Gawęda o miłości do ziemi ojczystej. Wisława Szymborska

Transkrypt

1 Gawęda o miłości do ziemi ojczystej Wisława Szymborska Bez tej miłości można żyć, mieć serce suche jak orzeszek, malutki los naparstkiem pić z dala od zgryzot i pocieszeń, na własną miarę znać nadzieję, w mroku kryjówkę sobie uwić, o blasku próchna mówić dnieje, o blasku słońca nic nie mówić. Jakiej miłości brakło im, że są jak okno wypalone, rozbite szkło, rozwiany dym, jak drzewo z nagła powalone, które za płytko wrosło w ziemię, któremu wyrwał wiatr korzenie i jeszcze żyje cząstkę czasu, ale już traci swe zielenie i już nie szumi w chórze lasu? Ziemio ojczysta, ziemio jasna, nie będę powalonym drzewem. Codziennie mocniej w ciebie wrastam radością, smutkiem, dumą, gniewem. Nie będę jak zerwana nić. Odrzucam pusto brzmiące słowa. Można nie kochać cię i żyć, ale nie można owocować.

2 Barwy ojczyste Czesław Janczarski Powiewa flaga, gdy wiatr się zerwie, A na tej fladze, biel i czerwień, Czerwień to miłość, Biel serce czyste, Piękne są nasze barwy ojczyste. Polska Ryszard Przymus Polska - to taka kraina, która się w sercu zaczyna. Potem jest w myślach blisko, w pięknej ziemi nad Wisłą. Jej ścieżkami chodzimy, budujemy, bronimy. Polska - Ojczyzna... Kraina, która się w sercu zaczyna.

3 Co to jest Polska? Czesław Janczarski - Co to jest Polska? - Spytał Jaś w przedszkolu. Polska - to wieś i las, i zboże w polu, i szosa, którą pędzi do miasta autobus, i samolot, co leci wysoko, na tobą. Polska- to miasto, strumień i rzeka, i komin fabryczny, co dymi z daleka, a nawet obłoki, gdy nad nami mkną. Polska to jest także twój rodzinny dom. A przedszkole? Tak - i przedszkole, i róża w ogrodzie i książka na stole.

4 Kto Ty jesteś? Polak mały! Władysław Bełza Kto ty jesteś? Polak mały. Jaki znak twój? Orzeł biały. Gdzie ty mieszkasz? Między swemi. W jakim kraju? W polskiej ziemi. Czym ta ziemia? Mą ojczyzną. Czym zdobyta? Krwią i blizną. Czy ją kochasz? Kocham szczerze. A w co wierzysz? W Polskę wierzę. Czym ty dla niej? Wdzięczne dziecię. Coś jej winien? Oddać życie.

5 Polska Antoni Słonimski I cóż powiedzą tomy słowników, Lekcje historii i geografii, Gdy tylko o niej mówić potrafi Krzak bzu kwitnący i śpiew słowików. Choć jej granice znajdziesz na mapach, Ale o treści, co je wypełnia, Powie ci tylko księżyca pełnia I mgła nad łąką, i liści zapach. Pytasz się, synu, gdzie jest i jaka? W niewymierzonej krainie leży. Jest w każdym wiernym sercu Polaka, Co o nią walczył, cierpiał i wierzył. W szumie gołębi na starym rynku, W książce poety i na budowie, W codziennej pracy, w życzliwym słowie, Znajdziesz ją w każdym dobrym uczynku.

6 Twój dom Wanda Chotomska Jest w każdym naszym słowie, a słowa są najprostsze - chleb, mama, dom gościnny, i Wisła, i Mazowsze. I jest w czerwieni maków, i w białych kwiatach wiśni, w piosenkach wszystkich ptaków i w każdej naszej myśli. W mazurku chopinowskim, i w czarnym węglu Śląska, i tu, gdzie serce mówi, że to jest właśnie Polska. Moja mała Ojczyzna Joanna Białobrzeska Jest na mapie mała kropka, ja tu mieszkam, tu mnie spotkasz. Jak ciekawie i wesoło w moim świecie naokoło. Na podwórku trzy kałuże, położyły się przy murze, trzepak bardzo dziś kaprysi - duży dywan na nim wisi. Słońce z cieniem gra tu w berka, pan kominiarz z dachu zerka, teraz chyba każdy przyzna, że jest piękna ma Ojczyzna!

