FRANKLIN CLARENCE MARS OD SŁODYCZY DO FORTUNY WIZERUNKOWY DEKALOG MĘŻCZYZNY POLISH DESIGN

Transkrypt

1 FRANKLIN CLARENCE MARS OD SŁODYCZY DO FORTUNY WIZERUNKOWY DEKALOG MĘŻCZYZNY POLISH DESIGN Sztuka posiadania BEZPŁATNY DODATEK DO TYGODNIKA GAZETA FINANSOWA

2 38 WIELKIE RODY HISTORIA 24 kwietnia 7 maja 2015 r. FRANKLIN CLARENCE MARS Krzysztof Osiejuk Mars, Incorporated jest wciąż prywatnym interesem pozostającym w rękach rodziny. W 1973 r., w wieku 69 lat, Forrest Mars senior przeszedł na emeryturę i całość interesów firmy przekazał w ręce synów Forresta juniora i Johna oraz córki Jacqueline. Istnieje opinia, że Forrest był trudnym szefem i często potrafił pokazać swój charakter, jednak bardzo dobrze prowadził firmę, dbał o prawa pracownicze i zawsze pamiętał, by wynagradzać za dobrą pracę. Podwładnych nazywał współpracownikami, a oni go szanowali. Jak wielu znanych ludzi sukcesu, skupionych na pracy i na tym, co ma ona przynieść, był człowiekiem bardzo dyskretnym, unikającym mediów i popularności

3 WIELKIE RODY HISTORIA 39 OD SŁODYCZY DO FORTUNY

4 40 WIELKIE RODY HISTORIA 24 kwietnia 7 maja 2015 r. Franklin Clarence Mars Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, że to właśnie dzięki Franklinowi Clarence owi Marsowi w naszym życiu pojawiły się: batoniki: Mars, Bounty, Milky Way, Snickers, Twix; gumy do żucia: Hubba Bubba, Juicy Fruit, Wrigley s, Orbit, Spearmint, Winterfresh; drażetki: M&M s, Skittles; ryż Uncle Ben s Smakołyki produkowane przez Mars, Incorporated

5 WIELKIE RODY HISTORIA 41 Niniejsza historia, choć dotyczy jednej z najbogatszych rodzin na świecie, z majątkiem wynoszącym niemal 100 miliardów dolarów, jest dosyć skromna. Nie będzie mowy o zdradzie, sprzeniewierzeniu majątku, budzących zawiść luksusach (może z wyjątkiem pewnego niezwykłego samochodu) ani o zbrodni. Całość z kolei wypełni opowieść o wielkiej fortunie, będącej wynikiem prostej kariery, wypełnionej jedynie zapachem cukierków. Druga żona Franklina Ethel V. Healy Dawne opakowanie Snickersa Kiedy niedawno (w lutym) zmarł Michele Ferrero, włoski przedsiębiorca, a jednocześnie jeden z najbogatszych ludzi na świecie, niewielu z nas zwróciło uwagę na to, że właśnie odszedł człowiek, któremu zawdzięczamy popularne jajka z niespodzianką, czekoladki Ferrero Rocher czy równie słynną Nutellę. Niektórzy być może poczuli wtedy, że smak tych słodyczy uległ zmianie, której wprawdzie nie da się zdefiniować, ale i tak wiadomo, że od dziś będą one smakowały inaczej. Fortuna ze słodyczy Nie będziemy się jednak zajmować słodkościami, które nam dał ów niezwykły Włoch. Trzeba natomiast zwrócić uwagę, że z całą pewnością istnieje branża, która dociera nie tylko do tych, którzy grają na giełdzie czy w wielkich chińskich kasynach, a nawet handlują szeroko rozumianą rozrywką, lecz także bezpośrednio do naszych ust, dzięki czemu można zyskać fortunę, o jakiej wielu znacznie poważniejszym inwestorom nawet się nie śniło. Mam na myśli branżę spożywczą. I oto przed nami staje człowiek, który wiele, wiele lat temu stworzył biznes pod nazwą Mars, Incorporated. Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, że to właśnie dzięki niemu na rynku i w naszym życiu pojawiły się (wyliczmy po kolei): batonik Mars, batonik Bounty, guma do żucia Hubba Bubba, guma do żucia Juicy Fruit, drażetki M&M s, guma do żucia Wrigley s, batonik Milky Way, guma do żucia Orbit, drażetki Skittles, batonik Snickers, guma do żucia Spearmint, batonik Twix, ryż Uncle Ben s, guma do żucia Winterfresh, a jeśli mamy psa lub kota, to jeszcze Kitekat, Whiskas, Chappi, Royal Canin i Pedigree. Człowiek, który za tym wszystkim stoi, to Franklin Clarence Mars. Druga żona Franklina Ethel V. Healy okazała się znacznie bardziej wyrozumiała, współczująca, a przede wszystkim przewidująca. To w dużej mierze dzięki jej inicjatywie w 1911 r. w miejscowości Tacoma w stanie Washington ruszyło maleńkie przedsiębiorstwo pod do dziś funkcjonującą nazwą Mars, Incorporated Za sukcesem każdego mężczyzny stoi sukces kobiety? Franklin urodził się 24 września 1883 r. w Newport w stanie Minnesota. Ponieważ jeszcze jako dziecko zapadł na lekką odmianę choroby Heinego-Medina i jego życie siłą rzeczy bardzo się różniło od życia rówieśników, znaczną część czasu spędzał, pomagając w kuchni mamie, która z kolei ze względu na chorobę syna starała się, jak mogła, by umilać mu czas. I to w ten sposób właśnie nauczyła go robić czekoladowe cukierki. Kiedy skończył szkołę, sam zaczął produkować cukierki i zaopatrywać lokalne sklepy. W 1902 r. ożenił się z nauczycielką Ethel G. Kissack, która wprawdzie rozwiodła się z nim kilka lat później, widząc, jak marnie idą mu interesy, niemniej jednak jej imię zapisało się w historii dzięki temu, że zdążyła mu wcześniej urodzić syna, Forresta faktycznego dziedzica przyszłej fortuny. W 1910 r. Franklin ożenił się ponownie i tym razem potwierdziło się, że za sukcesem każdego mężczyzny stoi sukces kobiety. Druga żona Franklina Ethel V. Healy okazała się znacznie bardziej wyrozumiała, współczująca, a przede wszystkim przewidująca. To w dużej mierze dzięki jej inicjatywie w 1911 r. Michele Ferrero Karma dla zwierząt produkowana przez Mars, Incorporated Jedna z pierwszych reklam Milky Way w prasie

