inwestycje samorządów

Transkrypt

1 inwestycje samorządów Ranking wydatków na infrastrukturę techniczną r. Fot. UM Elbląg

2 ranking wydatki na infrastrukturę województwa budują coraz więcej Inwestycje w samorządach wojewódzkich po raz pierwszy przekroczyły poziom 7 miliardów złotych! To rekord, wynik lepszy niż w najlepszych dotychczas latach. Wzrost znaczenia wojewódzkich inwestycji idzie w parze z tendencją do koncentracji środków unijnych na dużych projektach inwestycyjnych. Autorzy: Paweł Swianiewicz, Julita Łukomska* znana jest biblijna przypowieść o siedmiu latach tłustych, po których trzeba się przygotować na siedem chudych. Fluktuacje wydatków inwestycyjnych w polskiej samorządności przebiegają w nieco innym, choć zbliżonym rytmie. Okresy lat chudych i tłustych układają się naprzemiennie w kilkuletnich seriach. Po załamaniu w latach przyszło pięć lat tłustych ( ). Po nich sześć chudych, powiązanych ze spowolnieniem gospodarczym (1998 ). Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej zaczął się kolejny, najdłuższy jak dotychczas okres tłusty trwał przepisowe siedem lat:. Kolejne lata,, to znów lata chude (na szczęście tylko trzy) ze spadającymi wydatkami inwestycyjnymi. Ale rok to znów okres wzrostu można oczekiwać, że pierwszy w kilkuletniej serii. Tym bardziej że wkrótce szerszym strumieniem powinny popłynąć do nas środki z unijnej perspektywy finansowej Te zmieniające się okresy koniunktury i dekoniunktury w inwestycjach samorządowych widać wyraźnie na rysunku 1. Marszałkowie budują Wzrost poziomu inwestycji w r. był wyraźny, choć wydatki te nie osiągnęły jeszcze wartości notowanej w latach. Pozytywne symptomy obserwowaliśmy już rok temu, analizując dane za r. Wtedy spadły inwestycje gmin i miast na prawach powiatu (choć i tu tempo obniżki było wolniejsze niż w poprzednich latach), ale w województwach i powiatach zaczęły one już powoli rosnąć. Tym razem inwestycje urosły we wszystkich kategoriach jednostek samorządowych, a tempo było dość wyrównane najwolniejsze w miastach na prawach powiatu (nieco więcej niż 15 proc. w stosunku do roku ), a najszybsze w powiatach (wzrost o 21 proc.). Warto też zauważyć, że poziom inwestycji w samorządach wojewódzkich po raz pierw- 2

