PRAWO ADMINISTRACYJNE MATERIALNE

Transkrypt

1

2 PRAWO ADMINISTRACYJNE MATERIALNE POJĘCIA, INSTYTUCJE, ZASADY redakcja naukowa Zofia Duniewska Barbara Jaworska-Dębska Małgorzata Stahl Warszawa 2014

3 Stan prawny na 1 października 2013 r. Wydawca Izabella Małecka Redaktor prowadzący Joanna Cybulska Opracowanie redakcyjne Katarzyna Świerk-Bożek Łamanie Wolters Kluwer Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na POLSKA IZBA KSIĄŻKI Copyright by Wolters Kluwer SA, 2014 ISBN: Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel , fax ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Słowo wstępne Zagadnienia wprowadzające miejsce, rola, determinanty, określenie i cechy prawa administracyjnego materialnego (Zofia Duniewska) Część I PRAWO OSOBOWE Rozdział 1 Obywatelstwo polskie (Marek Lewicki) Pojęcie obywatelstwa Regulacja prawna obywatelstwa polskiego Zasady ogólne prawa o obywatelstwie polskim Nabycie obywatelstwa polskiego Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa Nabycie obywatelstwa polskiego przez urodzenie Nabycie obywatelstwa polskiego przez znalezienie Nabycie obywatelstwa polskiego przez przysposobienie Nabycie obywatelstwa polskiego przez repatriację Nabycie obywatelstwa polskiego przez uznanie za repatrianta Nabycie obywatelstwa polskiego w drodze aktu indywidualnego Nadanie obywatelstwa polskiego Uznanie za obywatela polskiego Przywrócenie obywatelstwa polskiego Utrata obywatelstwa polskiego Potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego Prowadzenie rejestrów Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura

5 Spis treści Rozdział 2 Cudzoziemcy (Artur Krakała) Pojęcie cudzoziemca i ogólna charakterystyka unormowań dotyczących jego statusu Wjazd cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Wprowadzenie Dokumenty uprawniające do przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej Wiza Inne warunki wjazdu Odmowa wjazdu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego Formy pobytu cudzoziemców w Polsce Wprowadzenie Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji Zezwolenie na osiedlenie się Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej Prawo pobytu Prawo stałego pobytu Dokumenty wydawane cudzoziemcom Karta pobytu Polski dokument podróży dla cudzoziemca Polski dokument tożsamości cudzoziemca Tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca Zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela Unii Europejskiej, dokument potwierdzający prawo stałego pobytu obywatela Unii Europejskiej oraz karta pobytu i karta stałego pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej Karta Polaka Wydalenie cudzoziemców Zatrzymanie i umieszczenie cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia Udzielanie ochrony cudzoziemcom Wprowadzenie Status uchodźcy Procedura nadania statusu uchodźcy Tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca Pomoc dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy Ochrona uzupełniająca Przesiedlenie i relokacja

6 Spis treści Prawa i obowiązki uchodźcy lub cudzoziemca korzystającego z ochrony uzupełniającej Azyl Pobyt tolerowany Ochrona czasowa cudzoziemców Wybrane szczególne prawa i obowiązki cudzoziemców Wprowadzenie Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców Zatrudnianie cudzoziemców Oświata i szkolnictwo wyższe Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 3 Imiona i nazwiska (Zofia Duniewska) Zagadnienia wstępne Zmiana imion i nazwisk w ujęciu ewolucyjnym Zmiana imion i nazwisk na gruncie obowiązujących unormowań prawnych Pojęcie zmiany imienia lub nazwiska, tryb zmiany Przesłanki zmiany nazwiska lub imienia Przesłanki pozytywne Przesłanki negatywne Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Z literatury Wybrana i wykorzystania literatura Rozdział 4 Akty stanu cywilnego (Zofia Duniewska, Marek Lewicki) Stan cywilny, akty stanu cywilnego Ogólna charakterystyka rejestracji stanu cywilnego Zasady rejestracji stanu cywilnego Rejestracja urodzenia Rejestracja aktu małżeństwa Rejestracja zgonu Uwagi końcowe Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura

7 Spis treści Rozdział 5 Ewidencja ludności (Agnieszka Wilczyńska, Przemysław Wilczyński) Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 6 Dowody osobiste (Agnieszka Wilczyńska, Przemysław Wilczyński) Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 7 Paszporty (Agnieszka Wilczyńska, Przemysław Wilczyński) Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 8 Ochrona wolności sumienia i wyznania (Michał Kasiński) Pojęcie oraz zakres wolności sumienia i wyznania Spór wokół rozumienia wolności sumienia i wyznania Podmiotowy zakres wolności sumienia i wyznania Przedmiotowy zakres wolności sumienia i wyznania Zakazy dyskryminacji ze względu na wyznanie lub przekonania Granice wolności sumienia i wyznania Gwarancje wolności sumienia i wyznania Pojęcie i prawne typy związków wyznaniowych Pojęcie związku wyznaniowego Prawne typy związków wyznaniowych Rejestracja związku wyznaniowego Działalność związków wyznaniowych Działalność związków wyznaniowych w sprawach własnych Działalność związków wyznaniowych w sferze publicznej Funkcje publiczne związków wyznaniowych w zakresie oświaty Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Część II OCHRONA ZDROWIA, POMOC SPOŁECZNA I WSPIERANIE RODZINY Rozdział 1 Ochrona zdrowia Zagadnienia ogólne (Ryszarda Michalska-Badziak) Podstawy prawne ochrony zdrowia (Ryszarda Michalska-Badziak) Organizacja i zadania administracji publicznej w ochronie zdrowia (Agnieszka Rabiega-Przyłęcka)

8 Spis treści 1.4. Działalność lecznicza. Podmioty wykonujące działalność leczniczą (Agnieszka Rabiega-Przyłęcka) Działalność lecznicza Podmioty wykonujące działalność leczniczą Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej (Agnieszka Rabiega-Przyłęcka) Pacjent i jego prawa (Ryszarda Michalska-Badziak) Pobieranie, przechowywanie i przeszczepianie komórek, tkanek i narządów (Ryszarda Michalska-Badziak) Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z orzecznictwa sądów powszechnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Pomoc społeczna (Ryszarda Michalska-Badziak) Geneza, pojęcie i cele pomocy społecznej Podstawy prawne pomocy społecznej Zadania i organizacja pomocy społecznej Zasady pomocy społecznej Prawo do świadczeń pomocy społecznej Rodzaje i charakterystyka świadczeń pomocy społecznej Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 3 Wspieranie rodziny i system pieczy zastępczej (Sylwia Łakoma) Formy wspierania rodziny Piecza zastępcza a wychowanie w rodzinie Rodzinna piecza zastępcza Instytucjonalna piecza zastępcza Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Część III PRZECIWDZIAŁANIE UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY W RODZINIE Rozdział 1 Prawna regulacja uzależnienia od alkoholu, obrotu napojami alkoholowymi i problemów związanych z alkoholem (Barbara Jaworska-Dębska) Wprowadzenie Podstawy prawne i podstawowe pojęcia

9 Spis treści 1.3. Zakres ustawowej regulacji alkoholowej Import napojów alkoholowych Obrót hurtowy napojami alkoholowymi Sprzedaż detaliczna napojów alkoholowych Zakaz reklamy napojów alkoholowych Zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych Problemy związane a alkoholem Nietrzeźwość publiczna Zakaz wykonywania niektórych czynności lub zawodów Leczenie odwykowe osób uzależnionych od alkoholu System świadczeń społecznych na rzecz osób uzależnionych i ich rodzin Programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Przeciwdziałanie narkomanii (Barbara Jaworska-Dębska) Wprowadzenie Podstawy prawne i podstawowe pojęcia Podstawowe kierunki działań w ramach przeciwdziałania narkomanii Leczenie odwykowe Zakres reglamentacji środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów Zakaz reklamy i promocji substancji psychotropowych lub środków odurzających Reglamentacja wytwarzania, przetwarzania lub przerobu środków odurzających lub substancji psychotropowych Reglamentacja obrotu zagranicznego środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi oraz słomą makową Obrót hurtowy środkami odurzającymi lub substancjami psychotropowymi Obrót detaliczny środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami będącymi produktami leczniczymi Kontrola i nadzór Reglamentacja upraw maku i konopi, zbioru mleczka makowego i opium z maku oraz ziela konopi Podmioty realizujące zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii Sankcje administracyjne Zakończenie Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura

10 Spis treści Rozdział 3 Przeciwdziałanie nikotynizmowi (Barbara Jaworska-Dębska) Wprowadzenie Podstawy prawne i podstawowe pojęcia Instrumenty ochrony zdrowia przed następstwami używania tytoniu Ochrona prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego Leczenie odwykowe Reglamentacja produkcji wyrobów tytoniowych Reglamentacja sprzedaży wyrobów tytoniowych Zakaz reklamy Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z rozstrzygnięć nadzorczych Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 4 Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie (Katarzyna Wlaźlak) Zagadnienia ogólne Organizacja i charakter zadań organów administracji rządowej Charakter zadań jednostek samorządu terytorialnego Programy przeciwdziałania przemocy w rodzinie Zespół interdyscyplinarny Procedura Niebieskie Karty Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa sądów administracyjnych Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Część IV DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA, MUZEA I BIBLIOTEKI Rozdział 1 Prowadzenie działalności kulturalnej (Maria Karcz-Kaczmarek) Pojęcie kultury, działalności kulturalnej i instytucji kultury Rodzaje instytucji kultury, obowiązki organizatorów Organizowanie imprez artystycznych i rozrywkowych Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Muzea i biblioteki (Maria Karcz-Kaczmarek) Pojęcie i zadania bibliotek. Ogólnokrajowa sieć biblioteczna Rodzaje i organizowanie bibliotek Tworzenie i likwidacja bibliotek

11 Spis treści 2.4. Regulacje unijne dotyczące bibliotek Pojęcie i zadania muzeów. Muzealia Rodzaje muzeów Obowiązki organizatorów muzeów. Tworzenie i likwidacja muzeów. Powołanie i odwołanie dyrektora muzeum Opłaty za korzystanie z usług muzeów Z orzecznictwa sądów powszechnych Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 3 Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami (Maria Karcz-Kaczmarek) Pojęcie zabytku, ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Formy i sposób ochrony zabytków Wywóz zabytków za granicę. Rodzaje pozwoleń Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Część V SZKOŁY WYŻSZE, STOPNIE NAUKOWE, UPRAWNIENIA ZAWODOWE Rozdział 1 Szkoły wyższe (Agnieszka Wilczyńska, Przemysław Wilczyński) Wprowadzenie Pojęcie szkoły wyższej Tworzenie i likwidacja szkoły wyższej Współdziałanie szkół wyższych Organizacja szkoły wyższej Organizacja studiów, studiów doktoranckich, studiów podyplomowych i kursów dokształcających Status użytkownika szkoły wyższej Prawotwórstwo organów szkoły wyższej Organizacje studenckie, organizacje doktorantów Nadzór i kontrola nad działalnością szkoły wyższej Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Stopnie i tytuł naukowy (Agnieszka Wilczyńska, Przemysław Wilczyński) Wprowadzenie Stopnie naukowe i stopnie w zakresie sztuki Tytuł naukowy i tytuł w zakresie sztuki Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

12 Spis treści Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 3 Nabywanie uprawnień zawodowych (Maria Karcz-Kaczmarek) Określenie i rodzaje zawodów w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej Rola samorządów zawodowych w dostępie do niektórych zawodów Uznawanie kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Wybrana i wykorzystana literatura Część VI PROCES INWESTYCYJNO-BUDOWLANY Rozdział 1 Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne (Małgorzata Stahl) Zagadnienia ogólne Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Planowanie przestrzenne w powiecie, województwie i na szczeblu krajowym Lokalizacja inwestycji celu publicznego i ustalanie warunków zabudowy w odniesieniu do innych inwestycji Ochrona interesów osób trzecich w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Z orzecznictwa sądów administracyjnych Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Gospodarka nieruchomościami (Renata Lewicka) Cel i przedmiot gospodarki nieruchomościami Gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego Wykonywanie, ograniczanie lub pozbawianie praw do nieruchomości Wywłaszczanie nieruchomości Zwrot wywłaszczonej nieruchomości Inne ograniczenia prawa własności nieruchomości Podziały nieruchomości Scalanie i podział nieruchomości Opłata adiacencka Prawo pierwokupu nieruchomości Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