6 42 WIELKIE RODY HISTORIA 24 kwietnia 7 maja 2015 r. Plakat reklamujący batoniki Milky Way Forrest Mars Sr. Ciężarówka dostawcza z lat 20. pod nazwą Kal Kan Foods, Inc., wszedł na rynek amerykański. w miejscowości Tacoma w stanie Washington ruszyło maleńkie przedsiębiorstwo pod do dziś funkcjonującą nazwą Mars, Incorporated. Oczywiście nie wszystko poszło od razu tak gładko, jak można by się było spodziewać. Franklin z żoną aż czterokrotnie próbowali wprowadzać na rynek kolejne projekty za każdym razem z marnym wynikiem i dopiero w 1920 r. oboje przenieśli się do Minneapolis, gdzie założyli zupełnie nowy biznes o nazwie Mar-O-Bar Company, a w 1923 r. byli gotowi, by wprowadzić na rynek batonik pod kultową już dziś nazwą Milky Way, który do końca lat 20. uczynił ich naprawdę majętnymi ludźmi. Farma Milky Way W 1929 r. Marsowie przenieśli firmę do Chicago, gdzie już rok później, 4 lutego 1930 r., wypuścili na rynek batonik Snickers. Sukces kolejnego produktu był tak wielki, że Franklin i Ethel przeprowadzili się na wielką farmę w stanie Tennessee, którą nazwali Milky Way Farm Uciekinier Forrest W 1929 r. Marsowie przenieśli firmę do Chicago, gdzie już rok później, 4 lutego 1930 r., wypuścili na rynek batonik Snickers. Sukces kolejnego produktu był tak wielki, że Franklin i Ethel przeprowadzili się na wielką farmę w stanie Tennessee, którą nazwali Milky Way Farm, gdzie planowali hodować konie i bydło. Między 1931 a 1933 r. nieustannie pracowało tam ponad 800 osób, rozbudowujących farmę, w tym główną rodzinną posiadłość z dwudziestoma sypialniami i z największym w całym stanie stołem jadalnym. W 1930 r. firma zarejestrowała zysk w wysokości 2,5 miliona dolarów. W tym samym roku, wówczas zaledwie 26-letni syn Franklina Marsa z pierwszego małżeństwa Forrest namawiał rodziców, by zaczęli sprzedawać Milky Way w Kanadzie, jednak niespodziewanie napotkał opór. Wściekły na rodziców, Forrest najpierw opuścił firmę, a następnie (w 1932 r.) kraj, przenosząc się do Europy. Mógł sobie na to pozwolić, ponieważ wcześniej w zamian za swoje udziały otrzymał od ojca 50 tysięcy dolarów, co w tamtych latach stanowiło sumę niebagatelną. Podczas pobytu w Londynie Forrest otworzył firmę o nazwie Food Manufacturers oraz uruchomił osobną linię puszkowanego jedzenia dla psów i kotów pod nazwą Petfoods, Ltd, z którą zresztą po latach, już Słodki spadek Tymczasem nadszedł fatalny dla rodziny rok 1934, kiedy to Franklin ciężko zachorował i zmarł w wieku zaledwie 51 lat. Interesy firmy przejęła jednak Ethel i z perspektywy czasu wydaje się, że to ona dopiero, prowadząc samodzielnie biznes aż do połowy lat 60., pokazała, jak wygląda prawdziwy sukces. W 1935 r., prawdopodobnie po to, by poradzić sobie z rozpaczą po stracie męża, za 20 tysięcy dolarów kupiła najnowszego Duesenberga Model SJ Town Car, każąc wcześniej zwiększyć moc silnika z 265 do 320 KM, co pozwalało jej osiągać w ciągu 17 sekund prędkość 160 km/godz. Tymczasem do Stanów, wraz ze śliczną dziewczyną imieniem Audrey i dwoma synami, Forrestem Marsem juniorem i Johnem, wrócił Forrest Mars senior z zamiarem rozwijania interesu, do którego (niewykluczone, że wbrew temu, co mu się wydawało) zainspirowali go rodzice. W 1940 r. wprowadził na rynek drażetkę, która zdobyła światową sławę pod nazwą M&M s. Owo cudo, pokryte delikatną skorupką, które według popularnego sloganu miało rozpływać się w ustach, a nie w palcach, Forrest wymyślił, podpatrując cukierek, którym zajadali się hiszpańscy żołnierze w latach 30. podczas wojny domowej. Sukces produktu był tak wielki, że w 1954 r. Forrest mimo że sam od dziecka był uczulony na orzechy wprowadził M&M s orzechowe. Zanim jednak do tego doszło, w 1945 r. zmarła Ethel i cały interes rodziców przeszedł w ręce właśnie Forresta seniora. Szef dyskretny i przedsiębiorczy Nowy szef (zapewne rozumiejąc emocje matki, jednak ich nie akceptując) zaczął od zlikwidowania potężnej jadalni, zwolnienia z pracy kucharzy i sprzedania dzieł sztuki, które zdobiły każdy kąt ich pięknego domu. Radykalnie ograniczył zatrudnienie, a tym pracownikom firmy, którzy zostali, podwyższył pensję o 30 proc., wprowadzając jednocześnie bardzo dużą premię motywacyjną. Aby jednak nie sprawiać zbyt łagodnego wrażenia, ogłosił, że tym wszystkim, którzy nie będą przestrzegać czasowej dyscypliny w firmie, będzie odbierał 10 proc. płacy miesięcznie. Istnieje opinia, że Forrest był trudnym szefem i często potrafił pokazać swój charakter, jednak bardzo dobrze prowadził firmę, dbał o prawa pracownicze i zawsze pamiętał, by wynagradzać za dobrą pracę. Podwładnych nazywał współpracownikami, a oni go szanowali. Jak wielu znanych ludzi sukcesu, skupionych na pracy i na tym, co ma ona przynieść, był człowiekiem bardzo dyskretnym, unikającym mediów i popularności. Jak podają poważne źródła, od 1930 r., kiedy miał ledwie 26 lat, do końca życia udzielił zaledwie dwóch wywiadów. W 1973 r., w wieku 69 lat, Forrest Mars senior przeszedł na emeryturę i całość intere-

7 WIELKIE RODY HISTORIA 43 Duesenberg Model SJ Town Car o mocy silnika 320 KM auto za 20 tys. dolarów kupiła Ethel Healy sów firmy przekazał w ręce synów Forresta juniora i Johna oraz córki Jacqueline. Jednak sposób, w jaki jego dzieci prowadziły dalej interesy, do tego stopnia go nie satysfakcjonował, że w pewnym momencie uznał, iż sama krytyka, choćby nie wiadomo jak publiczna i ostra, mu nie wystarcza. Postanowił uruchomić w Las Vegas kolejną fabrykę ręcznie wytwarzanych, wysokiej jakości słodyczy nazwanych po matce Ethel M. Chocolates. W 1994 r. po zawale serca został przykuty do wózka i ostatnie pięć lat życia spędził w Miami, gdzie zmarł w 1999 r. w wieku 95 lat. Mars, Incorporated jest wciąż prywatnym interesem pozostającym w rękach rodziny. John i Forrest junior oraz ich młodsza siostra Jacqueline utrzymują skromne stanowiska członków zarządu, natomiast prezesem całości jest córka Forresta juniora Victoria B., a dyrektorem generalnym niejaki Michaels. To, co się nie zmieniło, to przekazana firmie jeszcze przez Forresta seniora zasada, że nie ma sensu utrzymywać dużego personelu. Jak można tu i ówdzie usłyszeć, w głównej siedzibie firmy w miejscowości McLean w stanie Virginia pracuje zaledwie 50 osób. Victoria B. Mars Jacqueline Mars Paul Michaels Forrest Mars Jr. z żoną Deborah