3 wydatki na infrastrukturę ranking szy przekroczył 7 miliardów złotych był zatem rekordowy, wyższy niż w najlepszych dotychczas latach. Mając na uwadze to, że trajektoria zmian wydatków majątkowych samorządów jest ściśle powiązana z absorpcją środków z programów operacyjnych finansowanych przez fundusze strukturalne i fundusz spójności, można się domyślać, że i w tym przypadku znaczenie miały zmiany zasad przyznawania tych środków. Będziemy o tym mówić przy okazji rankingu wykorzystania środków unijnych w jednym z kolejnych numerów Wspólnoty. Ale już teraz warto zauważyć, że wzrost znaczenia inwestycji wojewódzkich współgra z narastającą tendencją do koncentracji środków unijnych na dużych projektach inwestycyjnych. Dane na rysunku 1. odnoszą się tylko do budżetów jednostek samorządowych. Od wielu lat przy okazji rankingu inwestycyjnego staramy się także zbierać dane o inwestycjach realizowanych samodzielnie przez spółki komunalne. Po raz drugi naszą ankietę w tej sprawie rozesłaliśmy nie tylko do miast na prawach powiatu (gdzie spółek jest najwięcej, są najbardziej samodzielne i dysponują największymi środkami), ale także do wszystkich miast powiatowych. Na nasze zapytanie odpowiedziały tym razem prawie wszystkie miasta na prawach powiatu (64 na 66) oraz 95 miast powiatowych. Odpowiedzi z miast na prawach powiatu mieliśmy więc minimalnie więcej niż rok temu (wtedy 63), a z miast powiatowych trochę mniej (wtedy 105). Prezentowane wyniki opierają się na zaufaniu do miast będących naszymi respondentami, przyjęliśmy bowiem, że ankiety zostały wypełnione bezbłędnie i poza wzbudzającymi największe wątpliwości danymi nie weryfikowaliśmy otrzymanych informacji. Wypada jeszcze wyjaśnić, że ograniczyliśmy się do spółek odpowiadających za wykonywanie usług będących zadaniami własnymi gminy, a jako spółki komunalne rozumiemy takie, w których miasto ma przynajmniej 50 proc. udziałów. Rys. 1. Wydatki majątkowe samorządów (w milionach PLN, ceny stałe z r.) Rys. 2. Wydatki inwestycyjne spółek komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (ceny stałe z r.) miasta wojewódzkie miasta na prawach powiatu miasta powiatowe województwa powiaty miasta na prawach powiatu Miasta inwestują przez spółki Zebrane dane pozwalają nam przyjrzeć się zmianom w wielkości inwestycji prowadzonych przez spółki komunalne. Jak widzimy na rysunku 2., w tym przypadku trend jest nieco inny. Rok przyniósł wręcz bum w inwestycjach prowadzonych przez spółki komunalne w największych miastach (wojewódzkich). Po raz pierwszy przekroczyły one wartość 4 mld zł (500 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca) i były o ponad jedną czwartą wyższe niż w rekordowym roku. Jak zobaczymy przy okazji kolejnego rankingu, wiązało się to także z rekordowym wzrostem ilości środków unijnych pozyskiwanych przez spółki. Ale także z rekordowym wzrostem poziomu ich zadłużenia. Mam wrażenie, że czasami była to ucieczka przed zmieniającymi się regułami limitującymi poziom zadłużenia budżetów miejskich. W mniejszych miastach (zarówno pozostałych miastach na prawach powiatu, jak i w miastach powiatowych) poziom inwestycji realizowanych przez spółki jest bardziej stabilny i w roku zmienił się tylko minimalnie w porównaniu z poprzednim. Ale w przeszłości nieraz widzieliśmy, że największe miasta wprowadzały innowacje w zarządzaniu finansami; być może więc podobne trendy, jak w miastach wojewódzkich, będzie można już niedługo zaobserwować w innych. W historii polskiej samorządności mogliśmy obserwować znaczne zmiany struktury sektorowej inwestycji. Na początku lat 90. ubiegłego wieku gminy wydawały dużo na telefonizację i gazyfikację. Potem ciężar przesuwał się na zaopatrzenie w wodę, a jeszcze później na kanalizację i oczyszczanie ścieków. Te dwie ostatnie dziedziny pozostają bardzo istotne w wielu zwłaszcza mniejszych gminach. Gospodarka komunalna pochłania tam niemal tyle samo środków, co inwestycje transportowe, które zaczęły dominować pod koniec lat 90. Jak widać w tabeli 1 na str. 40, sektor transportowy w dalszym ciągu pozostaje najważniejszy (w niektórych przypadkach nawet dominuje w powiatach osiągnął 60 proc. całości inwestycji, a w województwach znacząco przekracza połowę). Ale w międzyczasie zmieniła się struktura wydatków. Nadal olbrzymie środki pochłania budowa dróg, jednak wzrasta znaczenie wydatków na transport publiczny oraz ścieżki rowerowe. W powiatach i województwach w pierwszym okresie ich istnienia bardzo ważną dziedzi- 3

