WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRODROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z PRZYRODY W KLASIE VI

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRODROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z PRZYRODY W KLASIE VI Stopień celujący otrzyma uczeń, który: opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania przedmiotu w danej klasie, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych z programu nauczania danej klasy, proponuje rozwiązania nietypowe, zawsze potrafi zastosować posiadaną wiedzę, samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji, Stopień bardzo dobry otrzyma uczeń, który: wskazuje praktyczne zastosowania wiedzy o ruchach ciał niebieskich wymienia typy planet (planety typu ziemskiego, planety olbrzymy i planety karłowate) wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie istnieje życie wymienia przykłady praktycznych korzyści, jakie przynoszą badania kosmosu wyjaśnia znaczenie terminu pole grawitacyjne definiuje prawo powszechnego ciążenia uzasadnia, dlaczego występują różnice ciężaru tego samego ciała w zależności od jego odległości od środka Ziemi projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że woda stawia większy opór niż powietrze wyjaśnia pojęcia: ruch, punkt odniesienia, siła tarcia wyjaśnia różnicę między szeregowym i równoległym sposobem połączenia odbiorników prądu wyjaśnia, na czym polega działanie sił elektrostatycznych wyjaśnia (na dowolnym przykładzie), jak działa dźwignia jedno- i dwustronna wyjaśnia znaczenie terminów: przewodniki prądu elektrycznego i izolatory prądu elektrycznego wymienia przykłady izolatorów i przewodników prądu elektrycznego wyjaśnia pojęcia: izolatory i przewodniki elektryczności wyjaśnia, czym są stopy metali, podaje przykłady i ich zastosowania dobiera sposób rozdzielania mieszanin do podanych przykładów mieszanin wyjaśnia, czym jest zawiesina wyjaśnia znaczenie roztworów wodnych dla przyrody wyjaśnia różnice między spalaniem a utlenianiem rysuje schemat zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca omawia schemat powstawania obrazu pozornego na zwierciadle wyjaśnia, w jakiej sytuacji nie zachodzi zjawisko załamania światła wyjaśnia znaczenie terminu widmo światła białego wyjaśnia sposób odbieranie wrażeń wzrokowych, posługując się schematycznym rysunkiem oka ludzkiego wyjaśnia, co nazywamy częstotliwością fali

2 wyjaśnia, czym są ultradźwięki wymienia przykłady wykorzystania echolokacji przez człowieka wymienia podstawowe wymiary kuli ziemskiej wyjaśnia położenie biegunów geograficznych i magnetycznych na kuli ziemskiej omawia różnice między południkami i równoleżnikami wyjaśnia, do czego wykorzystuje się określanie współrzędnych geograficznych odczytuje na mapie (w przybliżeniu) szerokość geograficzną swojego miejsca zamieszkania określa szerokość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach odczytuje w przybliżeniu długość geograficzną swojego miejsca zamieszkania określa na mapie lub globusie długość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach odszukuje punkt na mapie, mając dane jego współrzędne geograficzne wyjaśnia, dlaczego istnieją różnice czasu na Ziemi uzasadnia, od czego zależą zmiany dopływu energii słonecznej w ciągu roku wyjaśnia, posługując się schematem, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa noc polarna i dzień polarny uzasadnia związek stref oświetlenia Ziemi z występowaniem pór roku charakteryzuje poszczególne typy mórz wymienia nazwy oceanów według zajmowanej powierzchni, rozpoczynając od największego opowiada o podróżach Jamesa Cooka wymienia dokonania wielkich odkrywców zaznacza na mapie świata obszary, które poznawali polscy podróżnicy badacze wymienia przykłady skamieniałości, które badają paleontolodzy porównuje budowę komórki zwierzęcej z budową komórki roślinnej i grzyba55 wyjaśnia zasadę nazywania gatunków zwierząt analizuje mapę świata zamieszczoną w podręczniku, przedstawiającą