8 44 MOTORYZACJA Niestety, trzeba sobie zdać sprawę z tego, że kupując kilkuletni samochód, który wychodząc z fabryki był wart kilkaset tysięcy złotych, będziemy musieli ponosić odpowiednie koszty jego serwisu. Trudno doszukiwać się możliwości obniżenia kosztów między innymi dlatego, że samochody luksusowe są dużo mniej popularne niż auta kompaktowe Auto luksusowe serwisuj wyłącznie u fachowców Tomasz Staniszewski Na polskich drogach coraz częściej spotykamy auta luksusowe. Czy posiadanie luksusowego samochodu zawsze musi wiązać się z wysokimi kosztami jego utrzymania i serwisu? Jak wybrać zaufany serwis obsługi? Czy używany samochód luksusowy to dobry pomysł? O odpowiedzi na te pytania poprosiliśmy eksperta Tomasza Staniszewskiego, właściciela serwisu 4Land, specjalizującego się w obsłudze samochodów marki Land Rover. Czy auto luksusowe może być niedrogie w utrzymaniu? Niestety, trzeba sobie zdać sprawę z tego, że kupując kilkuletni samochód, który wychodząc z fabryki był wart kilkaset tysięcy złotych, będziemy musieli odpowiednio ponosić koszty jego serwisu. Trudno doszukiwać się możliwości obniżenia kosztów między innymi dlatego, że samochody luksusowe są dużo mniej popularne niż auta kompaktowe. Zatem dostępnych jest znacznie mniej tańszych rozwiązań, takich jak: nieoryginalne części zamienne, tanie systemy komputerowe do obsługi serwisowej czy używane podzespoły. Niewiele jest również niedrogich warsztatów poza centrami dużych miast, które same, mając niższe koszty działalności, mogłyby zaoferować atrakcyjniejsze ceny usług. Posiadacze nowych aut są często przekonani, że (ze względu na gwarancję) mogą oddać swój pojazd wyłącznie pod opiekę Autoryzowanej Stacji Obsługi. Czy tak faktycznie jest? Nic bardziej mylnego. Uwolnienie rynku usług serwisowych w czasie trwania gwarancji producenta pozwala na serwisowanie samochodu również w nieautoryzowanych stacjach obsługi. I to akurat jest okazja, by znacząco obniżyć koszty posiadania auta luksusowego. Nie utracimy wówczas gwarancji producenta pojazdu? Oczywiście wykonanie przeglądu gwarancyjnego musi być w pełni zgodne z wymaganiami producenta auta. Nie ma wówczas podstaw do utraty gwarancji. Czy każdy nieautoryzowany serwis jest w stanie fachowo zająć się luksusowym samochodem? Nie każdy. Serwis samochodów tej klasy należy powierzać ekspertom, którzy specjalizują się w danej marce i mają długoletnie doświadczenie w świadczeniu usług serwisowych właścicielom samochodów luksusowych. Pojazdy te są znacznie bardziej skomplikowane technicznie od popularnych samochodów kompaktowych klasy średniej. Posiadają znacznie większą ilość wyposażenia dodatkowego. Na tym naprawdę trzeba się znać. Jak sprawdzić, czy dany serwis ma odpowiednią wiedzę i właściwe kompetencje? Weryfikując serwis, należy przede wszystkim zapytać o dedykowane narzędzia, jakimi dysponuje oraz o kwalifikacje kadry mechaników. Warto się również upewnić, czy stacja korzysta z odpowiedniego systemu diagnostycznego oraz czy ma dostęp do fachowej wiedzy producenta, udostępnianej autoryzowanym stacjom oraz tym, które zdecydują się za nią zapłacić. Doświadczenie pokazuje, że trzeba kilku lat praktyki, aby dobrze poznać nowoczesny samochód i jego wymagania. Dlatego tak ważne są posiadanie tej wiedzy oraz wysokie kwalifikacje kadry. Wybierając fachowców, możemy de facto oszczędzić, chociaż początkowo mogą oni wydać się nam drożsi, niż przeciętny warsztat na rogu ulicy. Jak to działa? Oszczędności zauważymy w perspektywie kilku lat użytkowania auta. Serwis, który zna dany model od podszewki, doradzi co i kiedy wymienić. Na przykład, producent auta zalecił wymianę oleju w jednym z podzespołów co 120 tys. kilometrów, a praktyka pokazała, że trzeba to robić co ok tys. kilometrów. Wymiana oleju za ok. 300 zł w połowie okresu zalecanego przez producenta pozwala zaoszczędzić kilka tysięcy złotych, które trzeba będzie wydać na naprawę całego podzespołu przy przebiegu 120 tys. kilometrów. Podobnie jest z automatycznymi skrzyniami biegów. Tylko znawca danego typu auta będzie wiedział, jak je serwisować. Pozostali oprą swą wiedzę na danych serwisowych, które mogą nie być trafione dla danego kraju czy rynku, ze względu na inne warunki atmosferyczne i eksploatacyjne. Auta typu SUV i 4x4 cieszą się rosnącą popularnością. Na co zwrócić uwagę, kupując taki samochód? W przypadku SUV-ów i 4x4 przede wszystkim należy zastanowić się, czego tak naprawdę potrzebujemy. Niezawodnego pojazdu o odpowiedniej dzielności terenowej, z kilkoma gałkami w kokpicie? Czy auta pełnego najnowocześniejszych aplikacji, które z jazdą terenową ma niewiele wspólnego? Trzeba zdawać sobie sprawę, że nowoczesny samochód typu SUV lub 4x4 o pełnych właściwościach terenowych to pojazd naszpikowany elektroniką. Działy marketingu prześcigają się w coraz to nowych gadżetach (tudzież kopiowaniu konkurencji), a inżynierowie wprowadzają ich pomysły niemal natychmiast. Wchodząc na rynek, samochody te często są po prostu niedopracowane. Ich użytkownicy tak naprawdę je testują. Liczba i rozmach gadżetów powodują również, że pojazd bywa zawodny. Kupując taki samochód, poświęćmy czas i wykorzystajmy wszystkie możliwości, aby zakup nie był loterią tylko przemyślanym działaniem. Polegajmy na znawcach danej marki. Czy zakup używanego SUV-a lub 4x4 to dobry pomysł? Jeżeli podyktowany jest potrzebą posiadania takiego auta, to oczywiście tak. Walory trakcyjne dobrego SUV-a czy dzielnego auta terenowego są bezsporne i w wielu przypadkach to jedyna możliwość na bezpieczne poruszanie się pojazdem. To samo dotyczy osób potrzebujących dużego, mocnego samochodu do ciągnięcia ciężkiej przyczepy lub po prostu auta do pracy w terenie. Jeżeli jednak nie jesteśmy gotowi na koszty eksploatacyjne wyższe niż w przypadku prostego konstrukcyjnie auta osobowego, przemyślmy taki zakup raz jeszcze. Przy zakupie auta luksusowego skorzystajmy z pomocy serwisu specjalistycznego. Pracownik stacji kontroli pojazdów czy pierwszy lepszy serwis mogą sobie nie poradzić z odpowiedzią na pytanie: czy to dobry egzemplarz. Niestety często spotykam się z sytuacją odwrotną: osoba po samodzielnym zakupie auta szuka serwisu, który sprawdzi samochód, ale już po transakcji.

9 W ofercie wielu firm można znaleźć uniwersalne oraz dedykowane uchwyty do tabletów montowane na zagłówkach przednich foteli, dzięki czemu tył auta zamieni się w centrum multimedialnej rozrywki. MOTORYZACJA 45 Jak przygotować auto na majówkę? Wiosenna aura oraz data w kalendarzu zwiastują zbliżanie się corocznej majówki, która tradycyjnie będzie okazją do bliższych i dalszych wyjazdów Polaków. Sprawne technicznie auto to oczywisty wymóg bezpieczeństwa, ale czy możemy zadbać o jeszcze większy komfort i pewność za kółkiem? Sprawdźmy co na to nasi eksperci. Sylwia Koza, Jakub Kocjan Jadąc w podróż z rodziną, powinniśmy jak najlepiej przygotować się do drogi. Chodzi zwłaszcza o dwie gamy przydatnych urządzeń i akcesoriów. Pierwsza z nich to produkty, które usprawnią jazdę, takie jak nawigacja samochodowa czy wideorejestrator samochodowy. Istnieją także hybrydy tych urządzeń, dzięki czemu dwie funkcjonalności dostępne są w jednej obudowie. Drugą kategorię stanowią wszelkie akcesoria zwiększające komfort podróżowania, zwłaszcza gdy czeka nas wielogodzinna wyprawa na czterech kołach. Użyteczne rozwiązania Uchwyty do urządzeń przenośnych mocowane do szyby czy deski rozdzielczej, ładowarki samochodowe z podwójnym wyjściem USB to drobne, lecz bardzo użyteczne przedmioty pozwalające w bezpieczny sposób korzystać z mobilnej, pokładowej elektroniki. Pamiętajmy także, że majówka zaczyna się dopiero wtedy, gdy dojedziemy na miejsce wypoczynku. Zgodnie z obowiązującymi trendami postawiliśmy na produkty oparte na technologii bezprzewodowej (a więc Bluetooth oraz NFC), stosowanej w słuchawkach, głośnikach, stacjach dokujących oraz oczywiście w smartfonach. Swobodne, nieskrępowane kablami słuchanie muzyki czy oglądanie filmu w trakcie rodzinnego grilla czy biwaku to wartości nie do przecenienia. Centrum multimedialnej rozrywki W ofercie wielu firm można znaleźć także uniwersalne oraz dedykowane uchwyty do tabletów montowane na zagłówkach przednich foteli, dzięki czemu tył auta zamieni się w centrum multimedialnej rozrywki. Pomysł całkiem dobry, gdyż jak wiemy dzieci źle znoszą trudy jazdy samochodem, dlatego każda chwila zaabsorbowania ich uwagi filmem czy bajką na ekranie tabletu jest na wagę złota. W czasie jazdy ważne jest nie tylko bezpieczeństwo, lecz także komunikacja ze społecznością kierowców. Pozwala na to m.in. usługa Navitel.Przyjaciele, która jest de facto klasycznym komunikatorem wbudowanym w funkcjonalność programu nawigacyjnego. Innym ważnym rozwiązaniem z punktu widzenia kompleksowości danej aplikacji jest możliwość zarezerwowania pokoju hotelowego w serwisie Booking.com bezpośrednio z menu aplikacji. Baza tego popularnego serwisu oferuje aż hoteli na całym świecie, dlatego dając nową możliwość naszym użytkownikom, spodziewamy się dużego zainteresowania korzystaniem z niej. Sposób na uniknięcie korków Majówka, bo ona jest tematem niniejszego poradnika, to czas, gdy obserwujemy wzmożony ruch na drogach. Niesie to ze sobą ryzyko korków czy zdarzeń drogowych, takich jak np. wypadek. Za sprawą opracowanej przez nas funkcji Bezpiecznie na drodze kierowcy mogą wzajemnie ostrzegać się przed takimi zdarzeniami i unikać zakorkowanych i nieprzejezdnych miejsc. Interfejs nawigacji precyzyjnie, z dokładnością do konkretnego pasa ruchu, ostrzega o bieżących zdarzeniach. Ciekawostką dla podróżujących może być także udostępniony właśnie plik aktualizacyjny pozwalający na korzystanie ze wskazówek głosowych podawanych przez Zbigniewa Urbańskiego, który jest kojarzony ze światem elektronicznych gadżetów, ale swoją karierę zaczynał przecież jako rzecznik prasowy Komendy Głównej Policji. Sylwia Koza Western Europe Marketing&PR Manager w Prestigio Jakub Kocjan Business Development Manager w Navitel Polska Uchwyty do urządzeń przenośnych mocowane do szyby czy deski rozdzielczej, ładowarki samochodowe z podwójnym wyjściem USB to drobne, lecz bardzo użyteczne przedmioty pozwalające w bezpieczny sposób korzystać z mobilnej, pokładowej elektroniki