4 ranking wydatki na infrastrukturę ną inwestycji była służba zdrowia. Ale to już przeszłość, w powiatach w roku pochłonęła ona poniżej 5 proc., a w województwach około 6 proc. wydatków. Drugą wyraźną tendencją obserwowaną w XXI wieku jest wzrost wydatków na infrastrukturę społeczną. Chodzi tu nie tylko o opisywane z lubością aquaparki, ale również inne inwestycje z zakresu sportu, kultury czy oświaty. Przy czym, jak widać w tabeli 2., w ostatnich kilku latach mieliśmy tu do czynienia ze sporymi fluktuacjami. Bardzo wysoki udział wydatków na infrastrukturę społeczną w latach (zwłaszcza w miastach na prawach powiatu) wiązał się z przygotowaniami do EURO, czyli budową stadionów i obiektów towarzyszących. Ale infrastruktura społeczna to w dalszym ciągu bardzo ważna część inwestycji samorządowych. W gminach i miastach na prawach powiatu pochłaniała w roku prawie jedną czwartą wszystkich wydatków majątkowych. Tabela 1. Struktura sektorowa wydatków inwestycyjnych samorządów (dane w proc.) Gminy Miasta na prawach powiatu Transport 19,70 29,30 25,17 30,20 32,00 37,30 57,46 50,00 Gospodarka komunalna 48,30 35,40 36,13 29,50 31,10 11,50 8,17 7,80 Gospodarka mieszkaniowa 5,00 4,50 6,23 5,50 9,50 6,4 7,07 5,50 Oświata 16,00 10,00 9,05 8,40 9,80 7,10 6,09 5,60 Ochrona zdrowia 0,80 0,60 0,64 0,50 4,10 3,00 1,53 2,00 Pomoc społeczna 0,30 0,40 0,59 1,10 1,20 2,00 0,86 0,90 Kultura 1,10 5,20 6,33 6,10 2,30 6,30 5,79 7,20 Kultura fizyczna i sport 3,50 8,80 8,61 6,00 5,00 15,60 6,98 7,30 Administracja 2,30 1,20 1,84 1,70 3,00 1,70 2,11 1,50 Powiaty Województwa Transport 18,40 67,30 55,44 60,00 17,80 52,10 48,70 55,70 Rolnictwo 1,31 2,80 27,10 11,40 14,83 14,60 Oświata 18,80 9,80 13,66 8,70 0,90 1,30 1,91 0,60 Ochrona zdrowia 38,10 6,90 6,38 4,50 39,10 12,00 12,74 6,10 Pomoc społeczna 10,60 3,10 3,94 3,70 0,30 0,10 0,20 0,40 Kultura 0,10 0,80 1,11 0,40 4,60 3,90 4,32 3,30 Kultura fizyczna i sport 0,30 2,30 3,17 1,20 1,00 6,80 3,16 0,60 Administracja 6,00 3,10 4,40 4,20 7,00 1,80 1,82 3,60 Tabela 2. Udział procentowy wydatków na infrastrukturę społeczną w wydatkach inwestycyjnych samorządów Województwa 24,1 20,9 23,3 14,3 11,2 Powiaty 22,9 20,9 28,3 22,2 20,2 Miasta na prawach powiatu 34,0 22,5 21,3 19,7 23,4 Gminy 25,0 21,4 25,2 20,1 24,2 Pod uwagę wzięto następujące działy: oświata i wychowanie (801), edukacyjna opieka wychowawcza (854), pomoc społeczna (852), pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej (853), kultura (921), kultura fizyczna i sport (926) oraz ochrona zdrowia (851). Metoda rankingu Metoda obliczania wskaźników rankingu inwestycyjnego jest od lat taka sama, ale warto przypomnieć najważniejsze elementy. Pod uwagę bierzemy nie wszystkie inwestycje samorządowe, a tylko te na rozwój infrastruktury technicznej. Nie sugerujemy, że są one ważniejsze na przykład od wydatków związanych z oświatą czy kulturą. Ale warto im się przyglądać, bo są najbardziej bezpośrednio powiązane z warunkami stwarzanymi dla rozwoju gospodarczego (oczywiście znaczenie dla gospodarki ma też stan oświaty, ale to wpływ długookresowy). Inwestycje samorządowe w infrastrukturę techniczną koncentrują się w trzech działach: transport (przede wszystkim remonty i budowa dróg administrowanych przez samorządy, ale także tabor związany z lokalnym transportem zbiorowym), gospodarka komunalna (sieci wodociągowe i kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, wysypiska śmieci, oświetlenie ulic itp.); do tej branży obok działów klasyfikacji budżetowej: gospodarka komunalna oraz zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę, zaliczamy też wydatki na infrastrukturę wiejską, klasyfikowane zazwyczaj w dziale rolnictwo, gospodarka mieszkaniowa. Przy takiej definicji uwzględniamy około dwóch trzecich wszystkich inwestycji samorządowych. Bierzemy pod uwagę wydatki wyrażone w cenach stałych z roku w przeliczeniu na jednego mieszkańca, liczone jako średnia z ostatnich trzech lat (tym razem brane są pod uwagę lata ). Zestawienie wszystkich wydatków inwestycyjnych uzupełniamy zestawieniem wydatków sfinansowanych ze środków własnych to znaczy bez otrzymanych dotacji. Niektórzy samorządowcy sugerują, że o prawdziwej aktywności władz lokalnych świadczą inwestycje finansowane ze środków własnych, a nie takie, w których jedyny wysiłek polegał na wychodzeniu dotacji. To dyskusyjne stwierdzenie, ale faktem jest, że pominięcie dotacji znacznie więcej mówi nam o zdolności do samodzielnego generowania rozwoju. Temu spojrzeniu poświęcona jest dodatkowa kolumna w rankingu pokazująca, jak wyglądałoby zestawienie, gdybyśmy pominęli środki z dotacji. Jak już wspominaliśmy, drugą wprowadzoną 9 lat temu innowacją jest próba oszacowania tych wydatków inwestycyjnych samorządów, które nie znajdują odzwierciedlenia w budżecie. Dane ograniczające się do tych pochodzących ze sprawozdań z wykonania budżetów JST są bowiem niepełne. Zniekształcenie wynika z nieuwzględnienia wydatków stanowiących de facto o wysiłku samorządu, a finansowanych ze środków własnych spółek komunalnych i z przychodów lokalnych funduszy celowych (sporadycznie własne środ- 4