13 Spis treści Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 3 Wolność budowlana i jej ograniczenia (Renata Lewicka) Wolność budowlana i prawo budowlane Uczestnicy procesu budowlanego Reglamentacja procesu budowlanego Samowola budowlana Budowa, oddawanie do użytku i utrzymanie obiektów budowlanych Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego 568 Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Część VII PRAWNE ASPEKTY OCHRONY ŚRODOWISKA Rozdział 1 Zagadnienia ogólne prawa ochrony środowiska (Piotr Korzeniowski) Pojęcie systemu prawa ochrony środowiska Struktura systemu prawa ochrony środowiska Kształtowanie się systemu prawa ochrony środowiska Rola i zadania ustawy Prawo ochrony środowiska w systemie prawa ochrony środowiska Przedmiot prawa ochrony środowiska Polityka ochrony środowiska Bezpieczeństwo ekologiczne Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Zasady ogólne prawa ochrony środowiska (Piotr Korzeniowski) Pojęcie zasad ogólnych prawa ochrony środowiska Źródła katalogu zasad ogólnych prawa ochrony środowiska Zasada zrównoważonego rozwoju Zasada kompleksowości ochrony środowiska Zasada prewencji Zasada przezorności Zasada materialnej odpowiedzialności sprawcy zanieczyszczającego środowisko (zasada zanieczyszczający płaci ) Zasada nadrzędności wymagań ochrony środowiska Zasada dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie Zasada partycypacji publicznej Wybrana i wykorzystana literatura

14 Spis treści Rozdział 3 Zadania administracji publicznej w dziedzinie ochrony środowiska (Marek Górski) Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 4 Dostęp do informacji i udział społeczeństwa w postępowaniach z zakresu ochrony środowiska (Marek Górski) Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 5 Procedury ocen oddziaływania na środowisko (Marek Górski) Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 6 Ochrona jakości zasobów środowiska (Marek Górski) Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 7 Ochrona przed zanieczyszczeniami (Marek Górski) Zakres regulacji ustawa Prawo ochrony środowiska i przepisy szczegółowe Pozwolenie emisyjne Poważne awarie Przepisy szczególne w zakresie ochrony powietrza Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 8 Gospodarowanie odpadami (Marek Górski) Założenia ogólne regulacji Postępowanie z odpadami komunalnymi Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 9 Gospodarowanie wodami śródlądowymi (Aneta Kaźmierska-Patrzyczna) Podstawy prawne gospodarowania wodami Własność i prawne formy korzystania z wód Pozwolenie wodnoprawne Zarządzanie zasobami wodnymi Ochrona wód przed zanieczyszczeniem Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków komunalnych Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 10 Wybrane zagadnienia ochrony biosfery Ochrona różnorodności biologicznej (Monika A. Król)

15 Spis treści Ochrona terenów zieleni i zadrzewień (Marek Górski) Humanitarna ochrona zwierząt (Marek Górski) Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 11 Instrumenty finansowoprawne w systemie przepisów ochrony środowiska (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) Opłaty za korzystanie ze środowiska Administracyjne sankcje finansowe za naruszanie zasad korzystania z zasobów środowiska Opłata produktowa Fundusze celowe w ochronie środowiska Różnicowanie stawek podatków i innych danin publicznych służące osiąganiu celów ochrony środowiska Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 12 Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska (Agnieszka Jaworowicz- Rudolf) Odpowiedzialność cywilna Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność administracyjna Odpowiedzialność z tytułu zapobiegania i naprawiania szkód w środowisku Wybrana i wykorzystana literatura Część VIII OCHRONA PORZĄDKU I BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO, OBRONA NARODOWA Rozdział 1 Pojęcie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Policja administracyjna (Ewa Olejniczak-Szałowska) Pojęcie bezpieczeństwa i porządku publicznego Policja administracyjna w ujęciu funkcjonalnym i podmiotowym Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 2 Bezpieczeństwo zgromadzeń publicznych i imprez masowych (Ewa Olejniczak- Szałowska) Bezpieczeństwo zgromadzeń publicznych Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z literatury

