WPŁYW PREPARATÓW MODDUS 250 EC, KELPAK SL, ALGAMINOPLANT, HUMIPLANT I YEALD PLUS NA WIELKOŚĆ I STRUKTURĘ PLONU BULW ZIEMNIAKA

Transkrypt

1 Ziemniak Polski nr 1 1 WPŁYW PREPARATÓW MODDUS EC, KELPAK SL, ALGAMINOPLANT, HUMIPLANT I YEALD PLUS NA WIELKOŚĆ I STRUKTURĘ PLONU BULW ZIEMNIAKA dr Kinga Matysiak, prof. dr hab. Kazimierz Adamczewski IOR PIB, ul. Władysława Węgorka, Poznań K.Matysiak@ior.poznan.pl Stosowanie regulatorów wzrostu i rozwoju roślin jest postrzegane jako skuteczny sposób zwiększania plonu roślin uprawnych. W ziemniaku regulatory powodują zwiększenie masy roślin, a więc powierzchni asymilacyjnej, liczby bulw i zawartości skrobi. Dodatkowym ich atutem jest podnoszenie odporności roślin na niesprzyjające warunki środowiskowe, takie jak np. susza czy niska temperatura (Mikos-Bielak ). Takim regulatorem jest Moddus EC. Substancja aktywna preparatu trineksapak etylu podobnie jak chlorek chloromekwatu hamuje biosyntezę kwasu giberelinowego, jednej z ważniejszych giberelin w roślinach. W Polsce Moddus EC jest zarejestrowany jako środek zapobiegający wyleganiu zbóż, który efektywnie skraca i wzmacnia łodygi oraz korzystnie wpływa na system korzeniowy. Stwierdzono pozytywny wpływ substancji na zwiększanie ilości chlorofilu w liściach, a tym samym na intensywność fotosyntezy. Substancja jest pobierana przez liście i stąd transportowana do łodyg. Według doniesień literaturowych trineksapak etylu może być stosowany zarówno w uprawach zbóż, jak i rzepaku, słonecznika, soi, grochu, ziemniaka i koniczyny (Amerein i in. 1989; Kerber i in. 1989; Henderson i in. 1991; Adams, Weiler 1991). W Polsce korzystny wpływ regulatora Moddus EC na plon ziemniaków został potwierdzony w badaniach Sawickiej (). W skład preparatu Kelpak SL wchodzą naturalne hormony roślinne (auksyny i cytokininy) uzyskiwane z glonów morskich Ecklonia maxima. Korzystny wpływ Kelpaku na rośliny polega głównie na wspomaganiu przystosowywania się roślin do warunków stresowych, takich jak np. susza, brak składników odżywczych w glebie, zbyt duże zasolenie gleby. Kelpak skutecznie obniża stres związany z sadzonkowaniem roślin. W wielu krajach Kelpak SL jest stosowany w takich uprawach jak ryż, zboża, rzepak, kukurydza, ziemniak, buraki, lucerna, łubin, soja, bawełna, trzcina cukrowa, tytoń, winorośl, pomidor, marchew, cebula, czosnek, papryka, owoce cytrusowe, kiwi, kawa, herbata, drzewa owocowe (Anderson i in. 1989, Verkleij 1989). W Polsce badania nad działaniem preparatu Kelpak na rośliny ziemniaka prowadzili Erlichowski i Pawińska (3) oraz Erlichowski (). Wykazali oni wzrost plonu i wpływ na cechy jakości bulw po ich zaprawieniu oraz zabiegach nalistnych tym preparatem w różnych dawkach. AlgaminoPlant i HumiPlant są preparatami stymulującymi wzrost i rozwój roślin. HumiPlant ma zdolność stymulowania wzrostu systemu korzeniowego i dzięki temu umożliwia lepsze wykorzystanie składników pokarmowych przez rośliny. W skład preparatu HumiPlant wchodzą kwasy huminowe (12%), kwasy fulwinowe (6%), K 2 O (3%) oraz mikroelementy: żelazo, wapń, mangan, siarka, magnez, bor, molibden, cynk, miedź. AlgaminoPlant wspomaga i przyspiesza po-