7 Tu wszędzie Polska Tadeusz Kubiak Tu, gdzie jest dom nasz, twój i mój, gdzie lasy są i rzeki nasze, gdzie każdy ojciec szedł na bój, gdzie Biały Orzeł na sztandarze. Gdzie w Gdańsku Neptun lśni trójzębem, gdzie nad Krakowem dźwięczy hejnał, gdzie wolna droga wiedzie w zboże, gdzie chwiejna trzcina na jeziorze. Tyś się tu rodził, ojciec i wuj, tu się rodziła twoja matka. Dziad orał ziemię, wdychał kurz, a jego dom to nędzna chatka. Gdzie klucz żurawi nad łąkami, gdzie Mysia Wieża ponad Gopłem, w Szczecinie biały transatlantyk, w morzu stalowy, czujny okręt. Gdzie wiosną słowik w krzakach gęstych, jesienią rżyska snute dymem, gdzie latem słońce nad Bałtykiem, a zimą świerszcze za kominem. Gdzie dom poety w Czarnolesie, gdzie nurtem śpiewnym płynie Wisła. Tu biały sad jest, czarny węgiel, tu wszędzie Polska, tu - Ojczyzna!

8 Gawęda o miłości ziemi ojczystej Wisława Szymborska Bez tej miłości można żyć, mieć serce puste jak orzeszek, malutki los naparstkiem pić z dala od zgryzot i pocieszeń, na własną miarę znać nadzieję, w mroku kryjówkę sobie wić, o blasku próchna mówić dnieje, o blasku słońca nic nie mówić. Jakiej miłości brakło im, że są jak okno wypalone, rozbite szkło, rozwiany dym, jak drzewo z nagła powalone, które za płytko wrosło w ziemię, któremu wyrwał wiatr korzenie i jeszcze żyje cząstkę czasu, ale już traci swe zielenie i już nie szumi w chórze lasu? Ziemio ojczysta, ziemio jasna, nie będę powalonym drzewem. Codziennie mocniej w ciebie wrastam radością, smutkiem, dumą, gniewem. Nie będę jak zerwana nić. Odrzucam pustobrzmiące słowa. Można nie kochać cię i żyć, ale nie można owocować. Ta dawność jej w głębokich warstwach... Czasem pośrodku drogi stanę: może nieznanych pieśni garstka w skrzyni żelazem nabijanej, a może dzban, a może łuk jeszcze się w łonie ziemi grzeje, może pradawny domu próg ten, którym wkroczyliśmy w dzieje? Stąd idę myślą w przyszłe wieki, wyobrażenia nowe składam. Kamień leżący na dnie rzeki oglądam i kształt jego badam. Z tego kamienia rzeźbiarz przyszły wyrzeźbi głowę rówieśnika. Ten kamień leży w nurcie Wisły, a w nim potomna twarz ukryta. By na tej twarzy spokój był i dobroć, i rozumny uśmiech, naród mój nie żałuje sił, walczy i tworzy, i nie uśnie. Pierścienie świetlnych lat nad nami, ziemia ojczysta pod stopami. Nie będę ptakiem wypłoszonym ani jak puste gniazdo po nim.

9 Bagnet na broń Władysław Broniewski Hej, chłopcy, bagnet na broń! Długa droga, daleka, przed nami, mocne serca, a w ręku karabin, granaty w dłoniach i bagnet na broń! Jasny świt się roztoczy, wiatr owieje nam oczy, i odetchnąć da płucom, i rozgorzeć da krwi, i piosenka jak tęcza nad ziemią roztoczy w równym rytmie marsz: raz, dwa, trzy. Hej, chłopcy, bagnet na broń! Długa droga, daleka, przed nami trud i znój. Po zwycięstwo, my młodzi idziemy na bój, granaty w dłoniach i bagnet na broń! "Hymn do miłości ojczyzny Ignacy Krasicki Święta miłości kochanej ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe, Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. Ciemna noc się nad nami roziskrzyła gwiazdami, białe wstęgi dróg w pyle, długie noce i dni, nowa Polska zwycięska jest w nas i przed nami, w równym rytmie marsz: raz, dwa, trzy. Hej, chłopcy, bagnet na broń! bo kto wie, czy to jutro, pojutrze, czy dziś, przyjdzie rozkaz, że już, że już trzeba iść... granaty w dłoniach i bagnet na broń!