5 wydatki na infrastrukturę ranking Tabela 3. Miasta z najwyższymi wydatkami inwestycyjnymi spółek komunalnych Przeciętne wydatki inwestycyjne spółek komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Wydatki inwestycyjne spółek jako procent całości wydatków inwestycyjnych miasta Mikołów ,2 Oława ,4 Wyniki rankingu Mimo że bierzemy pod uwagę średnią z trzech lat (co powinno stabilizować wyniki), ten ranking jest jednym z najbardziej zmiennych. Szczególnie w małych samorządach pojedyncza duża inwestycja (realizowana raz na wiele lat) potrafi wywindować na szczyt rankingu, aby po jej zakończeniu spowodować spadek samorządu zdecydowanie niżej. Duże dotacje z funduszy europejskich wzmagają tę zmienność. Wśród województw po raz pierwszy zwyciężyło warmińsko-mazurskie. Zwraca uwagę, że na ostatnim miejscu (po raz trzeci z rzędu) znajduje się Mazowsze, które od jakiegoś czasu przeżywa głośne trudności, między innymi za sprawą spłat kwot przeznaczanych na janosikowe. Zmiana lidera nastąpiła także wśród powiatów. Poprzedniego zwycięzcę, powiat lubelski (który tym razem znalazł się na 5. miejscu), zastąpił powiat bieruńsko-lędziński. Naszą uwagę przykuł jednak fakt, że w pierwszej dwudziestce znalazło się aż osiem tzw. powiatów obwarzankowych, czyli ziemskich z siedzibą w mieście na prawach powiatu (na 3. miejscu jest powiat ostrołęcki, na 5. lubelski, na 10. bielski, na 11. chełmski, na 13. częstochowski, na 14. siedlecki, na 18. leszczyński, a na 19. rzeszowski). Przeczy to stereotypowi, że powiaty obwarzankowe należą Rawa Mazowiecka ,9 Rypin ,1 Łańcut ,5 Nowy Sącz ,5 Krosno ,3 Poznań ,1 Opole ,1 Sektor transportowy pozostaje najważniejszy w wydatkach infrastrukturalnych, w niektórych przypadkach nawet dominuje w powiatach osiągnął 60 proc. całości inwestycji, a w województwach znacząco przekracza połowę. Ale zmienia się struktura wydatków. Nadal olbrzymie środki pochłania budowa dróg, jednak wzrasta znaczenie wydatków na transport publiczny oraz ścieżki rowerowe. Białystok ,7 Warszawa ,9 Skarżysko-Kamienna ,4 Węgrów ,9 Sochaczew ,1 Kraków ,0 Toruń ,9 Żory ,4 Tomaszów Mazowiecki ,0 Gorzów Wlkp ,8 ki przeznaczają na inwestycje bez pośrednictwa budżetu miasta komunalne zakłady budżetowe). W efekcie zdarza się, że pozycja miasta w rankingu zależy od formy organizacyjno-prawnej wykonywania niektórych zadań, przy czym w prezentowanych zestawieniach preferowane są te miasta, które utrzymują liczne zakłady budżetowe, a nie spółki. Zdarzało się, że skarbnicy czy burmistrzowie niektórych miast zwracali mi uwagę, że w ich odczuciu pozycja ich miasta została zaniżona właśnie ze względu na fragmentaryczność danych, które zostały wzięte pod uwagę. Staramy się skalę tego błędu ograniczyć. Wychodząc z założenia, że zniekształcenie wyników jest zazwyczaj szczególnie istotne w dużych miastach, od dziewięciu lat rozsyłamy do wszystkich miast na prawach powiatu ankietę, prosząc o podanie informacji o wielkości inwestycji finansowanych przez spółki, lokalne fundusze i zakłady budżetowe. Począwszy od ubiegłego roku ankietę zdecydowaliśmy się rozszerzyć na wszystkie miasta powiatowe. Niestety, gromadzone w ten sposób dane są niepełne, choć w tym roku zanotowaliśmy najlepszy w historii wskaźnik zwrotu ankiet. Na nasze pytania odpowiedziały wszystkie miasta wojewódzkie i wszystkie oprócz dwóch pozostałe miasta na prawach powiatu. Gorzej poszło w przypadku ankiety dla miast powiatowych dostaliśmy ponad 90 zwrotów na 268 wysłanych ankiet. Jak wspomnieliśmy, skala inwestycji prowadzonych przez spółki jest w miastach powiatowych mniejsza niż w miastach na prawach powiatu. Ale i tu znaleźć możemy takie, w których inwestycje spółek to bardzo znaczący element publicznej działalności inwestycyjnej. W tabeli 3. znajdziemy 20 miast, w których przeciętne wydatki inwestycyjne spółek w ciągu ostatnich trzech lat przekraczały 400 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca. W sześciu wydatki spółek stanowiły ponad trzy czwarte wszystkich odnotowanych inwestycji w infrastrukturę techniczną. Rekordzistami są Mikołów i Oława. Wśród miast wojewódzkich wyróżniają się Gorzów Wielkopolski (ponad 70 proc. inwestycji to wydatki spółek), Opole (ponad 60 proc.) i Kraków (56 proc.). do najsłabszych i najmniej wydolnych. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że w rankingu uwzględniamy tylko wydatki na infrastrukturę techniczną (w przypadku powiatów są to niemal wyłącznie drogi). Można się domyślać, że powiaty te znacznie słabiej wypadłyby w zakresie infrastruktury społecznej, która bywa w nich niemal nieobecna. Warto też zwrócić uwagę, że gdybyśmy wzięli pod uwagę wyłącznie wydatki ze środków własnych (bez dotacji), na pierwszym miejscu znalazłby się powiat bieszczadzki. Wśród miast wojewódzkich na pierwszym miejscu po raz pierwszy znalazł się Toruń, który zastąpił regularnego zwycięzcę Gdańsk. Wśród miast na prawach powiatu także po raz pierwszy w historii rankingu zwyciężyła Dąbrowa Górnicza. Wśród miast powiatowych, po kilku latach prowadzenia, na drugie miejsce spadły Myślenice, zaś wielki awans w rankingu zanotował Mikołów, który swoje zwycięstwo w znacznym stopniu zawdzięcza aktywności inwestycyjnej spółek komunalnych (por. tabela 3.). Jedyne kategorie rankingu, w których od lat mamy tych samych liderów, to małe miasta (stawce przewodzą Krynica Morska i Warpno) i gminy wiejskie (od pierwszej edycji rankingu liderem jest Kleszczów). * Paweł Swianiewicz jest profesorem ekonomii, kierownikiem Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Julita Łukomska jest doktorem nauk ekonomicznych, adiunktem w tym samym zakładzie. 5