16 Spis treści Wybrana i wykorzystana literatura Bezpieczeństwo imprez masowych Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 3 Ochrona osób i mienia. Reglamentacja dostępu do broni i amunicji (Ewa Olejniczak-Szałowska) Ochrona osób i mienia Uwagi ogólne Ochrona obowiązkowa obszarów, obiektów, urządzeń Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia Wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony i ich uprawnienia Nadzór nad specjalistycznymi, uzbrojonymi formacjami ochronnymi Uwagi końcowe Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Reglamentacja dostępu do broni i amunicji Uwagi ogólne Wydawanie pozwoleń na broń Cofnięcie pozwolenia na broń oraz zakaz noszenia broni Przewóz przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przywóz z zagranicy i wywóz za granicę broni i amunicji, zasady posiadania broni przez cudzoziemców Z orzecznictwa Sądu Najwyższego Z orzecznictwa sądów administracyjnych Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 4 Ochrona przeciwpożarowa (Rafał Budzisz) Zagadnienia wprowadzające Działania prewencyjne i kontrolne w ochronie przeciwpożarowej Krajowy system ratowniczo-gaśniczy System powiadamiania ratunkowego Jednostki ochrony przeciwpożarowej Działania ratownicze Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wybrana i wykorzystana literatura

17 Spis treści Rozdział 5 Ratownictwo medyczne (Rafał Budzisz) Zagadnienia wprowadzające Organizacja systemu ratownictwa medycznego Obowiązek współpracy innych jednostek ratowniczych z ratownictwem medycznym Akcja ratownicza Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 6 Zarządzanie kryzysowe. Ochrona przed powodzią, suszą i poważnymi awariami (Ewa Olejniczak-Szałowska) Zarządzanie kryzysowe Ochrona przed powodzią i ochrona przed suszą Przeciwdziałanie poważnej awarii przemysłowej Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 7 Stan klęski żywiołowej i stan wyjątkowy (Ewa Olejniczak-Szałowska) Uwagi ogólne Stan klęski żywiołowej Stan wyjątkowy Z literatury Wybrana i wykorzystana literatura Rozdział 8 Prawo obrony narodowej (Michał Kasiński) Pojęcie obrony narodowej i systemu obronnego Rzeczypospolitej Polskiej Istota i struktura systemu obronnego Kierowanie obronnością państwa przez organy państwowe Dowodzenie Siłami Zbrojnymi Pojęcie, zadania i struktura Sił Zbrojnych Struktura dowodzenia Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej Dowodzenie Siłami Zbrojnymi w czasie wojny i stanu wojennego Użycie lub pobyt Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa Powszechny obowiązek obrony Rzeczypospolitej Polskiej Podstawy prawne, zakres i rodzaje powszechnego obowiązku obrony Administrowanie rezerwami osobowymi Czynna służba wojskowa

18 Spis treści 8.7. Niemilitarne formy realizacji powszechnego obowiązku obrony Obrona cywilna Służba w jednostkach zmilitaryzowanych Świadczenia na rzecz obrony Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego Wybrana i wykorzystana literatura Autorzy

19

20 WYKAZ SKRÓTÓW Akty prawne EKPC Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn. zm.) k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) k.p.a. ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.w. ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.) MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) p.a.s.c. ustawa z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz z późn. zm.) p.o.ś. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz z późn. zm.) p.p.s.a. ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.) pr. bud. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz z późn. zm.) pr. wod. ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.) p.s.w. ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.) 21

21 Wykaz skrótów TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 326 z , s. 47) u.c. ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 264, poz z późn. zm.) u.d.a.r. ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 743 z późn. zm.) u.d.l. ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 217) u.e.l.d.o. ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.) u.g.n. ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) u.g.w.s.w. ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz z późn. zm.) u.m. ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 987 z późn. zm.) u.o. ustawa z dnia 14 grudnia 2000 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.) u.o.p. ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.) u.ob.p. ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2012 r. poz. 161) u.o.p.d.k. ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 406 z późn. zm.) u.o.z. ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz z późn. zm.) u.o.z.p. ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz z późn. zm.) u.p.o.o. ustawa z dnia 21 listopada 1961 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 461 z późn. zm.) u.p.p. ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.) u.p.p.r. ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz z późn. zm.) u.p.s. ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.) u.p.z.p. ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z późn. zm.) u.r. ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 z późn. zm.) u.s.g. ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) 22