10 46 PODRÓŻE GLOBALNA PASZPORTOWA Mieszkańcy różnych krajów świata nieustannie porównują ze sobą swoje paszporty przede wszystkim pod względem liczby państw, do których umożliwiają wjazd bez wizy. Tym, którzy nie mają czasu lub ochoty osobno sprawdzać przepisy poszczególnych organów, pomagają specjalne strony internetowe w rodzaju Passport Index. W dobie globalizacji różnice między najmocniejszymi dokumentami podróżnymi są niewielkie, acz niekiedy znaczące. Polska ma pod tym względem jeszcze sporo do nadrobienia. dr Kordian Kuczma Według danych zebranych przez GOOD Magazine najwięcej państw, bo po 173, nie wymaga wizy od obywateli Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Do niegościnnych wyjątków należą Rosja, Chiny, Białoruś, Korea Północna, Afganistan, Irak, Syria, Arabia Saudyjska, Kuba, Azerbejdżan, niektóre postsowieckie republiki Azji Środkowej i kilkanaście państw Afryki. Europejczycy najmilej widziani W tym samym przedziale dostępu do ułatwień dla podróżujących znajdują się inne państwa tzw. starej Unii i grupy G-7. Do 172 krajów bez wiz mogą się udać Duńczycy, Niemcy, Luksemburczycy i Amerykanie, do 171 Belgowie, Włosi i Holendrzy, do 170 Kanadyjczycy, Francuzi, Irlandczycy, Japończycy, Norwegowie, Portugalczycy i Hiszpanie. Nieco dalej w tej klasyfikacji plasują się m.in. Austriacy i Szwajcarzy (168) oraz Australijczycy i Grecy (167). Na tym szczeblu nieformalnej rywalizacji o różnicach decydują niuanse. Obywatele Zjednoczonego Królestwa i USA muszą starać się o wizę w Iranie, Finowie i Szwedzi po spełnieniu pewnych warunków otrzymują ją wraz z przekroczeniem granicy. Amerykanie muszą też starać się o wizy do Brazylii, a Brytyjczycy do Indii, aczkolwiek od 15 czerwca 2015 r. podróże między tymi dwoma krajami zostaną objęte programem e-tourist. Z kolei np. pozycję Szwajcarii obniża brak stosownych umów z Indiami, Kazachstanem i m.in. Rwandą. Różne punkty widzenia Nieco inaczej wyglądają powyższe dane po usunięciu informacji o reżimach wizowych terytoriów zależnych w rodzaju Polinezji Francuskiej. Jeżeli uwzględni się jedynie niepodległe państwa, pierwsze miejsce pod względem udogodnień w zagranicznych podróżach zajmują Wielka Brytania i USA (po 147 krajów niewymagających wiz od ich obywateli). Nieco lepiej wypada też Polska (137 państw 10. najlepszy wynik i 28. miejsce na świecie ex aequo ze Słowacją). Interesująco wyglądają również statystyki pokazujące, jak duży obszar można zwiedzić i jak wiele osób poznać bez konieczności ubiegania się o wizy. Hobbyści z projektu Do you need visa? policzyli, że do najludniejszych państw świata mogą bez przeszkód jechać obywatele Japonii (łączna ludność partnerów odpowiednich porozumień wynosi mln osób) i Singapuru (4129 mln), a europejskim liderem pod tym względem jest San Marino (3779 mln i czwarte miejsce za Brunei). Największy obszar zajmują potencjalne cele podróży Duńczyków ( km 2 ), Japończyków i Sanmaryńczyków. Nie chcą uchodźców Niektóre z państw znajdujących się na szarym końcu listy zostały już wymienione. Tylko 28 rządów wydało zgodę na ruch bezwizowy z Afganistanem, 31 z Irakiem, 32 z Pakistanem i Somalią, 38 m.in. z Kosowem i Libanem, 39 z Libią i Syrią, 40 z Iranem (głównie państwa Ameryki Południowej, Tunezja i Turcja), 41 z Koreą Północną (np. Singapur, Kirgizja, podobnie jak w przypadku Iranu Malezja). Restrykcjom podlegają więc obywatele krajów ogarniętych międzynarodowymi i wewnętrznymi konfliktami oraz tkwiących w dyplomatycznej izolacji z racji agresywnego przywództwa politycznego. W przypadku Kosowa istotny jest również brak uznania przez władze wielu państw (na liście nie ma prowadzących własną, bardzo surową politykę wizową Abchazji i Osetii Południowej). Pod tym względem przepisy obowiązujące w Polsce nie różnią się znacząco od praktyki innych krajów Europy. Obecnie na teren RP bez wiz mogą wjechać posiadacze paszportów 70 państw świata, a także Hongkongu, Makao i Tajwanu. Spośród Europejczyków wizy są wymagane jedynie od Białorusinów i Rosjan. Niemniej jednak paszporty wydawane w Mińsku według GOOD Magazine są i tak silniejsze niż indyjskie (zapewniają odpowiednio przekroczenie 62 i 51 granic), a Rosja z 95 partnerami niewymagającymi dodatkowych zezwoleń dystansuje (co prawda nieznacznie) RPA, Turcję, a z państw Starego Kontynentu jeszcze Albanię, Bośnię i Hercegowinę i Ukrainę. Polska bez rewelacji Pozycja Polski w zestawieniu mocy paszportów GOOD Magazine nie imponuje. Możliwość wjazdu bez wizy do 153 państw i terytoriów to 13. najlepszy wynik na świecie, jednak biorąc pod uwagę również miejsca ex aequo, spycha nas na 33. pozycję. Z naszych sąsiadów nieco lepiej wypadają Czechy i Słowacja, a innych krajów Europy Wschodniej Węgry i Słowenia. Bylibyśmy za to liderem w Ameryce Południowej lub Afryce (rzeczywistymi są: Argentyna i Seszele). Według aktualnych danych MSZ 98 samodzielnych bytów politycznych wymaga od polskich podróżników posiadania wiz. Zainteresowanie Polaków kontaktami biznesowymi i turystycznymi z wieloma znajdującymi się na tej liście państwami Afryki i Azji i tak jest niewielkie (choć są wśród nich także m.in. Egipt, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie). W kilkunastu wypadkach dodatkowe formalności nie zaskakują, ponieważ stanowią pochodną stosunku

