SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA EDUKACYJNEGO PT. BYĆ JAK IGNACY. Część I teoretyczna: Zajęcia dotyczące życia Ignacego Łukasiewicza.

Transkrypt

1 SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA EDUKACYJNEGO PT. BYĆ JAK IGNACY Część I teoretyczna: Zajęcia dotyczące życia Ignacego Łukasiewicza. Grupa wiekowa: klasy I-III Wymiar czasu: 2x 45 min Cele ogólne: promowanie wśród uczniów idei nauki, zapoznanie z postacią wybitnego Polaka- Ignacego Łukasiewicza, kształtowanie postaw patriotycznych. Cele operacyjne: Uczeń: wie kim był Ignacy Łukasiewicz i czego dokonał, zna wydarzenia z dzieciństwa Ignacego Łukasiewicza, wie jak wygląda lampa naftowa i zna jej budowę, poszerza zasób słownictwa: m.in. chemia, nafta, ropa naftowa. stosuje się do zasad gry dydaktycznej, gra fair-play. Metody pracy: metody aktywne (twórczego rozwiązywania problemów), praca z tekstem, rozmowa kierowana. Formy pracy: indywidualna grupowa Środki dydaktyczne: Ilustracje z podobizną Ignacego Łukasiewicza, zdjęcia lampy naftowej, lampa naftowa, komiks przestawiający dzieciństwo Łukasiewicza, karta pracy z krzyżówką, karta pracy z budową lampy naftowej, karty do gry Ja mam, kto ma, instrukcja gry. Część wstępna. Przebieg zajęć:

2 Drodzy uczniowie, przed Wami zajęcia, podczas których poznacie historię życia wielkiego polskiego wynalazcy, który żył ponad 150 lat temu- Ignacego Łukasiewicza. Nauczyciel prezentuje uczniom portrety Ignacego Łukasiewicza, zdjęcia znaczków i monet ukazujące podobizny wynalazcy oraz informacje dotyczące wydarzeń z dzieciństwa życia Ignacego Łukasiewicza. ( zał. 1) i zaprezentowanie komiksu przedstawiającego postać Łukasiewicza). Nauczyciel poszerza krótko informacje o dorosłym życiu Łukasiewicza. Znaczki 100 rocznica śmierci Łukasiewicza

3 50 zł w PRL Jan Boży Józef Ignacy Łukasiewicz urodził się w 1822 roku w Zadusznikach. Był piątym dzieckiem Apolonii i Józefa Łukasiewiczów. Jego rodzice pochodzili z drobnej i biednej szlachty. Miał dwie siostry, Marię i Emilię i dwóch braci: Franciszka i Aleksandra. Gdy Ignacy miał 8 lat jego rodzina przeniosła się do Rzeszowa, gdzie Ignacy ukończył 4 klasy gimnazjum Ojców Pijarów. W trakcie edukacji nauczył się języka łacińskiego i niemieckiego. Kiedy miał trzynaście lat, wziął nawet udział w swoim pierwszym szkolnym strajku, za co spędził dwanaście godzin w karcerze. Problemy finansowe oraz choroba, a następnie śmierć ojca zmusiły Łukasiewicza do przerwania nauki w 1836 roku. Dlatego też rozpoczął praktykę w aptece w Łańcucie u Antoniego Swobody, gdzie nie tylko mógł pracować, ale również kontynuować edukację z zakresu farmacji. Praktykę kontynuował i otrzymał awans na pomocnika aptekarskiego. Pracował w rzeszowskiej aptece u Edwarda Hubla. Praca w większym mieście umożliwiła mu nawiązanie bliższych kontaktów z przedstawicielami ruchu rewolucyjnego w 1845 roku został nawet agentem. Pomagał w przygotowaniach do planowanego powstania. Niestety na trop Łukasiewicza wpadła austriacka policja i na dwa lata został on osadzony w rzeszowskim więzieniu. Kiedy pod koniec 1847 roku Łukasiewicz wyszedł na wolność, miał już nowe przemyślenia na temat pracy dla Polski. Doszedł do wniosku, że można dbać o jej dobro nie tylko w ogniu karabinowych kul. W sierpniu 1848 roku młody Łukasiewicz podjął pracę w aptece Piotra Mikolascha pod nazwą Pod Złotą Gwiazdą we Lwowie. Wtedy też rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak dyplom magistra farmacji otrzymał na Uniwersytecie Wiedeńskim. Łukasiewiczowi udało się skonstruować urządzenie, które nie tylko wytrzymuje płomień, ale i skutecznie rzuca światło. Urządzenie to pozwalało oświetlić pomieszczenia dzięki spalaniu nafty była to lampa naftowa. Była ona znacznie doskonalsza i wydajniejsza od wcześniejszych lamp oliwnych czy świec. Do jej pierwszego użycia publicznego doszło w czasie operacji w jednym z lwowskich szpitali na Łyczakowie , co jest symboliczną datą narodzin polskiego naftownictwa. Wcześniej lampa naftowa służyła też do oświetlania witryny sklepowej apteki. Wynalazek Łukasiewicza zaczął bardzo szybko zdobywać popularność, co pozwoliło jego autorowi na szybkie pomnożenie swojego majątku. Przeniósł on się wtedy w okolice Gorlic, gdzie znajdowały się tereny roponośne i wkrótce, w 1854 roku, otworzył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej w Bóbrce. Od tego czasu, nawet mimo przejściowych