rozkład temperatur wód powierzchniowych oceanów wskazuje na mapie świata podmorskie grzbiety górskie, rowy oceaniczne wyjaśnia, co to są przypływy i odpływy na przykładzie Prądu Zatokowego wyjaśnia, wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza omawia czynności życiowe morskich organizmów jednokomórkowych uzasadnia przynależność chełbi, koralowców i ukwiała do parzydełkowców wskazuje na mapie świata obszary występowania raf koralowych omawia sposoby poruszania się morskich stawonogów przedstawia różnorodność morskich mięczaków omawia przykładowe przystosowania ryb do życia w strefie dennej i głębinowej mórz i oceanów omawia rolę oceanów jako szlaków transportowych porównuje budowę i sposób poruszania się poznanych słodkowodnych protistów zwierzęco-podobnych (pierwotniaków) porównuje budowę stułbi z budową chełbi omawia środowisko i tryb życia raka stawowego charakteryzuje sposób oddychania mięczaków słodkowodnych omawia sposób rozmnażania się dżdżownicy analizuje zróżnicowanie budowy zewnętrznej owadów

3 porównuje rozwój motyla i pasikonika wyjaśnia, w jaki sposób pająk zdobywa pokarm omawia sposób rozmnażania się ślimaków omawia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2 środowiskach porównuje budowę i czynności życiowe kijanek i dorosłych żab rozpoznaje omawiane płazy klasyfikuje płazy, podając ich charakterystyczne cechy porównuje budowę płazów i gadów charakteryzuje poznane grupy gadów rozróżnia rodzaje piór dowodzi, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy charakteryzuje poszczególne grupy ptaków wymienia przykłady ptaków odlatujących zimą z Polski, przylatujących na zimę do Polski oraz mieszkających w Polsce cały rok omawia sposób rozmnażania się ssaków porównuje klimat Warszawy i Bamako na podstawie wykresów klimatycznych charakteryzuje zmienność pogody w Polsce na podstawie napływających mas powietrza omawia wpływ odległości od oceanu na klimat obszarów leżących na tej samej szerokości geograficznej opisuje strukturę wilgotnego lasu równikowego wyjaśnia, co to są epifity omawia rolę owadów żyjących w wilgotnych lasach równikowych wymienia przyczyny zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych przewiduje skutki zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych omawia, jak zmienia się krajobraz sawann między równikiem a zwrotnikiem Raka porównuje roślinność sawann i wilgotnych lasów równikowych omawia wpływ klimatu na życie ludzi mieszkających w Sahelu wskazuje na mapie Afryki uedy porównuje poszczególne rodzaje pustyń gorących omawia przystosowania roślin do życia w strefie pustyń gorących omawia, jak odkrycie ropy naftowej wpłynęło na zmianę życia mieszkańców pustyń gorących wyjaśnia, dlaczego w strefie śródziemno-morskiej lasy zachowały się tylko w nielicznych miejscach charakteryzuje makię śródziemnomorską wymienia korzystne i niekorzystne skutki rozwoju turystyki w strefie śródziemnomorskiej wskazuje zależności między warunkami klimatycznymi a typem lasów omawia zależności pokarmowe występujące w lesie opisuje klimat strefy stepów omawia zmiany w wyglądzie szaty roślinnej stepów w ciągu roku omawia, w jaki sposób wykorzystuje się stepy do celów rolniczych charakteryzuje roślinność tajgi omawia skutki wycinania lasów na obszarze wieloletniej zmarzliny wyjaśnia, dlaczego w tundrze nie rosną drzewa wyjaśnia, dlaczego występuje w tundrze dzień polarny i noc polarna charakteryzuje bogactwa mineralne tundry i sposób ich eksploatacji omawia działalność człowieka na Antarktydzie

