tworzenie dokumentów i propozycji zmian. Więcej informacji na temat Dyrekcji na stronie Komisji Europejskiej: 9

12 Parlament Europejski Parlament Europejski razem z Komisją Europejską i Radą Europejską jest najważniejszą instytucją w procesie tworzenia aktów prawnych w UE. Parlament otwarty jest na obywateli, ich opinii i głosu, współpracuje z organizacjami poprzez dotacje i finansowanie projektów, ale także proponuje szereg innych rozwiązań, które możesz wykorzystać w swojej pracy dla organizacji pozarządowych. Parlament Europejski prowadzi specjalny dział informacyjny dla obywateli, w którym oferuje różnego rodzaju możliwości kontaktu i uczestniczenia w jego działaniach. W związku z tym, iż w maju 2014 roku odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego ważne jest podkreślanie faktu, że wybierając eurodeputowanych mamy realny wpływ na decyzje podejmowane w Unii Europejskiej. Więcej informacji na temat wyborów na stronie: Jak się zaangażować? Petycja. Każdy z obywateli UE działając indywidualnie lub z innymi osobami może w dowolnym czasie skorzystać z przysługującego mu prawa złożenia petycji do Parlamentu Europejskiego w sprawie, która wchodzi w zakres działalności UE oraz dotyczy bezpośrednio tej osoby lub osób. Prawo do złożenia petycji przysługuje również przedsiębiorstwom, organizacjom i stowarzyszeniom, które posiadają siedzibę na terenie Unii Europejskiej. Twoja petycja może dotyczyć spraw takich jak np. ochrona konsumenta, łamanie podstawowych praw na rynku wewnętrznym, a nawet polityki społecznej. Petycję można sporządzić w dowolnym języku urzędowym UE, po uznaniu jej za dopuszczalną, czyli taką w której opisany problem leży w kompetencji UE Parlament może podjąć różne kroki służące do wyjaśnienia sprawy. Więcej informacji znajdziesz na stronie Parlamentu Europejskiego. 10

13 Kontakt z posłem: Posłowie do Parlamentu Europejskiego reprezentują obywateli Unii Europejskiej, dlatego ważne jest podkreślanie że mamy prawo kontaktu z nimi, możemy poprosić o wyjaśnienie i informacje lub zapoznać ich z danym problemem. Posłowie pracują w komisjach, które odpowiedzialne są za dziedziny życia społecznego i sfery działań UE, warto więc kontaktować się z tym posłem, który bezpośrednio zajmuje się interesującą nas sprawą czy problemem. Łatwo i skutecznie można wyszukać posłów dzięki stronie Parlamentu Europejskiego: Social Media: Parlament Europejski aktywnie korzysta z możliwości komunikacji z obywatelami poprzez social media. Jest to kanał dający możliwości szybkiej reakcji z naszej strony. Uzyskujemy dostęp do źródła wiedzy o tym co dzieje się w Parlamencie, ale także otrzymujemy możliwość komentowania i wyrażania swojej opinii. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik praw obywatelskich to niezależny i bezstronny organ, rozpatrujący sprawy związane z administracją UE. Rzecznik bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach, organach i jednostkach organizacyjnych UE. Może on stwierdzić niewłaściwe administrowanie w przypadku, gdy instytucja nie przestrzega praw podstawowych, przepisów lub zasad prawa czy też zasad dobrej administracji. Skargi mogą dotyczyć elementów twojej codziennej pracy dla organizacji pozarządowej np. problemów z zaproszeniami do składania ofert, sporów wynikających z umów z UE, opóźnień w płatnościach, nieuzasadnionej zwłoki, naruszenia praw podstawowych. Więcej informacji znajdziesz na stronie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich: 11