10 ŚWIĘTO FLAGI Zofia Tyszkiewicz, 02 maja 2004 Nowy dzień świąteczny mamy. Drugi maja to Dzień Flagi. Choć historia barw jest stara to dopiero teraz flaga doczekała takiej chwili, w której ją radośniej czcimy. Biel od Orła i Pogoni, czerwień z tarczy tła pochodzi, a że Godło jest ważniejsze, stąd też biel ma miejsce pierwsze. Jest od góry barwą flagi, w dole, prawnie, czerwień mamy. Z nią od wieków naród kroczy. Jest gdzie łzy i gdzie krew broczy. Przez zabory, wojna świata, zawsze bliska jest Polaka. Ciesz się Flago, a my z Tobą. Godnie uniesione czoło, ufne myśli i nadzieja, duma serce nam rozpiera! Za to ważne Flagi święto wyrażamy wdzięczność wielką Rodziewiczom i Platformie - nową tworzą dziś historię. Nasze barwy narodowe przed wiekami ustalone. Barwy herbów Polski, Litwy na sztandarach nam zakwitły. Flaga nasza znakiem Unii, historycznej państw komunii, bo Królestwo Kongresowe z Księstwem Litwy nią złączone. Z nią radości, święta, hejnał, z nią też Polska niepodległa. Z nią do Unii, z własnym świętem tak los sprawił niepojęte! Razem z Tobą jest Polonia, Konstytucja i Madonna - Matka i Królowa nasza, która łaski nam wyprasza.

11 Oblicze Ojczyzny Tadeusz Różewicz Ojczyzna To Kraj Dzieciństwa, Miejsce Urodzenia, To Jest Ta Mała Najbliższa Ojczyzna. Miasto, Miasteczko, Wieś, Ulica, Dom, Podwórko, Pierwsza Miłość, Las Na Horyzoncie, Groby. W Dzieciństwie Poznaje Się Kwiaty, Zioła, Zboża, Zwierzęta, Pola, Łąki, Słowa, Owoce. Ojczyzna Się Śmieje. Na Początku Ojczyzna Jest Blisko, Na Wyciagnięcie Ręki. Dopiero Później Rośnie, Krwawi, Boli. Elegia o... chłopcu polskim... Krzysztof Kamil Baczyński, 20 III 1944 r. Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemnościach, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg. I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc, i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut - zło. Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką. Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?

12 "Naprzód" Józef Relidzyński Pójdziemy naprzód, nigdy wstecz. Ze starem hasłem naszem: z krwi pospolitą tworząc Rzecz bagnetem i pałaszem, rosnącą szlakiem naszych dróg. Tak nam dopomóż Bóg! Jako lawina śnieżna z gór, na łeb spadniemy wroga; o piersi naszych żywy mur rozbije się czerń sroga, by fale mórz o skalny próg. Tak nam dopomóż Bóg! Na kresach pełniąc czujną straż, Wytrwamy, Polsko, wiernie, czy laur uwieńczy sztandar nasz, czy go oplotą ciernie, Wolności Twej my krwawy pług. Tak nam dopomóż Bóg! Zbrój się, Narodzie, zbrój się, zbrój! Zygmuntów dzwon Ci dzwoni! O wojsku śpiącym sen się Twój dziś jawi... hej! Do broni! Pierzchnie śmiertelny przed nim wróg. Tak nam dopomóż Bóg! Zbudź się! Kajdany rdzawe rwij! Na polską glebę żyzną upadnie krew a wiosną z krwi rozkwitniesz nam, ojczyzną, w słońcu, co legnie Ci u nóg. Tak nam dopomóż Bóg!

13 "Póki my żyjemy" Julian Przyboś, wrzesień 1939r. Huk armat na wysokość łun wzrósł, niebo wali się z trzaskiem. Bezbronny, wbity pociskami w grunt, błagam o karabin jak skazaniec o łaskę i tylko krzyczę - niecelnie, z rannych i z martwych wstawszy. Mój wzrok po torach bomb strącony w gruz przypada do Warszawy. Aż w rozpękły na dwoje słuch płacz mężczyzn wpadł - i ich, jak nabój, milczenie. W tej chwili zginął mój brat. Żegnam was, unoszący za granicę głowy, uciekający do broni, gdy tu, w rozwalonym schronie, z jeszcze żywych ostatniego tchu odtworzyłbym nasz hymn narodowy.