4 trudności, jego majątek pomnażał się, był w stanie otworzyć rafinerię i rozpocząć działalność filantropijną. Pieniądze nie przysłoniły Łukasiewiczowi doli zwykłego robotnika naftowego. Uchodził za dobrego i sprawiedliwego pracodawcę. Bardzo zależało mu na rozwoju gospodarczym Galicji, dlatego też nie przejmował się rosnącą konkurencją, a wręcz zachęcał do podejmowania inwestycji. Wspierał finansowo różne projekty rozwoju, jak również powstanie styczniowe. Łukasiewicz był człowiekiem o wybitnych cechach charakteru. Łożył także na edukację robotniczych dzieci, zakładając kolejne szkoły i ochronki. Propagował i finansował obsadzanie dróg publicznych drzewami owocowymi. Budował szkoły, kościoły, drogi i mosty. Stał na czele Krajowego Towarzystwa Naftowego. Założył prowadzoną przez żonę Honoratę Szkołę Koronkarską dla dziewcząt w Chorkówce. Na kopalni Bóbrka założył tzw. Kasę Bracką (odpowiednik dzisiejszego ZUS). Za działalność charytatywną papież Pius IX w 1873 roku nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył Orderem Św. Grzegorza. Ignacy Łukasiewicz zmarł w Chorkówce 7 stycznia 1882 roku na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zręcinie. Cieszył się wyjątkowym szacunkiem i sympatią wśród ludzi na jego pogrzeb przybyło kilka tysięcy osób. Ignacy Łukasiewicz był znakomitym, a przy tym skromnym idealistą powtarzającym, że: Człowiek na świecie jest jak żołnierz na warcie. I dopóki żyje, pracować musi, a co zapracuje, tego do grobu nie zabierze, przyda się to dla innych ludzi.

5 Część główna: 1. Po wprowadzeniu w krótkie epizody z życia Łukasiewicza nauczyciel wspólnie z uczniami rozwiązuje krzyżówkę, która będzie wprowadzeniem w tematykę lampy naftowej ( zał. 2) Krzyżówka: 1. L A M P A 2. A P T E K A 3. F A R M A C E U T A 4. K O P A L N I A 5. B Ó B R K A 6. Z A D U S Z N I K I 7. J A G I E L L O Ń S K I 8. J Ó Z E F 9. H O N O R A T A 10. O Ś W I E T L E N I E 11. W Y N A L A Z C A 12. F R A N C I S Z E K 1. Urządzenie wytwarzające światło, np. nocna lub naftowa. 2. Miejsce pracy Ignacego Łukasiewicza. 3. Pracownik apteki. 4. Miejsce wydobywania węgla lub innych złóż. 5. Wioska, w której znajduje się pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej. 6. Miejsce urodzenia Łukasiewicza. 7. Uniwersytet, w którym Łukasiewicz rozpoczął studia farmaceutyczne. 8. Imię ojca Łukasiewicza. 9. Imię żony Łukasiewicza. 10. Stosowanie światła w celu uwidocznienia miejsca. 11. Był nim Łukasiewicz, bo wynalazł lampę naftową. 12. Imię jednego z braci Łukasiewicza.