14 DZIAŁ II SIECI I EUROPEJSKIE ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 12

15 Działanie w grupie pozwala nie tylko na zwiększenie efektywności pracy Twojej organizacji, ale także zapewnia ci dostęp do informacji i sprawi, że będziesz miał głos w kwestiach dotyczących dziedziny w której pracujesz. Poniżej zaprezentujemy kilka organizacji, stowarzyszeń i sieci działających na poziomie europejskim. Sieci: The Civil Society Contact Group: Sojusz organizacji pozarządowych ze środowisk związanych z kulturą, środowiskiem, edukacją, rozwojem, prawami człowieka, zdrowiem publicznym i kobietami. Tysiące organizacji pozarządowych z Europy dzięki Contact Group ma szansę reprezentować swoje interesy. Sieć organizuje spotkania i eventy na których możesz wyrazić swoje zdania na temat funkcjonowania i działania Unii Europejskiej. Twoja organizacja ma również szansę na zapoznanie się z bogatą ofertą publikacji i materiałów dotyczących najnowszych wydarzeń taki jak np. wybory do parlamentu europejskiego, przewodników które wyjaśniają jak działa Unia Europejska i jak możesz zaangażować się wraz ze swoja organizacją w działania na poziomie europejskim. Więcej informacji na stronie: The European Civil Society Platform: Powstała w roku 2005 jako odpowiedź organizacji społecznych na politykę edukacyjną Unii Europejskiej. Sieć zapewnia swoim członkom dostęp do informacji i pomaga zaangażować się w toczące się na poziomie europejskim debaty na temat edukacji. Sieć dostarcza ulotki informacyjne i wydaje opinie dotyczące konkretnych propozycji. Dodatkowo organizuje i zachęca do udziału w kampania społecznych. Więcej informacji na stronie: 13

16 Platforma Społeczna: Platforma europejskich organizacji pozarządowych, której celem jest promowanie sprawiedliwości społecznej, równości i demokracji. Platforma Społeczna jest otwarta dla wszystkich sieci lub federacji z sektora non profit w dziedzinie społecznej na szczeblu europejskim. Co robi platforma społeczna? Różnego rodzaju kampanie, których celem jest: przedstawienie problemu wykluczenia społecznego, aktywne promowanie prawa dostępu każdego człowieka do godnego życia, działanie na rzecz walki z ubóstwem, promowanie postępu na rynku pracy, działanie na rzecz przestrzegania praw człowieka, a także promowanie powszechnego dostępu do wysokiej jakości usług publicznych oraz propagowanie dialogu obywatelskiego. W związku z tym członkowie Social Platform współpracują z przedstawicielami wielu instytucji i agencji UE m.in.: Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Agencji Praw Podstawowych. Więcej informacji na stronie: The European network of ational Civil Society Associations ENNA: Sieć organizacji społecznych otrzymująca wsparcie z Komisji Europejskiej. Jej celem jest promowanie działalności społecznej i non profit. ENNA wśród swoich działań proponuje również te, które skierowane są do państw grupy Wyszehradzkiej czyli: Polski, Czech, Węgier i Słowacji celem wsparcia ich w integracji europejskiej. W ramach Sieci organizacje mają dostęp do forum i do specjalnej przestrzeni gdzie można wymieniać się informacjami na temat ważnych społecznie wydarzeń. Więcej na stronie internetowej: GO Voice: Sieć reprezentująca 83 organizacje pozarządowe aktywne w dziedzinie pomocy humanitarnej. Informacje na stronie:

17 European Liaison Office: Platforma organizacji pozarządowy i think tanków, które zaangażowane są w działalność na rzecz pokoju i rozwiązywania konfliktów. Aktywnie lobbuje Unię Europejską w tej dziedzinie starając się o tworzenie nowych instrumentów i aktywne zaangażowanie Europy w kwestiach pokojowego rozwiązywania konfliktów i zarządzania kryzysami. Więcej informacji na stronie: European Civil Society etwork: Sieć, która zajmuje się kwestiami integracji i rozszerzenia Unii Europejskiej. Jednoczy 15 partnerów z krajów takich jak: Niemcy, Polska, Francja, Szwecja, Hiszpania, Włochy reprezentujących różne dziedziny nauk. Sieć składa się z grup roboczych które odpowiedzialne są za poszczególnie obszary działań. Więcej informacji na stronie: CO CORD: Federacja organizacji pozarządowych, której celem jest stymulowanie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i uzyskanie wpływu w instytucjach Europejskich. Więcej informacji na stronie: Green 10: Największa europejska sieć organizacji pozarządowych zajmujących się kwestią środowiska naturalnego. Więcej informacji na stronie: EYCA- The European Year of Citizens Alliance: Sieć europejskich organizacji społecznych, które chcą promować aktywność obywatelską i demokrację. Powstała jako odpowiedź na Europejski Rok Obywateli. Warto odwiedzić stronę internetową, aby zapoznać się z proponowanymi wydarzeniami takimi jak: spotkania, konferencje czy seminaria, które są okazją do zabrania głosu i wymiany doświadczeń. Informacje na stronie: 15