11 PODRÓŻE 47 RYWALIZACJA miejscowych władz do szeroko pojętego Zachodu (Chiny, Kuba, Wietnam). W przypadku Australii przepustką do wakacyjnego wyjazdu dla gości spoza Wspólnoty Narodów jest udział w programie evisitor. Amerykańska zadra Pisząc na temat wiz, trudno nie nawiązać do najbardziej drażliwego z polskiego punktu widzenia zagadnienia związanego z tymi dokumentami, czyli utrudnień wjazdu obywateli Polski do USA. W ostatnim czasie pojawił się pomysł nowelizacji JOLT Act (akronim od nazwy ustawy o kreowaniu miejsc pracy poprzez promocję podróżowania), który zakłada rozszerzenie Visa Waiver Program (VWP). Jak donosi Dziennik Związkowy, mimo związanej z zagrożeniami terrorystycznymi rosnącej nieufności Amerykanów do przybyszy z zagranicy za zmianami w prawie mocno lobbują turystyczni potentaci. W 2013 r. realizacja VWP przyniosła USA zyski w wysokości ok. 190 mld dolarów. Uczestnictwo w tym programie zapewniłoby Polsce podniesienie progu wskaźnika odmów wizowych z 3 do 10 proc. W 2014 r. zmieściliśmy się w tym przedziale, podobnie jak kilka innych nieobjętych VWP krajów (Argentyna, Brazylia, Izrael, Rumunia). Nowela zakłada również intensyfikację spotkań ubiegających się o wizy z konsulem i możliwość odbywania takich rozmów przez Internet. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że VWP pozwala jedynie na 90-dniowy pobyt w USA, który nie może zostać przedłużony. Nie ma także możliwości wymiany zezwolenia na pobyt na wizę studencką lub pracowniczą. Przyjęcie nowego prawa może więc okazać się bardziej symbolicznym gestem niż rzeczywistym uznaniem roli Polski jako amerykańskiego sojusznika, o czym często wspomina się w okołolegislacyjnej retoryce. Pozycja Polski w zestawieniu mocy paszportów GOOD Magazine nie imponuje. Możliwość wjazdu bez wizy do 153 państw i terytoriów to 13. najlepszy wynik na świecie, jednak biorąc pod uwagę również miejsca ex aequo, spycha nas na 33. pozycję. Z naszych sąsiadów nieco lepiej wypadają Czechy i Słowacja, a innych krajów Europy Wschodniej Węgry i Słowenia Kraje o najmocniejszych paszportach świata Liczba terytoriów zezwalających na wjazd bez wizy Nazwa kraju Finlandia Szwecja Wielka Brytania Dania Luksemburg Niemcy USA Belgia Holandia Włochy Źródło: GOOD Magazine

12 48 RYNEK MODY Akcesoria są kropką nad i stylizacji, a dzięki nim można dodać ubiorowi zupełnie innego charakteru, bądź tanim kosztem odmienić i odświeżyć strój. Pamiętajmy, że dodatki to nie tylko pierścionek, kolczyki i wisiorek, lecz także zegarek, okulary przeciwsłoneczne, apaszki i broszki CO POWINNA MIEĆ W SZAFIE Szafa współczesnej kobiety odzwierciedla jej życie i role, w jakich się odnajduje matki, pracownika, przyjaciółki. Już w 1985 r. Donna Karan zaprojektowała kolekcję dla kobiety pracującej. Bazowała ona na siedmiu elementach garderoby, które ze sobą współgrały. Klasyka wciąż jest w cenie, na szczęście współczesna moda daje kobiecie więcej możliwości. Elżbieta Górecka Komponując swoją garderobę i zastanawiając się co na siebie założyć, warto pamiętać, że nasz wygląd i to, jak jesteśmy ubrani, wysyła w świat szereg komunikatów. Pozwala napotkanym osobom nas ocenić zanim się odezwiemy i zaprezentujemy. Pierwszą rzeczą, jaką zauważają ludzie, jest nasz strój i wygląd, tym bardziej istotne jest to, aby kreować swój wizerunek świadomie i równie świadomie się ubierać. Moda jest błyskawicznym językiem, dlatego warto zastanowić się, w jaki sposób komunikujemy się ze światem i co nam w tej komunikacji może pomóc. Jak nie zniknąć w tłumie? Zaprezentujemy kilka elementów garderoby, które są świetną bazą do zbudowania szafy dla kobiety aktywnej, ambitnej i chcącej wyglądać dobrze. Nie zapominajmy jednak, że w modzie najważniejsze są dobre samopoczucie i pewność siebie bo to czyni kobietę prawdziwie piękną i atrakcyjną. Jeśli jakiś element jest przez nas wyjątkowo nielubiany bądź źle się w nim czujemy nic na siłę. Na hasło Audrey Hepburn myślimy prostota, czarne spodnie i golf, na Jackie Kennedy okulary przeciwsłoneczne, Beata Tyszkiewicz to elegancka biżuteria, a Gwen Stefani to czerwone usta. Wyróżniki pomogły im zdefiniować własny styl i sprawiły, że wymienione panie stały się charakterystyczne, podziwiane i naśladowane. Warto znaleźć coś, co będzie wyjątkowe właśnie dla nas, aby w taki sposób wzbogacać poniższe bazowe, sprawdzone elementy garderoby, abyśmy nie zniknęły w tłumie. denimu właściwy do okazji. Warto pamiętać, że w pracy najlepiej sprawdzą się klasyczne rurki bądź proste nogawki, jednolite kolorystycznie, bez przetarć czy dziur. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy uprawiamy wolny zawód, w którym każdy strój jest dozwolony bądź planujemy czas wolny, umawiamy się z przyjaciółmi wtedy warto zaszaleć i wziąć pod uwagę ciekawsze fasony. Można wybrać np. przetarte, luźne boyfriendy, bezpretensjonalne ogrodniczki na szelkach, które wróciły jakiś czas temu do łask, bądź bardzo modne w tym sezonie dzwony. Marynarka symbol dress code u Marynarka zdecydowanie przyda się w szafie bizneswoman czy kobiety wykonującej zawód, w którym jest sporo oficjalnych spotkań czy wystąpień. Marynarki często są podstawą w dress code ach dużych firm czy korporacji. Warto mieć w szafie dobrze skrojoną, klasyczną marynarkę, która narzucona na zwykły t-shirt uczyni go bardziej wizytowym, a założona na sukienkę stworzy oficjalny, elegancki zestaw. Ponadczasowa mała czarna Siła i ponadczasowość tej sukienki tkwi w jej prostocie. Za jej twórcę uważa się Coco Chanel, a gdy mówimy o tej sukience, to tak, jakbyśmy opisywali samą projektantkę. Jest wyrafinowana, szykowna i praktyczna. Ilość i rodzaj dodatków pozwolą uczynić z niej kreację na wielkie wyjście bądź dyskretnie elegancki ubiór. Mała czarna to strój do biura, na przyjęcie, a także na wiele innych okazji, gdy po prostu chcemy dobrze wyglądać. Spodnie z materiału Na spotkania formalne i nieformalne, dla pań nielubiących jeansów, dla kobiet, które nie lubią sukienek i spódnic, ale muszą ubie- rać się do pracy elegancko odpowiednie będą spodnie materiałowe. Ciemne spodnie z materiału eksponujące zalety figury, to pozycja obowiązkowa w szafie. Wystarczy dobrać do nich koszulę bądź top i marynarkę, a całość uzupełnić o eleganckie dodatki. Klasyczna sukienka Bywa prawdziwym wybawieniem, gdy rano jesteśmy spóźnione i znowu nie mamy w co się ubrać. Wystarczy narzucić na siebie sukienkę, założyć buty, płaszcz i gotowe. Jeśli dysponujemy dodatkowym czasem, warto wzbogacić strój dodatkami wisiorkiem, apaszką czy kolczykami. Prawda jest jednak taka, że dobrze dobrana sukienka w zupełności wystarczy. W zależności od wykonywanego zawodu, aktywności w ciągu dnia oraz figury, możemy wybierać spośród niezliczonej liczby krojów i fasonów. Dobrze Klasyczna biała koszula Ta koszula ma w sobie coś takiego, co sprawia, że pasuje zawsze i wszędzie. Można ją nosić na wiele sposobów, co czyni z niej niezwykle uniwersalny element garderoby. Bezpretensjonalnie narzucona i rozpięta o dwa guziki, założona do jeansów stworzy nonszalancki strój. Zakładając ją do klasycznej spódnicy i mokasynów, uzyskamy wygodny, elegancki strój na co dzień, a zestawiona z marynarką, ołówkową spódnicą i szpilkami, idealnie sprawdzi się na oficjalnym czy biznesowym spotkaniu. A ponad to wszystko kobieta ubrana w białą koszulę swojego mężczyzny to bardzo zmysłowy i piękny widok. Legendarne jeansy To spodnie legenda, niegdyś marzenie i pragnienie Polaków wychowanych w PRL-u, a nawet symbol czy manifest. To spodnie o wielu obliczach mogą być eleganckie, praktyczne, sportowe, mogą być tłem stylizacji bądź jej podstawą i najmocniejszą stroną. Najważniejsze jest to, aby znaleźć jeansy odpowiednie do figury, a potem dobrać rodzaj