14 "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte" Konstanty Ildefons Gałczyński Kiedy się wypełniły dni i przyszło zginąć latem, prosto do nieba czwórkami szli żołnierze z Westerplatte. ( A lato było piękne tego roku ). I tak śpiewali: Ach, to nic, że tak bolały rany, bo jakże słodko teraz iść na te niebiańskie polany. ( A na ziemi tego roku było tyle wrzosu na bukiety ). W Gdańsku staliśmy tak jak mur, gwiżdżąc na szwabską armatę, teraz wznosimy się wśród chmur, żołnierze z Westerplatte. I ci, co dobry mają wzrok i słuch, słyszeli pono, jak dudni w chmurach równy krok Morskiego Batalionu. I śpiew słyszano taki: - By słoneczny czas wyzyskać, będziemy grzać się w ciepłe dni na rajskich wrzosowiskach. Lecz gdy wiatr zimny będzie dął, i smutek krążył światem, w środek Warszawy spłyniemy w dół, żołnierze z Westerplatte.

15 HYMN (Bogarodzico...) JULIUSZ SŁOWACKI Bogarodzico, Dziewico! Słuchaj nas, Matko Boża, To ojców naszych śpiew. Wolności błyszczy zorza, Wolności bije dzwon, Wolności rośnie krzew. Bogarodzico! Wolnego ludu śpiew Zanieś przed Boga tron. Podnieście głos, rycerze, Niech grzmią wolności śpiewy, Wstrząsną się Moskwy wieże. Wolności pieniem wzruszę Zimne granity Newy; I tam są ludzie - i tam mają duszę. Noc była... Orzeł dwugłowy Drzemał na szczycie gmachu I w szponach niósł okowy. Słuchajcie! zagrzmiały spiże, Zagrzmiały... i ptak w przestrachu Uleciał nad świątyń krzyże. Spojrzał - i nie miał mocy Patrzeć na wolne narody, Olśniony blaskiem swobody, Szukał cienia... i w ciemność uleciał północy. O wstyd wam! wstyd wam, Litwini! Jeśli w Gedymina grodzie Odpocznie ptak zakrwawiony, Głos potomności obwini Ten naród - gdzie czczą w narodzie Krwią zardzawiałe korony. Wam się chylić przed obcemi, Nam we własnych ufać siłach; Będziem żyć we własnej ziemi I we własnych spać mogiłach. Do broni, bracia! do broni! Oto ludu zmartwychwstanie, Z ciemnéj pognębienia toni, Z popiołów Feniks nowy Powstał lud - błogosław, Panie! Niech grzmi pieśń jak w dzień godowy. Bogarodzico! Dziewico! Słuchaj nas, Matko Boża, To ojców naszych śpiew, Wolności błyszczy zorza, Wolności bije dzwon I wolnych płynie krew, Bogarodzico! Wolnego ludu krew Zanieś przed Boga tron.

16 "Żołnierz polski" Autor: Władysław Broniewski Ze spuszczoną głowa powoli idzie żołnierz z niemieckiej niewoli. Dudnią drogi, ciągną obce wojska, a nad nimi złota jesień polska. Usiadł żołnierz pod brzozą u drogi, opatruje obolałe nogi. Jego pułk rozbili pod Rawą, a on bił się, a on bił się krwawo, szedł z bagnetem na czołgi żelazne, ale przeszły, zdeptały na miazgę. Pod Warszawą dał ostatni wystrzał, potem szedł. Przez ruiny. Przez zgliszcza. Jego dom podpalili Niemcy A on nie ma broni, on się nie mści... Hej ty brzozo, hej ty brzozo-płaczko, smutno szumisz nad jego tułaczką, opłakujesz i armię rozbitą i złe losy, i Rzeczpospolitą... Siedzi żołnierz ze spuszczoną głową, zasłuchany w tę brzozową skargę, bez broni, bez orła na czapce, bezdomny na ziemi - matce.