18 EU. GO Dobrze znany organizacjom portal ngo.pl ma również wersję europejska, na której można przeczytać o nowościach związanych z Unią Europejską istotnych dla działań organizacji pozarządowych. Informacja na stronie: PROGRESS: W ramach programu PROGRESS Komisja Europejska stworzyła kilka sieci, które działają w Europie. Ich działania obejmują bezdomnych, dzieci, osoby wykluczone, migrantów, osoby zagrożone ubóstwem, sojusze na rzecz integracji, organizacje kobiet, platformy organizacji zajmujących się osobami niepełnosprawnymi, mniejszością Romską, rasizmem. Więcej informacji i lista organizacji na stronie internetowej Komisji Europejskiej: 16

19 DZIAŁ III EUROPEJSKA INICJATYWA OBYWATELSKA 17

20 Europejska Inicjatywa Obywatelska To nowa szansa na wywieranie wpływu w systemie decyzyjnym Unii Europejskiej i możliwość zwrócenia uwagi osób decyzyjnych na problemy ważne dla Europejczyków. Inicjatywa daje możliwość milionowi obywateli kształtowania polityk europejskich. Jako organizacja pozarządowa możecie włączyć się w tą procedurę na dwóch poziomach. Wasi członkowie jako twórcy propozycji lub wasza organizacja jako partner promujący inicjatywę. Do prowadzenia inicjatywy i zbierania głosów wymagane jest powołanie komitetu i spełnienie wszystkich wymogów prawnych i formalnych. Inicjatywa musi mieć charakter europejski, a w komitecie znajdować się osoby z innych krajów. Dlatego ważne jest rozwijanie sieci kontaktów, które pomogą wam w realizacji waszej propozycji. Ważne jest to, że inicjatywą nie może kierować Twoja organizacja, może ją promować i wspierać, całością zbierania głosów zajmuje się komitet. Te dwie możliwości wiążą się z różnymi obowiązkami, poniżej przedstawiamy ich analizę. Mam własna inicjatywę: Najpierw musisz się upewnić, że Twój pomysł dotyczy obszaru jednej z polityk Unii Europejskiej, a Komisja Europejska jest uprawniona do działania. Niektóre obszary mogą nadal pozostawać w kwestii państw członkowskich i Twoja inicjatywa nie będzie mogła zostać urzeczywistniona. Jeżeli chcesz z nią wystąpić musisz zapoznać się z traktatami UE i wiedzieć na jakiej podstawie zgłaszasz swoja propozycję. Komitet powołany do realizacji inicjatywy musi składać się z obywateli zamieszkałych w co najmniej siedmiu różnych państwach członkowskich. Na stronie Komisji Europejskiej odnajdziesz specjalne narzędzia służące rejestracji Twojej inicjatywy a także system, który pomoże ci gromadzić dane on-line. Informacje na stronie: citizens-initiative/public/competences 18

21 Chcę poprzeć inicjatywę: Chcesz się zaangażować? Na stronie Komisji Europejskiej znajdziesz wszystkie aktualnie trwające inicjatywy, które możesz poprzeć. Oddawanie głosu jest przyjazne użytkownikowi. Dzięki specjalnej stronie masz możliwość zapoznania się z twórcami inicjatywy i jej głównymi celami i założeniami. Jeżeli Twoja organizacja pozarządowa działa w podobnym obszarze możesz skontaktować się z twórcami danej propozycji i wspólnie działać na rzecz promowania danego aktu i zachęcania osób do oddawania głosu popierającego inicjatywę. Twoja organizacja może prowadzić kampanię przyczyniającą się do jej realizacji. Trwające inicjatywy odnajdziesz na stronie: ec.europa. eu/citizens-initiative/public/initiatives/ongoing Milion i co dalej? Komisja Europejska analizuje inicjatywę w terminie 3 miesięcy od chwili jej otrzymania. Może spotkać się z organizatorami celem wyjaśnienia propozycji, dodatkowo organizatorzy mogą wziąć dział w wysłuchaniu publicznym. Komisja przedstawia oficjalną odpowiedź, w której wyjaśnia czy zamierza podjąć działania czy nie. 19

22 Publikacja została opracowana w oparciu o źródła: pl.htm At-yourservice. html;jsessionid=60d75d296b345943f36a17f f6. node2 20

23 EUROPE DIRECT WROCŁAW Ul. Legnicka Wrocław Znajdziesz nas na Facebooku, Twitterze i YouTube Poniedziałek: Wtorek: Środa: Mail: europedirect-wroclaw@europedirect-wroclaw.pl Tele: GG: www: europedirect-wroclaw.pl

24