4 omawia działalność człowieka w Arktyce porównuje Antarktydę i Arktykę wyjaśnia znaczenie pojęć: zasoby wyczerpywalne, zasoby niewyczerpywalne podaje przykłady zasobów wyczerpywanych i niewyczerpywanych przyrody wyjaśnia znaczenie pojęć: konwencjonalne źródła energii, różnorodność biologiczna charakteryzuje skutki wzrostu średniej temperatury powietrza na Ziemi wyjaśnia, czym jest ozon wymienia przykłady międzynarodowych konwencji o ochronie przyrody omawia działania pozarządowych organizacji działających na rzecz ochrony przyrody rozpoznaje na rysunkach symbole międzynarodowych organizacji zajmujących się ochroną środowiska Stopień dobry otrzyma uczeń, który: omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego, rozpoczynając od znajdującej się najbliżej Słońca rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu wyjaśnia, czym są planetoidy wyjaśnia, jaką rolę pełni atmosfera ziemska dla organizmów żywych przedstawia na taśmie chronologicznej historię badań kosmosu omawia budowę kosmosu wyjaśnia, od czego zależy siła oddziaływania grawitacyjnego wymienia jednostki masy i ciężaru rozróżnia masę i ciężar ciała wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny wyjaśnia znaczenie terminów: cień, półcień wyjaśnia znaczenie terminów: odbicie lustrzane światła, rozproszenie światła wyjaśnia, w jakiej sytuacji zachodzi zjawisko załamania światła wyjaśnia, co można zaobserwować w trakcie przechodzenia światła białego przez pryzmat omawia sposób odbierania wrażeń świetlnych przez oko człowieka wyjaśnia znaczenie terminu filtr świetlny wyjaśnia, czym jest fala dźwiękowa wyjaśnia, co nazywamy długością fali dźwiękowej na podstawie schematu omawia sposób odbierania dźwięków przez ucho ludzkie wyjaśnia, czym jest echolokacja wyjaśnia, czym jest oś ziemska wyjaśnia, co to jest pole magnetyczne wyjaśnia znaczenie terminów: bieguny jednoimienne i bieguny różnoimienne wykazuje za pomocą kompasu istnienie pola magnetycznego Ziemi wyjaśnia, czym jest siła grawitacji i jak działa projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające istnienie siły tarcia podaje przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia przekształca wzór na obliczanie prędkości tak, aby obliczyć czas lub prędkość buduje obwód elektryczny i sprawdza, czy wszystkie materiały przewodzą prąd elektryczny definiuje pojęcia: biegun jednoimienny i bieguny różnoimienne

5 podaje przykłady wykorzystania właściwości magnetycznych w życiu codziennym wyjaśnia (na przykładzie), jak działa równia pochyła, blok i kołowrót wykonuje doświadczenia, na podstawie których rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne przeprowadza doświadczenie polegające na filtrowaniu mieszaniny wyjaśnia, czym różni się roztwór nasycony od nienasyconego wyjaśnia, na czym polega utlenianie, podaje przykłady utleniania wyjaśnia, czym różni się równik od pozostałych równoleżników określa półkule, na których położone są wybrane kontynenty, państwa, miasta określa na globusie i na mapie szerokość geograficzną wybranych miejscowości określa na globusie lub mapie długość geograficzną wybranych miejscowości na kuli ziemskiej określa na mapie lub globusie współrzędne geograficzne dowolnego punktu omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na życie ludzi i innych organizmów omawia skutki nachylenia osi ziemskiej opisuje, na podstawie planiglobów, oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach tzw. przesileń charakteryzuje poszczególne strefy oświetlenia Ziemi wymienia poznane typy mórz wskazuje na mapie poszczególne typy mórz wymienia nazwy kontynentów według rozmiaru powierzchni, rozpoczynając od największego wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych wymienia odkrycia polskich podróżników - badaczy charakteryzuje wydarzenia, które wpłynęły na liczbę i rozmieszczenie gatunków na Ziemi omawia rolę poszczególnych struktur komórkowych wymienia hierarchicznie jednostki systematyczne w obrębie królestwa zwierząt wyjaśnia, od czego zależy przezroczystość i barwa wody morskiej wyjaśnia, co to jest szelf opisuje rafę koralową wymienia przyczyny ruchu wód zaznacza na mapie kierunki pływu prądów ciepłych i zimnych wymienia grupy organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących w morzach charakteryzuje koralowce wyjaśnia znaczenie pojęcia linienie wyjaśnia rolę małży w oczyszczaniu wody omawia sposób oddychania ryb wymienia cechy ssaków żyjących w morzach i oceanach uzasadnia, że oceany stanowią źródło pożywienia dla ludzi wyjaśnia, jaką funkcję pełni śluz, którym pokryte jest ciało dżdżownicy wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi charakteryzuje typy aparatów gębowych owadów wyjaśnia znaczenie pojęcia przeobrażenie charakteryzuje przedstawicieli pajęczaków omawia budowę i przystosowania ślimaka winniczka do życia na lądzie omawia sposób poruszania się ślimaka omawia etapy rozwoju żaby charakteryzuje wybranych przedstawicieli płazów wymienia cechy gadów przystosowujące je do życia na lądzie

