Józef Grzegory

Transkrypt

1 Józef Grzegory Urodził się w rodzinie chłopskiej, całe życie mieszkał we wsi Złaków Borowy. W 1934 r. ukończył piąty oddział Szkoły Podstawowej w Złakowie Borowym, następnie podjął dalszą naukę i po egzaminie otrzymał świadectwo ukończenia Publicznej Szkoły Powszechnej siedmioklasowej. Już w okresie nauki w szkole podstawowej Józef Grzegory wolne chwile spędzał na wyrzynaniu w drewnie różnych figurek. Jego zdolności rzeźbiarskie zauważył nauczyciel, który na zakończenie roku szkolnego zorganizował konkurs prac wszystkich uczniów rzeźby Grzegorego zdecydowanie się wyróżniały. Najstarsza z rzeźb (popiersie Józefa Piłsudskiego), należąca do rodziny artysty, powstała w 1935 r. rzeźbiarz miał wtedy piętnaście lat. Okres II wojny światowej wymusił przerwę w jego twórczości, powstało wtedy niewiele rzeźb. Wyjeżdżał na tzw. okopy, ukrywał się przed łapankami na roboty do Niemiec, pracował w gospodarstwie rodziców. W 1941 r. zmarł jego ojciec Jan, matka Katarzyna zmarła w 1979 r. Po wojnie, kiedy pojawił się mecenat państwa i wzrosło zainteresowanie twórczością ludową, rzeźbiarz mógł poświęcić się swojej pasji i rozwijać artystyczny warsztat. Był bardzo aktywnym twórcą, chętnie brał udział w licznych konkursach: od powiatowych do organizowanych przez krajowe muzea, jak i Wydziały Kultury i Sztuki Rad Narodowych oraz organizacje społeczne. Należał do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, uczestniczył w zjazdach dla ludowych artystów, wystawach rolniczych oraz imprezach kulturalnych o zasięgu regionalnym i ogólnokrajowym. W 1958 roku na konkursie wojewódzkim w Łodzi otrzymał wyróżnienie za rzeźbę Świniarka. Była to wielka radość oraz zachęta do dalszej pracy - brał udział we wszystkich konkursach lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Jego prace były zawsze eksponowane na wystawach pokonkursowych, a po ich zakończeniu nabywane przez muzea lub osoby prywatne. W 1969 r. otrzymał jednorazowe stypendium Ministra Kultury i Sztuki. Za swoją działalność został odznaczony Medalem Dziesięciolecia Polski Ludowej i Złotym Krzyżem Zasługi. Józef Grzegory posiadał również inne talenty i pasje. Grał na flecie oraz skrzypcach, przygrywając w młodości na sąsiedzkich potańcówkach. Szanował siłę natury, jego pasją była hodowla pszczół, którą prowadził nieprzerwalnie od 15 roku życia. W latach 90. Józef Grzegory zaprzestał rzeźbienia ze względu na stan zdrowia, głównie pogarszający się wzrok, jednak wykonane prace gwarantują mu nieśmiertelność wśród najwybitniejszych postaci powiatu łowickiego.

2 Józek Grzegory (drugi z lewej) w otoczeniu znajomych, J. Grzegory ze swoimi dziećmi, ok r. J. Grzegory z żoną Stefanią, 1966 r. Józef Grzegory z żoną Stefanią i córką Teresą, 1966 r.

3 RZEŹBY Artysta z pasją i zaangażowaniem wykonywał figury o tematyce świeckiej, nawiązujące do kultury ludowej regionu łowickiego oraz polskiej państwowości. Znaczną część prac Józefa Grzegorego stanowią rzeźby sakralne ukazujące postacie Madonn, Frasobliwych i świętych pańskich oraz postacie szopkowe. Rzeźby ludowe charakteryzują się prostotą wykonania i nieskomplikowaną formą, natomiast rzeźby Grzegorego były dopracowane i rzetelnie oddawały rzeczywistość. Artysta zwracał uwagę na szczegół, dopracowanie szat i detali anatomicznych postaci. Dlatego odbierany był często jako artysta uczony a nie samouk o wielkim talencie. Rzeźby wykonywał początkowo z drewna wierzbowego, lecz było nietrwałe, dlatego najczęściej używał pni topolowych, a czasami dębowych. Najlepszym materiałem było drewno lipowe, które trudno było zdobyć w okolicy, w której mieszkał. Najpierw pień był obciosywany siekierą, następnie rzeźbiarz nadawał kształt mającej powstać figury dłutem. Na koniec postać była dopracowana nożykiem kozikiem, tym samym przez większość życia artysty. Czasami prace były zaplanowane, szczególnie konkursowe, do wykonania których trzeba było poszukać odpowiedniego kawałka drewna. Innym razem posiadając klocek drewna, rzeźbiarz zastanawiał się jaka figura mogłaby z niego powstać i czy wystający sęk będzie ozdobą a może przeszkodą w tworzeniu zaplanowanej postaci. Z czasem prace były bardziej skomplikowane, wymagające więcej wysiłku i wyobraźni. Swoich rzeźb nigdy nie malował, szanował surowe drewno, jego zdaniem dodawało to charakteru powstającym postaciom. Swoim rzeźbom poświęcał dużo czasu i każdą z nich dokładnie dopieszczał, dlatego niechętnie się z nimi rozstawał, natomiast z radością pokazywał turystom miłośnikom sztuki ludowej, którzy przybywali do jego domu, gdzie w jednej z izb wystawione były prace rzeźbiarza. Jak sam ocenił, wykonał około 450 rzeźb. Wiele z nich trafiło do kolekcji prywatnych w kraju i za granicą. Kilkakrotnie był ofiarodawcą swoich rzeźb na cele społeczne.

