EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

Transkrypt

1 pobrano z Miejsce na naklejk z kodem szko y dysleksja MGE-R1A1P-062 EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 120 minut ARKUSZ II MAJ ROK 2006 Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 18 stron (zadania 28 54). Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. W rozwi zaniach zada przedstaw tok rozumowania prowadz cy do ostatecznego wyniku. 3. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. 6. Podczas egzaminu mo esz korzysta z o ówka i gumki (wy cznie do rysunków), linijki, lupy oraz kalkulatora. 7. Wype nij t cz karty odpowiedzi, któr koduje zdaj cy. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. Zamaluj pola odpowiadaj ce cyfrom numeru PESEL. B dne zaznaczenie otocz kó kiem i zaznacz w a ciwe. yczymy powodzenia! Za rozwi zanie wszystkich zada mo na otrzyma cznie 50 punktów Wype nia zdaj cy przed rozpocz ciem pracy PESEL ZDAJ CEGO KOD ZDAJ CEGO

2 2 pobrano z Zadanie 28. (1 pkt) Do podanych ni ej miejscowo ci dobierz odpowiadaj c im godzin czasu s onecznego wiedz c, e w Warszawie (52 o 15 N, 21 o E) jest godzina czasu s onecznego. 1. Madryt (3 o W, 40 o N) 2. Brisbane (153 o E, 27 o S) A B C D Zadanie 29. (2 pkt) a) Podaj, któr z form oznaczonych na rysunku literami A i B buduj osady aluwialne... b) Wymie dwie przyrodnicze cechy Zatoki Gda skiej sprzyjaj ce powstawaniu formy A. Zadanie 30. (1 pkt) W granicach polskiej cz ci Mierzei Wi lanej projektowana jest budowa sztucznego przekopu (rysunek z zadania 29.). Podaj dwie korzy ci gospodarcze, jakie ta inwestycja mo e przynie gminom po o onym nad Zalewem Wi lanym

3 pobrano z Zadanie 31. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono schematyczny przekrój geologiczny przez Tatry. 3 Korzystaj c z rysunku, uszereguj podane ni ej wydarzenia geologiczne od najstarszego do najm odszego, wpisuj c do ramki cyfry odpowiadaj ce wydarzeniom. 1. Fa dowanie osadów w wyniku nacisku p yt litosfery. 2. Niszczenie osadów p aszczowinowych i trzonu granitowego przez czynniki zewn trzne. 3. Odrywanie p aszczowin od pod o a i przesuwanie w kierunku pó nocnym. 4. Intruzja magmowa. 5. Gromadzenie osadów w zbiorniku morskim. Wydarzenie najstarsze Wydarzenie najm odsze Zadanie 32. (2 pkt) Podkre l w a ciwe okre lenia w nawiasach, tak aby zdania przedstawia y zale no ci zachodz ce mi dzy elementami rodowiska. a) Zamarzanie wsi kaj cej w szczeliny skalne wody mo e doprowadzi do (rozpuszczania ska i powstawania nacieków / uszczenia si ska i powstawania osta ców / rozpadu blokowego ska i powstawania go oborzy). b) Sudety jako góry zr bowe powsta y w wyniku (ruchów epeirogenicznych / intruzji magmowych / ruchów tektonicznych). c) W Kotlinie Warszawskiej wyst puj wody subartezyjskie, co uwarunkowane jest (antyklinalnym u o eniem warstw skalnych / nieckowatym u o eniem na przemian warstw nieprzepuszczalnych i przepuszczalnych / po o eniem obszaru w strefie granicy platformy wschodnioeuropejskiej). Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

4 4 pobrano z Zadanie 33. (3 pkt) Na mapie przedstawiono rozmieszczenie stacji klimatycznych w Afryce. a) Wyja nij, podaj c dwa argumenty, dlaczego opady w stacji A s mniejsze ni opady w stacji B, mimo e obie stacje le nad morzem b) Wyja nij, podaj c dwa argumenty, dlaczego stacje C i D ró ni si dobowymi amplitudami temperatury powietrza c) Podaj, dla której stacji klimatycznej E czy F w a ciwe s dane zamieszczone w tabeli. t o I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok 23,8 26,6 30,3 34,0 34,0 31,6 28,8 27,0 29,0 30,6 28,2 24,7 29,0 0,4 0, , t rednia temperatura miesi czna w o C o opady miesi czne w mm stacja