13 Komponując swoją garderobę i zastanawiając się co na siebie założyć, warto pamiętać, że nasz wygląd i to, jak jesteśmy ubrani, wysyła w świat szereg komunikatów. Pozwala napotkanym osobom nas ocenić zanim się odezwiemy i zaprezentujemy RYNEK MODY 49 WSPÓŁCZESNA KOBIETA? Współczesne kobiety często mogą sobie także pozwolić na noszenie sportowego obuwia nie tylko po pracy, lecz także do pracy. Jeśli nie obowiązuje nas dress code czy przyjęte zasady, dzięki trampkom bądź adidasom możemy stworzyć nonszalancki, niebanalny strój łączący różne style. Torebka zawsze i wszedzie Każda kobieta powinna mieć przynajmniej jedną uniwersalną i klasyczną skórzaną torebkę, którą może zabrać zawsze i wszędzie. A najlepiej dwie czarną i drugą w kolorze jasnego brązu bądź szarą. Powinna być to pojemna torba na ramię, w której zmieszczą się wszystkie potrzebne rzeczy. W szafie powinna znajdować się także mała torebka na wielkie wyjścia kopertówka bądź w kształcie pudełeczka oraz średniej wielkości torebka na wszelkie inne okazje. Dla prawdziwych fanek dwie czy trzy torebki to oczywiście za mało, kolekcję uzupełniłyby na pewno o: oryginalny worek na ramię, klasyczną listonoszkę, hobo bag z jedną komorą, uszytą z miękkiego materiału i wiele innych modeli. Moc dodatków Akcesoria są kropką nad i stylizacji, a dzięki nim można dodać ubiorowi zupełnie innego charakteru bądź tanim kosztem odmienić i odświeżyć strój. Akcesoria podkreślają styl i z klasycznego, czasem wręcz nudnego ubrania, robią niezapomnianą kompozycję. Pamiętajmy, że dodatki to nie tylko pierścionek, kolczyki i wisiorek, lecz także zegarek, okulary przeciwsłoneczne, apaszki i broszki. Dzięki dodatkom przemycamy w stroju swoją osobowość i dajemy się zauważyć. Jeśli decydujemy się na duży, wyrazisty akcent, np. pokaźnych rozmiarów wisiorek, pamiętajmy, aby reszta była subtelna. W świecie pięknych, różnorodnych dodatków, najważniejsza zasada jest taka, aby nie przesadzić i uważać z nadmiarem. Poza tym wszystkie kroki dozwolone. Autorka testu jest senior account managerem w agencji to do PR Jeansy to spodnie legenda. Spodnie o wielu obliczach mogą być eleganckie, praktyczne, sportowe, mogą być tłem stylizacji bądź jej podstawą i najmocniejszą stroną. Najważniejsze jest to, aby znaleźć jeansy odpowiednie do figury, a potem dobrać rodzaj denimu właściwy do okazji jest mieć w szafie kilka sukienek, najlepiej gładkich, jednokolorowych oraz wykonanych z bawełny, która przepuszcza powietrze. Wtedy będą pasować i pani z banku, i nauczycielce, i studentce, lekarce czy sprzedawczyni, a ostateczny efekt będzie zależeć od butów, biżuterii i akcesoriów. Kardigan i trencz Elegancki sweter z powodzeniem zastąpi marynarkę, która nie przez wszystkich jest lubiana i nie na każdym dobrze wygląda. Kardigan pasuje do spódnic, spodni, sukienek, a wykonany z dobrej tkaniny wełny czy kaszmiru, posłuży na kilka sezonów. Podobnie jak klasyczny trencz, który pasuje do wszystkiego. Można założyć go na sukienkę bądź do jeansów i topu. Nadaje się także na każdą pogodę. Wszyscy wiemy, że zaprojektował go Thomas Burberry, niewielu jednak wie, że stworzono go na potrzeby brytyjskiej armii. Chronił oficerów przed chłodem i wilgocią podczas walki w okopach (trench po angielsku to okop). Współcześnie projektanci dodają do płaszcza różnorodne elementy, starając się tworzyć coś nowego, jednak krój trencza na przestrzeni lat praktycznie się nie zmienił. Najważniejsze są buty Buty są najważniejsze. Jestem wielką miłośniczką szpilek. Fascynuje mnie to, jak zmieniają sylwetkę i wydłużają nogi, jak dodają kobietom pewności siebie i sprawiają, że pięknie się poruszają. Panie, które nie lubią chodzić na wysokich obcasach, namawiam na znalezienie wygodnej, ale wciąż eleganckiej opcji butów na chociażby 7- czy 5-centymetrowym obcasie. Uważam, że każda kobieta powinna mieć w szafie piękne szpilki, które w każdej chwili pomogą wyeksponować atuty sylwetki i odmienią najskromniejszą kreację. W zależności od tego, jaki styl życia prowadzimy, jaki zawód wykonujemy i jaki mamy gust, możemy wybierać w całej masie pięknych butów. Każda kobieta poza szpilkami powinna mieć w szafie wygodne i uniwersalne mokasyny oraz balerinki, które można z powodzeniem założyć do eleganckiej sukienki czy jeansów, a bez bólu wytrwamy przez cały dzień.