2 2 Ziemniak Polski nr 1 bieranie mikro- i makroelementów przez rośliny oraz chroni je przed wpływem niekorzystnych czynników środowiska. Algamino- Plant składa się z kwasów alginowych (1,8-2,6%), alfaaminokwasów (3,-4%), pier-wiastków takich jak azot, sód, potas, polisacharydów oraz fitohormonów roślinnych (auksyny, cytokininy) (Dobrzański i in. 8). Yeald Plus należy do grupy nawozów, których skład chemiczny jest oparty na makro- i mikroelementach. W jego skład wchodzi m. in. azot, żelazo, cynk, bor, mangan i molibden. W Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu przeprowadzono badania, których celem była ocena wpływu preparatów regulujących wzrost i rozwój roślin na wielkość i strukturę plonu ziemniaka. Do doświadczeń wybrano preparaty dostępne na rynku krajowym: Moddus EC, Kelpak SL, AlgaminoPlant, HumiPlant oraz Yeald Plus. Badania z preparatami Moddus EC, Kelpak SL i Yeald Plus wykonano na odmianie Satina w latach 4-6, a z preparatami AlgaminoPlant i HumiPlant na odmianie Tajfun w latach 6-8. Doświadczenia założono metodą bloków losowanych w 4 powtórzeniach na glebie płowej o ph,6-,8. Powierzchnia poletek wynosiła 33 m 2. Bulwy wysadzono w ilości 23 kg/ha. Na każdym poletku doświadczalnym znajdowało się 16 roślin ziemniaka. Zastosowano standardową ochronę herbicydową, insektycydową i fungicydową. Preparaty Moddus EC i Yeald Plus stosowano w dwóch dawkach i dwóch terminach zabiegu, Kelpak aplikowano w jednym terminie w dwóch dawkach, a w przypadku preparatów AlgaminoPlant i HumiPlant zastosowano jedną dawkę w zabiegach sekwencyjnych. Dawki i terminy zabiegów podano w tabeli 1. Zabiegi wykonano opryskiwaczem plecakowym Gloria przy ciśnieniu 3 barów i ilości wody 3 l/ha. Po zbiorze określono wielkość plonu i jego strukturę. Plon bulw uzyskano z dwóch środkowych rzędów każdego poletka doświadczalnego (78 roślin z poletka). Analizie poddano wielkość bulw, dzieląc je na frakcje: a) bulwy o średnicy mniejszej niż 4 cm, b) bulwy o średnicy 4-6 cm, c) bulwy o średnicy większej niż 6 cm. Analizę wielkości bulw ziemniaka wykonano na próbie kg bulw z każdego z poletka doświadczalnego. Tabela1 Dawki i terminy zabiegów w doświadczeniach polowych, Winna Góra 4-8 Preparat Dawka Termin zabiegu Moddus EC,2 l/ha T1 Moddus EC,4 l/ha T1 Moddus EC,2 l/ha T2 Moddus EC,4 l/ha T2 Kelpak SL 1, l/ha T1 Kelpak SL 2, l/ha T1 Yeald Plus 1, l/ha T1 Yeald Plus 1,8 l/ha T1 Yeald Plus 1, l/ha T2 Yeald Plus 1,8 l/ha T2 AlgaminoPlant 1, l/ha / 1, l/ha T1/T3 AlgaminoPlant 1, l/ha / 1, l/ha / 1, l/ha T1/T3/T4 HumiPlant 3, l/ha / 3, l/ha T1/T3 HumiPlant 3, l/ha / 3, l/ha / 3, l/ha T1/T3/T4 T1 przy wysokości roślin 1- cm; T2 tuż przed kwitnieniem; T3 7 dni po T1; T4 14 dni po T1