6 ranking województwa Województwa inwestycje w infrastrukturę techniczną mazowieckie 344, łódzkie 247, lubelskie 182, dolnośląskie 181, opolskie 176, wielkopolskie 160, kujawsko-pomorskie 154, małopolskie 152, zachodniopomorskie 118, pomorskie 118, śląskie 104, lubuskie 104, warmińsko-mazurskie 99, świętokrzyskie 65, podkarpackie 65, podlaskie 60,89 Województwa wydatki na infrastrukturę bez dotacji inwestycyjnych mazowieckie 239, łódzkie 148, lubelskie 108, dolnośląskie 37, opolskie 104, wielkopolskie 71, kujawsko-pomorskie 104, małopolskie 84, zachodniopomorskie 28, pomorskie 93, śląskie 41, lubuskie 53, warmińsko-mazurskie 58, świętokrzyskie 29, podkarpackie 52, podlaskie 47,28 6

7 miasta wojewódzkie ranking Miasta województkie inwestycje w infrastrukturę techniczną Miasto Toruń 1967, Gdańsk 1754, Warszawa 1557, Białystok 1450, Lublin 1446, Poznań 1316, Rzeszów 1310, Bydgoszcz 1076, Opole 981, Katowice 978, Olsztyn 882, Kielce 860, Kraków 852, Łódź 844, Wrocław(*) 841, Szczecin 690, Gorzów Wlkp 530, Zielona Góra 524,54 (*) dane za rok wyłącznie w oparciu o sprawozdania z wykonania budżetu Miasta województkie wydatki na infrastrukturę bez dotacji inwestycyjnych Miasto Toruń 1299, Gdańsk 375, Warszawa 914, Białystok 785, Lublin 711, Poznań 809, Rzeszów 607, Bydgoszcz 683, Opole 562, Katowice 793, Olsztyn 478, Kielce 438, Kraków 569, Łódź 601, Wrocław(*) 498, Szczecin 367, Gorzów Wlkp 245, Zielona Góra 334,07 (*) dane za rok wyłącznie w oparciu o sprawozdania z wykonania budżetu 7

8 ranking miasta na prawach powiatu Miasta na prawach powiatu inwestycje w infrastrukturę techniczną Miasto Dąbrowa Górnicza 2274, Gliwice 2054, Krosno 1837, Tychy 1288, Sopot 1231, Elbląg 1166, Grudziądz 1131, Płock 1123, Świnoujście 1048, Koszalin 1001, Zabrze 1000, Przemyśl 990, Nowy Sącz 952, Piotrków Trybunalski 831, Jastrzębie-Zdrój 826, Leszno 816, Siedlce 800, Jaworzno 794, Żory 684, Włocławek(*) 683, Jelenia Góra 680, Częstochowa 654, Wałbrzych 654, Radom 651, Łomża 641, Ostrołęka 631, Tarnów 628, Rybnik 626, Konin 621, Suwałki 617, Słupsk 611, Bielsko-Biała 584, Zamość 579, Skierniewice 557, Bytom 552, Kalisz 526, Biała Podlaska 505, Gdynia (*) 490, Tarnobrzeg 485, Legnica 421, Chorzów 406, Sosnowiec 315, Mysłowice 259, Chełm 249, Świętochłowice 237, Ruda Śląska 218, Piekary Śląskie 138, Siemianowice Śląskie 118,77 8