5 pobrano z Zadanie 34. (2 pkt) Uzupe nij tabel, przyporz dkowuj c poszczególnym typom genetycznym jezior w a ciw im charakterystyk oraz odpowiedni przyk ad jeziora, dobieraj c je z ni ej podanych. Charakterystyka jeziora: 1. Jezioro charakteryzuje si du g boko ci oraz wyd u onym kszta tem. Strome brzegi jeziora wynikaj z po o enia w dolinie ryftowej. 2. Cech charakterystyczn tego jeziora jest do du a powierzchnia oraz silnie rozcz onkowana linia brzegowa z du ilo ci zatok i wysp. Wynika to z wype nienia wod nieregularnych zag bie. 3. Ma e, ale g bokie jezioro, które powsta o w miejscu wyst powania pola firnowego. 4. Jezioro posiada du powierzchni, ale niezbyt du g boko. Woda mo e by s ona, poniewa jest to pozosta o dawnego morza. 5 Przyk ady jezior: A Aralskie C Tanganika B Czarny Staw nad Morskim Okiem D Mamry Typ genetyczny jeziora polodowcowe cyrkowe tektoniczne polodowcowe morenowe Charakterystyka jeziora Przyk ad jeziora Zadanie 35. (2 pkt) W tabeli przedstawiono obroty w handlu zagranicznym Polski w 2002 roku. Rok Ogó em Import Eksport Saldo w mln $ USA a) Oblicz saldo handlu zagranicznego Polski. Wynik oblicze wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli. Miejsce na obliczenia: b) Tradycyjnym surowcem eksportowanym przez Polsk jest w giel kamienny. Zaznacz liter, któr oznaczono kraje nale ce obecnie, podobnie jak Polska, do eksporterów w gla kamiennego. A. Niemcy, Brazylia, Wielka Brytania, Francja B. Australia, RPA, Stany Zjednoczone, Kanada C. Wielka Brytania, Ukraina, Francja, Szwecja D. Ukraina, Wielka Brytania, Argentyna, Zambia Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

6 6 pobrano z Zadanie 36. (2 pkt) Podaj, które z wymienionych ni ej czynników rozwoju rolnictwa odnosz si do Wy yny Lubelskiej, a które charakteryzuj Nizin l sk. A. okres wegetacji trwaj cy dni B. du e powierzchnie czarnoziemów i r dzin C. du e powierzchnie czarnych ziem i mad D. redni na tle kraju poziom kultury rolnej E. du y udzia pracuj cych w rolnictwie w ogólnej liczbie ludno ci zawodowo czynnej F. zu ycie nawozów sztucznych na 1 ha u ytków rolnych wy sze ni rednio w kraju Wy yna Lubelska:...,...,... Nizina l ska:...,...,... Zadanie 37. (3 pkt) Dla ka dego z regionów oznaczonych na mapie cyframi 1, 2, 3 podaj odpowiedni rodzaj hodowli byd a (intensywna, ekstensywna) oraz przedstaw g ówn przyczyn du ej koncentracji zwierz t hodowlanych. Region 1:... Region 2:... Region 3:...

7 pobrano z Zadanie 38. (1 pkt) Na fotografii przedstawiono terasow upraw ro lin. 7 Uzasadnij, czy sposób zagospodarowania obszaru przedstawiony na fotografii jest korzystny dla rolnictwa. W uzasadnieniu przedstaw dwa argumenty. Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

8 8 pobrano z Zadanie 39. (2 pkt) Rys. Ca kowita liczba ofiar tsunami w krajach najsilniej dotkni tych tym kataklizmem w grudniu 2004 roku. Liczby uwzgl dniaj ofiary miertelne oraz mieszka ców pozbawionych dachu nad g ow. a) Podaj przyczyn trz sie ziemi, których skutkiem jest wyst powanie tsunami na przedstawionym na rysunku obszarze. b) Podaj trzy cechy tsunami, które decyduj o katastrofalnych zniszczeniach na obszarach wyst powania tego zjawiska