14 50 RYNEK MODY Planując zakupy, należy brać pod uwagę cel, jaki chcemy osiągnąć, kiedy budujemy swoją garderobę. Nowa praca, randka, a może po prostu większa pewność siebie i lepsze samopoczucie stylowe i pasujące do okazji ubranie nie zapewni sukcesu, ale na pewno w znacznym stopniu pomoże go osiągnąć Dekalog mężczyzny czyli stroje, które nigdy nie wyjdą z mody Dobrze ubrany i stylowy mężczyzna nie musi mieć garderoby wielkości dużego salonu. Kilkanaście klasycznych, ponadczasowych rzeczy i kilka dodatków w zupełności wystarczy, aby stworzyć zestawy pasujące do pracy, na ważne spotkanie, ślub przyjaciela czy rodzinne przyjęcie. Ubranie warto traktować jak dobrą inwestycję w swój wizerunek, która prędzej czy później się zwróci. Tomasz Górkiewicz Planując zakupy, należy brać pod uwagę cel, jaki chcemy osiągnąć, kiedy budujemy swoją garderobę. Nowa praca, randka, a może po prostu większa pewność siebie i lepsze samopoczucie stylowe i pasujące do okazji ubranie nie zapewni sukcesu, ale na pewno w znacznym stopniu pomoże go osiągnąć. Poniżej prezentujemy przegląd klasyków, które oparły się próbie czasu i jeszcze przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat przetrwają różne mody. Jeden garnitur, najlepiej dwa, gładkie, bez wzorów Najbardziej uniwersalny będzie garnitur z jednorzędową marynarką, zapinaną na dwa guziki, w kolorze granatowym. Jako drugi sprawdzi się ciemnoszary lub grafitowy, natomiast w dalszej kolejności można nabyć czarny lub w delikatny prążek albo kratkę. Warto zwrócić uwagę na gramaturę tkaniny. Najlepsza jest średnia czyli ok. 260 gramów na metr, która zapewni komfort zarówno w okresie letnim, jak i zimą. Sportowa marynarka tzw. odd jacket Odd jacket różni się od marynarki garniturowej tym, że jest nieco krótsza i mniej formalna, dlatego może mieć kieszenie zarówno wpuszczone do środka, jak i nakładane. Za najwłaściwszy i najbardziej wszechstronny kolor uważany jest granat. Zestaw ze spodniami w innym kolorze, np. szarym, będzie dobrym pomysłem zarówno na piątkowy luz w pracy oczywiście o ile firmowy dress code na to pozwala, jak i na weekendowy wypad ze znajomymi. Spodnie chino To bawełniane spodnie w stylu półformalnym, nie tak codzienne jak dżinsy, ale też mniej eleganckie od tych wełnianych w kant. Zyskały popularność w drugiej połowie XX wieku dzięki studentom elitarnych amerykańskich uczelni, dla których były one elementem uczelnianego uniformu. Szybko zostały przejęte przez rówieśników z innych grup społecznych i na stałe weszły do męskiej mody. Chinosy można spotkać niemal we wszystkich kolorach i odcieniach, ale za klasyczne i najbardziej uniwersalne uważa się je w kolorach beżowym i granatowym. Buty typu oxford Z nakładanym noskiem, najlepiej w czarnym kolorze. Jeśli preferujesz elegancki styl, tego typu buty będą w zasadzie tak samo uniwersalne, jak granatowy garnitur. Zamknięta przyszwa (fragment cholewki, w którym znajdują się dziurki do sznurówek), delikatnie zaokrąglony czubek i smukłe kopyto sprawią, że nadają się zarówno na wystawny bal, ślub, jak i na ważne spotkanie biznesowe. Starannie wypastowane, zawsze będą wyglądały dobrze. Buty typu derby Są mniej formalne niż oxfordy, ale zdecydowanie polecane do codziennych garniturów oraz zestawów koordynowanych. Różnią się tym, że mają otwartą przyszwę. Najbardziej uniwersalne będą derby w kolorze czarnym oraz brązowym. Biała koszula Absolutnym minimum jest kilka bawełnianych koszul (koniecznie z długim rękawem w formalnym męskim ubiorze pojęcie koszuli na krótki rękaw nie istnieje), z czego przynajmniej dwie powinny być białe. Jedna z nich może być z mankietem na guzik, druga bardziej elegancka na spinki. W garderobie powinna się też znaleźć koszula jasnoniebieska te dwa kolory będą pasowały do większości ubrań. Najodpowiedniejszą tkaniną na koszulę formalną będzie popelina, czyli tkanina o płóciennym, drobnym splocie oraz twill, nieco grubsza tkanina o splocie skośnym. Płaszcz Najbardziej elegancka będzie klasyczna dyplomatka, zapinana na trzy lub cztery guziki, w kolorze granatowym, czarnym lub w szarą jodełkę. Ważne, aby płaszcz zakrywał marynarkę, sięgając jednocześnie maksymalnie do kolan. Wiosną i latem dyplomatka może być zastąpiona klasycznym prochowcem. Kurtka typu husky Wyjątkowo stylowa i uniwersalna kurtka z rozpoznawalnym pikowaniem w kształcie kwadratów lub rombów na całej powierzchni. Jej charakterystycznymi elementami będą też dwa rozcięcia z tyłu, zapięcia na napy lub guziki oraz kołnierz. Kurtki husky szyte są z syntetycznego materiału, przez co nie gniotą się i są praktyczne w przechowaniu oraz podróży. Klasycznymi kolorami będą: zieleń, granat i brąz. Dawniej kurtka ta przywodziła na myśl klimat brytyjskiej wsi i elitarnych sportów, takich jak jazda konno. Obecnie jest bardzo popularnym i wręcz obowiązkowym elementem miejskiego stylu półformalnego. Krawat Krawat powinniśmy mieć co najmniej jeden. Warto pamiętać, aby jego szerokość korespondowała z szerokością klap garnituru. Najbardziej klasyczne będą krawaty jedwabne. Ciemniejsze i pozbawione wzorów albo z bardzo dyskretnym wzorem będą zdecydowanie bardziej formalne. Krawaty wełniane, bawełniane lub dziergane mają niższy stopień formalności. Poszetka jedwabna lub lniana Poszetka to niewielkich rozmiarów ozdobna chusteczka, którą wkłada się w brustaszę marynarki. Przez wiele lat była zapomnianym elementem męskiego stylu, obecnie przeżywa swój renesans i wiele wskazuje na to, że na dobre pozostanie w kanonie elegancji. Klasyką jest lniana lub jedwabna poszetka w białym albo jasnoniebieskim kolorze. Powyższe zestawienie nie wyczerpuje wszystkich możliwości eleganckiego męskiego ubioru, stanowi jednak podstawę, która nie zmieni się jeszcze przez wiele lat. Wariacje kolorystyczne mogą dotyczyć innych elementów garderoby, co widać obecnie na przykładzie skarpetek. Jednak klasyczne garnitury, marynarki czy spodnie mogą służyć latami, pod warunkiem wyboru ubrania o odpowiedniej jakości i dopasowanego do sylwetki. Autorem komentarza jest wiceprezes zarządu LANCERTO SA

15 RYNEK SZTUKI EKONOMIA KULTURY Marta Konieczny Pomponusy złote, 100 x 120 cm, olej na płótnie, artpower.pl

16 52 EKONOMIA KULTURY W 2014 r. prace Andy ego Warhola zostały zlicytowane za łączną kwotę aż 569,5 mln dol. Dla porównania, takiego poziomu sprzedaży nie osiągnął w roku ubiegłym cały francuski aukcyjny rynek sztuki Najdrożsi artyści świata Co roku portal Artprice publikuje listę artystów, których prace generują największe obroty na rynku aukcyjnym. Zawsze królują na niej wielkie nazwiska i kwoty, które mogą przyprawić o zawrót głowy. Kto jest na pierwszej pozycji w najnowszej edycji tego rankingu? W pierwszej dziesiątce rankingu Artprice znaleźli się jeszcze Claude Monet, Qi Baishi, Alberto Giacometti oraz Jeff Koons. Cała dziesiątka sprzedała w 2014 r. prace o łącznej wartości 2,7 mld dol. Najdroższe dzieło (rzeźba Chariot Alberta Giacomettiego) zostało sprzedane w tym czasie aż za 90 mln dol. Mimo że to właśnie takie transakcje oraz nazwiska skupiają uwagę mediów na całym świecie, to warto pamiętać, że rynek sztuki opiera się w większości na drobnych kolekcjonerach. To oni są jego podporą w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Francji. Nadal także prawie połowa prac wystawionych na rynku i ponad 70 proc. obrazów jest sprzedawanych za mniej niż 5 tys. dol. Piotr Suchodolski 1. Andy Warhol W 2014 r. prace Andy ego Warhola zostały zlicytowane za łączną kwotę aż 569,5 mln dolarów. Dla porównania, takiego poziomu sprzedaży nie osiągnął w roku ubiegłym cały francuski aukcyjny rynek sztuki. Na wynik ten złożyło się aż 1,4 tys. transakcji. Warhol jest również autorem jednej z najdroższych zlicytowanych w zeszłym roku prac. Jego obraz Triple Elvis [Ferus Type] (1963) został sprzedany za 73 mln dol. Andy Warhol 2. Pablo Picasso Picasso w rankingu Artprice od lat znajduje się na pierwszej bądź drugiej pozycji. W ubiegłym roku, mimo sprzedania prawie 3 tys. prac o łącznej wartości 375 mln dol., nie udało mu się znaleźć na szczycie zestawienia. Jego najdroższe dzieło w 2014 r. (obraz Le sauvetage ) zostało sprzedane za 28 mln dol. i znalazło się dopiero na 30. pozycji rankingu najwyżej zlicytowanych prac. Daleko mu również do najdroższych obrazów Picassa, które potrafią zbliżyć się do granicy 100 mln dol. Pablo Picasso Warto pamiętać, że rynek sztuki opiera się w większości na drobnych kolekcjonerach. To oni są jego podporą w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Francji. Nadal także prawie połowa prac wystawionych na rynku i ponad 70 proc. obrazów jest sprzedawanych za mniej niż 5 tys. dol Francis Bacon Three Studies for a Portrait of John Edwards