9 miasta na prawach powiatu ranking Miasta na prawach powiatu wydatki na infrastrukturę bez dotacji inwestycyjnych Miasto Dąbrowa Górnicza 1300, Gliwice 1065, Krosno 894, Tychy 569, Sopot 537, Elbląg 768, Grudziądz 555, Płock 582, Świnoujście 862, Koszalin 659, Zabrze 418, Przemyśl 402, Nowy Sącz 412, Piotrków Trybunalski 435, Jastrzębie-Zdrój 417, Leszno 733, Siedlce 420, Jaworzno 436, Żory 424, Włocławek(*) 274, Jelenia Góra 462, Częstochowa 410, Wałbrzych 479, Radom 343, Łomża 328, Ostrołęka 464, Tarnów 515, Rybnik 498, Konin 553, Suwałki 444, Słupsk 249, Bielsko-Biała 392, Zamość 244, Skierniewice 490, Bytom 278, Kalisz 471, Biała Podlaska 106, Gdynia (*) 340, Tarnobrzeg 187, Legnica 350, Chorzów 262, Sosnowiec 175, Mysłowice 217, Chełm 174, Świętochłowice 120, Ruda Śląska 131, Piekary Śląskie 103, Siemianowice Śląskie 96,80 9

10 ranking powiaty Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat bieruńsko-lędziński śląskie 312, przasnyski mazowieckie 301, ostrołęcki mazowieckie 299, włodawski lubelskie 282, lubelski lubelskie 247, bieszczadzki podkarpackie 240, suski małopolskie 227, sokołowski mazowieckie 208, lubartowski lubelskie 204, bielski śląskie 199, chełmski lubelskie 191, wysokomazowiecki podlaskie 191, częstochowski śląskie 190, siedlecki mazowieckie 190, szczecinecki zachodniopomorskie 185, skarżyski świętokrzyskie 177, opatowski świętokrzyskie 177, leszczyński wielkopolskie 175, rzeszowski podkarpackie 173, lwówecki dolnośląskie 172, świecki kujawsko-pomorskie 164, człuchowski pomorskie 162, dąbrowski małopolskie 160, gdański pomorskie 160, ropczycko-sędziszowski podkarpackie 158, sanocki podkarpackie 157, malborski pomorskie 156, parczewski lubelskie 151, strzyżowski podkarpackie 148, makowski mazowieckie 147, wrocławski dolnośląskie 147, kępiński wielkopolskie 146, bocheński małopolskie 145, kluczborski opolskie 144, jarosławski podkarpackie 143, elbląski warmińsko-mazurskie 142, ostrowski mazowieckie 141, jasielski podkarpackie 140, białostocki podlaskie 140, moniecki podlaskie 138, garwoliński mazowieckie 135, starachowicki świętokrzyskie 134, jarociński wielkopolskie 134, nowotarski małopolskie 133, kaliski wielkopolskie 132, sokólski podlaskie 132, milicki dolnośląskie 131, myszkowski śląskie 130,

11 powiaty ranking Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat chojnicki pomorskie 130, lidzbarski warmińsko-mazurskie 126, krasnostawski lubelskie 126, grudziądzki kujawsko-pomorskie 125, kędzierzyńsko-kozielski opolskie 122, legionowski mazowieckie 122, kamiennogórski dolnośląskie 122, mławski mazowieckie 122, policki zachodniopomorskie 118, żuromiński mazowieckie 117, przemyski podkarpackie 117, kazimierski świętokrzyskie 117, toruński kujawsko-pomorskie 117, myślenicki małopolskie 117, lipski mazowieckie 116, tatrzański małopolskie 116, koszaliński zachodniopomorskie 115, wąbrzeski kujawsko-pomorskie 114, brzeski małopolskie 114, lubiński dolnośląskie 114, olsztyński warmińsko-mazurskie 113, tucholski kujawsko-pomorskie 113, leżajski podkarpackie 111, płocki mazowieckie 111, włoszczowski świętokrzyskie 110, gorlicki małopolskie 110, sierpecki mazowieckie 109, kościański wielkopolskie 107, brzozowski podkarpackie 107, łosicki mazowieckie 106, proszowicki małopolskie 105, suwalski podlaskie 104, piski warmińsko-mazurskie 103, zduńskowolski łódzkie 100, nowodworski pomorskie 100, żniński kujawsko-pomorskie 100, krośnieński podkarpackie 99, średzki wielkopolskie 99, przeworski podkarpackie 99, olecki warmińsko-mazurskie 98, bydgoski kujawsko-pomorskie 98, gołdapski warmińsko-mazurskie 97, pleszewski wielkopolskie 97, leski podkarpackie 97, kozienicki mazowieckie 97, opoczyński łódzkie 97, bielski podlaskie 97, oświęcimski małopolskie 96,79 11