6 wymienia gady żyjące w Polsce omawia sposób zdobywania pokarmu przez węże wymienia przystosowania ptaków do lotu omawia rozwój ptaka wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników wymienia wytwory skóry ssaków wyjaśnia znaczenie pojęcia klimat odczytuje informacje z wykresów klimatycznych odczytuje z wykresu klimatycznego średnią temperaturę powietrza, sumę opadów atmosferycznych, w poszczególnych miesiącach w Warszawie wymienia składniki krajobrazu wyjaśnia, dlaczego na Ziemi istnieją strefy krajobrazowe omawia, jak powstają deszcze zenitalne odczytuje z wykresu przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach na obszarze wilgotnego lasu równikowego omawia przystosowania zwierząt do życia w strefie wilgotnych lasów równikowych wyjaśnia znaczenie pojęcia plantacja wymienia przykłady roślin uprawianych na plantacjach na terenie wilgotnych lasów równikowych wskazuje na mapie strefę sawann omawia przystosowania roślin do 2 pór roku w strefie sawann odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach pory suchej i deszczowej omawia sposób uprawy pól w strefie sawann wyjaśnia znaczenie pojęcia półpustynie opisuje poszczególne rodzaje pustyń odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli roczny przebieg temperatury powietrza i ilość opadów atmosferycznych w strefie pustyń gorących wymienia przystosowania zwierząt do życia na pustyni porównuje sposób uprawy roli w dolinie Nilu w czasach dawnych i obecnie wyjaśnia znaczenie pojęcia roślinność twardolistna wymienia gatunki zwierząt, które można spotkać w strefie śródziemno-morskiej wyjaśnia, dlaczego basen Morza Śródziemnego jest atrakcyjny turystycznie wskazuje na mapie strefę lasów liściastych wymienia gatunki drzew rosnących w lasach strefy umiarkowanej charakteryzuje faunę poszczególnych warstw lasu liściastego wyjaśnia znaczenie pojęć: pampa, preria wymienia przystosowania roślin do warunków stepowych omawia, na podstawie wykresu klimatycznego, roczny przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w strefie stepów omawia przystosowania zwierząt do życia w stepie wyjaśnia, dlaczego w tajdze występują rozległe obszary podmokłe opisuje klimat tajgi na podstawie wykresu klimatycznego charakteryzuje gospodarkę człowieka w tajdze omawia przystosowania roślin i zwierząt do życia w tundrze przyporządkowuje poznane zwierzęta tundry do grup systematycznej porównuje życie mieszkańców tundry dawniej i obecnie wyjaśnia, jak powstaje lądolód

7 omawia przystosowania zwierząt do życia w strefach pustyń lodowych rozróżnia zasoby przyrody na odnawialne i nieodnawialne podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych przyrody wymienia najważniejsze globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego omawia rolę gazów cieplarnianych wymienia przykłady przeciwdziałania ocieplaniu się klimatu wyjaśnia, jak powstaje dziura ozonowa omawia działania realizowane w ramach UNEP proponuje działania, które może wykonać w celu ochrony przyrody Stopień dostateczny otrzyma uczeń, który: wyjaśnia, czym są gwiazdozbiory wskazuje różnice między planetami a gwiazdami opisuje wygląd komety wyjaśnia, dlaczego na Ziemi panują warunki sprzyjające życiu wymienia narodowości (lub nazwiska): pierwszego człowieka w kosmosie i zdobywców Księżyca wyjaśnia, czym jest siła przyciągania ziemskiego wymienia imię i nazwisko odkrywcy prawa powszechnego ciążenia wyjaśnia znaczenie terminów: masa i ciężar ciała rysuje prosty obwód elektryczny bada przewodzenie prądu przez różne materiały wyjaśnia, jak powstaje cień i półcień rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej rysuje odchylenie promienia świetlnego przy przejściu z powietrza do wody wyjaśnia, co to jest rozszczepienie światła wyjaśnia, dlaczego niektóre przedmioty są czarne, a inne białe wyjaśnia, w jaki sposób człowiek odbiera dźwięki wyjaśnia, jak powstaje echo wymienia przykłady zwierząt porozumiewających się za pomocą ultradźwięków wyjaśnia, czym jest globus odczytuje z rysunku wymiary Ziemi rysuje linie sił pola magnetycznego wymienia przykłady magnesów naturalnych pokazuje na globusie (w przybliżeniu) bieguny magnetyczne Ziemi wyjaśnia rolę elementów odblaskowych przy kurtkach lub plecakach dzieci charakteryzuje sposób bezpiecznego i oszczędnego korzystania z wody bieżącej oraz środków chemicznych (czyszczących) wyjaśnia, dlaczego łatwiej jest jechać na rowerze z wiatrem niż pod wiatr oblicza prędkość jadącego samochodu, znając przebytą drogę i czas wie, że czynnikiem warunkującym przepływ prądu jest zamknięty obwód wymienia elementy wchodzące w skład obwodu elektrycznego wyjaśnia, dlaczego bieguny magnesu przyciągają się lub odpychają wyjaśnia zasadę działania kompasu podaje przykłady zastosowania maszyn prostych w życiu człowieka opisuje wpływ wilgoci na trwałość wybranych przedmiotów

8 rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne, podaje przykłady wymienia przykłady rozdzielania mieszanin sprawdza doświadczalnie czynniki wpływające na rozpuszczanie substancji w rozpuszczalniku wyjaśnia znaczenie terminu siatka geograficzna i siatka kartograficzna wyjaśnia, co to jest układ współrzędnych geograficznych wymienia jednostki określania współrzędnych zaznacza punkty o wartościach najmniejszych i największych szerokości geograficznych wskazuje na mapie obszary, które mają szerokość geograficzną północną, szerokość geograficzną południową zaznacza na mapie punkty o długości geograficznej 0, 180 wskazuje na mapie lub globusie obszary, które mają długość geograficzną wschodnią i zachodnią określa na mapie współrzędne geograficzne punktów położonych na tej samej półkuli zaznacza na rysunku lub demonstruje na globusie kierunek ruchu obrotowego Ziemi podpisuje datami długości łuków dziennych, które Słońce zatacza nad widnokręgiem w różnych porach roku na szerokości geograficznej Warszawy opisuje oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach równonocy, na podstawie planigloby podpisuje na mapie świata strefy oświetlenia Ziemi wyjaśnia znaczenie terminu wszechocean nazywa 5 oceanów wskazuje na mapie położenie wymienionych oceanów wyjaśnia, które części oceanów nazywamy morzami zaznacza na mapie trasa wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana wymienia sposoby badania dna oceanicznego w XX podpisuje na rysunku elementy budowy komórki zwierzęcej wyjaśnia, czym zwierzęta bezkręgowe różnią się od zwierząt kręgowych odczytuje z wykresu zawartość soli we wskazanych morzach wyjaśnia, dlaczego w morzu na głębokość poniżej 100 metrów nie docieraj promieniowanie słoneczne wyjaśnia, jak powstają prądy morskie pokazuje na mapie skąd i dokąd płynie Prąd Zatokowy omawia warunki świetlne panujące w poszczególnych strefach morza lub oceanu wyjaśnia znaczenie pojęcia plankton rysuje schematycznie meduzę i polipa omawia budowę meduzy opisuje budowę koralowców wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi omawia budowę stawonogów na przykładzie homara omawia budowę małży wymienia przystosowania w budowie zewnętrznej ryb do życia w wodzie omawia sposób oddychania morskich ssaków wyjaśnia znaczenie terminu zwierzęta zmiennocieplne omawia sposoby uzyskiwania soli z wody morskiej wyjaśnia, dlaczego ludzie chętnie wypoczywają nad morzem wymienia części ciała raka wymienia przedstawicieli mięczaków żyjących w jeziorze wymienia przykłady ryb drapieżnych i roślinożernych występujących w jeziorze