4 Muzeum w Łowiczu. W roku 1984 r., za sprawą kustosza Henryka Świątkowskiego, w Muzeum została otwarta wystawa czasowa: Pięćdziesięciolecie Twórczości Józefa Grzegorego Rzeźba. Zaprezentowano prace pochodzące ze zbiorów miejscowego muzeum, z muzeum w Warszawie i Łodzi, Spółdzielni Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego Sztuka Łowicka w Łowiczu. Wystawiono figury z szopki bożonarodzeniowej z kościoła w Złakowie Kościelnym oraz pochodzące ze zbiorów rodzinnych i prywatnych. Eksponowane były 54 prace artysty, które odzwierciedlały charakter jego twórczości. Obecnie w Muzeum w Łowiczu znajduje się na stałej ekspozycji osiem prac rzeźbiarza. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie. Rzeźby należące do Muzeum ukazują obrzędowość i życie codzienne dawnej wsi łowickiej oraz postać Chrystusa Frasobliwego. Muzeum posiada osiem rzeźb, które na stałe znajdują się w magazynach i tylko sporadycznie są wypożyczane na okazjonalne wystawy. Są to najstarsze rzeźby jakie udało się odnaleźć pochodzą z roku 1948 oraz Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi. W zbiorach Działu Plastyki Ludowej znajduje się dziesięć dzieł Józefa Grzegorego, które zostały zakupione przez muzeum w 1967r. Tematyka prac to przekrój twórczości artysty, który poza świątkami rzeźbił również ludzi ze swojego otoczenia. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. W Zbiorach Muzeum Rolnictwa w Szreniawie znajduje się rzeźba Jagna, którą Józef Grzegory wykonał na konkurs na ule figuralne, zorganizowany przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu. Po konkursie rzeźba została zakupiona przez Muzeum w Szreniawie, gdzie stoi do dziś przed wejściem do jednego z pawilonów wystawowych. Muzeum Mazowieckie w Płocku. W 1985 roku rzeźbiarz uczestniczył w konkursie zorganizowanym przez Muzeum Mazowieckie, pt. Stare i Nowe Mazowsze. Na konkurs wysłał dwie prace wykonane kilka lat wcześniej. Zdobył wyróżnienie, a rzeźby zostały zakupione przez muzeum i pozostają tam do dzisiaj. Kościoły. Józef Grzegory jest autorem figur do szopki bożonarodzeniowej w kościele p.w. Wszystkich Świętych w Złakowie Kościelnym składającej się z jedenastu postaci oraz w kościele p.w. Świętej Trójcy w Piątku, która składa się z 15 figur. Szopki powstały prawdopodobnie w I połowie lat 50. XX w. W kościele parafialnym w Złakowie Kościelnym znajdują się dwie figury Madonn. Jedna zdobi bramę wejściową na plac kościelny (Matka Boska Niepokalana), druga, która jest własnością mieszkańców Złakowa Borowego, stoi na ołtarzu w nawie bocznej kościoła (Matka Boska Anielska). Zdjęcia i tekst pochodzą z Albumu opracowanego przez rodzinę Grzegorych

5 Muzeum w Łowiczu Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi Muzeum Mazowieckie w Płocku Szopka bożonarodzeniowa w kościele p.w. Wszystkich Świętych w Złakowie Kościelnym Szopka bożonarodzeniowa w kościele p.w. Świętej Trójcy w Piątku