17 "Marsz II Korpusu" Jan Lechoń Przez te same doliny, tymże Tybru brzegiem Znów idą jak przed laty ściśniętym szeregiem, I płynie ta, co tutaj kiedyś się zrodziła, "Piosenka stara, wojsku polskiemu tak miła". Jakąż drogę odbyłaś, aby raźnym chórem Znów dźwięki Twe zabrzmiały pod włoskim lazurem, By mógł Cię żołnierz tułacz na nowo zanucić, Przez ileż przeszłaś granic, ażeby tu wrócić? Od śniegów szłaś Sybiru do pomarańcz gaju I teraz z żołnierzami powracasz do Kraju, I żadna siła złego ni przemoc olbrzyma, Stająca Ci na drodze - dojść Cię nie powstrzyma. Nowe kości się kładą na tych, co już leżą, Przesiąknięta krwią ziemia krwią nasiąka świeżą, Ktoś upadł i do Kraju wyciąga swą rękę, Lecz inni idą dalej, śpiewając piosenkę. I kiedy trakt Cezara pod ich krokiem dudni, Słyszą dzwonek na nieszpór i żuraw u studni I niosą dniem i nocą sztandary niezdarte, I przejdą, przejdą Tyber i Wisłę, i Wartę.

18 "Płynie Wisła, płynie" Autor: nieznany Płynie Wisła, płynie po polskiej krainie, a dopóki płynie, Polska nie zaginie! Zobaczyła Kraków, wnet go pokochała, a w dowód miłości wstęgą opasała. Chociaż się schowała w Niepołomskie lasy i do morza wpada, płynie, jak przed czasy. Nad moją kolebką matka się schylała i mówić pacierza wcześnie nauczała. "Ojcze nasz" i "Zdrowaś" i skład apostolski, bym do samej śmierci kochał naród polski. Bo ten naród polski ma ten urok w sobie; kto go raz pokochał, nie zapomniał w grobie.

19 "Póki w narodzie myśl swobody żyje" Adam Asnyk Póki w narodzie myśl swobody żyje, Wola i godność, i męstwo człowiecze, Póki sam w ręce nie odda się czyje I praw się swoich do życia nie zrzecze. To ani łańcuch, co mu ściska szyję, Ani utkwione w jego piersiach miecze, Ani go przemoc żadna nie zabije - I w noc dziejowej hańby nie zawlecze. Zginąć on może z własnej tylko ręki: Gdy nim owładnie rozpacz senna, głucha, Co mu spoczynek wskaże w grobie miękki I to zwątpienie, co szepcze do ucha: Że jednym tylko lekarstwem na męki Jest dobrowolne samobójstwo ducha.

20 "Sen żołnierza" Konstanty Ildefons Gałczyński Płynie w łodzi zielonej... ach, do domu tak blisko! chwila jeszcze i schyli się nad córeczki kołyską. Żona zaklaszcze w dłonie, jak ptak do furtki pomknie - zaczerwienią się mocniej na klombach pelargonie. Przy furtce pocałunki, przy furtce łzy rzęsiste... Jak cicho! Córka śpi. Dzięki Ci za to, Chryste! - Matka zdrowa? - Zdrowiutka. Ot, wszystko po dawnemu. Co było - przeminęło, dziękować Najwyższemu! - Głodnyś? - Nie, nie! nie trzeba - A może chcesz herbaty? - Nie, nie. Daj się zapatrzeć w ciebie, w dziecko i w kwiaty.

21 "Marsz dla żołnierzy" Franciszek Karpiński Ojczyzna nas woła, Z nią starce, dzieci, żony, Kto dźwignąć broń wydoła, Śpieszmy do ich obrony. Nie trwóżmy się, że nas mało, Którzy idziemy za chwałą, Bo zawsze nie tłumu siła, Ale wolna ręka biła. Oto widać tor krwawy, Dawny go Lach ubijał. Idź, jak on szedł do sławy, Tak stój, goń, bij --jak bijał. Gdy ogromne ryknie działo, Przy swych znakach róbmy śmiało; Nie nas, bracia, bój surowy, Ale podłe trwoży głowy. Sławo! Czy ty na górze, Czy cię padół uchyli, Czyli staniesz na murze, Iść za tobą najmilej! Gdy się wojna ustatkuje, Naród wieńce nam gotuje, Wieńce za poczciwe blizny, Odebrane dla ojczyzny.