12 ranking powiaty Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat jędrzejowski świętokrzyskie 95, ząbkowicki dolnośląskie 95, limanowski małopolskie 95, iławski warmińsko-mazurskie 95, zawierciański śląskie 92, pułtuski mazowieckie 92, grajewski podlaskie 92, sztumski pomorskie 92, miechowski małopolskie 90, siemiatycki podlaskie 89, kętrzyński warmińsko-mazurskie 88, niżański podkarpackie 87, pszczyński śląskie 86, słupski pomorskie 85, żywiecki śląskie 84, sępoleński kujawsko-pomorskie 83, wielicki małopolskie 82, namysłowski opolskie 82, grodziski mazowieckie 81, włocławski kujawsko-pomorskie 81, choszczeński zachodniopomorskie 81, radomski mazowieckie 80, gostyński wielkopolskie 80, bełchatowski łódzkie 80, janowski lubelskie 79, ełcki warmińsko-mazurskie 79, chełmiński kujawsko-pomorskie 79, płoński mazowieckie 79, łukowski lubelskie 79, poznański wielkopolskie 79, warszawski zachodni mazowieckie 78, biłgorajski lubelskie 78, szydłowiecki mazowieckie 76, dzierżoniowski dolnośląskie 75, lubański dolnośląskie 75, międzychodzki wielkopolskie 75, krośnieński lubuskie 75, wyszkowski mazowieckie 75, złotowski wielkopolskie 74, staszowski świętokrzyskie 73, zambrowski podlaskie 73, łomżyński podlaskie 73, polkowicki dolnośląskie 73, sieradzki łódzkie 72, nakielski kujawsko-pomorskie 72, jaworski dolnośląskie 72, średzki dolnośląskie 72, piotrkowski łódzkie 71,

13 powiaty ranking Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat łańcucki podkarpackie 71, szczycieński warmińsko-mazurskie 71, lubaczowski podkarpackie 71, skierniewicki łódzkie 70, nowodworski mazowieckie 70, dębicki podkarpackie 70, lubliniecki śląskie 70, gryfiński zachodniopomorskie 70, drawski zachodniopomorskie 70, poddębicki łódzkie 69, sandomierski świętokrzyskie 69, raciborski śląskie 68, rybnicki śląskie 68, bolesławiecki dolnośląskie 68, świdnicki lubelskie 68, prudnicki opolskie 67, opolski lubelskie 67, sulęciński lubuskie 67, giżycki warmińsko-mazurskie 67, nowosądecki małopolskie 67, sejneński podlaskie 66, bartoszycki warmińsko-mazurskie 66, koniński wielkopolskie 66, wschowski lubuskie 66, ostródzki warmińsko-mazurskie 65, miński mazowieckie 65, sławieński zachodniopomorskie 65, wieluński łódzkie 64, inowrocławski kujawsko-pomorskie 63, nowomiejski warmińsko-mazurskie 62, pilski wielkopolskie 62, jeleniogórski dolnośląskie 62, łowicki łódzkie 62, myśliborski zachodniopomorskie 61, puławski lubelskie 61, wołowski dolnośląskie 61, opolski opolskie 61, wołomiński mazowieckie 61, wejherowski pomorskie 61, świdwiński zachodniopomorskie 61, krakowski małopolskie 60, kłodzki dolnośląskie 60, ostrowiecki świętokrzyskie 60, braniewski warmińsko-mazurskie 60, będziński śląskie 59, wodzisławski śląskie 59, pruszkowski mazowieckie 59, żagański lubuskie 59,20 13

14 ranking powiaty Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat kielecki świętokrzyskie 59, nyski opolskie 58, kołobrzeski zachodniopomorskie 58, krapkowicki opolskie 58, sochaczewski mazowieckie 58, przysuski mazowieckie 57, kłobucki śląskie 57, wałecki zachodniopomorskie 56, pabianicki łódzkie 56, pajęczański łódzkie 56, gliwicki śląskie 55, tomaszowski lubelskie 54, kolbuszowski podkarpackie 54, szamotulski wielkopolskie 54, wałbrzyski dolnośląskie 53, łęczyński lubelskie 53, wieruszowski łódzkie 53, gorzowski lubuskie 52, konecki świętokrzyskie 52, mikołowski śląskie 52, tczewski pomorskie 52, starogardzki pomorskie 51, buski świętokrzyskie 50, łęczycki łódzkie 50, gryficki zachodniopomorskie 49, żarski lubuskie 49, łaski łódzkie 49, grodziski wielkopolskie 49, ciechanowski mazowieckie 48, tarnobrzeski podkarpackie 47, goleniowski zachodniopomorskie 47, łobeski zachodniopomorskie 47, oleśnicki dolnośląskie 47, śremski wielkopolskie 46, słupecki wielkopolskie 46, trzebnicki dolnośląskie 46, łódzki wschodni łódzkie 46, strzelecki opolskie 46, mielecki podkarpackie 46, piaseczyński mazowieckie 45, rycki lubelskie 45, hajnowski podlaskie 45, brodnicki kujawsko-pomorskie 44, krotoszyński wielkopolskie 44, tomaszowski łódzkie 44, bytowski pomorskie 43, radzyński lubelskie 43, zwoleński mazowieckie 42,