9 pobrano z Zadanie 40. (2 pkt) Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. Wed ug publikowanych danych dwie trzecie Amerykanów ma nadwag. Wkrótce oty o i jej nast pstwa prze cign palenie papierosów jako g ówn przyczyn zgonów w USA. Rocznie w Ameryce umiera dzi oko o 300 tysi cy osób z przyczyn zwi zanych w ró ny sposób z oty o ci. 25% spo ywanych w Ameryce warzyw stanowi ziemniaki konsumowane w postaci przetworzonej na frytki. Ma o sportu, rzadko ci jest nawet zwyk y spacer. Nawyki ywieniowe kszta towane s tak e przez ceny ywno ci stek z chudego mi sa kosztuje kilka razy wi cej ni kilka hot dogów. Rocznie w USA zbiera si 286 mln ton kukurydzy. 57% produkowanej kukurydzy wykorzystywane jest jako pasza dla zwierz t, dzi ki czemu ceny mi sa s niskie, ale te jest ono du o t ustsze. 5% kukurydzy przerabia si na zawieraj cy du o fruktozy syrop ta szy, s odszy i atwiejszy do zastosowania w przemy le spo ywczym ni cukier. To w a nie ten syrop wskazuj dietetycy jako jedn z przyczyn tego, e napoje gazowane s w Ameryce tak tanie, popularne i szkodliwe. Ameryka skie dziecko 10 15% swojej dziennej dawki kalorii czerpie w a nie z gazowanych napojów. 9 Zaproponuj cztery dzia ania, które mog podj instytucje rz dowe w USA, aby przeciwdzia a narastaj cemu problemowi oty o ci w spo ecze stwie Zadanie 41. (3 pkt) a) Do podanych ga zi lub bran przemys u (1 3) dobierz g ówny czynnik, który decyduje o lokalizacji zak adów przemys owych (A D). 1. przemys cukrowniczy i cementowy, A. wykwalifikowana si a robocza 2. przemys odzie owy i kosmetyczny, B. baza energetyczna 3. przemys celulozowo-papierniczy i w ókienniczy. C. baza surowcowa D. zasoby wody Odpowied : 1...., 2...., b) Z podanych zak adów przemys owych wypisz dwa o lokalizacji zwi zanej. Cukrownia w apach, Elektrownia Kozienice, Kopalnia W gla Brunatnego w Be chatowie, Huta Miedzi w Legnicy, Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

10 10 pobrano z Zadanie 42. (2 pkt) Wis a jest osi przemys ow Polski. Wzd u jej doliny zlokalizowano liczne o rodki przemys owe, których przyk ady i rozmieszczenie ilustruje za czona mapa. Uzupe nij tabelk, wpisuj c po dwa przyk ady o rodków przemys owych reprezentuj cych wskazane w tabeli ga zie lub bran e przemys u. Przemys metalurgiczny Przemys nawozów sztucznych Zadanie 43. (1 pkt) Pomimo zlokalizowania nad Wis licznych o rodków przemys owych, rzeka ta nie odgrywa znacz cej roli w egludze ródl dowej Polski. Podaj dwie przyrodnicze przyczyny marginalnego znaczenia Wis y w transporcie wodnym

11 pobrano z Zadanie 44. (2 pkt) Tabela: Wydobycie ropy naftowej na Bliskim Wschodzie w 2002 r. Lp Kraj Arabia Saudyjska Iran Irak Kuwejt Zjednoczone Emiraty Arabskie Libia Egipt Katar Wielko wydobycia w mln ton Udzia w wiatowym wydobyciu w % 12,3 5,5 3,6 3,1 3,0 2,0 1,3 1,0 Razem ,8 wiat ,0 Wykorzystuj c w asn wiedz oraz dane z tabeli wyja nij, dlaczego konflikt zbrojny w regionie Zatoki Perskiej mo e by niebezpieczny dla wiatowej gospodarki. Uwzgl dnij w wyja nieniu dwa argumenty Zadanie 45. (1 pkt) Spo ród podanych w tabeli (zadanie 44.) krajów, wymie trzy kraje po o one nad Zatok Persk, w których w ko cu XX wieku mia y miejsce konflikty zbrojne z s siadami. 1., 2., 3. Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

12 12 pobrano z Zadanie 46. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono przyrost naturalny ludno ci Polski w okresie a) Napisz, który z wyró nionych na wykresie roczników: 1955, 1970, 1983, 2001 nale y do wy u kompensacyjnego. b) Korzystaj c z wykresu, sformu uj dwa wnioski odnosz ce si do kszta towania si przyrostu naturalnego ludno ci Polski w latach

13 pobrano z Zadanie 47. (2 pkt) Na mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych rodzin i grup j zykowych w Europie. 13 a) Napisz, która z grup krajów oznaczonych na mapie sygnaturami: A, B, C nie nale y do rodziny j zyków indoeuropejskich. Odpowied :... b) Spo ród krajów oznaczonych na mapie cyframi od 1 do 4 jeden nale y do innej grupy j zykowej ni pozosta e. Podaj nazw tego kraju. Odpowied :... Wype nia egzaminator! Nr zadania Maks. liczba pkt 2 2 Uzyskana liczba pkt

14 14 pobrano z Zadanie 48. (2 pkt) Zadanie wykonaj, korzystaj c z za czonego tekstu i piramidy wieku ludno ci Chin. Polityk obni ania przyrostu naturalnego rz dy Chin prowadz od lat 50. XX wieku. Na pocz tku lat 80. przepisy dotycz ce kontroli urodze jeszcze zaostrzono, wprowadzaj c zasad jednego dziecka w rodzinie. Chc c ograniczy liczb potomstwa, przesuni to wiek zawierania ma e stw, wprowadzono bod ce ekonomiczne w postaci premii gotówkowych, szybszego przydzia u mieszka, d u szego urlopu macierzy skiego, lepszej opieki medycznej dla jednego dziecka. Powy sze zach ty okaza y si wystarczaj ce w mie cie (tam przyrost wyra nie si obni y ), ale nie na wsi, gdzie mieszka 2/3 ludno ci. Na przeszkodzie stoi mentalno wie niaków, preferuj cych liczne rodziny i posiadanie potomków p ci m skiej. Kontrola urodze w po czeniu z mentalno ci spo ecze stwa powoduje, e deformacja w strukturze wieku i p ci narasta. Np. proporcja zgonów noworodków p ci m skiej i e skiej kszta tuje si w Chinach jak 0,7 do 1. Jest to niew tpliwie skutek drastycznych rozwi za podejmowanych przez rodziców. Widz c niekorzystne symptomy swej polityki, rz d zacz nie mia o zezwala na posiadanie dwojga dzieci w przypadku ma e stw jedynaków. Podaj dwie cechy ludno ci Chin, które odzwierciedlaj polityk demograficzn tego kraju. Zadanie 49. (2 pkt) W ród demografów na wiecie przewa a przekonanie, e polityka demograficzna Chin, pomimo znacznego obni enia przyrostu naturalnego, nie powinna by na ladowana przez kraje prze ywaj ce eksplozj demograficzn. Przedstaw trzy argumenty uzasadniaj ce t tez

15 pobrano z Zadanie 50. (2 pkt) Afryka jest kontynentem o niewielkiej g sto ci linii kolejowych, co przedstawiono na poni szej mapie. 15 Podaj po dwa czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze, które wp yn y na g sto i rozmieszczenie linii kolejowych w Afryce. Czynniki przyrodnicze: Czynniki pozaprzyrodnicze: Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

16 16 pobrano z Zadanie 51. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono zmiany powierzchni Jeziora Aralskiego w latach Nadmierne nawadnianie upraw bawe ny w Uzbekistanie i Turkmenistanie przez wody rzek Amu-darii i Syr-darii, uchodz cych do Jeziora Aralskiego, spowodowa o zmiany w rodowisku przyrodniczym oraz gospodarce regionu. Korzystaj c z zamieszczonego rysunku oraz w asnej wiedzy podaj po dwie negatywne przyrodnicze oraz gospodarcze konsekwencje nadmiernego poboru wód rzecznych do nawadniania pól w tym regionie. Konsekwencje przyrodnicze: Konsekwencje gospodarcze: Zadanie 52. (1 pkt) Jednym z coraz cz ciej wykorzystywanych wska ników rozwoju spo eczno-ekonomicznego jest wska nik HDI (Human Development Index). Zaznacz trzy z wymienionych mierników, które uwzgl dnia ten wska nik. A. D ugo przeci tnego trwania ycia. B. Wielko PKB na mieszka ca. C. Udzia w wiatowej produkcji wyrobów elektronicznych. D. Struktura zatrudnienia ludno ci. E. Wielko ci opisuj ce wykszta cenie np. dost p do o wiaty, umiej tno czytania i pisania.

17 pobrano z Zadanie 53. (2 pkt) Euroregiony utworzone na wschodniej granicy Polski odznaczaj si znacznie mniejsz aktywno ci gospodarcz i spo eczno-kulturaln w porównaniu z euroregionami na zachodniej i po udniowej granicy kraju. Przedstaw dwie przyczyny, które o tym decyduj. Wykorzystaj w asn wiedz i za czon map. 17 Zadanie 54. (1 pkt) Podaj przyczyny uznania wspó pracy na rzecz ochrony rodowiska za dzia anie priorytetowe w euroregionie Nysa. Nr zadania Wype nia Maks. liczba pkt egzaminator! Uzyskana liczba pkt

18 18 pobrano z BRUDNOPIS