6 Hasło: Lampa naftowa Nauczyciel przedstawia zdjęcia pierwszej lampy skonstruowanej przez Łukasiewicza oraz prezentuje inne rodzaje lamp. (zał. 3)

7

8 Zapoznanie uczniów z informacjami dotyczącymi lampy naftowej: LAMPA NAFTOWA wynaleziona została przez polskiego uczonego, Ignacego Łukasiewicza w XIX w. Zaczęto ją stosować do oświetlania pomieszczeń. Lampa składa się z pojemnika na naftę, z którego wyprowadzony jest knot. Większość lamp ma szklany, przezroczysty klosz. Przez wiele lat lampa naftowa była najpopularniejszym źródłem światła. 2. Karta pracy z podpisaniem budowy lampy naftowej ( zał. 4) Wyrazy do wykorzystania: płomień, knot, palnik, paliwo, szkło, rurka, regulacja płomienia, kolba 3. Po zakończeniu omawiania budowy lampy- nauczyciel przekazuje uczniom informacje o zastosowaniu lamp naftowych w dzisiejszych czasach.

9 Zastosowanie lamp naftowych: Lampy naftowe nie są reliktem przeszłości korzysta się z nich nadal w miejscach, gdzie nie ma dostępu do prądu, na jachtach lub w trudnych warunkach pogodowych. Przedmioty te mogą stanowić doskonały dodatek do domu lub sprawdzić się w ogrodzie. Lampy naftowe wykonuje się z rozmaitych materiałów. Wszystko zależy od stylu lampy. Obecnie spotykamy modele pasujące do tradycyjnych wnętrz, ale też do nowoczesnych. Dobrze znane, proste lampy także cieszą się dużą popularnością. Poza tym na rynku można spotkać rożne ich rodzaje: stojące, wiszące oraz kinkiety imitujące lampy naftowe. Pamiętajmy zatem, że wszystkie te lampy istnieją dzięki polskiemu wynalazcy- Ignacemu Łukasiewiczu, który skonstruował pierwszą na świecie lampę naftową, która stała się najpopularniejszym i tanim sposobem oświetlenia wnętrz domów. Warto również wiedzieć, że pracując w aptece we Lwowie, Łukasiewicz oczyścił ropę naftową i w ten sposób uzyskał naftę i tak wypowiada się na jej temat: Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obfite zrodzi owoce. Ignacy Łukasiewicz, 1854 rok 4. Ignacy Łukasiewicz znany był też ze swej dobroczynności, nazywano go Ojcem Ignacym. Nauczyciel podejmuje z uczniami rozmowę kierowaną wyjaśniającą myśl: Łukasiewicz chciał swym wynalazkiem i umysłem służyć ludzkości, a nie wyzyskiwać ją. CIEKAWOSTKA: Ponoć odwiedził go sam John Rockeffeler (amerykański przedsiębiorca naftowy, nazywany królem nafty. Uważa się go za najbogatszego człowieka w historii.) i chciał za udostępnienie tajemnic technologicznych zapłacić ogromne pieniądze. Łukasiewicz propozycji nie przyjął- podzielił się swoją wiedzą za darmo! Wyjaśnienie: Działalność dobroczynna Łukasiewicza: oddawał drzewo ze swoich lasów na budowę domów, wznosił szkoły, finansował pomoc dla młodzieży prowadził aptekę i bezpłatnie leczył ludzi, budował drogi, fundował kościoły, zakonom i parafianom dostarczał węgiel za darmo, założył szkołę koronkarską dla dziewcząt, członek Rady Powiatowej w Krośnie, poseł do Sejmu Galicyjskiego.

10 Część końcowa: Gra dydaktyczna utrwalająca fakty z życia Ignacego Łukasiewicza wzorowana na grze Ja mam, kto ma (gra karciana) do zagrania przez wszystkich uczniów w grupie. W załączniku nr 5 znajdują się karty do zagrania wspólnie w grupie. Należy rozdać wszystkie karty wśród uczestników. Siadamy w kręgu i zaczyna się nauka i utrwalanie zdobytych wiadomości z zajęć poprzez zabawę. Grę rozpoczyna osoba, mająca w tekście: Ja mam - tekst: Ma na imię Ignacy. Następnie zadaje pytanie z dołu karty: Kto ma? Uczeń, który posiada odpowiedź na to pytanie wypowiada Ja mam i podaje odpowiedź. Jest tylko jedna karta odpowiadająca na zadane pytanie. Zabawa trwa tak długo, aż zostaną odczytane wszystkie karty. Ostatnie pytanie jest końcowe, jako utrwalenie istotnych wiadomości z życia Ignacego Łukasiewicza. Chętne osoby wypowiadają się na temat zdobytej wiedzy.

