Monografia parafii greckokatolickiej. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bereściu

Transkrypt

1 1 Historia Grabowca Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bereściu. (praca w trakcie opracowywania) Renata Kulik, Henryk Kulik Wszelkie prawa autorów zastrzeżone

2 2 1. Wstęp 2. Parafia na przestrzeni dziejów Greckokatolicka parafia Bereść należała do dekanatu grabowieckiego diecezji chełmskiej ( ) 1. Według stanu na 8/20 października 1842 roku w parafii greckokatolickiej w Bereściu (razem z filią w Zawalowie?) było 50 dymów gospodarzy grekokatolików. Kolatorem cerkwi był Władysław (?) Tuszowski. Parafia płaciła diakowi 3 ruble i 75 kopiejek. Diak mieszkał w domu przeznaczonym na krupiarnię, wybudowanym na gruncie plebana 2. Odcisk 1 Rok 1856, 5 kwietnia. Odcisk pieczęci urzędowej Urzędnika Stanu Cywilnego Parafii RG (rytu greckiego) w Bereściu (Bereście, ze zbiorów Andrzeja Karczmarczuka). Do parafii należała cerkiew filialna w Zaborcach ( ) Budowle parafii 3.1. Cerkiew parafialna W 1648 roku została wybudowana drewniana cerkiew 4. W 1862 roku cerkiew parafialna w Bereściu (dekanat grabowiecki diecezji chełmskiej) pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny była drewniana wybudowana w 1648 roku. Cerkiew była w dobrym stanie. Kolatorem cerkwi był Julian Świdziński 5. Oprócz cerkwi parafia miała dom drewniany dla plebana przy cerkwi (2 pokoje i 1 izba czeladnicza, 7 łokci x 4 łokcie), dom drewniany dla diaka (do remontu) oraz zabudowania ekonomiczne, tj. stodołę, szpichlerz, szopę i oborę 6. W 1862 roku w parafii było 463 parafian, 29 chrztów, 29 ślubów, 7 zgonów 7. W 1863 roku liczba parafian wynosiła Rocznik 1824, s. 77; Rocznik 1826/27, s. 168; APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k. 53; Rzemieniuk USP, s APL ChKG, O diakach, śpiewakach i bractwach, sygn. 35/95/0/14/1167, k APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k. 53; Spis DGCh 1863, s. 8; APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/8, k. 13/27; Rzemieniuk USP, s. 225; APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/20, k. 11/23. 4 APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k Spis DGCh 1863, s. 8.

3 4. Księża parafii greckokatolickiej w Bereściu Chronologiczny wykaz proboszczów, administratorów Tabela 1 Wykaz proboszczów i administratorów parafii greckokatolickiej w Bereściu L.p. Imię/imiona i nazwisko Okres pracy w Bereściu 1 Daniel Pokorski przed 1785 rokiem; 2 Grzegorz Kawziewicz ; paroch 3 Onufry Własiewicz, ?? ; proboszcz 4 Michał Własiewicz ; administrator 5 Antoni Zawalski, ; administrator 6 Nestor Słabniewicz, luty 1857-; administrator 7 Aleksander Groszkowski, ; administrator 8 Emilian Zaremba, ; administrator 9 Jan Śmigielski 9, prawdopodobnie Klemens Telichowski ok Groszkowski Aleksander, Proboszcz parafii Horyszów Ruski i jednocześnie administrator parafii Bereść 10 ( ). Patrz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowcu Kawziewicz Grzegorz Paroch parafii Bereść (-1791-) Pokorski Daniel Przed 1785 rokiem (w nie żył). Zmarł przed 1785 rokiem. Żona: Marianna (prawdopodobnie późniejsza żona Jana Skóry). Syn: Konstanty Słabniewicz Nestor, Urodził się 18 października 1831 roku, syn Juliana (proboszcza parafii Nowosiółki) i Marianny z Teraszkiewiczów 13. Uczęszczał do Szkoły Elementarnej w Tyszowcach ( ), Szkoły Powiatowej w Hrubieszowie (ukończył cztery klasy) 14. Administrator greckokatolickiej parafii Bereść 15 (luty 1857-). Administrator i proboszcz 9 Był jeszcze jeden ksiądz o tym samym nazwisku i imieniu urodzony w 1786 roku. 10 Kopie dokumentów z 1856 ze zbiorów Andrzeja Karczmarczuka; APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k APL APRG, sygn. 35/1824/0/1/7, k APL AMG, sygn. 35/32/0/-/14, k APL ChKG, Akta osobiste. Słabniewicz Nestor, sygn. 35/95/0/12.3/1018, k APL ChKG, Akta osobiste. Słabniewicz Nestor, sygn. 35/95/0/12.3/1018, k APL ChKG, Akta osobiste. Słabniewicz Nestor, sygn. 35/95/0/12.3/1018, k. 3.