15 powiaty ranking Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat rawski łódzkie 42, cieszyński śląskie 42, zamojski lubelskie 41, wągrowiecki wielkopolskie 39, ostrowski wielkopolskie 39, zgorzelecki dolnośląskie 39, otwocki mazowieckie 39, kartuski pomorskie 39, rypiński kujawsko-pomorskie 38, hrubieszowski lubelskie 38, olkuski małopolskie 38, augustowski podlaskie 38, wolsztyński wielkopolskie 37, świdnicki dolnośląskie 37, chrzanowski małopolskie 37, chodzieski wielkopolskie 36, brzeziński łódzkie 36, grójecki mazowieckie 36, tarnowski małopolskie 36, kolneński podlaskie 36, pucki pomorskie 36, mogileński kujawsko-pomorskie 36, świebodziński lubuskie 34, stargardzki zachodniopomorskie 33, turecki wielkopolskie 32, kolski wielkopolskie 32, pińczowski świętokrzyskie 32, zgierski łódzkie 31, zielonogórski lubuskie 30, nowosolski lubuskie 30, nowotomyski wielkopolskie 30, lipnowski kujawsko-pomorskie 30, kwidzyński pomorskie 30, węgrowski mazowieckie 29, międzyrzecki lubuskie 28, kamieński zachodniopomorskie 28, golubsko-dobrzyński kujawsko-pomorskie 26, lęborski pomorskie 26, bialski lubelskie 26, kościerski pomorskie 26, ostrzeszowski wielkopolskie 26, kraśnicki lubelskie 25, słubicki lubuskie 25, oławski dolnośląskie 25, białogardzki zachodniopomorskie 25, głubczycki opolskie 24, białobrzeski mazowieckie 24, działdowski warmińsko-mazurskie 23,06 15

16 ranking powiaty Powiaty inwestycje w infrastrukturę techniczną Powiat strzeliński dolnośląskie 22, wadowicki małopolskie 20, oleski opolskie 20, mrągowski warmińsko-mazurskie 20, aleksandrowski kujawsko-pomorskie 19, legnicki dolnośląskie 19, nidzicki warmińsko-mazurskie 19, pyrzycki zachodniopomorskie 18, węgorzewski warmińsko-mazurskie 17, radomszczański łódzkie 17, kutnowski łódzkie 16, tarnogórski śląskie 16, obornicki wielkopolskie 16, wrzesiński wielkopolskie 15, gnieźnieński wielkopolskie 14, strzelecko-drezdenecki lubuskie 14, złotoryjski dolnośląskie 13, żyrardowski mazowieckie 13, rawicki wielkopolskie 11, brzeski opolskie 8, radziejowski kujawsko-pomorskie 8, czarnkowsko-trzcianecki wielkopolskie 6, głogowski dolnośląskie 6, gostyniński mazowieckie 6, stalowowolski podkarpackie 4, górowski dolnośląskie 0,

17 powiaty ranking Powiaty wydatki na infrastrukturę bez dotacji inwestycyjnych Powiat bieruńsko-lędziński śląskie 70, przasnyski mazowieckie 96, ostrołęcki mazowieckie 173, włodawski lubelskie 7, lubelski lubelskie 82, bieszczadzki podkarpackie 178, suski małopolskie 76, sokołowski mazowieckie 57, lubartowski lubelskie 139, bielski śląskie 39, chełmski lubelskie 36, wysokomazowiecki podlaskie 85, częstochowski śląskie 32, siedlecki mazowieckie 112, szczecinecki zachodniopomorskie 50, skarżyski świętokrzyskie 76, opatowski świętokrzyskie 72, leszczyński wielkopolskie 74, rzeszowski podkarpackie 33, lwówecki dolnośląskie 68, świecki kujawsko-pomorskie 70, człuchowski pomorskie 35, dąbrowski małopolskie 48, gdański pomorskie 47, ropczycko-sędziszowski podkarpackie 77, sanocki podkarpackie 48, malborski pomorskie 88, parczewski lubelskie 0, strzyżowski podkarpackie 61, makowski mazowieckie 99, wrocławski dolnośląskie 116, kępiński wielkopolskie 86, bocheński małopolskie 62, kluczborski opolskie 81, jarosławski podkarpackie 67, elbląski warmińsko-mazurskie 64, ostrowski mazowieckie 70, jasielski podkarpackie 39, białostocki podlaskie 68, moniecki podlaskie 57, garwoliński mazowieckie 61, starachowicki świętokrzyskie 39, jarociński wielkopolskie 92, nowotarski małopolskie 14, kaliski wielkopolskie 61, sokólski podlaskie 34, milicki dolnośląskie 42, myszkowski śląskie 12,41 17