22 "O Polsko!" Juliusz Słowacki O POLSKO! POLSKO! Święta! Bogobojna! Jeżeli kiedyś jasna i spokojna obrócisz swoje rozwidnione oczy na groby nasze, gdzie nas robak toczy; gdzie urny prochów pod wierzby wiosenne skryły się dumać jak łabędzie senne: Polsko ty moja, gdy już nieprzytomni będziemy - wspomnij ty o nas! O, wspomnij! Wszak myśmy z twego zrobili nazwiska pacierz, co płacze, i piorun, co błyska. A dosyć, że się zastanawiasz chwilę, jaka tam cisza na naszej mogile, jak się wydaje przez Boga przeklęta; a nie zapomnisz ty o nas, o, święta! Kto pałasz kocha i Ojczyznę kocha, choćby się, palił dla niej przez dwa wieki i gdzieś jak żuraw, odleciał daleki, i gdzie przez lat sto widniał od rozpaczy: to, jak swą szablę i swój kraj zobaczy; to, jak usłyszy, że krzyczą "DO BRONI!" przed Panem Bogiem się tylko ukłoni, a potem ludziom odpowie na hasło, Że miecz nie ściemniał i serce nie zgasło! "Hymn do miłości Ojczyzny" Ignacy Krasicki Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe; Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe. Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać!

23 "Rzadko na moich wargach" Jan Kasprowicz Rzadko na moich wargach - Niech dziś to warga ma wyzna - Jawi się krwią przepojony, Najdroższy wyraz: Ojczyzna. Widziałem, jak się na rynkach Gromadzą kupczykowie, Licytujący się wzajem, Kto Ją najgłośniej wypowie. Widziałem, jak między ludźmi Ten się urządza najtaniej, Jak poklask zdobywa i rentę, Kto krzyczy, iż żyje dla Niej. Widziałem, jak do Jej kolan - Wstręt dotąd serce me czuje - Z pokłonem się cisną i radą Najpospolitsi szuje. Widziałem rozliczne tłumy Z pustą, leniwą duszą, Jak dźwiękiem orkiestry świątecznej Resztki sumienia głuszą. Sztandary i proporczyki, Przemowy i procesyje, Oto jest treść Majestatu, Który w niewielu żyje. Więc się nie dziwcie - ktoś może Choć milczkiem słuszność mi przyzna - Ze na mych wargach tak rzadko Jawi się wyraz: Ojczyzna. Lecz brat mój najbliższy i siostra, W tak czarnych żałobach ninie, Ci widzą, że chowam tę świętość W najgłębszej serca głębinie. Ta siostra najbliższa i brat ten, Wybrani spomiędzy rzeszy, Ci znają drogi, którymi Moja Wybrana spieszy. Krwawnikiem zarosłe ich brzegi, Łopianem i podbiałami: Śpieszę z Nią razem, topole Ślą swe westchnienia za nami. Przystajem na cichych mogiłach, Słuchamy, azali z ich wnętrza Taki się głos nie odezwie, Jakaś nadzieja najświętsza. Zboża się złocą dojrzało, A tam już widzimy żniwiarzy, Ta dłoń swą na czoło mi kładzie I razem o sprzętach marzy. A potom, podniósłszy głowę Do dalszej wstając podróży, Woła: "Miej radość w duszy, Bo tylko radość nie nuży. Podporą ci będzie i brzaskiem Ta ziemia tak bujna, tak żyzna, Nią ci Ja jestem na zawsze Twa ukochana Ojczyzna". Jakiś złośliwy złoczyńca Pszeniczne podpala stogi, U bram się wije niebieskich W rozpaczy człowiek ubogi. Jakaś mordercza zaraza Z głodem zawiera przymierze, Na przepełnionych cmentarzach Krzyże się wznoszą świeże. Jakoweś głuche tętenty Wskroś przeszywają powietrze, Kłębią się gęste chmurzyska, Czyjaż to ręka je zetrze? Jakaś olbrzymia rzeka Wezbrała krwią i rozlewa W krąg purpurowe swe nurty, Zabiera domy i drzewa. Jakoweś idą pomruki - Drży niepoznana puszcza, Dęby się groźne ozwały, Cóż to za moc je poduszcza? A nad tą dolą - niedolą Poranna nieci się zorza, Na pieśń mą, Ojczyzny pełną Spływa promienność jej Boża. W mej pieśni, bogatej czy biednej - Przyzna mi ktoś lub nie przyzna - Żyje, tak rzadka na wargach, Moja najdroższa Ojczyzna.