4 4 greckokatolickiej parafii Nowosiółki 16 (administrator: , proboszcz: 1863-). Dziekan tyszowiecki (-1858-). Zmarł 29 sierpnia 1897 roku Śmigielski 18 Jan, Urodził się 18 stycznia 1819 roku 19 (wg innego źródła urodził się w 1821 roku w Królestwie Polskim w rodzinie duchownego) 20. Uczęszczał do świeckiej szkoły w miejscowości Łuków (4 klasy). Następnie uczęszczał do Seminarium Duchownego w Chełmie. Wyświęcony 9 listopada 1845 roku 21. Administrator parafii Terespol 22 (prawdopodobnie ; raczej od 1847 roku, kiedy zmarł poprzedni proboszcz), Przegaliny 23 (1855-). Z probostwa w parafii Przegaliny został usunięty za zły wpływ na parafian, tj. parafianie śpiewali w języku polskim. Administrator parafii Bereść 24 ( ). Od 1874 roku internowany w Siedlcach. Zmarł prawdopodobnie w 1880 roku Telichowski Klemens Proboszcz parafii Bereść 26 ( ok ) Własiewicz Michał Administrator parafii Bereść 27 ( ) Własiewicz Onufry, Urodził się w 1777 roku w Królestwie Polskim (Grabowcu?), w rodzinie duchownego. Syn Grzegorza i Marianny z Kozłowskich małżonków Własiewiczów (obywateli Grabowca) 28. Ukończył świecką szkołę w Zamościu (6 klas). Następnie uczęszczał do Generalnego Seminarium Duchownego we Lwowie ( ). Wyświęcony w 1805 roku. Proboszcz parafii Bereść (1808?? ). Świadek sporządzenia aktu małżeństwa między Józefem Kowaczem a Józefą z Olszewskich w kościele r.l. w Grabowcu ( ) 29. Mieszkał w Bereściu w domu o numerze APL ChKG, Akta osobiste. Słabniewicz Nestor, sygn. 35/95/0/12.3/1018, k. 9; AAL ChKG [Akta dotyczące ks. Nestora Słabniewicza administratora i proboszcza parafii Nowosiółki], sygn. 35/95/0/12.3/1019, k AAL ChKG [Akta dotyczące ks. Nestora Słabniewicza administratora i proboszcza parafii Nowosiółki], sygn. 35/95/0/12.3/1019, k Był jeszcze jeden ksiądz o tym samym nazwisku i imieniu urodzony w 1786 roku. 19 APL ChKG, Akta osobiste Chróściewicz Cyrylli, sygn. 35/95/0/12.3/723, k Kołbuk Witold, Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim , Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, 1992, s. 167; Trojanowska Maria, s APL ChKG, Akta osobiste Chróściewicz Cyrylli, sygn. 35/95/0/12.3/723, k APL ChKG, Akta osobiste Chróściewicz Cyrylli, sygn. 35/95/0/12.3/723, k APL ChKG, Akta osobiste Chróściewicz Cyrylli, sygn. 35/95/0/12.3/723, k APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/ Kołbuk Witold, Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim , Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, 1992, s. 167; Trojanowska Maria, s APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/63; APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/64; APL APPB, sygn. 35/1632/0/1.4/1. 27 APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/ APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/43, 41/1. 29 Kołbuk Witold, Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim , Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, 1992, s. 167; Zakon Świętego Bazylego Wielkiego