17 EKONOMIA KULTURY 53 Alberto Giacometti Chariot

18 54 EKONOMIA KULTURY Pablo Picasso Le sauvetage 4. Gerhard Richter Jest to jedyny żyjący artysta w pierwszej piątce. Zaskakuje nie tylko swoją wysoką pozycją na liście, lecz także twórczością, którą ciężko zakwalifikować. Nic więc dziwnego, że jego dzieła cieszą się rosnącą rzeszą sympatyków i uzyskują coraz wyższe kwoty podczas aukcji. W 2014 r. sprzedano łącznie 258 prac Richtera o łącznej wartości 254,3 mln dol. Jego najdrożej zlicytowanym dziełem był obraz Abstraktes Bild (1989). W lutym w domu aukcyjnym Christie s sprzedano go za 28,7 mln dol. 3. Francis Bacon Wartość sprzedaży dzieł tego irlandzkiego artysty samouka rośnie już od kilku lat. W ubiegłym roku wyniosła 270 mln dol. Wynik ten osiągnięto podczas sprzedaży 122 dzieł. Najdroższą jego pracą w zeszłym roku był tryptyk Three Studies for a Portrait of John Edwards (1984), zlicytowany w maju za 72 mln dol. na aukcji organizowanej przez Christie s w Nowym Jorku. Wynik ten zapewnił pracy czwartą pozycję na liście najdroższych dzieł sztuki sprzedanych w ubiegłym roku na rynku aukcyjnym. Warto przypomnieć, że do tego artysty należy również aktualny rekord cenowy. Tryptyk Three Studies of Lucian Freud (1969) Bacona został zlicytowany w 2013 r. za 127 mln dol. Obecnie jest to najdroższe dzieło sztuki w historii rynku aukcyjnego. 5. Mark Rothko Rzadko spotykany na aukcjach i prawie zawsze sprzedawany po wysokich cenach. Wystarczy zaznaczyć, że w 2014 r. zlicytowano zaledwie 16 jego dzieł, a mimo to Rothko znalazł się na piątym miejscu w zestawieniu portalu Artprice. W ubiegłym roku jego prace zostały sprzedane na rynku aukcyjnym za łączną kwotę 249,2 mln dol. Najdroższe z nich zlicytowano za 59 mln dolarów. Pochodzące z 1952 r., pozbawione tytułu dzieło sprzedano w maju na aukcji Christie s. Mimo że kwota była wysoka, to jednak odległa od rekordowych prac Rothki. Jego najdroższym dziełem sprzedanym na aukcji wciąż pozostaje obraz Orange, Red, Yellow. W maju 2012 r. dom Christie s zlicytował go za 77,5 mln dol. Autor jest dyrektorem działu komunikacji zewnętrznej w firmie Wealth Solutions SA

19 EKONOMIA KULTURY 55 POLISH DESIGN Mediolan, Nowy Jork, Berlin, Hong Kong, Sztokholm, Londyn, Stambuł, Tokio polski design z powodzeniem prezentowany jest na najważniejszych zagranicznych imprezach poświęconych wzornictwu. Aleksandra Kietla Polska od wielu lat znajduje się w światowej czołówce ze względu na produkcję i eksport mebli. Ostatnio coraz bardziej zaznaczamy swoją obecność na globalnym rynku także dzięki rodzimym, utalentowanym projektantom. Potwierdzają to liczne nagrody i publikacje, takie jak choćby obszerny artykuł w Financial Times": As Poland s creative industry gathers pace, some of its young designers are making a global impact Trish Lorenz, FT. Skąd ten sukces? I trudno się nie zgodzić z tą opinią. Na sukces polskich projektantów, poza ich wrodzonym talentem, składa się wiele czynników. Sprzyja na pewno rozwój gospodarczy kraju oraz solidne zaplecze produkcyjne. Nie do przecenienia jest także bogata oferta edukacyjna i wzrastająca świadomość konsumentów w zakresie wartości, jakie niesie za sobą dobrze zaprojektowany produkt. Coraz częściej, podejmując decyzje zakupowe, kierujemy się nie tylko ceną, zwracamy uwagę na to, jakie warunki panują w fabrykach, jak proces produkcji wpływa na środowisko, i po prostu na trwałość nabywanego przedmiotu. Co wyróżnia nasz design na tle światowym? Jak zauważył kiedyś Tomek Rygalik, cechą wiodącą Polaków jest zaradność. Przez lata musieliśmy sobie radzić z niedoborem materiałów, tworząc niejako z tego, co mamy pod ręką. Ta szkoła życia nauczyła nas kreatywności i poszukiwania nowych rozwiązań. Dostrzegają to także organizatorzy zagranicznych konkursów branżowych. Do najważniejszych z nich należy z pewnością Red Dot Design Award, który organizowany jest od 1955 r. przez jedną z najstarszych i uznanych w świecie designu instytucji niemiecki Design Zentrum Nordrhein Westfalen w Essen. Polacy znajdują się w gronie nagrodzonych od 2008 r. i zdobyli dotychczas łącznie ponad 50 nagród. Słynna czerwona kropka została przyznana między innymi Piotrowi Kuchcińskiemu za kolekcję mebli Clapp (producent: Noti), Katarzynie Okińczyc za projekt lustra łazienkowego DOT. (producent: Meble21/Miior), studiu Emo Design, które dla marki Rosa zaprojektowało lampy Drop przeznaczone do przestrzeni publicznych. Wśród wyróżnionych jest także aplikacja mobilna Halobajki służąca do czytania książeczek dla dzieci i będąca efektem współpracy łódzkiego wydawnictwa Halo Łódź z polskim oddziałem Microsoft. Rozwój internetu oraz łatwość przemieszczania się w najodleglejsze zakątki świata przyspieszyły kooperację polskich projektantów z zagranicznymi firmami. A pracujemy z największymi. Studio Rygalik tworzy dla takich marek jak Siemens czy Moroso, Aleksandra Gaca ma na Wystawa Polish Job prezentowana na Milan Design Week 2014, organizator Culture.pl oraz Łódź Design Festival, Fot. Jan Lutyk Ikea PS 2014, W ruchu

20 56 EKONOMIA KULTURY Wystawa Polish Job prezentowana na Milan Design Week 2014, organizatorzy: culture.pl oraz Łódź Design Festival. Fot. Jan Lutyk swoim koncie kolekcje produkowane przez Casalis. Do zespołu projektantów Ikea, po raz pierwszy dołączyli Polacy: Krystian Kowalski, Maja Ganszyniec, Paweł Jasiewicz oraz wspomniany już Tomek Rygalik. Wzornictwo przemysłowe z Polski Sukcesy odnosimy także na polu wzornictwa przemysłowego. W ubiegłym roku głośno zrobiło się wokół Pesy Bydgoszcz lidera wśród producentów pojazdów szynowych. Pesa jako pierwsza w historii firma z Europy Środkowo- -Wschodniej zdobyła nagrodę ekonomiczną Financial Times. Konkurowała między innymi z amerykańskim gigantem Twitter. Triumfy święci także Oskar Zięta, który zasłynął jako twórca jednej z najnowocześniejszych technologii obróbki stali, znajdującej zastosowanie w różnorodnych gałęziach przemysłu. Opracowana przez niego technologia FIDU pozwala stworzyć z dwuwarstwowej blachy płaską i lekką formę, która pod wpływem sprężonego powietrza przybiera pożądany, trwały kształt. W świat nowych technologii wielkimi krokami wkroczyły poznańska firma Game Technologies SA i olsztyńska firma Zortrax Sp. z o.o. Ta pierwsza stworzyła kostkę DICE+, czyli uniwersalny kontroler do cyfrowych gier planszowych. Pozwala połączyć przyjemność z grania w tradycyjne gry planszowe z możliwościami oferowanymi przez urządzenia mobilne. Kostka komunikuje się z grami uruchomionymi na tabletach lub innych urządzeniach typu smart za pomocą technologii Bluetooth. Olsztyński Zortrax jeszcze trzy lata temu był małą garażową firmą pracującą nad pierwszym autorskim modelem drukarki 3D. W ubiegłym roku podpisał kontrakt z jednym z największych producentów komputerów na świecie firmą Dell. Umowa obejmuje wyprodukowanie i dostarczenie 5 tys. sztuk urządzenia M200. Do tej pory większość polskich projektów za granicą można spotkać jedynie na wystawach i wydarzeniach branżowych. To dobry kierunek, ale nie wystarczający do odniesienia sukcesu rynkowego. Główny problem, z jakim aktualnie musi się zmierzyć sektor kreatywny, to rozbudowanie sieci sprzedaży, a my jako konsumenci możemy wesprzeć ten proces. Jak zauważył kiedyś Tomek Rygalik, cechą wiodącą Polaków jest zaradność. Przez lata musieliśmy sobie radzić z niedoborem materiałów, tworząc niejako z tego, co mamy pod ręką. Ta szkoła życia nauczyła nas kreatywności i poszukiwania nowych rozwiązań Oskar Zięta, stołek Ploppy Katarzynie Okińczyc, lustro łazienkowe DOT Autorka jest organizatorem Łódź Design Festival