24 "Pieśń" Konstanty Ćwierk Dopóki w polskiej dłoni Ojcowskich szablic hart, Co męską pierś obroni Gdy natrze Niemiec czart. Pójdzie lud ze wsi, z miasta, Nie znając niskich trwóg. Nie damy ziemi Piasta! Tak nam dopomóż Bóg. Dopóki myśl narodu Wierzy w zmartwychwstań cud, Dopóki bryłą lodu Nie stał się polski lud. Pójdzie lud ze wsi, z miasta, Nie znając niskich trwóg. Nie damy ziemi Piasta! Tak nam dopomóż Bóg. Dopóki obowiązku Mocarny czujem zew, Gdy słychać tam na Śląsku Tęsknoty polski śpiew. Pójdzie lud ze wsi, z miasta, Nie znając niskich trwóg. Nie damy ziemi Piasta! Tak nam dopomóż Bóg.

25 "Ojczyzna" Maria Konopnicka Ojczyzna moja - to ta ziemia droga, Gdziem ujrzał słońce i gdziem poznał Boga, Gdzie ojciec, bracia i gdzie matka miła W polskiej mnie mowie pacierza uczyła. Ojczyzna moja - to wioski i miasta, Wśród pól lechickich sadzone od Piasta; To rzeki, lasy, kwietne niwy, łąki, Gdzie pieśń nadziei śpiewają skowronki. Ojczyzna moja - to praojców sława, Szczerbiec Chrobrego, cecorska buława, To duch rycerski, szlachetny a męski, To nasze wielkie zwycięstwa i klęski. Ojczyzna moja - to te ciche pola, Które od wieków zdeptała niewola, To te kurhany, te smętne mogiły - Co jej swobody obrońców przykryły. Ojczyzna moja - to ten duch narodu, Co żyje cudem wśród głodu i chłodu, To ta nadzieja, co się w sercach kwieci, Pracą u ojców, a piosnką u dzieci!

26 "Modlitwa za Ojczyznę" Władysław Bełza "W imię Ojca, - w imię Syna, I świętego Ducha", Polska modli się dziecina, A Pan Bóg ją słucha. W oczach dziecka dwie łzy duże, Wiara w każdym słowie: "Ojcze - błaga - coś jest w górze, Daj Ojczyźnie zdrowie! Pobłogosław dłońmi Swymi, Mą ojczystą strzechę; A mnie dozwól dla mej ziemi, Uróść na pociechę!" Tak schylone nad posłaniem, Dziecię z Bogiem gwarzy. A Bóg słucha z pobłażaniem, Na ojcowskiej twarzy, Słucha... zważa każde słowo... Zadumał się... myśli: I nad dziecka jasną głową Znak zbawienia kreśli.

27 "Marsz Skautów" Władysław Bełza "Święta miłości kochanej ojczyzny", Oto w twą służbę wchodzi hufiec nasz! Od lat najmłodszych do późnej siwizny, Pragnie przy tobie czujną trzymać straż! Równajmy krok, Wytężmy wzrok, Czy gdzie się podstęp nie kryje? Uderzmy w ton, Silny jak dzwon: Polska niech żyje! niech żyje! My łez nie ronim nad twą mogiłą, Bo nie wierzymy żeś złożona w grób! W was życie młode tętni całą siłą, Żyć dla cię chcemy, - nie konać u stóp! Równajmy krok, Wytężmy wzrok, Czy gdzie się podstęp nie kryje? Uderzmy w ton, Silny jak dzwon: Polska niech żyje! niech żyje! Pragniemy spajać nadziei ogniwa, Że nam zwycięstwo da nabyty hart; Że i ty z nami żyć będziesz szczęśliwa, I każdy syn twój będzie ciebie wart! Równajmy krok, Wytężmy wzrok, Czy gdzie się podstęp nie kryje? Uderzmy w ton, Silny jak dzwon: Polska niech żyje! niech żyje! Będziemy iść karnie pomimo przeszkody, Będziemy z zapałem walczyć o twój byt; Aby w nagrodę, kiedyś, z piersi młodej, Okrzyknąć twego odrodzenia świt! Równajmy krok, Wytężmy wzrok, Czy gdzie się podstęp nie kryje? Uderzmy w ton, Silny jak dzwon: Polska niech żyje! niech żyje!