3 Ziemniak Polski nr 1 3 Obiekty, na których zastosowano Moddus EC, charakteryzowały się wyższym plonem bulw w porównaniu z obiektem kontrolnym (rys. 1). Niższa dawka preparatu, niezależnie od terminu zastosowania, była korzystniejsza dla plonowania ziemniaków. Plon z poletek, na których zastosowano preparat w dawce,2 l/ha i przy wysokości roślin 1- cm, był o ponad 28% wyższy w stosunku do kontroli. Taka sama dawka regulatora Moddus EC, ale zastosowana w terminie późniejszym, tuż przed kwitnieniem roślin, spowodowała wzrost plonu bulw o 3%. Moddus EC zastosowany w dawce wyższej (,4 l/ha) zwiększał plon bulw o ponad 23% (T1) oraz 13% (T2). Na obiektach, na których stosowano Moddus EC, zaobserwowano zróżnicowanie procentowego udziału bulw poszczególnych frakcji (tab. 2). Obiekty te charakteryzowały się mniejszym udziałem procentowym bulw największych (o średnicy większej niż 6 cm) w porównaniu z kontrolą. Uzyskano jednak zwiększenie masy bulw tej frakcji. Kombinacją doświadczalną, w której odnotowano najwięcej bulw dużych, był Moddus EC stosowany w dawce,4 l/ha i w terminie T2. Wszystkie obiekty doświadczalne charakteryzowały się większym udziałem bulw średnich (o średnicy 4-6 cm) i większą ich masą w porównaniu z kontrolą. Niższa dawka preparatu Moddus EC, zastosowana w terminie T1, przyczyniła się do zmniejszenia procentowego udziału bulw najmniejszych (o średnicy mniejszej niż 4 cm). Natomiast najwięcej bulw najmniejszych odnotowano w kombinacji, w której stosowano Moddus EC w dawce wyższej (,4 l/ha) i w terminie T T1 kontrola,2 l/ha,4 l/ha NIR, = 4,1 Rys. 1. Plon ziemniaków po zastosowaniu preparatu Moddus EC po zastosowaniu preparatu Moddus EC (odmiana Satina) T2 Tabela 2 Kontrola - - 2,3 61,9 12,9 Moddus EC,2 T1 18,6 71,, Moddus EC,4 T2 21,4 6, 13,1 Moddus EC,2 T1 17,4 71,1 11, Moddus EC,4 T2 18,4 67,9 13, kontrola 1, l/ha 2, l/ha NIR, = 4,11 Rys. 2. Plon ziemniaków po zastosowaniu preparatu Kelpak SL Rośliny ziemniaka, na które zastosowano Kelpak SL, wydały wyższy plon w porównaniu z obiektami kontrolnymi (rys. 2). Przyrost plonu bulw był największy po zastosowaniu wyższej dawki regulatora (2, l/ha) i wynosił ok. 14%. Z kolei po zastosowaniu niższej dawki preparatu otrzymano plon o 6,% wyższy niż na obiekcie kontrolnym. Kelpak SL znacząco zwiększył frakcję bulw dużych, kosztem bulw

4 4 Ziemniak Polski nr 1 średnich (tab. 3). Po zastosowaniu preparatu Kelpak SL w dawce 1, l/ha otrzymano o 3% więcej bulw największych, a w dawce 2, l/ha o 4%. Istotnie zmalała frakcja bulw średnich. Przy niższej dawce preparatu otrzymano o ponad % mniej bulw o średnicy cm, a przy dawce wyższej wartość dla tej frakcji wynosiła 6%. po zastosowaniu preparatu Kelpak SL (odmiana Satina) Tabela 3 Kontrola - - 4,2 3,8, Kelpak SL 1, T1 71,4 17,6 11, Kelpak SL 2, T1 79,1 12, 8,4 AlgaminoPlant i HumiPlant także miały pozytywny wpływ na wielkość bulw ziemniaka (tab. 4 i ). Po ich zastosowaniu zwiększyła się również średnica bulw. Na obiektach zabiegowych nie odnotowano bulw o średnicy mniejszej niż 4 cm, podczas gdy na obiekcie kontrolnym udział bulw tej frakcji wynosił 7%. Ogólnie większą liczbą bulw dużych i średnich (w porównaniu z kontrolą) charakteryzowały się obiekty, na których dwukrotnie stosowano AlgaminoPlant i trzykrotnie HumiPlant. Najwięcej bulw bardzo dużych o średnicy większej niż 6 cm zebrano po zastosowaniu preparatu Algamino- Plant w dwóch terminach (47%). Wszystkie obiekty doświadczalne charakteryzował wzrost plonu bulw. Po zastosowaniu preparatu AlgaminoPlant w dwóch i trzech terminach oraz HumiPlant w dwóch terminach otrzymano wzrost plonu o 16-19%, natomiast najwięcej bulw uzyskano po zastosowaniu preparatu HumiPlant w trzech terminach. Na tym obiekcie doświadczalnym plon był wyższy od kontroli o 24% (rys. 3 i 4). po zastosowaniu preparatu AlgaminoPlant (odmiana Tajfun) Tabela 4 Kontrola ,2 6,6 AlgaminoPlant 1,/1, T1/T2 46,6 3,3 AlgaminoPlant 1,/1, T1/T2/T3, 8, po zastosowaniu preparatu HumiPlant (odmiana Tajfun) Tabela Kontrola ,2 6,6 HumiPlant 3, T1/T2 27, 72, HumiPlant 3, T1/T2/T3 26,6 73,4