5 Zmarł 4 stycznia 1851 roku w Bereściu. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Bereściu 30. Żona: Marianna z Kowszewiczów (ur. ok. 1789) 31. Dzieci: - Jan, Zmarł 28 października 1827 roku w Bereściu, mając 21 lat Filip, Patrz: Ogólny wykaz księży. - Daria/Dorota, Urodziła się 31 marca 1813 roku w Bereściu. Zmarła 23 grudnia 1813 roku w Bereściu Ewa, Patrz GSB, hasło: Podhajecki Franciszek Jan Wincenty. - Barbara, Urodziła się 27 grudnia 1817 roku w Bereściu. Mąż: Antoni Kondratowicz, ur. w 1819 roku w Dorohusku, syn. Klemensa i Ewy z Pinińskich. Ślub 10 lutego 1839 roku w cerkwi r.g. w Bereściu Michał, Urodził się 21 listopada 1820 roku w Bereściu Bazyli, Urodził się 24 lutego 1824 roku w Bereściu. Zmarł 2 grudnia 1825 roku w Bereściu Jan, Urodził się 8 września 1828 roku w Bereściu. Zmarł 15 września 1828 roku w Bereściu Zaremba Emilian, Urodził się w 1839 roku, wyświęcony w 1861 roku 38. Administrator parafii Bereść 39 ( ), Husynne 40 (-1863-; jednocześnie z Bereściem), Chyżowice 41 (-1874-). W okresie likwidacji Kościoła greckokatolickiego był jednym z księży wzywanym do biskupa Zawalski Antoni, Urodził się 4 listopada 1827 roku w Stefankowicach (wówczas Stepankowice) 43. Uczęszczał do Szkoły Powiatowej w Hrubieszowie (ukończył cztery klasy) 44. Po roku pobytu w domu wstąpił, w 1844 roku, do Seminarium Duchownego w Chełmie, które ukończył w 1848 roku 45. Wyświęcony na kapłana 8 grudnia 1850 roku (v ); Rocznik 1824, s. 77; Rocznik 1826/27, s. 168; APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k. 93; APL APRG, sygn. 35/1824/0/2.4/58, k. 17/ APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/43, k. 41/1. 31 APL APGG, sygn. 35/1999/0/1/2, k. 18/10; APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/43, k. 41/1. 32 APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/19, k. 31/ APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/4, k. 2/5, 22/ APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/8, k. 13/27; APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/31, k. 25/4. 35 APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/11, k. 11/ APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/15, k. 2/4; APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/16, k. 21/ APL APGB, sygn. 35/1619/0/1/20, k. 12/ Spis DGCh 1863, s APL ChKG, Spisy statystyczne i raporta periodyczne, sygn. 35/95/0/6/163, k. 93; Spis DGCh 1863, s Spis DGCh 1863, s Sebowicz Mikołaj, Materyały do dziejów upadku Unii w dyecezyi chełmskiej, Warta (tygodnik), 1880, R. 6, Nr 308, s Sebowicz Mikołaj, Materyały do dziejów upadku Unii w dyecezyi chełmskiej, Warta (tygodnik), 1880, R. 6, Nr 308, s APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k. 12, APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k. 12.

6 6 Wikariusz greckokatolickiej parafii Poturzyn 47 ( ). Administrator greckokatolickiej parafii Bereść 48 ( ); protokół zdawczoodbiorczy sporządzony przez dziekana grabowieckiego Teodozego Dyakowskiego), Typin 49 (-1857-październik 1863), Typin 50 (październik ). Proboszcz prawosławnej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Grodysławicach 51 z filiami Rachanie (św. Symeona) i Werechanie (św. Paraskewii); gmina Rachanie; ; wprowadzenie przez dziekana tomaszowskiego. Zmarł 24 lutego 1887 roku Statystyka urodzeń, ślubów, zgonów Tabela 2 Statystyka urodzeń, ślubów, zgonów (po znaku + podane są liczny z cerkwi Zaborce) 53 Liczba Liczba Rok Rok urodzeń ślubów zgonów urodzeń ślubów zgonów z Diacy i psalmiści cerkwi parafialnej Bereść i cerkwi filialnej Zawalów 6.1. Wykaz diaków Tabela 3 Wykaz diaków cerkwi parafialnej (parafii greckokatolickiej) w Bereściu (a także cerkwi filialnej w Zawalowie) Imię/imiona i nazwisko Bazyli Kraśnicki Aleksander Gierowski Teodor Sarabkiewicz Teodor Bojarczuk Paweł Sękowski Okresy pracy/funkcja (więcej, patrz GSB) ; diak cerkwi Bereść ; diak cerkwi Bereść ; diak cerkwi Bereść ; diak cerkwi Bereść, Zawalów; ; diak 7. Bibliografia (w załączeniu) 47 APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k. 2, APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k. 6, APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k. 12, APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k. 18, 28, 31, 34, APL ChKG, Akta osobiste. Zawalski Antoni, sygn. 35/95/0/12.3/1126, k APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/17; APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/28; APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/63; APL APGB, sygn. 35/1619/0/2.4/64; APL APPB, sygn. 35/1632/0/1.4/1.