28 "Ziemia rodzinna" Władysław Bełza Całym mym sercem, duszą niewinną, Kocham tę świętą ziemię rodzinną, Na której moja kołyska stała, I której dawna karmi mnie chwała. Kocham te barwne kwiaty na łące, Kocham te łany kłosem szumiące, Które mnie żywią, które mnie stroją, I które zdobią Ojczyznę moją. Kocham te góry, lasy i gaje, Potężne rzeki, ciche ruczaje; Bo w tych potokach, w wodzie u zdroja, Ty się przeglądasz Ojczyzno moja, Krwią użyźniona, we łzach skąpana, Tak dla nas droga i tak kochana!

29 Czym będę? Władysław Bełza Nieraz, gdy sobie, W kątku usiądę, To myślę o tym, Czym też ja będę? Trudno się zawsze, Trzymać mamusi, Bo każdy człowiek, Kimś być musi. Więc może będę, Dzielnym ułanem, Lub w cichej wiosce, Skromnym plebanem. Może też inną Pójdę kolejką: Będę malarzem, Jak nasz Matejko. A może sobie I to zdobędę, Że ziemię ojców Uprawiać będę. Lecz jakimkolwiek, Iść będę szlakiem: Zawsze zostanę, Dobrym Polakiem!

30 "Pieśń o domu" Maria Konopnicka Kochasz ty dom, rodzinny dom, Co w letnią noc, skroś srebrnej mgły, Szumem swych lip wtórzy twym snom, A ciszą swą koi twe łzy? Kochasz ty dom, ten stary dach, Co prawi baśń o dawnych dniach, Omszałych wrót rodzinny próg, Co wita cię z cierniowych dróg? Kochasz ty dom, rzeźwiącą woń Skoszonych traw i płowych zbóż, Wilgotnych olch i dzikich róż, Co głogom kwiat wplatają w skroń? Kochasz ty dom, ten ciemny bór, Co szumów swych potężny śpiew I duchów jęk, i wichrów chór Przelewa w twą kipiącą krew? Kochasz ty dom, rodzinny dom, Co wpośród burz, w zwątpienia dnie, Gdy w duszę ci uderzy grom, Wspomnieniem swym ocala cię? O, jeśli kochasz, jeśli chcesz Żyć pod tym dachem, chleb jeść zbóż, Sercem ojczystych progów strzeż, Serce w ojczystych ścianach złóż!...

31 "O celu Polaka" Władysław Bełza Polaka celem: Skrucha przed Bogiem, Mir z przyjacielem, A walka z wrogiem. Cześć dla siwizny, Czyste sumienie, Miłość Ojczyzny I poświęcenie. Chętnie krew własną, Dać w dobrej sprawie, Zacnie i jasno, Dążyć ku sławie. Umieć na progu Złożyć urazy, Mieć ufność w Bogu I żyć bez skazy. Trudy i znoje, Znosić z weselem, To, dzieci moje, Polaka celem.

32 "Ojczyzno" Maria Kazimiera Sarnacka Kocham cię, moja Ojczyzno Za to, że Polską się zowiesz, Za twoje pola i lasy, Kocham cię po wszystkie czasy. Kocham jasne słoneczko Które ponad Polską świeci, Kocham polską młodzież I nasze malutkie dzieci. Kocham rzeki i rzeczki, Które z gór do morza płyną. Kocham łąki zielone, Bo kwitną pachnącą koniczyną. Kocham księżyc i gwiazdy, Które nocą świecą, Kocham wszystkie ptaszęta, Które są z nami zimą i które wiosną przylecą. Kocham te polskie drogi I te nasze rozstaje, Na których od dziada, pradziada Krzyż Chrystusowy staje. Kocham polskie wioski Z sadem okwieconym, Bo tutaj się wychowałem, Tu, gdzie polskie zagony.