11 SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA EDUKACYJNEGO PT. BYĆ JAK IGNACY Część II praktyczna: Zajęcia polegające na przeprowadzeniu prostych doświadczeń naukowych. Grupa wiekowa: klasy I-III Wymiar czasu: 2x 45 minut Cele ogólne: promowanie idei nauki wśród dzieci i młodzieży, przywracanie pamięci o wybitnych Polakach i ich wkładzie dla nauki i postępu, w tym o Ignacym Łukasiewiczu, kształtowanie postaw patriotycznych rozwijanie umiejętności pracy metodą naukową. Cele operacyjne uczeń: wykonuje model lampy naftowej, zna i rozumie pojęcia: obserwacje i wnioski; potrafi samodzielnie przeprowadzić doświadczenie; rozróżnia obserwacje i wnioski; potrafi współpracować z innymi. Metody pracy: pogadanka praca doświadczalna Formy pracy: praca indywidualna praca grupowa Środki dydaktyczne i materiały: scenariusz doświadczeń, opis doświadczeń- instrukcje dla uczniów, plastikowe butelki z zakrętkami, woda, kuchenny ręcznik papierowy, ropa naftowa 100 ml (na grupę), dwa szklane przezroczyste naczynia, cerata, woda, pipety, butelka coca-coli, mentos, duża miska, dwie świeczki, zapałki z draską, lodówka

12 PRZEBIEG ZAJĘĆ: Część wprowadzająca: Drodzy uczniowie podczas poprzednich zajęć obejrzeliście różne ilustracje lampy naftowej i zapoznaliście się z jej budową i zastosowaniem. Podczas dzisiejszych zajęć spróbujecie stworzyć swój model lampy naftowej. Samodzielne wykonanie modelu lampy naftowej. Nauczyciel zapewnia uczniom miejsce pracy - omawia potrzebne materiały oraz kolejność wykonania pracy. Potrzebne materiały: Plastikowa butelka (np. po wodzie 0,5 l ) z zakrętką, zamiast nafty- woda, kuchenny ręcznik papierowy. Uwaga: Wcześniej należy w zakrętkach od butelek przygotować uczniom dziurki ( takie, aby przeszedł przez nie zrolowany ręcznik papierowy- knot). Wykonanie ( instrukcja dla ucznia): W zakrętce jest przygotowana dziurka. Z ręcznika papierowego odcinamy pasek i skręcamy go w rulonik, tak aby jego część przeszła nam przez dziurkę w zakrętce od wewnątrz. Do butelki wlewamy wodę (tyle, aby zanurzył się knot). Omówienie i zaprezentowanie swoich prac. Przykładowa butelka