9 omawia przystosowania dżdżownicy do życia w glebie omawia budowę owada na podstawie planszy omawia rozwój owadów na przykładzie motyla wymienia części ciała pająka, wskazując je na planszy omawia funkcję muszli ślimaka winniczka wymienia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2 środowiskach klasyfikuje płazy na bezogonowe i ogoniaste omawia budowę jaszczurki omawia wybraną grupę gadów wymienia przynajmniej 3 gatunki gadów żyjących w Polsce wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta stałocieplne omawia rolę piór u ptaków wymienia elementy budowy pióra wyjaśnia znaczenie pojęć: gniazdowniki, zagniazdowniki wymienia charakterystyczne cechy ptaków brodzących omawia przystosowania, występujące w budowie kończyn ssaków do życia w różnych środowiskach wymienia charakterystyczne cechy ssaków wyjaśnia znaczenie pojęcia pogoda wymienia dane liczbowe stosowane do opisania klimatu oblicza średnią temperaturę powietrza na podstawie danych w tabeli lub wykresu klimatycznego wskazuje na mapie świata strefy krajobrazowe wskazuje na mapie strefę wilgotnych lasów równikowych rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych opisuje zajęcia Pigmejów, Papuasów, Indian żyjących w wilgotnych lasach równikowych odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza w porze deszczowej na sawannie wymienia 2 gatunki drzew sawann wymienia sposoby ochrony zwierząt roślinożernych przed drapieżnikami wymienia charaktery-styczne cechy pustyni wymienia rodzaje pustyń odczytuje z wykresu klimatycznego roczny przebieg temperatury powietrza w strefie pustyń gorących wymienia przystosowania wielbłąda do życia w strefie pustyń gorących wyjaśnia znaczenie pojęcia oaza wymienia główne uprawy w oazach opisuje, korzystając z wykresu, klimat śródziemnomorski wymienia rośliny uprawiane w strefie śródziemnomorskiej wyjaśnia, dlaczego strefa śródziemnomorska nazywana jest kolebką cywilizacji europejskiej wymienia cechy klimatu strefy lasów liściastych charakteryzuje warstwy lasu liściastego rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki zwierząt występujących w lasach liściastych wyjaśnia znaczenie pojęcia step wskazuje na mapie świata obszary strefy stepów wyjaśnia, dlaczego zwierzęta stepowe żyją gromadnie

10 pokazuje na mapie obszary, na których występuje tajga wymienia po 2 przykłady: owadów, ptaków, ssaków roślinożernych i drapieżników żyjących w tajdze rozpoznaje na ilustracjach wymienione zwierzęta wymienia surowce mineralne występujące w tajdze wymienia najważniejsze cechy klimaty tundry rozpoznaje zwierzęta żyjące w tundrze odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza w tundrze w ciągu roku opisuje dawny sposób życia mieszkańców tundry charakteryzuje klimat Antarktydy na podstawie diagramu klimatycznego omawia przystosowania pingwinów do życia w strefie pustyń lodowych klasyfikuje zasoby przyrody na zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej wymienia przykłady zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej wymienia przynajmniej 3 przyczyny zmniejszania się różnorodności biologicznej wyjaśnia znaczenie pojęcia efekt cieplarniany wymienia 2 przyczyny zwiększenia się ilości gazów cieplarnianych w atmosferze wyjaśnia rolę warstwy ozonowej wyjaśnia, dlaczego działania służące ochronie przyrody muszą mieć charakter globalny wymienia cele działalności Greenpeace Stopień dopuszczający otrzyma uczeń, który: odczytuje informacje z kartki z kalendarza wyjaśnia, czym jest doba i rok rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii heliocentrycznej podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie, używając nazw: gwiazda, planeta, planeta karłowata, księżyc, kometa, planetoida pokazuje na tablicy dydaktycznej Ziemię i Księżyc wymienia imię i nazwisko Polaka, który odbył podróż kosmiczną wyjaśnia, dlaczego ciała pozbawione podpory spadają podaje z własnego otoczenia przykłady oddziaływań grawitacyjnych wyznacza masę kilku przedmiotów podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła wyjaśnia, dlaczego nie można dotykać mokrymi rękami urządzeń elektrycznych, w których płynie prąd wymienia po 2 przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych rysuje schemat odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej rozpoznaje na rysunkach rozproszenie, odbicie i załamanie promieni świetlnych wymienia, na podstawie obserwacji, barwy tworzące światło białe podaje przykład występowania zjawiska rozszczepienia światła w przyrodzie wymienia barwy światła podstawowe i dopełniające wskazuje na rysunku elementy budowy oka ludzkiego wyjaśnia, jakie ciała są źródłami dźwięku omawia sposób rozchodzenia się fal dźwiękowych (kierunek, rodzaj ośrodka) wskazuje na rysunku elementy budowy ucha ludzkiego

11 opisuje kształt Ziemi wskazuje na globusie północny i południowy biegun geograficzny wymienia przykłady ciał przyciąganych przez magnes wymienia przykłady zastosowania igły magnetycznej, np. busola, kompas pokazuje na mapie i globusie: południki, równoleżniki, równik określa kierunki świata na mapie nazywa współrzędne geograficzne zaznacza na rysunku globusa półkule: wschodnią, zachodnią, północną i południową zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej szerokości geograficznej zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej długości geograficznej określa na mapie przynajmniej 1 współrzędną geograficzną wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc określa, gdzie wcześniej wschodzi Słońce względem danego punktu na kuli ziemskiej podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi wokół Słońca po orbicie wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku wskazuje na globusie i na mapie zwrotniki Raka i Koziorożca, równik i koła podbiegunowe wymienia nazwy kontynentów na kuli ziemskiej wymienia nazwy przynajmniej 3 oceanów, korzystając z mapy wskazuje na mapie położenie kontynentów wymienia imiona i nazwiska przynajmniej 3 podróżników, którzy dokonali istotnych odkryć geograficznych do XX w. omawia odkrycie Krzysztofa Kolumba wymienia przynajmniej 3 odkrycia XX rysuje schemat komórki zwierzęcej na podstawie obserwacji mikroskopowej wymienia po 3 przykłady zwierząt bezkręgowych i kręgowych wymienia czynniki wpływające na życie w morzu zaznacza na mapie świata oceany, morza wskazuje na rysunku elementy ukształtowania dna oceanicznego: szelf, podmorski grzbiet górski, rów oceaniczny pokazuje na mapie po 1 z wymienionych form dna oceanicznego zaznacza na rysunku grzbiet i dolinę fali pokazuje na mapie 2 prądy morskie wymienia nazwy stref życia w morzu omawia budowę pełzaka na schematycznym rysunku wskazuje 2 różnice między polipem i meduzą rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 2 morskie parzydełkowce podpisuje na rysunku części ciała homara rozpoznaje na ilustracji przynajmniej 2 gatunki morskich stawonogów odróżnia ślimaki od małży omawia na podstawie ilustracji budowę zewnętrzną ryby omawia sposób rozmnażania się ryb wymienia przynajmniej 2 przykłady ssaków żyjących w morzach i oceanach wymienia korzyści, jakie człowiek czerpie z oceanów wskazuje na mapie przynajmniej 2 obszary występowania podmorskich złóż ropy naftowej wymienia strefy życia w jeziorze

12 rysuje schematycznie pantofelka na podstawie obserwacji mikroskopowej wymienia nazwy organizmów cudzożywnych żyjących w jeziorze zaznacza na schematycznym rysunku narząd ruchu pantofelka rysuje schematycznie stułbię rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 3 gatunki zwierząt żyjących w jeziorze wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta bezkręgowe opisuje budowę dżdżownicy omawia znaczenie dżdżownic w przyrodzie podpisuje na rysunku części ciała owada wymienia 3 przykłady owadów, w których rozwoju występuje larwa wymienia po 3 przykłady pożytecznych owadów i owadów będących szkodnikami dla człowieka wymienia przykłady pajęczaków i ślimaków lądowych wymienia miejsca, w których mogą występować kleszcze