5 Ziemniak Polski nr kontrola T1/T3 (3 l/ha / 3 l/ha) T1/T3/T4 (3 l/ha / 3 l/ha /3 l/ha) NIR, = 4,74 Rys. 3. Plon ziemniaków po zastosowaniu preparatu HumiPlant kontrola T1/T3 (1 l/ha / 1 l/ha) T1/T3/T4 (1 l/ha / 1 l/ha /1 l/ha) NIR, = 4,68 Rys. 4. Plon ziemniaków po zastosowaniu preparatu AlgaminoPlant Analizując plonowanie ziemniaków po zastosowaniu Yeald Plus, stwierdzono, że niższa jego dawka (1, kg/ha) była korzystniejsza w terminie T2 (rys. ). Z kolei po zastosowaniu dawki 1,8 kg/ha wyższy plon otrzymano w terminie T1. Na tych obiektach plon bulw wzrósł odpowiednio o 2 i 28% w porównaniu z obiektem kontrolnym. Po zastosowaniu preparatu w terminie T1 i w dawce 1, kg/ha oraz w terminie T2 i dawce 1,8 kg/ha otrzymano plon wyższy od kontroli odpowiednio o 16 i 9%. Yeald Plus zastosowany w niższej dawce, niezależnie od terminu jej aplikacji, powodował zwiększenie liczby bulw dużych o prawie % (T1) i 7% (T2). Jednocześnie na tych obiektach doświadczalnych zmalała liczba bulw małych, odpowiednio o 27 i o 17% (tab. 6) T1 T2 kontrola 1, kg/ha 1,8 kg/ha NIR, = 2,99 Rys.. Plon ziemniaków po zastosowaniu preparatu Yeald Plus po zastosowaniu preparatu Yeald Plus (odmiana Satina) (kg/ha) zabiegu > 6 cm 4-6 cm < 4 cm Kontrola , 16, 11, Yeald Plus 1, T1 8, 12, 8, Yeald Plus 1,8 T1 71,3 1,7 13, Yeald Plus 1, T2 78, 12,9 9,1 Yeald Plus 1,8 T2 72, 1, 13, Tabela 6 Powyższe wyniki stanowią dowód na korzystny wpływ preparatów Moddus EC, Kelpak SL, AlgaminoPlant, HumiPlant i Yeald Plus na plonowanie ziemniaka. W przypadku preparatu Moddus EC najkorzystniejsza okazała się kombinacja, w której stosowano go tuż przed kwitnieniem w dawce,4 l/ha. W przypadku preparatu Kelpak SL ziemniaki najlepiej plonowały po zastosowaniu 2, l/ha na rośliny mające 1- cm. Optymalne plonowanie ziemniaków uzyskano na obiektach, na których stosowano Yeald Plus w dawce 1,8 kg/ha i przy wysokości roślin 1- cm. Najwyższe plony w przypadku preparatów AlgaminoPlant i Humi- Plant odnotowano po trzykrotnej, sekwencyjnej ich aplikacji.

6 6 Ziemniak Polski nr 1 Literatura 1. Adams R., Weiler E. W., Kerber E., Pfister K., Schar H. P Studies on the action of the new growth retardant CGA BCPC Weeds: ; 2. Amrein J., Rufener J., Quadranti M The use CGA as a growth regulator in cereals and oilseed rape. BCPC Weeds: 89-94; 3. Anderson R. J., Simons R. H., Jarman N. G Commercial seaweeds in southern Africa: A review of utylization and research. South African J. Marine Sci. 8, ; 4. Dobrzański A., Anyszka Z., Elkner K. 8. Reakcja marchwi na ekstrakty pochodzenia naturalnego z alg z rodzaju Sargassum Alfgaminoplant i leonardytu Humiplant. J. Res. Appl. Agric. Eng. 3 (3): 3-8;. Erlichowski T.. Wpływ zastosowania regulatorów rozwoju roślin na cechy jakościowe i plonowanie ziemniaka. Prog. Plant Prot. 4 (2): ; 6. Erlichowski T., Pawińska M. 3. Biologiczna ocena preparatu Kelpak w ziemniaku. Prog. Plant Prot. 43 (2): 66-69; 7. Henderson E. J. C., Maurer W., Cornes D. W., Ryan P. J Beneficial effects of the plant growth regulator CGA in oilseed rape under UK conditions. BCPC Conf. Weeds: 3-2; 8. Kerber E., Leypoldt G., Seiler A CGA , a new plant growth regulator for small grain cereals, rape and turf. BCPC Conf. Weeds: 83-88; 9. Mikos-Bielak M.. Egzogenne regulatory wzrostu w uprawie ziemniaka. Ann. UMCS Sec. E 6: ;. Sawicka B.. Syntetyczne regulatory wzrostu Mival i Moddus ME w uprawie ziemniaka. Cz. I. Wpływ regulatorów wzrostu na plon ogólny i handlowy bulw oraz skrobiowość. Biul. IHAR 21: ; 11. Verkleij F. N Seaweed extracts in agriculture and horticulture: A review. Biol. Agric. Hortic. 8: