Autorzy: mgr inż. Mirosław Worobik mgr inż. Bożena Stępień mgr inż. Elżbieta Worobik

Transkrypt

1

2 Autorzy: mgr inż. Mirosław Worobik mgr inż. Bożena Stępień mgr inż. Elżbieta Worobik Recenzenci: mgr inż. Mieczysław Laszuk dr hab. Jerzy Demetraki-Paleolog Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Katarzyna Maćkowska Korekta merytoryczna i techniczna: mgr Anna Wojciechowska 1

3 Spis treści Wprowadzenie 4 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 6 1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego 8 II. Plany nauczania 16 III. Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy zawodu 18 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 21 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej 25 Charakteryzowanie maszyn i urządzeń do produkcji roślinnej, zwierzęcej i pasiecznej 28 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 31 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 33 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych Produkcja roślinna 40 Planowanie zmianowania roślin i płodozmianów 43 Użytkowanie sprzętu rolniczego 46 Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych 49 Organizacja produkcji roślinnej 53 Określanie zasobów bazy pożytkowej Produkcja zwierzęca 61 Żywienie zwierząt gospodarskich 64 Wykonywanie zabiegów zoohigienicznych 67 Użytkowanie maszyn i urządzeń oraz obiektów inwentarskich 70 Organizacja produkcji zwierzęcej Chów i hodowla pszczół 77 Prowadzenie chowu pszczół 81 Rozpoznawanie stanów biologicznych rodziny pszczelej 84 Organizowanie wychowu matek pszczelich 87 Prowadzenie prac związanych z hodowlą pszczół 91 Identyfikowanie i zwalczanie chorób pszczół 94 2

4 5. Gospodarka pasieczna 97 Zakładanie pasieki 101 Organizowanie prac związanych z wiosenną obsługą pasieki 104 Zapobieganie nastrojowi rojowemu i rójce 108 Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej 111 Przygotowanie pasieki do zimowania 114 Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej 117 Przetwarzanie produktów pasiecznych Ekonomika i zarządzanie w agrobiznesie 124 Funkcjonowanie rolnictwa w systemie agrobiznesu 128 Zarządzanie jednostką gospodarczą 131 Prowadzenie marketingu w agrobiznesie Praktyka zawodowa 138 Organizacja i prowadzenie gospodarstwa rolnego 140 Zarządzanie gospodarstwem pasiecznym 143 3

5 Wprowadzenie Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności oraz prezentowania właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny swoich możliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie zawodowe z wykorzystaniem podejścia modułowego, poprzez powiązanie celów i materiału nauczania z procesem pracy i zadaniami zawodowymi umożliwia: przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresy umiejętności, wiedzy i postaw zawodowych, integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy, stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia, pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: preferowane są aktywizujące metody nauczania, proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na opanowanie przez uczniów umiejętności intelektualnych i praktycznych, wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej, program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się w nim moduły i jednostki można aktualizować, uzupełniać, wymieniać oraz dostosowywać do potrzeb rynku pracy. Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. W strukturze programu wyróżnia się: założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i wykaz literatury. 4

6 Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu, zamieszczona w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu zgodny z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykładowy zapis kodowania modułu: 321[04].O1 321[04] symbol cyfrowy dla zawodu technik pszczelarz, O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu. Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 321[04].O [04] symbol cyfrowy dla zawodu technik pszczelarz, O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu. 01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 5

7 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik pszczelarz może prowadzić indywidualne gospodarstwo rolne i produkcję pszczelarską, podejmować pracę w przedsiębiorstwach specjalizujących się w chowie i hodowli pszczół oraz wytwarzaniu i przetwarzaniu produktów pszczelich, ośrodkach doradztwa i instytucjach, których działalność związana jest z pszczelarstwem. Zadania zawodowe Do typowych zadań zawodowych należy: organizowanie i prowadzenie prac związanych z chowem i hodowlą pszczół, organizowanie i prowadzenie gospodarki pasiecznej, pozyskiwanie produktów pszczelich, organizowanie pracy oraz procesów produkcji w gospodarstwie rolnym, organizowanie i prowadzenie sprzedaży produktów pszczelarskich i rolnych, prowadzenie marketingu produktów pasiecznych. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: określać przyrodnicze i gospodarcze znaczenie pszczół, oceniać warunki przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne produkcji rolniczej, ze szczególnym uwzględnieniem pszczelarstwa, dobierać kierunki produkcji pszczelarskiej oraz organizować i prowadzić pasiekę, stosując odpowiednie technologie, wyposażać pasiekę oraz obsługiwać podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji pszczelarskiej, oceniać pasiekę pod względem użytkowym, hodowlanym oraz zdrowotnym, pozyskiwać, konserwować i przechowywać produkty pszczele, przygotowywać produkty pszczele do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami oraz prowadzić ich sprzedaż, planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologię produkcji roślinnej ze szczególnym uwzględnieniem pożytków pszczelich, 6

8 planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologię produkcji zwierzęcej, sporządzać i posługiwać się dokumentacją techniczną, udzielać porad dotyczących organizowania i prowadzenia produkcji pszczelarskiej, poszukiwać miejsca pracy jako przedsiębiorca lub pracownik najemny, stosować zasady prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej, prowadzić uproszczoną rachunkowość, dobierać i stosować specjalistyczne programy komputerowe, rozwiązywać problemy w twórczy sposób, organizować pracę własną i zespołu pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem, podejmować samodzielnie decyzje, komunikować się skutecznie z uczestnikami procesu pracy, stosować przepisy kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy, stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników, korzystać z literatury zawodowej i innych źródeł wiedzy ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego, prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T, współpracować z organizacjami zajmującymi się pszczelarstwem. 7

9 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- -wychowawczego Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu technik pszczelarz może być realizowany w czteroletnim technikum oraz w dwuletniej szkole policealnej. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe umożliwia uczniowi orientację w zawodzie oraz ułatwia ewentualną zmianę zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są w module ogólnozawodowym i w modułach zawodowych. Moduły są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące pewną logiczną całość. Realizacja programu jednostek modułowych powinna zapewnić opanowanie umiejętności pozwalających na wykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym kształtowaniu umiejętności zawodowych powinno być wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych. Moduł 321[04].O1 Podstawy zawodu składa się z sześciu jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące: przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, charakteryzowania produkcji roślinnej i zwierzęcej, charakteryzowania maszyn i urządzeń do produkcji roślinnej, zwierzęcej i pasiecznej, posługiwania się dokumentacją techniczną, stosowania przepisów ruchu drogowego oraz stosowania technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywania czynności kontrolno-obsługowych. Moduł 321[04].Z1 Produkcja roślinna składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje treści kształcenia dotyczące: planowania zmianowania roślin i płodozmianów, użytkowania sprzętu rolniczego, wykonywania zabiegów agrotechnicznych, organizacji produkcji roślinnej oraz określania zasobów bazy pożytkowej. Moduł 321[04].Z2 Produkcja zwierzęca składa się z czterech jednostek modułowych i obejmuje treści kształcenia dotyczące żywienia zwierząt gospodarskich, wykonywania zabiegów zoohigienicznych, użytkowania maszyn i urządzeń oraz obiektów inwentarskich, a także organizacji produkcji zwierzęcej. Moduł 321[04].Z3 Chów i hodowla pszczół składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje treści kształcenia dotyczące prowadzenia chowu pszczół, rozpoznawania stanów 8

10 biologicznych rodziny pszczelej, organizowania wychowu matek pszczelich, prowadzenia hodowli pszczół, identyfikowania i zwalczania chorób pszczół. Moduł 321[04].Z4 Gospodarka pasieczna składa się z siedmiu jednostek modułowych i obejmuje treści kształcenia dotyczące zakładania pasieki, organizowania prac związanych z wiosenna obsługą pasieki, zapobiegania nastrojowi rojowemu i rójce, planowania i prowadzenia wędrownej gospodarki pasiecznej, przygotowania pasieki do zimowania, prowadzenia różnych kierunków produkcji pasiecznej, przetwarzania produktów pasiecznych. Moduł 321[04].Z5 Ekonomika i zarządzanie w agrobiznesie składa się z trzech jednostek modułowych i obejmuje treści kształcenia dotyczące funkcjonowania rolnictwa w systemie agrobiznesu, zarządzania jednostką gospodarczą oraz prowadzenia marketingu w agrobiznesie. Moduł 321[04].Z6 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje treści kształcenia dotyczące prowadzenia gospodarstwa rolnego i zarządzania gospodarstwem pasiecznym. Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Zestawienie modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 321[04].O1 Podstawy zawodu [04].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa 46 i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 321[04].O1.02 Charakteryzowanie produkcji roślinnej 42 i zwierzęcej 321[04].O1.03 Charakteryzowanie maszyn i urządzeń do 36 produkcji roślinnej, zwierzęcej i pasiecznej 321[04].O1.04 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [04].O1.05 Stosowanie przepisów ruchu drogowego [04].O1.06 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolnoobsługowych 25 Moduł 321[04].Z1 Produkcja roślinna 321[04].Z1.01 Planowanie zmianowania roślin 42 i płodozmianów 321[04].Z1.02 Użytkowanie sprzętu rolniczego [04].Z1.03 Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych [04].Z1.04 Organizacja produkcji roślinnej [04].Z1.05 Określanie zasobów bazy pożytkowej

11 Moduł 321[04].Z2 Produkcja zwierzęca [04].Z2.01 Żywienie zwierząt gospodarskich [04].Z2.02 Wykonywanie zabiegów zoohigienicznych [04].Z2.03 Użytkowanie maszyn i urządzeń oraz obiektów 36 inwentarskich 321[04].Z2.04 Organizacja produkcji zwierzęcej 80 Moduł 321[04].Z3 Chów i hodowla pszczół [04].Z3.01 Prowadzenie chowu pszczół [04].Z3.02 Rozpoznawanie stanów biologicznych rodziny 72 pszczelej 321[04].Z3.03 Organizowanie wychowu matek pszczelich [04].Z3.04 Prowadzenie prac związanych z hodowlą pszczół [04].Z3.05 Identyfikowanie i zwalczanie chorób pszczół 68 Moduł 321[04].Z4 Gospodarka pasieczna [04].Z4.01 Zakładanie pasieki [04].Z4.02 Organizowanie prac związanych 78 z wiosenną obsługą pasieki 321[04].Z4.03 Zapobieganie nastrojowi rojowemu 30 i rójce 321[04].Z4.04 Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki 50 pasiecznej 321[04].Z4.05 Przygotowanie pasieki do zimowania [04].Z4.06 Prowadzenie różnych kierunków produkcji 52 pasiecznej 321[04].Z4.07 Przetwarzanie produktów pasiecznych 65 Moduł 321[04].Z5 Ekonomika i zarządzanie w agrobiznesie [04].Z5.01 Funkcjonowanie rolnictwa w systemie 50 agrobiznesu 321[04].Z5.02 Zarządzanie jednostką gospodarczą [04].Z5.03 Prowadzenie marketingu w agrobiznesie 62 Moduł 321[04].Z6 Praktyka zawodowa [04].Z6.01 Organizacja i prowadzenie gospodarstwa 160 rolnego 321[04].Z6.02 Zarządzanie gospodarstwem pasiecznym 160 Razem 1880 Orientacyjna liczba godzin na realizację programu dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Na podstawie wykazu modułów oraz schematów układu jednostek modułowych w poszczególnych modułach sporządzono dydaktyczną mapę programu. 10

12 Dydaktyczna mapa programu 321[04].O1 321[04].O [04].O [04].O [04].O [04].O [04].O [04].Z1 321[04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z2 321[04].Z [04].Z [04].Z [04].Z

13 321[04].Z3 321[04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z4 321[04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z5 321[04].Z6 321[04].Z [04].Z [04].Z [04].Z [04].Z

14 Dydaktyczna mapa programu stanowi schemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymi i określa kolejność ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzystać przy planowaniu zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu oraz treści jednostek modułowych, przy zachowaniu korelacji treści kształcenia. Orientacyjna liczba godzin na realizację, podana w tabeli wykazu jednostek modułowych, może ulegać zmianie w zależności od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek modułowych w poszczególnych modułach należy realizować w różnych formach organizacyjnych, dostosowanych do treści i metod kształcenia. Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinny zapewnić osiągnięcie założonych w programie nauczania celów kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w której proces uczenia się uczniów będzie dominować nad procesem nauczania, dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na dobrze zorganizowaną, samodzielną, kierowaną przez nauczyciela pracę uczniów. W trakcie realizacji programu nauczania należy zwracać uwagę na samokształcenie uczniów oraz na korzystanie z różnych źródeł informacji, jak podręczniki, poradniki, normy, katalogi, instrukcje i pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia powinny być aktualne i uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych i specjalistycznych programów komputerowych, organizowanie wycieczek dydaktycznych do gospodarstw pasiecznych, na targi i wystawy pszczelarskie. Nauczyciele wdrażający modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciele kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów powinni im udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy, z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów. Ponadto powinni rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać możliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Powinni kształtować pożądane postawy uczniów, takie jak: rzetelność 13

15 i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne wykorzystywanie materiałów. Zaleca się, aby zajęcia dydaktyczne odbywały się w 15 osobowych grupach, w zespołach 2 3 osobowych. Zajęcia dotyczące kształcenia ogólnozawodowego należy organizować w blokach 2-3 godzinnych, a z zakresu kształcenia zawodowego w blokach 2-6 godzinnych, w zależności od specyfiki modułów i jednostek modułowych. Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane następującymi metodami nauczania: pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, metody projektów, przewodniego tekstu, ćwiczeń praktycznych. Dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne. Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem procesu kształcenia, mają na celu sprawdzenie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki w wybranym obszarze. Wyniki tych badań należy wykorzystać podczas planowania realizacji procesu kształcenia w danej jednostce modułowej. Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczanie informacji o efektywności procesu nauczaniauczenia się. Informacje uzyskane w wyniku tych badań pozwalają nauczycielowi na dokonywanie niezbędnych korekt w organizacji procesu kształcenia tak, aby uczniowie osiągnęli założone cele kształcenia. Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów osiągnięte. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w sposób ciągły i systematyczny, przez cały czas realizacji programu. Wiedza może być sprawdzana za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów dydaktycznych pisemnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez uczniów podczas realizacji ćwiczeń, przez stosowanie sprawdzianów praktycznych oraz testów praktycznych z zadaniami typu próba pracy. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów. 14

16 Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik pszczelarz powinna posiadać następujące pracownie: gospodarki pasiecznej, produkcji rolniczej, techniczną, ćwiczeń praktycznych. Wskazana jest ścisła współpraca z Centrami Kształcenia Praktycznego, gospodarstwami pasiecznymi i instytucjami, których działalność związana jest z pszczelarstwem. 15

17 II. Plany nauczania Czteroletnie technikum Zawód: technik pszczelarz 321[04] Podbudowa programowa: gimnazjum Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Semestry I VIII Klasy I IV Forma stacjonarna 1 Podstawy zawodu Produkcja roślinna Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Forma zaoczna 3 Produkcja zwierzęca Chów i hodowla pszczół Gospodarka pasieczna Ekonomika i zarządzanie w agrobiznesie Razem Praktyka zawodowa: 8 tygodni Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 16

18 Plany nauczania Szkoła policealna Zawód: technik pszczelarz 321[04] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV Semestry Forma I IV stacjonarna 1 Podstawy zawodu Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Forma zaoczna 2 Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Chów i hodowla pszczół Gospodarka pasieczna Ekonomika i zarządzanie w agrobiznesie Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 17

19 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 321[04].O1 Podstawy zawodu 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, zapobiegać zagrożeniom w środowisku pracy, przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt, charakteryzować czynniki środowiska i określać ich wpływ na wegetację roślin, określać czynniki wpływające na rozwój produkcji zwierzęcej w Polsce, określać znaczenie gospodarcze chowu i hodowli zwierząt, określać zastosowanie podstawowych materiałów w technice rolniczej, określać zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, pasiecznych i ogrodniczych, określać zasady działania silników spalinowych i urządzeń elektrycznych, posługiwać się dokumentacją techniczną, stosować niekonwencjonalne źródła energii, korzystać z katalogu maszyn i części zamiennych, przestrzegać przepisów o ruchu drogowym, obsługiwać ciągnik rolniczy, zapobiegać zagrożeniom wynikającym z niewłaściwej gospodarki wodno-ściekowej. 18

20 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 321[04].O [04].O [04].O1.03 Nazwa jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej Charakteryzowanie maszyn i urządzeń do produkcji roślinnej, zwierzęcej i pasiecznej Orientacyjna liczba godzin na realizację [04].O1.04 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [04].O1.05 Stosowanie przepisów ruchu drogowego [04].O1.06 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 25 Razem Schemat układu jednostek modułowych 321[04].O1 Podstawy zawodu 321[04].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 321[04].O1.02 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej 321[04].O1.03 Charakteryzowanie maszyn i urządzeń do produkcji roślinnej, zwierzęcej i pasiecznej 321[04].O1.04 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 321[04].O1.05 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 321[04].O1.06 Stosowanie technik kierowania ciągnikiem rolniczym i wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 19

21 4. Literatura Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996 Dąbrowski A.: Podstawy techniki w przemyśle spożywczym. WSiP, Warszawa 1999 Dzień A. (red): Produkcja i pozyskiwanie surowców roślinnych. Format- AB, Warszawa 1998 Gawrońska A.: Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 1 i 2. Hortpress, Warszawa Gawrońska A. (red): Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 1 i 2 Hortpress, Warszawa 1997 Jabłoński B.: Potrzeby zapylania i wartość pszczelarska owadopylnych roślin uprawnych. Oddział Pszczelnictwa ISiK, Puławy 1997 Lewandowski S. (red): Podstawy produkcji zwierzęcej. Hortpress, Warszawa 1997 Majewski Z., Kuczewski J.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa 1995 Nałęcz T. (red): Technologie produkcji zwierzęcej. Hortpress, Warszawa 1996 Papuga Z.: Prawo Jazdy dla każdego. Kategorie A, B i T. Agencja Wydawnicza Liwona, 2004 Skrobacki A.: Pojazdy rolnicze. Warszawa 1996 Suwara I.: Podstawy produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998 Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Cz. 1. Maszyny i urządzenia do produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998 Wróblewski R.: Barcie, kłody i ule polskie. Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998 Wróblewski R.: Wierzenia i obyczaje pszczelarzy polskich. Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998 Czasopisma: Plon, Farmer, Top Agrar Polska, Agrotechnika, Ochrona Roślin, Szkółkarstwo, Pszczelarstwo, Pszczelarz Polski, Pasieka. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 20

22 Jednostka modułowa 321[04].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zinterpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, zastosować zasady postępowania w przypadku pożądlenia przez pszczoły, zastosować odpowiednie zabezpieczenia terenu gospodarstwa rolnego i pasieczyska, podjąć działania w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zastosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, pasiecznych, zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi urządzeń elektrycznych i urządzeń pod ciśnieniem, zastosować zabezpieczenia urządzeń napędowych, dobrać i zastosować środki ochrony indywidualnej do określonych prac, przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia związanym z wykonywana pracą, przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia osób postronnych, określić wymagania higieniczno-sanitarne w gospodarstwie, zastosować zasady ochrony środowiska, określić zasady właściwego obchodzenia się ze zwierzętami, zastosować zasady postępowania z pszczołami, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, podczas produkcji, transportu oraz magazynowania środków i wyrobów żywnościowych. 21

23 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Procedury udzielania pierwszej pomocy. Zasady postępowania w przypadku pożądlenia przez pszczoły. Przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Ochrona przeciwpożarowa, sprzęt i środki gaśnicze. Wentylacja pomieszczeń. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zabezpieczanie urządzeń napędowych. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń elektrycznych. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń pod ciśnieniem. Zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, pasiecznych i ogrodniczych. Przepisy dotyczące ochrony środowiska. Warunki higieniczno-sanitarne w gospodarstwie. Zasady obchodzenia się ze zwierzętami. Postępowanie w przypadku pożądlenia przez pszczoły. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, podczas produkcji, transportu oraz magazynowania środków i wyrobów żywnościowych. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych do rodzaju gaszonego pożaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia pożaru. Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie. Tamowanie krwotoków. Zakładanie opatrunków osłaniających oraz unieruchamiających. Udzielanie pierwszej pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym. 4. Środki dydaktyczne Plansze i foliogramy dotyczące zagrożeń na stanowiskach pracy. Ilustracje i fotografie przedstawiające zagrożenia na stanowiskach pracy w gospodarstwie. 22

24 Filmy dydaktyczne na temat procedury postępowania w razie wypadków przy pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, zagrożenia pożarowego, zachowania pracowników w przypadku powstania pożaru i w sytuacjach awarii technologicznych oraz stosowania zasad ochrony środowiska. Kodeks pracy. Polskie normy i wymagania ergonomii. Fantom do nauki udzielania pierwszej pomocy oraz środki do wykonywania opatrunków. Typowy sprzęt gaśniczy. Odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi maszyn i urządzeń. Maszyny i urządzenia stosowane w gospodarstwie rolnym oraz ich modele. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac rolniczych i pasiecznych, kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Podczas realizacji programu należy zwrócić uwagę na: obowiązki pracownika i pracodawcy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić w procesie pracy. Istotne jest uzasadnienie konieczności przestrzegania zasad bezpiecznego obchodzenia się ze zwierzętami gospodarskimi. Należy zwrócić uwagę na zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska związane z produkcją roślinną i zwierzęcą. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować następujące metody nauczania: metodę inscenizacji, przypadków, gry dydaktyczne, dyskusję dydaktyczną, metodę tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 2 3 osobowe. Podczas wykonywania ćwiczeń, uczniowie powinni opanować umiejętności rozpoznawania i stosowania sprzętu oraz środków gaśniczych, stosowania procedur udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. Konieczne jest uświadomienie uczniom, że ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. 23

25 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów oceniania. W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy stosować następujące metody: sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz testy osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne należy oceniać podczas obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń oraz poprzez stosowanie testów sprawdzających z zadaniami praktycznymi. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę na: wykonywanie zadań zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych. W ocenie osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, testu praktycznego oraz poziom wykonania ćwiczeń. 24

26 Jednostka modułowa 321[04].O1.02 Charakteryzowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: scharakteryzować czynniki środowiska i ocenić ich wpływ na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych, wykonać pomiary podstawowych czynników meteorologicznych, określić wpływ pogody na agrotechnikę i plony roślin uprawnych, dokonać analizy i interpretacji bieżących i długoterminowych prognoz pogody podawanych przez środki masowego przekazu oraz zamieszczanych w serwerach meteorologicznych, rozpoznać typy gleb i scharakteryzować ich właściwości, scharakteryzować procesy związane z powstawaniem gleb, ocenić wpływ właściwości gleby na rośliny, rozpoznać gleby pod względem genetycznym, określić klasy bonitacyjne gleby i kompleksy rolniczej przydatności gleb, określić rolę człowieka w kształtowaniu siedliska, scharakteryzować proces degradacji i rekultywacji gleb, scharakteryzować proces odkażania gleby, określić czynniki wpływające na rozwój produkcji zwierzęcej w Polsce, określić cechy charakterystyczne gatunków zwierząt gospodarskich, określić system identyfikacji zwierząt. 2. Materiał nauczania Klimat i mikroklimat Polski. Rejony agroklimatyczne. Typy i rodzaje gleb. Klasy bonitacyjne gleb. Kompleksy glebowo-rolnicze. Degradacja i rekultywacja gleb. Odkażanie gleby. Czynniki wpływające na rozwój produkcji zwierzęcej. System identyfikacji zwierząt. 25

27 3. Ćwiczenia Wykonywanie i interpretowanie pomiarów czynników klimatycznych. Rozpoznawanie typów i rodzajów gleb na podstawie profili glebowych. Badanie fizycznych i chemicznych właściwości gleby. Analizowanie długoterminowych prognoz pogody. Odczytywanie i interpretowanie map glebowo rolniczych. 4. Środki dydaktyczne Mapy dotyczące: rolniczo-klimatycznych dzielnic Polski, długości okresu wegetacyjnego na poszczególnych obszarach Polski, terminów występowania ostatnich przymrozków w Polsce, opadów rocznych. Albumy gleb Polski. Profile glebowe. Przyrządy kontrolno-pomiarowe do określania czynników meteorologicznych, właściwości gleb. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na wpływ poszczególnych czynników klimatycznych na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych, interpretację wyników obserwacji wpływu pogody na agrotechnikę roślin uprawnych oraz przeciwdziałanie skutkom niekorzystnych zjawisk meteorologicznych. Szczególnie ważne jest rozróżnianie składników struktury gleby oraz określanie zależności między składnikami i fizycznochemicznymi właściwościami gleby. Każdy uczeń powinien umieć ocenić jakość gleby i jej przydatność rolniczą, a także odczytać i zinterpretować mapy glebowo-rolnicze, rozróżnić podstawowe typy gleb, przede wszystkim tych, które występują w najbliższym otoczeniu. W trakcie realizacji programu jednostki modułowej należy wykorzystać wiedzę uczniów z zakresu biologii, geografii, chemii, fizyki oraz ochrony i kształtowania środowiska. Uczniowie powinni umieć określać zależności zachodzące między elementami środowiska. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, w zespołach 2-3 osobowych. Praca w zespole umożliwia kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, takich jak: komunikowanie się, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, organizowanie i ocenianie własnej pracy. Program jednostki należy realizować w pracowniach szkolnych, pomieszczeniach inwentarskich oraz gospodarstwie rolnym i jego otoczeniu. 26

28 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie ustalonych kryteriów oceniania. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczyć informacji nauczycielowi i uczniowi o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia. W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy stosować: sprawdziany ustne, sprawdziany pisemne, testy osiągnięć szkolnych, obserwację pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na: posługiwanie się terminologią zawodową, określanie wartości użytkowej i przydatności rolniczej gleby, odczytywanie i interpretowanie map glebowo-rolniczych, rozróżnianie typów gleb. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, należy uwzględnić wyniki wszystkich sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 27

29 Jednostka modułowa 321[04].O1.03 Charakteryzowanie maszyn i urządzeń do produkcji roślinnej, zwierzęcej i pasiecznej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozróżnić podstawowe części maszyn, scharakteryzować układy mechaniczne maszyn, określić sposoby zabezpieczania przed uszkodzeniem połączeń sprzętu rolniczego, scharakteryzować osie, wały, łożyska, sprzęgła oraz przekładnie stosowane w maszynach i urządzeniach rolniczych, pasiecznych, określić zasady obsługi pomp, sprężarek i układów hydraulicznych, scharakteryzować instalację wodociągową i elektryczną w budynkach inwentarskich i pasiecznych oraz określić sposoby ich zabezpieczania, scharakteryzować budowę, zasady działania, obsługi i konserwacji silników elektrycznych oraz spalinowych stosowanych w rolnictwie i pszczelarstwie, scharakteryzować rodzaje, budowę i działanie siewników oraz sadzarek do ziemniaków, scharakteryzować rodzaje maszyn stosowanych podczas zabiegów ochrony roślin, scharakteryzować ogólną budowę i zasadę działania kombajnu zbożowego, określić sposoby pozyskiwania energii z niekonwencjonalnych źródeł, określić ekonomiczne i społeczne przesłanki korzystania z zasobów alternatywnych, pozyskać informacje na temat sposobu i warunków zakupu sprzętu rolniczego i pasiecznego. 2. Materiał nauczania Podstawowe części maszyn. Układy mechaniczne maszyn. Budowa, działanie, zastosowanie układów hydraulicznych i pneumatycznych oraz pomp. Osie, wały, łożyska, sprzęgła oraz przekładnie stosowane w maszynach i urządzeniach rolniczych. Instalacja wodociągowa i elektryczna w gospodarstwie rolnym i pasiecznym. 28

30 Budowa, zasady działania, obsługi i konserwacji silników elektrycznych oraz spalinowych. Rodzaje, budowa i działanie siewników oraz sadzarek do ziemniaków. Maszyny stosowane podczas zabiegów ochrony roślin. Budowa i zasada działania kombajnu zbożowego. Niekonwencjonalne źródła energii. 3. Ćwiczenia Identyfikowanie połączeń maszyn. Rozróżnianie urządzeń i silników elektrycznych. Ocenianie stanu technicznego instalacji elektrycznej i źródeł światła. Dobieranie metod zabezpieczania maszyn. Ocenianie stanu technicznego instalacji wodociągowej i elektrycznej. 4. Środki dydaktyczne Zestawy części maszyn. Modele i eksponaty silników, maszyn oraz urządzeń rolniczych i pasiecznych. Zestawy połączeń stosowanych w narzędziach i maszynach. Katalogi sprzętu rolniczego i pasiecznego oraz części zamiennych. Foliogramy, fazogramy i przezrocza ilustrujące budowę i działanie maszyn i urządzeń rolniczych oraz instalacji w obiektach inwentarskich. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu jednostki modułowej wskazane jest wyjaśnienie uczniom gospodarczego znaczenia wykorzystania nowoczesnych rozwiązań techniki w produkcji rolniczej. Konieczne jest zwrócenie uwagi na rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych stosowanych w technice rolniczej, ich właściwości, sposób wykonywania i zabezpieczania. Uczniowie powinni poznać budowę i zasady działania pomp, układów hydraulicznych i pneumatycznych, ponieważ występują one prawie w każdej maszynie rolniczej. Należy przygotować uczniów do wykonywania czynności związanych z bezpieczną obsługą instalacji, silników i urządzeń elektrycznych występujących w gospodarstwie rolnym i pasiecznym. Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na umiejętność prawidłowego zabezpieczania instalacji elektrycznych przed przeciążeniem, zwarciem oraz zagrożeniem rażenia prądem elektrycznym. 29

31 Uczniowie powinni również poznać niekonwencjonalne źródła energii oraz sposoby ich wykorzystywania w gospodarstwie rolnym i pasiecznym. W procesie kształcenia należy stosować następujące metody nauczania: wykład informacyjny, dyskusję dydaktyczną, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 3 4 osobowe. Do wykonania ćwiczeń nauczyciel powinien przygotować teksty przewodnie. Uczniowie, korzystając z pytań prowadzących, arkuszy ćwiczeniowych w tekstach przewodnich, norm, literatury zawodowej i innych źródeł informacji samodzielnie planują i wykonują ćwiczenia. Wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do gospodarstw dysponujących nowoczesnymi maszynami i sprzętem rolniczym oraz pasiecznym. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie ustalonych kryteriów przedstawionych uczniom na początku zajęć. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu jednostki, na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając poziom umiejętności uczniów szczególną uwagę należy zwrócić na: dobieranie metod zabezpieczania elementów maszyn i urządzeń przed korozją, identyfikowanie połączeń maszyn, ocenianie stanu technicznego instalacji wodociągowej i elektrycznej. W ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki wszystkich sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 30

32 Jednostka modułowa 321[04].O1.04 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: sporządzić schematy i proste rysunki techniczne, odczytać schematy i rysunki techniczne, skorzystać z dokumentacji technicznej, zidentyfikować symbole literowe znajdujące się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym. rozróżnić podstawowe materiały stosowane w technice, określić właściwości stali, żeliwa, aluminium, miedzi, ołowiu, drewna, gumy, skóry, i tworzyw sztucznych, określić zastosowanie materiałów w konstrukcji narzędzi, maszyn oraz urządzeń rolniczych i pasiecznych. 2. Materiał nauczania Podstawowe zasady wykonywania rysunku technicznego. Techniki komputerowe stosowane do wykonywania rysunków technicznych. Dokumentacja techniczna. Oznaczenia literowe na sprzęcie rolniczym i pasiecznym. Materiały stosowane w technice rolniczej. 3. Ćwiczenia Wykonywanie rysunków w różnym stopniu uproszczenia. Wykonywanie prostych rysunków z wykorzystaniem programu komputerowego. Odczytywanie rysunków oraz schematów. Odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym. Identyfikowanie materiałów stosowanych w konstrukcji narzędzi, maszyn rolniczych i pasiecznych. 4. Środki dydaktyczne Przybory do wykonywania rysunków technicznych. Specjalistyczne programy komputerowe. Dokumentacja techniczna. Zestaw materiałów konstrukcyjnych stosowanych w maszynach i sprzęcie rolniczym. 31

33 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu nauczania jednostki modułowej należy zwrócić uwagę na sporządzanie i odczytywanie rysunków technicznych, wykorzystywanie programów komputerowych do wykonywania rysunków technicznych, odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym, odczytywanie i sporządzanie rysunków oraz szkiców prostych części maszyn i budynków inwentarskich. Wskazane jest również zwrócenie uwagi na gospodarcze znaczenie wykorzystania nowoczesnych rozwiązań techniki w produkcji rolniczej. Realizując treści dotyczące materiałoznawstwa szczególną uwagę należy zwrócić na materiały, z których wykonane są elementy konstrukcyjne maszyn i urządzeń rolniczych i pasiecznych. Uczniowie powinni poznać podstawowe właściwości tych materiałów, umieć je rozpoznać oraz określić ich zastosowanie. W procesie nauczania uczenia się powinny być stosowane następujące metody nauczania: wykład informacyjny, dyskusja dydaktyczna, pokaz z objaśnieniem, metoda tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 3 4 osobowe. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie ustalonych kryteriów. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu, na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając umiejętności uczniów szczególną uwagę należy zwrócić na: wykonywanie prostych rysunków z wykorzystaniem programu komputerowego, odczytywanie rysunków oraz schematów, odczytywanie symboli literowych znajdujących się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym, identyfikowanie materiałów stosowanych w budowie narzędzi, maszyn rolniczych i pasiecznych. W ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki wszystkich sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 32

34 Jednostka modułowa 321[04].O1.05 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić cele i zadania przepisów ruchu drogowego, określić akty prawne regulujące ruch drogowy, zinterpretować przepisy ogólne zawarte w ustawie Prawo o Ruchu Drogowym, porównać zasady ogólne obowiązujące w ruchu pieszych i ruchu pojazdów, określić uprawnienia do kierowania ciągnikiem rolniczym, w tym ciągnikiem rolniczym z przyczepą, określić warunki dopuszczenia ciągnika rolniczego do ruchu oraz warunki używania pojazdów w ruchu drogowym, określić obowiązki właściciela ciągnika rolniczego związane z rejestracją i badaniami technicznymi, rozpoznać znaki i sygnały drogowe oraz określić ich znaczenie, wyjaśnić zasady stosowania sygnałów świetlnych i dźwiękowych, określić kolejność stosowania się uczestnika ruchu drogowego do znaków, sygnałów i poleceń, określić dopuszczalne prędkości dla ciągnika rolniczego bez przyczepy i z przyczepą, określić uprawnienia Policji w zakresie kontroli ruchu drogowego. 2. Materiał nauczania Akty prawne z zakresu ruchu drogowego. Ustawa Prawo o ruchu drogowym przepisy ogólne. Zasady ogólne ruchu pieszych i ruchu pojazdów. Uprawnienia do kierowania ciągnikiem rolniczym. Warunki dopuszczenia ciągnika rolniczego do ruchu. Warunki używania pojazdów w ruchu drogowym. Badania techniczne ciągników rolniczych. Znaki i sygnały drogowe. Dopuszczalna prędkość ciągników rolniczych. Kontrola ruchu drogowego i uprawnienia osób kontrolujących. 3. Ćwiczenia Rozróżnianie podstawowych pojęć zawartych w przepisach ogólnych ustawy Prawo o ruchu drogowym. Interpretowanie zasad regulujących ruch pieszych po drogach publicznych. 33

35 Rozpoznawanie oznaczeń: pojazdu uprzywilejowanego, do nauki jazdy, wykonującego prace na drodze, przewożącego materiały niebezpieczne, przewożącego dzieci i osoby niepełnosprawne. Rozpoznawanie znaków drogowych i określanie ich znaczenia. Interpretowanie sygnałów drogowych. Określanie kolejności stosowania się do znaków, sygnałów i poleceń. Wyjaśnianie sytuacji drogowych skutkujących zatrzymaniem prawa jazdy lub dowodu rejestracyjnego. Analizowanie systemu punktów karnych w odniesieniu do różnych wykroczeń drogowych. Rozwiązywanie testów egzaminacyjnych na prawo jazdy. 4. Środki dydaktyczne Zbiór aktów prawnych z zakresu ruchu drogowego i warunków używania pojazdów. Tablice poglądowe, folie, diapozytywy, programy komputerowe, filmy dydaktyczne prezentujące znaki drogowe pionowe i poziome oraz sygnały drogowe. Plansze, foliogramy przedstawiające oznaczenia pojazdów: do nauki jazdy, przewozu materiałów niebezpiecznych, przewożących dzieci lub młodzież, przewożących osoby niepełnosprawne. Testy egzaminacyjne na prawo jazdy. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programu jednostki modułowej wynikają z ustawy Prawo o ruchu drogowym. Podczas jego realizacji szczególną uwagę należy zwrócić na zagadnienia bezpośrednio związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego, jak: kolejność stosowania się uczestnika ruchu do znaków, sygnałów i poleceń, dopuszczalne prędkości jazdy, zachowanie się kierującego pojazdem wobec pieszych. Program należy realizować z zastosowaniem metod podających i aktywizujących. Podczas wykonywania ćwiczeń wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych, ilustracji, plansz, przezroczy a także multimedialnych materiałów dydaktycznych w postaci programów komputerowych dotyczących znaków i sygnałów drogowych. Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2 3 osobowe podczas wykonywania ćwiczeń. Pracownia powinna być wyposażona zgodnie ze standardem wyposażenia ośrodka szkolenia kierowców. W przypadku korzystania z multimedialnych materiałów dydaktycznych program powinien być realizowany w pracowni komputerowej. 34