wymienia przedstawicieli ślimaków lądowych wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt wodno-lądowych wymienia przedstawicieli płazów odróżnia ropuchę od innych płazów wymienia części ciała jaszczurki przyporządkowuje, na podstawie opisu, przedstawicieli gadów do poszczególnych grup systematycznych wymienia na podstawie ilustracji cechy różniące żmiję zygzakowatą od zaskrońca zwyczajnego wymienia przynajmniej 3 cechy budowy przystosowujące ptaki do lotu wymienia charakterystyczne cechy ptaków drapieżnych wymienia 2 przykłady ptaków, które opiekują się potomstwem wymienia 2 przykłady ptaków odlatujących i przylatujących na zimę do Polski oraz mieszkających w Polsce cały rok przyporządkowuje ssaki do środowiska, w którym żyją omawia budowę zewnętrzną ssaka wymienia sposoby obserwacji i pomiaru poszczególnych składników pogody wskazuje na mapie i omawia strefy krajobrazowe występujące na terenie Europy wymienia 2 cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych wymienia 2 gatunki roślin wilgotnych lasów równikowych wymienia kilka (4 5) gatunków zwierząt żyjących w wilgotnych lasach równikowych wymienia przykłady roślin uprawianych w strefie wilgotnych lasów równikowych wymienia pory roku w strefie sawann wymienia 3 gatunki roślin, które spotykamy w strefie sawann rozpoznaje gatunki zwierząt żyjących w strefie sawann wskazuje na mapie Saharę wymienia po 2 gatunki roślin i zwierząt żyjących w strefie pustyń gorących wymienia zajęcia Beduinów wskazuje na mapie strefę śródziemnomorską charakteryzuje opady w strefie śródziemnomorskiej na podstawie wykresu wymienia 3 gatunki roślin występujących w strefie śródziemno-morskiej wskazuje na mapie najczęściej odwiedzane państwa strefy śródziemnomorskiej opisuje zmiany lasu liściastego w poszczególnych porach roku

13 wymienia warstwy lasu liściastego wymienia po 3 przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników żyjących w lasach liściastych wymienia 3 przykłady roślin, które rosną w strefie stepów wymienia 4 gatunki zwierząt żyjących w stepie wymienia gatunki drzew iglastych występujące w tajdze wymienia 5 6 gatunków zwierząt występujących w tajdze rozpoznaje na ilustracjach 5 6 gatunków zwierząt żyjących w tajdze wymienia przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników w tajdze wymienia 5 gatunków zwierząt żyjących w tundrze rozpoznaje na ilustracjach 5 gatunków zwierząt tundry wymienia zajęcia mieszkańców tundry zaznacza na mapie Antarktydę zaznacza na mapie Arktykę wymienia przykłady zasobów przyrody wymienia przynajmniej 3 działania człowieka, które przyczyniają się do wyczerpywania zasobów przyrody wymienia przynajmniej 3 skutki ocieplania się klimatu wymienia 2 sposoby zapobiegania powstawaniu dziury ozonowej wyjaśnia, czego dotyczy program Unii Europejskiej Natura 2000 wyjaśnia, czym jest czerwona księga wyjaśnia pojęcie: mieszanina, podaje przykłady mieszanin przeprowadza doświadczenie polegające na przesiewaniu mieszaniny przygotowuje według instrukcji roztwór wodny, np. woda z cukrem lub solą wyjaśnia, czym jest i jak powstaje roztwór rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne, podaje przykłady wymienia przykłady rozdzielania mieszanin sprawdza doświadczalnie czynniki wpływające na rozpuszczanie substancji w rozpuszczalniku podaje przykłady świadczące o działaniu siły grawitacji i siły oporu powietrza lub wody podaje przykłady ruchu w przyrodzie potrafi wyznaczyć prędkość swojego marszu lub biegu wymienia przykłady odbiorników prądu elektrycznego wyjaśnia, dlaczego trzeba ostrożnie obchodzić się z prądem elektrycznym nazywa i wskazuje na magnesie jego bieguny podaje przykłady przedmiotów przyciąganych przez magnes wymienia przykłady maszyn prostych wyjaśnia, w jakim celu używamy maszyn prostych Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą, nie posiada podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych do kontynuowania nauki oraz przyswajania nowych treści w klasie wyższej.

14