13 Część główna: Dzisiejsze zajęcia mają charakter eksperymentalny. Waszym kolejnym zadaniem będzie uważnie wysłuchać instrukcji nauczyciela i na ich podstawie samodzielnie wykonywać doświadczenia. Aby poprawnie wykonać wszystkie zadania musimy przypomnieć sobie zasady, które należy bezwzględnie przestrzegać podczas przeprowadzania eksperymentów, a także pojęcia związane z doświadczeniami. Zasady, którymi należy kierować się podczas przeprowadzania doświadczeń: Zaczynamy prace od omówienia doświadczeń ( każdego osobno przed wykonaniem)- uczniowie dokonują obserwacji; Przystępujemy do wykonania doświadczenia postępując ściśle według wytycznych nauczyciela i zachowując ostrożność; Wszystkie doświadczenia omawiamy z nauczycielem przed ich wykonaniem; Zadajemy pytania o wszelkie wątpliwości; Omawiamy przeprowadzone doświadczenia- wyciągamy wnioski. Nauczyciel omawia jakie doświadczenia mają do wykonania na zajęciach uczniowie i jakie mają do tego materiały. Pierwsze dwa doświadczenia uczniowie mogą wykonać samodzielnie, trzecie doświadczenie- wykonuje tylko nauczyciel. Doświadczenia do wykonania: 1. Badanie właściwości ropy naftowej, 2. Wytwarzanie dwutlenku węgla, 3. Spalanie- doświadczenie wykonane przez nauczyciela. Potrzebne materiały: Badanie właściwości ropy naftowej: ropa naftowa 100 ml (na grupę) dwa szklane przezroczyste naczynia cerata woda pipeta Obserwacja ropy naftowej- instrukcja: 1. Do przezroczystego szklanego naczynia wlej ropę naftową. 2. Przyjrzyj się uważnie substancji w naczyniu. 3. Określ kolor ropy naftowej. 4. Sprawdź, czy ropa naftowa ma zapach. Jeśli tak to jaki. 5. Za pomocą pipety nanieś trochę ropy na ceratę i sprawdź, czy rozlewa się ona po ceracie, czy tworzy duże krople. To samo możesz zrobić dla porównania z wodą.

14 6. Rozetrzyj trochę ropy naftowej w palcach. Jaka jest ona w dotyku? Karta pracy do wykonania w grupie (na podstawie wykonanej obserwacji - zał. 5) Uzupełnijcie informacje na podstawie wykonanej obserwacji: Jaka jest ropa naftowa? Jaki ma kolor:. Jaki ma zapach:.. Jaka jest w dotyku? Zapisz zaobserwowane wnioski: w jaki sposób rozlewa się ropa naftowa:. Doświadczenie: 1. Do przezroczystego naczynia wlej 100 ml wody. 2. Do naczynia z wodą wlej 100 ml ropy naftowej. 3. Obserwuj uważnie co się stanie. Porozmawiajcie w grupie o tym co się stało i dlaczego uzyskaliście taki wynik. Materiały: Wytwarzanie dwutlenku węgla ( zał. 6): butelka coca-coli mentos duża miska Przebieg doświadczenia: 1. Odkręć butelkę coca-coli. 2. Ostrożnie, tak aby nic się nie wylało umieść ją w misce. 3. Do stojącej butelki wrzuć mentosa. 4. Obserwuj uważnie co się stanie. Wspólne omówienie wniosków z doświadczenia: 1. Co się stało? 2. Dlaczego doświadczenie miało taki przebieg? 3. Czy znasz inne, podobnie wyglądające reakcje?

15 Spalanie- doświadczenie wykonane przez nauczyciela ( zał. 7): Uwaga: Te doświadczenia wykonuje nauczyciel! Uczniowie tylko dokonują obserwacji. Materiały: szklane przezroczyste naczynie; świeczka; zapałki z draską; lodówka Przebieg doświadczeń: Doświadczenie 1 1. Zapal świeczkę. 2. Nakryj świeczkę naczyniem odwróconym do góry dnem. 3. Obserwuj co się stanie. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje analizy wykonanego doświadczenia i wspólnie wyciągają wnioski: Co się stało i dlaczego tak się stało? Doświadczenie 2 1. Wstaw szklane naczynie na co najmniej pół godzimy do lodówki. 2. Zapal świeczkę. 3. Nakryj świeczkę naczyniem odwróconym do góry dnem. 4. Obserwuj co się stanie, zwróć uwagę na ścianki szklanego naczynia. Ponowne omówienie wniosków: - Co się stało? - Czy stało się coś, czego nie zaobserwowaliście poprzednio? - Dlaczego uzyskaliśmy taki wynik? Część końcowa: Nauczyciel prosi uczniów o omówienie wykonanych doświadczeń. Nauczyciel wybiera, które doświadczenie będzie omawiane i uczniowie mówią tylko o tym jednym doświadczeniu. W ten sposób należy omówić wszystkie doświadczenia. Nauczyciel kontroluje wypowiedzi uczniów i ich poprawność. Jeżeli wypowiedź ucznia budzi wątpliwości co do przebiegu lub obserwacji nauczyciel wykonuje do doświadczenie wraz z uczniami.

16 Zał. 1

17

18 Znaczki- 100 rocznica śmierci Ignacego Łukasiewicza

19 Pomnik- ławeczka Łukasiewicza w Poznaniu- na pamiątkę 160 rocznicy zapalenia lampy naftowej.

20 Jan Boży Józef Ignacy Łukasiewicz urodził się w 1822 roku w Zadusznikach. Jego rodzice pochodzili z drobnej i biednej szlachty. Ignacy był synem Józefa, zubożałego szlachcica. Miał dwie siostry, Marię i Emilię i dwóch braci: Franciszka i Aleksandra. Gdy Ignacy miał 8 lat jego rodzina przeniosła się do Rzeszowa, gdzie Ignacy ukończył 4 klasy gimnazjum Ojców Pijarów. W trakcie edukacji nauczył się języka łacińskiego i niemieckiego. Nie mógł jednak kontynuować nauki z powodu złej sytuacji finansowej w domu rodzinnym. Dlatego też rozpoczął praktykę w aptece w Łańcucie u Antoniego Swobody, gdzie nie tylko mógł pracować, ale również kontynuować edukację z zakresu farmacji. Praktykę kontynuował i otrzymał awans na pomocnika aptekarskiego. Pracował w rzeszowskiej aptece u Edwarda Hubla. W sierpniu 1848 roku młody Łukasiewicz podjął pracę w aptece Piotra Mikolascha pod nazwą Pod Złotą Gwiazdą we Lwowie. Wtedy też rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak dyplom magistra farmacji otrzymał na Uniwersytecie Wiedeńskim. Łukasiewiczowi udało się skonstruować urządzenie pozwalające na oświetlenie pomieszczenia dzięki spalaniu nafty lampę naftową. Było ono znacznie doskonalsze i wydajniejsze od wcześniejszych lamp oliwnych czy świec. Do jej pierwszego użycia publicznego doszło w czasie operacji w jednym z lwowskich szpitali na Łyczakowie , co jest symboliczną datą narodzin polskiego naftownictwa. Wcześniej lampa naftowa służyła też do oświetlania witryny sklepowej apteki. Wynalazek Łukasiewicza zaczął bardzo szybko zdobywać popularność, co pozwoliło jego autorowi na szybkie pomnożenie swojego majątku. Przeniósł on się wtedy w okolice Gorlic, gdzie znajdowały się tereny roponośne i wkrótce, w 1854 roku, otworzył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej w Bóbrce. Od tego czasu, nawet mimo przejściowych trudności, jego majątek pomnażał się, był w stanie otworzyć rafinerię i rozpocząć działalność filantropijną. Bardzo zależało mu na rozwoju gospodarczym Galicji, dlatego też nie przejmował się rosnącą konkurencją, a wręcz zachęcał do podejmowania inwestycji. Wspierał finansowo różne projekty rozwoju, jak również powstanie styczniowe. Łukasiewicz był człowiekiem o wybitnych cechach charakteru. Wspierał finansowo ruchy narodowowyzwoleńcze, budował szkoły, kościoły, drogi i mosty. Stał na czele Krajowego Towarzystwa Naftowego. Założył prowadzoną przez żonę Honoratę Szkołę Koronkarską dla dziewcząt w Chorkówce. Na kopalni Bóbrka założył tzw. Kasę Bracką (odpowiednik dzisiejszego ZUS). Za działalność charytatywną papież Pius IX w 1873 roku nadał mu tytuł Szambelana

21 Papieskiego i odznaczył Orderem Św. Grzegorza. Ignacy Łukasiewicz zmarł w Chorkówce 7 stycznia 1882 roku na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zręcinie. Ignacy Łukasiewicz był znakomitym, a przy tym skromnym idealistą powtarzającym, że: Człowiek na świecie jest jak żołnierz na warcie. I dopóki żyje, pracować musi, a co zapracuje, tego do grobu nie zabierze, przyda się to dla innych ludzi. Bibliografia: Brzozowski Stanisław, Ignacy Łukasiewicz, Warszawa 1974 Brzozowski Stanisław, Jan Józef Ignacy Łukasiewicz, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny, oprac. Polska Akademia Nauk i Polska Akademia Umiejętności, wydawca: Narodowy Instytut Audiowizualny. Historia polskiego przemysłu naftowego, red. Ryszard Wolwowicz, Brzozów Kraków źródło fotografii: Fundacja Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce Jan Dębski: Ignacy Łukasiewicz. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1955, s. 58. Zał. 2 Krzyżówka:

22 1. Urządzenie wytwarzające światło, np. nocna lub naftowa. 2. Miejsce pracy Ignacego Łukasiewicza. 3. Pracownik apteki. 4. Miejsce wydobywania węgla lub innych złóż. 5. Wioska, w której znajduje się pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej. 6. Miejsce urodzenia Łukasiewicza. 7. Uniwersytet, w którym Łukasiewicz rozpoczął studia farmaceutyczne. 8. Imię ojca Łukasiewicza. 9. Imię żony Łukasiewicza. 10. Stosowanie światła w celu uwidocznienia miejsca. 11. Był nim Łukasiewicz, bo wynalazł lampę naftową. 12. Imię jednego z braci Łukasiewicza. Hasło:. Zał. 3 Zdjęcia lamp naftowych: Pierwsza lampa naftowa Ignacego Łukasiewicza ( zdjęcie wykonane w Muzeum Geedukacji w Kielcach).

23

24 Zał. 4 Karta pracy: Budowa lampy naftowej. Wyrazy do wykorzystania: płomień, knot, palnik, paliwo, szkło, rurka, regulacja płomienia, kolba

25 Zał. 5 Badanie właściwości ropy naftowej: Obserwacja ropy naftowej: 1. Do przezroczystego szklanego naczynia wlej ropę naftową. 2. Przyjrzyj się uważnie substancji w naczyniu. 3. Określ kolor ropy naftowej. 4. Sprawdź, czy ropa naftowa ma zapach. Jeśli tak to jaki. 5. Za pomocą pipety nanieś trochę ropy na ceratę i sprawdź, czy rozlewa się ona po ceracie, czy tworzy duże krople. To samo możesz zrobić dla porównania z wodą. 6. Rozetrzyj trochę ropy naftowej w palcach. Jaka jest ona w dotyku? Karta pracy w grupie: Uzupełnijcie informacje na podstawie wykonanej obserwacji: Jaka jest ropa naftowa? Jaki ma kolor:. Jaki ma zapach:.. Jaka jest w dotyku? Zapisz zaobserwowane wnioski: w jaki sposób rozlewa się ropa naftowa:. Doświadczenie: 1. Do przezroczystego naczynia wlej 100 ml wody. 2. Do naczynia z wodą wlej 100 ml ropy naftowej. 3. Obserwuj uważnie co się stanie. Porozmawiajcie w grupie o tym co się stało i dlaczego uzyskaliście taki wynik.

26 Zał. 6 Wytwarzanie dwutlenku węgla: Materiały: butelka coca-coli mentos duża miska Przebieg doświadczenia: 1. Odkręć butelkę coca-coli. 2. Ostrożnie, tak aby nic się nie wylało umieść ją w misce. 3. Do stojącej butelki wrzuć mentosa. 4. Obserwuj uważnie co się stanie. Wspólne omówienie wniosków z doświadczenia: 1. Co się stało? 2. Dlaczego doświadczenie miało taki przebieg? 3. Czy znasz inne, podobnie wyglądające reakcje? Zał. 7 Spalanie- doświadczenie wykonane przez nauczyciela: Uwaga: Te doświadczenia wykonuje nauczyciel! Uczniowie tylko dokonują obserwacji. Materiały: szklane przezroczyste naczynie; świeczka; zapałki z draską; lodówka Przebieg doświadczeń: Doświadczenie 1 1. Zapal świeczkę. 2. Nakryj świeczkę naczyniem odwróconym do góry dnem. 3. Obserwuj co się stanie. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje analizy wykonanego doświadczenia i wspólnie wyciągają wnioski: Co się stało i dlaczego tak się stało?

27 Doświadczenie 2 1. Wstaw szklane naczynie na co najmniej pół godzimy do lodówki. 2. Zapal świeczkę. 3. Nakryj świeczkę naczyniem odwróconym do góry dnem. 4. Obserwuj co się stanie, zwróć uwagę na ścianki szklanego naczynia. Ponowne omówienie wniosków: - Co się stało? - Czy stało się coś, czego nie zaobserwowaliście poprzednio? - Dlaczego uzyskaliśmy taki wynik?